Trivnaðarkanningin - Føroya Pedagogfelag

7
Granskingardepilin fyri samfelagsmenning
Trivnaður kann lýsast upp á tveir mátar. Tann eini mátin er at lýsa trivnað sum eina
almenna kenslu av arbeiðinum sum heild. Hin mátin er at síggja trivnað í pørtum sum
kenslur og hugsanir um ymisk øki ella partar av arbeiðinum (Spector, 1997 í Staff
2002, s. 11). Í hesi kanning verður trivnaður lýstur bæði sum ein heild, ein almenn
kensla av arbeiðinum og í pørtum, har kannað verður, hvussu starvsfólkini
trívast/mistrívast í ymiskum viðurskiftum av arbeiðinum.
Gransking hevur víst (Herzberg,1966; Karasek og Theorell, 1990), at tað ikki bert eru
tey fysisku viðurskiftini, sum ávirka trivnaðin hjá einstaklingum, men at tey psyko-
sosialu viðurskiftini eisini hava stóran týdning.
Tey psykososialu viðurskiftini eru eitt úrslit av møtinum millum einstaklingin (t.e.
starvsfólkini) og arbeiðsumhvørvið (t.d. arbeiðspláss/øki, har starvsfólkini arbeiða).
Hesi viðurskifti lýsa sambandið millum krøvini frá umhvørvinum og tað tilfeingið,
sum einstaklingurin hevur sum førning inn í hetta umhvørvið. Á fakmáli verður sagt,
at psykososial viðurskifti kunna lýsast sum kognitiv (metingar) og affektiv (kenslulig).
Við hesum meinast, at psykososialu viðurskiftini eru metingar og kenslur, ið eru
knýttar at arbeiðinum, og tey kunna vera tilvitað ella ótilvitað fyri einstaklinginum (tí
einstaka starvsfólkinum). Tað er t.d. ikki víst, at starvsfólkini vita, at tey eru strongd.
Tey psykososialu viðurskiftini eru sostatt eitt úrslit av subjektivum metingum og
kenslum hjá einstaklinginum. Tað eru virðini og drívmegin aftan fyri einstaklingin,
sum eru avgerandi fyri úrslitið, t.v.s. um einstaklingurin trívist ella mistrívist í
arbeiðinum.
Í kanningum sum hesari er tí umráðandi at hava í huga, at viðurskifti so sum persónlig
menning, at gera mun í arbeiðinum og góð viðurskifti starvsfelagar ímillum ber ikki til
at máta leyst av menniskjansligari ávirkan.
Tað eru nøkur viðurskifti, ið ganga aftur í flestu kanningum. Karasek og Theorell
(1990) hava ment ein frymil, har teir leggja størsta dentin á tríggjar faktorar, sum hava
víst seg at ganga aftur við atliti at trivnaði á arbeiðsplássum. Teir eru krøv, ávirkan og
stýring og stuðul í arbeiðinum. Teirra útgangsstøði var, at krøv og stýring í
arbeiðinum høvdu størst týdning fyri trivnaðin, men í granskingararbeiðinum komu
teir fram á, at stuðul eisini hevði nógv størri týdning enn áður hildið. Okkara viðgerð