Radon w Środowisku - Instytut Fizyki JÄ drowej PAN

„Radon w Środowisku”, Kraków 2005
ich właściwości fizyko-chemicznych, podczas gdy takie zależności są obserwowane
w wodach należących do drugiego schematu rozpuszczania się radonu.
Transport radonu w wodach podziemnych jest uzależniony od prędkości ruchu medium –
wody. Proces dyfuzji odgrywa jedynie podrzędną rolę, stanowiąc podstawowy mechanizm
transportu atomów radonu z nanopor do wód wolnych. Wraz z wodą podziemną atomy
radonu przenoszone są do ujęcia lub źródła w czasie nie dłuższym niż 38,2 doby od momentu
swojego powstania. W tym czasie przebywają odległości rzędu od kilku do kilkudziesięciu
metrów, jedynie w sporadycznych przypadkach ponad 100, a nawet 200 metrów.
Najwyższe stężenia
222 Rn w wodach podziemnych Sudetów, przekraczające
2 000 Bq·dm −3 , są charakterystyczne przede wszystkim dla niskozmineralizowanych wód
płytkiego krążenia i współczesnej infiltracji – o krótkim czasie podziemnego przepływu (do
kilkunastu lat). Najniższe stężenia tego gazu, wynoszące od około 1 do kilkunastu –
kilkudziesięciu Bq·dm −3 , zanotowano w wysokozmineralizowanych szczawach głębokiego
krążenia.
Zmiany stężeń 222 Rn w wodach podziemnych Sudetów wahają się w czasie najczęściej
w granicach ± 25 – ± 75% od wartości średniej arytmetycznej w danym ujęciu lub źródle.
Odchylenia te rzadko są wyższe od 100%, a sporadycznie dochodzą do ± 200% od wartości
średniej. Najwyższe wahania notowane są w wodach, do których radon dostarczany jest wraz
z jedną ze składowych ujmowanej lub wypływającej mieszaniny (np. w szczawach).
Wówczas zmiany procentowego udziału składowej wzbogaconej w radon w mieszaninie
decydują o zmianach stężenia 222 Rn w wypływającej lub ujmowanej wodzie podziemnej.
Na podstawie wyników przeprowadzonych przez autora badań można także oszacować
ilość radonu wynoszonego wraz z wodami podziemnymi Sudetów do atmosfery. Jest to około
1,41·10 12 Bq na dobę, tj. około 5,24·10 14 Bq na rok, co odpowiada uwolnieniu do atmosfery
niespełna 10 cm 3 222 Rn w ciągu roku i stanowi około 0,003% szacowanej całkowitej ilości
222 Rn dostarczanego przez wody podziemne Ziemi do atmosfery.
Z przeprowadzonych pilotażowych badań wynika, że występujący naturalnie
w środowisku wód podziemnych 222 Rn można wykorzystać jako znacznik przy kartowaniu
stref dopływu wód podziemnych do wód powierzchniowych. Może on stanowić także
narzędzie pomocnicze przy jakościowej ocenie głębokości krążenia i mieszania się różnych
składowych wód podziemnych, a także przy kartowaniu granic litologicznych.
10