01 - Ballina.indd - Gazeta Express

More documents

Recommendations

Info

FOTO: JETMIR IDRIZI 42 ARTE Redaktor: Arben Idrizi e-mail: arben.idrizi@gazetaexpress.com tel: 038 76 76 76 fax: 038 76 76 78 E enjte, 30 dhjetor 2010 - E hënë, 3 janar 2011 arté TETE DEKADA PER RAMIZ KELMENDI Arsyeja që e ka shtyrë Ramiz Kelmendin të merret me letërsi është dashuria për jetën, dashuria për vendin, dashuria për njeriun. Por edhe dashuria për femrën. Alfred Beka alfred.beka@gazetaexpress.com Prishtinë, 29 dhjetor — Ramiz Kelmendi sivjet ka mbushur 80 vjet. I lindur më 20 dhjetor 1930, shkrimtari, publicisti dhe gazetari Ramiz Kelmendi i dha letërsisë shqipe një numër të madh veprash letrare, prej të cilave ai i veçon vëllimin me tregime “Ahmet Koshutani”, pastaj romanin “Shtatë persona ndjekin autorin” si dhe librin “Letrat nga Ulqini”. I njohur për humorin e tij, por mbi të gjitha për erotizmin e shprehur në veprat letrare, Ramiz Kelmendi mbetet një prej fi gurave kryesore të letërsisë shqipe. Në këtë intervistë ai fl et për jetën e tij, për arsyet që e kanë shtyrë të merret me letërsi, për shkrimtarët e tij të preferuar dhe për librin e tij me kujtime, që pritet të dalë së shpejti. Express: Së pari si po e ndieni vetën në përvjetorin e 80-të të jetës suaj? Ramiz Kelmendi: Se mos nuk mund te mirret me mend? Prita 80 vjet ta arrij këtë moshë dhe, ja, m’erdhi. Më gëzoi dhe po e gëzoj s’ka si bën më mirë. Këto ditë jam, them, nga njerëzit më të lumtur. Express: Si kaloi ky vit për ju? Cilat janë befasitë që i keni pasur gjatë këtij viti? Ramiz Kelmendi: Për mua?!
E enjte, 30 dhjetor 2010 - E hënë, 3 janar 2011 LETERSINE Se mos mund të bëj ndonjë përjashtim nga pjesa më e madhe e popullsisë? Shkurt: jo mirë. Për të mos thënë – keq! Për “pse”-në, besoj, është e tepërt të fl as, sepse është i pafund numri i bashkëmendimtarëve. Express: A mund të na i tregoni disa prej momenteve tuaja me të rëndësishme që i keni pasur në jetë? Ramiz Kelmendi: Jo kjo faqe, por edhe dhjeta e dhjeta të tjera nuk do të më mjaftonin të tregoj “momentet më të rëndësishme” në këta tetë dhjetëvjetësha! Nga t’ia nis? Ku t’i bitis? Mbase do thënë, shkurt: të shkuara, të harruara! Të mirat mbetshin e qofshin. Të ligat u harrofshin... I dashuruar në jetën, vendin, njeriun dhe femrën Cila është arsyeja që ju ka shtyrë të merreni me letërsi? Ramiz Kelmendi: Dashuria për jetën. Dashuria për vendin. Dashuria për njeriun. Dhe, pse të mos e them: edhe dashuria – për femrën. Këtë tonën. Shqiptaren. E cila sa vjen e po na e kulturon, arsimon dhe zbukuron racën. Si në fushën e letërsisë po ashtu edhe në gazetari keni dhënë një kontribut të veçantë. Sikur të ju detyronin të zgjidhnit vetëm njërën prej këtyre të dyjave, cilën do ta zgjidhnit më përpara? Ramiz Kelmendi: Letrarin në gazetari. Cilët janë shkrimtarët (qoftë të huaj, qoftë shqiptarë) që i adhuroni dhe i lexoni më shumë? Ramiz Kelmendi: Janë shumë, pa numër. Por adhuroj, ndër shqiptarët, s’do mend, Ismail Kadarenë dhe, përnjëherë pas tij, apo, edhe më drejt, përkrah tij, edhe Fatos Kongolin. Kurse ndër shkrimtaret tona – Elvira Dones. Nga të huajt kam lexuar dikur me ëndje Kafkën, Markezin, Moravian, sot nuk kam ndonjë të preferuar të veçantë. Cili është vlerësimi që ju pëlqen më së shumti që ndokush e ka bërë për juve? Ramiz Kelmendi: Kam dy vlerësime që më nderojnë: fjala e Rexhep Qosjes në Lidhjen e Shkrimtarëve të Kosovës para ndonjë dite, si dhe urimi që më bëri një miku im i madh dhe i dashur, Amik Kasoruho, në Panairin e fundit të librit në Prishtinë. Letërsia e sotme jo për t’u lavdëruar Çfarë vlerësimi keni për letërsinë që krijohet sot në Kosovë? Ramiz Kelmendi: Sa shumë do të dëshiroja të mos deklarohesha, edhe pse, jo rrallë, kam shprehur ndonjë mendim jo për lavd. Kur flitet për erotikën në letërsinë kosovare menjëherë lexuesit i shkon mendja tek ju, pasi që shkrimtarët tjerë nuk janë marrë aq shumë apo i janë shmangur kësaj tematike. Kur lexohen shumica e shkrimtarëve tanë krijohet një përshtypje se shqiptarët nuk dinë të dashurojnë. Cili është mendimi i juaj për këtë çështje? Pse letërsia erotike nuk është aq e pranishme tek shkrimtarët kosovarë? Ramiz Kelmendi: Pajtohem me gjithçka që përmban pyetja juaj sa më sipër. Ndërkaq, psenë e mungesës së letërsisë erotike në letra tona (po jo dhe në letërsinë gojore!!!) e shpjegoj me hipokrizinë dhe moralin e rremë. Thuase do të bënin ndonjë blasfemi po të shkruanin për dashurinë, pa të cilën s’do të kishte as jetë. Jeni marrë me lloje të shumta të letërsisë dhe keni shkruar një numër të madh veprash. Sikur të ju pyetnin se cilën vepër tuaj do ta veçonit, cila do të ishte përgjigjja e juaj dhe me çfarë arsyetimi? Ramiz Kelmendi: Është e zorshme të pyesësh prindin, nënën a babanë, se cilin fëmijë e do më shumë. Sidoqoftë, po të më detyroni të zgjedh, unë them se vëllimi me tregime “Ahmet Koshutani” është “sugari” i letrave të mia. Pa harruar “Shtatë personat...” dhe, asgjëmangut – “Letrat nga Ulqini”. Si e vlerësoni vitin 2010 sa i përket fushës së letërsisë? A ka pasur gjatë këtij viti diçka që ia ka vlejtur të lexohet? Ramiz Kelmendi: Më duket se u përgjigja ca më sipër. Nuk kam asnjë preferencë (letrare) sa ta veçoja. Kur do ta kenë në dorë lexuesit kompletin e veprave tuaja? Ramiz Kelmendi: Kompleti i veprave të mia, me 8 vëllime, sivjet mbush plot 20 vjet nga botimi. Për ndonjë ribotim zor se besoj, që të mos them se nuk e pres me gjallje time. Çfarë mund të presin lexuesit nga Ramiz Kelmendi në vitin 2011? Ramiz Kelmendi: Para ndonjë dite, me rastin e ditëlindjes sime, “Buzuku” më botoi një vëllim me “Shkrime të zgjedhura”. Brenda ndonjë muaji do të më dalë edhe libri me (disa) kujtime nga jeta ime e shkuar. Dhe, po ashtu, edhe dy përkthime: Hana Dalipi dhe Natali Sarot. ARTE 43 Mbi kafshët poetike Poetët nga Kosova, Serbia dhe rajoni organizojnë një takim letrar të fqinjve, lexojnë poezitë e tyre dhe mbajnë tryeza tematike. Shkrimtarët e rinj po e përkthejnë njëri-tjetrin, po tregojnë një kërshëri të natyrshme për atë se çka krijojnë dhe botojnë fqinjët. Nuk është diçka e detyrueshme, por bën pjesë në normalitetin që nuk ka nevojë për etiketa të misioneve, sidomos jo të atyre politike. Shkëlzen Maliqi Në dialogun qytetar shqiptaro-serb jam pjesëmarrës më shumë se njëzet vjet. Janë kujtime të mira, por edhe kujtime tensionesh. Për shkak të dialogut shpesh jemi ballafaquar me denoncime dhe sulme denigruese politike, mediale, policore. I kemi pas edhe dyshimet tona. A po i kuptojmë mirë proceset historike? A po i themi gjërat si duhet dhe me kohë? Nismat qytetare na dukeshin margjinale, pa ndikim të duhur. Këshillat tona binin në veshët e shurdhër të atyre që ishin kundër dialogut, po përgatisnin dhe e nisën luftën. Sot e dimë se kemi qenë mjaft parashikues dhe me qëndrime të drejta, ndriçuese. Por sot dua të them diçka më cool për dialogun. Të gjithë e dimë se jemi në prag të fillimit të dialogut ndërshtetëror Kosovë - Serbi. Rezoluta e Kombeve të Bashkuara e fi llimit të shtatorit të vitit 2010 obligon dy shtetet për të fi lluar dialogun. Dhe kjo është diçka që duhet të ketë përkrahje të gjërë. Problemet e akumuluara duhet të zgjidhen sa më parë në mënyrë që të zhbllokohemi nga ngecja shumëvjeçare. Dialogu civil shqiptaro-serb besoj se nuk duhet të kuptohet vetëm si një paradhomë dhe lehtësues i dialogut politik. Ai ka edhe rrjedha tjera, më substanciale dhe më premtuese. E kam parasysh një dimension të normalitetit që nuk ka shumë konsiderata ndaj politikës dhe historisë. Mendoj në takimet e shpeshtuara të qytetarëve nga Kosova dhe Serbia, kryesisht të rinj, që po zhvillohen viteve të fundit, me apo pa prezencë të mediave. Janë takime të motivuara nga nevoja e natyrshme dhe pa shtirje për njohje dhe këmbim përvojash mes fqinjësh. Po e marr si shembull një ngjarje, festivalin Polip, që po mbahet këto ditë në Prishtinë në ambientin alternativ që quhet Hapësirë Manipuluese Tetris. Poetët nga Kosova, Serbia dhe rajoni organizojnë një takim letrar të fqinjve, lexojnë poezitë e tyre dhe mbajnë tryeza tematike. Shkrimtarët e rinj po e përkthejnë njëri-tjetrin, po tregojnë një kërshëri të natyrshme për atë se çka krijojnë dhe botojnë fqinjët. Nuk është diçka e detyrueshme, por bën pjesë në normalitetin që nuk ka nevojë për etiketa të misioneve, sidomos jo të atyre politike. A nuk do të duhej të ishte kjo një kurorë e synuar e dialogjeve tona shumëvjeçare qytetare? Poetët dhe artistët që sot lëvizin lirshëm, - më vjen t’i quaj kafshë poetike në analogji me kafshën politike të Aristotelit, - janë duke bërë ate çka ne po fl asim dhe predikojmë me vite të tëra. Por, më duhet që këtu ta ndal këtë paksa si idealizim dhe romantizim të gjendjes. Unë e di shumë mirë se kemi një mori problemesh që kanë nevojë për dialog qytetar. Ka ende shumë njerëz në Kosovë dhe Serbi që kanë mbetur peng të politikave të së kaluarës, të manipular tmerrësisht dhe të frikësuar deri në palcë nga Tjetri dhe bashkëjetesa e qytetëruar. Dua ta cek këtu një aspekt të krizës që ka lidhje me kulturën dhe shoqërinë civile. Jam jo pak i zhgënjyer që edhe pas aq shumë investimeve që janë bërë për zhvillimin dhe ngritjen e shoqërisë civile, ende nuk e kemi, - fl as për Kosovën, por mund të jetë kështu edhe në Serbi, - shoqërinë civile organike, që buron nga nevojat e shoqërisë, dhe jo nga mjeshtria e thithjes së donacioneve. Në fund të ditës, pas shumë investime, pjesët e mëdha të shoqërisë civile na dalin të kurruptuara, si trampulinë për të zënë poste dhe për të bërë karriera politike. Nuk i kemi ndërtuar ende instrumente, si shoqëri, për përkrahje të iniciativave qytetare. Nuk i kemi ligjet, institutet dhe vijat buxhetore që do të mbështesnin nismat qytetare nga fondet publike që nuk kontrollohen nga pushteti. Është paradoks që shoqëria civile punon për të mirën e shoqërisë, e nuk ka qasje në fondet publike vendore! Pse duhet të fi nancohet nga tatimpaguesit e SHBA-ve dhe vendeve Evropiane, dhe jo nga tatimpaguesit e Kosovës? Në Kosovë kultura është gjëja më e përbuzur, sektori ku më pak investohet. Jo pse shteti është i varfër dhe i ka prioritetet tjera, por sepse politikën dhe kulturën e sundojnë shumë njerëz që në esencë janë mendjembyllur, vijnë nga rezervati i vetëkënaqjes nacionaliste, e janë promovues dhe përfi tues nga pseudokrijimtaria dhe pseudokultura. Nuk ka dyshim se ne, si përfaqësues të shoqërive civile, jemi të interesuar për dialog dhe ringjalljen e të gjitha formave të bashkëpunimit mes Kosovës dhe Serbisë mbi parimet e barazisë dhe të drejtave të njëjta. Bashkëpunimi kulturor është njëra nga mënyrat më efi kase për vendosjen e dialogut të civilizuar të krijuesve dhe për menjanimin e paragjykimeve. Dy kulturat, ajo kosovare dhe serbe, për shumë kohë kanë raporte antagoniste që janë të ngarkuara me shumë paragjykime. Kami kaluar një periudhë shumë të rëndë këto 30 vitet e fundit, kur nacionalizmi dhe shovinizmi serb vendosi një regjim represiv të dominimit në Srebi dhe Kosovë, duke instaluar në Kosovë jo vetëm aparteidin politik, por edhe atë kulturor. Kjo ka shkaktuar ndërprerjen e gati çdo kontakti institucional mes dy kulturave. Megjitahtë, jo zyrtarisht disa grupe dhe individë më largëpamës dhe pa paragjykime, nuk e kanë ndërprerë komunikimin dhe projektet e përbashkëta. P.sh. artistët nga Kosova kanë ekspozuar në momentet më kritike, në qershor të vitit 1997, në Beograd, në Qendrën për Dekontaminim Kulturor. Në fund dua të përmend edhe një gjë skandaloze, që ngarkon raportet kulturore mes Kosovës dhe Serbisë. Është çështje thesarit të Muzeut të Kosovës. Pak para luftës së viteve 1998-1999 nga Muzeu i Kosovës është “huazuar” një pjesë e madhe të koleksioneve më të çmuara, me motivin se ato do të ekspozoheshin në Galerinë e Akademisë e Shencave dhe të Arteve të Serbisë në Beograd, si dhe në disa vende tjera në Serbi dhe Vojvodinë. Por, si duket kjo është bërë qëllim që ky thesar të grabitet dhe të përvetësohet. Bëhet fjalë për artefakte vërtet të çmueshme dhe të jashtëzakonshme, që edhe pas 12 vjetëve mbahen peng, të mbyllura në depotë e Muzeut Popullor të Serbisë. Beogradi zyrtar nuk po tregon shenja se ka ndërmend ta kthejë këtë thesar. Sillet sikur ato janë pronë e Serbisë, ngase edhe vetë Kosovën e konsideron si pronë të veten. Duhet shpresuar që në dialogun zyrtar i cili do të fi llojë së shpejti, edhe kjo çështje do të trajtohet drejt dhe kolekcionet e tjetërsuara do të kthehen aty ku e kanë vendin. Fjalë e mbajtur në tryezën “Të Investosh në Dialogun Qytetar”, organizuar nga Fondacioni Soros dhe Komiteti i Helsinkit i Serbisë në Prishtinë, më 14 tetor 2010.
Page 1 and 2: Express E www.gazetaexpress.com N°
Page 3 and 4: E enjte, 30 dhjetor 2010 - E hënë
Page 5 and 6: Vizita e Vitit E enjte, 30 dhjetor
Page 27 and 28: 2010 E enjte, 30 dhjetor 2010 - E h
Page 31 and 32: VESHJE E SIPËRME PREJ SHAJAKU (shq
Page 39 and 40: M E enjte, 30 dhjetor 2010 - E hën
Page 41: E enjte, 30 dhjetor 2010 - E hënë
Page 53 and 54: E enjte, 330 dhjetor 2010 - E hën
Page 57 and 58: E en eenjte, jt jte, e, 30 3 330 0

01 - Ballina.indd - Gazeta Express

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?