Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
E shtunë, 2 prill 2011 3<br />
Përderisa ne në Kosovë, shkaku i inferioritetit dhe në<br />
emër të një patriotizmi lokal ngurrojmë të bisedojmë<br />
edhe për çështje teknike me interes vital për qytetarët, në<br />
Tiranë fl itet dhe debatohet si për një ngjarje kulturore, për<br />
përkthimin e veprës së Ivo Andricit në shqip<br />
Dialogu kulturor<br />
krahas atij politik<br />
Bardh Frangu<br />
Napoleoni, ndërsa po e pushtonte Gjermaninë,<br />
kishte urdhëruar që shtëpia e kompozitorit Joseph<br />
Haydn të mos shkatërrohej. Ai madje kishte<br />
caktuar edhe roje për t’u kujdesur për këtë. Napoleoni<br />
edhe ishte përkulur para kompozitorit të<br />
madh gjerman. Në këtë mënyrë, ai kishte dhënë<br />
një shembull tipik që dëshmonte se pasuritë kulturore<br />
janë interes tej nacional dhe tej shtetëror,<br />
përkundër që luftërat karakterizohen me rrënim<br />
civilizimesh, siç ishte edhe kjo e fundit në hapësirat<br />
e ish Jugosllavisë, e identifi kueshme edhe me<br />
plaçkitje, si në rastin e artefakteve të Kosovës.<br />
Po ndërsa dialogu politik ka vazhduar dhe nuk<br />
është ndërprerë as në pikat e vlimit më të lartë të<br />
konfl iktit, çështja shtrohet se cili është dialogu<br />
ndërkulturor në këto hapësira, veçmas ai mes<br />
serbëve dhe shqiptarëve? Përderisa ne në Kosovë,<br />
shkaku i inferioritetit dhe në emër të një<br />
patriotizmi lokal, ngurrojmë të bisedojmë edhe<br />
për çështje teknike me interes vital për qytetarët,<br />
në qendrën politike dhe kulturore të shqiptarëve,<br />
përkatësisht në Tiranë, fl itet dhe debatohet si për<br />
një ngjarje kulturore për përkthimin e veprës së<br />
Ivo Andricit në shqip. Kryebashkiaku Edi Rama<br />
madje shkon edhe një hap tutje dhe shpërblen<br />
me Çelësin e Tiranës Goran Bregovicin, autorin<br />
e këngës për kallashin që bëri shkrumb këto<br />
hapësira, duke djegur njerëz bashkë me trashëgiminë<br />
e tyre kulturore. Në anën tjetër drejtoresha<br />
e TKK-së, Burbuqe Berisha, ka marrë vendim që<br />
të mos e lejojë shfaqjen “Çifti Martin” të marrë<br />
pjesë në një festival të Beogradit. Ç’është ky paradoks<br />
kulturor, do të thoshim?<br />
Vërtet patriotizmi në këto hapësira ka kohë<br />
është bërë një mall me afat të skaduar, por që<br />
vazhdon të konsumohet dhe të jetë në treg njësoj<br />
si ushqimet dhe barërat pa afat. Përkundër kësaj,<br />
megjithatë, duhet të mësojmë nga shembujt<br />
e mirë dhe t’i kapërcejmë këto komplekse që<br />
shfaqen në formë barrierash. Kjo edhe për faktin<br />
se një dialog ndërkulturor do të ishte ndihmesa<br />
e madhe për zhvillimin me sukses të dialogut<br />
të fi lluar politik, që edhe nga ndërkombëtarët<br />
vlerësohet si shumë i nevojshëm për të dyja<br />
shtetet.<br />
Shembull për këtë kemi komunikimin kulturor<br />
që kanë vendosur kroatët me serbët, të cilët jo<br />
më lehtë se ne kaluan në luftën e fundit. Tashmë<br />
si dy popuj kanë nisur pa kompleks të kultivojnë<br />
një dialog kulturor, i cili i ka hapur shtegun edhe<br />
atij politik dhe ekonomik.<br />
Kosova është shtet i pavarur dhe i njohur në<br />
masë të konsiderueshme edhe ndërkombëtarisht.<br />
Nuk ka asnjë arsye t’i frikohet asnjë lloj<br />
komunikimi, i cili është në interes të të dyja<br />
palëve. Nuk mund të jetë e frytshme ajo kulturë<br />
që kultivohet në rrënjët e gjakut, për ta stolisur<br />
sall pemën e vet, karakteristikë kjo e kulturave<br />
të mbërthyera në skema etnonacionaliste. Një<br />
shembull të tillë tipik kohë më parë e dëshmoi<br />
drejtori i teatrit paralel të Kosovës, i cili vepron<br />
në Mitrovicë të Veriut. Ai me trupën e tij kishte<br />
ardhur deri në fshatin Pleshinë të komunës<br />
së Ferizajt për të dhënë një shfaqje për plakën<br />
Smilja, serben e vetme në këtë fshat, e cila nuk<br />
qëndron mirë as me sy, e as me vesh. Por, ky<br />
farë drejtori i teatrit paralel nuk ka kurajën që<br />
shfaqjet e tij t’i sjell në skenën e TKK-së, madje<br />
për të njëjtat motive siç ka vepruar edhe drejtoresha<br />
Berisha.<br />
Drejtoresha e TKK-së ndali një shfaqje, e cila<br />
ka ndihmuar shumë në afirmimin e kulturës<br />
sonë përtej këtij moçali të qelbur nga mediokritetet<br />
dhe injoranca e madhe. Ajo, madje, këtë e<br />
bëri duke mos përfi llur gatishmërinë e trupës që<br />
të shkojë atje pa komplekse dhe të shfaq vlerat<br />
teatrore në një konkurrencë kaq të nevojshme<br />
për kulturën tonë.<br />
Drejtoresha e ka ditur se trupa shqiptare e teatrit<br />
të Shkupit, me shfaqjen “Gjenerali i ushtrisë<br />
së vdekur” të Ismil Kadaresë, kohë më parë ishte<br />
paraqitur në skenën e Beogradit dhe ishte pritur<br />
shumë mirë edhe nga publiku, edhe nga kritika.<br />
Madje, kësaj shfaqjeje më së shumti i ishte<br />
gëzuar aktori ynë i madh Bekim Fehmiu, i cili<br />
kishte pasur fatin ta përcillte dhe ta shoqëronte<br />
këtë trupë shqiptare, e cila po e thyente akullin<br />
dhe nëpërmjet një ngjarje teatrore po vendoste<br />
një dialog kulturor mes serbëve dhe shqiptarëve.<br />
Arsyetimet e drejtoreshës Berisha, të cilat thjesht<br />
kishin të bënin me çështje teknike, dëshmonin<br />
jo më shumë se frikën për zhvillimit e këtij<br />
dialogu ndërkulturor. Mbase ajo këtë veprim e<br />
ndërmerr në kohën kur na duhen përpjekje më<br />
të mëdha se kurrë për të afi rmuar edhe këto vlera<br />
të pakta që kemi në fushën e kulturës. Por, si<br />
duket, kemi ndërtuar një standard kulturor për<br />
të bërë një jetë të tkurrur brenda guacës sonë,<br />
duke u ekzaltuar nga elozhet për njëri-tjetrin,<br />
kinse për punët e mëdha që bëjmë. Madje këtë e<br />
bëjmë deri në atë masën sa ta bindim edhe Halil<br />
Budakovën që të marrë guximin dhe të niset për<br />
në Hollywood.<br />
Mirëserdhët<br />
në botën HD!
Change language