12.08.2013 Views

Lausnir á dæmum Algebru II

Lausnir á dæmum Algebru II

Lausnir á dæmum Algebru II

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

yfir C. Við byrjum <strong>á</strong> að reikna út óbreyttu þætti fylkis A yfir K með því að koma fylkinu XI −A <strong>á</strong><br />

smith kórgerð yfir K[X]. A og B <strong>á</strong>móta yfir K þýðir að til er andhverfanlegt fylki S yfir K þannig<br />

að<br />

SAS −1 = B<br />

Þ<strong>á</strong> m<strong>á</strong> líka skoða.<br />

92. Dæmi 102: Sýnið að Q ⊗Z Q ∼ = Q. Sýnið líka að (Z/nZ) ⊗Z Q = {0} fyrir sérhverja n<strong>á</strong>ttúrlega<br />

tölu n > 0.<br />

Lausn: Athugum að Z⊗Z Q ∼ = Q. Auðvelt er að f<strong>á</strong> mótanir í b<strong>á</strong>ðar <strong>á</strong>ttir: Margföldunin Q×Q → Q<br />

er tvílínuleg yfir Z og gefur því af sér línulega vörpun µ : Q ⊗Z Q → Q, x ⊗ y → xy. Svo er til<br />

línuleg vörpun κ : Q → Q ⊗Z Q, y → 1 ⊗ y. Ljóst er að<br />

fyrir öll y ∈ Q, svo<br />

Svo að κ er hægri andhverfa µ. Athugum nú að<br />

(µ ◦ κ)(y) = µ(1 ⊗ y) = 1 · y = y<br />

µ ◦ κ = idQ<br />

(κ ◦ µ)(x ⊗ y) = κ(xy) = 1 ⊗ xy<br />

Svo spurningin er, gildir að 1 ⊗ xy = x ⊗ y? Augljóst er að µ er <strong>á</strong>tæk, en ef við getum sannað<br />

að hún sé eintæk, þ<strong>á</strong> er dæmið komið, það er hinsvegar svoldið kraðak, þ<strong>á</strong> þyrfti að sýna að ef<br />

µ( n i=1 xi ⊗ yi) = 0 þ<strong>á</strong> n i=1 xi ⊗ yi. En hinsvegar er nóg að skoða þetta fyrir tvö stök og gera<br />

síðan restina með þrepun. Athugum nú<br />

a1<br />

b1<br />

⊗ c1<br />

+<br />

d1<br />

a2<br />

⊗<br />

b2<br />

c2<br />

=<br />

d2<br />

a1b2<br />

⊗<br />

b1b2<br />

c1<br />

+<br />

d1<br />

a2b1<br />

⊗<br />

b2b1<br />

c2<br />

d2<br />

= a1b2( 1<br />

⊗<br />

b1b2<br />

c1<br />

) + a2b1(<br />

d1<br />

1<br />

b2b1<br />

= 1<br />

⊗<br />

b1b2<br />

a1b2c1<br />

+<br />

c2<br />

1<br />

⊗<br />

b1b2<br />

a2b1c2<br />

d2<br />

= 1<br />

⊗ (<br />

b1b2<br />

a1b2c1<br />

c2<br />

+ a2b1c1<br />

)<br />

c2<br />

⊗ c2<br />

)<br />

d2<br />

Með því að nota nú þrepun fæst að Q ⊗Z Q = {x ⊗ y|x, y ∈ Q}. Athugum nú að ef µ(x ⊗ y) = 0<br />

þ<strong>á</strong> er x = 0 eða y = 0, svo að x ⊗ y = 0 sem sýnir að µ er eintæk, svo að µ er þar með gagntæk.<br />

, þ<strong>á</strong> gildir<br />

Sýnum nú hitt, gildir að 1 ⊗ xy = x ⊗ y? L<strong>á</strong>tum x = a<br />

b<br />

1 ⊗ xy = 1 ⊗ ac<br />

bd<br />

= b ac<br />

⊗<br />

b bd<br />

= b( 1 ac<br />

⊗<br />

b bd )<br />

= 1 bac<br />

⊗<br />

b bd<br />

= 1 ac<br />

⊗<br />

b d<br />

= a( 1 c<br />

⊗<br />

b d )<br />

= a c<br />

⊗<br />

b d<br />

og y = c<br />

d<br />

93. Dæmi 103: K sé kroppur. Gefin sé eintæk K-línuleg vörpun ϕ : V1 → V2 og vigurrúm W yfir K.<br />

Sýnið að K-línulega vörpunin ϕidW : V1 ⊗ W → V2 ⊗ W sé líka eintæk.<br />

21

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!