Kruk_Kulinski Orlowo-OK

More documents

Recommendations

Info

128 Unikalność i bogactwo flory dennej omawianego rejonu była jednym z powodów zgłoszenia go do ochrony prawnej w formie rezerwatu podmorskiego przy Rezerwacie Przyrody Kępa Redłowska (Przyrodnicza waloryzacja… 2000). Omawiany rejon stanowi fragment obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 – Zatoka Pucka (kod obszaru: PLB220005). Posadowienie na dnie trzech progów podwodnych spowodowało wprowadzenie do środowiska morskiego dodatkowego twardego podłoŜa – kamieni tworzących, w odróŜnieniu od kamieni naturalnie rozmieszczonych na dnie, zwartą, przestrzenną konstrukcję. Progi podwodne, przyjmując definicję Dyrektywy Siedliskowej UE, naleŜy uznać za sztuczną rafę, na której rozwijające się makroglony są czynnikiem deeutrofizacji wód, źródłem tlenu i pokarmu dla zwierząt roślinoŜernych, substratem do składania ikry, a takŜe schronieniem dla ryb. Badania eksperymentalne w środowisku wykazały, Ŝe kamienie są najlepszym podłoŜem dla rozwoju organizmów poroślowych (Ciszewska i Ciszewski 1994). W związku z obawami, Ŝe progi podwodne zniszczą cenne siedliska flory i fauny dennej w rejonie obszaru Natura 2000 oraz planowanego rezerwatu podwodnego (Zarzycki i in. 2007), mimo pozytywnej oceny oddziaływania na środowisko tego przedsięwzięcia, autorzy niniejszej pracy podjęli się zbadania, czy posadowienie progów: • spowodowało zniszczenie siedlisk i degradację autochtonicznej flory i fauny dennej, jeśli tak, to na jaką skalę, • wpłynęło na zmianę struktury flory i fauny dennej, włącznie z pojawieniem się obcych gatunków, • jest proekologiczną metodą ochrony brzegów w morskich obszarach chronionych. 2. MATERIAŁ I METODA 2.1. Pobór prób Badania biologiczne wykonano w drugim i trzecim roku od czasu posadowienia progów. Przeprowadzono je w sezonach letnim i jesiennym 2007 i 2008 r. Stacje badawcze rozmieszczono w sposób umoŜliwiający określenie: (i) oddziaływania progów podwodnych na florę i faunę denną w rejonie wokół inwestycji, (ii) sukcesji biologicznej na jednym z trzech progów, tzw. progu środkowym. Poboru prób ilościowych flory i fauny dennej na stacjach badawczych zlokalizowanych na dnie kamienistym dokonywał płetwonurek za pomocą zmodyfikowanego przyrządu Kautsky’ego „DAK” o powierzchni 400 cm 2 ; (Andrulewicz i in. 2004) lub w przypadku poboru fauny dennej na dnie piaszczystym za pomocą próbnika rdzeniowego o średnicy 7 cm. Próby jakościowe flory i fauny dennej były zbierane przez płetwonurka bezpośrednio do worka siatkowego. Dodatkowo płetwonurek wykonywał rekonesans podwodny określając stopień pokrycia dna roślinami, obecność kamieni i charakter osadów oraz dokumentację fotograficzną i filmową charakterystycznych elementów środowiska w obrębie miejsca poboru. Próby pobrano ze stanowisk w rejonie wokół progów, tj. z dna piaszczystokamienistego, powierzchni kamieni progu środkowego (dalej nazywanego „progiem”), z powierzchni kamieni w rejonie oraz próbę jakościową z pala podtrzymującego molo w Orłowie. Dodatkowo próbnikami rdzeniowymi pobrano po trzy próby fauny dennej na ośmiu stacjach (3, 4, 6, 7, 10, 12, 13, 14) z fragmentów dna niepokrytych roślinnością (Rys. 3). Łącznie, w całym okresie badań pobrano: 172 próby, w tym: 102 próby flory dennej i 91 próby fauny dennej. Rys. 3. Rozmieszczenie stacji poboru prób makroflory i makrofauny dennej w rejonie wokół inwestycji i na progu.
129 2.2. Analiza prób makroflory i makrofauny Próby flory dennej oznaczano pod mikroskopem na podstawie struktury komórek plech lub okorowania. Analizę ilościową (określanie biomasy) oraz jakościową (taksonomiczną) wykonano zgodnie z procedurą rekomendowaną przez HELCOM (Guidelines for monitoring… 1999). W przypadku glonów taśmowatych i nitkowatych, np. z rodzaju Enteromorpha, Ceramium i Acrochaetium nie było moŜliwe rozdzielenie poszczególnych gatunków w próbie. Ich biomasę określono łącznie, jako masę rodzaju. Biomasę wyraŜono w gramach suchej masy na metr kwadratowy [g sm·m -2 ]. Próby fauny dennej analizowano pod kątem składu taksonomicznego, liczebności poszczególnych taksonów oraz określano mokrą masę formalinową z dokładnością do 0,001g. Pobór i analizy ilościowe wykonywano zgodnie z metodyką przyjętą w międzynarodowym monitoringu Bałtyku (Guidelines for monitoring… 1999). Zgodnie z nią analiza ilościowa nie obejmowała określenia liczebności i biomasy organizmów Ŝyjących w koloniach (Balanus improvisus, Electra crustulenta), odnotowano tylko ich obecność. Skąposzczety i larwy owadów oznaczono do gromady. Ślimaki z rodziny Hydrobiidae oraz kiełŜe Gammaridae oznaczono do rodzaju. W analizie ilościowej traktowano kaŜdą z wymienionych grup jako jeden takson. 3. WYNIKI I DYSKUSJA 3.1 Ocena stanu flory i bezkręgowej fauny dennej rejonu progów podwodnych W badanym rejonie stwierdzono łącznie występowanie 34 taksonów tworzących zespoły bentosowe (12 taksonów makroflory i 22 taksony makrofauny dennej), (Tab. 1). Wyniki uzyskane w 2007 r. i 2008 r. potwierdziły utrzymującą się od końca lat trzydziestych wysoką róŜnorodność biologiczną omawianego akwenu. Nie stwierdzono znaczących róŜnic w składzie taksonomicznym w porównaniu do wyników badań w latach poprzednich (Kowalczuk 1996, Przyrodnicza waloryzacja… 2000, <strong>Kruk</strong>-Dowgiałło i Opioła 2001, Chrobak 2004). Średnia liczba taksonów makroflory dennej w rejonie utrzymywała się na zbliŜonym poziomie w dwóch latach badań (Tab. 2). W 2007 r. biomasa całkowita flory dennej oscylowała w zakresie od 8,0 (st. 5) do 238,4 g sm·m -2 (st. 4), natomiast w 2008 r. od 54,9 (st. 4) do 403,8 g sm·m -2 (st. 3). Wartości biomasy całkowitej w latach 2007-2008 zbliŜone były do wartości stwierdzonych w 1993 r. przez Kowalczuka (1996) w rejonie klifu orłowskiego i przy molo. W obu latach badań dominantami w biomasie całkowitej makroflory dennej były Zostera marina na dnie piaszczystym i Polysiphonia fucoides na kamienistym (Tab. 2). Pojawienie się Furcellaria lumbricalis w grupie dominantów w 2008 r. wynikało z wysokiej biomasy tego gatunku na stacji 3 (250,3g sm·m - 2 ), (rys. 3). Istotnym walorem przyrodniczym omawianego rejonu są łąki podwodne Zostera marina porastające piaszczyste fragmenty dna w zakresie głębokości od 2 m do 4 m, co pokrywa się z przedziałem głębokości występowania tego gatunku w badanym rejonie w latach poprzednich (<strong>Kruk</strong>-Dowgiałło i Opioła 2001, Chrobak 2004). W 2007 r. średnia biomasa Zostera marina porastającej dno między lądem a progami podmorskimi była 79% wyŜsza od średniej biomasy na dnie za progami (Rys. 4). W 2008 r. rozkład biomasy Zostera marina był stosunkowo równomierny w całym analizowanym obszarze. Nie stwierdzono istotnych róŜnic pomiędzy stroną odmorską i odlądową progów. MoŜna zatem przyjąć, Ŝe oddziaływanie progów przez dwa lata na łąki podwodne było nieistotne, ale proces ten wymaga potwierdzenia w latach następnych. ZróŜnicowanie taksonomiczne makrofauny dennej w badanym rejonie było wysokie. W latach 2007-2008 zanotowano występowanie odpowiednio 21-22 taksonów (Tab. 1) Porównanie uzyskanych wyników z danymi z lat poprzednich (Przyrodnicza waloryzacja.... 2000) wskazuje, Ŝe w omawianym akwenie utrzymała się wysoka róŜnorodność taksonomiczna. Pod względem występowania gatunków wskaźnikowych (Leppäkoski 1975) badany akwen naleŜy zaklasyfikować jako średnio czysty lub średnio zanieczyszczony. Obok gatunków wskaźnikowych środowiska czystego, wraŜliwych na zanieczyszczenia organiczne, takich jak mszywioły E. crustulenta, czy przedstawicieli rzędu Mysidacea, odnotowano równieŜ gatunki odporne i bardzo odporne, takie jak przedstawiciele skąposzczetów Oligochaeta, nereida Hediste diversicolor, czy pąkle Balanus improvisus (Blomqvist i in., 2006).
Page 1 and 2: CZY OCHRONA BRZEGÓW NISZCZY SIEDLI
Page 3: 127 Odległość poszczególnych pr
Page 7 and 8: 131 Rys. 4. Biomasa Zostera marina
Page 9 and 10: 133 Niemal wszystkie taksony makrof
Page 11 and 12: 135 4. WNIOSEK Progi podwodne moŜn

Kruk_Kulinski Orlowo-OK

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?