Wstęp - Gandalf

„Zastępowanie jednego pokolenia przez drugie dokonuję się w procesie
przyswojenia sobie przez młode pokolenie określonych wzorów obyczajowych” 29 .
Wzory obyczajowe mogą być także rozpatrywane w odniesieniu do
dwóch procesów, które miały również największy wpływ na kształt
przemian kulturowych w Polsce. Chodzi tu o procesy industrializacji i
urbanizacji. Pierwszy z nich d e z i n t e g r u j e wzory obyczajowe
funkcjonujące w obrębie społeczności lokalnej. Drugi zaś r o z s z e r z a
zasięg tychże wzorów poza granice miasta 30 .
Analizując obyczajowość czy to jednostek, czy grup ważnym
aspektem tej problematyki jest kwestia stylu życia 31 . Używając tego
sformułowania zwykle ma się na myśli pewien zakres zachowań
jednostki bądź grupy, ściśle powiązane z jego (ich) usytuowaniem
społecznym. Właśnie poprzez styl bycia bowiem manifestujemy swoje
położenie społeczne, ułatwiając w ten sposób szeroko rozumianą
lokalizację społeczną. W ujęciu A. Sicińskiego styl życia jest „empiryczną
kategorią socjologicznej analizy zróżnicowania sposobów zachowania
ludzkiego”.
Doszukując się zmian obyczajowych stylu życia ważne jest
zrozumienie wpływu wzorów społecznych (aneks 1), które można
scharakteryzować jako trwałe regularności zachowań, cechujące
zbiorowości ludzkie. Należy jednak rozdzielić tą pojęcie na pewne
podkategorię, a mianowicie na wzory uznawane w danej zbiorowości
oraz praktykowane. Pierwsze z nich (tzw. wzorce) są pożądanymi
ideałami zachowań. Drugie natomiast są rzeczywistymi regułami
29 Tamże, s. 52-53.
30 Tamże.
31 A. L. Kroeber (Style and Civilization, 1963) wskazał trzy zasadnicze kierunki, jakie
można wyróżnić w definiowaniu określenia „styl”: styl jest czymś
charakterystycznym, wyróżniającym oraz odnoszonym się do sposobu. Ten sam
autor zwraca uwagę na to, iż o „stylu” można mówić tam, gdzie istnieje pewna
swoboda wyboru, gdzie zachowania nie są całkowicie wymuszone; Za: A. Siciński,
Problemy pojęciowe i teoretyczne, [w:] Styl życia. Koncepcje i propozycje, red. A.
Siciński, Warszawa 1976, s. 15.
19