Untitled

likowanym materiałem źródłowym, w pełni jednakże oddaje przebieg
Jagiełłowego marszu. Sam autor tak scharakteryzował własne dzieło:
„Szkice te są jakby notatkami korespondenta, który przeniósł się w cza-
sy, gdy Jagiełło szedł na Niemce, i zbierając po drodze różne wiadomości
z Długosza, z opracowań i dokumentów, ogłoszonych drukiem, oraz
ze źródeł rękopiśmiennych w płockiem Archiwum Diecezjalnem, splótł je
Z ludźmi, miejscowościami i stosunkami na ówczesnem Mazowszu. ”73
Wracając do zasłużonego dla Bieżunia Mariana Przedpełskiego -
kazał on wojskom iść przez Górę Kościelną, Gralewo, Raciąż, Lipę,
Unieck, Jeżewo-Wesel, Gradzanowo Kościelne, Radzanów, Zgliczyn
Kościelny, Sławęcin, Sadłowo, Chamsk, Olszewo i Brudnice aż do
Bądzynia, tym samym nadkładając drogi, a w dodatku przeprawiać
wojska dwukrotnie przez Wkrę (koło Radzanowa i w Bądzyniu),
a ponadto przez Dobrzycę i Rokitnicę (dopływy Raciążnicy) oraz samą
Raciążnicę. To są tezy kompletnie nie do przyjęcia, podobnie jak stwierdzenie,
że Tatarzy „palili i niszczyli wówczas [w 1410 r.] wsie i miasta,
rabowali chaty i kościoły, a najbardziej ucierpiały: Żuromin, Wiadro-
wo, Brudnice, Chamsk, a nawet Kamiszyn i miasto Szreńsk. [...] Jeszcze
dziś legenda krąży, że właśnie w Kamiszynie zawisło kilku Tatarów'
na szubienicy za rabunek. ”74 To już są konfabulacje pozwalające zaliczyć
przywołany tekst nie do Uteratury historycznej, ale pięknej, chociaż
niezbyt pięknej75.
W mojej opinii - zobrazowanej na załączonej do niniejszego tekstu
mapie, opartej na rekonstrukcyjnej mapie Mazowsza w 2. połowie
XVI w.76 - szlak wojsk Władysława Jagiełły na Mazowszu zawi-
ślańskim do granicy z Prusami przebiegał z Czerwińska w sposób następujący:
poprzez Radzikowo, Strzembowo, Żukowo i Bulkowo do
Żochowa (3 i noc 3/4 Upca), dalej przez Górę Kościelną i Rogotwórsk
do „nieznanej wsi", pewnie Drobina (4 i noc 4/5 Upca), następnie do
Jeżewa Kościelnego (5 i noc 5/6 lipca), potem przez Zalesie i Rościszewo
do „pewnej wsi nad rzeką Wkrą”, którą można identyfikować
zapewne z Bieżuniem (6 i noc 6/7 Upca), na koniec przez Swojęcino
i Rzężawy do Bądzyna (7 oraz noce 7/8 i 8/9 Upca) i na koniec przez
Dziwy i Rudę do Zielunia (9 Upca), gdzie przekroczono granicę77.
Przebieg konfliktu z Państwem Zakonnym z lat 1409-1411 (tzw.
wielkiej wojny) zawdzięczamy wprawdzie kronikarzom, ale dopiero
literatura piękna i kinematografia faktycznie go spopularyzowała,
w dodatku wielkimi literackimi nazwiskami.
89