REVOLUCIJE STARE HELADE I RIMSKE REPUBLIKE

12
Revolucije stare Helade i Rimske Republike
masovniju podršku za svoje ideje, pa je na primjer Kleomen oslobodio državne robove 19 .
Tako je Sparta od predstavnika najekstremnijih oblika oligarhije otišla u drugu ekstremnu
krajnost. To je razumljivo jer je jednom ekstremizmu lakše da se transformira u suprotni
ekstremizam nego da zauzme nego umjereniju poziciju. I pored početnih uspjeha
Kleomena koji je uspio da vrati bar neke iskrice stare moći Sparte, ali sada kao nosioca
reformnih ideja, njegov pokret je na kraju ipak bio ugušen združenom akcijom Ahejaca,
Makedonaca i spartanskih protivnika Kleomena i njegovih reformi. Vojska pod
komandom makedonskog kralja Antigona Dosona je kod Selasije 222. god. p. n. e
porazila spartansku vojsku, a nedugo zatim okupirala Spartu, vršeći zajedno sa nosiocima
reakcije okrutne represalije nad pristalicama reformi. Sam Kleomen III. je emigrirao u
Egipat, gdje je i poginuo 219. god. p. n. e prilikom pokušaja da podigne revoluciju u
Aleksandriji 20 . Sparta nekada hegemon Peloponeskog saveza, sada je postala obični član
Ahejskog saveza. Oko 210. god. p. n. e izvjesni Mahanidas, staratelj maloljetnog kralja
Pelopa, samovoljno je preuzeo vlast i slično Agisu i Kleomenu počeo provoditi socijalne
reforme. I Mahanidas je kao u slučaju Kleomena u svom radu bio zaustavljen vanjskom
intervencijom. Ahejski strateg Filopemen porazio je spartansku vojsku 207. god. p. n. e.
Sam Mahanidas je poginuo u borbi protiv Ahejaca 21 . Najdalekosežnije socijalne reforme,
od svih što ih antička historija bilježi, preduzeo je spartanski kralj Nabis 22 . On je izvršio
konfiskaciju imovine širokih razmjera, fizički je eliminirao ili protjerao mnoge svoje
protivnike i oslobodio je većinu helota. Nabis je pokušao da anulira i razlike izmeñu
staleža masovnim vjenčanjima muškaraca i žena koji su pripadali različitim staležima. Ni
njegova djelatnost nije bila dugovječna i dvije rimske intervencije (195. i 192. god. p. n.
e), zaustavile su Nabisov pokret, dok su njega samog pogubili spartanski oligarsi. Rimska
intervencija, neće biti kraj spartanske agonije, ona se nastavila i dalje. Rimski Senat
postao je pozornicom tužakanja i moljakanja bezbrojnih delegacija koje su zastupale
razne grupacije iz nekada slavne Sparte 23 , a sad izgubljene države. Posljednji trag o
pokušaju socijalne borbe u Sparti, a koji je poznat, izveo je izvjesni Heron 24 . Pored Sparte
i klasične Grčke, socijalne borbe, staleški i klasni sukobi su pogodili skoro svaku antičku
državu, i naša tema će izmeñu ostalog obraditi i taj aspekt unutrašnjeg političkog života
antičkog društva.
19 Polyb. XVIII,53
20 Plut. Cle. 37 - 39
21 Polyb. .XI 11-18
22 Polyb. XIII, 6-8; XVI, 13
23 Polyb. XXXIII, 4
24 Polyb. XXIV, 7