Untitled

w telewizji adaptacji filmowej, można zapytać, co w naszej zbiorowej
polskiej pamięci z Krzyżaków pozostało? Spektakularna bitwa pod Grunwaldem
czy teatralny Jurand w Szczytnie? Krzyżackie niegodziwości
czy groteskowa dwudziestotrzyletnia Grażyna Staniszewska grająca
dwunastoletnią Danuśkę Jurandównę? Obawiam się, że z roku na rok
coraz mniej i mniej... Obie książki i film są dla współczesnej młodzieży
archaiczne, bo szczęśliwie nie istnieje już potrzeba „serc pokrzepiania”.
Wraz z Krzyżakami odchodzą także nazwy. Powoli z polskiego krajobrazu
znikają postgeesowskie niezliczone „Jagienki”, „Zbyszki”,
„Danuśki” i „Jurandy”. Właściwie siłą tradycji trwają jedynie kluby
sportowe „Jurand” (Barciany, Bolechówko, Ciechanów, Koziegłowy,
Lasowice Wielkie, Malbork, Ryjewo, Wielki Łęck), ale już coraz mniej
rodziców nadaje imię Jurand swoim synom. Od 2000 r. nie warzy browar
w Szczytnie144 swojego słynnego wśród piwoszy „Juranda”145,
nie ma też nieodżałowanej pamięci Browarów Mazursko-Warmińskich
, Jurand” w Olsztynie - zgładzonych niedawno przez urzędników skarbowych
polskiego państwa. Także nieliczne są rady miast czy gmin,
które by jakąś z nowo wybudowanych albo bezimiennych ulic opatrzyły
imieniem którego z bohaterów Krzyżaków.
Odnoszę wrażenie, że za ćwierć wieku pozostaną po Krzyżakach
i krzyżakach tylko batoniki „Danusia” produkowane od blisko stulecia
(od 1923 r.) przez Krakowską Fabrykę Cukrów i Czekolady Adama
Piaseckiego i obecną jej spadkobierczynię Zakłady Przemysłu Cukierniczego
„Wawel”. I niezbyt mnie to martwi, bo są wyjątkowo smakowite...
O ile jednak czyjąś tuszę nadal będzie można wiązać z batonikiem,
to batonika z genezą jego nazwy146 - pewnie już nie.
Przypisy
ł) Publikowany artykuł jest poszerzoną wersją referatu wygłoszonego w dniu
30 września 2009 r. podczas sesji naukowej „Szlakiem wojsk Władysława Jagiełły
pod Grunwald”, zorganizowanej w Bieżuniu przez Towarzystwo Przyjaciół Bieżunia
oraz Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu - Oddział Muzeum Wsi Mazowieckiej
w Sierpcu. Tekst, poza ilustracjami zasadniczymi, został uzupełniony
wyborem dzieł graficznych i malarskich (przy zamierzonym pominięciu rzeźby
pomnikowej, tablic pamiątkowych i medalierstwa) w znacznym stopniu korespondujących
z treścią jego i całej bieżuńskiej sesji, czyli wybraną ikonografię
bitwy pod Grunwaldem. Niech ów krótki przegląd ikonograficzny posłuży jako
obrazowy przyczynek do odtworzenia tradycji grunwaldzkiej, nieprzerwanie żywej
111