Raport z nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez ...

RAPORT Z NADZORU PEDAGOGICZNEGO 

SPRAWOWANEGO PRZEZ 

DOLNOŚLĄSKIEGO KURATORA OŚWIATY 

W ROKU SZKOLNYM 2011/2012 

Wrocław, 31 października 2012r.

Spis treści 

Wstęp …………………………………………………………………………………………. str. 4 

1. Ewaluacja ………………………………………………………………………………. str. 4 

1 Ogólne informacje o przeprowadzonych ewaluacjach w roku szkolnym 2011/2012 . str. 4 

2 Informacja dotyczące organizacji i przeprowadzenia ewaluacji ……………………… str. 7 

3 Analiza wybranych danych z wymagań – szkoły ………………………………………. str. 10 

1.1 Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu 

maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe …..………… str. 10 

1.2 Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności …………………………………… str. 15 

1.3 Uczniowie są aktywni …………………………………………………………………. str. 20 

1.4 Respektowane są normy społeczne ………………………………………………… str. 25 

2.1 Szkoła lub placówka ma koncepcję pracy ………………………………………….. str. 32 

2.2 Oferta edukacyjna umożliwia realizację podstawy programowej ………………… str. 34 

2.3 Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany ……………………………… str. 37 

2.4 Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli …………………..… str. 43 

2.5 Kształtuje się postawy uczniów ……………………………………………………… str. 45 

2.6 Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych ………… str. 48 

3.1 Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju ……….. str. 52 

3.2 Wykorzystywane są informacje o losach absolwentów …………………………… str. 55 

3.3 Promowana jest wartość edukacji …………………………………………………… str. 58 

3.4 Rodzice są parterami szkoły …………………………………………………………. str. 61 

4.1 Funkcjonuje współpraca w zespołach ………………………………………………. str. 66 

4.2 Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny ……………………………… str. 69 

4.3 Szkoła lub placówka ma odpowiednie warunki lokalowe i wyposażenie ………... str. 72 

4 Analiza wybranych danych z wymagań – przedszkola ……………………………….. str. 76 

1.1 Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności ………………………………………... str. 76 

1.2 Dzieci są aktywne ……………………………………………………………………... str. 81 

1.3 Respektowane są normy społeczne ………………………………………………… str. 83 

2.1 Przedszkole ma koncepcję pracy ……………………………………………………. str. 86 

2.2 Oferta zajęć umożliwia realizację podstawy programowej wychowania 

przedszkolnego ……………………………………………………………………….. str. 88 

2.3 Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci mają charakter zorganizowany str. 90 

2.4 Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są efektem współdziałania 

nauczycieli …………………………………………………………………………….. str. 92 

2.5 Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych ………… str. 94 

3.1 Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju ……….. str. 98 

3.2 Wykorzystywane są informacje o losach dzieci, które uczęszczały do 

przedszkola ……………………………………………………………………………. str. 101 

3.3 Promowana jest wartość wychowania przedszkolnego……………………………. str. 102 

3.4 Rodzice są parterami przedszkola …………………………………………………... str. 105 

4.1 Funkcjonuje współpraca w zespołach ………………………………………………. str. 107 

4.2 Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny ……………………………… str. 110 

4.3 Przedszkole ma odpowiednie warunki lokalowe i wyposażenie …………………. str. 112 

5 Wnioski z ewaluacji w poradniach psychologiczno – pedagogicznych ……………… str. 115 

2

6 Wnioski z ewaluacji w ośrodkach doskonalenia nauczycieli …………………………. str. 116 

7 Wnioski z ewaluacji w bibliotekach pedagogicznych ………………………………….. str. 116 

8 Uogólnione wnioski z ewaluacji ………………………………………………………….. str. 117 

2. Kontrole …………………………………………………………………………………... str. 119 

2.1. Kontrola planowa ……………………………………………………………………….. str. 119 

2.1.1. Realizacja kontroli planowych ……………………………………………………... str. 120 

2.1.1.1. Ogólne informacje o przeprowadzonych kontrolach planowych ………. str. 120 

2.1.2. Wnioski z kontroli planowych ……………………………………………………… str. 123 

2.1.3. Wyniki kontroli planowych …………………………………………..……………… str. 124 

2.1.3.1. Kontrola prawidłowości wykonywania przez dyrektorów publicznych 

szkół i placówek planowych zadań w zakresie nadzoru pedagogicznego str. 124 

2.1.3.2. Kontrola prawidłowości w zakresie zgodności z przepisami prawa 

przeprowadzania egzaminów poprawkowych ……………………………… str. 135 

2.1.3.3 Kontrola w zakresie wyboru podręczników …………………………………… str. 138 

2.1.3.4. Kontrola prawidłowości klasyfikowania i promowania w zakresie 

dopuszczania słuchaczy do egzaminów semestralnych w publicznej 

i niepublicznej szkole ponadgimnazjalnej dla dorosłych ………………….. str. 141 

2.1.3.5. Kontrola prawidłowości organizacji praktyk zawodowych przez publiczne 

technika dla młodzieży ………………………………………………………… str. 145 

2.1.3.6. Kontrola w zakresie zgodności z przepisami prawa organizacji i sposobu 

działania innej formy wychowania przedszkolnego ………………………... str. 147 

2.1.3.7. Kontrola prawidłowości przestrzegania przepisów dotyczących nauczania 

języka mniejszości etnicznej oraz jej własnej historii i kultury …………….. str. 151 

2.1.3.8. Kontrola w zakresie zgodności organizacji zajęć z wychowania 

fizycznego realizowanych w formie zajęć klasowo-lekcyjnych 

z ramowymi planami nauczania w zakresie liczby uczniów w grupach 

w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych 

oraz podziału na grupy dla dziewcząt i chłopców w szkołach 

ponadgimnazjalnych …………………………………………………………... str. 153 

2.1.3.9 Kontrola w zakresie zgodności organizacji kształcenia uczniów 

z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym 

w szkołach podstawowych i gimnazjach ogólnodostępnych, 

z oddziałami integracyjnymi oraz integracyjnych z przepisami prawa …… str. 155 

2.1.3.10. Kontrola prawidłowości nadzorowania przez dyrektora publicznej szkoły 

podstawowej spełniania przez dzieci pięcioletnie i sześcioletnie rocznego 

obowiązkowego przygotowania przedszkolnego …………………………... str. 159 

2.2. Kontrole doraźne ……………………………………………………………………… str. 162 

2.2.1. Ogólne informacje o przeprowadzonych kontrolach doraźnych ………………. str. 162 

2.2.2. Informacje dotyczące organizacji i przeprowadzania kontroli doraźnych ……. str. 163 

2.2.3. Wyniki kontroli doraźnych …………………………………………………………. str. 164 

2.2.4. Wnioski wynikające z analizy wyników kontroli doraźnych ……………………. str. 164 

3. Wspomaganie …………………………………………………………………………. str. 165 

3.1. Organizacja i realizacja wspomagania ………………………………………………. str. 165 

3.1.1. Informacje o wspomaganiu szkół i placówek opisujące działania Kuratora 

Oświaty …………………………………………………………………………….. str. 165 

3.1.2. Wnioski z działalności wspomagającej Kuratora Oświaty ……………………… str. 171 

3

Wstęp 

Opracowanie niniejsze stanowi podsumowanie realizacji nadzoru pedagogicznego 

sprawowanego przez Dolnośląskiego Kuratora Oświaty w roku szkolnym 2011/2012. 

Zawiera ono analizę i wnioski z przeprowadzonych ewaluacji i kontroli. Uwzględnia także 

omówienie działań, realizowanych w Kuratorium Oświaty we Wrocławiu, w zakresie 

wspomagania oraz wnioski wynikające z tej formy nadzoru. 

Opracowanie obejmuje dane statystyczne, analizę danych oraz omówienie wyników 

ewaluacji i kontroli. 

Część końcowa opracowania zawiera wnioski, o których mówi § 19 Rozporządzenia 

Ministra Edukacji Narodowej z 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego 

(Dz. U. Nr 168, poz. 1324). Wynikają one z ewaluacji i kontroli przeprowadzonych 

w szkołach dolnośląskich. Wnioski znajdą zastosowanie w dalszych działaniach 

kontrolnych i monitorujących, a także wspomagających pracę szkół i placówek. 

1. Ewaluacja 

1 Ogólne informacje o przeprowadzonych ewaluacjach w roku szkolnym 2011/2012: 

1) Celem opracowania dokumentu „Wnioski z ewaluacji” jest: 

− przedstawienie i omówienie wyników ewaluacji całościowych i problemowych 

przeprowadzonych w roku szkolnym 2011/2012 w szkołach i placówkach 

dolnośląskich, 

− omówienie problemów uwidocznionych w badanych jednostkach oraz działań, które 

przyczyniają się do sukcesów tych szkół i placówek, w tym przykładów dobrych 

praktyk, 

− przedstawienie wniosków z ewaluacji, 

− sformułowanie rekomendacji dotyczących poprawy funkcjonowania szkół i placówek 

w województwie dolnośląskim. 

2) liczba przeprowadzonych ewaluacji 209, w tym: 

− całościowych - 47 

− problemowych - 162 

Dane ilościowe wyselekcjonowane na platformie Systemu Ewaluacji Oświaty w dniu 

30 października 2012 r. za okres 1 września 2011 r. – 31 sierpnia 2012 r. różnią się od 

liczby faktycznie przeprowadzonych ewaluacji w roku szkolnym 2011/2012. Na platformie 

zarejestrowanych zostało 215 ewaluacji, w tym: 

− całościowych – 51 

− problemowych – 164. 

Różnice wynikają między innymi z faktu uwzględnienia w zestawieniach w Kuratorium 

Oświaty we Wrocławiu wszystkich ewaluacji rozpoczętych w roku szkolnym 2011/2012, 

natomiast na platformie zliczane są wszystkie ewaluacje, których raporty zostały 

zamknięte w roku szkolnym 2011/2012, tzn. również te, które rozpoczęły się w roku 

4

szkolny 2010/2011. Inne różnice są być może spowodowane złą selekcją danych, pomimo 

prawidłowo ustawionych parametrów. 

Poniższa tabela zawiera zestawienie poziomów spełniania wymagań z uwzględnieniem 

ewaluacji całościowych i problemowych w poszczególnych typach szkół i placówek oraz 

ewaluacji planowanych i przeprowadzonych w szkołach/placówkach samodzielnych 

i w zespołach 

Typ 

placówki 

poziom 

1. 

1 

1. 

2 

1. 

3 

1. 

4 

wymagania 

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3 

Przedszkola 

Szkoły 

podstawowe 

Gimnazja 

Licea 

ogólnokształcące 

Zasadnicze 

szkoły 

zawodowe 

A 5 1 2 1 4 1 1 1 

B 20 25 25 14 8 14 14 13 10 14 13 12 14 14 11 

C 2 1 2 4 1 1 

D 1 

E 

Razem 

wykonane 27 27 27 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 

Planowane 

27 27 27 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 

1. 

1 

1. 

2 

1. 

3 

1. 

4 

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3 

A 6 7 11 8 1 2 2 1 4 3 1 1 

B 35 39 71 64 14 10 10 19 16 16 16 13 16 14 16 18 16 

C 34 35 6 17 5 8 10 1 2 3 7 1 5 4 2 3 

D 14 7 1 

E 1 

Razem 

wykonane 

89 89 89 89 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 

planowan 

e 

89 89 89 89 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 

1. 

1 

1. 

2 

1. 

3 

1. 

4 

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3 

1. 

1 

1. 

2 

1. 

3 

1. 

4 

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3 

1. 

1 

1. 

2 

1. 

3 

1. 

4 

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3 

A 5 4 5 3 1 1 1 3 0 1 

B 19 22 36 32 7 3 7 9 8 8 6 7 8 5 9 10 6 

C 21 21 8 14 2 6 3 1 1 1 1 3 2 5 1 3 

D 6 3 2 2 1 

E 1 

Razem 

wykonane 

51 51 51 51 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 

Planowane 

50 50 50 50 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 

A 3 2 6 4 

B 3 6 8 7 

C 7 7 2 5 

D 3 1 

E 

razem 16 16 16 16 - - - - - - - - - - - - - 

Planowane 

16 16 16 16 - - - - - - - - - - - - - 

A 1 1 

B 4 7 6 5 

C 3 2 2 3 

D 2 

E 

Razem 

wykonane 

9 9 9 9 - - - - - - - - - - - - - 

Planowane 

9 9 9 9 - - - - - - - - - - - - - 

5

1. 

1 

1. 

2 

1. 

3 

1. 

4 

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3 

Technika 

Szkoły 

specjalne 

1. 

1 

1. 

2 

1. 

3 

1. 

4 

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3 

1. 

1 

1. 

2 

1. 

3 

1. 

4 

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3 

Inne szkoły 

1. 

1 

- - - - - - - - - - - - - - - - - 

- - - - - - - - - - - - - - - - - 

1. 

2 

1. 

3 

1. 

4 

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3 

Poradnie 

psychologiczno 

– 

pedagogiczne 

Biblioteki 

Pedagogiczn 

e 

Ośrodki 

doskonalenia 

nauczycieli 

1. 

1 

1. 

2 

1. 

3 

1. 

4 

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3 

1. 

1 

1. 

2 

1. 

3 

1. 

4 

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3 

A 1 2 1 

B 3 6 5 4 

C 4 3 2 4 

D 1 

E 

Razem 

wykonane 

9 9 9 9 - - - - - - - - - - - - - 

Planowane 

9 9 9 9 - - - - - - - - - - - - - 

A 1 1 1 

B 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 

C 

D 

E 

Razem 

wykonane 

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 

Planowane 

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 

A 

B 

C 

D 

E 

Razem 

wykonane 

Planowane 

A 2 1 1 1 1 1 2 1 2 1 

B 2 3 3 1 1 1 2 1 1 2 

C 

D 

E 

Razem 

wykonane 

4 4 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 

Planowane 

4 4 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 

A 

B 1 1 1 

C 

D 

E 

Razem 

wykonane 

1 1 1 - - - - - - - - - 

Planowane 

1 1 1 - - - - - - - - - 

A 

B 1 2 2 

C 

D 1 

E 

Razem 

wykonane 

2 2 2 - - - - - - - - - 

Planowane 

2 2 2 - - - - - - - - - 

1. 

1 

1. 

2 

1. 

3 

1. 

4 

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3 

6

Placówki 

opiane w 

trzeciej części 

załącznika do 

rozporządzenia 

A 

B 

C 

D 

E 

Razem 

wykonane 

Planowane 

- - - - - - - - - - - - 

- - - - - - - - - - - - 

2 Informacja dotyczące organizacji i przeprowadzenia ewaluacji: 

1) Planowanie ewaluacji w Kuratorium Oświaty we Wrocławiu 

Plan nadzoru w zakresie ewaluacji opracowany został z uwzględnieniem wytycznych 

Ministerstwa Edukacji Narodowej dotyczących tematyki ewaluacji, ogólnej liczby 

ewaluacji wskazanych do przeprowadzenia w województwie dolnośląskim oraz liczby 

ewaluacji do przeprowadzenia w szkołach samodzielnych i w zespołach szkół. 

Na początku roku szkolnego 2011/2012 powołanych zostało 12 zespołów ewaluatorów, 

a następnie kolejnych 8. W sumie powołano 20 zespołów ewaluacyjnych. Zespoły były 

dwu lub trzyosobowe. 

Zmiany w składzie zespołów nastąpiły wraz z przystąpieniem do wykonywania 

czynności przez wizytatorów ds. ewaluacji, którzy ukończyli szkolenia na początku 

2012 roku. Wówczas utworzono zespół wizytatorów o różnym doświadczeniu. Zmiany 

w składach zespołu związane były również z chorobą wizytatorów. 

Do 15 września 2011 roku sporządzany został wykaz szkół i placówek, 

w których zostanie przeprowadzona ewaluacja w roku szkolnym 2011/2012. 

Przy typowaniu szkół i placówek do ewaluacji zastosowano następujące zasady: 

− czas jaki upłynął od ostatnich czynności nadzoru pedagogicznego (mierzenie 

jakości pracy szkoły/placówki, wizytacja), 

− wyniki nadzoru pedagogicznego sprawowanego dotychczas nad szkołą/ 

placówką, 

− konieczność pozyskania informacji o pracy szkoły/placówki, w celu realizacji 

innych zadań kuratora oświaty, 

− lokalizacja szkoły/placówki. 

Przy doborze wizytatorów do przeprowadzenia poszczególnych ewaluacji wzięto pod 

uwagę: 

− pozostawanie wizytatora w ciągu ostatnich pięciu lat w stosunku pracy 

w szkole/placówce, 

− sprawowanie przez wizytatora bezpośredniego nadzoru nad szkołą/placówką 

w ciągu ostatnich trzech lat 

− oddalenie szkoły/placówki od miejsca pracy ewaluatorów. 

7

2) Przeprowadzanie ewaluacji 

Realizacja zadań związanych z ewaluacją w zakresie terminów i czasu ich trwania 

była zgodna z procedurą ewaluacji obowiązującą w Kuratorium Oświaty we Wrocławiu 

oraz z zapisami rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego, tzn: 

− na miesiąc przed planowaną ewaluacją dyrektorzy szkół / placówek zostali 

powiadomieni o terminie ewaluacji i jej zakresie, 

− każda z ewaluacji trwała nie dłużej niż 5 dni roboczych w ciągu kolejnych dwóch 

tygodni, 

− w terminie 7 dni od dnia zakończenia każdej ewaluacji zespół ewaluatorów 

przedstawił wyniki i wnioski z ewaluacji na zebraniu rady pedagogicznej, 

− w terminie 7 dni od dnia zebrania z radą pedagogiczną zespół sporządził raport 

z przeprowadzonej ewaluacji, który następnie został przekazany dyrektorowi 

szkoły/placówki. 

W roku szkolnym 2011/2012 zostały zrealizowanie wszystkie zaplanowane ewaluacje 

oraz dwie dodatkowe, które nie były planowane. Podczas realizacji ewaluacji pojawiły 

się również problemy. Były one spowodowane dłuższymi zwolnieniami lekarskimi 

4 ewaluatorów. W tej sytuacji podjęto czynności organizacyjne polegające na 

zmianach w składzie zespołów ewaluacyjnych oraz zmianach w planie ewaluacji 

polegających na zwiększeniu liczby ewaluacji w niektórych zespołach. 

3) Nadzór Dolnośląskiego Kuratora Oświaty nad realizacją zadań związanych 

z organizacją i przeprowadzaniem ewaluacji 

Dolnośląski Kurator Oświaty sprawuje nadzór nad realizacją zadań związanych 

z organizacją i przeprowadzaniem ewaluacji. Obejmuje on planowanie ewaluacji, 

rytmiczność i terminowość realizacji planu, zgodność realizacji poszczególnych 

ewaluacji z przepisami rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego, analizę 

raportów pod kątem ich zawartości merytorycznej i formalnej. Analiza merytoryczna ma 

na celu ocenę raportu pod kątem rzeczowości i trafności argumentów stanowiących 

uzasadnienie dla określonego przez wizytatorów stopnia spełnienia poszczególnych 

wymagań. O skuteczności nadzoru świadczy fakt, że w roku szkolnym 2011/2012 nie 

wpłynęły do Dolnośląskiego Kuratora Oświaty żadne zastrzeżenia dyrektorów szkół do 

raportu z ewaluacji. 

4) Wykorzystanie wyników ewaluacji przez Dolnośląskiego Kuratora Oświaty wobec szkół 

i placówek 

Wyniki ewaluacji wykorzystywane są do określenia obszarów wspomagania 

dolnośląskich szkół i placówek. 

W przypadku dwóch szkół powołanych w jednym zespole ustalony został poziomu E 

w odniesieniu do wymagania Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności 

w obszarze Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej 

działalności statutowej szkoły lub placówki. W tych przypadkach Dolnośląski Kurator 

Oświaty wydał dyrektorowi polecenie, na podstawie art. 34 ust. 2 ustawy z dnia 

8

7 września 1991 r. o systemie oświaty, opracowania w uzgodnieniu z organem 

prowadzącym programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub 

wychowania uwzględniającego wnioski zgłoszone w raportach z ewaluacji zewnętrznej. 

Dyrektor szkoły opracował programy poprawy efektywności kształcenia, które 

przedłożył Dolnośląskiemu Kuratorowi Oświaty. Programy spełniały wymogi, o których 

mowa w przepisach prawa, tzn.: 

− uwzględniały wnioski zgłoszone w raportach z ewaluacji (art. 34 ust. 2 ustawy 

o systemie oświaty), 

− sporządzone zostały w uzgodnieniu z organem prowadzącym szkoły (art. 34 ust. 2 

ustawy o systemie oświaty), 

− zaopiniowane zostały przez Radę Rodziców (art. 54 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie 

oświaty). 

Dolnośląski Kurator Oświaty zatwierdził programy oraz ich wdrożenie w terminach 

określonych w harmonogramach. 

Wdrożenie programów będzie podlegało nadzorowi Kuratora w roku szkolnym 

2012/2013. Po zakończeniu realizacji programów, w terminie określonym 

w harmonogramach, zostanie przeprowadzona w każdej ze szkół doraźna problemowa 

ewaluacja zewnętrzna w zakresie wymagania Uczniowie nabywają wiadomości 

i umiejętności w obszarze Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej 

i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki. 

9

3 Analiza wybranych danych z wymagań - szkoły 

1.1 Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu 

maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe. 

Pytanie badawcze Czy prowadzone są analizy wyników egzaminów zewnętrznych? 

W szkołach są prowadzone analizy wyników egzaminów zewnętrznych, co potwierdzają 

informacje uzyskane ze źródeł. 

Źródła /wskaźniki: 

1. Jakie dane/ jakie informacje z egzaminów zewnętrznych są analizowane ilościowo? 

W szkołach najczęściej ilościowe analizowane są: 

− średnie wyniki szkoły, gminy, powiatu ,województwa; 

− średnie wyniki szkoły, klasy, ucznia w porównaniu z gminą, powiatem, województwem; 

− średnie szkoły, powiatu, województwa z poszczególnych przedmiotów w rozbiciu na 

poziomy podstawowe i rozszerzone, obszary, umiejętności; 

− wyniki pojedynczych uczniów 

− wyniki zespołów klasowych 

− wynik staninowy szkoły; 

− wskaźniki łatwości zadań i standardów; 

− modalna; 

− mediana; 

− EWD 

oraz: 

− zdawalność egzaminu maturalnego 

− liczbę uczniów przystąpiło do egzaminu maturalnego w części pisemnej i ustnej, ilu 

otrzymało wymagane minimum punktowe z poszczególnych przedmiotów. 

Rzadziej lub sporadycznie analizie poddawany/a jest natomiast: 

− rozrzut wyników 

− rozkład wyników uczniów o specyficznych potrzebach edukacyjnych 

− moc różnicująca 

− kwartale 

− frakcja opuszczeń 

− ilości uczniów w poszczególnych staninach 

− zestawienie wyników uczniów z ich frekwencją i średnią ocen na koniec roku szkolnego 

− liczby uczniów rozpoczynających naukę w szkole, kończących szkołę. 

2. Jakie dane/ jakie informacje z egzaminów zewnętrznych są analizowane jakościowo? 

W szkołach, w których są prowadzone analizy jakościowe wyników egzaminów 

zewnętrznych najczęściej sprawdza się: 

10

− łatwość/trudność zadań egzaminacyjnych- wyodrębnia się te obszary, które w sposób 

widoczny sprawiają trudność/łatwość uczniom; 

− stopień opanowania przez uczniów umiejętności kluczowych sprawdzanych na 

egzaminie; 

− frekwencję uczniów; 

− mocne i słabe strony uczniów; 

− EWD. 

Rzadziej bądź sporadycznie analizuje się: 

− zależności między wynikami uzyskanymi z egzaminu gimnazjalnego, a ocenami 

końcowymi z przedmiotów objętych egzaminem; 

− skład klasy – ilość uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych liczbę dziewcząt, 

chłopców; 

− wyniki egzaminów na poziomie klas w zestawieniu z wynikami rekrutacji do szkoły; 

− wybór i wyniki egzaminów z przedmiotów dodatkowych w kontekście indywidualnego 

uczestnictwa uczniów w zajęciach dodatkowych, wyników próbnych egzaminów oraz 

wyborów kierunku dalszego kształcenia; 

− wnioski formułowane przez egzaminatorów po sesji egzaminacyjnej z poszczególnych 

przedmiotów; 

− dane dotyczące losów absolwentów pod kątem wyboru uczelni, kierunku studiów 

i dalszej kariery; 

− udział w zajęciach dodatkowych i w konkursach; 

− indywidualne wyniki uczniów w odniesieniu do oczekiwań nauczycieli ich uczących, 

określonych na podstawie dotychczasowych osiągnięć edukacyjnych (Karta Przebiegu 

Nauczania- średnia ocen, zachowanie, udział w zajęciach dodatkowych, itd.) 

− najczęstszych błędów popełnianych przez uczniów w metodyce rozwiązywania zadań. 

W szkołach analizowane są również różne konteksty mające wpływ na efekty kształcenia. 

Do najczęściej analizowanych możemy zaliczyć konteksty środowiskowe (np. sytuacja 

rodzinna, status materialny, warunki bytowe, wykształcenie rodziców aspiracje rodziców, 

stosunek do nauki,) i indywidualne ucznia (np. opinie z poradni o obniżeniu wymagań, 

orzeczenia, stan zdrowia, aspiracje edukacyjne, zdolności, zainteresowania, motywacja do 

nauki) rzadziej szkolne czy pedagogiczne (np. - nieobecności nauczycieli, - zmiany 

nauczycieli uczących, - metody pracy nauczyciela, rodzaj klasy, liczebność, stosunek 

nauczycieli do uczniów,). 

Analizę jakościową szkoły przeprowadzają: w kontekście zestawienia wyników 

egzaminacyjnych ze stopniem opanowania standardów wymagań, umiejętności 

kluczowych i realizacji podstawy programowej. 

Jedna z wypowiedzi dyrektorów stanowi bardzo dobre podsumowanie analiz jakościowych 

w szkołach: W analizie jakościowej uwzględnia się szerszy kontekst, który mógł mieć 

wpływ na uzyskane wyniki, a który pozwoli na dokładniejsze prześledzenie procesów 

edukacyjnych. Interpretacja wyników liczbowych badania zewnętrznego oraz 

uwzględnianie analizy kontekstowej pozwala na: - określenie stopnia opanowania przez 

uczniów standardów egzaminacyjnych, - wskazanie mocnych i słabych stron uczniów, - 

11

ustalenie tendencji rozwojowej szkoły, - formułowanie wniosków do dalszej pracy, - 

wykorzystanie przez nauczycieli wniosków do modyfikacji planów wynikowych, - ocenę 

efektywności stosowanych metod i form pracy, - ocenę programów nauczania 

i podręczników - przygotowanie informacji, która jest przedstawiana i omawiana 

szczegółowo na posiedzeniach rady pedagogicznej. 

Niestety, niektóre dane/ informacje wskazywane przez dyrektorów szkół jako analizowane 

jakościowo, są przykładem typowej analizy ilościowej np. - porównania wyników średnich 

i procentowych uzyskanych w szkole i w województwie dolnośląskim - porównania 

wyników klas w szkole - porównania wyników wg zadań - porównania wyników egzaminu 

i średnich ocen z poszczególnych zajęć edukacyjnych i grup zajęć 

3. Podać przykłady wdrożonych wniosków pochodzących z tych analiz – wywiad 

z dyrektorem 

Do najczęściej wymienianego przykładu wdrożonego wniosków wynikającego z analizy 

ilościowej i jakościowej należy przede wszystkim ten dotyczący doskonalenia/ 

kształtowania umiejętności, wiedzy, kompetencji, jakie na sprawdzianie, egzaminie 

gimnazjalnym, maturalnym, potwierdzającym kwalifikacje zawodowe, stwarzały uczniom 

trudność. 

Dyrektorzy wymieniają zazwyczaj te obszary czy umiejętności, z którymi uczniowie ich 

szkoły mieli problem np. doskonalić umiejętność pisania poprawnie pod względem 

językowym, ortograficznym, interpunkcyjnym i stylistycznym; uczniowie w niskim stopniu 

mają opanowane: umiejętność tworzenia wypowiedzi pisemnej, pisania funkcjonalnym 

stylem z dbałością o dobór słownictwa, poprawnego pisania pod względem ortograficznym 

i interpunkcyjnym; "Na bieżąco doskonalić umiejętność interpretowania wyników na 

podstawie eksperymentu, obserwacji, opisu i schematu" itd. 

Wnioski te wdrażane są poprzez: dodatkowe ćwiczenia, badania, doświadczenia, zajęcia 

wyrównawcze, zajęcia pozalekcyjne; uatrakcyjnianie zajęć; wprowadzanie aktywizujących 

metod pracy; dodatkowe godziny nauki; zmianę podręcznika; organizację konkursów np. 

czytelniczych, ortograficznych, matematycznych i innych; dodatkowe zajęcia lekcyjne (art. 

42 KN) z godzin do dyspozycji dyrektora; zwracanie uwagi wszystkich nauczycieli na 

poprawność pisowni pod względem gramatycznym i ortograficznym; zwrócenie 

szczególnej uwagi przez nauczycieli na wszystkich przedmiotach na odczytywanie 

i interpretacje danych zawartych w tabelach, na wykresach i w diagramach; skorelowanie 

treści nauczania z matematyki, chemii i fizyki, udział uczniów w programach i projektach 

edukacyjnych np. „Ortografitii”, „Mistrz logiki”, „Mistrz rachunków”; podnoszenie kwalifikacji 

nauczycieli oraz wiele innych działań. 

Kolejny wniosek wymieniany przez większość dyrektorów dotyczył generalnie 

podnoszenia wyników w szkołach. 

Uczniów mających trudności w nauce obejmuje się zajęciami wyrównawczymi, terapiami 

logopedycznymi, czy pedagogicznymi. Opracowuje się programy naprawcze i szkolny 

program poprawy efektów kształcenia. W celu poprawy wyników kształcenia nauczyciele 

wprowadzają wiele działań innowacyjnych i nietypowych np. w jednej ze szkół Aby 

uczniowie lepiej opanowali umiejętności pisania i czytania nauczyciel j. polskiego 

12

wprowadził dla uczniów dodatkową formułę tzw. ,,zeszyt człowieka myślącego”. Uczniowie 

w ramach tej formy samodzielnie rozwijali wyżej wymienione umiejętności konsultując 

swoje wytwory z nauczycielami. 

Wnioski z przeprowadzanych analiz w większości są w szkołach wdrażane. Zdarza się że 

dyrektorzy szkół wymieniają pewne wprowadzone działania, ale do końca nie można 

stwierdzić, że wynikają one z analizy ilościowej czy jakościowej egzaminów zewnętrznych 

np. wprowadzono koła zainteresowań (polonistyczne, matematyczno-przyrodnicze, 

teatralne, SKS, zajęcia z języka obcego, schola, brydż sportowy, szachy). 

Zdarza się również, że dyrektorzy szkół wymieniają przyczyny niepowodzeń, a nie 

przykłady wdrożonych wniosków np. W szkole nie działa koło polonistyczne, które 

pozwoliłoby poszerzyć zainteresowanym uczniom kompetencje językowe. Brakuje również 

oferty dla uczniów średnio uzdolnionych, nie mających problemów nauce i nie 

przejawiających szczególnych zainteresowań w żadnej dziedzinie. 

Dane z ewaluacji wskazują, że nauczyciele jak i dyrektorzy szkół mają problem 

z formułowaniem wniosków, jakie następnie powinny być wdrażane, za pomocą 

konkretnych działań. Nie mają natomiast problemu z wymienianiem działań wdrążanych 

w szkołach. 

Wyniki ewaluacji, sukcesy, trudności, w zakresie wymagania. 

Poziom spełnienia przez dolnośląskie szkoły wymagania: 

Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego 

i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe 

80 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 

65 

68 

27 

15 

0 

A B C D E 

poziom spełnienia wymagania 

Wymaganie dotyczące analizowania wyników sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych 15 

szkół spełniło na poziomie A, 65 szkół na poziomie B, 68 szkół na poziomie C i 27 szkół 

na poziomie D. 

W stopniach spełnienia, w tym wymaganiu, nie można znaleźć zależności związanych 

z typem szkoły, czy z cechami strukturalnymi. Można jedynie podkreślić, że jedynie żadna 

zasadnicza szkoła zawodowa nie uzyskała stopnia spełnienia tego wymagania na 

poziomie A. 

13

Wyniki ewaluacji wskazują, że wszystkie szkoły, w których przeprowadzono ewaluację 

w roku szkolnym 2011/2012, analizują wyniki egzaminów zewnętrznych w celu poprawy 

jakości pracy szkoły, a następnie wdrażają wnioski z przeprowadzanych analiz. 

15 szkół zostało wyróżnionych najwyższym stopniem spełnienia wymagania A w tym: 6/89 

szkół podstawowych, 5/52 gimnazjów, 3/16 licea ogólnokształcące i 1/9 technikum. 

W większości wizytatorzy ds. ewaluacji wyróżniali te szkoły za złożone, systematyczne 

i przede wszystkim celowe analizy ilościowe oraz analizy jakościowe uwzględniające 

różnorodne konteksty funkcjonowania szkoły, w tym również konteksty szkolne oraz za 

wdrażanie w szkołach wniosków wynikających z tych analiz. 

Ponadto na wysoki stopień spełnienia wymagania mają wpływ bardzo dobre wyniki 

egzaminacyjne szkół (oceniane przez wizytatorów z uwzględnieniem typowych dla danej 

placówki uwarunkowań), oraz dodatnia Edukacyjna Wartość Dodana. 

Analizy, w szkołach z najwyższym stopniem spełnienia wymagania A, wykorzystywane są 

do planowania pracy, modyfikowania działań, kreślenia drogi indywidualnego rozwoju 

każdego z uczniów oraz podejmowania działań profilaktycznych. 

W jednej ze szkół podstawowych nauczyciele ponadto podzielili się swoimi wnioskami 

z ewaluacji ze środowiskiem oświatowym na łamach "Czasopisma dla nauczycieli" 

publikując artykuł "X sprawdzian szóstoklasistów - analiza i refleksje własne nauczyciela 

praktyka, nauczyciela egzaminatora". 

We wszystkich szkołach, z bardzo wysokim stopniem spełnienia wymagania, 

przeprowadzane analizy ilościowe i jakościowe dostarczają istotnych informacji na temat 

obszarów wymagających dodatkowej pracy, ćwiczeń czy wprowadzenie odpowiednich 

programów. 

W szkołach z najwyższym stopniem spełnienia wymagania widać zaangażowanie 

wszystkich pracowników szkoły pedagogicznych i niepedagogicznych, wielość działań, 

funkcjonowanie różnych zespołów np. Zespół ds. Poprawy Efektów Kształcenia, zespół 

nauczycieli do spraw integracji. 

Przeprowadzone ewaluacje nie wykazały działań, z którymi szkoły mają trudności na 

poziomie D. Z poziomu B, po szczegółowej analizie stopnia spełnienia danego kryterium 

składającego się na charakterystykę, można wywnioskować, że szkoły tak jak i w latach 

ubiegłych mają trudność z kryterium: wdrażane wnioski przyczyniają się do wzrostu 

efektów kształcenia, jakiego nie spełniły w sumie 84 szkoły, w tym: 44 szkoły podstawowe, 

24 gimnazja, 9 liceów, 4 technika i 3 zasadnicze szkoły zawodowe. 

Według wizytatorów ds. ewaluacji w szkołach dyrektorzy jak i nauczyciele wymieniają 

różnorodne wdrażane wnioski, jakie według ich opinii przyczyniają się do wzrostu wyników 

kształcenia jednak ta opinia nie jest potwierdzona mierzalnymi faktami takimi jak np. 

wyższy średni wynik egzaminacyjny szkoły. 

Powodem niespełnienia kryterium może być zbyt powierzchowne przeprowadzanie analizy 

wyników. W 34 szkołach stosuje się jakościowe i ilościowe metody analizy. W szkołach 

przeprowadzana jest analiza ilościowa, a brak jest analizy jakościowej. W analizie 

jakościowej brane są pod uwagę jedynie podstawowe dane liczbowe zestawiane 

z wynikami gminy, powiatu czy województwa, a brak jest pracy nauczycieli 

14

przedmiotowych z arkuszem egzaminacyjnym, z opisem wymagań dla poszczególnych 

standardów. Fakt ten wpływa na zbyt ogólnie formułowane wnioski, które w rezultacie nie 

powodują wzrostu wyników egzaminacyjnych. 

Skutkuje to tym, że dyrektorzy szkół i nauczyciele mają trudność z wymienieniem 

wdrożonych wniosków, które wynikałyby z analiz przeprowadzonych w szkole, a po drugie 

ze wskazaniem, jak wdrożone wnioski, przekładają się na wzrost efektów kształcenia. 

Najczęściej wymieniane są działania podejmowane przez szkołę (nie zawsze wynikają one 

z analizy ilościowej i jakościowej) i podawany jest cel wprowadzonych czynności. 

Wnioski: 

1. Wszystkie badane szkoły analizują wyniki uczniów, ale część szkół nie przeprowadza 

analizy jakościowej wyników. 

2. W szkołach, w których nie prowadzi się systematycznej i celowej analizy wyników 

uczniów formułowane wnioski nie przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia. 

1.2 Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności 

Pytanie badawcze: Czy uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone 

w podstawie programowej stosownie do swoich możliwości rozwojowych? 

Według danych źródłowych w większości uczniowie nabywają wiedzę i umiejętności 

określone w podstawie programowej stosownie do swoich możliwości rozwojowych. 

Natomiast w stosunku do wszystkich szkół nie można jednoznacznie stwierdzić, czy 

nauczyciele analizując osiągnięcia szkolne swoich uczniów, uwzględniają ich możliwości 

rozwojowe. 

Dodatkowo należałoby uzyskać odpowiedź na temat: co wpłynęło na opinie ponad 21% 

ankietowanych uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, którzy stwierdzili że 

zajęcia lekcyjne bardzo rzadko, bądź wcale nie są dostosowane do ich możliwości. 

Źródła/wskaźniki: 

1) Proszę o zaznaczenie na skali od 1 do 8, w jakim stopniu Pana(i) uczniowie opanowali 

w poprzednim roku szkolnym wiadomości i umiejętności opisane w podstawie 

programowej? (ankieta dla nauczycieli) 

15

Nauczyciele, stopień opanowania podstawy programowej przez uczniów, określają 

najczęściej na 6-7 stopień na skali. Można też zauważyć, że to nauczyciele w szkołach 

podstawowych mają nieznacznie większe poczucie, że ich uczniowie opanowali program 

podstawy programowej. 

2) Czy Twoim zdaniem zajęcia lekcyjne, w których uczestniczyłeś(łaś) dzisiaj były 

dostosowane do Twoich możliwości? (Ankieta dla uczniów gimnazjum/szkoły 

ponadgimnazjalnej „Mój Dzień”) 

p Odpowiedź % wszystkich 

1 nie, wcale 5,26 

2 tak, bardzo rzadko 15,89 

3 tak, dość często 57,12 

4 tak, bardzo często 21,68 

5 brak odpowiedzi 0,06 

Uczniowie Gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych w ankiecie przeprowadzonej podczas 

ewaluacji stwierdzili, że zajęcia lekcyjne w dniu przeprowadzenia badania były 

dostosowane do ich możliwości – 78,8%. W szkołach są jednak uczniowie, w sumie 

21,15% ankietowanych, którzy stwierdzili że zajęcia lekcyjne bardzo rzadko, bądź wcale 

nie są dostosowane do ich możliwości. 

3) Czy analizując osiągnięcia szkolne uczniów, uwzględniają Państwo ich możliwości 

rozwojowe? Jeśli tak, proszę opisać, jak jest to realizowane. (wywiad grupowy 

z nauczycielami). 

Wszyscy nauczyciele, niezależnie od typu szkoły, deklarują, że przy analizowaniu 

szkolnych osiągnięć uczniów uwzględniają ich możliwości rozwojowe. Nauczyciele 

w swoich wypowiedziach wskazali, że realizowane jest to poprzez: 

− dokładne analizowanie opinii Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych i na tej 

podstawie różnicuje się, dostosowuje zadania i wymagania do indywidualnych 

potrzeb ucznia; 

− indywidualne programy nauczania; 

− dostosowanie metod pracy do poziomu uczniów, stopniowanie trudności zadań, 

różnicowanie zadań, testów; 

− tworzenie Kart Indywidualnych Potrzeb Ucznia oraz IPET-ów; 

− organizowanie zajęć rozwijających uczniów, kół zainteresowań, szkolnych 

konkursów, zajęć wyrównawczych, zajęć socjoterapeutycznych; 

− indywidualne przygotowanie uczniów do konkursów, zasięganie opinii o uczniach 

od wychowawców, nauczycieli, rodziców, opiekunów; 

− przygotowywanie do konkursu; 

− analizowanie kontekstów środowiskowych i indywidualnych ucznia; 

− przeprowadzaniu diagnoz; 

16

Nauczyciele w wywiadzie udzielają bardzo szczegółowych informacji na temat działań 

mających na celu uwzględnianie możliwości rozwojowych uczniów zdolnych 

i z trudnościami w nauce bądź działań mających na celu rozpoznawanie mocnych 

i słabych stron ucznia. Jednak nie do końca udzielają odpowiedzi na zadanie pytanie Czy 

analizując osiągnięcia szkolne uczniów, uwzględniają Państwo ich możliwości rozwojowe? 

Jeśli tak, proszę opisać, jak jest to realizowane. W wypowiedziach brak jest 

jednoznacznych, konkretnych informacji na ten temat. 

Sporadycznie pojawiają się tylko wypowiedzi udzielające odpowiedzi na pytanie źródłowe 

np.: 

− Uczniowie oceniani są za wkład pracy, zaangażowanie w wykonywane zadanie; 

− Wdrażamy zalecenia PPP, np. objęcie uczniów programem zajęć wyrównawczych, 

u uczniów z dysortografią błędy ortograficzne nie mają wpływu na ocenę pracy 

pisemnej; 

− Analizowane są wyniki uczniów, którzy mają opinie o dostosowaniu wymagań. 

4) Czy Pana(i) zdaniem nauczyciele w tej szkole wierzą w możliwości uczniów? (ankieta 

dla rodziców) 

Lp. 

Odpowiedź 

% wszystkich 

szkoły podstawowe 

% wszystkich 

gimnazja i szkoły 

ponadgimnazjalne 

1. zdecydowanie nie 1,83 2,61 

2. raczej nie 5,87 11,68 

3. raczej tak 59,59 63,90 

4. zdecydowanie tak 32,14 21,60 

5. brak odpowiedzi 0,57 0,22 

Większość ankietowanych rodziców szkół podstawowych – 91,73% oraz gimnazjalnych 

i ponadgimnazjalnych - 85,50% potwierdza, że w szkole, do której chodzą ich dzieci 

nauczyciele wierzą w możliwości uczniów. W zestawionych wynikach widać jednak, że 

zdecydowanie większy procent rodziców (14,29) uczniów szkół z II i III etapu 

edukacyjnego ma wątpliwości co do wiary nauczycieli w możliwości uczniów. 

% wszystkich 

Lp. Odpowiedź 

G LO T ZSZ 

1. zdecydowanie nie 1.81 3.95 2.35 4.45 

2. raczej nie 9.26 19.10 11.73 7.72 

3. raczej tak 65.42 60.68 66.86 59.64 

4. zdecydowanie tak 23.33 16.05 19.06 27.60 

5. brak odpowiedzi 0.19 0.23 0.00 0.59 

17

Widać, że na niższy wynik % szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w szczególności 

mają wpływ opinie rodziców uczniów uczęszczających do liceów ogólnokształcących 

(23,05%). 

Wyniki ewaluacji, sukcesy, trudności, w zakresie wymagania. 

90 

80 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 


Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności 

80 

71 

12 

10 

2 

A B C D E 


Wymaganie Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności 12 szkół spełniło na poziomie 

A, 80 szkół na poziomie B, 71 szkół na poziomie C, 10 szkół na poziomie D i 2 szkoły na 

poziomie E. 

Wizytatorzy ds. ewaluacji 12 szkół wyróżnili przyznaniem najwyższego stopnia spełnienia 

wymagania – A, w tym 6 szkół podstawowych, 4 gimnazja i 2 licea. W większości są to te 

same szkoły (8), które w wymaganiu Analizuje się (…) również otrzymały stopień 

spełnienia wymagania A. Może świadczyć to o tym, że pogłębiona, wielopoziomowa 

analiza wyników egzaminacyjnych wykorzystana w planowaniu pracy, wdrażana 

i modyfikowana, przekłada się w istotny sposób na nabywanie wiedzy i umiejętności przez 

uczniów. 

Ponadto w blisko 99% dolnośląskich szkół, (uczestniczących w badaniach) uczniowie 

nabywają wiadomości i umiejętności zgodne z podstawą programową, analizuje się 

osiągnięcia uczniów uwzględniając ich możliwości rozwojowe. 

Jako argument, przemawiający za wysokim stopniem spełnienia wymagania w szkołach, 

ewaluatorzy podali przede wszystkim, tak samo jak w latach ubiegłych, mierzalne efekty 

nabywania wiedzy i umiejętności: wysokie bądź rosnące wyniki ze sprawdzianu 

i z egzaminów zewnętrznych w ogólnych średnich punktowych jak i w poszczególnych 

standardach wymagań; dodatni wskaźnik EWD. 

Szkoły te charakteryzuje również liczny udział uczniów w konkursach i olimpiadach oraz 

wysokie lokaty w nich zajmowane. 

Na uwagę zasługuje fakt, że są uczniowie w wyróżnionych szkołach są bardzo 

wszechstronni i biorą udział w bardzo wielu tematycznie różnorodnych konkursach. 

18

W szkołach, w które otrzymały poziom spełnienia wymagania A prowadzone są również 

bardzo szczegółowe, systematyczne i przynoszące rezultaty analizy osiągnięć uczniów 

(np. uzyskiwane oceny; wyniki sprawdzianów, klasyfikacji, egzaminów zewnętrznych; 

udział w konkursach, zawodach, olimpiadach; zaangażowanie w wolontariat; działalność 

charytatywna), które uwzględniają również możliwości rozwojowe uczniów. Dyrektor 

liceum, jako jeden z przykładów analizy osiągnięć szkolnych uwzględniających możliwości 

rozwojowe uczniów, podał formę zdobywania wiedzy o uczniu wychodzącą poza 

tradycyjne ramy i poza obszar szkoły: Dyrektor i nauczyciele podkreślili duże znaczenie 

"Złazu klas pierwszych" (dwudniowy wyjazd wszystkich uczniów klas pierwszych), 

w czasie którego nauczyciele obserwując uczniów wykonujących szereg zadań, 

zdobywają wiedzę na temat różnorodnych ich umiejętności, w tym artystycznych, 

organizacyjnych, budowania relacji, ich uzdolnień i zainteresowań. 

Kolejnym argumentem wizytatorów ds. ewaluacji wskazującym na bardzo wysoki poziom 

spełnienia wymagania jest przyczynianie się wdrażanych wniosków z analizy osiągnięć 

uczniów do wzrostu efektów kształcenia, a także co bardzo ważne, okazywaniem wiary 

w możliwości rozwojowe uczniów ich wspieranie i motywowanie. 

Warto dodać, że w jednej ze szkół jednym z wielu argumentów potwierdzających bardzo 

wysoki stopień spełnienia wymagania był fakt, że nauczyciele dzielą się swoimi dobrymi 

praktykami w środowisku oświatowym poprzez publikacje scenariuszy zajęć (np. "Skala 

i plan" w czasopiśmie "Matematyka") czy prowadzenie lekcji otwartych w ramach 

współpracy z Wrocławskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli (np. "Malarstwo Renoire’a" 

- lekcja j. angielskiego). W innej z kolei szkole współpracuje się z Politechniką Wrocławską 

i Uniwersytetem Wrocławskim. Współpraca ta wpływa na poszerzenie oferty edukacyjnej 

szkoły oraz na osiąganie wysokich wyników egzaminów maturalnych i sukcesów 

indywidualnych uczniów. 

Kolejnym argumentem przemawiającym za spełnieniem przez szkoły wymagania na 

poziomie A jest szeroka, bogata wiedza dyrektorów i nauczycieli placówek na temat 

wdrażanych wniosków w szkołach w różnych obszarach jej funkcjonowania i widocznych 

efektów podejmowanych działań. 

Wizytatorzy ds. ewaluacji przyznali również najniższy stopień spełnienia wymagania dwóm 

szkołom – podstawowej i gimnazjum - wchodzącym w skład tego samego zespołu szkół. 

Z przeprowadzonego w tych szkołach badania wynika, że nie wszyscy uczniowie 

nabywają wiadomości i umiejętności zgodne z podstawą programową. Nie wszyscy 

nauczyciele analizują osiągnięcia uczniów. Ponadto uwagę zwraca duża liczba osób 

niepromowanych w gimnazjum (odsetek niepromowanych uczniów wynosił 8,4%; w klasie 

pierwszej 7 uczniów nie zostało promowanych, w tym 4 uczniów nieklasyfikowanych 

z powodu nieusprawiedliwionych nieobecności). 

Trudnością w tym obszarze, podobnie jak w obszarze pierwszym dotyczącym analizy 

wyników, było spełnienie kryterium: wdrażanie wniosków przyczynia się do wzrostu 

wyników kształcenia, którego nie spełniło 78 szkół w tym: 42 szkoły podstawowe, 

24 gimnazja, 8 liceów, 2 technika, 2 zasadnicze szkoły zawodowe. 

19

Kryteria w pierwszym i drugim wymaganiu z obszaru Efekty (..), które sprawiły największą 

trudność dyrektorom i nauczycielom, brzmią niemal identycznie i odnoszą się do 

wdrażanych wniosków. 

Trudnością dla 23 szkół jest również wdrażanie wniosków z analizy osiągnięć uczących 

się, co wpłynęło na niespełnienie kryterium dotyczącego tych zagadnień. 

Wnioski: 

1. Podobnie jak w wymaganiu Analizuje się wyniki sprawdzianu i egzaminów 

zewnętrznych występuje problem z formułowaniem i wdrażaniem wniosków, co 

przekłada się na brak mierzalnych efektów nabywania wiedzy przez uczniów. 

1.3 Uczniowie są aktywni 

Pytanie badawcze: Czy uczniowie są zaangażowani w zajęcia? 

Według obserwacji zajęć przez wizytatorów ds. ewaluacji można stwierdzić, że uczniowie 

w większości są zaangażowani w zajęcia. 

Jednak jak wskazują dane źródłowe, według opinii uczniów znaczny procent zajęć 

lekcyjnych nie jest interesujący i wciągający (szczególnie dla uczniów szkół gimnazjalnych 

i ponadgimnazjalnych aż 41%). W mniejszym stopniu dotyczy to również zajęć 

pozalekcyjnych. 

Wpływ na opinię uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych na temat zajęć 

lekcyjnych może mieć trudniejszy materiał lekcyjny, wymagania stawiane przez 

nauczycieli, inne metody pracy (niż w szkołach podstawowych). 

Jednak aby znaleźć prawdziwe powody takiego wynik, rekomenduje się aby w/w szkołach 

przeprowadzić analizę, która da odpowiedź, co miało wpływ na takie opinie uczniów. 


1) Wybierz zdanie, które najlepiej wyraża Twoją opinię o zajęciach lekcyjnych (ankieta dla 

uczniów „Moja szkoła”). 

Odpowiedzi 

% wszystkich 

szkoła 

podstawowa 

% wszystkich 



zajęcia w ogóle nie są wciągające i angażujące 2.97 4.48 

niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość 

rzadko 13.51 36.04 

duża część zajęć (choć nie wszystkie) są wciągające i 

angażują mnie 42.87 35.97 

prawie wszystkie lub wszystkie zajęcia bardzo mnie 

angażują 40.64 8.21 

brak odpowiedzi 0.00 15.30 

20

Ankietowani w czasie ewaluacji uczniowie szkół podstawowych stwierdzili - 83,51%, że 

zajęcia szkolne w dużej mierze są wciągające i angażujące, pogląd ten popiera jednak 

tylko 44,18% uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. 

Prawie 41% uczniów tych szkół (G i PG) twierdzi, że tylko niektóre zajęcia są wciągające 

i to rzadko bądź wcale. Jednocześnie duży procent uczniów z tych szkół 15,3% nie udzielił 

odpowiedzi na to pytanie. 

% wszystkich 

G LO T ZSZ 

zajęcia w ogóle nie są wciągające i angażujące 4.34 4.36 4.86 5.62 

niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość rzadko 31.45 48.00 42.11 31.07 

duża część zajęć (choć nie wszystkie) są wciągające i angażują 

34.72 43.47 31.58 29.59 

mnie 

prawie wszystkie lub wszystkie zajęcia bardzo mnie angażują 8.81 4.08 12.96 9.17 

brak odpowiedzi 20.68 0.09 8.50 24.56 

Odpowiedzi uczniów z poszczególnych typów szkół wskazują, że istotnie dla wielu 

z nich zajęcia lekcyjne rzadko są wciągające - w szczególności dla uczniów szkół 

licealnych 48% i techników ponad 42%. Nie udzielili odpowiedzi na to pytanie głównie 

uczniowie gimnazjów i zasadniczych szkół zawodowych. O ile wytłumaczeniem dla braku 

odpowiedzi w szkołach zasadniczych może być fakt przeprowadzania ewaluacji 

w szkołach, gdzie uczniowie więcej czasu spędzają u pracodawców, o tyle zastanawiający 

jest on u uczniów gimnazjów. 

2) Uczniowie są zaangażowani w zajęcia (arkusz obserwacji zajęć). 

Obserwacja zajęć lekcyjnych szkół podstawowych przez wizytatorów ds. ewaluacji 

potwierdza w ponad 96%, że uczniowie są zaangażowani. 

Jaka część uczniów jest zaangażowana w zajęcia. 

% wszystkich 

szkoła 

podstawowa 

% wszystkich 



jeden uczeń 0.34 

mała grupa (kilku uczniów) 0.90 5.46 

duża grupa (około połowy) uczniów 2.11 7.17 

większość uczniów 17.17 22.87 

cała klasa 56.02 46.08 


Opinię tę umacnia fakt, że w szkołach, w jakich była przeprowadzona ewaluacja 

obserwacja zajęć potwierdziła, że w blisko ¾ szkół większość uczniów bądź cała klasa jest 

zaangażowana w zajęcia. 

3) Wybierz zdanie, które najlepiej wyraża Twoją opinię o zajęciach pozalekcyjnych 

(ankieta dla uczniów „Mój dzień” i „Moja szkoła”). 

21

% wszystkich 

Odpowiedź „Moja szkoła” 



zajęcia w ogóle nie są interesujące, wciągające 9.82 

niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość rzadko 20.70 

sporo zajęć (choć nie wszystkie) są interesujące, wciągające 26.42 

niemal wszystkie zajęcia bardzo mnie angażują, tylko nieliczne są 

nudne 14.81 

wszystkie zajęcia są bardzo wciągające i angażują mnie 10.10 

brak odpowiedzi 18.15 

Według opinii uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, którzy wypełnili ankietę 

„Moja szkoła”, zajęcia pozalekcyjne w ponad 30% w ogóle lub rzadko są 

interesujące/wciągające, ale w opinii ponad 51% uczniów sporo zajęć, bądź wszystkie 

zajęcia, są angażujące. 

18,15% ankietowanych uczniów nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie. Może być to 

związane z nieuczestniczeniem przez nich w tego typu zajęciach w szkole. 

Odpowiedź „ Moja szkoła” 

% wszystkich 

szkoła podstawowa 

zajęcia w ogóle nie są wciągające i angażujące 4.34 


duża część zajęć (choć nie wszystkie) są wciągające i angażują 

mnie 39.90 

prawie wszystkie lub wszystkie zajęcia bardzo mnie angażują, tylko 

nieliczne są nudne 43.43 


Uczniowie szkół podstawowych, którzy również wyrażali swoją opinię o zajęciach 

pozalekcyjnych stwierdzili, że w 83% są one wciągające i angażujące. 

% wszystkich 

Odpowiedź „Mój dzień” 



zajęcia w ogóle nie są interesujące, wciągające 12.87 


sporo zajęć (choć nie wszystkie) jest interesujących, wciągających 30.70 

niemal wszystkie zajęcia bardzo mnie angażują, tylko nieliczne są 

nudne 17.71 

wszystkie zajęcia są bardzo wciągające i angażują mnie 10.92 


22

Według opinii uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, którzy wypełnili ankietę Mój 

dzień, zajęcia pozalekcyjne w ponad 39% w ogóle lub rzadko są interesujące/wciągające, 

ale w ponad 59% sporo zajęć, bądź wszystkie zajęcia, są angażujące 

Wyniki dotyczące opinii uczniów o zajęciach pozalekcyjnych (zarówno ogólnie jak i tych 

odbywających się w danym dniu) są zbliżone (różnica na poziomie 8-9%). 

% wszystkich 

Odpowiedź „Mój dzień” 

szkoła 

podstawowa 

zajęcia w ogóle nie są wciągające i angażujące 4.55 


duża część zajęć (choć nie wszystkie) jest wciągająca i angażująca 

mnie 33.38 

wszystkie lub niemal wszystkie zajęcia bardzo mnie angażują, tylko 

nieliczne są nudne 26.75 


Uczniowie szkół podstawowych, którzy również wyrażali swoją opinię o zajęciach 

pozalekcyjnych stwierdzili, że w 60,13 % są one wciągające i angażujące, a w prawie 19% 

nie są. Aż 21% uczniów nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie – być może akurat w tym 

dniu nie uczestniczyli w zajęciach dodatkowych. 

4) Na ile chętnie Pan(i) dziecko angażuje się w zajęcia szkolne? (ankieta dla rodziców) 

Odpowiedź 

% wszystkich 

szkoły 

podstawowe 

% wszystkich 



zdecydowanie niechętnie 0.91 3.84 

raczej niechętnie 9.40 18.21 

raczej chętnie 54.24 58.74 

zdecydowanie chętnie 34.80 18.91 


89% rodziców uczniów szkół podstawowych i 77,6% rodziców uczniów gimnazjów i szkół 

ponadgimnazjalnych potwierdza że ich dzieci raczej chętnie i zdecydowanie chętnie 

angażują się w zajęcia szkolne. 

23

Wyniki ewaluacji, sukcesy, trudności, w zakresie wymagania 

140 

120 

100 

80 

60 

40 

20 

0 


Uczniowie są aktywni 

126 

26 

20 

3 0 

A B C D E 


Wymaganie dotyczące aktywności uczniów, w większości szkoły spełniły na wysokim 

poziomie B – 126 placówek, 26 na poziomie A, 20 na poziomie C i 3 na poziomie D. 

W roku 2010/2011 szkoły, wymaganie dotyczące aktywności uczniów, również 

w większości spełniły na wysokim i bardzo wysokim poziomie. Nie było natomiast żadnej 

szkoły, która spełniłaby to wymaganie na poziomie D. 

Należy też podkreślić, że to wymaganie jest najlepiej spełnionym z całego obszary 

Efektów. 

Prawie 15% szkół otrzymało najwyższy stopień spełnienia i aż 72% szkół wysoki. 

Wyniki ewaluacji wskazują również, że uczniowie są zaangażowani w zajęcia lekcyjne 

i pozalekcyjne organizowane przez szkoły. 

Wizytatorzy ds. ewaluacji wyróżnili, przyznaniem najwyższego stopnia spełnienia 

wymagania – A, 11 szkół podstawowych, 6 gimnazjów, 6 liceów, 2 technika i 1 zasadniczą 

szkołę zawodową. 

Według wizytatorów ds. ewaluacji za spełnieniem wymagania na poziomie A, świadczy 

np.: 

− różnorodność działań realizowanych przez uczniów oraz szereg ich inicjatyw 

skierowanych na rozwój własny, jak również podniesienie atrakcyjności procesu 

edukacyjnego; 

− aktywność uczniów; 

− wysokie zaangażowanie uczniów w działalność charytatywną i wolontariat; 

− bardzo aktywnie działający samorząd uczniowski; 

− nowatorskie działania uczniów; 

− reprezentowanie przez uczniów szkoły w środowisku lokalnym i ogólnopolskim; 

− realizowanie przez uczniów inicjatyw wspólnie z niepełnosprawnymi kolegami; 

− realizowanie przez uczniów projektów edukacyjnych. 

Jedno z wymienionych powyżej działań Papierowa orkiestra zostało zgłoszone przez 

szkołę i opublikowany na stronie Kuratorium Oświaty we Wrocławiu jako „przykład dobrej 

praktyki” (www.kuratorium.wroclaw.pl). 

24

Przy tak wysoko spełnionym przez szkoły wymaganiu praktycznie nie widać, porażek 

i niepowodzeń. Pewną trudność sprawiło jednak spełnienie dwóch kryteriów: Uczący się 

podejmują inicjatywy na rzecz własnego rozwoju i rozwoju szkoły oraz Szkoła realizuje 

działania zainicjowane przez uczących się, których nie spełniło odpowiednio 12 i 13 szkół. 

Oznacza to, że są szkoły w których uczniowie podejmują nieliczne inicjatywy dotyczące 

ich własnego rozwoju i raczej nie zgłaszają propozycji dotyczących rozwoju szkoły. 

Wnioski: 

1. Uczniowie są zaangażowani w zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne. 

2. Zdarzają się szkoły, których uczniowie nie podejmują inicjatyw dotyczących ich 

własnego rozwoju i nie zgłaszają propozycji dotyczących rozwoju szkoły. 

3. Działania inicjowane przez uczniów gimnazjum specjalnego na rzecz własnego 

rozwoju i rozwoju szkoły dają efekty edukacyjno – wychowawcze oraz zapobiegają 

izolacji społecznej dzieci upośledzonych umysłowo. 

1.4 Respektowane są normy społeczne 

1. Pytanie badawcze: Czy zachowania uczniów świadczą o przestrzeganiu norm 

społecznych w szkole? 

Dane źródłowe wskazują, że w prawie każdej szkole można zauważyć takie zachowania 

uczniów, które świadczą o nieprzestrzeganiu norm społecznych w szkole. Jednak dotyczy 

to niewielkiego procentu uczniów. 

Według opinii podmiotów szkoły w większości zachowania uczniów świadczą 

o przestrzeganiu norm społecznych. 


1) Rodzaje zachowań niewłaściwych/nagannych (Czy w ciągu ostatniego roku zdarzyło 

się …) (uczniowie Ankieta „Moja szkoła”). 

Szkoły Gimnazja i szkoły 

Odpowiedź 

podstawowe ponadgimnazjalne 

TAK NIE TAK NIE 

ktoś Cię obrażał, wymyślał 31% 69% 29% 71% 

ktoś obrażał osobę z Twojej klasy 33% 67% 44% 56% 

zostałeś(aś) pobity(a) 4% 96% 3% 97% 

ktoś z Twojej klasy został pobity 12% 88% 12% 88% 

używano w trakcie bójki z Tobą ostrego narzędzia 1% 99% 1% 99% 

byłeś(aś) świadkiem bójki z użyciem ostrego narzędzia 1% 99% 2% 98% 

inni zmuszali Cię do kupowania czegoś za Twoje własne pieniądze 1% 99% 2% 98% 

ktoś z Twojej klasy był zmuszany przez innych do kupowania czegoś 

za własne pieniądze 2% 98% 3% 97% 

ukradziono Ci jakiś przedmiot lub pieniądze 8% 92% 7% 93% 

komuś z Twojej klasy skradziono jakiś przedmiot lub pieniądze 14% 86% 17% 83% 

żadne z tych wydarzeń nie miały miejsca 43% 57% 

25

Uczniowie w swoich wyborach wskazują, że są w szkole obrażani, zwymyślani (31% 

uczniów szkół podstawowych i 29% uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych), 

a za świadka takiej sytuacji, wobec kolegów, koleżanek z klasy, uznaje się 33% 

przebadanych uczniów szkół podstawowych i 40% uczniów szkół gimnazjalnych 

i ponadgimnazjalnych. Również 14% uczniów szkół podstawowych i 17% szkół 

gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych przyznaje, że wiedzą o fakcie, że komuś z ich klasy 

skradziono jakiś przedmiot lub pieniądze. Procent udzielonych odpowiedzi na 

wyszczególnione powyższe przykłady, jest zdecydowanie niższy od ubiegłorocznego. 

2) Jak nauczyciele postrzegają zachowania uczniów ? (dane z pytania: Porozmawiajmy 

o respektowaniu norm społecznych. Co uważają Państwo za osiągnięcie szkoły 

w kształtowaniu wymaganych w szkole zachowań?) (nauczyciele wywiad grupowy) 

Nauczyciele za osiągnięcia szkoły w kształtowaniu wymaganych w szkole zachowań 

najczęściej wymieniają: kulturalne zachowanie w szkole, podczas lekcji i na zewnątrz 

(wycieczki szkolne, wyjścia do kina czy teatru), zdyscyplinowanie uczniów na lekcjach, 

stosowanie zwrotów grzecznościowych, brak agresji pomiędzy uczniami, brak wykluczeń, 

tolerancja uczniów wobec siebie, tolerancja religijna, szanowanie mienia, własności 

szkoły, bezpieczne korzystanie z Internetu. Jaki i również: widoczną pomoc koleżeńską, 

zaangażowanie uczniów do działalności charytatywnej, aktywności w wolontariacie, 

respektowanie stroju szkolnego i galowego, poszanowanie symboli narodowych i tradycji. 

Często nauczyciele zwracają również uwagę, że w ich szkołach uczniowie nie wagarują, 

nie używają wulgaryzmów, nie palą papierosów (co często jest zasługą programów 

profilaktycznych) i jest wysoka frekwencja na zajęciach lekcyjnych. 

W wielu wypowiedziach nauczyciele podkreślali również, ogromny wpływ na kształtowanie 

wymaganych zachowań, poczucie bezpieczeństwa uczniów w szkole. 

3) Czy obserwowano zachowanie uczniów odbiegające od ogólnie przyjętych norm 

społecznych? W jakich sytuacjach i gdzie? Jakiej części uczniów one dotyczyły? 

Jak wyglądała reakcja nauczycieli? (obserwacja placówki), 

Podczas obserwacji szkół podstawowych, w 88% nie występowały zachowania uczniów 

odbiegające od ogólnie przyjętych norm społecznych. Jedynie w pojedynczych szkołach 

zaobserwowano zachowania uczniów, które odbiegały od ogólnie przyjętych norm takie 

jak: przepychanki, bieganie, szarpanie, sporadyczne używanie wulgaryzmów. Zdarzenia 

takie miały miejsce np. podczas zajęć sportowych, lekcyjnych, na korytarzu szkolnym. 

W większości przypadków nauczyciele reagowali natychmiast. W jednym przypadku 

nauczyciel nie zwrócił uwagi uczniom, ponieważ był zajęty rozmową z inną osobą dorosłą. 

Podczas obserwacji szkół gimnazjalnych i ponad gimnazjalnych w ponad 80%, nie 

występowały zachowania uczniów odbiegające od ogólnie przyjętych norm społecznych. 

W pojedynczych szkołach wizytatorzy ds. ewaluacji zaobserwowali, że uczniowie 

przeszkadzają na lekcjach wdając się w dyskusje z nauczycielami, używają na lekcji 

telefonu komórkowego, Podczas przerw zdarzały się przepychanki i krzyki, czasami- 

26

używanie przez uczniów wulgaryzmów oraz wychodzenie uczniów na zewnątrz budynku 

w celu zapalenia papierosa. 

W większości przypadków nauczyciele, reagowali natychmiast, ale np. wizytatorzy 

ds. ewaluacji zwrócili uwagę, że często w miejscu gdzie uczniowie palą papierosy nie było 

nauczycieli. 

4) Czy w tym i poprzednim roku szkolnym zostały wymierzone przez Pana/Panią kary 

statutowe? Jeśli tak, to w jakich sytuacjach? (ankieta z dyrektorem), 

Około 70% dyrektorów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych i około 74% dyrektorów 

szkół podstawowych stwierdziło, że w bieżącym jak i poprzednim roku szkolnym 

(2010/2011 i 2011/2012) w ich szkołach, nie zostały wymierzone kary statutowe. 

W szkoła, w których zaistniała konieczność ukarania ucznia/ów karą, głównie 

spowodowane było to: nagannymi zachowaniami, paleniem papierosów, naruszeniem 

nietykalności cielesnej innej osoby, przemocą cielesną, wysoką absencję bez 

usprawiedliwienia, niekulturalnymi, wulgarnymi i arogancki zachowaniami np. wobec 

nauczyciela, w czasie wyjścia do teatru, przynoszeniem ostrych narzędzi do szkoły, 

odpaleniem petardy w szkole, nieusprawiedliwionym opuszczeniem zajęć i spożywanie 

alkoholu w parku miejskim, przychodzeniem w stanie upojenia alkoholowego na zajęcia 

lekcyjne, umieszczaniem obraźliwych tekstów w Internecie dotyczących innych uczniów, 

wymuszaniem pieniędzy od młodszych kolegów, umyślnym użycie gaśnicy i stworzenie 

sytuacji niebezpiecznej dla zdrowia innych. 

Niektóre, z zachowań uczniów wymieniane przez dyrektorów, zwracają szczególną uwagę 

np. 

− Uczeń klasy III otrzymał naganę dyrektora. Na przerwie uczeń zepchnął ze schodów 

kolegę z klasy II a następnie leżącego uderzył i kopnął, narażając jego zdrowie i życie. 

O sprawie poinformowano Zespół ds. Wykroczeń i Patologii Nieletnich Wydziału 

Prewencji Powiatowej Policji. Chciałabym podkreślić, że działania eliminujące agresję 

w szkole są od dwóch lat traktowane priorytetowo, stąd kary za nie są tak restrykcyjne 

i jednocześnie zapewniam, że efektywne. 

− Na podstawie § 51 pkt 1 lit. d Statutu. dyrektor szkoły udzielił pisemnej nagany 

uczniowi gimnazjum. Chłopiec należy do uczniów sprawiających problemy 

wychowawcze. Dzień wcześniej przyniósł do szkoły kij bejsbolowy i zastraszał nim 

młodszego kolegę, groził, że go zabije. Konflikt powstał na tle włamywania się uczniów 

na cudze konta internetowe. Oprócz kary statutowej i poinformowania o fakcie 

rodziców zgłoszono sprawę na policję. Jesienią tego samego roku uczeń rozprowadzał 

wśród kolegów tabakę i pobierał za to pieniądze. Sprawa trafiła do sądu rodzinnego, 

który w grudniu 2011 r. zwrócił się do szkoły o opinię w sprawie ucznia. 

5) Jakie niepożądane zachowania uczniów zdarzają się w szkole? Jak często? (wywiad 


Nauczyciele podczas wywiadu grupowego wskazali niepożądane zachowania uczniów, 

jakie zdarzają się w szkole. Najczęściej wymieniali: używanie wulgaryzmów, agresja 

27

słowna, bieganie, przezywanie, zaczepianie, wyśmiewanie. Rzadziej przemoc fizyczną, 

palenie papierosów, alkohol, niszczenie mienia, wagary. W szkołach gimnazjalnych 

i ponadgimnazjalnych nauczyciele zwrócili również uwagę na: nieokazywanie szacunku 

nauczycielom, 

Pojawiały się również takie informacje jak: wyuczona bezradność, eurosieroctwo. 

Nauczyciel w większości stwierdzili, że większość z tych przypadków występuje 

sporadycznie (szczególnie w szkołach podstawowych w szkołach kolejnego etapu 

edukacyjnego wskazywana jest np. większa liczba uczniów wagarujących palących 

papierosy, używających wulgaryzmy) a reakcja osób pracujących w szkole na niewłaściwe 

zachowania uczniów jest natychmiastowa. 

2. Pytanie badawcze: Jakie jest poczucie bezpieczeństwa uczniów w szkole ? 

Większość uczniów w szczególności szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych ma 

wysokie poczucie bezpieczeństwa w szkole: podczas lekcji, na przerwach, na terenie 

szkoły po zajęciach lekcyjnych. Jednak prawie połowa ankietowanych uczniów gimnazjów 

i szkół ponadgimnazjalnych wskazuje, że w placówkach są miejsca, w których czują się 

mało bezpiecznie. Dodatkowo na uwagę zasługuje duży procent uczniów, którzy 

w pytaniach dotyczących ich poczucia bezpieczeństwa nie udzielają odpowiedzi na 

pytania. 


1) Czy dzisiaj podczas lekcji czułeś się bezpiecznie? Czy dzisiaj podczas przerw 

czułeś się bezpiecznie? (ankieta „Mój dzień”). 

– opinie uczniów Ankieta „Mój dzień” (pytania: Czy dzisiaj podczas lekcji czułeś się 

bezpiecznie?; Czy dzisiaj podczas przerw czułeś się bezpiecznie?) ankieta „Moja szkoła” 

Na terenie szkoły po zajęciach lekcyjnych czuję się bezpiecznie, Jeśli są w szkole miejsca, 

w których czujesz się mało bezpieczny/a, wskaż je na liście poniżej) 

Ewentualnie inne dane pozwalająca odpowiedzieć na pytanie badawcze 

L.p. 

Czy dzisiaj podczas lekcji 

czułeś się bezpiecznie? 

Procent SP 

Procent G i PG 

1. zdecydowanie nie 1.70 2.73 

2. raczej nie 1.65 3.75 

3. raczej tak 15.22 28.74 

4. zdecydowanie tak 52.58 64.35 

5. brak odpowiedzi 28.84 0.42 

28

Zdecydowana większość, ponad 67% uczniów szkół podstawowych i ponad 93% uczniów 

gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, stwierdza że podczas lekcji czuje się bezpiecznie. 

Odpowiedzi nie i raczej nie, w stosunku do poczucia bezpieczeństwa na lekcjach, 

wskazuje niewielki procent uczniów ( 3,35% SP; 6,48% G i PG). 

Ciekawe jest, że blisko 1/3 uczniów szkół podstawowych nie udzieliła odpowiedzi na to 

pytanie. 

L.p. 

Czy dzisiaj podczas przerw 

czułeś się bezpiecznie? 

Procent SP 

Procent G i PG 


2. raczej nie 3.05 3.60 

3. raczej tak 20.28 26.76 


5. Braki odpowiedzi 28.79 0.42 

66% uczniów szkół podstawowych i ponad 93% uczniów szkół gimnazjalnych 

i ponadgimnazjalnych, w dniu przeprowadzenia badania, czuło się bezpiecznie podczas 

przerw w szkole. Nie miało takiego poczucia około 5% - 6% uczniów. W pytaniu tym, 

podobnie jak powyższym, duża grupa uczniów blisko 1/3 nie udzieliła odpowiedzi na to 

pytanie. 

2) Na terenie szkoły po zajęciach lekcyjnych czuję się bezpiecznie. Jeśli są w szkole 

miejsca, w których czujesz się mało bezpieczny/a, wskaż je na liście poniżej (ankieta 

„Moja szkoła”). 

L.p. 

Na terenie szkoły po zajęciach 

lekcyjnych czuję się bezpiecznie? 

Procent SP Procent G i LO 


2. raczej nie 4.96 3.50 

3. raczej tak 29.00 20.71 


5. 

nigdy nie bywam na terenie szkoły po 

lekcjach 19.45 18.77 

6. Braki odpowiedzi 0.12 27.78 

Z grupy uczniów pozostających na terenie szkoły po zajęciach lekcyjnych bezpieczniej 

czują się ci chodzący do szkoły podstawowej - ponad 73%, opinię tę podziela mniej niż 

połowa ankietowanych uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. 

Jeśli są w szkole miejsca, w których czujesz 

SP 

G i PG 

się mało bezpieczny/a, wskaż je na liście 

poniżej. 

TAK NIE TAK NIE 

1. klasa 3% 97% 2% 98% 

2. korytarz 12% 88% 7% 93% 

29

3. boisko 10% 90% 5% 95% 

4. toalety 11% 89% 7% 93% 

5. szatnia 10% 90% 5% 95% 

6. stołówka 1% 99% 1% 99% 

7. inne, napisz jakie 6% 94% 3% 97% 

8. 

-Wszędzie w szkole czuję się bezpiecznie (SP) 

-W szkole nie ma miejsc, w których czuję się 

MAŁO bezpieczny/bezpieczna (G i LO) 

66% 34% 50% 50% 

Wyniki przeprowadzonych ankiet wśród uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych 

i ponadgimnazjalnych wskazują, że dla uczniów najbezpieczniejszym miejscem jest klasa 

lekcyjna i stołówka. Uczniowie SP, jako miejsca, w których nie czują się bezpiecznie 

wskazują korytarz, boisko i toalety, szatnię (około 10-12 procent wskazań) jednocześnie 

66% deklaruje, że wszędzie w szkole czuje się bezpiecznie. Uczniowie szkół 

gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych jako miejsca, w których czują się mało bezpiecznie 

wskazują szatnie, toalety i korytarz (5 - 7 procent), jednocześnie tylko połowa uczniów, 

twierdzi, że w szkole nie ma miejsc, w których czują się mało bezpiecznie. 


120 

100 

80 

60 

40 

20 

0 


114 Respektowane są normy społeczne 

42 

17 

2 0 

A B C D E 


Wymaganie dotyczące respektowania norm społecznych szkoły najczęściej spełniały na 

bardzo wysokim (17) i wysokim (114) poziomie. Na poziomie C spełniły to wymaganie 

42 szkoły, a 2 na poziomie D. 

Najwyższy poziom spełnienia wymagania A otrzymało 8 szkół podstawowych, 3 gimnazja, 

4 licea i po jednej szkole zawodowej i technikum. 

Za spełnieniem wymagania na poziomie A przemawiają takie argumenty jak: wysokie 

poczucie bezpieczeństwa potwierdzone przez uczniów, znajomość norm obowiązujących 

w szkole i stosowanie się do nich oraz zróżnicowana i systematyczna diagnoza zachowań 

uczniów oraz zagrożeń. O bardzo wysokim poziomie spełnienia wymagania świadczy 

ponadto systemowa analiza wyników, prowadzonych diagnoz oraz podejmowanie 

adekwatnych i skutecznych działań wychowawczych często realizowanych we współpracy 

30

z uczniami. Dodatkowo należy podkreślić systemowe działania szkoły w zakresie 

eliminowania zagrożeń oraz wzmacniania pożądanych zachowań, dobieranie 

odpowiednich programów profilaktycznych, systematyczne monitorowanie zachowań 

uczniów, współpracę z rodzicami i instytucjami. W szkołach tych rodzice i partnerzy 

doceniają skuteczność działań w zakresie kształtowania właściwych postaw dzieci. 

Trudnością tego wymagania dla 28 szkół (w tym 12 gimnazjów) było spełnienie kryterium: 

W szkole prowadzi się analizę podejmowanych działań mających na celu eliminowanie 

zagrożeń oraz wzmacnianie pożądanych zachowań, oraz dla 23 szkół kryterium dotyczące 

modyfikacji działań wychowawczych uwzględniających inicjatywy uczących się. 

Na podkreślenie zasługuje fakt, że kryterium: Uczniowie prezentują zachowania zgodne 

z wymaganiami, którego w sumie nie spełniło 16 szkół, w 100% zostało spełnione przez 

szkoły podstawowe. 

Wnioski: 

1. W szkołach podstawowych uczniowie prezentują zachowania zgodne z wymaganiami. 

2. Niektóre szkoły nie podejmują analiz działań, które związane są z eliminowaniem 

zagrożeń, wzmacnianiem pożądanych zachowań w szkołach. 

3. Część szkół nie uwzględnia inicjatywy uczniów dotyczących modyfikacji działań 

wychowawczych w szkołach. 

31

2.1 Szkoła lub placówka ma koncepcję pracy 

Pytanie badawcze: Jakie jest zaangażowanie nauczycieli w prace nad koncepcją 

pracy szkoły? 

W szkołach nauczyciele są zaangażowani w prace nad koncepcja pracy. Analizują ją 

i modyfikują głównie na zebraniach rady pedagogicznej, w związku z tym większość 

nauczycieli ma poczucie, że są współautorami koncepcji pracy szkoły. 


1) Ankieta dla nauczycieli: Czy uczestniczył(a) Pan(i) w pracach nad analizą i/lub 

modyfikacją koncepcji pracy szkoły? 

szkoła podstawowa 

gimnazjum 


Liczba % Liczba % 

odpowiedzi wszystkich odpowiedzi wszystkich 

1 zdecydowanie tak 223 70.13 164 65.60 

2 raczej tak 68 21.38 72 28.80 

3 raczej nie 9 2.83 10 4.00 

4 zdecydowanie nie 4 1.26 4 1.60 

5 brak odpowiedzi 14 4.40 0 0.00 

Nauczyciele szkół podstawowych i gimnazjalnych potwierdzają, że uczestniczą w pracach 

nad analizą i/ lub modyfikacją pracy szkoły, w tym zdecydowanie około 70% nauczycieli 

szkół podstawowych i blisko 66% nauczycieli szkół gimnazjalnych. Odpowiedzi 

zdecydowanie nie udzieliło zaledwie niecałe 2% ankietowanych nauczycieli, czyli 

4 nauczycieli zarówno w szkołach podstawowych jak i w gimnazjach. 

2) Ankieta dla dyrektora: Kto uczestniczy w analizie i modyfikacji koncepcji pracy szkoły? 

szkoły podstawowe gimnazja 

Razem 

Odpowiedź 

TAK NIE TAK NIE TAK NIE 

dyrektor 19 4 11 2 30 6 

wybrani przez dyrekcję nauczyciele 5 18 1 12 6 30 

nauczyciele, którzy sami się zgłosili 1 22 2 11 3 33 

cała rada pedagogiczna 19 4 12 1 31 5 

rodzice 15 8 10 3 25 11 

uczniowie 12 11 10 3 22 14 

pracownicy niepedagogiczni 

9 14 5 8 14 22 

32

Dyrektorzy szkół, w których odbyła się ewaluacja, wskazują, że przy analizie i modyfikacji 

pracy szkoły współpracują ze sobą głównie całe rady pedagogiczne wraz z dyrektorem. 

W większości szkół w pracach nad koncepcja pracy uczestniczą również rodzice 

i uczniowie. 

3) Ankieta dla nauczycieli: Czy czuje się Pan/Pani współautorem koncepcji pracy szkoły? 

Lp. 

Szkoła podstawowa Gimnazjum, 

Odpowiedź Liczba % Liczba % 


1 raczej tak 92 28.93 100 40.00 

2 raczej nie 8 2.52 9 3.60 




Przeankietowani nauczyciele w znacznej większości stwierdzili, że czują się 

współautorami koncepcji pracy szkoły, odpowiedzi zdecydowanie przeczącej udzieliło 

niecałe 4% nauczycieli. 


25 

20 

15 

10 

5 

0 


Szkoła ma koncepcję pracy 

2 

22 

7 

0 0 

A B C D E 


Wymaganie dotyczące koncepcji pracy dolnośląskie szkoły spełniły w większości 

w stopniu bardzo wysokim – 2 szkoły i wysokim 22. Na poziomie C spełniło to wymaganie 

7 szkół. 

Najwyższym poziomem spełnienia wymagania zostały wyróżnione: jedna szkoła 

podstawowa i jedno gimnazjum. 

W pierwszej szkole argumentami przemawiającymi za najwyższym stopniem spełnienia 

wymagania było to, że szkoła działa zgodnie z przyjętą przez radę pedagogiczną 

koncepcją pracy, która jest znana wszystkim szkolnym podmiotom i przez nich 

akceptowana, co zostało potwierdzone przez uczestników badania. Główne jej założenia 

poddawane są analizom, w wyniku których wprowadza się zmiany ukierunkowane na 

poprawę jakości funkcjonowania placówki. Podejmowane działania mające na celu 

realizację założeń koncepcji pracy szkoły mają szeroki i wieloaspektowy zakres. Szkoła 

33

jest otwarta na potrzeby środowiska lokalnego (organizacja imprez kulturalnych dla 

środowiska, aktywny udział w miejskich imprezach kulturalnych i sportowych, akcjach 

charytatywnych i wolontariacie, pozyskiwanie nowych sojuszników szkoły wspierających 

jej działalność). 

Podobnie w drugiej szkole realizowane są zadania statutowe zgodnie z wypracowaną 

przez grono pedagogiczne koncepcją pracy, którą upowszechnia się wśród uczniów 

i lokalnej społeczności. Koncepcja pracy szkoły jest systematycznie analizowana przez 

dyrektora i nauczycieli, w miarę możliwości modyfikowana i wzbogacana o nowe działania 

służące rozwojowi młodzieży i placówki. 

Najważniejsze jest jednak to, że szkoły wyróżnione najwyższym stopniem spełnienia 

wymagania potrafią podać założenia, celowość, misję, przesłanie koncepcji pracy 

i udowodnić, że podejmowane w szkole działania są zgodne z założeniami koncepcji 

pracy. 

Ważne jest, aby w szkołach koncepcja pracy była dokumentem, który wskazuję drogę 

kształcenia, cele do których się dąży, a także wyznacza kierunki rozwoju szkoły. Ważne 

jest, aby Koncepcja pracy była znana wszystkich podmiotom szkoły, aby uczniowie się 

z nią identyfikowali i wiedzieli co w ich szkołach jest najważniejsze i na co kładzie się 

największy nacisk. 

Przy tak wysoko spełnionym wymaganiu w zasadzie nie widać trudności i niepowodzeń. 

Można jedynie zwrócić uwagę, że podobnie jak w latach ubiegłych szkoły mają problem 

z analizą i modyfikacją koncepcji pracy. 

Wnioski: 

1. Szkoły działają w oparciu o koncepcję pracy. 

2. W niektórych szkołach koncepcja pracy nie jest analizowana i/lub modyfikowana. 

2.2 Oferta edukacyjna umożliwia realizację podstawy programowej 

Pytanie badawcze Czy oferta szkoły umożliwia zaspokajanie potrzeb edukacyjnych 

uczniów? 

Nie można jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie badawcze dotyczące oferty szkoły. 

Rodzice uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych potwierdzają, że zaspokaja ona 

potrzeby edukacyjne ich dzieci. Takiego zdania jest też większość uczniów szkół 

podstawowych, którzy w swoich opiniach potwierdzają, że szkoła umożliwi im nauczenie 

się najważniejszych dla nich rzeczy oraz, że pomaga rozwijać ich zainteresowania. 

Natomiast uczniowie szkół gimnazjalnych w blisko w 40% nie udzielili odpowiedzi na 

zadane pytania w ankiecie „Moja szkoła”. Może to oznaczać, że uczniowie nie wiedzą czy 

zajęcia szkolne umożliwiają nauczenie się najważniejszych rzeczy i czy w szkole mogą 

rozwijać swoje zainteresowania. Rekomenduje się, aby poznać przyczynę braku 

odpowiedzi uczniów na to pytanie przeprowadzenie dokładnych badań, analiz w tym 

obszarze. 

Źródła/wskaźniki 

34

1) Czy szkoła zaspokaja potrzeby edukacyjne Pana(i) dziecka? (ankieta dla rodziców) 

Lp. 

Odpowiedź 


Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

Liczba 

odpowiedzi 

gimnazja 

% 

wszystkich 


2 raczej nie 32 6.06 43 5.99 

3 raczej tak 325 61.55 480 66.85 



Według opinii rodziców uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych szkoła zaspokaja 

potrzeby edukacyjne ich dziecka. Odmiennego zdania jest około 8% rodziców. 

2) Czy szkoła umożliwia Ci nauczenie się tych najważniejszych dla Ciebie rzeczy? 

(ankieta dla uczniów) 

Lp. 

Odpowiedź 


Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

Liczba 

odpowiedzi 

gimnazja 

% 

wszystkich 


2 raczej nie 8 2.47 123 9.98 

3 raczej tak 126 38.89 402 32.60 



Według opinii uczniów szkoły podstawowej szkoła zapewnia nauczenie się 

najważniejszych rzeczy. Opinie tą potwierdza jednak zaledwie 48% uczniów gimnazjów. 

Aż 38,4% uczniów szkół gimnazjalnych nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie. 

3) Czy szkoła pomaga Ci rozwijać Twoje zainteresowania? (ankieta dla uczniów) 

Lp. 


gimnazja 

Odpowiedź 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 


2 raczej nie 29 8.95 182 14.76 

3 raczej tak 105 32.41 361 29.28 



Według opinii uczniów szkół podstawowych szkoła pomaga rozwijać ich zainteresowania. 

Odmiennego zdania jest około 12% uczniów. Uczniowie szkół gimnazjalnych twierdzą 

natomiast w zaledwie w niecałych 40%, że szkoła pozwala rozwijać ich zainteresowania, 

prawie 22% jest odmiennego zdania, a kolejnych 38% uczniów nie udzieliło odpowiedzi na 

to pytanie 

35


20 

15 


Oferta edukacyjna umożliwia realizację podstawy programowej 

13 

15 

10 

5 

0 

3 

0 0 

A B C D E 


Wymaganie dotyczące oferty edukacyjnej szkoły spełniły w większości w stopniu: bardzo 

wysokim – 3 placówki, wysokim 13. Na 31 szkół 15 placówek spełniło to wymaganie na 

poziomie C. 

We wszystkich szkołach oferta edukacyjna jest spójna z podstawą programową, zgodna 

z potrzebami uczniów oraz uwzględnia w sobie kompetencje potrzebne na rynku pracy. 

Dodatkowo realizacja podstawy programowej jest stale monitorowana. 

Trzy szkoły zostały wyróżnione najwyższym stopniem spełnienia wymagania (2 szkoły 

podstawowe i 1 gimnazjum). Przemawiały za tym głównie nowatorskie rozwiązania 

programowe, (które w szczególności związane są z kształtowaniem pożądanych 

społecznie zachowań i postaw uczniów), bardzo bogata oferta edukacyjna szkół oraz 

realizacja innowacji pedagogicznych, różnorodnych zewnętrznych projektów edukacyjnych 

i programów wpływających korzystnie na wszechstronny rozwój uczniów. 

Trudnością dla 13 szkół w tym wymaganiu było realizowanie nowatorskich rozwiązań 

programowych, a dla 3 szkół modyfikowanie oferty edukacyjnej szkoły w celu umożliwienia 

pełniejszego rozwoju uczniów. 

Wymieniane przez nauczycieli i dyrektorów nowatorskie rozwiązania dotyczą wielu 

różnych aspektów funkcjonowania szkoły. Nowatorskie działania wymieniane są 

w kontekście pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej np.: utworzenia klasy 

o określonym profilu, niekonwencjonalne sposoby podawania wiedzy, wykorzystywanie 

pomocy audiowizualnych i innych zalecanych pomocy dydaktycznych, wprowadzenie 

programów profilaktycznych i wiele innych. Często zdarza się tak, że w badanych szkołach 

nauczyciele nie potrafią określić stopnia nowatorstwa, zaznaczając, że podane działania 

są w ich szkole nowościami. Przedsięwzięcia realizowane przez szkoły istotnie mają 

wpływ na bogatą ofertę edukacyjną, ale nie mają charakteru nowatorskich działań 

programowych. 

Wnioski: 

1. Oferta edukacyjna szkół jest spójna z podstawą programową. 

2. Są szkoły, które nie realizują nowatorskich rozwiązań programowych. 

36

2.3 Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany 

Pytanie badawcze: Czy organizacja procesów edukacyjnych sprzyja uczeniu się? 

Według analizowanych danych organizacja procesów edukacyjnych nie zawsze sprzyja 

uczeniu się. Wpływ na to maja przede wszystkich opinie uczniów, w tym zdecydowanie 

tych uczęszczających do gimnazjów, którzy w znacznym procencie, stwierdzili że: 

w danym dniu nikt nie pomógł im się zastanowić czego się nauczyli oraz, że nie dostali od 

nauczyciela wskazówki, która pomogłaby mi się uczyć. A także, że nauczyciele nie 

rozmawiają z uczniami o postępach w nauce. 

Źródła/ wskaźniki 

Pytania: 

1) Czy liczba godzin zajęć dla poszczególnych klas jest rozłożona równomiernie na 

poszczególne dni tygodnia? (analiza dokumentów) 

Analiza dokumentów w szkołach podstawowych potwierdza, że godziny zajęć dla 

poszczególnych klas są rozłożone równomiernie. W szkołach gimnazjalnych również, za 

wyjątkiem jednej szkoły gdzie: analiza planu potwierdza, że liczba godzin zajęć dla 

poszczególnych klas nie jest rozłożona równomiernie w poszczególnych dniach tygodnia. 

W poniedziałek odbywają się na ósmej godzinie lekcyjnej: w klasie 1f – wychowanie 

fizyczne, w 2d - język niemiecki, we wtorek – w 2b wychowanie fizyczne, w 2e - język 

niemiecki (grupa), 2f - wychowanie fizyczne; w czwartek: 1a – wychowanie fizyczne, 2a – 

informatyka, 2c - język niemiecki. 

2) Czy Państwo biorą pod uwagę opinie uczniów o tym, jak powinien przebiegać proces 

nauczania? Jeśli tak, proszę podać przykłady. (wywiad grupowy z nauczycielami) 

Według nauczycieli biorących udział w wywiadzie grupowym w szkołach, w których uczą 

bierze się pod uwagę opinię uczniów o tym jak powinien przebiegać proces nauczania. 

Nauczyciele podali następujące przykłady: uczniowie mają wpływ na wybór tematu 

projektu edukacyjnego, tematu referatów, prezentacji, tematów i problemów poruszanych 

na lekcjach wychowawczych, celi i miejsca wycieczek szkolnych, ustalanie terminów 

przeprowadzanych testów, sprawdzianów, planowanie, uroczystości, sposobów 

prezentacji twórczości uczniów. 

Brane są pod uwagę opinie uczniów na temat jakich zagadnień chcieliby się uczyć 

w jakiej formie i za pomocą jakich metod. W gimnazjum specjalnym bierze się pod uwagę 

przede wszystkim możliwości rozwojowe dzieci. 

3) Co nauczyciele robią, aby uczniowie chcieli się uczyć? (wywiad grupowy z uczniami) 

37

By uczniowie chcieli się uczyć, nauczyciele stosują różne formy nagród, aktywności, 

działań. Uczniowie w wywiadzie grupowym wymieniają: stawianie dobrych oceny, plusy 

i kropki, minusy i inne za aktywność, pochwały, pochwały na forum szkoły, dyplomy, listy 

pochwalne do rodziców, ukazywanie dobrych stron nauki. Nauczyciele starają się 

zaciekawić tematem, uczą nas jak się uczyć, stosują zachęty słowne, korzystają na 

zajęciach z różnych pomocy dydaktycznych – (słowników, plansz, globusów, map, 

komputerów, Internetu, tablicy interaktywnej, wykorzystują mikroskop na przyrodzie, lupy, 

tablice tematyczne), wprowadzają atrakcyjne sposoby rozwiązywania zadań trudnych, 

zachęcają do konkursów, co motywuje ich do lepszej pracy. W jednej ze szkół 

gimnazjalnych pojawiły się jednak również takie wypowiedzi jak: ciągle nam 

przypominają o obowiązku uczenia się, straszą, że nie zdamy, dzwonią do rodziców, 

w innej głosy są podzielone: część uczniów uważa, że w szkole jest zastraszanie 

ocenami ndst, są karne kartkówki, w sytuacji gdy 1 uczeń zachowuje się niewłaściwie. Ci, 

którzy właściwie się zachowują, uważają, że to nie w porządku, inni uczniowie 

zauważają, że obok tych kartkówek karnych są plusy, pochwały, nie ma apeli po 

sukcesie ucznia, pojedynczy nauczyciele gratulują sukcesu. 

4) Czy ktoś dzisiaj pomógł Ci się zastanowić, czego się nauczyłeś(łaś)? (ankieta 

dla uczniów „Mój dzień”) 


gimnazja 


Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

1 Zdecydowanie nie 13 3.99 56 17.61 

2 Raczej nie 75 23.01 121 38.05 

3 Raczej tak 159 48.77 113 35.53 

4 Zdecydowanie tak 79 24.23 27 8.49 


Ankietowani uczniowie szkół podstawowych w 73% stwierdzają, że w danym dniu 

ktoś pomógł im zastanowić się czego się nauczycieli, takiej opinii jednak nie 

potwierdza 55% ankietowanych uczniów szkół gimnazjalnych. 

5) Jak często na zajęciach rozwiązujesz zadania sformułowane przez nauczycieli lub 

uczniów? (ankieta dla uczniów „Moja szkoła”) 


gimnazja 


Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

1 na wszystkich zajęciach 42 12.96 8 3.15 

2 na większości zajęć 121 37.35 68 26.77 

3 na niektórych zajęciach 149 45.99 149 58.66 

4 nigdy 12 3.70 28 11.02 


38

Według opinii ankietowanych uczniów najczęściej na większości zajęć lub tylko na 

niektórych zajęciach rozwiązują oni zadania sformułowane przez nauczycieli lub uczniów. 

Odmiennego zdania jest 3,7% uczniów szkół podstawowych i 11% uczniów szkół 

gimnazjalnych. 

6) Nauczyciel zachęca uczniów do wzajemnego uczenia się (obserwacja zajęć). 

Na platformie nie ma pytania odpowiadającego temu powyżej, jest natomiast do niego 

zbliżone: Nauczyciel prowadzi lekcję tak, by uczniowie mieli możliwość wzajemnie się od 

siebie uczyć, dostępne tylko dla szkół podstawowych. 

Lp. 

Odpowiedź szkoła podstawowa 

Liczba % 

odpowiedzi wszystkich 

1 cała lekcja jest oparta na modelu uczenia się od siebie 14 30.43 

2 

podczas lekcji nauczyciel wykorzystuje elementy uczenia się od 

siebie 

31 67.39 

3 brak odpowiedzi 1 2.17 

suma 46 100 

Obserwacja zajęć potwierdza, że nauczyciele tak prowadzą lekcje, aby uczniowie mieli 

możliwość uczenia się od siebie nawzajem. 

7) Nauczyciel umożliwia uczniom poprawę popełnionych błędów/ Obserwacja zajęć 

Gimnazja 

Szkoły podstawowe 

Liczba 

Liczba % 

% wszystkich 

Lp. 

Odpowiedź 

odpowiedzi 


1 W każdej sytuacji, gdy uczeń popełnił błąd 8 32.00 34 73.91 

2 

W większości sytuacji, gdy uczeń popełnił 

błąd 

9 36.00 5 10.87 

3 

W niektórych sytuacjach, gdy uczeń 

popełnił błąd 

3 12.00 4 8.70 

4 

Nie wystąpiły sytuacje, gdy uczniowie 

popełniali błędy 

3 12.00 2 4.35 


Obserwacja zajęć potwierdza, że w prawie wszystkich sytuacjach, gdy uczeń popełnił 

błąd, ma możliwość jego poprawy. 

8) Nauczyciel zachęca uczniów do wyrażania własnych opinii (obserwacja zajęć). 

Nauczyciel prowadzi lekcję w taki sposób, by uczniowie mieli możliwość wyrażania 

własnych opinii. Prosimy o wybór jednej odpowiedzi. 

39

Lp. 

Odpowiedź 


Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

Liczba 

odpowiedzi 

gimnazja 

% 

wszystkich 

1 przez całą lekcję 16 34.78 6 24.00 

2 przez większość lekcji 15 32.61 7 28.00 

3 sporadycznie podczas lekcji 4 8.70 3 12.00 

4 nie było takiej sytuacji na lekcji 10 21.74 7 28.00 


Obserwacja zajęć potwierdza, że w momencie kiedy zachodzi taka sytuacja, w większości 

uczniowie mają możliwość wyrażania własnych opinii podczas lekcji. 

9) Nauczyciel reaguje na brak zaangażowania poszczególnych uczniów/grup uczniów 

(obserwacja zajęć). 


gimnazja 

Lp. 

Odpowiedź 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

1 

reaguje w każdej sytuacji w przypadku 

każdego niezaangażowanego ucznia 

32 69.57 6 24.00 

2 

reaguje w większości sytuacji, tylko 

pojedynczy uczniowie są niezaangażowani 

11 23.91 12 48.00 

3 

reaguje w niektórych sytuacjach, duża część 

uczniów jest niezaangażowana 

1 2.17 3 12.00 


Obserwacja zajęć potwierdza, że nauczyciele reagują na brak zaangażowania uczniów/ 

grup uczniów. W szczególności widoczne jest to podczas zajęć w szkołach 

podstawowych. 

10) Nauczyciel udziela opisowej informacji zwrotnej po odpowiedziach uczniów 

(obserwacja zajęć - źródło fakultatywne) 

Liczba % 

Lp. 

Odpowiedź szkoła podstawowa odpowiedzi wszystkich 

1 W każdej sytuacji 21 45.65 

2 W większości sytuacji 16 34.78 

3 W niektórych sytuacjach 5 10.87 

4 Nie dotyczy 3 6.52 


Liczba % 

Lp. 

Odpowiedź gimnazjum 


1 W każdej sytuacji 4 16.00 

2 W większości sytuacji 8 32.00 

3 W niektórych sytuacjach 8 32.00 

4 Nigdy 2 8.00 

40

5 Nie dotyczy 1 4.00 


Obserwacja zajęć potwierdza, że nauczyciel udziela opisowej informacji zwrotnej po 

odpowiedziach uczniów. Jednak takiej informacji zdecydowanie częściej udzielają 

nauczyciele w szkołach podstawowych, w około 80% przypadków. W gimnazjach jest 

znaczny procent przypadków, kiedy informacja zwrotna udzielana jest tylko w niektórych 

sytuacjach 32%, bądź nie udzielana jest wcale 8%. 

11) Moi nauczyciele rozmawiają ze mną o postępach w nauce i dzięki temu wiem, jak się 

uczyć (ankieta z uczniami „Moja szkoła) 

Lp. 


gimnazja 

Odpowiedź Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

1 bardzo często 97 29.94 14 5.51 

2 często 145 44.75 92 36.22 

3 rzadko 69 21.30 104 40.94 

4 nigdy 12 3.70 42 16.54 


Według opinii uczniów szkół podstawowych – 74,7% nauczyciele często i bardzo często 

rozmawiają z uczniami o ich postępach w nauce. Oznacza to, że dla ¼ ankietowanych 

uczniów dzieje się tak rzadko lub wcale. Natomiast uczniowie gimnazjów aż w 57,5% 

stwierdzają, że nauczyciele rzadko, bądź wcale, nie rozmawiają z nimi o postępach 

w nauce. 

Dostałem(łam) dzisiaj od nauczyciela wskazówkę, która pomogła mi się uczyć. (ankieta 

dla uczniów „Mój dzień”) 


gimnazja 

Lp. Odpowiedź Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

1 tak (7952) 250 76.69 178 55.97 

2 nie (7953) 76 23.31 139 43.71 

3 

brak 

odpowiedzi 0 0.00 1 0.31 

¾ ankietowanych uczniów szkół podstawowych potwierdziło, że w danym dniu otrzymało 

od wskazówkę od nauczyciela, która pomogła uczyć się opinię tę potwierdza jednak 56% 

uczniów gimnazjów. Liczna grupa uczniów uważa, że w danym dniu nie otrzymało od 

nauczyciela wskazówki, która pomogłaby uczyć się. 

41


20 

15 


Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany 

18 

13 

10 

5 

0 

0 

0 0 

A B C D E 


Wymaganie Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany 18 szkół spełniło na 

poziomie B i 13 na poziomie C. Tak samo jak w roku ubiegłym żadna ze szkół, w tym 

wymaganiu, nie uzyskała najwyższego stopnia spełnienia A. Sukcesem natomiast, 

w porównaniu do zeszłego roku, jest brak poziomu E i D 

We wszystkich dolnośląskich szkołach poddanych ewaluacji w roku szkolnym 2011/2012 

wykorzystuje się zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej. Procesy 

edukacyjne są planowane i monitorowane i wynikają z realnych potrzeb szkół i przede 

wszystkim uczniów. Organizacja procesów edukacyjnych oraz stosowane w szkole 

metody nauczania sprzyjają uczeniu się w szkołach, co zgodnie potwierdzają nauczyciele, 

uczniowie i rodzice, a także przeprowadzana przez wizytatorów ds. ewaluacji obserwacja 

lekcji i placówki oraz udostępniana dokumentacja. Szkoły zapewniają możliwość 

korzystania z potrzebnych podczas zajęć pomocy dydaktycznych. Ocenianie uczniów daje 

informację o ich postępach w nauce i motywuje do dalszej pracy. Monitoruje się 

osiągnięcia uczniów. 

Szkoły, które nie otrzymały poziomu B – 6 szkół, nie spełniły kryterium: Informacja 

o postępach w nauce pomaga uczniom uczyć się. Problem ten widoczny był głównie 

w szkołach podstawowych (4). Wpływ na niespełnienie kryterium miały głównie opinie 

uczniów a także ich rodziców, którzy potwierdzają, że nie zawsze uczeń otrzymuje od 

nauczyciela informację zwrotną, wskazówkę, która pozwala mu się uczyć, bądź też 

uczniowie stwierdzają, że nauczyciele nie rozmawiają z nimi o postępach. 

Wnioski: 

1. W części szkół informacja zwrotna przekazywana uczniom przez nauczycieli nie jest 

przydatna w procesie uczenia się. 

42

2.4 Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli 

1. Pytanie badawcze: W jaki sposób nauczyciele wspierają się wzajemnie w realizacji 

procesów edukacyjnych? 

Nauczyciele wspierają się wzajemnie w realizacji procesów edukacyjnych poprzez: 

wymianę doświadczeń, konstruktywną krytykę, przeprowadzenie lekcji otwartych, 

wspomaganie nauczycieli młodych stażem, wymianę materiałów dydaktycznych, 

artykułów, konspektów itp. 

Źródła, wskaźniki 

Proszę podać przykłady, w jaki sposób Państwo, jako nauczyciele wspierają się 

wzajemnie w organizacji i realizacji procesów edukacyjnych. (wywiad z nauczycielami) 

Podczas wywiadów grupowych nauczyciele podali przykłady w jaki sposób wzajemnie się 

wspierają w organizacji i realizacji procesów edukacyjnych. Najczęściej wymieniali: 

wymiana doświadczeń w ramach zespołów zadaniowych, współpraca przy planowaniu 

i organizacji działań wychowawczych, dzielenie się uzyskana wiedzą zdobytą na 

szkoleniach w ramach WDN, wymiana materiałów dydaktycznych, pełnienie funkcji 

opiekuna stażu i wspomaganie w pracy nauczycieli rozpoczynających pracę w zawodzie, 

lekcje koleżeńskie, warsztaty, projekty; pomoc przy doborze skutecznych metod i form 

pracy; wspólne omawiania trudnych przypadków wychowawczych; pomoc w organizacji 

wycieczek. 

2. Pytanie badawcze: Czy wsparcie ze strony innych nauczycieli jest wystarczające? 

Wsparcie ze strony innych nauczycieli jest wystarczające. 


1) Ankieta dla nauczycieli: Czy wsparcie jakie uzyskuje Pan(i) od innych nauczycieli jest 

wystarczające? 


gimnazja 

Lp 


Odpowiedź odpowiedzi wszystkich odpowiedzi wszystkich 


2 raczej tak 97 30.50 91 36.40 

3 raczej nie 3 0.94 7 2.80 



Według ok. 87% nauczycieli wsparcie jakie otrzymują od koleżanek i kolegów w pracy jest 

wystarczające. Odmiennego zdania jest ponad 6% nauczycieli szkół podstawowych 

i ponad 10% gimnazjalnych. 

43

2) Czy uważa Pan(i), że Pana(i) głos jest brany pod uwagę w trakcie podejmowania 

decyzji o wprowadzaniu koniecznych zmian w realizacji procesów edukacyjnych? 

Proszę uzasadnić odpowiedź. (ankieta dla nauczycieli) 

Lp. 


gimnazja 

Odpowiedź 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 


2 raczej nie 15 4.72 7 2.80 

3 raczej tak 123 38.68 43 17.20 



Nauczyciele szkół podstawowych w 84% potwierdzają, że ich głos jest brany pod uwagę 

w trakcie podejmowania decyzji o wprowadzeniu koniecznych zmian w realizacji procesów 

edukacyjnych. Natomiast grupa 56% nauczycieli gimnazjum nie udzieliła odpowiedzi na to 

pytanie, w związku z tym jedynie grupa 38% potwierdza tezę. 

Jednak w uzasadnieniu pytania prawie wszyscy ankietowani nauczyciele wskazują kiedy 

ich głos jest brany pod uwagę (np. podczas posiedzeń rad pedagogicznych, przy 

tworzeniu programów wychowawczych, profilaktycznych, podczas zebrań zespołów 

przedmiotowych, przy ustalaniu rodzaju kół zainteresowań), bądź wskazują na efekty, 

które potwierdzają, że ich głos brany jest pod uwagę (np. przydział klasopracowni, zakup 

pomocy i materiałów do zajęć, wybór podręczników, programów nauczania). 


35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 


Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli 

29 

0 

2 

0 0 

A B C D E 


Wymaganie „Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli” zostało 

spełnione przez większość dolnośląskich szkół na wysokim poziomie. Na 31 badanych 

szkół 29 uzyskało wysoki poziom spełnienia wymagania (B), i tylko dwie szkoły spełniły to 

wymaganie na poziomie C. 

Przy tak wysoko spełnionym wymaganiu praktycznie nie widać trudności i porażek. 

Sukcesem jest to, że we wszystkich szkołach poddanych ewaluacji w roku szkolnym 

2011/2012 widać współdziałanie i współpracę nauczycieli przy tworzeniu i analizie 

44

procesów edukacyjnych. Dyrektorzy i nauczyciele podali wiele argumentów na poparcie 

tego faktu. Wspólne planowanie szkolnych działań i analizowanie efektów procesów 

edukacyjnych odbywa się w ramach zespołów przedmiotowych, zadaniowych, 

problemowych, wychowawczych oraz na zebraniach rady pedagogicznej. Odbywa się 

również we współpracy z innymi nauczycielami w trakcie codziennych spotkań gdzie na 

bieżąco omawiane są działania przez nich prowadzone. 

Wnioski: 

1. Nauczyciele współdziałają i współpracują ze sobą przy tworzeniu i analizie procesów 

edukacyjnych. 

2.5 Kształtuje się postawy uczniów 

Pytanie badawcze: Czy szkoła kształtuje postawy uczniów zgodnie z ich potrzebami 

i z udziałem uczniów? 

Według opinii dyrektorów szkół i rodziców większość szkół kształtuje postawy uczniów 

zgodnie z ich potrzebami i z udziałem uczniów. Jednak opinie uczniów wskazują, że nie 

wszystkie szkoły kształtują postawy uczniów zgodnie z ich potrzebami i z ich udziałem. 


1) Ankieta z dyrektorem - Czy uczniowie uczestniczą w tworzeniu i zmianie szkolnego 

systemu oddziaływań wychowawczych? 


gimnazja 





2 raczej tak 10 43.48 6 46.15 



Większość dyrektorów szkół podstawowych i gimnazjalnych potwierdza, że uczniowie 

w szkołach uczestniczą w tworzeniu i zmianie szkolnego systemu oddziaływań 

wychowawczych. 

2) Czy Wasze pomysły, oczekiwania mają wpływ na to, w jaki sposób 

w szkole kształtuje się właściwe zachowania, pożądane postawy? Jeśli tak, jak możecie 

na to wpływać, przedstawiać swoje oczekiwania, pomysły? Jeśli nie - dlaczego? 

(wywiad z uczniami) 

W nie wszystkich szkołach (5/31) uczniowie mają wpływ na to, w jaki sposób w szkole 

kształtuje się właściwe zachowania pożądane postawy. Uczniowie jednej ze szkół zwrócili 

45

uwagę, że nauczyciele traktują ich mało dorośle, nie pytają uczniów o zdanie, w innej 

zwrócono uwagę, że: z jednej strony mamy możliwość wpływania na sytuacje, ale 

w niektórych sytuacjach nauczyciele są nieugięci, są też sytuacje kiedy nauczyciel nie 

reaguje na prośby ucznia, nie słucha go, na przedmiocie niesprawiedliwe ocenianie, kiedy 

uczeń upomniał się o swoje nauczyciel zadzwonił do rodziców, że uczeń źle się 

zachowuje. 

W pozostałych przypadkach uczniowie twierdząco odpowiadali na pytanie, wskazywali 

czego dotyczą pomysły i oczekiwania np. uczniowskich dyżurów w toaletach, działań 

charytatywnych i wolontariackich, różnych akcji szkolnych typu: zbiórka makulatury, 

nakrętek, leków, zabawek dla dzieci z domów dziecka. Uczniowie wskazują również, że 

akcje związane ze zbiórką dla powodzian, sprzedaż cegiełek itp., zachęcają wszystkie 

dzieci do pomocy słabszym i potrzebującym. Uczniowie jednej ze szkół wskazali 

natomiast: poprosiliśmy o zakaz gier na „blaszakach”, bo powodowały konflikty wśród 

uczniów (zostały zakazane na terenie szkoły). 

Wymieniali również w jaki sposób mogą przedstawiać swoje oczekiwania np. zgłaszanie 

propozycji, nauczycielom, wychowawcom, dyrektorom, na spotkaniach samorządu 

uczniowskiego, podczas lekcji wychowawczych, poprzez skrzynkę pytań i pomysłów. 

3) Czy to, w jaki sposób szkoła wychowuje uczniów odpowiada potrzebom Pana(i) 

dziecka? (ankieta dla rodziców) 

Lp. 


Odpowiedź 



2 raczej nie 46 8.71 88 12.26 

3 raczej tak 314 59.47 458 63.79 



87,5 % ankietowanych rodziców uczniów szkół podstawowych i 81,7% uczniów gimnazjów 

oraz rodzice uczniów gimnazjum specjalnego potwierdzają, że sposób w jaki szkoła 

wychowuje uczniów odpowiada potrzebom ich dzieci. 

4) Czy uważasz, że w Twojej szkole uczniowie mają wpływ na to, jakie postawy są 

promowane w szkole? (ankieta dla uczniów „Moja szkoła”) 

Lp. 

Liczba % 

Odpowiedź Gimnazjum odpowiedzi wszystkich 

1 w ogóle go nie mają 21 8.27 

2 raczej go nie mają 66 25.98 

3 raczej go mają 137 53.94 

4 mają duży wpływ 28 11.02 


46

Uczniowie szkół gimnazjalnych przyznają, że raczej mają lub mają duży wpływ na to, jakie 

postawy są promowane w szkołach w sumie 64% ankietowanych. Jednak bardzo liczna 

grupa uczniów (34,25%) jest odmiennego zdania. 


30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

2 


Kształtuje się postawy uczniów 

24 

4 

1 0 

A B C D E 


Wymaganie dotyczące kształtowania postaw uczniów zdecydowana większość szkół 

podobnie jak w roku ubiegłym spełniła na poziomie B – 24 szkoły, 2 na poziomie A, 4 na 

poziomie C i 1 na poziomie D. 

We wszystkich dolnośląskich szkołach działania wychowawcze podejmowane w szkołach 

są spójne, adekwatne do potrzeb uczniów, a uczniowie uczestniczą w działaniach 

sprzyjających kształtowaniu pożądanych społecznie postaw. 

Dwie szkoły podstawowe zostały wyróżnione najwyższym stopniem spełnienia 

wymagania. 

Jedna ze szkół została wyróżniona między innymi za: działania wychowawcze kształtujące 

pożądane postawy i właściwe zachowania uczniów, które planuje się i modyfikuje wspólnie 

z uczniami. Działania te są spójne i adekwatne do potrzeb uczniów, a uczniowie chętnie 

w nich uczestniczą (udział wszystkich uczniów w realizowanych programach, projektach, 

kampaniach profilaktycznych i akcjach charytatywnych). Została również wyróżniona za 

realizację konkursu „Super klasa" oraz informowanie rodziców i uczniów o wszelkich 

działaniach podejmowanych w szkole. Szkoła kształtuje u uczniów postawy prozdrowotne. 

Trudnością dla kilku szkół jest udział uczniów w planowaniu i modyfikowaniu działań 

wychowawczych w szkołach i wdrażanie wniosków z analizy działań wychowawczych. 

W niektórych szkołach nauczyciele nie potrafią wskazać wniosków jakie wynikały z analizy 

działań wychowawczych w szkołach. 

Wnioski: 

1. W szkołach kształtowane są pożądane społecznie postawy uczniów. 

47

2.6 Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych 

Pytanie badawcze – Czy i w jaki sposób szkoła umożliwia wszystkim uczniom 

odniesienie sukcesu edukacyjnego na miarę ich możliwości? 

Szkoły umożliwiają wszystkim uczniom odniesienie sukcesu edukacyjnego na miarę ich 

możliwości. Potwierdzają to opinie nauczycieli i dyrektorów szkół, którzy podali liczne 

sposoby indywidualizowania metod nauczania oraz działania podejmowane w celu 

wyrównywania szans edukacyjnych uczniów. Jednak jest grupa uczniów gimnazjów, 

którzy uważają, że nauczyciele nie pomagają się uczyć się, gdy ma się trudności z nauką 

oraz nie mają poczucia, że nauczyciele w nich wierzą. 


1) Co robi szkoła, aby każdy uczeń mógł odnosić sukcesy w nauce na miarę swoich 

możliwości? Prosimy o zanotowanie konkretnych przykładów (wywiad z rodzicami). 

Rodzice jako przykłady działań szkoły zmierzających do tego, aby każdy uczeń mógł 

odnosić sukcesy w nauce na miarę swoich możliwości wymienili: organizowanie 

różnorodnych zajęć pozalekcyjnych, kółek zainteresowań, kółek tematycznych 

dostosowanych do możliwości i pasji uczniów; organizowanie konkursów, zachęcanie do 

brania udziału w konkursach, organizowanie przez szkoły uroczystości angażujących dużą 

liczbę uczniów; przeprowadzenie zajęć logopedycznych, kółek wyrównawczych, 

możliwość poprawiania ocen, dostosowanie zadań na lekcjach do możliwości uczniów; 

praca z uczniem zdolnym i mającym trudności w nauce. 

2) Jakie działania zwiększające szanse edukacyjne uczniów prowadzi szkoła? (ankieta dla 

dyrektora) 

Dyrektorzy szkół wymienili wiele różnorodnych działań zwiększających szanse edukacyjne 

młodzieży. Dotyczą one obszarów związanych z dydaktyką, wychowaniem, opieką, 

bezpieczeństwem w szkołach. Najczęściej wymieniano: 

− z zakresu dydaktyki: organizowanie zajęć specjalistycznych (logopedycznych, terapii 

pedagogicznej korekcyjno - kompensacyjnych, itp.), zajęć dydaktycznowyrównawczych, 

różnorodnych kół zainteresowań, udział w projektach 

edukacyjnych(np. "Indywidualizacja procesu nauczania", " Chcę i mogę"), projektów 

unijnych (np.: "Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów wielskiej Gminy Lubin"), 

dostosowywanie wymagań, stosowanie zaleceń poradni psychologiczno - 

pedagogicznej, praca z uczniem zdolnym i słabym, motywujący system oceniania 

i nagradzania, promowanie osiągnięć uczniów diagnozowanie potrzeb i zainteresowań 

uczniów, udział w olimpiadach, konkursach, zawodach, spotkania z ciekawymi ludźmi, 

intensywna praca z rodzicami podczas zebrań i ich pedagogizacja, zapewnienie 

nowoczesnego wyposażenia klas i pracowni, objęcie pomocą uczniów powracających 

z zagranicy (dodatkowe zajęcia edukacyjne w celu wyrównania różnic programowych) 

i wiele innych. 

48

− z zakresu wychowania: zachęca się dzieci do udziału w akcjach charytatywnych, 

dbałość o pozytywne zachowania uczniów i atmosferę sprzyjającą nauce, sprawowanie 

opieki nad dzieckiem i zapewnienie mu pełnego bezpieczeństwa na terenie szkoły (co 

jest szczególnie ważne w związku z obniżeniem wieku szkolnego); 

− z zakresu opieki i bezpieczeństwa: W celu pomocy dzieciom, które mają trudną 

sytuację rodzinną, pedagog i wychowawcy współpracują z kuratorami, monitorują 

sytuację rodzinną, praktykują odwiedziny w domach rodzin. Zdobywają w ten sposób 

pełen obraz warunków, w jakich żyje dziecko. Spotkania takie mają na celu wsparcie 

rodziców i ucznia; dożywianie, udzielanie pomocy socjalnej, materialnej, stypendia, 

współpraca z PPP, Sądem Rodzinnym, Ośrodkiem Kuratorskim, MOPS – em, Policją. 

3) W jaki sposób indywidualizowany jest proces edukacji? Proszę podać przykłady. 

(wywiad z nauczycielami) 

Nauczyciele podali liczne przykłady dotyczące sposobu indywidualizowania procesu 

nauczania np.: indywidualizacja pracy podczas lekcji - dostosowanie wymagań 

edukacyjnych dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych np. dostosowanie 

czasu pracy uczniów, sprawdzianów, kryteriów oceniania, metod pracy i podręczników, 

inaczej formułuje się pytania, obniżenie wymagań, brak odpytywania na forum klasy, nie 

obniżamy oceny za błędy/ dysgrafia/ dysleksja/ - nauczyciele wyznaczają im dodatkowe 

terminy zajęć, zachęcają do korzystania z zajęć uzupełniających braki - uczniowie 

o specjalnych potrzebach edukacyjnych mają założone karty indywidualnych potrzeb 

edukacyjnych - stosuje się nagradzanie za aktywną postawę na lekcji - ocenianie 

wspierające, docenianie włożonego przez ucznia wysiłku - możliwość poprawy oceny - 

rozmowy motywujące, wzmacniające wiarę w siebie, powodujące wzrost samooceny - 

sprawdzanie wiedzy i umiejętności jest poziomowane - różne metody pracy w różnych 

grupach - organizowane zajęcia dodatkowe dla danych grup uczniów - uczniowie zdolni są 

wspierani przez nauczycieli, którzy przygotowują dodatkowe zadania na ocenę celującą - 

stosują różnorodne metody nauczania - koła zainteresowań dla uczniów zdolnych 

rozwijające ich umiejętności; motywowanie uczniów do wysiłku; różnicowanie zadań 

domowych dla uczniów zdolnych i mających trudności w nauce uwzględniając zalecenia 

PPP, mobilizowanie i aktywizowanie dzieci do pracy w toku zajęć lekcyjnych; stosowanie 

metod aktywizujących (drama, praca grupowa, projekt, ćwiczenia manualne, wykresy, 

krzyżówki, rebusy, itp.); 

Ważnym elementem w procesie indywidualizowania procesu nauczania jest też 

przygotowywanie uczniów do konkursów, praca na kołach zainteresowań, zapewnianie 

zajęć specjalistycznych, oraz organizowanie dodatkowych zajęć w celu wyrównania 

braków, bądź rozwijania uzdolnień. 

4) Nauczyciele pomagają mi uczyć się, gdy mam trudności z nauką, Czuję, że nauczyciele 

we mnie wierzą. (ankieta dla uczniów „Moja szkoła”) 

49

Nauczyciele pomagają mi uczyć się, 

gdy mam trudności z nauką. 

Czuję, że nauczyciele we mnie 

wierzą. 

Lp. Odpowiedź Liczba 

Liczba 

% wszystkich 

odpowiedzi 

odpowiedzi 

% wszystkich 


2 raczej nie 38 14.96 43 16.93 

3 raczej tak 150 59.06 143 56.30 



Pytanie ankietowe w tej formie zastosowane było w stosunku do uczniów szkół 

gimnazjalnych. Według opinii uczniów nauczyciele w gimnazjach średnio w 75% raczej lub 

zdecydowanie pomagają się uczyć gdy ma się trudności z nauką i wierzą w ucznia. 

Oznacza to, że ¼ uczniów jest odmiennego zdania. 

Obserwacja zajęć - Nauczyciel potrafi dobrać sposób motywowania odpowiednio do 

potrzeb poszczególnych uczniów. 


gimnazja 

Lp. 

Odpowiedź 



1 całkowicie się zgadzam 29 63.04 3 12.00 

2 raczej się zgadzam 12 26.09 12 48.00 

3 raczej się nie zgadzam 1 2.17 1 4.00 

4 całkowicie się nie zgadzam 2 4.35 

5 nie dotyczy 1 2.17 7 28.00 


Obserwacja zajęć wskazuje, że nauczyciele w szkołach potrafią dobrać sposób 

motywowania odpowiedni do potrzeb poszczególnych uczniów szczególnie w szkołach 

podstawowych. 

5) Czy diagnozuje Pan(i) możliwości edukacyjne swoich uczniów? (ankieta dla nauczycieli) 

Lp. 

Odpowiedź 


Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

Liczba 

odpowiedzi 

gimnazja 

% 

wszystkich 

1 

tak, w odniesieniu do wszystkich uczniów 

których uczę 276 86.79 205 82.00 

2 tak, w odniesieniu do większości 19 5.97 32 12.80 

3 tak, w odniesieniu do nielicznych 4 1.26 5 2.00 

4 nie diagnozuję 3 0.94 4 1.60 


50

W swoich wypowiedziach nauczyciele są zgodni, że diagnozują możliwości edukacyjne 

swoich uczniów. 


30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 


Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych 

25 

2 

4 

0 0 

A B C D E 


Wymaganie, dotyczące wyrównywania szans edukacyjnych, 25 szkół spełniła na poziomie 

wysokim B, 2 na poziomie A i 4 na poziomie C. 

We wszystkich szkołach, poddanych badaniu ewaluacyjnemu, prowadzone są działania 

zwiększające szanse edukacyjne uczniów, nauczyciele znają możliwości swoich 

podopiecznych, a uczniowie osiągają sukcesy edukacyjne na miarę swoich możliwości. 

Dwie szkoły zostały wyróżnione najwyższym stopniem wymagania A – szkoła podstawowa 

i gimnazjum. 

Szkoła podstawowa została wyróżniona za: bogatą ofertę zajęć prowadzonych w ramach 

realizowanych projektów edukacyjnych i terapeutycznych, działania szkoły ograniczające 

negatywny wpływ czynników środowiskowych na rozwój kariery edukacyjnej ucznia, 

służące wyrównywaniu szans edukacyjnych uczniów. Dodatkowo co ważne, w odczuciu 

rodziców dzieci w szkole są traktowane indywidualnie. 

Gimnazjum zostało wyróżnione między innymi za bogatą ofertę zajęć pozalekcyjnych 

dostosowaną do możliwości i zainteresowań uczniów i bardzo liczną grupę uczniów w nich 

uczestniczących. 

Trudnością dla 4 szkół są natomiast działania uwzględniające indywidualizację procesu 

edukacyjnego. 

Wnioski: 

1. W szkołach prowadzone są działania zwiększające szanse edukacyjne uczniów. 

2. W niektórych szkołach w procesie edukacyjnym nie uwzględnia się indywidualnych 

potrzeb ucznia. 

51

3.1 Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju 

Pytanie badawcze: Jakie działania podejmuje szkoła we współpracy 

z podmiotami środowiska i jaki mają one wpływ na rozwój ucznia? 

Działania szkoły podejmowane we współpracy ze środowiskiem najczęściej obejmują: 

organizację imprez środowiskowych, organizację wyjazdów i wycieczek; realizację 

projektów edukacyjnych. Działania te mają wpływ na rozwój ucznia. Badanie ewaluacyjne 

wskazuje na to, że dzięki współpracy ze środowiskiem uczniowie poszerzają w atrakcyjnej 

formie wiedzę i nabywają nowych umiejętności; rozwijają talenty, uzdolnienia 

i zainteresowania; pogłębiają wiedzę o regionie. Uczniowie kształcą wartościowe postawy, 

uczą się prezentowania swoich wiadomości, umiejętności, uzdolnień, poglądów, co 

przekłada się na wzrost samooceny, akceptacji, poczucia własnej wartości. Kontakt ze 

środowiskiem umożliwia także kształtowanie u uczniów postaw prospołecznych, 

patriotycznych, proekologicznych, prozdrowotnych oraz integrację ze środowiskiem 

lokalnym. 


1) Jakie działania dydaktyczne, wychowawcze i organizacyjne prowadziła Pani we 

współpracy z podmiotami środowiska lokalnego w tym lub poprzednim roku szkolnym? 

(charakterystyka na poziomie B - współpraca szkoły z instytucjami szkoły 

i organizacjami działającymi w środowisku wpływa korzystnie na rozwój edukacyjny 

uczniów) (ankieta dla nauczycieli). 

Jakie działania dydaktyczne, wychowawcze i organizacyjne prowadziła Pani we współpracy z 

podmiotami środowiska lokalnego w tym lub poprzednim roku szkolnym? (pytanie do nauczycieli) 

inne 

76 

461 

projekty edukacyjne 

259 

278 

pomoc socjalna dla uczniów 

211 

326 

imprezy środowiskowe 

396 

141 

prowadzenie lub współprowadzenie lekcji 

217 

320 

organizacja zajęć pozalekcyjnych 

246 

291 

zakup sprzętu dla szkoły 

215 

322 

stypendia dla najlepszych uczniów 

136 

401 

organizacja wyjazdów i wycieczek szkolnych 

384 

153 

0 100 200 300 400 500 600 

TAK 

NIE 

52

W opinii nauczycieli szkoła najczęściej współpracuje z lokalnym środowiskiem w zakresie: 

− organizacji imprez środowiskowych, 

− organizacja wyjazdów i wycieczek, 

− realizacji projektów edukacyjnych, 

− organizacja zajęć pozalekcyjnych, 

− prowadzenia lub współprowadzenia lekcji, 

− zakupu sprzętu dla szkoły, 

− pomocy socjalnej dla uczniów. 

Uwagę zwraca duża rola partnerów zewnętrznych w organizacji zajęć pozalekcyjnych czy 

prowadzenia lub współprowadzenia lekcji. W innych przypadkach udział partnerów łączy 

się z naturalną potrzebą nawiązania przez szkołę kontaktów ze środowiskiem. 

2) Proszę wymienić najważniejsze korzyści, jakie odnoszą uczniowie dzięki współpracy 

szkoły z organizacjami i instytucjami działającym w lokalnym środowisku? (wywiad 


Wśród najważniejszych korzyści wymienianych przez nauczycieli, jakie odnoszą uczniowie 

dzięki współpracy szkoły z organizacjami i instytucjami działającym w lokalnym środowisku 

znajdują się: 

− korzyści materialne spowodowane pomocą socjalną (np. dożywianie uczniów, 

stypendia socjalne, wyprawka szkolna) lub przyznaniem stypendium naukowego albo 

nagrody, 

− możliwość autoprezentacji wiadomości, umiejętności, uzdolnień, co przekłada się na 

wzrost samooceny uczniów, akceptacji siebie, poczucia własnej wartości, 

− kształtowanie u uczniów postaw prospołecznych, patriotycznych, proekologicznych, 

prozdrowotnych, 

− poszerzają w atrakcyjnej formie wiedzy uczniów i nabywanie ciekawych umiejętności 

(np. nauka tańca, zdobywanie karty rowerowej i motorowerowej), 

− pogłębienie wiedzy o regionie, 

− integracja ze środowiskiem lokalnym, 

− możliwość rozwijanie talentów, uzdolnień i zainteresowań, 

− wzrost atrakcyjności zajęć szkolnych poprzez poprawę bazy lokalowej i dydaktycznej. 

W niektórych przypadkach nauczyciele za taką korzyść uznali promocję szkoły 

w środowisku, poprawę bazy dydaktycznej i wyposażenia szkoły. 

Wyniki ewaluacji, sukcesy, trudności w zakresie wymagania. 


Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju 

30 

20 

10 

0 

22 

8 

1 0 0 

A B C D E 


53

W toku ewaluacji wysoko zostały ocenione działania szkół w zakresie współpracy ze 

środowiskiem na rzecz wzajemnego rozwoju. 

Uzyskane poziomy spełnienia wymagania potwierdzają, że każda badana szkoła 

podejmuje inicjatywy na rzecz środowiska. Mają one różnorodny charakter. W ramach 

podejmowanych inicjatyw realizowane się działania: edukacyjne, informacyjne, 

profilaktyczne, artystyczne, charytatywne i inne. 

Badane szkoły współpracują z różnymi podmiotami działającymi w środowisku, najczęściej 

z: organami prowadzącymi i instytucjami samorządowymi, przedsiębiorcami, poradniami 

psychologiczno-pedagogicznymi, policją, ośrodkami pomocy społecznej i pomocy rodzinie, 

a także placówkami ochrony zdrowia, ośrodkami kultury, szkołami, bibliotekami. 

Każda badana szkoła identyfikuje potrzeby i możliwości środowiska. Szkoły uzyskują 

informacje w tym zakresie od rodziców, a także poprzez rozmowy z przedstawicielami 

lokalnego samorządu oraz stałą współpracę i wymianę informacji z instytucjami 

tworzącymi środowisko lokalne. 

Współpraca szkoły z podmiotami działającymi w środowisku wpływa na rozwój uczniów. 

Na podkreślenie zasługuje poznawanie przez uczniów historii i tradycji regionu, uczenie 

młodzieży samorządności i postaw obywatelskich, otwarcie na potrzeby środowiska, 

tworzenie łączności pokoleniowej, rozwijanie zainteresowań, propagowanie różnych form 

spędzania czasu wolnego. 

Ponadto 30 szkół na 31 badanych wykazało, że prowadzą działania, które mają na celu 

zaspokojenie potrzeb lokalnego środowiska. 

Blisko ¼ badanych szkół spełniła to wymaganie na poziomie bardzo wysokim. Cztery 

z nich działają w środowisku wiejskim, trzy w miastach liczących do 20 tys. mieszkańców, 

a jedna w mieście liczącym do 100 tys. mieszkańców. Szkoły te podejmują liczne 

systemowe działania na rzecz środowiska. Działania są bardzo zróżnicowane i osadzone 

w wieloletniej tradycji. Uzupełniają one bądź dopełniające pracę lokalnych instytucji, 

integrują społeczność lokalną. Jedna ze szkół jest animatorem życia kulturalnego w swoim 

środowisku. Jej inicjatywy sprzyjają również rozwojowi uczniów niepełnosprawnych oraz 

przyczyniają się do wzrostu samooceny i innego postrzegania ich przez otoczenie. W innej 

szkole łączy się tradycję z teraźniejszością i dzięki zaangażowaniu szkoły i środowiska 

lokalnego powstaje Szkolna Izba Pamięci. 

W badanych dolnośląskich szkołach nie ujawniły się żadne trudności związane ze 

spełnieniem tego wymagania, a na przestrzeni ostatnich dwóch lat widoczny jest wzrost 

poziomu jego spełnienia. 

Wnioski: 

1. Szkoły współpracują ze środowiskiem lokalnym i wykorzystują jego zasoby na rzecz 

wzajemnego rozwoju. Działania podejmowana na rzecz środowiska stanowią 

uzupełnienie pracy lokalnych instytucji oraz przyczyniają się do rozwoju uczniów. 

54

3.2 Wykorzystywane są informacje o losach absolwentów 

Pytanie badawcze: Czy i w jaki sposób szkoła wykorzystuje informacje o losach 

absolwentów? 

Wykorzystywanie informacji o absolwentach w większości szkół polega na 

rozpowszechnianiu informacji o ich sukcesach, w celu motywowania uczniów do pracy. 

Nauczyciele na podstawie losów absolwentów pokazują również konsekwencje 

nietrafnych wyborów szkół i zawodów na dalszych etapach edukacyjnych, Rzadziej 

informacje przekazane przez absolwentów wykorzystywane są do modyfikowania treści 

programowych i metod pracy, a także do modyfikowania działań wychowawczych. 

Z Informacji przekazanej przez uczniów wynika jednak, że około 4 na każdych 10 

ankietowanych nie wie czy kończąc szkołę będą dobrze przygotowana do dalszej nauki, 

co może świadczyć o tym, że nie posiadają takiej wiedzy np. na podstawie informacji 

o losach absolwentów. 


1) W jaki sposób informacje o losach absolwentów są wykorzystywane przez Państwa 

w uczeniu i wychowaniu? (wywiad grupowy z nauczycielami). 

Nauczyciele głównie prezentują sylwetki absolwentów, którzy osiągnęli sukces i poprzez te 

przykłady motywują uczniów do nauki i pracy nad sobą. Zdaniem nauczycieli wymiernym 

przykładem takich sukcesów są absolwenci, którzy realizują w szkołach studenckie 

praktyki pedagogiczne. Dzięki posiadanym informacjom nauczyciele zapraszają 

absolwentów do przeprowadzenia pogadanek i do prezentowania swoich umiejętności 

podczas uroczystości i imprez szkolnych. Absolwenci pełnią rolę opiekunów podczas 

wycieczkach i wyjazdów. Nauczyciele na podstawie losów absolwentów pokazują również 

konsekwencje nietrafnych wyborów szkół i zawodów na dalszych etapach edukacyjnych. 

Rzadziej informacje przekazane przez absolwentów wykorzystywane są do modyfikowania 

treści programowych i metod pracy, a także do modyfikowania działań wychowawczych. 

2) Czy masz poczucie, że kończąc tę szkołę będziesz dobrze przygotowany do dalszej 

nauki?(ankieta dla uczniów gimnazjum/szkoły ponadgimnazjalnej „Moja szkoła”). 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

1 zdecydowanie nie 50 4,1% 

2 raczej nie 116 9,4% 

3 raczej tak 445 36,1% 

4 zdecydowanie tak 147 11,9% 

5 brak odpowiedzi 475 38,5% 

suma 1233 100% 

55

Zaledwie 48% uczniów gimnazjum jest zdania, że kończąc szkołę będą dobrze 

przygotowani do dalszej nauki. Przeciwnego zdania jest ponad 13% ankietowanych. 

Zwraca uwagę fakt, że ponad 38% respondentów nie udzieliła odpowiedzi na postawione 

pytanie, co może świadczyć o tym, że uczniowie nie potrafią ocenić np. na podstawie 

informacji o losach absolwentów czy są dobrze przygotowani do dalszej nauki. 

3) Czy mają Państwo poczucie, że uczniowie tej szkoły są dobrze przygotowani do 

funkcjonowania w dalszym życiu? (ankieta dla rodziców). 

Lp Treść odpowiedzi 

Gimnazjum Szkoła podstawowa Ogółem 

Częstość Procent Częstość Procent Częstość Procent 

1 zdecydowanie tak 93 13,0% 112 22,2% 205 16,8% 

2 raczej tak 462 64,4% 305 60,4% 767 62,7% 

3 raczej nie 119 16,6% 65 12,9% 184 15,0% 

4 zdecydowanie nie 24 3,3% 13 2,5% 37 3,0% 

5 brak odpowiedzi 20 2,8% 10 2,0% 30 2,5% 

suma 718 100 505 100% 1223 100% 

Blisko 80% ankietowanych rodziców uważa, że uczniowie są dobrze przygotowani do 

funkcjonowaniu w dalszym życiu (odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak), przy czym 

zdecydowanej odpowiedzi udziela tylko około 17% respondentów, a blisko 63% jest 

zdania, że raczej są przygotowani. Natomiast 18% rodziców jest zdania, że dzieci nie są 

przygotowani do funkcjonowania w dalszym życiu. 

4) Czy nauczyciele opowiadają Wam o losach absolwentów szkoły? (ankieta dla uczniów 

„Moja szkoła”). 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

1 nie, nigdy 96 7,8% 

2 tak, ale bardzo sporadycznie 221 17,9% 

3 tak, od czasu do czasu 397 32,2% 

4 tak, regularnie 44 3,6% 


suma 1233 100% 

Ponad połowa uczniów gimnazjum (blisko 54%) twierdzi, że nauczyciele z różną 

częstotliwością opowiadają im o losach absolwentów, przy czym około 18% uważa, że 

dzieje się to sporadycznie. Ponad 38% uczniów nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie. 

56



Wykorzystywane są informacje o losach absolwentów 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

21 

10 

0 

0 0 

A B C D E 


Dolnośląskie szkoły spełniły wymaganie Wykorzystywane są informacje o losach 

absolwentów na dwóch poziomach średnim i wysokim. Szkoły, które spełniły wymaganie 

na poziomie wysokim stanowią 2/3 badanych. 

Z analizy wyników ewaluacji wynika, że każda badana szkoła wykorzystuje informacje 

o losach absolwentów w procesie nauczania i wychowania oraz współpracuje 

z absolwentami. Najczęściej nauczyciele odwołują się do losów absolwentów, jako 

wzorców osobowych w celu podniesienia motywacji uczniów do nauki, do podejmowania 

wyzwań w różnych dziedzinach (sport, sztuka, edukacja), kształtowania wzorców postaw 

(np. aktywności społecznej), wskazywania możliwości odniesienia sukcesu. Niewielki 

procent nauczycieli utrzymuje stały kontakt z absolwentami. Najczęściej kontakty te mają 

charakter sporadyczny. Absolwenci są zapraszani na uroczystości szkolne, niekiedy są ich 

współorganizatorami. W niektórych szkołach odbywają studenckie praktyki pedagogiczne. 

Każda badana szkoła przygotowuje uczniów do funkcjonowania na rynku pracy. Odbywa 

się to między innymi poprzez kształcenie umiejętności posługiwania się technologią 

informacyjną, porozumiewania się w języku obcym, współpracy w zespole, organizację 

wycieczek edukacyjnych zapoznających ze specyfiką różnych zawodów. 

Wyniki ewaluacji wskazują, że 21 szkół spośród 31 badanych przygotowuje uczniów do 

dalszej edukacji. W 10 szkołach, które nie spełniły tego kryterium przeważa opinia 

rodziców o potrzebie wsparcie dzieci korepetycjami lub dodatkowymi zajęciami 

organizowanymi poza szkołą w celu zapewnienia uczniom możliwości dalszej nauki 

w wybranej szkole. 

Żadna z badanych dolnośląskich szkół nie spełniła wymagania na poziomie bardzo 

wysokim. 

Analiza wyników ewaluacji w obrębie tego wymagania uwidacznia, że kontakty 

z absolwentami nie są organizowane systemowo. Sporadycznie też mówi się o badaniu 

losów absolwentów pod kątem osiąganych przez nich wyników na kolejnych etapach 

edukacyjnych, w celu wykorzystania tych informacji do doskonalenia procesu nauczania 

i wychowania. 

Z porównania wyników ewaluacji w latach 2010/2011 i 2011/2012 wynika, że badane 

szkoły w obydwóch latach szkolnych spełniły wymaganie Wykorzystywane są informacje 

o losach absolwentów na podobnych poziomach. Wyniki ewaluacji uwidoczniły również 

podobne problemy polegające na wykorzystywaniu informacji o losach absolwentów 

57

głównie do prezentowania ich osiągnięć, a nie jako źródła wiedzy do doskonalenia jakości 

pracy szkoły. 

Wnioski: 

1. Wykorzystywane przez szkoły informacje o losach absolwentów służą w głównej 

mierze tworzeniu pozytywnych wzorców dla uczniów. 

2. Szkoły sporadycznie badają losy absolwentów pod kątem osiąganych przez nich 

wyników na kolejnych etapach edukacyjnych, w celu wykorzystania tych informacji do 

doskonalenia procesu nauczania i wychowania. 

3. W niektórych badanych szkołach rodzice uważają, że istnieje potrzeba wspierania 

dzieci korepetycjami w celu zapewnienia im możliwości dalszej nauki w wybranej 

szkole. 

3.3 Promowana jest wartość edukacji 

Pytanie badawcze: Jak postrzegana jest szkoła w środowisku? 

Wśród odpowiedzi na pytania o wizerunek szkoły w środowisku ponad 81% 

ankietowanych przedstawicieli partnerów szkół i samorządów wyraziło opinię, że szkoła 

dba o jakość uczenia się oraz, że szkole zależy na współpracy ze środowiskiem lokalnym. 

Natomiast blisko 70 % ankietowanych uważa, że informacja na temat osiągnięć szkoły jest 

raczej wystarczająca. Przy czym żadna z ankietowanych osób spośród partnerów szkoły 

nie udzieliła odpowiedzi negatywnych. Świadczy to o dobrym wizerunku szkoły 

w środowisku lokalnym. Jednak z drugiej strony zwraca uwagę fakt, że część 

ankietowanych osób z tej grupy respondentów (31,3% przedstawicieli partnerów szkół 

i samorządów) nie udzieliła żadnej odpowiedzi na pytanie Czy uzyskują pełną informację 

na temat osiągnięć szkoły? Natomiast około 18,7% nie udzieliło odpowiedzi na pytania: 

Czy szkoła dba o jakość uczenia się? oraz Czy nauczycielom i innym pracownikom szkoły 

zależy na współpracy z lokalnym środowiskiem? Może to świadczyć o braku wiedzy na 

temat działalności szkoły. Wyżej oceniają wizerunek szkoły rodzice. Blisko 91% 

ankietowanych rodziców jest zdania, że nauczycielom i innym pracownikom szkoły zależy 

na współpracy z rodzicami, natomiast 86% rodziców uważa, że szkoła dba o jakość 

uczenia się. Na potwierdzenie swej opinii respondenci wymienili: działania podejmowane 

przez szkołę zmierzające do poprawy jakości pracy i wyników uzyskiwanych przez 

uczniów, wyniki na egzaminach zewnętrznych, poprawę bazy dydaktycznej szkoły. 


1) Czy szkoła dba o jakość uczenia się? (wywiady z rodzicami, partnerami i samorządem; 

dane statystyczne + pytania otwarte). 

Odpowiedź 

Rodzice 

Partnerzy 

i samorząd 

Częstość Procent Częstość Procent 

zdecydowanie nie 27 2,2% - - 

raczej nie 112 9,2% - - 

58

Odpowiedź 

Rodzice 

Partnerzy 

i samorząd 

Częstość Procent Częstość Procent 

raczej tak 716 58,5% 4 12,5% 

zdecydowanie tak 336 27,5% 22 68,8% 

brak odpowiedzi 32 2,6% 6 18,7% 

Razem 1223 100% 32 100% 

Około 86% ankietowanych rodziców oraz ponad 81% partnerów i przedstawicieli 

samorządu uważa, że szkoła dba o jakość uczenia się (odpowiedzi: raczej tak 

i zdecydowanie tak), przy czym blisko 69% przedstawicieli samorządu zdecydowanie 

wyraża tę opinię. Rodzice w większości (blisko 59%) uważają, że szkoła raczej dba 

o jakość uczenia się. 

Ankietowani rodzice oceniają, iż ich szkoła dba o jakość uczenia się. Na potwierdzenie 

swojej opinii przytaczają różnorodne argumenty. Przykłady, jakimi się posłużyli, dotyczą: 

− podnoszenie skuteczności pracy szkoły poprzez stosowanie różnorodnych, 

atrakcyjnych metod nauczania (wycieczki edukacyjne, eksperymenty, edukacja 

teatralna i filmowa), przeprowadzanie diagnoz i testów, realizację zajęć 

wyrównawczych, zatrudnianie wykwalifikowanej kadry pedagogicznej i jej 

doskonalenie; 

− urozmaicenia oferty edukacyjnej szkoły poprzez realizację projektów edukacyjnych, 

dodatkowych zajęć i kół zainteresowań, przygotowanie uczniów do udziału 

w konkursach i zawodach sportowych; 

− wysokich wyników egzaminu zewnętrznego oraz sukcesów we współzawodnictwie 

międzyszkolnym; 

− ścisły kontakt z rodzicami, informowanie o postępach uczniów; 

− dbałości o szkolną bazę lokalową i dydaktyczną; 

współpracy z rodzicami w rozwiązywaniu problemów wychowawczych. 

2) Czy uzyskują Państwo pełną informację na temat osiągnięć szkoły? (Wywiad grupowy 

z partnerami i samorządem, źródło fakultatywne). 

Lp Odpowiedź Częstość Procent 

1 raczej wystarczające 22 68,7% 

zdecydowanie wystarczające 0 0% 


suma 32 100% 

Partnerzy szkoły i samorząd potwierdzili, iż informacje na temat osiągnięć szkoły są raczej 

wystarczające, jednak ponad 30% respondentów nie udzieliło odpowiedzi na pytanie, co 

może świadczyć o ich rzadkim kontakcie ze szkołą. 

59

3) Czy Pana(i) zdaniem nauczycielom i innym pracownikom szkoły zależy na współpracy 

z rodzicami? (Pytanie jednokrotnego wyboru ,ankieta dla rodziców) 

Treść odpowiedzi Częstość Procent 

zdecydowanie nie 19 1,6% 

raczej nie 60 4,9% 

raczej tak 583 47,7% 

zdecydowanie tak 528 43,2% 

brak odpowiedzi 33 2,7% 

Razem 1223 100% 

Blisko 91% ankietowanych rodziców uważa, że pracownikom szkoły zależy na współpracy 

z nimi (odpowiedzi raczej tak i zdecydowanie tak). 

4) Czy Państwa zdaniem nauczycielom i innym pracownikom szkoły zależy na 

współpracy z lokalnym środowiskiem? (wywiad grupowy z partnerami i samorządem) 

Treść odpowiedzi Częstość Procent 

raczej tak 2 6,3% 

zdecydowanie tak 24 75,0% 

brak odpowiedzi 6 18,7% 

Razem 32 100% 

Zdaniem przeważającej części rozmówców (81,3%) nauczycielom i innym pracownikom 

szkoły zależy na współpracy ze środowiskiem (odpowiedzi: raczej tak i zdecydowanie tak). 


Poziomy spełnienia przez dolnośląskie szkoły wymagania: 

Promowana jest wartość edukacji 

30 

24 

20 

10 

0 

4 

3 

0 0 

A B C D E 


Wymaganie Promowana jest wartość edukacji większość szkół spełnia na poziomie 

wysokim. Fakt uzyskania przez wszystkie badane szkoły poziomu co najmniej średniego 

60

wskazuje na to, że każda badana szkoła prowadzi działania informacyjne dotyczące oferty 

edukacyjnej, działań szkoły i jej osiągnięć. 

W każdej badanej szkole rodzice i przedstawiciele lokalnego środowiska znają osiągnięcia 

szkoły i jej uczniów. Ponadto rodzice i partnerzy każdej badanej szkoły potwierdzają, że są 

informowani o celowości i skuteczności działań szkoły. Badania wykazały również, że 

w każdej szkole rodzice i przedstawiciele lokalnego środowiska postrzegają szkołę jako 

dbającą o relacje z lokalnym środowiskiem. 

W 30 szkołach na 31 badanych rodzice i przedstawiciele lokalnego środowiska 

postrzegają szkołę jako dbającą o jakość uczenia się. Natomiast w 28 prowadzone są 

działania w lokalnej społeczności promujące wartość uczenia się przez całe życie. 

Cztery szkoły, w tym trzy szkoły podstawowe i jedno gimnazjum uzyskały bardzo wysoki 

poziom spełnienia tego wymagania. Szkoły te charakteryzuje wysoka aktywność 

podejmowanych działań w środowisku lokalnym i wykorzystywanie jego zasobów na rzecz 

wzajemnego rozwoju. Nawiązana współpraca z wieloma lokalnymi instytucjami 

i organizacjami jest wszechstronna i ma charakter ciągły, uwzględnia możliwości 

środowiska i wzajemne potrzeby, a przez to korzystnie wpływa na rozwój edukacyjny 

uczniów oraz integrację ze środowiskiem lokalnym. 

Stwierdzić również należy, że w roku szkolnym 2011/2012 nie wystąpiły trudności 

w realizacji tego wymagania przez dolnośląskie szkoły. 

Badane dolnośląskie szkoły w roku szkolnym 2011/2012, podobnie jak w roku szkolnym 

2010/2011, skutecznie promują wartość edukacji wśród rodziców uczniów oraz 

w środowisku lokalnym. 

Wnioski: 

1. Szkoły współpracują z wieloma lokalnymi instytucjami i organizacjami, uwzględniają 

możliwości środowiska i wzajemne potrzeby, co korzystnie wpływa na rozwój 

edukacyjny uczniów oraz integrację ze środowiskiem lokalnym. 

3.4 Rodzice są parterami szkoły 

Pytanie badawcze: W jakim zakresie rodzice uczestniczą w podejmowaniu decyzji 

dotyczących pracy szkoły? 

Z analizy materiału źródłowego wynika, że rodzice uczestniczą w podejmowaniu decyzji 

dotyczących pracy szkoły. Decyzje te dotyczą różnych obszarów działalności szkoły, np. 

planowania i organizacji imprez, uroczystości szkolnych i środowiskowych, organizacji 

pracy szkoły, planowania i organizacji wycieczek i wyjazdów szkolnych. Część decyzji 

wynika z ustawowych obowiązków rady rodziców, takich jak uchwalanie szkolnego 

programu wychowawczego i programu profilaktyki, a inne są kompetencjami rady 

rodziców, np. ustalanie wysokości składek na fundusz rady rodziców, rozdysponowanie 

zebranych funduszy. Rodzice uczniów szkół podstawowych częściej niż rodzice 

gimnazjalistów uczestniczą w podejmowaniu decyzji związanych z działalnością szkoły, 

a decyzje przez nich podejmowane dotyczą wielu obszarów działalności szkoły. 

Większość rodziców w wywiadzie grupowym nie wskazuje w jakich sytuacjach uczestniczą 

61

w podejmowaniu decyzji dotyczących życia szkoły. Pomimo przeświadczenia 97% 

ankietowanych rodziców, że uczestniczą w podejmowaniu decyzji dotyczących życia 

szkoły 60% twierdzi, że nie uczestniczyli w podejmowaniu takich decyzji w roku szkolnym 

2011/2012 oraz w roku poprzednim. Ponad ¾ ankietowanych rodziców uważa, że ich 

opinie są brane pod uwagę przy planowaniu działań szkoły, jednak blisko 1/5 jest 

odmiennego zdania. 


1) Czy rodzice uczestniczą w podejmowaniu decyzji dotyczących życia szkoły? (ankieta 

dla nauczycieli). 

Lp Treść odpowiedzi 




2 raczej tak 107 42,8% 90 31,4% 197 36,7% 

3 raczej nie 4 1,6% 1 0,3% 5 1,0% 



suma 250 100% 287 100% 537 100% 

97% ankietowanych rodziców uczniów szkół podstawowych i gimnazjów twierdzi, że 

uczestniczą w podejmowaniu decyzji dotyczących życia szkoły. 

2) Proszę wskazać decyzje, na które rodzice mieli największy wpływ (wywiad 

z dyrektorem). 

Z wypowiedzi dyrektorów badanych szkół wynika, że rodzice mają wpływ na decyzje 

dotyczące różnych obszarów działalności szkół. Najczęściej dyrektorzy twierdzą, że 

rodzice mają największy wpływ na planowanie i organizację imprez i uroczystości 

szkolnych i środowiskowych - 81,3% ankietowanych. 

Ponadto zdaniem dyrektorów największy wpływ mają rodzice na decyzje dotyczące: 

− programu wychowawczego i profilaktyki, który jest przez rodziców uchwalany, a jak 

twierdzą niektórzy dyrektorzy opiniowany - 62,5% ankietowanych, 

− organizacji pracy szkoły: organizacji roku szkolnego (ustalenia dotyczące dni wolnych 

od zajęć lekcyjnych), organizacji dowozów dzieci do szkoły, stroju szkolnego uczniów, 

godzin otwarcia świetlicy szkolnej - 56,3% ankietowanych, 

− finansowej działalności rady rodziców tj. wysokości składek na fundusz rady rodziców 

lub przeznaczenia zgromadzonych środków - 40,6% ankietowanych, 

− planowania i organizacji wycieczek i wyjazdów szkolnych - 37,5% ankietowanych, 

− działań związanych z dydaktyczną funkcją szkoły: zmian podręczników, rezygnacji 

z nauczania drugiego języka obcego, organizacji zajęć pozalekcyjnych 

62

i dodatkowych, decyzji o realizacji programów i projektów edukacyjnych - 31,3% 

ankietowanych. 

Rzadziej dyrektorzy wymieniają decyzje dotyczące: 

− spraw związanych z ubezpieczeniem uczniów – 15,6% ankietowanych, 

− zakupu środków dydaktycznych i wyposażenia sal lekcyjnych - 15,6% ankietowanych, 

− dożywiania uczniów – 12,5% ankietowanych, 

− bezpieczeństwa i higieny nauki i pracy – 12,5% ankietowanych, 

− udziału uczniów w zawodach i konkursach – 9,4% ankietowanych, 

− remontów w szkole - 9,4% ankietowanych. 

Z wypowiedzi dyrektorów szkół wynika, że rodzice uczniów szkół podstawowych częściej 

niż rodzice gimnazjalistów uczestniczą w podejmowaniu decyzji związanych 

z działalnością szkoły, a decyzje przez nich podejmowane dotyczą wielu obszarów 

działalności poszczególnych szkół. 

3) W jakich sytuacjach uczestniczyli Państwo w podejmowaniu decyzji dotyczących życia 

szkoły? (wywiad z rodzicami). 

Większość respondentów (ponad 83%) nie udzieliła odpowiedzi na tak postawione 

pytanie. Rodzice mówili o tym, jakie decyzje podejmowali lub czego te decyzje dotyczyły. 

W dwóch przypadkach rodzice stwierdzili, że podczas zebrań klasowych i szkolnych 

z przedstawicielami dyrekcji są informowani o potrzebach szkoły, stanowiskach w danej 

sprawie lub omawiane są przez dyrektora zmiany w prawie szkolnym. W jednym 

przypadku decyzja podjęta została podczas konkursu na dyrektora szkoły. 

4) Czy w tym lub poprzednim roku szkolnym współuczestniczył Pan(i) w podejmowaniu 

decyzji dotyczących życia szkoły? (ankieta dla rodziców) 

Lp Odpowiedź 




2 raczej tak 146 20,3% 142 28,1% 288 23,6% 

3 raczej nie 333 46,4% 192 38,0% 525 42,9% 



suma 718 100% 505 100% 1223 100% 

Blisko 68% rodziców gimnazjalistów i 51% rodziców uczniów szkół podstawowych nie 

współuczestniczyło lub raczej nie współuczestniczyło w roku szkolnym 2011/2012 oraz 

w roku poprzednim w podejmowaniu decyzji dotyczących życia szkoły. 

5) Czy opinie rodziców są brane pod uwagę przy planowaniu działań szkoły? (ankieta dla 

rodziców). 

63

Lp Odpowiedź 




2 raczej nie 136 18,9% 61 12,0% 197 16,1% 

3 raczej tak 426 59,3% 283 56,0% 709 58,0% 



suma 718 100% 505 100% 1223 100% 

Ponad ¾ ankietowanych rodziców uważa, że ich opinie są brane pod uwagę przy 

planowaniu działań szkoły, jednak blisko 1/5 jest odmiennego zdania. 



Rodzice są partnerami szkoły 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

20 

10 

1 

0 0 

A B C D E 


W wymaganiu Rodzice są partnerami szkoły każda badana szkoła spełniła 

wszystkie wymogi charakterystyki na poziomie D. Oznacza to, że rodzice w każdej 

badanej szkole dzielą się opiniami na temat pracy szkoły oraz procesu nauczania, a opinie 

pozyskane od rodziców mają wpływ na działania szkoły. W szkołach tworzone są 

możliwości do wyrażania opinii podczas zebrań z rodzicami lub w trakcie indywidualnych 

rozmów. 

Każda badana szkoła wspiera rodziców w wychowaniu dzieci i informuje ich 

o rozwoju dzieci. Wychowawcy i inni nauczyciele utrzymują stały kontakt z rodzicami. 

Wskazują na potrzebę kontaktu z poradnią psychologiczno – pedagogiczną. Pośredniczą 

w uzyskaniu pomocy zewnętrznych instytucji np. w zakresie pomocy socjalnej. 

W 29 szkołach na 31 badanych rodzice uczestniczą w działaniach organizowanych 

przez szkołę. Biorą udział w organizacji wycieczek, zielonych szkół, pomagają 

w organizacji imprez szkolnych, akcji charytatywnych, biorą udział w organizacji pomocy 

materialnej dla uczniów, sprawują opiekę nad uczniami podczas wyjazdów oraz imprez 

szkolnych. Jednak w bezpośrednią realizację tych działań włącza się niewielka grupa 

rodziców. 

64

W 23 badanych szkołach rodzice biorą udział w podejmowaniu decyzji dotyczących 

życia szkoły. Realizują swoje ustawowe kompetencje dotyczące uchwalania programu 

wychowawczego i profilaktyki. Ustalają wysokość składek na fundusz rady rodziców oraz 

decydują o sposobach wykorzystania tego funduszu. 

Jedna szkoła spośród badanych spełniła wymaganie Rodzice są partnerami szkoły 

na poziomie bardzo wysokim. W szkole tej rodzice współdecydują o działalności szkoły 

i mają znaczący wpływ na jej funkcjonowanie. Wiele decyzji podejmują autonomicznie. 

Strategiczną decyzją podjętą przez rodziców jest decyzja o utworzeniu stowarzyszenia 

pod nazwą "Stowarzyszenie Miłośników Niedźwiedzic", którego nadrzędnym celem jest 

wspieranie działalności szkoły i pozyskiwanie funduszy na rzecz jej rozwoju. 

W realizacji wymagania nie wystąpiły trudności, jednak zwraca uwagę uwidoczniony 

podczas ewaluacji problem dotyczący ¼ badanych szkół, w tym 5 gimnazjów i 3 szkół 

podstawowych. Dotyczy on nieuczestniczenia rodziców w podejmowaniu decyzji 

dotyczących życia szkoły, co przełożyło się średni poziom spełnienia przez te szkoły 

badanego wymagania. 

W porównaniu z rokiem szkolnym 2010/2011 wyniki ewaluacji w zakresie tego 

wymagania uległy nieznacznemu wzrostowi. W roku 2011/2012 relatywnie więcej szkół 

spełniło wymaganie na poziomie wysokim i bardzo wysokim (wzrost o blisko 6 punktów 

procentowych). 

Wnioski: 

1. Opinie rodziców na temat pracy szkoły oraz procesu nauczania wpływają na działania 

szkoły. 

2. Rodzice uczestniczą w działaniach organizowanych przez szkołę, jednak 

w bezpośrednią realizację tych działań włącza się niewielka grupa rodziców. 

3. W niektórych szkołach rodzice nie biorą udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących 

życia szkoły. 

65

4.1 Funkcjonuje współpraca w zespołach 

Pytanie badawcze: Jaki jest poziom zaangażowania nauczycieli we współpracę 

w zespołach? 

Poziom zaangażowania nauczycieli badanych dolnośląskich szkół we współpracę jest 

wysoki. Świadczą o tym dane źródłowe. Prawie wszyscy nauczyciele, 544 na 547 

badanych, współpracują ze sobą w różnorodnych zespołach zadaniowych. Zdaniem 

dyrektorów szkół większość nauczycieli angażuje się w pracę zespołów. Ponad 

8 nauczycieli na każdych 10 ankietowanych twierdzi, że korzysta z pomocy kolegów 

często lub bardzo często. Również około 90% ankietowanych nauczycieli uważa, że 

zespoły pomagają w rozwiązywaniu pojawiających się w pracy problemów. Najwięcej 

nauczycieli współpracuje ze sobą w ramach zespołów wychowawczych i ds. profilaktyki 

oraz przy organizacji imprez. Około 50% nauczycieli współpracuje w zespole ds. ewaluacji 

wewnętrznej. 


1) Rodzaje zespołów nauczycieli: W pracę jakich zespołów jest Pan(i) zaangażowany(a)? 

(ankieta dla nauczycieli) 

W pracę jakich zespołów jest Pan(i) zaangażowany(a)? 

(pytanie do nauczycieli) 

nie uczestniczę 

3 

544 

inne 

231 

316 

ds. ewaluacji wewnętrznej 

270 

277 

ds. współpracy z otoczeniem zewnętrznym szkoły 

148 

399 

organizacja imprez dla uczniów, rodziców lub nauczycieli 

336 

211 

szkoleniowy (doskonalenie zawodowe nauczycieli) 

ds. zarządzania szkołą (planowanie i organizacja działalności 

szkoły) 

wychowawczy i profilaktyki 

104 

153 

375 

443 

394 

172 

metodyczny (rozwijanie metod pracy z uczniem) 

164 

383 

programowy (praca nad treściami nauczania) 

185 

362 

0 100 200 300 400 500 600 

TAK 

NIE 

66

Spośród 547 ankietowanych nauczycieli tylko 3 osoby nie wskazały żadnego zespołu, 

w którego pracę byłyby zaangażowani. Analiza danych potwierdza, że w każdej badanej 

szkole nauczyciele pracują zespołowo. Nauczyciele najczęściej angażują się w pracę 

zespołów wychowawczych i ds. profilaktyki oraz zajmujących się organizacją imprez dla 

uczniów, rodziców lub nauczycieli. Respondenci deklarują także współpracują 

w zespołach: ds. ewaluacji wewnętrznej (około 50% ankietowanych). Blisko 34% 

ankietowanych nauczycieli deklaruje pracę w zespołach programowych, tj. zajmujących 

się treściami nauczania, a 30% w zespołach metodycznych, tj. ds. rozwijania metod pracy 

z uczniem. Nauczyciele współpracują także w zespołach szkoleniowych (28% 

ankietowanych), ds. współpracy z otoczeniem zewnętrznym szkoły ( 27% ankietowanych), 

ds. zarządzania szkołą (około 19%). 

2) Zaangażowanie we współpracę: Jak ocenia Pan(i) zaangażowanie nauczycieli w pracę 

zespołów szkolnych? (ankieta dla dyrektora). 

Lp 

1 

2 

Odpowiedź 

większość angażuje się w 

wysokim stopniu 


wystarczającym stopniu 

Gimnazjum w tym 

specjalne 

Szkoła podstawowa 

Ogółem 


11 78,6% 20 90,8% 31 86,1% 

2 14,3% 1 4,6% 3 8,3% 


suma 14 100% 22 100% 36 100% 

Zaangażowanie nauczycieli w pracę zespołów pozytywnie oceniają dyrektorzy szkół. 

Zgodnie z ponad 94% dyrektorów, którzy udzielili odpowiedzi na pytanie ankietowe 

większość nauczycieli angażuje się w pracę zespołów w wysokim stopniu lub w stopniu 

wystarczającym. 

3) Jak często korzysta Pan(i) z pomocy innych nauczycieli w rozwiązywaniu problemów, 

które napotyka Pan(i) w szkole? (ankieta dla nauczycieli). 

Lp 

Odpowiedź 


specjalne 


Ogółem 


1 bardzo często 34 13,1% 75 26,1% 109 19,9% 

2 często 179 68,8% 170 59,2% 349 63,8% 

3 rzadko 44 16,9% 34 11,9% 78 14,3% 

4 nie mam takiej potrzeby 2 0,7% 2 0,4% 


suma 260 100% 287 100% 547 100% 

67

Zaangażowanie nauczycieli we współpracę potwierdza fakt korzystania ze wzajemnej 

pomocy. Z różną częstotliwością korzysta z niej 98,0%. Na 547 ankietowanych blisko 84% 

nauczycieli stwierdziło, że często lub bardzo często korzysta z pomocy innych nauczycieli. 

Tylko 2 nauczycieli szkół podstawowych stwierdziło, że nie ma potrzeby korzystania 

z takiej pomocy, a 9 nie udzieliło odpowiedzi. 

4) Czy zespoły pomagają Panu(i) w rozwiązywaniu pojawiających się w pracy 

problemów? (ankieta dla nauczycieli) 

Lp 

Odpowiedź 


specjalne 


Ogółem 



2 raczej nie 11 4,2% 9 3,1% 20 3,7% 

3 raczej tak 115 44,2% 96 33,5% 211 38,6% 



suma 260 100% 287 100% 547 100% 

Około 90% nauczycieli uważa, że zespoły pomagają w rozwiązywaniu pojawiających się 

w pracy problemów (odpowiedzi zdecydowanie tak lub raczej tak). 


30 

20 

10 

0 

0 


Funkcjonuje współpraca w zespołach 

26 

5 

0 0 

A B C D E 


Wymaganie „Funkcjonuje współpraca w zespołach” szkoły dolnośląskie spełniły na dwóch 

poziomach: wysokim i średnim, przy czym 26 szkół na 31 badanych spełniło wymaganie 

na poziomie wysokim. 

Ewaluacja potwierdziła, że nauczyciele w każdej badanej szkole pracują zespołowo 

i analizują efekty swojej pracy, wspólnie planują działania opierając się na analizie efektów 

pracy zespołów. Oprócz pracy w zespołach zadaniowych nauczyciele stale współpracują 

z pedagogiem lub psychologiem szkolnym. Współpraca nauczycieli nie zawsze ma 

formalny charakter. Obejmuje ona również rozmowy nauczycieli na temat napotkanych 

68

problemów, przekazywanie informacji, udzielanie porad lub korzystanie z doświadczeń 

innych nauczycieli, konsultacje. Analiza efektów pracy odbywa się po zakończeniu 

realizacji zadania lub na bieżąco w trakcie jego realizacji. Jest przeprowadzana w ramach 

zespołów i podczas zebrań rady pedagogicznej. Wyniki analizy wykorzystywane są do 

planowania pracy szkoły. 

W 30 szkołach na 31 badanych nauczyciele wspólnie rozwiązują problemy. Napotykając 

problemy odwołują się do pomocy zespołów, ale także korzystają z pomocy innych 

nauczycieli, w tym również pedagoga lub psychologa szkolnego. 

Doskonalenie form i metod współpracy potwierdziło się w 27 badanych szkołach, 

natomiast w czterech nie przeprowadzano szkoleń w tym zakresie. Z danych źródłowych 

wynika, że w celu uzasadnienia spełnienia tego wymogu nauczyciele i dyrektorzy szkół 

wymieniają zewnętrzne i wewnętrzne formy doskonalenia, w których uczestniczyli. 

Z większości wymienionych tematów szkoleń nie wynika, że było ono poświęcone formom 

i metodom współpracy. Tylko w niektórych przypadkach dyrektorzy uzasadnili w jakim 

zakresie szkolenie obejmuje tę tematykę. 

Żadna dolnośląska szkoła nie uzyskała bardzo wysokiego poziomu spełnienia tego 

wymagania, mimo to za sukces dolnośląskich szkół uznać należy autentyczne 

funkcjonowanie pracy zespołowej, która pozwala na wielopłaszczyznowe spojrzenie na 

problemy i szukanie rozwiązań. 

Trudnością, jaką daje się zaobserwować jest realizacja szkoleń dotyczących form i metod 

współpracy w zespole. 

Podobne wysokie wyniki w zakresie tego wymagania uzyskały dolnośląskie szkoły w roku 

szkolnym 2010/ 2011. 

Wnioski: 

1. Nauczyciele współpracują ze sobą, wspierają się i korzystają ze wzajemnej pomocy. 

2. Doskonalenie umiejętności pracy zespołowej najczęściej stanowi część szerszej 

tematyki poruszanej podczas szkoleń, w których uczestniczą nauczyciele. 

4.2 Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny 

Pytanie badawcze: W jaki sposób wnioski płynące z nadzoru pedagogicznego 

wpływają na rozwój szkoły? 

W wyniku nadzoru pedagogicznego formułowane są wnioski dotyczące różnych obszarów 

działalności szkoły. Wdrożone wnioski powodują zmiany wpływające na rozwój szkoły. 

Najczęściej poprawie ulegają: atrakcyjności zajęć w związku z zakupem nowych pomocy 

dydaktycznych, wyniki sprawdzianu w szkołach podstawowych oraz wyniki nauczania, 

baza lokalowa, kontakty z rodzicami oraz poczucie współodpowiedzialności rodziców za 

edukację i warunki nauki, oferta zajęć pozalekcyjnych oraz zwiększenie dostępności do 

tego rodzaju zajęć, bezpieczeństwo w szkole. Zwraca jednak uwagę fakt, że około 49% 

nauczycieli gimnazjów i szkół podstawowych nie udzieliła odpowiedzi na pytanie „W jakim 

stopniu wnioski płynące z nadzoru pedagogicznego (ewaluacji wewnętrznej) są podstawą 

dla wprowadzanych zmian w funkcjonowaniu szkoły?”. Może to świadczyć o braku 

świadomości nauczycieli, że wdrażane wnioski są sformułowane w wyniku 

69

przeprowadzanej ewaluacji wewnętrznej i w konsekwencji o braku ich udziału w badaniach 

ewaluacyjnych. 


1. W jakim stopniu wnioski płynące z nadzoru pedagogicznego (ewaluacji wewnętrznej) 

są podstawą dla wprowadzanych zmian w funkcjonowaniu szkoły? (ankieta dla 

nauczycieli). 

Lp 

Odpowiedź 


specjalne 


Ogółem 


1 są w pełni uwzględniane 84 32,3% 142 49,5% 226 41,3% 

2 

3 

są uwzględniane dużym 

zakresie 

są uwzględniane w małym 

zakresie 

32 12,3% 17 5,9% 49 9,0% 

3 1,2% 0 0% 3 0,5% 


suma 260 100% 287 100% 547 100% 

Spośród 547 ankietowanych nauczycieli 269, co stanowi około 49% badanych, nie 

udzieliła odpowiedzi na pytanie ankietowe dotyczące wykorzystania wniosków z nadzoru 

pedagogicznego. Na pytanie nie odpowiedziało ponad około 54% ankietowanych 

nauczycieli gimnazjów i około 45% nauczycieli szkół podstawowych. Blisko 45% 

nauczycieli gimnazjów uważa, że wnioski z nadzoru pedagogicznego (ewaluacji 

wewnętrznej) są podstawą dla wprowadzanych zmian w funkcjonowaniu szkoły, przy czym 

blisko 32% sądzi, że są w pełni uwzględniane. Natomiast ponad 55% ankietowanych 

nauczycieli szkół podstawowych ocenia, że wnioski z nadzoru są podstawą dla 

wprowadzanych zmian w funkcjonowaniu szkoły, przy czym blisko 50% uważa, że są 

w pełni wykorzystane. 

2. W jaki sposób zmiany te wpływają na rozwój szkoły? (wywiad grupowy 


Według respondentów na skutek wprowadzonych zmian nastąpił rozwój szkoły. 

Ankietowani nauczyciele najczęściej wymieniają poprawę: 

− atrakcyjności zajęć w związku z zakupem nowych pomocy dydaktycznych, 

− wyników na sprawdzianie zewnętrznym oraz wyników nauczania, 

− bazy lokalowej, 

− kontaktu z rodzicami oraz wzrostu poczucia współodpowiedzialności rodziców za 

edukację i warunki nauki, 

− oferty zajęć pozalekcyjnych oraz zwiększenie dostępności do tego rodzaju zajęć, 

− bezpieczeństwa w szkole, 

− wizerunku szkoły w środowisku. 

Rzadziej wymienianymi dowodami świadczącymi o rozwoju szkoły są: 

− kształcenie umiejętności językowych uczniów, 

70

− większe zaangażowanie uczniów w proces edukacyjny oraz wzrost motywacji do nauki, 

− lepsza organizacja pracy szkoły - lepszy obieg informacji, zmiana struktur grona 

pedagogicznego. 

3. Jakie wnioski wynikają z analizy dotyczącej wewnętrznego nadzoru pedagogicznego? 

(analiza dokumentów). 

Na podstawie analizy dokumentów dotyczących wewnętrznego nadzoru pedagogicznego 

ewaluatorzy wymienili wnioski formułowane w szkołach w ramach ewaluacji wewnętrznej. 

Wnioski najczęściej dotyczyły: 

− wzbogacania bazy dydaktycznej i poprawy bazy lokalowej szkoły, 

− podniesienia skuteczności rozwiązywania problemów wychowawczych, w tym poprawy 

frekwencji, 

− poprawy współpracy z rodzicami, zwiększenie wpływu rodziców na działalność szkoły, 

− poprawy prowadzenia dokumentacji szkolnej oraz opracowania nowych dokumentów 

usprawniających pracę szkoły, 

− wspierania i motywowania uczniów w procesie uczenia się, 

− podnoszenia wyników nauczania oraz sprawdzianów i egzaminów zewnętrznych, 

− wzbogacenie form i metod pracy, w szczególności wprowadzania różnorodnych metod 

aktywizujących, 

− podejmowania działań promujących szkołę, poprawiają wizerunek szkoły 

w środowisku, w tym poprzez upowszechnianie osiągnięć uczniów, 

− organizacji szkoleń dla nauczycieli i rodziców, 

− przeprowadzania diagnoz i próbnych egzaminów oraz ujednolicenia opracowywania 

ich wyników, 

− podnoszenia skuteczności nadzoru pedagogicznego, 

− wzbogacania oferty edukacyjnej szkoły, w tym wprowadzenia nowych zajęć 

pozalekcyjnych i wyrównawczych, 

− rozpoznawania potrzeb uczniów wynikających z opiekuńczej funkcji szkoły oraz 

zapewnienia uczniom pomocy, 

− poprawy organizacji pracy szkoły, np. wydłużenie pracy świetlicy szkolnej. 



Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny 

40 

30 

20 

10 

0 

29 

0 

2 0 0 

A B C D E 


71

Dolnośląskie szkoły spełniły wymaganie „Sprawowany jest wewnętrzny nadzór 

pedagogiczny na wysokim poziomie. Na 31 badanych szkół 29 uzyskało poziom wysoki 

(B), 2 – poziom średni (C). 

Z przeprowadzonych ewaluacji wynika, że dyrektor każdej badanej szkoły angażuje 

nauczycieli do udziału w realizacji ewaluacji wewnętrznej, a wyniki wewnętrznego nadzoru 

pedagogicznego są wykorzystywane do planowania pracy szkoły. Nauczyciele wspólnie 

ustalają obszary podlegające badaniu, wymagania, przedmiot ewaluacji i jej 

harmonogram. Najczęściej opracowują narzędzia badawcze i przeprowadzają badania, 

opracowują i analizują ich wyniki, formułują wnioski, przedstawiają wyniki ewaluacji. 

Wnioski z wewnętrznego nadzoru pedagogicznego przyczyniają się w każdej badanej 

szkole do wprowadzania zmian w jej funkcjonowaniu. 

Stwierdzono również, że w 30 szkołach na 31 badanych ewaluacja wewnętrzna 

prowadzona jest z udziałem zespołów nauczycieli oraz że w 30 szkołach wnioski 

z wewnętrznego nadzoru pedagogicznego przyczyniają się do wprowadzania zmian 

w funkcjonowaniu szkoły. Wprowadzone zmiany przyczyniają się do rozwoju szkół. 

Wprawdzie żadna badana szkoła nie spełniła wymagania na poziomie bardzo wysokim 

(A), jednak sukcesem jest spełnienie wymagania przez prawie wszystkie badane szkoły na 

poziomie wysokim (B). Wskazuje to na zaangażowanie nauczycieli w realizację 

wewnętrznego nadzoru pedagogicznego oraz na jego skuteczność. 

Wśród badanych szkół nie wystąpiły trudności w realizacji wymagania. 

Podobne tendencje w realizacji tego wymagania, świadczące o wysokiej jakości nadzoru 

pedagogicznego w dolnośląskich szkołach, utrzymują się na przestrzeni ostatnich dwóch 

lat. 

Wnioski: 

1. W szkołach przeprowadzana jest ewaluacja wewnętrzna z udziałem zespołów 

nauczycieli. 

2. Wewnętrzny nadzór pedagogiczny przyczynia się do wprowadzania zmian, które 

wpływają na rozwój szkół. 

4.3 Szkoła lub placówka ma odpowiednie warunki lokalowe i wyposażenie 

Pytanie badawcze: Czy baza lokalowa i wyposażenie szkoły w pomoce dydaktyczne 

umożliwiają realizację podstawy programowej? 

Według opinii ponad 94% nauczycieli baza lokalowa badanych szkół umożliwia realizację 

podstawy programowej. Około 88% rodziców jest zdania, że warunki lokalowe w szkole są 

odpowiednie lub występują w tym zakresie nieliczne braki. Na podstawie opinii ponad 93% 

nauczycieli uznać również należy, że wyposażenie szkoły w pomoce dydaktyczne jest 

wystarczające do realizacji podstawy programowej. Pytanie postawione uczniom 

gimnazjów: Czy w szkole jest wystarczająco dużo pomocy do nauki?, nie odpowiada na 

postawione wyżej pytanie badawcze. Jednak zwraca uwagę fakt, że tylko połowa 

ankietowanych uczniów jest zdania, że w szkole jest wystarczająco dużo pomocy do 

nauki. Ponadto również blisko 4 uczniów na każdych 10 ankietowanych nie potrafi zająć 

stanowiska w tej sprawie, ponieważ nie udzieliła odpowiedzi na pytanie ankietowe. 

72


1) Jak Pan(i) ocenia warunki lokalowe - czy są one odpowiednie do realizowania 

podstawy programowej i przyjętych w szkole programów? (ankieta dla nauczycieli). 

Lp Odpowiedź 



1 są wystarczające 147 58,8% 169 58,9% 316 58,8% 

2 występują nieliczne braki 93 37,2% 99 34,5% 192 35,8% 

3 występują znaczące braki 6 2,4% 5 1,7% 11 2,1% 

są niewystarczające 1 0,4% 5 1,7% 6 1,1% 


suma 250 100% 287 100% 537 100% 

Ponad 94% nauczycieli uważa, że warunki lokalowe w szkole są odpowiednie do 

realizowania podstawy programowej i przyjętych w szkole programów (odpowiedzi: są 

wystarczające lub występują nieliczne braki). Podobnie oceniają warunki lokalowe 

zarówno nauczyciele gimnazjów, jak i szkół podstawowych. 

2) Jak Pan(i) ocenia warunki lokalowe w szkole - czy są one odpowiednie? (ankieta dla 

rodziców). 

Lp Odpowiedź 



1 są odpowiednie 443 61,7% 280 55,4% 723 59,2% 



są one niewystarczające 26 3,6% 19 3,8% 45 3,7% 


suma 718 100% 505 100% 1223 100% 

Około 88% rodziców jest zdania, że warunki lokalowe w szkole są odpowiednie lub 

występują w tym zakresie nieliczne braki. 

3) Jak Pan(i) ocenia wyposażenie szkoły w pomoce dydaktyczne - czy jest ono 

wystarczające do realizacji Pana(i) przedmiotów? (ankieta dla nauczycieli). 

Lp 

1 

Odpowiedź 

wyposażenie jest 

wystarczające 



110 44,0% 162 51,9% 272 50,7% 



73

jest ono niewystarczające 0 0% 1 0,8% 1 0,2% 


suma 250 100% 287 100% 537 100% 

Ponad 93% nauczycieli wyraża opinię, że wyposażenie szkoły w pomoce dydaktyczne jest 

wystarczające do realizacji przedmiotu nauczanego przez nauczyciela lub występują 

w tym zakresie nieliczne brak. Na występowanie nielicznych braków wskazuje 43% 

nauczycieli. Odsetek nauczycieli, którzy sądzą, że występują znaczące braki lub jest ono 

niewystarczające wynosi blisko 7%. 

4) Czy, Twoim zdaniem, w szkole jest wystarczająco dużo pomocy do nauki? (ankieta dla 

uczniów). 

Lp Odpowiedź 

Gimnazjum 

Częstość Procent 

1 tak 256 20,8% 

2 raczej tak 339 27,5% 


nie 41 3,3% 


suma 1233 100% 

Około 48% ankietowanych uczniów jest zdania, że w szkole jest wystarczająco dużo 

pomocy do nauki (odpowiedzi tak lub raczej tak), przeciwnego zdania jest około 13% 

uczniów. Zwraca uwagę fakt, że ponad 38% uczniów nie udzieliło odpowiedzi na 

powyższe pytanie. Wśród ankietowanych znaleźli się tylko uczniowie gimnazjów. Można 

przypuszczać, że uczniowie nie mają wyrobionego zdania na ten temat. 


25 

20 

15 

10 

5 

0 


Szkoła ma odpowiednie warunki lokalowe i wyposażenie 

23 

2 

5 

1 0 

A B C D E 


Badane szkoły spełniły wymaganie Szkoła ma odpowiednie warunki lokalowe 

i wyposażenie na czterech poziomach: bardzo wysokim (A) – 2 szkoły, wysokim (B) – 23 

74

szkoły, średnim (C) – 5 szkół, podstawowym – 1 szkoła. Żadna szkoła nie uzyskała 

poziomu niskiego (E). 

Wyniki ewaluacji świadczą o tym, że warunki lokalowe i wyposażenie każdej badanej 

szkoły są wystarczające do realizowania podstawy programowej i przyjętych w szkole 

programów nauczania. 

W dwóch szkołach, nie przedstawiono planu wzbogacania warunków lokalowych 

i wyposażenia szkoły, w pozostałych 29 taki plan został opracowany. W 26 na 31 

badanych podejmowane są działania mające na celu wzbogacenie warunków lokalowych 

i wyposażenia dydaktycznego. 

Dwie szkoły, szkoła podstawowa i gimnazjum, które uzyskały bardzo wysoki poziom 

spełnienia wymagania posiadają bardzo dobre warunki lokalowe i nowoczesne 

wyposażenie umożliwiające realizację podstawy programowej zgodnie z zalecanymi 

warunkami. Obydwie szkoły charakteryzuje szczególna aktywność i różnorodność 

podejmowanych działań zmierzających do poprawy warunków lokalowych i wzbogacania 

wyposażenia dydaktycznego. Ciągła poprawa w tym zakresie jest procesem planowanym. 

W gimnazjum potrzeby w zakresie modernizacji bazy i wyposażenia określane są przez 

wszystkie podmioty szkoły: nauczycieli, rodziców, uczniów. W szkole podstawowej 

warunki lokalowe systematycznie ulegają poprawie dzięki wymiernemu wsparciu 

partnerów szkoły. W obydwóch szkołach zwraca również uwagę aktywność rodziców, 

którzy wspierają szkoły finansowo i rzeczowo, pozyskują sponsorów, włączają się 

osobiście w prace na terenie szkoły. W szkole podstawowej prace remontowe odbywały 

się przy udziale środowiska lokalnego. 

Występują również trudności w realizacji tego wymagania. W 6 badanych szkołach 

warunki lokalowe ocenione zostały jako niewystarczające. Najczęściej występujące 

problemy to: brak świetlicy lub złe warunki w jakich funkcjonuje, brak sali gimnastycznej 

lub niepełnowymiarowa sala gimnastyczna, brak gabinetu logopedy lub pedagoga albo 

utrudniony dostęp do gabinetu pedagoga poprzez usytuowanie gabinetu w innym 

budynku, brak gabinetów przedmiotowych, niewłaściwe warunki funkcjonowania szatni. 

W porównaniu z rokiem 2010/2011 warunki w badanych szkołach zostały ocenione niżej 

przez ewaluatorów. Potwierdzają to stopnie spełnienia wymagania. W roku 2010/2011 

relatywnie mniej szkół spełniło wymaganie na poziomie średnim i podstawowym niż w roku 

2011/2012. 

Wnioski: 

1. Warunki lokalowe i wyposażenie każdej badanej szkoły umożliwiają realizację 

podstawy programowej. 

2. Konieczna jest poprawa warunków lokalowych w niektórych szkołach, w celu 

dostosowania ich do potrzeb uczniów. 

75

4 Analiza wybranych danych z wymagań - przedszkola 

W roku szkolnym 2011/2012 ewaluacją zewnętrzną objęto 27 przedszkoli. 

Przeprowadzono 14 ewaluacji całościowych i 13 problemowych w obszarze „Efekty 

działalności dydaktycznej wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej 

przedszkola”. 

W roku szkolnym 2010/2011 ewaluację przeprowadzono w 16 przedszkolach tylko 

w obszarze Procesy, a wcześniej w roku 2009/2010 w 4 przedszkolach, w tym jedną 

całościową i trzy problemowe w obszarze Efekty. Zatem na podstawie wyników ewaluacji 

w przedszkolach z lat 2010/2011 i 2011/2012 w poniższym opracowaniu znajdzie się 

jedynie próba odnalezienia tendencji w działalności dolnośląskich przedszkoli w obszarze 

Procesy. 

1.1 Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności 

Pytanie badawcze: Czy dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone 

w podstawie programowej? 

Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. W opinii 

rodziców i obserwatorów zajęć dzieci potrafią wykonywać codzienne czynności, jednak 

zdaniem obserwatorów dzieci w mniejszym stopniu niż sądzą rodzice opanowały 

codzienne czynności. Zdaniem rodziców prawie wszystkie dzieci chętnie podejmują 

zabawę z rówieśnikami i potrafią respektować zasady przyjęte w trakcie tych zabaw. 

Z obserwacji zajęć wynika, że w około 53% grup rówieśniczych nie występowały konflikty 

podczas zajęć. W sytuacji powstawania konfliktów najczęściej były one rozwiązywane 

wewnątrz grupy rówieśniczej bez użycia agresji lub z użyciem zachowań agresywnych. 

W przedszkolach prowadzi się aktywizację ruchową dzieci. Jest ona włączona w pakiet 

zajęć prowadzonych przez nauczyciela opiekującego się grupą oraz wspierana jest 

poprzez maksymalnie długi czas spędzany na placu zabaw. Aktywizację ruchową oraz 

wspieranie twórczych działań dzieci prowadzi się również w ramach zajęć dodatkowych 

prowadzonych przez specjalistów, jednak w opinii ok. 60% ankietowanych nauczycieli 

zajęcia te nie stanowią podstawowego pakietu zajęć, ale są włączane odpłatnie do działań 

przedszkola. 

Wskaźniki/źródła: 

1) Jakie czynności dzieci potrafią wykonywać samodzielnie (Proszę o zaznaczenie, które 

z wymienionych poniżej czynności Pana(i) dziecko potrafi samodzielnie (ankieta dla 

rodziców). 

76

Jakie czynności dzieci potrafią wykonywać samodzielnie? 

(pytanie do rodziców) 

ubieranie się 

1318 

270 

rozbieranie się 

1427 

161 

poprawne trzymanie widelca 

1376 

212 

mycie rąk i twarzy 

1447 

141 

zapinanie guzików 

1159 

429 

poprawne trzymanie łyżki 

1410 

178 

załatwianie potrzeb fizjologicznych 

1441 

147 

0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 

TAK 

NIE 

W opinii rodziców dzieci radzą sobie z codziennymi czynnościami. Taką opinię wyraża od 

73% do 91% rodziców, a wskaźnik procentowy zależy od rodzaju czynności. Zdaniem 

rodziców dzieci najlepiej radzą sobie z myciem rąk i twarzy oraz z samodzielnym 

załatwianiem potrzeb fizjologicznych, a najsłabiej opanowały czynność zapinania guzików. 

2) Obserwacja w najstarszych grupach - Czy dzieci potrafią samodzielnie wykonywać 

następujące czynności? (obserwacja zajęć). 

Czy dzieci potrafią samodzielnie wykonywać następujące czynności? 

(obserwacja zajęć) 

ubieranie się 

59 

45 

rozbieranie się 

55 

49 

poprawne trzymanie widelca 

54 

50 

mycie rąk i twarzy 

64 

40 

zapinanie guzików 

52 

52 

poprawne trzymanie łyżki 

55 

49 

załatwianie potrzeb fizjologicznych 

66 

38 

0 20 40 60 80 100 120 

TAK 

NIE 

77

Relatywnie mniej obserwatorów zajęć niż rodziców ocenia, że dzieci radzą sobie 

z codziennymi czynnościami. Najwięcej ewaluatorów (63,5%) uważa, że dzieci 

samodzielnie załatwiają potrzeby fizjologiczne oraz, że potrafią myć ręce i twarz, 

a najmniej (50%), że dzieci potrafią zapinać samodzielnie guziki. 

3) Aktywność ruchowa i twórcza dziecka. /W jaki sposób w przedszkolu wspiera się 

rozwój aktywności ruchowej dzieci? (ankieta dla nauczycieli). 

Lp Odpowiedź TAK NIE 

1 

2 

3 

4 

zajęcia aktywizujące prowadzone przez 

specjalistów (np. rytmika, taniec) w pakiecie 

zajęć dodatkowych 

aktywizacja ruchowa jest włączona w pakiet 

zajęć prowadzonych przez nauczyciela 

opiekującego się grupą 

maksymalnie długi czas spędzany na placu 

zabaw 


specjalistów (np. rytmika, taniec) są włączone w 

podstawowy pakiet zajęć, dostępny bez żadnych 

ograniczeń dla wszystkich dzieci 

182 19 

197 4 

196 5 

54 147 

5 inne - proszę powiedzieć jakie 164 37 

Prawie wszyscy ankietowani nauczyciele (98%) są zdania, że aktywizacja ruchowa jest 

włączona w pakiet zajęć prowadzonych przez nauczyciela opiekującego się grupą oraz że 

aktywność ruchowa wspierana jest poprzez maksymalnie długi czas spędzany na placu 

zabaw. Natomiast zdaniem jedynie 27% respondentów zajęcia z dodatkowe, prowadzone 

przez specjalistów (np. rytmika, taniec) włączane w podstawowy pakiet zajęć, dostępny 

nieodpłatnie dla wszystkich dzieci. 

4) W jaki sposób w przedszkolu wspiera się działania twórcze dzieci? (ankieta dla 

nauczycieli). Dzieci są aktywne. 


1 

2 

zajęcia rozwijające np. plastyka, rysunek, 

muzyka itp. są oferowane jako odpłatne 

uzupełnienie podstawowej oferty 

dydaktycznej 


specjalistów (np. rytmika, taniec) są 

włączone w podstawowy pakiet zajęć, 

dostępny bez żadnych ograniczeń dla 

wszystkich dzieci 

129 72 

80 121 

78

Około 64% nauczycieli uważa, że działania twórcze dzieci wspierane są poprzez zajęcia 

rozwijające np. plastyka, rysunek, muzyka itp. oferowane jako odpłatne uzupełnienie 

podstawowej oferty dydaktycznej. 

5) Umiejętność pracy w grupie. Czy Pana(i) dziecko potrafi respektować zasady przyjęte 

w trakcie zabaw z rówieśnikami? (ankieta dla rodziców). 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba % 


1 zdecydowanie nie 8 0,50 

2 raczej nie 42 2,64 

3 raczej tak 960 60,45 

4 zdecydowanie tak 556 35,01 

5 brak odpowiedzi 22 1,39 

suma 1588 100 

Zdaniem ponad 95% rodziców ich dziecko potrafi respektować zasady przyjęte w trakcie 

zabaw z rówieśnikami. 

6) Czy Pana(i) dziecko chętnie podejmuje zabawę z rówieśnikami? (ankieta dla 

rodziców). 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba % 


1 zdecydowanie nie 18 1,13 

2 raczej nie 36 2,27 

3 raczej tak 542 34,13 

4 zdecydowanie tak 980 61,71 

5 brak odpowiedzi 12 0,76 

suma 1588 100 

Pomad 95% rodziców uważa, że ich dziecko chętnie podejmuje zabawę z rówieśnikami. 

7) Jak dzieci rozwiązują konflikty w grupach rówieśniczych?(obserwacja zajęć) 

Respektowane są normy społeczne. 


1 

Wewnątrz grupy rówieśniczej bez użycia 

agresji (słownej i/lub werbalnej) 

14 83 

79

2 

Wewnątrz grupy rówieśniczej z użyciem 

agresji (słownej i/lub werbalnej) 

5 92 

3 Proszą o pomoc nauczyciela 20 77 

4 Nauczyciel sam interweniuje 30 67 

5 Nie dotyczy 52 45 

Z obserwacji zajęć wynika, że dzieci najczęściej rozwiązują konflikty wewnątrz grupy 

rówieśniczej z użyciem agresji lub bez agresji (opinia odpowiednio około 95% i 86% 

obserwatorów zajęć). Blisko 80% obserwatorów stwierdza, że dzieci proszą o pomoc 

nauczyciela. Ponad 53% obserwatorów wyraziło opinię, że konflikty nie powstają 

w grupach rówieśniczych. 


Poziom spełnienia przez dolnośląskie przedszkola wymagania: 

Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

20 

5 

2 

0 0 

A B C D E 


Wymaganie Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności zdecydowana większość 

przedszkoli, 25 na badanych 27, spełnia co najmniej na poziomie wysokim. Oznacza to, że 

w każdym badanym przedszkolu dzieci potrafią działać samodzielnie i w grupie. Każde 

badane przedszkole tworzy warunki sprzyjające aktywności ruchowej dziecka i wspiera ich 

działania twórcze. Dzieci adaptują się do grup rówieśniczych. Materiał źródłowy wskazuje, 

że w każdym badanym przedszkolu diagnozuje się i analizuje osiągnięcia dzieci 

uwzględniając ich możliwości rozwojowe, a w przypadku 25 przedszkoli formułowane 

i wdrażane wnioski z tych analiz przyczyniają się do rozwijania umiejętności dzieci. 

W 2 badanych przedszkolach wizytatorzy ds. ewaluacji stwierdzili, że podjęte działania 

wynikające z wniosków z analizy osiągnięć dzieci nie przyczyniają się do rozwijania ich 

umiejętności. 

W 5 badanych przedszkolach poziom spełnienia tego wymagania jest bardzo wysoki. 

Przedszkola te charakteryzuje duża aktywność w podejmowanych działaniach na rzecz 

dobrego przygotowania dzieci do nauki w szkole i radzenia sobie w sytuacjach życiowych, 

kształtowania u dzieci nawyków odpowiedniego zwracania się do innych oraz zgodnego 

współdziałania z dorosłymi i dziećmi, do dbania o ład i porządek w swoim otoczeniu, 

a także do poszanowania przyrody i własności społecznej. 

Stwierdzić również należy, że nie wystąpiły trudności w realizacji tego wymagania. 

80

Wnioski: 

1. Przedszkola skutecznie realizują zadania, które powodują nabywanie przez dzieci 

wiadomości i rozwijanie ich umiejętności. 

1.2 Dzieci są aktywne 

Pytanie badawcze: Czy dzieci są zaangażowane w zajęcia? 

Dzieci są zaangażowane w zajęcia w przedszkolu. Ma to związek z działaniami 

nauczyciela i przemyślanym scenariuszem zajęć. Dzieci aktywnie uczestniczą w grach 

i zabawach dydaktycznych, śpiewają, wykonują polecenia nauczycielki, chętnie podejmują 

propozycje zabawy. 


1) Czy Pana(i) dziecko chętnie uczestniczy w zajęciach z oferty podstawowej (bez 

dodatkowych opłat)? (ankieta dla rodziców). 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba % 




3 raczej tak 521 32,81% 



suma 1588 100 

Zdaniem ponad 96% ankietowanych rodziców dzieci chętnie uczestniczą w zajęciach 

z oferty podstawowej przedszkola. 

2) Jaka część dzieci jest zaangażowana w zajęcia, a jaka nie? Czy ma to związek 

z działaniami nauczyciela? Czy nauczyciel reaguje na brak zaangażowania 

poszczególnych dzieci/grup dzieci? W jakich momentach zajęć dzieci się angażują? 

(arkusz obserwacji zajęć). 

Z obserwacji zajęć w przedszkolach wynika, że dzieci są zaangażowane w zajęcia. Ma to 

związek z działaniami nauczyciela i przemyślanym scenariuszem zajęć. W nielicznych 

przypadkach braku zaangażowania nauczyciele zachęcają dzieci do udziału w zajęciach 

stosując wzmocnienia werbalne (pochwały, zachęty) i nagrody (znaczki) za aktywność. 

Dzieci aktywnie uczestniczą w grach i zabawach dydaktycznych, śpiewają, wykonują 

polecenia nauczycielki, chętnie podejmują propozycje zabawy. 

3) Czy sami wybieracie zabawy, w które się bawicie, czy robi to Pani? (wywiad z dziećmi). 

81

W opinii dzieci formy zabaw wybierane są czasami przez panią, a czasami to one 

decydują w co się będą bawić. 



Dzieci są aktywne 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

25 

1 

1 0 0 

A B C D E 


Wymaganie dotyczące aktywności dzieci, przedszkola w większości spełniły na wysokim 

poziomie B – 25 placówek, jedna placówka na poziomie A i jedna - na poziomie C. Według 

wizytatorów ds. ewaluacji za spełnieniem wymagania na poziomie A przemawia fakt, że 

dzieci chętnie biorą udział w licznych zajęciach dodatkowych, w zawodach i imprezach 

środowiskowych (np. przygotowały występy w języku francuskim w ramach Dnia Europy, 

na zaproszenie przedstawicielstw Parlamentu Europejskiego i Regionalnej Komisji 

Europejskiej). O wysokim poziomie spełnienia wymagania decyduje także fakt, że 

wychowankowie rozwijają swoje zainteresowania i aktywizują się poprzez udział 

w programach opracowanych przez nauczycieli, akcjach charytatywnych, ekologicznych, 

prozdrowotnych oraz działaniach z zakresu bezpieczeństwa. Dzieci mają możliwość 

prezentowania swoich umiejętności w przeglądach artystycznych oraz różnorodnych 

konkursach. Aktywności przedszkolaków sprzyjają również stosowane przez nauczycieli 

zróżnicowane metody i formy pracy, bogata oferta zajęć podstawowych i dodatkowych, 

różnorodność wykorzystywanych w pracy materiałów plastycznych, rekwizytów 

teatralnych, przyborów sportowych oraz instrumentów muzycznych. 

Przy tak wysoko spełnionym przez przedszkola wymaganiu nie można wskazywać 

porażek i niepowodzeń. Tylko w jednej placówce trudność stanowiło spełnienie kryterium 

„dzieci są zachęcane do samodzielności w działaniach prorozwojowych”, gdyż 

w przedszkolu nie wykorzystuje się w pełni możliwości mających na celu inspirowanie 

dzieci do podejmowania samodzielnych działań. 

Wnioski: 

1. Dzieci w przedszkolach są aktywne, a ich wysoka aktywność przejawia się udziałem 

w licznych zajęciach dodatkowych, w zawodach i imprezach środowiskowych 

organizowanych przez przedszkola. 

82

1.3 Respektowane są normy społeczne 

Pytanie badawcze: Jakie jest poczucie bezpieczeństwa wychowanków 

w przedszkolu? 

W przedszkolach jest wysokie poczucie bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo 

w przedszkolach gwarantuje ogrodzenie terenu, zamykanie bramek i drzwi wejściowych, 

zainstalowanie monitoringu, domofonu lub wideofonu, odpowiednie, tj. dostosowane do 

potrzeb dzieci, wyposażenie sal, atestowany sprzęt w salach i na placu zabaw, właściwa 

opieka nauczycieli, odpowiednia organizacja zajęć, a także odpowiednio zorganizowane 

wydawanie dzieci, tj. osobom, które zostały do tego pisemnie upoważnione przez 

rodziców. 

Niekiedy występuje u dzieci poczucie zagrożenia, które wynika głównie z agresywnych 

zachowań rówieśników lub z problemów adaptacyjnych. 


1) Czy Pana(i) dziecko czuje się bezpiecznie w przedszkolu? (ankieta dla rodziców). 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba % 


1 nigdy nie mówiło, że się boi 1311 82,56% 

2 

3 

4 

raz lub kilka razy wspominało o lęku, 

ale wynikał on raczej z problemów 

adaptacyjnych niż poczucia 

zagrożenia 

kilka razy pojawiły się wyraźne 

sygnały o poczuciu zagrożenia 

sygnały o poczuciu zagrożenia 

pojawiają się dość często 

211 13,29% 

34 2,14% 

3 0,19% 


suma 1588 100% 

W opinii ponad 82% ankietowanych rodziców dzieci czują się bezpiecznie w przedszkolu. 

Około 13% dzieci wspominało o lęku, ale wynikał on raczej z problemów adaptacyjnych 

niż poczucia zagrożenia. 

2) Czy Państwa zdaniem przedszkole jest miejscem bezpiecznym? (Co świadczy 

o bezpieczeństwie lub jego braku?) (wywiad z rodzicami). 

Rodzice z 22 przedszkoli na 26 badanych nie zgłaszają żadnych zastrzeżeń do 

bezpieczeństwa w przedszkolu. Rodzice uważają, że bezpieczeństwo w przedszkolach 

gwarantuje ogrodzenie terenu, zamykanie bramek i drzwi wejściowych, zainstalowanie 

monitoringu, domofonu lub wideofonu, odpowiednie, tj. dostosowane do potrzeb dzieci, 

wyposażenie sal, atestowany sprzęt w salach i na placu zabaw, właściwa opieka 

83

nauczycieli, odpowiednia organizacja zajęć. Ponadto dzieci mogą być odbierane wyłącznie 

przez osoby, które zostały do tego pisemnie upoważnione przez rodziców. 

W trzech przypadkach rodzice zgłosili problem niezamykanych bramek lub drzwi, w dwóch 

niewłaściwe usytuowanie toalet, które sprawia, że dzieci pozostają w czasie wychodzenia 

do toalety poza kontrolą, w jednym brak monitoringu przy furtce oraz niewłaściwą opiekę. 

3) Czy pomieszczenia, w których przebywają dzieci (sale, korytarz, łazienka) są 

urządzone tak, by były bezpieczne dla dzieci? (obserwacja przedszkola). 

Wszystkie pomieszczenia w przedszkolach (sale, korytarz, łazienki) są urządzone 

w sposób zapewniający bezpieczeństwo wychowanków. W salach są wyznaczone miejsce 

do zabawy i relaksu oraz kąciki tematyczne. Toalety i łazienki są odpowiednio 

wyposażone. Meble i zabawki są atestowane i dostosowane do wzrostu dzieci. 

4) Czy plac zabaw jest miejscem bezpiecznym dla dzieci (jaki jest stan techniczny 

urządzeń)? (obserwacja placówki). 

Ogląd przedszkoli potwierdza, że wszystkie place zabaw są miejscem bezpiecznym dla 

dzieci, a stan techniczny urządzeń nie budzi zastrzeżeń. 

5) Z jakim miejscem lub sytuacją (w przedszkolu) najczęściej wiązały się sygnały 

o poczuciu zagrożenia? (ankieta dla rodziców). 

W opinii blisko 17% ankietowanych rodziców dzieci najczęściej zgłaszały sygnały 

o poczuciu zagrożenia w związku z agresywnymi zachowaniami rówieśników. Natomiast 

blisko 9% rodziców stwierdziło, że poczucie zagrożenia wynika z problemów 

adaptacyjnych. Inne sygnały były sporadyczne i dotyczyły: agresji werbalnej nauczycielki, 

problemu akceptacji rówieśników, pobytu na placu zabaw, samodzielnego chodzenia do 

toalety, obawy przed niepowodzeniem, publicznych występów. 

6) Czy jest coś czego się boicie w przedszkolu? Czy myślicie, że jest tu bezpiecznie? 

(wywiad z dziećmi). 

Dzieci z 18 na 25 badanych przedszkoli stwierdziły, że czują się bezpiecznie. 

W 5 przypadkach stwierdziły, że boją się kolegów, którzy się źle zachowują tzn. 

popychają, poszturchują lub biją inne dzieci. W pojedynczych przypadkach dzieci 

stwierdziły, że boją się pająków, jak ktoś się denerwuje, gdy jest ciemno, jak ktoś udaje 

potwory, strasznych zabaw. 

84



Respektowane są normy społeczne 

30 

20 

10 

0 

25 

0 

2 0 0 

A B C D E 


Dolnośląskie przedszkola spełniły w zdecydowanej większości (25/27) wymaganie 

„Respektowane są normy społeczne” na poziomie wysokim. Pozostałe dwa spośród 

wszystkich 27 badanych osiągnęły średni poziom spełnienia tego wymagania. Jak 

wykazuje analiza danych we wszystkich przedszkolach dzieci mają poczucie 

bezpieczeństwa oraz wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje. Wszystkie 

przedszkola diagnozują zachowania dzieci oraz podejmują działania wychowawcze w celu 

zmniejszenia zagrożeń oraz wzmacnianie pożądanych zachowań. W dwóch 

przedszkolach zastrzeżenia wzbudzał sposób dokonywania analizy działań 

wychowawczych, redagowania na tej podstawie wniosków oraz wdrażanie modyfikacji. 

We wszystkich przedszkolach diagnoza zachowań dzieci prowadzona jest systematycznie, 

na bieżąco i wobec każdego dziecka. 

Na poczucie bezpieczeństwa u dzieci składa się wiele działań podejmowanych przez 

przedszkola. Do działań wspierających właściwe postawy i zachowania dzieci podczas 

zajęć, zabaw czy spacerów włączani są także pracownicy niepedagogiczni. 

Niektóre z przedszkoli poszukują nowych rozwiązań wychowawczych. Przykładem może 

być stosowanie elementów programu Caroll Sutton, wdrażanie ćwiczeń z zakresu 

Kinezjologii Edukacyjnej Dennisona czy wykorzystanie bajki terapeutycznej. 

Jak wynika z analizy danych w większości badanych przedszkoli działania wychowawcze 

są analizowane na bieżąco oraz w dłuższej perspektywie czasowej i omawiane podczas 

podsumowania pracy przedszkola. 

Analiza działań wychowawczych jest też w niektórych przedszkolach poddawana 

ewaluacji wewnętrznej, dzięki czemu wypracowuje się systemowe rozwiązania służące 

wzmacnianiu zachowań pożądanych i eliminowaniu niepożądanych. 

W pojedynczych przypadkach analiza i ocena podejmowanych działań wychowawczych 

dotyczą sytuacji doraźnych, a sformułowane wnioski nie wynikają z przeprowadzanych 

analiz. Uniemożliwia to wdrażanie systemowych i zaplanowanych modyfikacji 

podejmowanych działań. 

Wnioski: 

1. W badanych przedszkolach dzieci mają poczucie bezpieczeństwa oraz wiedzą, jakich 

zachowań się od nich oczekuje. 

2. W pojedynczych przypadkach występują problemy z systemowym wdrażaniem działań 

wychowawczych. 

85

2.1 Przedszkole ma koncepcję pracy 

Pytanie badawcze: Jakie jest zaangażowanie nauczycieli w prace nad koncepcją 

pracy przedszkola? 

Z wypowiedzi nauczycieli przedszkoli wynika, że w wysokim stopniu angażują się oni 

w prace nad koncepcją pracy przedszkola. 


1) Czy uczestniczył(a) Pan(i) w pracach nad analizą i/lub modyfikacją koncepcji pracy 

przedszkola? (ankieta dla nauczycieli). 

NIE 

5 

105 

TAK 

TAK 

106 

4 

NIE 

0 20 40 60 80 100 120 

Ponad 96% nauczycieli uczestniczyło w pracach nad analizą i/lub modyfikacją koncepcji 

pracy przedszkola. 

2) Czy czuje się Pan(i) współautorem(ką) koncepcji pracy przedszkola? (ankieta dla 

nauczycieli). 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba % 




3 raczej tak 7 6,36% 



suma 110 100% 

Blisko 82% nauczycieli czuje się współautorem koncepcji pracy przedszkola (odpowiedzi 

zdecydowanie tak i raczej tak). Nauczycieli, którzy zdecydowanie nie czują się 

współautorami koncepcji pracy jest około 16%. 

86

3) Czy koncepcja pracy przedszkola jest analizowana? Jeśli tak- jakie są wnioski? 

(wywiad z dyrektorem). 

Z danych źródłowych wynika, że koncepcja pracy w każdym badanym przedszkolu jest 

analizowana. Wnioski są specyficzne dla każdego przedszkola. Najczęściej dotyczą 

wprowadzenia nowych działań, które wpłyną na poprawę jakości pracy przedszkola. 



Przedszkole ma koncepcję pracy 

15 

14 

10 

5 

0 

0 

0 0 0 

A B C D E 


Wymaganie „Przedszkole ma koncepcję pracy” wszystkie badane placówki (14) spełniły 

na poziomie wysokim – B. 

Z przeprowadzonych ewaluacji wynika, że wszystkie dolnośląskie przedszkola podejmują 

zaplanowane i systemowe działania realizujące założenia koncepcji pracy, które 

w szczególności koncentrują się na zapewnianiu dzieciom bezpieczeństwa, wpajaniu im 

norm społecznych, wspieraniu uzdolnień oraz wspomaganiu zgodnie z ich potencjałem 

i możliwościami rozwojowymi, a także na dobrym przygotowaniu wychowanków do 

podjęcia nauki w szkole. Przedszkola realizują także wiele konkursów i programów 

edukacyjnych, np. ekologicznych, prozdrowotnych (najczęściej są to: „Akademia 

Zdrowego Przedszkolaka”; „Kubusiowi przyjaciele natury”, „Czyste powietrze wokół nas” ). 

Dodatkowo wizytatorzy ds. ewaluacji za fakt przemawiający za wysokim poziomem 

spełnienia wymagania uznali: umiejętną analizę i modyfikację koncepcji pracy oraz 

współdziałanie wszystkich podmiotów w przedszkolu. 

Warto podkreślić, że wszystkie dolnośląskie przedszkola spełniły wymaganie na poziomie 

wysokim. 

Porównując tegoroczne wyniki badania z danymi z ubiegłego roku, należy wskazać, że 

żadne z badanych w tym roku przedszkoli nie uzyskało poziomu średniego – C 

(poprzednio – 2 placówki), jednak ani jedno przedszkole nie osiągnęło poziomu bardzo 

wysokiego - A (w roku ubiegłym – 1). 

Wnioski: 

1. Przedszkola podejmują zaplanowane i systemowe działania realizujące założenia 

koncepcji pracy, która jest analizowana i modyfikowana. 

87

2.2. Oferta zajęć umożliwia realizację podstawy programowej wychowania 

przedszkolnego 

Pytanie badawcze: Czy oferta przedszkola umożliwia zaspokajanie potrzeb 

edukacyjnych dzieci? 

Oferta przedszkola umożliwia zaspokojenie potrzeb edukacyjnych dzieci. Takiego zdania 

jest około 84% rodziców, którzy wskazują również jakiego rodzaju potrzeby mają ich 

dzieci. Do najczęściej wymienianych należy: nauczenie się samodzielności, współpracy 

w grupie i zgodnej zabawy z rówieśnikami. Działania podejmowane przez nauczycieli 

zmierzające do zaspokojenia potrzeb dzieci, to zdaniem nauczycieli przede wszystkim: 

− udział dzieci w organizowanych w przedszkolu występach podczas: uroczystości 

i imprez, przedstawień i scenek teatralnych, 

− wdrożenie programu adaptacyjnego dla dzieci 3 – letnich i nowoprzybyłych, 

− organizacja konkursów w tym plastycznych, muzycznych, teatralnych, 

− realizacja programów i projektów, w tym przygotowujących do podjęcia nauki w szkole, 

− spotkania z ciekawymi ludźmi. 


1) Czego Państwa zdaniem dzieci powinny nauczyć się w przedszkolu? (pytanie otwarte, 

wywiad grupowy z rodzicami). 

Zdaniem większości rodziców dzieci powinny w przedszkolu nauczyć się przede 

wszystkim samodzielności, współpracy w grupie i zgodnej zabawy z rówieśnikami. 

Mniejsza liczba rodziców zauważą potrzebę nauczenia się, właściwych zachowań, 

rozwiązywania konfliktów i problemów, czynności samoobsługowych. Zdaniem rodziców 

przedszkole powinno również przygotowywać dzieci do rozpoczęcia nauki w szkole 

poprzez poznanie liter i cyfr, nauczenie czytania i pisania, wykształcenie umiejętności 

manualnych. 

2) Czy przedszkole umożliwia Pana(i) dziecku nauczenie się tych najważniejszych 

rzeczy- proszę odnieść się do pierwszej wymienionej przez Pana(Panią) rzeczy 

w poprzednim pytaniu? (pytanie jednokrotnego wyboru, ankieta dla rodziców). 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba % 




3 raczej tak 197 25,45% 



suma 774 100% 

88

Ponad 84% rodziców jest zdania, że przedszkole umożliwia ich dziecku nauczenie się 

rzeczy najważniejszej według rodziców. 

3) Proszę wskazać najważniejsze działania przedszkola, które zaspokajają wymienione 

przez Państwa potrzeby? (pytanie otwarte, wywiad grupowy z nauczycielami. Analiza 

w kontekście odpowiedzi na pytanie: Jakie są najważniejsze potrzeby edukacyjne 

dzieci? Proszę o odniesienie się do poszczególnych grup wiekowych (pytanie otwarte, 

wywiad grupowy z nauczycielami). 

Najważniejszymi i najczęściej wskazywanymi przez nauczycieli działaniami przedszkola, 

które zaspokajają potrzeby dzieci są: 

− udział dzieci w organizowanych w przedszkolu występach podczas: uroczystości 

i imprez, przedstawień i scenek teatralnych, 

− wdrożenie programu adaptacyjnego dla dzieci 3 – letnich i nowoprzybyłych, 

− organizacja konkursów w tym plastycznych, muzycznych, teatralnych, 

− realizacja programów i projektów, w tym przygotowujących do podjęcia nauki w szkole, 

− spotkania z ciekawymi ludźmi. 

Rzadziej wymieniane są: 

− współpraca z logopedą, 

− wprowadzenie kodeksu przedszkolaka, 

− organizacja zajęć w grupach/zespołach, 

− odpowiednie wyposażanie i doposażanie sal i placów zabaw, 

− opracowywanie i realizowanie indywidualnych programów wspomagania i korygowania 

rozwoju dziecka. 



Oferta zajęć umożliwia realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego 

10 

5 

0 

8 

4 

2 

0 0 

A B C D E 


Dolnośląskie przedszkola spełniły wymaganie „Oferta zajęć umożliwia realizację podstawy 

programowej wychowania przedszkolnego” na trzech poziomach: wysokim (8), średnim (4) 

i bardzo wysokim (2). Wyniki badania wskazują, że we wszystkich badanych placówkach 

oferta zajęć jest zgodna z podstawą programową wychowania przedszkolnego oraz 

89

uwzględnia potrzeby edukacyjne i zainteresowania dzieci. Również w każdym badanym 

przedszkolu oferta programowa przedszkola jest modyfikowana. 

W 10 przedszkolach wprowadzane są i realizowane nowatorskie programy, w 4 natomiast 

ich nie stwierdzono. 

Dwa przedszkola uzyskały bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania. Wpływ na to miał 

fakt, że realizowane w nich programy oraz stosowane metody wykraczają poza repertuar 

tradycyjnych rozwiązań i są realizowane wspólnie przez wszystkich nauczycieli w cyklach 

kilkuletnich. Przedszkola monitorują propozycje rozwiązań nowatorskich w środowisku 

edukacyjnym i często jako pierwsze przystępują do proponowanych projektów, 

poszerzając je o własne autorskie działania (np. włączają do programu treści 

wykraczające poza podstawę programową czy realizują programy wczesnej profilaktyki 

logopedycznej). Przedszkola wdrażają nowatorskie rozwiązania programowe, tj. m.in.: 

asymilację nowych sposobów pracy z dziećmi (np. stosowanie metody „Edukacja przez 

ruch” Doroty Dziamskiej czy pracę metodą projektu), publikowanie twórczości literackiej 

nauczycieli oraz propozycji metodycznych, scenariuszy zajęć i materiałów z zakresu 

terapii logopedycznej, czy opracowywanie i wdrażanie programów własnych nauczycieli. 

Oferta edukacyjna przedszkoli obejmuje także wychowanie przez sztukę, m.in. poprzez: 

udział dzieci w przeglądach piosenki, poezji, teatrzyków, wystawy prac plastycznych 

dzieci, udział w konkursach recytatorskich, wyjścia do muzeum, teatru, udział 

w warsztatach teatralnych i cyklicznych spotkaniach z muzyką. Oferta podstawowa została 

rozszerzona o dodatkowe propozycje zajęć, np. ruchowych, tanecznych, logorytmicznych, 

warsztatów ceramicznych, nauki gry w szachy i tenisa. 

W stosunku do roku szkolnego 2010/2011 można zauważyć, że więcej przedszkoli 

wprowadziło nowatorskie rozwiązania (w tym roku 4 placówki nie spełniły tego kryterium, 

w poprzednim - 6), co wpłynęło na uzyskanie przez większą liczbę placówek wysokiego 

poziomu spełnienia wymagania. Nadal jednak realizacja kryterium „przedszkole realizuje 

nowatorskie rozwiązania programowe” stwarza problemy i dotyczy to głównie (poza 

jednym przypadkiem) placówek w małych miejscowościach. 

Wnioski: 

1. Oferta zajęć w przedszkolach umożliwia realizację podstawy programowej. 

2. Część przedszkoli nie wdraża nowatorskich rozwiązań programowych. 

2.3 Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci mają charakter zorganizowany 

Pytanie badawcze: W jaki sposób w przedszkolu planuje się i doskonali procesy 

edukacyjne? 

W przedszkolach planowane są procesy edukacyjne. W planowaniu procesów uwzględnia 

się przede wszystkim potrzeby, zainteresowania i możliwości dzieci. Ponadto planowanie 

opiera się o założenia wynikające z podstawy programowej oraz uregulowań 

wewnętrznych, tj. koncepcji pracy przedszkola, planów pracy. W planowaniu procesów 

wykorzystywane są wnioski z nadzoru pedagogicznego. W wyniku monitorowania 

procesów edukacyjnych formułowane są wnioski, które są wykorzystywane do 

90

wprowadzania zmian w realizowanym procesie. Zmiany są specyficzne dla danego 

przedszkola i wynikają z ujawnionych podczas monitorowania problemów. 

W przedszkolach nie występują ograniczenia, które uniemożliwiałyby realizację procesu 

edukacyjnego zgodnie z zalecanymi warunkami i sposobami realizacji podstawy 

programowej. 


1) Czy w przedszkolu planuje się procesy edukacyjne? Jeśli tak, co uwzględniają 

Państwo w planowaniu procesów edukacyjnych? (wywiad grupowy z nauczycielami). 

W przedszkolach planowane są procesy edukacyjne. W planowaniu procesów 

edukacyjnych uwzględniane są: 

− potrzeby dzieci i zainteresowania dzieci, 

− możliwości rozwojowe dzieci, 

− plan pracy przedszkola, 

− podstawa programowa, 

− wnioski z nadzoru pedagogicznego w tym z ewaluacji wewnętrznej, 

− koncepcja pracy przedszkola. 

2) Przykłady wykorzystania wniosków wypływających z monitorowania procesów 

wspomagania rozwoju i edukacji dzieci? (wywiad grupowy z nauczycielami). 

Nauczyciele w wywiadzie grupowym podali przykłady wykorzystania wniosków 

z monitorowania procesów edukacyjnych. Są one specyficzne dla każdego badanego 

przedszkola. Najczęściej z obserwacji dzieci wynikają wnioski dotyczące 

indywidualizowania procesu dydaktycznego, niekiedy opracowania indywidualnego 

programu wspierającego, zwiększenia ilości i rodzaju ćwiczeń w celu wyeliminowania 

problemów dotyczących poszczególnych dzieci (np. usprawnianie umiejętności 

manualnych, realizacja programu adaptacyjnego), tworzenia sytuacji sprzyjających 

ćwiczeniu poszczególnych umiejętności. Częstym przykładem wykorzystania wniosków 

z monitoringu procesów jest intensyfikacja indywidualnych i grupowych ćwiczeń 

usprawniających narządy mowy w oraz zwiększenie ilości godzin zajęć terapii 

logopedycznej. Inne podawane przykłady dotyczą: wprowadzenia nowych metod pracy 

z dziećmi (metody aktywizujące), zakupu nowych pomocy dydaktycznych, 

przeprowadzanie nowych konkursów, opracowania i wdrożenia procedur dotyczących np. 

ujednoliceniu działań wychowawczych, prowadzenia diagnozy dziecka i informowania 

rodziców na temat wyników diagnozy, doboru pomocy dydaktycznych. 

3) Czy w przedszkolu są ograniczenia - a jeśli tak to jakie - w stosowaniu zalecanych 

warunków i sposobów realizacji podstawy programowej? (wywiad grupowy 


91

Z danych źródłowych wynika, że w zdecydowanej większości przedszkoli (10/13) nie ma 

żadnych ograniczeń w stosowaniu zalecanych warunków i sposobów realizacji podstawy 

programowej. W pozostałych trzech przypadkach mówi się o utrudnieniach związanych 

z brakiem sali gimnastycznej (2 przypadki) oraz zbyt małym ogródkiem przedszkolnym. 


15 


Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci mają charakter zorganizowany 

14 

10 

5 

0 

0 

0 0 0 

A B C D E 


Wymaganie „Procesy wspomagania i rozwoju edukacji mają charakter zorganizowany” 

wszystkie badane przedszkola (14) spełniły na poziomie wysokim – B. 

Analiza danych z badania ewaluacyjnego pozwala na stwierdzenie, że we wszystkich 

dolnośląskich przedszkolach procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są 

realizowane w z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy 

programowej wychowania przedszkolnego. Zarówno realizacja podstawy programowej 

oraz procesy zachodzące w placówce są monitorowane i doskonalone, a wnioski będące 

konsekwencją prowadzonych analiz służą doskonaleniu jakości pracy przedszkola 

w badanym zakresie. W stosunku do poprzedniego roku szkolnego, należy zauważyć, że 

utrzymuje się tendencja dotycząca uzyskiwania wysokiego poziomu spełnienia 

wymagania. Pozytywnym elementem jest fakt, że w roku szkolnym 2011/2012 we 

wszystkich przedszkolach formułowane były wnioski z monitorowania procesów 

wspomagania rozwoju i edukacji dzieci, natomiast w poprzednim roku jedna placówka nie 

spełniła tego kryterium. 

Wnioski: 

1. Wspomaganie rozwoju i edukacja dzieci realizowane są w przedszkolach jako 

zorganizowany proces, który jest monitorowany i w miarę potrzeb modyfikowany. 

2.4. Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są efektem współdziałania 

nauczycieli 

Pytanie badawcze: W jaki sposób nauczyciele wspierają się wzajemnie w tworzeniu 

i analizie procesów wspomagania rozwoju i edukacji dzieci podejmowanych 

w przedszkolu i czy wsparcie to jest wystarczające? 

92

Nauczyciele wspierają się wzajemnie w organizacji i realizacji procesów wspomagania 

rozwoju i edukacji dzieci w szczególności poprzez: wymianę doświadczeń, opiekę nad 

nauczycielami odbywającymi staż, wspólne organizowanie imprez i uroczystości, wspólne 

opracowywanie i doskonalenie scenariuszy zajęć i materiałów dydaktycznych, współpracę 

w zespołach, szkoleniowe rady pedagogiczne, dzielenie się materiałami dydaktycznymi, 

scenariuszami zajęć, przeprowadzanie zajęć otwartych i koleżeńskich. Zdaniem prawie 

wszystkich ankietowanych nauczycieli wsparcie jakie uzyskują od innych nauczycieli jest 

wystarczające. 


1) Proszę podać przykłady, w jaki sposób Państwo jako nauczyciele wspierają się 

wzajemnie w organizacji i realizacji procesów wspomagania rozwoju i edukacji dzieci 

(wywiad z nauczycielami). 

Nauczyciele wspierają się wzajemnie w organizacji i realizacji procesów wspomagania 

rozwoju i edukacji dzieci w szczególności poprzez: 

− wymianę doświadczeń, 

− opiekę nad nauczycielami odbywającymi staż, 

− wspólne organizowanie imprez i uroczystości, 

− wspólne opracowywanie i doskonalenie scenariuszy zajęć i materiałów dydaktycznych, 

− współpracę w zespołach, 

− szkoleniowe rady pedagogiczne, 

− dzielenie się materiałami dydaktycznymi, scenariuszami zajęć 

− przeprowadzanie zajęć otwartych i koleżeńskich. 

2) Czy wsparcie jakie uzyskuje Pan(i) od innych nauczycieli jest wystarczające? (ankieta 

dla nauczycieli). 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba % 



2 raczej tak 15 13,64% 


suma 110 100% 

Prawie wszyscy (99%) nauczycieli uzyskuje wystarczające wsparcie od innych nauczycieli. 

93


15 


Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli 

14 

10 

5 

0 

0 

0 0 0 

A B C D E 


Wszystkie dolnośląskie przedszkola, w których przeprowadzono ewaluację (14), spełniły 

wymaganie na poziomie wysokim. Z przeprowadzonego badania wynika, że nauczyciele 

w przedszkolach współdziałają oraz pomagają sobie w tworzeniu, organizowaniu i analizie 

procesów rozwoju i edukacji dzieci, a także inspirują się wzajemnie w obszarze 

doskonalenia zawodowego. Współpraca przekłada się nie tylko na doskonalenie 

umiejętności nauczycieli, wpływa także na rozwój dzieci oraz przyczynia się do wzrostu 

efektywności działań we wszystkich obszarach funkcjonowania przedszkola. Analiza 

wykazała także, że w żadnym z przedszkoli nie wystąpiły trudności, które uniemożliwiałyby 

współdziałanie nauczycieli. 

Porównując obecne wyniki badania z danymi z poprzedniego roku, należy zauważyć 

utrzymującą się tendencję spełnienia tego wymagania na poziomie wysokim, jednak warto 

wskazać, że żadne z przedszkoli nie wyróżniło się (poprzednio- 1 placówka uzyskała 

poziom wysoki- A). 

Wnioski: 

1. Nauczyciele przedszkoli współdziałają ze sobą w realizacji procesów edukacyjnych. 

2.5 Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych 

1. Pytanie badawcze – Czy i w jaki sposób przedszkole dostosowuje proces 

wspomagania i edukacji dzieci do ich możliwości i potrzeb rozwojowych? 

Przedszkola dostosowują proces wspomagania i edukacji dzieci do ich możliwości 

i potrzeb rozwojowych. W przedszkolach przeprowadza się diagnozy możliwości 

rozwojowych wychowanków, a ich wyniki uwzględnia się w planowaniu pracy. Nauczyciele 

indywidualizują procesy nauczania dziecka w przedszkolu uwzględniając jego mocne 

i słabe strony. 


94

1) Czy ma Pan(i) poczucie, że w przedszkolu pracuje się z Pana(i) dzieckiem w sposób, 

który uwzględnia jego indywidualne możliwości i potrzeby? (pytanie jednokrotnego 

wyboru ankieta dla rodziców)- 

Lp. Odpowiedź Liczba odpowiedzi % wszystkich 

1 zdecydowanie tak 311 40.18 

2 raczej tak 334 43.15 

3 raczej nie 84 10.85 

4 zdecydowanie nie 26 3.36 


Ponad 83% ankietowanych rodziców ma pouczycie, że w przedszkolu uwzględnia się 

indywidualne możliwości i potrzeby dzieci. Odmiennego zdania jest 14% rodziców. 

2) Czy wychowankowie przedszkola są objęci zindywidualizowanymi działaniami 

wspomagającymi ich rozwój i edukację? Jeśli tak, proszę powiedzieć jakie działania są 

indywidualizowane i jakiej części dzieci one dotyczą. (wywiad z dyrektorem) 

Dyrektorzy zgodnie potwierdzają, że ich wychowankowie w przedszkolach są objęci 

zindywidualizowanymi działaniami wspomagającymi ich rozwój i edukację. Wymienili 

również działania jakie są indywidualizowane. 

W ich opinii indywidualizuje się większość działań począwszy od czynności 

samoobsługowych, poprzez zadania uspołeczniające, po zadania edukacyjne. Dotyczy 

ona dzieci zdolnych i mających trudności w wymienionych obszarach. W przedszkolach 

indywidualizuje się: zajęcia rozwojowe, kompensacyjno-wyrównawcze, różnicuje się karty 

pracy dzieci a także działania wspomagające umiejętności w zakresie: sprawności 

manualnej, koordynacji wzrokowo-ruchowej, percepcji wzrokowo-słuchowej, motoryki 

dużej i małej. 

Wymienione działania w zależności od charakteru placówki dotyczą różnej liczby dzieci - 

od kilku nawet do 20-30 osób Nie wszyscy dyrektorzy wskazują jakiej części te działania 

dotyczą. 

3) Czy wyniki diagnozy potrzeb i możliwości wpłynęły na Pana(i) sposób pracy z dziećmi? 

(ankieta dla nauczyciela pytanie jednokrotnego wyboru) Jeśli tak, proszę opisać jakie 

zmiany Pan(i) wprowadził(a) w pracy z dziećmi? (pytanie otwarte) 

Lp. Odpowiedź Liczba odpowiedzi % wszystkich 

1 tak 109 99.09 


Nauczyciele w przedszkolach zgodnie przyznają 99%, że diagnozy potrzeb i możliwości wpłynęły 

na ich sposób pracy z dziećmi. 

95

Wymienili też szereg różnorodnych zmian wprowadzonych w pracy z dziećmi, jakie wynikały z tych 

diagnozy. Najczęściej wymieniano: zmiany w zajęciach rozwojowych, ruchowych, adaptacyjnych, 

logopedycznych; zmiany w metodach pracy z dziećmi; poszerzanie oferty edukacyjnej; stosowanie 

większej ilości wzmocnień pozytywnych; systematyczną współpracę z PPP; zachęcanie dzieci do 

brania udziału w konkursach; wydłużony czas pobytu na świeżym powietrzu i na sali 

gimnastycznej; zwiększenie zajęcia z zakresu samoobsługi, ubierania i rozbierania; 

Dla wielu nauczycieli diagnozy potrzeb i możliwości są motorem zmian w wielu aspektach pracy 

zawodowej. Przykładem może być opinia jednego z nauczycieli: Wyniki diagnozy potrzeb 

i możliwości wpłynęły na zmiany sposobu mojej pracy z dziećmi. Są to m.in. zastosowanie 

w większej liczby zabaw twórczych i badawczych, aby wpłynąć na większą aktywność, 

samodzielność dzieci; zastosowanie wielu form wzmocnień pozytywnych dzieci w celu lepszego 

motywowania do działania; poszerzenie oferty edukacyjnej poprzez współpracę z instytucjami; 

wprowadzenie elementów pedagogiki zabawy i kinezjologii edukacyjnej; poszerzenie współpracy 

ze specjalistami Publicznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej dla wsparcia rozwoju dzieci 

i działań rodziców; zwiększenie działań mających na celu indywidualizację procesu rozwoju dzieci. 

4) Czy widać przykłady indywidualnego podejścia do dzieci? Jakie działania są 

zindywidualizowane? Czy to podejście jest zasadne? (obserwacja zajęć) 

Obserwacja zajęć wskazuje, że w przedszkolach widać przykłady indywidualnego podejścia do 

dzieci. Są wskazania mówiące o tym, że w danej grupie nie było potrzeby indywidualnego 

traktowania i jest jedno wskazanie, mówiące że nauczycielka wszystkie dzieci traktuje jednakowo. 

Działaniami indywidualizowanymi były: tempo prac; wykonywanie ćwiczeń np. indywidualny dobór 

elementów puzzli zgodny z etapem rozwoju dziecka, zaproponowanie ćwiczeń logopedycznych 

dzieciom, które mają problem z artykulacją głosek, motywowanie słowne do wykonania zadania 

dzieci, które mają trudności; wykonywanie zadań; 

Nauczyciele wspierali dzieci w wykonywaniu działań, motywowali do pracy, poświęcali większą 

uwagę dzieciom słabszym i przydzielali dodatkowe zadania dzieciom zdolnym. 

Tylko w kilku przypadkach było uzasadnienie dotyczące zasadności prowadzonych działań. 


15 


Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych 

13 

10 

5 

0 

1 

0 0 0 

A B C D E 


Badane przedszkola spełniły wymaganie „Prowadzone są działania służące 

wyrównywaniu szans edukacyjnych” na dwóch poziomach: wysokim (13/14) i bardzo 

wysokim (1/14). Z analizy wyników ewaluacji wynika, że w każdym badanym przedszkolu 

prowadzona jest diagnoza potrzeb i możliwości dzieci, do których dostosowuje się 

96

działania uwzględniające m.in. indywidualizację procesu wspomagania rozwoju i edukacji 

dzieci. 

Najwyższy stopień spełnienia wymagania został wskazany przez wizytatorów ds. ewaluacji 

ze względu na wdrożenie programu innowacji pedagogicznej „Wczesna nauka czytania” 

z zastosowaniem metody glottodydaktyki. Metoda ta jest stosowana przez przeszkolonych 

w tym zakresie nauczycieli we wszystkich grupach wiekowych. 

Diagnoza potrzeb i możliwości dzieci w badanych przedszkolach prowadzona jest przez 

wszystkich nauczycieli wobec każdego dziecka, także w ramach funkcjonujących 

zespołów ds. pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Celem diagnozy jest rozpoznanie 

potrzeb i możliwości dzieci oraz monitorowanie postępów we wszystkie sferach rozwoju 

dzieci. Dzieci pięcio- i sześcioletnie diagnozuje się przede wszystkim pod kątem gotowości 

do podjęcia nauki w szkole. We wszystkich badanych przedszkolach wdrożono działania 

dostosowane do zdiagnozowanych możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci. 

Analiza wyników ewaluacji w obrębie tego wymagania uwidacznia, że przedszkola 

dostosowują proces wspomagania i edukacji dzieci do ich możliwości i potrzeb 

rozwojowych, dzięki systematycznie przeprowadzanym diagnozom i wdrażaniu 

wynikających z nich wniosków oraz indywidualizowaniu działań wspomagających rozwój 

i edukację dzieci. Zastosowanie znajdują zasady pomocy psychologiczno-pedagogicznej. 

Przedszkola współpracują ze specjalistami oraz instytucjami wspomagającymi. Oferują 

również pomoc rodzicom, chociaż dominują działania informacyjne. Nieliczne przedszkola 

kierowały do rodziców ofertę w postaci konsultacji ze specjalistami czy szkoleń lub 

warsztatów. 

Wnioski: 

1. Przedszkola dostosowują proces wspomagania i edukacji dzieci do ich możliwości 

i potrzeb rozwojowych, co skutecznie wpływa na wyrównywanie szans edukacyjnych 

dzieci. 

97

3.1 Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju 

1. Pytanie badawcze: Jakie działania podejmuje przedszkole we współpracy 

z podmiotami środowiska i jaki mają one wpływ na rozwój dzieci? 

Dyrektor, nauczyciele i partnerzy podali szereg przykładów świadczących o współpracy 

z podmiotami środowiska i wymienili liczne działania np. z udziałem przedstawicieli policji 

i straży miejskiej w przedszkolu odbywają się prelekcje, pogadanki, spotkania na temat 

bezpieczeństwa, zasad poruszania się na drodze w grupach zorganizowanych 

i indywidualnie; z Miejskim Ośrodkiem Sportu - przygotowywanie i udział w imprezach 

sportowych tj. Olimpiada Malucha; z Sanepidem udział w programach profilaktycznych; 

z Ośrodkiem Zdrowia – zapoznanie z pracą lekarza, pielęgniarki, promowanie zdrowia, 

profilaktyczne akcje stomatologiczne, spotkania lekarzy z rodzicami; z pocztą, zakładami 

usługowymi, bankami – poznanie zawodów wykonywanych przez rodziców; ze szkołami 

wyższych etapów edukacyjnych – udział w dniach otwartych szkoły i działaniach świetlicy 

organizowanie wspólnych przedstawień teatralnych, jasełek i innych; z Parafiami 

wystawianie w kościele "Jasełek" oraz organizowanie koncertu kolęd z okazji Świąt 

Bożego Narodzenia. 

Dzięki tym działaniom u przedszkolaków: kształtuje się postawy społeczne, - uwrażliwia 

się na potrzeby innych, uczy się poprawnych relacji, tolerancji i współdziałania ze 

starszymi osobami, utrwala się pozytywne nawyki, uczy się empatii i autoprezentacji, 

pozwala się poznać środowisko lokalne, kształtuje się umiejętności współdziałania 

i komunikowania się z innymi dziećmi, umożliwia się prezentowanie umiejętności dzieci, 

wzrasta zaangażowanie i chęć udziału dzieci w różnych działaniach, przedszkolaki 

nabywają odwagę i otwartość, rozwija kompetencje społeczne i ich własnych 

zainteresowań. 


1) Jak Państwo oceniają współpracę przedszkola z organizacjami i instytucjami 

działającymi w lokalnym środowisku? (wywiad z partnerami i samorządem) 

Partnerzy oraz przedstawiciele samorządów bardzo dobrze oceniają współpracę 

przedszkola z organizacjami i instytucjami działającymi w lokalnym środowisku. 

Podkreślają oni, że przedszkola są widoczne w środowisku, a przedstawiciele lokalnych 

środowisk chętnie z nimi współpracują. 

2. Pytanie badawcze Jakie działania podejmuje przedszkole na rzecz środowiska 

i we współpracy z podmiotami środowiska? 

Przedszkola we współpracy z podmiotami środowiska i również na ich rzecz podejmują 

liczne działania związane z dydaktyką, opieką, wychowaniem i bezpieczeństwem. 

98


1) Z jakimi podmiotami, grupami, osobami z lokalnego środowiska Państwo 

współpracują? Proszę wymienić te podmioty, a następnie opisać na czym ta 

współpraca polega (wywiad grupowy z nauczycielami). 

Nauczyciele podali szereg przykładów świadczących o współpracy z podmiotami 

środowiska i wymienili liczne działania np. z policją i strażą miejską w przedszkolu 

odbywają się prelekcje, pogadanki, spotkania na temat bezpieczeństwa, zasad poruszania 

się na drodze w grupach zorganizowanych i indywidualnie; z Miejskim Ośrodkiem Sportu - 

przygotowywanie i udział w imprezach sportowych, korzystanie z obiektów, organizowanie 

imprez; z Sanepidem udział w programach profilaktycznych; z Ośrodkiem Zdrowia – 

zapoznanie z pracą lekarza, pielęgniarki, promowanie zdrowia, profilaktyczne akcje 

stomatologiczne, spotkania lekarzy z rodzicami; z pocztą, zakładami usługowymi, bankami 

– poznanie zawodów wykonywanych przez rodziców; ze szkołami wyższych etapów 

edukacyjnych – udział w dniach otwartych szkoły i działaniach świetlicy organizowanie 

wspólnych przedstawień teatralnych, jasełek i innych; z Parafiami wystawianie w kościele 

"Jasełek" oraz organizowanie koncertu kolęd z okazji Świąt Bożego Narodzenia; 

z bibliotekami publicznymi organizowanie warsztatów czytelniczych; z Poradniami 

Psychologiczno-Pedagogicznymi,- badanie dzieci, szkolenie rady pedagogiczne; 

z Urzędami Miasta, Kuratorium Oświaty– poznawanie pracy urzędników i urzędów 

użyteczności publicznej, składanie okolicznościowych życzeń; 

2) Proszę wymienić najważniejsze korzyści, jakie odnoszą dzieci dzięki współpracy 

przedszkola z organizacjami i instytucjami działającym w lokalnym środowisku? 

(wywiad grupowy z nauczycielami) 

Nauczyciele stwierdzili, że dzięki współpracy przedszkola z podmiotami dzieci uczą się 

autoprezentacji, nabywają otwartości w kontaktach z dorosłymi oraz rówieśnikami, nie boją 

się zmian, nie mają problemów adaptacyjnych na dalszym etapie kształcenia; poszerzają 

wiedzę z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego; kształcą umiejętności społeczne, 

rozwijają czynności intelektualne, poszerzają zakres słownictwa, wiedzy, umiejętności; 

rozwijają swoje zdolności i talenty artystyczne; wzmacniają więzi rodzinne, kształcą 

umiejętność panowania nad emocjami; uczą się podejmowania nowych wyzwań 

i współpracy w realizacji zadań; kształcą umiejętność zachowania się w miejscach 

użyteczności publicznej, rozwijają zainteresowania czytelnicze, kształcą właściwe 

zachowania i postawy prozdrowotne; poznają ciekawych ludzi reprezentujących różne 

zawody; większa się ich świadomość ekologiczna. 

99


10 

5 

0 


Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju 

9 

5 

0 0 0 

A B C D E 


Wymaganie Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju 

większość przedszkoli, 9 na badanych 14, spełnia na poziomie wysokim, a pozostałe na 

bardzo wysokim. Fakt uzyskania przez wszystkie badane przedszkola poziomu co 

najmniej wysokiego wskazuje na to, że każde badane przedszkole podejmuje inicjatywy 

na rzecz środowiska uwzględniając jego możliwości i potrzeby oraz współpracuje 

z lokalnymi instytucjami i organizacjami. Ponadto w każdym badanym przedszkolu 

współpraca z instytucjami i organizacjami działającymi w środowisku wpływa korzystnie na 

rozwój dzieci. Partnerzy i samorząd lokalny wysoko oceniając współpracę przedszkoli 

z organizacjami i instytucjami działającymi w lokalnym środowisku wskazali, że badane 

przedszkola zaspakajają potrzeby środowiska lokalnego, np.: użyczają pomieszczenia, 

sprzęt, organizują spotkania, zajęcia otwarte, festyny i imprezy okolicznościowe, biorą 

udział w projektach, programach miejskich i akcjach ogólnopolskich. Efektem współpracy 

badanych przedszkoli z podmiotami środowiska jest korzystny wpływ na rozwój dzieci 

i placówki. Dzieci uczą się otwartości w kontaktach z dorosłymi i rówieśnikami, nie boją się 

zmian, nie mają problemów adaptacyjnych na dalszym etapie kształcenia. Zdobywają 

doświadczenia, które budują ich pozytywny obraz samych siebie, uczą się podejmowania 

nowych wyzwań i współpracy w realizacji zadań. Kształcą umiejętność zachowania się 

w miejscach użyteczności publicznej, rozwijają zainteresowania, kształcą właściwe 

zachowania i postawy prozdrowotne. 

W 5 przedszkolach na 14 badanych poziom spełnienia badanego wymagania jest bardzo 

wysoki. Przedszkola te charakteryzuje wysoka aktywność podejmowanych działań 

w środowisku lokalnym i wykorzystywanie jego zasobów na rzecz wzajemnego rozwoju. 

Nawiązana współpraca z wieloma lokalnymi instytucjami i organizacjami jest 

wszechstronna i ma charakter ciągły, uwzględnia możliwości środowiska i wzajemne 

potrzeby, a przez to korzystnie wpływa na rozwój dzieci oraz integrację ze środowiskiem 

lokalnym. 

Stwierdzić również należy, że nie wystąpiły trudności w realizacji tego wymagania przez 

dolnośląskie przedszkola badane w roku szkolnym 2011/2012. 

Wnioski: 

1. Dolnośląskie przedszkola w wysokim stopniu współpracują z lokalnymi instytucjami 

i organizacjami, a współpraca ta korzystnie wpływa na rozwój dzieci. 

100

3.2. Wykorzystywane są informacje o losach dzieci, które uczęszczały do 

przedszkola 

Pytanie badawcze: Czy i w jaki sposób przedszkole wykorzystuje informacje 

o losach wychowanków, którzy uczęszczali do przedszkola? 

Przedszkola wykorzystują informacje o losach wychowanków przede wszystkim do 

doskonalenia pracy własnej, i podnoszenia jakości procesu dydaktyczno-wychowawczego. 


1) W jaki sposób wykorzystuje się informacje o losach dzieci, które kiedyś uczęszczały do 

przedszkola? (wywiad z dyrektorem) 

Według dyrektorów informacje o losach dzieci, które kiedyś uczęszczały do przedszkola 

wykorzystuje się do: planowania pracy z dziećmi na kolejny rok. (Np. trudności w radzeniu 

sobie z porażką – prowadzenie większej ilości zabaw polegających na współzawodnictwie, 

wprowadzanie zajęć dodatkowych); do oceny skuteczności procesu edukacyjnego; do 

określenia i refleksji czy działania podejmowane w przedszkolu przyniosły efekty, czy są 

skuteczne; do modyfikacji koncepcji pracy przedszkola; przygotowywania dzieci do 

obowiązków szkolnych. 

Wiedza ta pozwala lepiej planować proces dydaktyczno-wychowawczy w przedszkolach 

i służy do oceny jakości pracy przedszkola. 

2) Do czego wykorzystywane są informacje o losach byłych wychowanków? (wywiad 

z nauczycielami) 

Nauczyciele w swoich wypowiedziach oprócz działań wymienianych przez dyrektorów 

związanych z wykorzystaniem informacji o losach wychowanków, zwrócili również uwagę 

na: wpływ na wybór programów; planowanie pracy; dobór metod i form pracy; modyfikację 

koncepcji pracy przedszkola, doskonalenie pracy własnej, zaspokojenie ciekawości 

nauczyciela ,,Jak jego dzieci sobie radzą", poznanie jakości i skuteczności pracy 

pedagogicznej i mobilizację nauczycieli do dalszych działań. 


101

15 


Wykorzystywane są informacje o losach dzieci, które uczęszczały do przedszkola 

14 

10 

5 

0 

0 

0 0 0 

A B C D E 


Wymaganie Wykorzystywane są informacje o losach dzieci, które uczęszczały do 

przedszkola wszystkie badane przedszkola spełniają na poziomie wysokim. Uzyskanie 

poziomu wysokiego spełnienia wymagania wskazuje na to, że każde badane przedszkole 

śledzi losy byłych wychowanków i wykorzystuje informacje o losach dzieci w procesie 

doskonalenia pracy dydaktycznej i wychowawczej. Ponadto każde badane przedszkole 

przygotowuje wychowanków do dalszego kształcenia i funkcjonowania społecznego. 

Badania wykazały, że pozyskiwane przez przedszkola informacje o losach swoich dzieci 

dotyczą adaptacji do warunków szkolnych, umiejętności wychowanków i trudności na jakie 

napotykają w szkole. Badane przedszkola informacje o lasach dzieci wykorzystują do 

modyfikowania koncepcji pracy przedszkola, doskonalenia pracy dydaktycznej 

i wychowawczej, tworzenia oferty zajęć, organizowania współpracy z rodzicami. 



W roku szkolnym 2010/2011 nie przeprowadzano w województwie dolnośląskim ewaluacji 

w przedszkolu w obszarze Funkcjonowanie przedszkola w środowisku lokalnym. 

Wnioski: 

1. Przedszkola pozyskują informację o lasach dzieci, które uczęszczały do przedszkola 

i wykorzystują ją do modyfikowania koncepcji pracy przedszkola, doskonalenia pracy 

dydaktycznej i wychowawczej, tworzenia oferty zajęć oraz organizowania współpracy 

z rodzicami. 

3.3 Promowana jest wartość wychowania przedszkolnego 

Pytanie badawcze Jak postrzegane jest przedszkole w środowisku? 

Przedszkola bardzo dobrze postrzegane są w środowiskach lokalnych. 


1) Jakie informacje o osiągnięciach wychowanków i samego przedszkola upowszechniło 

ostatnio przedszkole w lokalnym środowisku? Proszę podać przykłady. (wywiad 

grupowy z partnerami i samorządem) 

102

Partnerzy przedszkola i przedstawiciele samorządów wymienili osiągnięcia jakie ostatnio 

upowszechniło przedszkole: 

• zajęcie trzeciego miejsce w konkursie Reklamuję przedszkole; 

• informacja, że przedszkole otrzymała po raz drugi w ciągu ostatnich 3 lat I miejsce 

w konkursie na "Świąteczną dekorację posesji" w kategorii instytucje; 

• informacje o udziale w konkursie recytatorskim, - udział i wyniki konkursu „Rady na 

odpady”, udział w konkursach plastycznych organizowanych przez Regionalne 

Centrum Edukacji Ekologicznej, wystawy prac w Łużyckim Centrum Rozwoju (np. 

choinki ubierane przez dzieci Miejskich przedszkoli; 

• udział dzieci w konkursie "Bezpiecznie żyć", warsztatów na temat bezpieczeństwa; 

• informacje o osiągnięciach wychowanków i samego przedszkola w programie 

"Kubusiowi Przyjaciele Natury" oraz akcjach: Sprzątanie Świata, zbiórki zużytych 

baterii i segregacji śmieci. 

• dotyczące zajmowania wysokich lokat w powiatowym Przeglądzie Piosenki 

2) Czy ma Pan(i) poczucie, że przedszkole dba o jakość kształcenia? (ankieta dla 

rodziców) 

Lp. 

Odpowiedź 

Liczba % 


1 Zdecydowanie nie 8 1,03% 

2 Raczej nie 11 1,42% 

3 Raczej tak 267 34,50% 

4 Zdecydowanie tak 468 60,47% 

5 brak odpowiedzi 20 2.58% 

Ankietowani rodzice zgodnie stwierdzili w ponad 95%, że mają poczucie, iż przedszkole, 

do którego uczęszcza ich dziecko dba o jakość kształcenia. 

3) Czy Państwa zdaniem przedszkole dba o jakość kształcenia i wychowania? (wywiad 

grupowy z partnerami i samorządem) 

Partnerzy i przedstawiciele samorządów zgodnie potwierdzają, że przedszkola dbają 

o jakość kształcenia i wychowania o czym świadczy jedna z wypowiedzi respondentów: 

Przedszkole dba o jakość kształcenia, co roku przedszkole tworzy plan doskonalenia 

zawodowego nauczycieli, na bieżąco n-le podnoszą swoje kompetencje zawodowe 

uczestnicząc w różnych formach doskonalenia, przedszkole zapewnia realizację 

oczekiwań rodziców, którzy maja bardzo dobra opinię o placówce, dzieci są b. dobrze 

przygotowane do szkoły (świadczą o tym wyniki diagnozy gotowości szkolnej), dzieci 

prezentują zachowania zgodne z normami społecznymi są grzeczne, miłe, 

zdyscyplinowane. Dzieci są zawsze przygotowane do zajęć, są obyte z poruszaną 

tematyką, ponieważ wcześniej są przygotowane do tych spotkań przez nauczycieli. Dzieci 

są świadome jak należy zachowywać się przestrzegając zasad bezpieczeństwa, 

prezentują wiedzę na temat zachowań np. w domu, podczas zabaw, na ulicy. Nauczyciele 

103

korzystają z dodatkowych materiałów dydaktycznych ofertowanych przez różne 

współpracujące instytucje. 


15 


Promowana jest wartość wychowania przedszkolnego 

13 

10 

5 

0 

1 

0 0 0 

A B C D E 


Wymaganie Promowana jest wartość wychowania przedszkolnego wszystkie badane 

przedszkola spełniają co najmniej na poziomie wysokim. Oznacza to, że każde badane 

przedszkole prowadzi działania informacyjne dotyczące przedszkola i osiągnięć 

wychowanków. W każdym badanym przedszkolu rodzice i przedstawiciele lokalnego 

środowiska znają osiągnięcia przedszkola i jego wychowanków. Ponadto rodzice każdego 

badanego przedszkola potwierdzają, że przedszkole prowadzi działania mające na celu 

upowszechnienie wychowania przedszkolnego. Badania wykazały również, że w każdym 

badanym przedszkolu rodzice i przedstawiciele lokalnego środowiska postrzegają 

przedszkole jako placówkę dbającą o jakość kształcenia i wychowania. Jedno przedszkole 

z badanych 14 uzyskało bardzo wysoki poziom spełnienia tego wymagania. Przedszkole 

to charakteryzuje bardzo duża aktywność podejmowanych działań w środowisku lokalnym 

na rzecz upowszechnienia wychowania przedszkolnego. Przedszkole podejmuje 

wszechstronne działania promocyjno-informacyjne dotyczące swojej działalności 

i osiągnięć swoich wychowanków w lokalnym środowisku. 


dolnośląskie przedszkola badane w roku szkolnym, 2011/2012. 

W roku szkolnym 2010/2011 nie przeprowadzano w województwie dolnośląskim ewaluacji 

w przedszkolu w obszarze Funkcjonowanie przedszkola w środowisku lokalnym. 

Wnioski: 

1. Przedszkola skutecznie podejmują działania promocyjno-informacyjne dotyczące 

swojej działalności i osiągnięć swoich wychowanków w lokalnym środowisku, co 

powoduje, że są postrzegane jako placówki dbające o jakość kształcenia 

i wychowania. 

104

3.4 Rodzice są partnerami przedszkola 

Pytanie badawcze: W jakim zakresie rodzice uczestniczą w podejmowaniu decyzji 

dotyczących pracy przedszkola? 

Rodzice w szerokim zakresie uczestniczą w podejmowaniu decyzji dotyczącym pracy 

przedszkola. 


1) Jakie formy współpracy z rodzicami prowadziła Pan(i) w tym lub poprzednim roku 

szkolnym? (pytanie wielokrotnego wyboru, ankieta dla nauczycieli) 

Lp. Odpowiedź TAK NIE TAK NIE 

1 udział w imprezach i uroczystościach przedszkolnych 105 5 95% 5% 

2 prace fizyczne na rzecz przedszkola (np. remonty, sprzątanie itp.) 52 58 47% 53% 

3 wspólne przygotowywanie imprez i uroczystości przedszkolnych 108 2 98% 2% 

4 udzielanie przez rodziców pomocy materialnej 98 12 89% 11% 

5 

współpraca merytoryczna pozwalająca wykorzystać wiedzę i 

umiejętności rodziców 

94 16 85% 15% 

6 

akcje integrujące społeczność lokalną (lokalne festiwale, 

konkursy, debaty, akcje społeczne i charytatywne itp.) 

101 9 92% 8% 

7 szkolenia, kursy, warsztaty 72 38 65% 35% 

8 konsultacje, debaty angażujące członków lokalnej społeczności 54 56 49% 51% 

9 inne - jakie? 75 35 68% 32% 

Nauczyciele w przedszkolach przeprowadzają wiele działań przy współudziale rodziców. 

Najczęściej, w co najmniej 95%, dotyczą one udziału w imprezach i uroczystościach 

przedszkolnych, wspólnym przygotowywanie imprez i uroczystości. Najrzadziej tj. w blisko 

50% rodziców angażuje się do prac fizycznych oraz do konsultacji, debat 

z zaangażowaniem członków lokalnej społeczności. 

2) Czy ma Pan(i) poczucie, że ma Pan(i) wpływ na to, co się dzieje w przedszkolu? 

(pytanie jednokrotnego wyboru, ankieta dla rodziców) 


Liczba % 



2 raczej nie 161 20,80% 

3 raczej tak 327 42,25% 



72% rodziców ma poczucie wpływu na to co się dzieje w przedszkolu, ¼ ankietowanych 

rodziców jednak nie ma takiego poczucia. 

105

3) Proszę opisać decyzje dyrekcji przedszkola, które opiniowali rodzice w tym lub 

poprzednim roku szkolnym? (wywiad grupowy z rodzicami). 

Rodzice podczas wywiadu grupowego wymienili decyzje dyrekcji przedszkola, jakie 

opiniowali. Związane one były: z planem finansowym, z planem wychowawczym, 

z wyborem podręcznika, z organizacja zajęć dodatkowych, z harmonogramem wycieczek, 

z planowaniem uroczystości przedszkolnych, z wykonaniem remontu, z rozdzieleniem 

posiłku na dwie części, z wysokością stawki żywieniowej. Jedna grupa respondentów nie 

udzieliła wskazań w tym pytaniu. 



Rodzice są partnerami przedszkola 

15 

10 

5 

0 

12 

1 

1 0 0 

A B C D E 


Wymaganie Rodzice są partnerami zdecydowana większość, 12 przedszkoli na badanych 

14, spełniają na poziomie wysokim, a 1 na poziomie bardzo wysokim. Oznacza to, że 

w każdym badanym przedszkolu rodzice dzielą się opiniami na temat pracy przedszkola. 

Każde badane przedszkole prowadzi różne formy wspierania rodziców w wychowaniu. 

Z analizy materiału źródłowego wynika, że w 13 przedszkolach na 14 badanych rodzice 

mają wpływ na działania przedszkola, są zaangażowani we współpracę z przedszkolem 

i opiniują jego działania. Uczestniczą w podejmowaniu decyzji, które dotyczą kwestii 

dydaktycznych, wychowawczych i organizacyjnych przedszkola, np. planowania 

i organizacji imprez, uroczystości przedszkolnych i środowiskowych, wycieczek, 

organizacji zajęć dodatkowych. Rady rodziców uchwalają program wychowawczy 

i program profilaktyki, ustalają wysokości składek na fundusz rady rodziców, dysponują 

zebranymi funduszami. 

Jedno przedszkole spośród badanych spełniła wymaganie Rodzice są partnerami na 

poziomie średnim. Połowa ankietowanych rodziców tej placówki stwierdziła, że nie ma 

wpływu na to co się dzieje w przedszkolu. 



Wnioski: 

1. Rodzice są zaangażowani we współpracę z przedszkolem, opiniują jego działania 

i biorą udział w podejmowaniu decyzji dotyczących pracy przedszkola. 

106

4.1 Funkcjonuje współpraca w zespołach 

Pytanie badawcze: Jaki jest poziom zaangażowania nauczycieli we współpracę 

w zespołach? 

Zdaniem nauczycieli oraz dyrektorów przedszkoli, wyrażonym w ankietach i wywiadach, 

nauczyciele są w wysokim stopniu zaangażowania w działające w przedszkolach zespoły 

zadaniowe. Nauczyciele w zdecydowanej większości wykazują poczucie 

odpowiedzialności za pracę przedszkola i wywiązują się z podjętych zobowiązań. 


1) Rodzaje zespołów nauczycieli: Jakie zespoły zadaniowe aktywnie działają 

w przedszkolu? (wywiad z nauczycielami). 


1 programowe (pracujące nad treściami nauczania) 8 5 

2 metodyczne (rozwijanie metody pracy z uczniem) ( 8 5 

3 wychowawcze i profilaktyczne 11 2 

4 

zarządzanie przedszkolem (planowanie i organizacja 

działalności przedszkola) 

7 6 

5 szkoleniowe (doskonalenie zawodowe nauczycieli) 12 1 

6 nieformalne grupy pracowników 4 9 

7 

przedszkole i świat zewnętrzny (kooperacja 

z otoczeniem zewnętrznym przedszkola) 

6 7 

8 Inne, jakie? 9 4 

Jako zespoły zadaniowe, działające w badanych przedszkolach, nauczyciele w wywiadzie 

najczęściej wymieniają zespoły szkoleniowe, wychowawcze i profilaktyczne, programowe, 

metodyczne i odpowiedzialne za zarządzanie. 

2) Zaangażowanie we współpracę: Jak ocenia Pan(i) zaangażowanie nauczycieli w pracę 

zespołów szkolnych? (wywiad z dyrektorem); Czy czuje się Pan(i) odpowiedzialny(a) 

za pracę przedszkola jako całości? (ankieta dla nauczycieli). 

Odpowiedzi dyrektorów: 

1 

Lp 

Odpowiedź 


wysokim stopniu 

Liczba 

odpowiedzi 

% wszystkich 

13 100,00% 


suma 13 100% 

107

Zdaniem wszystkich dyrektorów, wyrażonym w wywiadzie, nauczyciele wszystkich 

badanych przedszkoli w wysokim stopniu angażują się w prace zespołów działających 

w przedszkolu. 

Odpowiedzi nauczycieli: 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba 

odpowiedzi 

% wszystkich 





suma 110 100% 

Zdecydowana większość ankietowanych nauczycieli (95%) bardzo wysoko oceniła swe 

poczucie odpowiedzialności za pracę przedszkola jako całości. 

3) W Pana(i) ocenie, nauczyciele wywiązują się z podjętych zobowiązań? (ankieta dla 

nauczycieli). 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba 

odpowiedzi 

% wszystkich 





suma 110 100 

Zdaniem ankietowanych nauczycieli wywiązują się oni z podjętych zobowiązań. 

Przeciwnego zdania był tylko jeden ze 110 ankietowanych. 

Ewentualnie inne dane pozwalające odpowiedzieć na pytanie badawcze. 

Opinia dyrektorów: 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba 

odpowiedzi 

% wszystkich 



suma 13 100 

Zdaniem wszystkich ankietowanych dyrektorów nauczyciele zdecydowanie wywiązują się 

z podjętych zobowiązań. 

108


15 


Funkcjonuje współpraca w zespołach 

14 

10 

5 

0 

0 

0 0 0 

A B C D E 


Wszystkie badane przedszkola spełniły powyższe wymaganie na poziomie wysokim. 

Oznacza to, że w każdym badanym przedszkolu funkcjonują zespoły zadaniowe, które 

analizują efekty swojej pracy. We wszystkich przedszkolach działania dyrekcji przyczyniają 

się do rozwijania kreatywności nauczycieli, którzy biorą współodpowiedzialność za pracę 

przedszkola. Nauczyciele uczestniczą w formach doskonalenia zawodowego dotyczących 

metod i form współpracy. We wszystkich badanych przedszkolach została powołana 

optymalna liczba zespołów, pośród których na uwagę zasługują zespoły ds. ewaluacji 

wewnętrznej czy pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Zespoły analizują i oceniają na 

bieżąco wyniki swojej pracy. Nauczyciele współpracują z innymi pracownikami 

w rozwiązywaniu problemów przedszkola, opracowują projekty i programy. Czują się 

współodpowiedzialni za pracę przedszkola. Nauczyciele poinformowali, że uczestniczą 

w różnych formach doskonalenia zawodowego dotyczących metod i form współpracy. 

Pomimo tego, że wszyscy nauczyciele wykazali przydatność odbytych szkoleń, nie 

wszystkie wymienione formy doskonalenia świadczyły o doskonaleniu umiejętności pracy 

zespołowej. Analiza szkoleń wykazała, że zagadnienie umiejętności współpracy 

nauczycieli stanowiło część szerszej tematyki poruszanej podczas szkoleń, np. przy okazji 

prezentacji metody projektów, szkolenia na temat awansu zawodowego, komunikacji 

interpersonalnej, zespołowego konstruowania indywidualnych programów edukacyjnoterapeutycznych, 

planowania ewaluacji wewnętrznej. 

Wnioski: 

1. W przedszkolach nauczyciele współpracują ze sobą w ramach zespołów, wspólnie 

planują pracę, realizują zadania oraz rozwiązują problemy. 

2. Doskonalenie umiejętności pracy zespołowej najczęściej stanowi część szerszej 

tematyki poruszanej podczas szkoleń, w których uczestniczą nauczyciele. 

109

4.2 Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny 

Pytanie badawcze: W jaki sposób wnioski płynące z nadzoru pedagogicznego 

wpływają na rozwój szkoły? 

Wnioski z nadzoru pedagogicznego, zdaniem nauczycieli uwzględniane w funkcjonowaniu 

przedszkoli, przyczyniają się do ich rozwoju. Najczęściej wskazywane przez nauczycieli 

przykłady zastosowania tych wniosków to zacieśnienie współpracy z rodzicami 

i środowiskiem, działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa dzieci, organizacja zajęć 

rozwijających zainteresowania oraz poprawa bazy przedszkoli. 


1) W jakim stopniu wnioski płynące z nadzoru pedagogicznego (ewaluacji wewnętrznej) 

są podstawą dla wprowadzanych zmian w funkcjonowaniu przedszkola? (ankieta dla 

nauczycieli). 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

1 są w pełni uwzględniane 96 87,27% 

2 są uwzględniane dużym zakresie 12 10,91% 


suma 110 100% 

W opinii ankietowanych nauczycieli wnioski z nadzoru pedagogicznego, w tym 

z wewnętrznej ewaluacji, są uwzględniane w funkcjonowaniu przedszkola. 

2) Czy zmiany wprowadzane do funkcjonowania przedszkola na podstawie 

wewnętrznego nadzoru pedagogicznego przyczyniają się do jego rozwoju? (ankieta dla 

nauczycieli). 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 




suma 110 100% 

Zdaniem wszystkich ankietowanych nauczycieli zmiany, wprowadzane do funkcjonowania 

przedszkola na podstawie nadzoru pedagogicznego, przyczyniają się do jego rozwoju. 

3) W jaki sposób zmiany te wpływają na rozwój przedszkola? (wywiad grupowy 

z nauczycielami), (komentarz) 

110

Wnioski z nadzoru pedagogicznego, zdaniem nauczycieli wyrażonym w wywiadach 

grupowych, prowadziły w przedszkolach do działań takich, jak bliższa współpraca 

z rodzicami i ze środowiskiem szkoły, poprawa stanu bezpieczeństwa dzieci, organizacja 

zajęć rozwijających zainteresowania dzieci. Podkreślane są też działania na rzecz 

poprawy bazy przedszkoli. 


15 


Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny 

14 

10 

5 

0 

0 

0 0 0 

A B C D E 


Spośród 14 badanych przedszkoli wszystkie osiągnęły wysoki poziom spełnienia 

wymagania Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny. Świadczy to o tym, że we 

wszystkich badanych przedszkolach nauczyciele są zaangażowani w realizację ewaluacji 

wewnętrznej, wyniki wewnętrznego nadzoru pedagogicznego są wykorzystywane do 

planowania pracy przedszkola. We wszystkich przedszkolach ewaluacja wewnętrzna 

prowadzona jest z udziałem zespołów nauczycieli. Wnioski z wewnętrznego nadzoru 

pedagogicznego powodują korzystne zmiany w funkcjonowaniu przedszkola, które 

przyczyniają się do jego rozwoju (poprawa bazy, wdrażanie nowych projektów, planowanie 

doskonalenia nauczycieli, zatrudnianie specjalistów zmiany lub modyfikacje programów 

nauczania, poszerzanie współpracy z rodzicami, analiza stanu realizacji zalecanych 

warunków realizacji podstawy programowej). W celu zaangażowania nauczycieli do 

prowadzenia ewaluacji wewnętrznej dyrektorzy zapoznają kadrę pedagogiczną z planem 

nadzoru pedagogicznego oraz powołują zespoły odpowiedzialne za realizację badań. 

Efektem ewaluacji wewnętrznej jest poprawa jakości pracy własnej nauczycieli oraz pracy 

przedszkola. Zmiany wprowadzane do funkcjonowania przedszkola na podstawie 

wewnętrznego nadzoru pedagogicznego przyczyniają się do rozwoju przedszkola: 

wpływają na skuteczniejsze nauczanie, polepszenie relacji z rodzicami i ich aktywizację, 

a także na rozwój samodzielności oraz inicjatywy dzieci. 

Wnioski: 

1. W przedszkolach przeprowadza się ewaluację wewnętrzną, w której realizację 

zaangażowani są nauczyciele. 

2. Ewaluacja wewnętrzna ma pozytywny wpływ na zmiany wdrażane w przedszkolach 

i przyczynia się do ich rozwoju. 

111

4.3. Przedszkole ma odpowiednie warunki lokalowe i wyposażenie 

Pytanie badawcze: Czy baza lokalowa i wyposażenie przedszkola w pomoce 

dydaktyczne umożliwiają realizację podstawy programowej i przyjętych 

w przedszkolu programów? 

Zdecydowana większość nauczycieli uznaje warunki lokalowe przedszkoli za 

wystarczające do realizacji podstawy programowej. Warunki lokalowe przedszkoli do 

zabawy i nauki bardzo wysoko oceniają też rodzice. Jeszcze wyższa (bliska 100%) jest 

ocena nauczycieli i rodziców dla wyposażenia przedszkoli w przybory i pomoce do zabawy 

i nauki. 


1) Jak Pan(i) ocenia warunki lokalowe - czy są one odpowiednie do realizowania 

podstawy programowej i przyjętych w przedszkolu programów? (ankieta dla 

nauczycieli). 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

1 są wystarczające (7058) 90 81,82% 

2 

występują nieliczne braki 

(7059) 

18 16,36% 


suma 110 100% 

Zdaniem większości nauczycieli warunki lokalowe przedszkoli są odpowiednie do 

realizowania podstawy programowej i przyjętych w przedszkolu programów. 16% 

nauczycieli dostrzega nieliczne braki. 

2) Jakie braki w wyposażeniu w pomoce dydaktyczne występują w przedszkolu? (wywiad 

z dyrektorem). 

Wśród dyrektorów przedszkoli objętych ewaluacją połowa nie dostrzega w swych 

placówkach braków w wyposażeniu w pomoce dydaktyczne. Pozostali wskazują na 

potrzebę doposażenia w sprzęt taki, jak tablica interaktywna, rzutnik multimedialny czy 

komputery. W pojedynczych przypadkach dostrzega się potrzebę wymiany mebli, 

doposażenia gabinetu logopedy i zakupu sprzętu nagłaśniającego. 

3) Jak Pan(i) ocenia warunki lokalowe i przybory i pomoce do zabawy i nauki 

w przedszkolu - czy są one odpowiednie? (ankieta dla rodziców). 

112

Jak Pan(i) ocenia warunki lokalowe? Ankieta dla rodziców (101) 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

1 są bardzo dobre 348 44,96% 

2 są odpowiednie 286 36,95% 

3 występują braki 90 11,63% 

4 występują znaczące braki 25 3,23% 

5 są niedostateczne 10 1,29% 


suma 774 100% 

Zdaniem większości rodziców warunki lokalowe do zabawy i nauki w przedszkolu są 

odpowiednie. 15% rodziców dostrzega braki, nieliczni (1%) oceniają te warunki jako 

niedostateczne. 

Czy w przedszkolu jest wystarczająco dużo przyborów i pomocy do zabawy i nauki? 

Ankieta dla rodziców (101) 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba % 



2 raczej tak 274 35,40% 




suma 774 100% 

Znaczna większość rodziców (90%) za wystarczające uznaje wyposażenie przedszkoli, 

8% z nich jest odmiennego zdania. 

4) Jak Pan(i) ocenia wyposażenie przedszkolu w pomoce dydaktyczne, przybory 

i pomoce do zabawy i nauki - czy jest ono wystarczające do realizacji Pana(i) 

przedmiotów? (ankieta dla nauczycieli). 

Lp 

Odpowiedź 

Liczba 

odpowiedzi 

% 

wszystkich 

1 wyposażenie jest wystarczające 102 92,73% 

2 występują nieliczne braki 6 5,45% 


suma 110 100% 

113

W opinii znacznej większości ankietowanych nauczycieli przedszkola posiadają 

wyposażenie wystarczające do realizacji ich przedmiotów. Nieliczne braki dostrzega 5% 

z nich. 



Przedszkole ma odpowiednie warunki lokalowe i wyposażenie 

15 

10 

5 

0 

11 

1 

1 1 0 

A B C D E 


Jak wskazują wyniki badań w zakresie wymagania „Przedszkole ma odpowiednie warunki 

lokalowe i wyposażenie” 11/14 badanych przedszkoli osiągnęło poziom wysoki. 

W pozostałych przypadkach jedno przedszkole osiągnęło poziom bardzo wysoki, jedno 

poziom średni oraz jedno – poziom niski. Oznacza to, że warunki lokalowe i wyposażenie 

we wszystkich badanych przedszkolach są wystarczające do realizowania przyjętych 

programów nauczania oraz podstawy programowej, chociaż w dwóch przedszkolach 

sygnalizowano braki w tym zakresie. 

Jak wykazały badania w 13/14 badanych przedszkolach istnieją plany poprawy warunków 

lokalowych i wyposażenia dydaktycznego przedszkoli. 

Przedszkole, które osiągnęło bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania posiada 

doskonałą bazę lokalową z nowoczesnym, przestronnym ogrodem przedszkolnym, który 

oprócz funkcji zabawowej daje możliwość poznawania świata poprzez obserwacje 

ornitologiczne, obserwacje florystyczne, możliwość prowadzenia prac „małego 

działkowca”. Sale przedszkolne i gabinet terapeutyczny są bogato wyposażone, w tym 

w sprzęt pozwalający na wykorzystywanie technologii informacyjno – komunikacyjnej. 

Utrudnienia, o których mowa w dwóch przypadkach wynikają z tego, że budynki, które 

zostały adaptowane na potrzeby przedszkola wymagają modernizacji. 

Braki występujące w niektórych przedszkolach w zakresie warunków lokalowych i bazy 

dydaktycznej są spowodowane niewystarczającym budżetem w stosunku do potrzeb 

przedszkola. 

Wnioski: 

1. Baza lokalowa i wyposażenie przedszkoli umożliwia realizację podstawy programowej. 

2. W przedszkolach występują braki w zakresie bazy lokalowej i dydaktycznej, 

a w pojedynczych przypadkach baza lokalowa wymaga modernizacji. 

114

W roku szkolnym 2011/2012 ewaluację przeprowadzono w czterech poradniach 

psychologiczno – pedagogiczne, w tym dwie problemowe w obszarze Efekty i dwie 

ewaluacje całościowe. 

Wyniki ewaluacji w PPP 

3 

2 

1 

A 

B 

0 

1.1 1.2 1.3 2.1 2.2 2.3 2.4 3.1 3.2 4.1 4.2 4.3 

5 Wnioski z ewaluacji w poradniach psychologiczno – pedagogicznych 

1. Zakres usług poradni jest zgodny z oczekiwaniami klientów, a zgłaszane przez 

nich potrzeby są w miarę możliwości zaspokajane przez poradnię. 

2. Klienci chętnie korzystają z oferty poradni. 

3. W poradniach prowadzi się analizę satysfakcji klientów z jej usług, a jej wyniki 

służą modyfikacji oferty poradni, które dostosowują ją do potrzeb klientów 

indywidualnych i instytucji. 

4. Poradnie systematycznie współpracują z nauczycielami, co wpływa korzystnie na 

poszerzenie oferty i podniesienie jakości świadczonych usług. 

5. Poradnie efektywnie współpracują z rodzicami uczniów objętych opieką, 

rozpowszechniają w środowisku zakres prowadzonych usług i podejmują 

działania ułatwiające korzystanie z nich. 

6. Poradnie cieszą się uznaniem w środowisku. Są inicjatorem i organizatorem wielu 

przedsięwzięć o zasięgu powiatowym i regionalnym, a klienci postrzegają je jako 

dbające o jakość usług i współpracę z partnerami. 

7. Koncepcja pracy poradni uwzględnia potrzeby środowiska, jest modyfikowana 

i realizowane są główne jej założenia. 

8. Pracownicy współpracują przy planowaniu, tworzeniu i analizie procesów 

edukacyjnych, wspomagają siebie w ich realizacji. 

9. Pracownicy poradni pracują indywidualnie oraz w zespołach w zależności od 

rodzaju wykonywanych zadań. Planują działania i rozwiązują problemy 

w oparciu o analizę efektów swojej pracy. 

10. Wyniki i wnioski z wewnętrznego nadzoru pedagogicznego przyczyniają się do 

wprowadzania zmian i planowania pracy poradni. 

115

11. Warunki lokalowe i wyposażenie są wystarczające do realizacji celów 

i priorytetów poradni. Poradnie mają plan poprawy warunków w kontekście 

świadczenia usług i go realizują. 

Ewaluację przeprowadzono w dwóch ośrodkach doskonalenia nauczycieli 

w obszarze Efekty. 

Wyniki ewaluacji w ośrodkach doskonalenia nauczycieli 

2 

1 

B 

D 

0 

1.1 1.2 1.3 

6 Wnioski z ewaluacji w ośrodkach doskonalenia nauczycieli 

1. Nie wszystkie ośrodki doskonalenia nauczycieli prowadzą systemowe działania 

w zakresie analiz potrzeb edukacyjnych klientów. 

2. Ośrodki podejmują liczne i różnorodne działania na rzecz klientów. 

Ewaluację przeprowadzono w jednej bibliotece pedagogicznej w obszarze Efekty. 

Wszystkie wymagania zostały ocenione na poziomie wysokim (B). 

7 Wnioski z ewaluacji w bibliotekach pedagogicznych 

1. W celu zaspokojenia potrzeb swoich klientów biblioteka podejmuje szereg działań 

zmierzających do uatrakcyjnienia i wzbogacenia oferty, przeprowadza badania 

potrzeb i oczekiwań klientów i na tej podstawie wprowadza zmiany 

w funkcjonowaniu i ofercie. 

2. Klienci biblioteki wyrażają zadowolenie z jej działalności, zarówno gdy chodzi 

o zasoby, jak i sposób udostępniania zbiorów; podkreślają przy tym 

profesjonalizm i życzliwość pracowników. 

3. Czytelnicy korzystają z usług bibliotecznych dostępnych we wprowadzonym 

systemie ALEPH. Największym zainteresowaniem cieszy się katalog on-line, 

kartoteka zagadnieniowa oraz takie funkcje katalogu jak np. wyszukiwanie, 

rezerwacja i prolongata. 

116

4. Oferta placówki tworzona jest z myślą o zdiagnozowanych wcześniej potrzebach 

użytkowników; szczególnie widoczna jest sfera edukacyjna, tworzona dla uczniów 

i nauczycieli. 

Nie przeprowadzano w roku szkolnym 2011/2012 ewaluacji w placówkach opisanych 

w trzeciej części załącznika do rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego. 

8 Uogólnione wnioski z ewaluacji 

1. Szkoły i przedszkola posiadają bogatą ofertę edukacyjną. Świadczy o tym 

realizacja wielu programów, różnorodność zajęć pozalekcyjnych i przedsięwzięć 

o charakterze wychowawczym, w tym między innymi akcji charytatywnych, 

działalność wolontariatu i inne. 

2. Nauczyciele współpracują i współdziałają ze sobą we wszystkich obszarach 

działalności szkół i placówek. Współpraca nauczycieli odbywa się między innymi 

w ramach zespołów przedmiotowych, zadaniowych, problemowych 

i wychowawczych. Nauczyciele wspólnie planują działania, opierając się na 

analizie efektów pracy i rozwiązują problemy. Sprzyja to utożsamianiu się 

nauczycieli ze szkołą lub placówką oraz tworzeniu poczucia współodpowiedzialności 

za jakość ich pracy. 

3. Szkoły i przedszkola aktywnie współpracują z różnymi podmiotami działającymi 

w środowisku lokalnym i wykorzystują jego zasoby na rzecz wzajemnego rozwoju. 

Podejmują liczne inicjatywy na rzecz środowiska, w ramach których realizowane 

się działania: edukacyjne, informacyjne, profilaktyczne, artystyczne, charytatywne 

i inne. Współpraca z podmiotami działającymi w środowisku wzbogaca 

i uatrakcyjnia działania na rzecz społeczności lokalnej oraz wpływa na rozwój 

dzieci i uczniów. 

4. W szkołach i przedszkolach kładzie się nacisk na wzmocnienie poczucia 

bezpieczeństwa uczniów i dzieci. W celu zapewnienia bezpieczeństwa stale 

modernizowana jest baza szkół i przedszkoli. Podejmowane są działania 

wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie 

właściwych zachowań. 

5. W ramach nadzoru pedagogicznego w szkołach i przedszkolach przeprowadzana 

jest ewaluacja wewnętrzna. W jej realizację zaangażowane są zespoły 

nauczycieli. Wnioski z ewaluacji wewnętrznej przyczyniają się do wprowadzania 

zmian w funkcjonowaniu szkół i przedszkoli, które wpływają na ich rozwój. 

6. W przedszkolach skutecznie realizuje się zadania, które powodują nabywanie 

przez dzieci wiadomości i rozwijanie ich umiejętności. Wspomaganie rozwoju 

i edukacji dzieci realizowane jest jako zorganizowany proces, monitorowany 

i w miarę potrzeb modyfikowany oraz dostosowany do możliwości i potrzeb 

rozwojowych dzieci. Taka organizacja procesu edukacyjnego skutecznie wpływa 

na wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci. 

117

7. Analiza osiągnięć uczniów nie zawsze przekłada się na wzrost wyników 

nauczania. Problemem w niektórych szkołach jest przeprowadzanie analizy 

jakościowej oraz wykorzystanie do tego rodzaju analiz wyników sprawdzianu 

i egzaminów zewnętrznych przekazywanych przez Okręgową Komisję 

Egzaminacyjną. 

8. W niektórych szkołach nie prowadzi się systemowych działań służących 

podnoszeniu jakości ich pracy lub we wdrożonych działaniach występują 

problemy dotyczące: 

− słabej jakości analiz (mało wnikliwe, czasem niewłaściwie wykorzystujące 

wyniki okręgowej komisji egzaminacyjnej), 

− niewłaściwego formułowania wniosków z przeprowadzonych analiz (zbyt 

ogólne, niemierzalne, bez ram czasowych, niewynikające z analizy), 

− niewłaściwie opracowanych planów działań realizujących wnioski lub braku 

takiego planu, 

− niewłaściwej realizacji zadań, 

− braku podsumowań i oceny stopnia realizacji zadań. 

118

2. Kontrole 

Kontrola jest formą nadzoru pedagogicznego polegającą na podejmowaniu przez 

organ sprawujący nadzór pedagogiczny działań w szkole lub placówce, których 

celem jest ocena stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności 

dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół 

i placówek. 

Kontrole mogą być przeprowadzane w trybie działań planowych lub doraźnych. 

2.1 Kontrola planowa 

Kontrola podejmowana przez kuratora oświaty w trybie działań planowych jest 

przeprowadzana z wykorzystaniem arkuszy kontroli zatwierdzonych przez ministra 

właściwego do spraw oświaty i wychowania. 

W roku szkolnym 2011/2012 Minister Edukacji Narodowej zatwierdził arkusze 

do przeprowadzenia kontroli planowych w następujących zakresach: 

1) prawidłowość wykonywania przez dyrektorów publicznych szkół i placówek 

planowych zadań w zakresie nadzoru pedagogicznego; 

2) zgodność przeprowadzania egzaminów poprawkowych z przepisami prawa; 

3) wybór podręczników szkolnych; 

4) prawidłowość klasyfikowania i promowania w zakresie dopuszczania słuchaczy 

do egzaminów semestralnych w publicznej i niepublicznej szkole 

ponadgimnazjalnej dla dorosłych; 

5) prawidłowość organizacji praktyk zawodowych przez publiczne technika dla 

młodzieży; 

6) zgodność organizacji i sposobu działania innej formy wychowania 

przedszkolnego z przepisami prawa; 

7) przestrzeganie przepisów dotyczących nauczania języka mniejszości etnicznych 

oraz jej własnej historii i kultury; 

8) zgodność organizacji zajęć z wychowania fizycznego realizowanych w formie 

zajęć klasowo- lekcyjnych z ramowymi planami nauczania w zakresie liczby 

uczniów w grupach w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach 

ponadgimnazjalnych oraz podziału na grupy dla dziewcząt i chłopców w szkołach 

ponadgimnazjalnych; 

9) zgodność organizacji kształcenia uczniów z upośledzeniem umysłowym 

w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych i gimnazjach 

ogólnodostępnych, integracyjnych oraz ogólnodostępnych z oddziałami 

integracyjnymi z przepisami prawa; 

10) prawidłowość nadzorowania przez dyrektora publicznej szkoły podstawowej 

spełniania przez dzieci pięcioletnie i sześcioletnie rocznego obowiązkowego 

przygotowania przedszkolnego. 

119

2.1.1. Realizacja kontroli planowych 

2.1.1.1. OGÓLNE INFORMACJE O PRZEPROWADZONYCH KONTROLACH 

PLANOWYCH 

W roku szkolnym 2011/2012 pracownicy Kuratorium Oświaty we Wrocławiu 

przeprowadzili 717 kontroli planowych w 679 szkołach spośród 3427 nadzorowanych 

szkół i placówek. Kontrole te zostały przeprowadzone w szkołach i placówkach 

kierowanych przez 615 dyrektorów szkół i placówek. 

Plan nadzoru pedagogicznego został wykonany w 99 %, albowiem w Kuratorium 

Oświaty we Wrocławiu zaplanowano przeprowadzenie 726 kontroli. 

Wykonanie planu kontroli wynikających z ustalonych na rok szkolny 2011/2012 

zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego przedstawiono w tabeli. 

l.p. zadanie z zakresu 

nadzoru 

pedagogicznego 

1. prawidłowość 

wykonywania przez 

dyrektorów publicznych 

szkół i placówek 

planowych zadań 

w zakresie nadzoru 

pedagogicznego 

2. zgodność 

przeprowadzania 

egzaminów 

poprawkowych 

z przepisami prawa 

3. wybór podręczników 

szkolnych 


klasyfikowania 

i promowania w zakresie 

dopuszczania słuchaczy 

do egzaminów 

semestralnych 

w publicznej i 

niepublicznej szkole 

ponadgimnazjalnej dla 

dorosłych 

5. prawidłowość organizacji 

praktyk zawodowych 

przez publiczne technika 

dla młodzieży 

6. zgodność organizacji 

i sposobu działania innej 

formy wychowania 


7. przestrzeganie przepisów 

dotyczących nauczania 

języka mniejszości 

etnicznych oraz jej 

własnej historii i kultury 

liczba kontroli liczba kontroli uwagi o realizacji 

zaplanowanych przeprowadzonych 

kontroli – 

128 128 zrealizowano 



97 96 

nie zrealizowano 

(1 kontrola) 



18 8 

nie zrealizowano 

(10 kontroli) 

120


zajęć z wychowania 

fizycznego realizowanych 

w formie zajęć klasowo 

– lekcyjnych z ramowymi 

planami nauczania 

w zakresie liczby uczniów 

w grupach w szkołach 

podstawowych, 

gimnazjach i szkołach 

ponadgimnazjalnych oraz 

podziału na grupy dla 

dziewcząt i chłopców 

w szkołach 

ponadgimnazjalnych 


kształcenia uczniów 

z upośledzeniem 

umysłowym w stopniu 

umiarkowanym lub 

znacznym 

w szkołach 

podstawowych 

i gimnazjach 

ogólnodostępnych, 

integracyjnych oraz 

ogólnodostępnych 

z oddziałami 

integracyjnymi 

z przepisami prawa 


nadzorowania realizacji 

przez dzieci pięcioletnie 

i sześcioletnie rocznego 

obowiązkowego 

przygotowania 


RAZEM 


6 6 

zrealizowano 


726 717 

Przyczyny niewykonania planu nadzoru pedagogicznego: 

• liczbę kontroli w zakresie „przestrzegania przepisów dotyczących nauczania 

języka mniejszości etnicznych oraz jej własnej historii i kultury” zaplanowano 

z przekroczeniem próby określonej przez MEN, a wynikającej z błędnego 

uwzględnienia szkół, w których nauczany jest język mniejszości narodowych 

(dotyczy 6 szkół). 

• w pozostałych szkołach język mniejszości etnicznych nauczany jest poza 

szkołą, w tych szkołach nie przeprowadzono kontroli ( dotyczy 4 szkół). 

121

1. Przeprowadzanie kontroli planowych. 

Przeprowadzając kontrole planowe wizytatorzy stosowali przepisy rozporządzenia 

w sprawie nadzoru pedagogicznego. 

Na 717 kontroli planowych było przeprowadzonych przez: 

• jedną osobę – 696; 

• zespół dwuosobowy – 21; 

• zespół więcej niż dwuosobowy – 0; 

W roku szkolnym 2011/12 kontrole planowe przeprowadziło 5 wizytatorów 

Kuratorium Oświaty we Wrocławiu oraz 12 wizytatorów trzech oddziałów 

zamiejscowych. W trakcie roku szkolnego liczba kontrolujących uległa zmianie, 

ponieważ część spośród wizytatorów ds. kontroli zdobyła uprawnienia ewaluatorów, 

zostali zatrudnieni nowi wizytatorzy, a jeden wizytator odszedł z Kuratorium. 

Wszystkie komórki organizacyjne Kuratorium Oświaty we Wrocławiu, których 

właściwością jest przeprowadzanie kontroli, realizowały kontrole planowe w każdym 

z ustalonych na rok szkolny 2011/2012 zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego, 

jeżeli tylko dany typ placówki występował na terenie działania komórki. 

Wszystkie 717 kontrole zostały przeprowadzone na podstawie upoważnień 

wydanych przez Dolnośląskiego Kuratora Oświaty. 

Wszyscy dyrektorzy 615 kontrowanych szkół lub placówek zostali zawiadomieni 

o planowanej kontroli w terminie nieprzekraczającym 7 dni od dnia ich rozpoczęcia. 

Wszystkie kontrole zostały przeprowadzone w terminie nieprzekraczającym 2 dni 

roboczych. 

Kontrolujący sporządzili łącznie 717 protokołów kontroli, w tym wszystkie w terminie 

7 dni od dnia zakończenia czynności w szkole lub placówce. 

W wymienionym okresie kontrolnym (rok szkolny 2011/2012) nie zaistniały 

nieprawidłowości w stosowaniu procedury przeprowadzania kontroli. 

2. Nadzór Kuratora Oświaty nad przeprowadzaniem kontroli planowych 

Dolnośląski Kurator Oświaty nadzoruje realizację zadań związanych z planowaniem, 

organizowaniem i przeprowadzaniem kontroli planowych. 

Dolnośląski Kurator Oświaty podpisał Plan nadzoru pedagogicznego na rok szkolny 

2011/2012 zawierający m.in. tematykę kontroli planowych i wyszczególnione typy 

placówek zaplanowanych do kontroli. Dyrektor Wydziału Nadzoru Pedagogicznego 

określił liczby szkół i placówek podlegających poszczególnym kontrolom z podziałem 

na wszystkie ośrodki, biorąc pod uwagę liczbę szkół i placówek znajdujących się na 

terenie działania jednostki i liczbę zatrudnionych wizytatorów ds. kontroli. 

Działania związane z dokonywaniem przydziału kontroli poszczególnym wizytatorom 

realizują kierownicy poszczególnych oddziałów, a wizytatorom zatrudnionym we 

Wrocławiu, wizytator upoważniony przez Dyrektora Wydziału. 

Bezpośredni nadzór nad prawidłową realizacją planu i przebiegiem kontroli sprawuje 

Dyrektor Wydziału Nadzoru Pedagogicznego. 

122

W roku szkolnym 2011/2012 wszystkie protokoły pokontrolne zostały podpisane 

przez dyrektorów kontrolowanych szkół i placówek. Do żadnej z przeprowadzonych 

kontroli nie wniesiono zastrzeżeń. 

W okresie objętym podsumowaniem do Dolnośląskiego Kuratora Oświaty nie 

wpłynęły skargi dotyczące prowadzenia kontroli przez wizytatorów Kuratorium 

Oświaty we Wrocławiu. 

2.1.2. Wnioski z kontroli planowych 

Wnioski: 

a) wynikające analizy wyników kontroli 

1) W przypadku dolnośląskich szkół najwięcej nieprawidłowości stwierdzono 

w trakcie kontroli planowych przeprowadzonych w zakresie: 

− zgodności organizacji zajęć z wychowania fizycznego realizowanych w formie 

zajęć klasowo - lekcyjnych z ramowymi planami nauczania w zakresie liczby 

uczniów w grupach w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach 

ponadgimnazjalnych oraz podziału na grupy dla dziewcząt i chłopców 

w szkołach ponadgimnazjalnych. 

− prawidłowości klasyfikowania i promowania w zakresie dopuszczania 

słuchaczy do egzaminów semestralnych w publicznej i niepublicznej szkole 

ponadgimnazjalnej dla dorosłych (zwłaszcza w formie zaocznej). 

− prawidłowości w zakresie zgodności z przepisami prawa przeprowadzania 

egzaminów poprawkowych. 

2) Większość nieprawidłowości stwierdzonych w trakcie kontroli planowych dotyczyła 

jednostkowych przypadków. 

3) W planowaniu nadzoru pedagogicznego należy uwzględnić kontrolę realizacji 

zaleceń wydanych po przeprowadzeniu kontroli planowych. 

b) dotyczące organizacji kontroli 

Analiza organizacji kontroli planowych nie wskazuje na potrzebę wprowadzenia 

zmian. 

123

2.1.3. Wyniki kontroli planowych 

2.1.3.1. Kontrola prawidłowości wykonywania przez dyrektorów 

publicznych szkół i placówek planowych zadań w zakresie nadzoru 

pedagogicznego. 

Celem kontroli było pozyskanie informacji o prawidłowości wykonywania przez 

dyrektorów publicznych szkół i placówek planowych zadań w zakresie nadzoru 

pedagogicznego w roku szkolnym 2011/2012. 

Kontrolą zostały objęte publiczne szkoły wszystkich typów i różne rodzaje 

publicznych placówek znajdujące się na obszarze województwa dolnośląskiego. 

Zaplanowano przeprowadzenie kontroli w 5 % samodzielnych publicznych szkół 

i placówek oraz 5 % publicznych szkół i placówek, wchodzących w skład zespołów 

publicznych szkół i placówek. 

Kontrola została zrealizowana w okresie od kwietnia do czerwca 2012 roku. 

Opis danych i ich analiza 

Kontrolą objęto 128 publicznych szkół i placówek, w tym: 

• publiczne przedszkola w liczbie 20 

• publiczne szkoły podstawowe, publiczne gimnazja, publiczne szkoły 

ponadgimnazjalne, publiczne szkoły artystyczne, publiczne placówki kształcenia 

ustawicznego, publiczne placówki kształcenia praktycznego, publiczne ośrodki 

dokształcania i doskonalenia zawodowego w liczbie 94, 

• publiczne placówki oświatowo-wychowawcza, publiczne placówki artystyczne, 

publiczne młodzieżowe ośrodki wychowawcze, publiczne młodzieżowe ośrodki 

socjoterapii, publiczne specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, publiczne 

specjalne ośrodki wychowawcze, publiczne ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze, 

publiczne placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie 

pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania w liczbie 7, 

• publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne, publiczne placówki 

doskonalenia nauczycieli i publiczne biblioteki pedagogiczne w liczbie 7. 

1. Dyrektorzy kontrolowanych szkół i placówek posiadają plany nadzoru 

pedagogicznego na rok szkolny 2011/2012. 

Na 128 skontrolowanych szkół i placówek, plan nadzoru pedagogicznego 

posiadało 124 dyrektorów, co stanowi 100 % ogółu. 

2. Plany nadzoru pedagogicznego uwzględniają przeprowadzenie ewaluacji 

wewnętrznej. 

W 128 (100%) skontrolowanych szkołach i placówkach w planach nadzoru 

pedagogicznego uwzględniono przeprowadzenie ewaluacji wewnętrznej. 

124

3. Realizacja zaplanowanej w szkole i placówce ewaluacji wewnętrznej 

z uwzględnieniem wymagań określonych w rozporządzeniu. 

• realizacja zaplanowanej ewaluacji wewnętrznej w kontrolowanych 

przedszkolach (§ 20 ust. 1 pkt 1 i załącznik – część I oraz § 21 ust. 2 pkt 1): 

Obszar 

Wymaganie 

Liczba 

przedszkoli, 

w których 

ewaluacja 

została 

zaplanowan 

a w zakresie 

Liczba 

przedszkoli, w 

których 

zaplanowana 

ewaluacja 

została 

przeprowadzon 

a 4) 

Liczba 

przedszkoli, 

w których zgodnie 

z 

harmonogramem 

ewaluacji 

zamieszczonym 

w planie nadzoru 

pedagogicznego, 

ewaluacja będzie 

przeprowadzona 

do końca roku 

szkolnego 4) 

1 2 3 4 5 

1. Efekty 

działalności 

dydaktycznej, 

wychowawcze 

j i opiekuńczej 

oraz innej 


statutowej 

przedszkola. 

2. Procesy 

zachodzące 

w przedszkolu 

. 

1.1. Dzieci 

nabywają 

wiadomości 

i umiejętności 

1.2. Dzieci są 

aktywne 

1.3. 

Respektowane są 

normy społeczne 

2.1. Przedszkole 

ma koncepcję 

pracy 

2.2. Oferta zajęć 

umożliwia 

realizację 

podstawy 

programowej 

wychowania 


2.3. Procesy 

wspomagania 

rozwoju i edukacji 

dzieci mają 

charakter 

zorganizowany 

2.4. Procesy 

wspomagania 

rozwoju 

i edukacji dzieci 

są efektem 

współdziałania 

nauczycieli 

8 7 1 

10 7 3 

8 7 1 

7 5 2 

12 7 5 

7 6 1 

5 5 0 

125

3. Funkcjonowan 

ie przedszkola 

w środowisku 

lokalnym. 

4. Zarządzanie 

przedszkolem. 

5. Inne 

zagadnienia 

uznane 

w przedszkolu 

za istotne. 

2.5. Prowadzone 

są działania 

służące 

wyrównywaniu 

szans 

edukacyjnych 

3.1. 

Wykorzystywane 

są zasoby 

środowiska na 

rzecz 

wzajemnego 

rozwoju 

3.2. 


są informacje 

o losach dzieci, 

które uczęszczały 

do przedszkola 

3.3. Promowana 

jest wartość 

wychowania 


3.4. Rodzice są 

partnerami 

przedszkola 

4.1. Funkcjonuje 

współpraca 

w zespołach 

4.2. Sprawowany 

jest wewnętrzny 

nadzór 

pedagogiczny 

4.3. Przedszkole 

ma odpowiednie 

warunki lokalowe 

i wyposażenie 

5.1. Zapewnienie 

dzieciom 

bezpiecznych 

i higienicznych 

warunków 

wychowania 

i opieki 

5.2. Działania 

prozdrowotne 

realizowane 

w przedszkolu 

5.3. 

Przestrzeganie 

praw dziecka 

5.4. Inne (jakie?) 

- Adaptacja do 

warunków 

przedszkola 

dzieci 3- letnich. - 

6 5 1 

4 2 2 

6 4 2 

2 2 0 

6 4 2 

3 2 1 

4 2 2 

3 2 1 

1 1 0 

1 1 0 

1 1 0 

2 

2 0 

126

Rozwój 

inteligencji 

wielorakich ze 

szczególnym 

uwzględnieniem 

inteligencji 

przyrodniczej. 

W trakcie przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. 

• realizacja zaplanowanej ewaluacji wewnętrznej w kontrolowanych: publicznej 

szkole podstawowej, publicznym gimnazjum, publicznej szkole 

ponadgimnazjalnej, publicznej szkole artystycznej, publicznej placówce 

kształcenia ustawicznego, publicznej placówce kształcenia praktycznego, 

publicznym ośrodku dokształcania i doskonalenia zawodowego (§ 20 ust. 1 

pkt 1 i załącznik – część II oraz § 21 ust. 2 pkt 1): 

Obszar 

Wymaganie 

Liczba szkół 

i placówek, 

w których 

ewaluacja 

została 

zaplanowan 

a w zakresie 

Liczba szkół i 

placówek w 

których 

zaplanowana 

ewaluacja 

została 

przeprowadzon 

a 4) 


i placówek, 

w których zgodnie 

z 

harmonogramem 

ewaluacji 

zamieszczonym 






szkolnego 4) 

1 2 3 4 5 

1. Efekty 


dydaktycznej, 

wychowawczej 

i opiekuńczej 

oraz innej 


statutowej 

szkoły lub 

placówki. 

2. Procesy 

zachodzące w 

szkole lub 

1.1. Analizuje się 

wyniki 

sprawdzianu, 

egzaminu 

gimnazjalnego, 

egzaminu 

maturalnego 

i egzaminu 

potwierdzającego 

kwalifikacje 

zawodowe 

1.2. Uczniowie 

nabywają 

wiadomości 


1.3. Uczniowie są 

aktywni 

1.4. 



2.1. Szkoła lub 

placówka ma 

koncepcję pracy 

51 35 16 

40 27 13 

34 22 12 

35 23 12 

21 17 4 

127

placówce. 

3. Funkcjonowa 

nie szkoły lub 

placówki w 

środowisku 

lokalnym. 


szkołą lub 

placówką. 

5. Inne 

zagadnienia 

uznane w 

szkole lub 

placówce za 

istotne. 

2.2. Oferta 

edukacyjna 

umożliwia 

realizację 

podstawy 

programowej 

2.3. Procesy 

edukacyjne mają 

charakter 

zorganizowany 

2.4. Procesy 

edukacyjne są 

efektem 


nauczycieli 

2.5. Kształtuje się 

postawy uczniów 



służące 

wyrównywaniu 

szans 

edukacyjnych 

3.1. 


są zasoby 


rzecz 

wzajemnego 

rozwoju 

3.2. 


są informacje 

o losach 

absolwentów 



edukacji 


partnerami szkoły 


współpraca 

w zespołach 



nadzór 

pedagogiczny 

4.3. Szkoła lub 

placówka ma 

odpowiednie 




uczniom 

bezpiecznych 


warunków nauki, 

wychowania 

i opieki 

25 20 5 

26 13 13 

18 13 5 

22 15 7 

34 16 18 

12 8 4 

10 8 2 

11 9 2 

18 13 5 

17 12 5 

14 9 5 

9 7 2 

8 8 0 

128

5.2. Analiza 

wyników 

klasyfikowania 

i promowania 

uczniów 

5.3. Organizacja 

pomocy 

psychologiczno- 

-pedagogicznej 

5.4. Frekwencja 

uczniów na 

zajęciach 

edukacyjnych 

5.4. 

Przestrzeganie 

praw dziecka 

i ucznia 

5.5. Inne/jakie:: 

-Formy 

doskonalenia 

zawodowego, 

a jakość pracy. 

11 7 4 

9 9 0 

12 11 1 

4 4 0 

- Wykorzystanie 

przez nauczycieli 

techniki 

komputerowej 

i informacyjnej 

w procesie 

dydaktycznym. 

3 2 1 

- Współpraca 

nauczycieli zajęć 

edukacyjnych 

z nauczycielami 

wspomagającymi 

oraz 

nauczycielami 

specjalistami przy 

organizacji pracy 

oddziałów 

integracyjnych. 

W trakcie kontroli stwierdzono nieprawidłowości, które dotyczyły: 

1) nieumieszczenia w planie nadzoru pedagogicznego harmonogramu 

ewaluacji wewnętrznej - 1. 

• realizacja zaplanowanej ewaluacji wewnętrznej w kontrolowanych publicznej 

placówce oświatowo-wychowawczej, publicznej placówce artystycznej, 

publicznym młodzieżowym ośrodku wychowawczym, publicznym 

129

młodzieżowym ośrodku socjoterapii, publicznym specjalnym ośrodku szkolnowychowawczym, 

publicznym specjalnym ośrodku wychowawczym, 

publicznym ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym, publicznej placówce 

zapewniającej opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza 

miejscem stałego zamieszkania § 20 ust. 1 pkt 1 i załącznik – część III oraz 

§ 21 ust. 2 pkt 1): 

Obszar 

Wymaganie 

Liczba 

placówek, 

w których 

ewaluacja 

została 

zaplanowan 

a w zakresie 

Liczba 

placówek, 

w których 

zaplanowana 

ewaluacja 

została 

przeprowadzon 

a 4) 

Liczba placówek, 

w których 

zgodnie 

z 

harmonogramem 

ewaluacji 

zamieszczonym 






szkolnego 4) 

1 2 3 4 5 

1. Efekty 


dydaktycznej, 

wychowawcze 

j i opiekuńczej 

oraz innej 


statutowej 

placówki. 

2. Procesy 

zachodzące 

w placówce. 

1.1. 

Wychowankowie 

nabywają 

wiadomości 


1.2. 

Wychowankowie 

są aktywni 

1.3. 



2.1. Placówka ma 


2.2. Oferta 

edukacyjna 

umożliwia 

realizację zadań 

placówki 

2.3. Procesy 


charakter 

zorganizowany 

2.4. Procesy 

edukacyjne są 

efektem 


nauczycieli 

2.5. Kształtuje się 

postawy 

wychowanków 



służące 

wyrównywaniu 

szans 

edukacyjnych 

5 4 1 

2 2 0 

5 4 1 

1 1 0 

1 1 0 

2 1 1 

2 1 1 

2 1 1 

2 1 1 

130

3. Funkcjonowa 

nie placówki 

w środowisku 

lokalnym. 


placówką. 

5. Inne 

zagadnienia 

uznane w 

placówce za 

istotne. 

3.1. 


są zasoby 


rzecz 

wzajemnego 

rozwoju 



edukacji 


partnerami 

placówki 


współpraca 

w zespołach 



nadzór 

pedagogiczny 

4.3. Placówka 

ma odpowiednie 

warunki lokalowe i 

wyposażenie 


bezpiecznych 


warunków nauki, 

wychowania 

i opieki 

5.2. Działania 

prozdrowotne 

realizowane 

w placówce 

Inne (jakie?) 

- Skuteczność 

podejmowanych 

działań 

wychowawczych 

i profilaktycznych. 

1 1 0 

1 1 0 

2 1 1 

1 1 0 

1 1 0 

1 1 0 

2 2 0 

1 1 0 

- Ocena 

atrakcyjności 

i przydatności 

oferty zajęć 

porannych dla 

szkół, 

realizowanych 

w MDK w ramach 

podstawy 

programowej. 

2 2 0 

W trakcie kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. 

131

• realizacja zaplanowanej ewaluacji wewnętrznej w kontrolowanych: publicznej 

poradni psychologiczno-pedagogicznej, publicznej placówce doskonalenia 

nauczycieli i publicznej bibliotece pedagogicznej (§ 20 ust. 1 pkt 1 i załącznik 

– część IV oraz § 21 ust. 2 pkt 1): 

Obszar 

Wymaganie 

Liczba 

placówek, 

w których 

ewaluacja 

została 

zaplanowan 

a w zakresie 

Liczba 

placówek, 

w których 

zaplanowana 

ewaluacja 

została 

przeprowadzon 

a 4) 

Liczba placówek, 

w których 

zgodnie 

z 

harmonogramem 

ewaluacji 

zamieszczonym 






szkolnego 4) 

1 2 3 4 5 

1. Efekty 


dydaktycznej, 

wychowawczej 

i opiekuńczej 

oraz innej 


statutowej 

placówki. 

2. Procesy 

zachodzące 

w placówce. 

1.1. Potrzeby 

osób 

korzystających 

z oferty placówki 

są realizowane 

1.2. Osoby 

korzystające 

z oferty placówki 

są aktywne 

1.3. Osoby 

korzystające z 

oferty placówki są 

zadowolone z 


placówki 



2.2. Oferta 

placówki 

umożliwia 

realizację zadań 

placówki 

2.3. Procesy 


charakter 

zorganizowany 

i są efektem 


nauczycieli 



służące 

wyrównywaniu 

szans 

edukacyjnych 

5 4 1 

2 1 1 

5 3 2 

2 2 0 

4 3 1 

2 0 2 

1 0 1 

132

3. 

Funkcjonowani 

e placówki 

w środowisku 

lokalnym. 


placówką. 

5. Inne 

zagadnienia 

uznane 

w placówce za 

istotne. 

3.1. 


są zasoby 


rzecz 

wzajemnego 

rozwoju 



edukacji 


współpraca 

w zespołach 



nadzór 

pedagogiczny 


odpowiednie 



5.1. Prowadzenie 


informacyjnej 

5.2. Opracowanie 

i wdrażanie 

programów 

doskonalenia 

nauczycieli 

5.3. Inne (jakie?): 

…………… 

0 0 0 

3 3 0 

0 0 0 

1 0 1 

0 0 0 

1 1 0 

0 0 0 

0 0 0 


4. Plany nadzoru pedagogicznego uwzględniają przeprowadzenie kontroli 

przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności 

dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej 

szkoły lub placówki (zespołu). 

W trakcie kontroli nie wykryto przypadków nieuwzględnienia w planie nadzoru 

pedagogicznego przeprowadzenia kontroli przestrzegania przez nauczycieli 

przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej 

i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki (zespołu). 

5. Realizacja zaplanowanych w szkole lub placówce kontroli przestrzegania przez 

nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, 

wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub 

placówki (zespołu). 

Zaplanowane w szkołach i placówkach kontrole dotyczyły: 

− Prawidłowości prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania - 118 (92%). 

− Przestrzegania przez nauczycieli zasad, oceniania, klasyfikowania i promowania 

– 74 (58%). 

133

− Realizacji godzin określonych w art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy Karta Nauczyciela i ich 

dokumentowanie – 72 (56%). 

− Realizacji podstawy programowej / szkolnego zestawu programów – 92 (72%). 

− Zapewniania uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania 

i opieki – 83 (65%). 

− Prawidłowości organizacji turystyki i krajoznawstwa – 47 (37%). 

− W 68 (53%) szkołach/placówkach zaplanowano inną tematykę kontroli, która 

najczęściej dotyczyła: 

− Udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej uczniom; 

− Zajęć pozalekcyjnych. 

W trakcie kontroli stwierdzono przypadki nieprawidłowości, które dotyczyły 

nieumieszczenia w planie nadzoru pedagogicznego harmonogramu kontroli - 2 

3. Wnioski wynikające z analizy wyników kontroli: 

1. wskazujące na potrzeby w zakresie wspomagania pracy szkół i placówek, 

określające zakres wspomagania: 

Dyrektorzy dolnośląskich szkół prawidłowo wykonują planowe zadania 

z zakresu nadzoru pedagogicznego, stąd też nie ma potrzeby organizowania 

wspomagania pracy szkół i placówek w tym zakresie. 

2. wskazujące na potrzeby w zakresie planowania nadzoru pedagogicznego: 

W szkołach, w których w planie nadzoru pedagogicznego nie umieszczono 

harmonogramu kontroli i ewaluacji zaplanować kontrolę realizacji zaleceń. 

134

2.1.3.2. Kontrola prawidłowości w zakresie zgodności z przepisami prawa 

przeprowadzania egzaminów poprawkowych. 

Celem kontroli było pozyskanie informacji o prawidłowości przeprowadzania 

egzaminów poprawkowych. 

Kontrolą zostały objęte szkoły publiczne (dla młodzieży): gimnazjum, trzyletnie liceum 

ogólnokształcące oraz czteroletnie technikum znajdujące się na obszarze 

województwa dolnośląskiego 

Zaplanowano przeprowadzenie kontroli w 10 % wskazanych powyżej typów szkół. 

Kontrola została zrealizowana w okresie od października do grudnia 2011 roku. 

Kluczowym zagadnieniem przedmiotowej kontroli było uzyskanie informacji 

o prawidłowości przeprowadzania egzaminów poprawkowych. 


Kontrolą objęto 329 egzaminów poprawkowych w 72 szkołach, w tym: 

− 185 egzaminów poprawkowych w 43 gimnazjach, 

− 74 egzaminy poprawkowe w 15 trzyletnich liceach ogólnokształcących, 

− 70 egzaminów poprawkowych w 14 czteroletnich technikach. 

Informacje o kontrolowanych egzaminach poprawkowych 

1) Dyrektor szkoły wyznaczył termin przeprowadzenia egzaminu poprawkowego 

do dnia zakończenia rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych 

w przypadku 329 (100%) egzaminów poprawkowych we wszystkich badanych 

szkołach. 

2) Dyrektor szkoły powołał właściwy skład komisji do przeprowadzenia egzaminu 

poprawkowego w przypadku 321 egzaminów poprawkowych we wszystkich 

badanych szkołach, tj.: 

− 179 egzaminów poprawkowych w gimnazjach, 

− 74 egzaminy poprawkowe w trzyletnich liceach ogólnokształcących, 

− 68 egzaminów poprawkowych w czteroletnich technikach. 

3) Ze wszystkich przeprowadzonych egzaminów poprawkowych (329) został 

sporządzony protokół. 

4) Egzamin poprawkowy został przeprowadzony w terminie wyznaczonym przez 

dyrektora szkoły do dnia zakończenia rocznych zajęć dydaktycznowychowawczych 

w przypadku 327 egzaminów poprawkowych we wszystkich 

badanych szkołach, w przypadku: 


− 74 egzaminów poprawkowych w trzyletnich liceach ogólnokształcących, 


135

Dyrektor szkoły wyznaczył dodatkowy termin egzaminu poprawkowego uczniowi, 

który z przyczyn usprawiedliwionych nie przystąpił do egzaminu poprawkowego 

w przypadku 2 egzaminów poprawkowych w gimnazjum. 

5) Wszystkie protokoły z egzaminu poprawkowego zawierają skład komisji. 

6) Egzamin poprawkowy został przeprowadzony w ostatnim tygodniu ferii letnich 

w przypadku 328 egzaminów poprawkowych we wszystkich badanych 

szkołach, tj.: 




7) Egzamin poprawkowy został przeprowadzony w dodatkowym terminie 

wyznaczonym przez dyrektora szkoły, nie później niż do końca września 

w przypadku 2 egzaminów poprawkowych w gimnazjach. 

8) Egzamin poprawkowy został przeprowadzony w odpowiedniej formie 

w przypadku wszystkich egzaminów poprawkowych. 

9) Protokół z egzaminu poprawkowego zawiera pytania egzaminacyjne 

w przypadku: 315 (95,73 %) egzaminów poprawkowych we wszystkich 

badanych szkołach, tj.: 




10) Protokół z egzaminu poprawkowego zawiera jego wynik w przypadku 

306 egzaminów poprawkowych we wszystkich badanych szkołach, 

w przypadku: 




11) Protokół z egzaminu poprawkowego zawiera uzyskaną przez ucznia ocenę 

w przypadku wszystkich egzaminów poprawkowych we wszystkich badanych 

szkołach. 

12) Do wszystkich protokołów z egzaminu poprawkowego dołączono pisemne 

prace ucznia. 

136

13) Protokół z egzaminu poprawkowego zawiera zwięzłą informację o ustnych 

odpowiedziach ucznia w przypadku 323 egzaminów poprawkowych 

we wszystkich badanych szkołach, tj.: 




Wnioski wynikające z analizy wyników kontroli: 

1. Wskazujące na potrzeby w zakresie wspomagania pracy szkół, określające zakres 

wspomagania: 

Uwzględnić w tematyce konferencji dla dyrektorów szkół omówienie najczęściej 

występujących nieprawidłowości w przeprowadzaniu egzaminów poprawkowych 

w szkołach województwa dolnośląskiego w kontekście obowiązujących przepisów 

prawa. 

2. Wskazujące na potrzeby w zakresie planowania nadzoru pedagogicznego: 

Uwzględnić w planowaniu nadzoru pedagogicznego kontrolę realizacji zaleceń 

wydanych po kontroli planowej w zakresie zgodności z przepisami prawa 

przeprowadzania egzaminów poprawkowych 

137

2.1.3.3 Kontrola w zakresie wyboru podręczników 

Celem kontroli było: 

− przestrzeganie przez szkoły przepisów art. 22a ust. 1 i 2e ustawy o systemie 

oświaty; 

− zgodność wyboru podręczników z przepisami prawa; 

Kontrolą zostały objęte publiczne szkoły podstawowe i publiczne gimnazja, 

znajdujące się na terenie województwa dolnośląskiego. 

Zaplanowano przeprowadzenie kontroli w 10% samodzielnych szkół wskazanych 

powyżej typów szkół i jednostek oraz w 10% tych samych typów szkół i jednostek 

w zespołach. 

Kontrola została zrealizowana w okresie od września do października 2011roku. 


Kontrolą objęto 76 publicznych szkół podstawowych i 43 publiczne gimnazja. 

Informacje o kontrolowanych szkołach: 

1. Na 76 kontrolowanych szkół podstawowych w 51 (67%) nauczyciele dokonali 

wyboru podręczników do obowiązkowych zajęć edukacyjnych spośród podręczników 

dopuszczonych do użytku szkolnego. 

2. W I etapie edukacyjnym nie dokonano wyboru podręczników do 1 obowiązkowych 

(zajęcia komputerowe) zajęć edukacyjnych oraz w II etapie edukacyjnym nie 

dokonano wyboru podręczników do 7 (j. polski, matematyka, przyroda, muzyka, 

plastyka, technika, informatyka) obowiązkowych zajęć edukacyjnych. 

3. Na 43 kontrolowane gimnazja, w 32 (74%) nauczyciele dokonali wyboru 

podręczników do obowiązkowych zajęć edukacyjnych spośród podręczników 

dopuszczonych do użytku szkolnego. 

4. W III etapie edukacyjnym nie dokonano wyboru podręczników do 6 (43%) (wiedza 

o społeczeństwie, biologia, plastyka, muzyka, informatyka, edukacja dla 

bezpieczeństwa) obowiązkowych zajęć edukacyjnych. 

Najczęściej występująca przyczyna niedokonania wyboru podręczników to: 

− możliwość zrealizowania podstawy programowej bez konieczności zakupu 

podręczników w celu zmniejszenia kosztów zakupu podręczników, 

− przygotowywane przez nauczycieli pomoce dydaktyczne pozwalają na atrakcyjne 

dla uczniów prowadzenie zajęć i realizację podstawy programowej, 

− podręczniki do informatyki dostępne na liście dopuszczonych przez MEN 

podręczników nie są dostosowane do posiadanych przez szkołę komputerów. 

5. Wszystkie kontrolowane szkoły podstawowe oraz gimnazja, posiadają zestaw 

podręczników: 

a) 76 szkół podstawowych, co stanowi (100% wszystkich kontrolowanych 

jednostek), 

138

) 43 gimnazja, co stanowi (100% wszystkich kontrolowanych jednostek). 

6. We wszystkich kontrolowanych szkołach podstawowych i gimnazjach dyrektor 

szkoły podał do publicznej wiadomości zestaw podręczników obowiązujących 

w szkole w roku szkolnym 2011/2012, w terminie do dnia 15 czerwca 2011 r. 

7. Najczęściej występującymi formami podania do publicznej wiadomości 

obowiązującego w szkole w roku szkolnym 2011/2012 zestawu podręczników były: 

− wywieszenie w szkole na tablicy ogłoszeń, 

− zamieszczenie na stronie internetowej kontrolowanej szkoły, 

− przekazanie zestawu (w formie papierowej) rodzicom. 

8. Na 76 kontrolowanych szkół podstawowych, w 72 (95%) szkołach podręczniki 

znajdujące się w zestawie podręczników obowiązujących w szkole w roku szkolnym 

2011/2012 są wpisane do wykazu podręczników przeznaczonych do kształcenia 

ogólnego, prowadzonego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. 

Liczba podręczników ujętych w zestawie podręczników, które nie są wpisane do 

wykazu podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego w szkołach 

podstawowych wynosi 4. 

9. Na 43 kontrolowane gimnazja, we wszystkich szkołach podręczniki znajdujące się 

w zestawie podręczników obowiązujących w szkole w roku szkolnym 2011/2012 są 

wpisane do wykazu podręczników przeznaczonych do kształcenia ogólnego, 

prowadzonego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. 

10. Na 76 kontrolowanych szkół podstawowych, w 75 (99%) szkołach dyrektor szkoły 

podejmował działania organizacyjne umożliwiające obrót używanymi podręcznikami 

na terenie szkoły. 

11. We wszystkich kontrolowanych gimnazjach dyrektor szkoły podejmował działania 

organizacyjne umożliwiające obrót używanymi podręcznikami na terenie szkoły. 

12. Najczęściej występujące formy podejmowanych działań to: 

− indywidualna wymiana podręczników między uczniami, 

− kiermasz szkolny, 

− przekazywanie podręczników do biblioteki szkolnej. 

13. Na 76 kontrolowanych szkół podstawowych, w 42 (55%) szkołach w zestawie 

podręczników obowiązujących w szkole w roku szkolnym 2011/2012 dokonano 

zmian w porównaniu z zestawem z roku szkolnego 2010/2011. 

14. W I etapie edukacyjnym dokonano zmian podręczników do 3 (100%) (edukacja 

wczesnoszkolna, język obcy nowożytny, zajęcia komputerowe) obowiązkowych zajęć 

edukacyjnych oraz w II etapie edukacyjnym dokonano zmian podręczników do 

9 (100%) (język polski, historia i społeczeństwo, język obcy nowożytny, matematyka, 

przyroda, muzyka, plastyka, technika, informatyka) obowiązkowych zajęć 

edukacyjnych. 

15. Na 43 kontrolowane gimnazja, w 24 (56%) kontrolowanych szkołach w zestawie 

podręczników obowiązujących w szkole w roku szkolnym 2011/2012 dokonano 

zmian w porównaniu z zestawem z roku szkolnego 2010/2011. 

16. W III etapie edukacyjnym dokonano zmian podręczników do 14 (100%) (język 

polski, historia, wiedza o społeczeństwie, język obcy nowożytny, drugi język obcy 

139

nowożytny, matematyka, fizyka, chemia, biologia, geografia, muzyka, plastyka, 

informatyka, edukacja dla bezpieczeństwa) obowiązkowych zajęć edukacyjnych. 

17. Najczęściej występujące przyczyny zmiany wyboru podręczników to: 

− zmiana podstawy programowej w kl. III SP. 

− nauczyciele uznali nowo wybrany podręcznik za lepszy do realizacji podstawy 

programowej (bogata oprawa metodyczna i programy multimedialne pomocne 

w nauczaniu). 

− poprzednie podręczniki są wycofywane z obiegu. 

18. Na 76 kontrolowanych szkół podstawowych, w 1 (1%) szkół w szkolnym zestawie 

podręczników znajdują się podręczniki, które mają formę elektroniczną (e-book, 

podręczniki multimedialne). 

19. Na 43 kontrolowane gimnazja, w 2 (5%) szkołach w szkolnym zestawie 

podręczników znajdują się podręczniki, które mają formę elektroniczną (e-book, 

podręczniki multimedialne). 


1. Wskazujące na potrzeby w zakresie wspomagania pracy szkół i placówek, 


Wyniki kontroli wskazują, że obszar nie wymaga wspomagania. 


W wyniku kontroli nie wykazano potrzeb w zakresie planowania nadzoru 

pedagogicznego w tym obszarze. 

140

2.1.3.4. Kontrola prawidłowości klasyfikowania i promowania w zakresie 

dopuszczania słuchaczy do egzaminów semestralnych w publicznej 

i niepublicznej szkole ponadgimnazjalnej dla dorosłych. 

Celem kontroli było pozyskanie informacji o prawidłowości klasyfikowania 

i promowania w zakresie dopuszczania słuchaczy do egzaminów semestralnych 

w publicznej i niepublicznej szkole ponadgimnazjalnej dla dorosłych. 

Kontrolą zostały objęte publiczne szkoły ponadgimnazjalne ogólnokształcące dla 

dorosłych, niepubliczne szkoły ponadgimnazjalne ogólnokształcące dla dorosłych 

z uprawnieniami szkoły publicznej (liceum ogólnokształcące, uzupełniające liceum 

ogólnokształcące), publiczne szkoły ponadgimnazjalne dla dorosłych prowadzące 

kształcenie zawodowe i niepubliczne szkoły ponadgimnazjalne dla dorosłych 

z uprawnieniami szkoły publicznej prowadzące kształcenie zawodowe (zasadnicza 

szkoła zawodowa, technikum, technikum uzupełniające, szkoła policealna) 

znajdujące się na obszarze województwa dolnośląskiego. 

Zaplanowano przeprowadzenie kontroli w 20 % losowo wybranych publicznych szkół 

ponadgimnazjalnych ogólnokształcących dla dorosłych, w 5% niepublicznych szkół 

ponadgimnazjalnych ogólnokształcących dla dorosłych z uprawnieniami szkoły 

publicznej (liceum ogólnokształcące, uzupełniające liceum ogólnokształcące), oraz 

w 20% szkół ponadgimnazjalnych dla dorosłych prowadzących kształcenie 

zawodowe i w 5% niepublicznych szkół ponadgimnazjalnych dla dorosłych 

z uprawnieniami szkoły publicznej prowadzących kształcenie zawodowe (zasadnicza 

szkoła zawodowa, technikum, technikum uzupełniające, szkoła policealna). 

Kontrola została zrealizowana w okresie 1 marca do 30 kwietnia w roku szkolnym 

2011/2012, za wyjątkiem dwóch kontroli, z których jedna została przeprowadzona 

pilotażowo w dniu 6 lutego 2012r., natomiast druga – w dniu 25.06.2012r. 


o klasyfikowaniu i promowaniu w zakresie dopuszczania słuchaczy do egzaminów 

semestralnych w publicznej i niepublicznej szkole ponadgimnazjalnej dla dorosłych. 

Opis danych i ich analiza. 

Kontrolą objęto 96 losowo wybranych szkół: 61 publicznych i 35 niepublicznych, 

w tym: 

• 18 liceów ogólnokształcących, 

• 20 uzupełniających liceów ogólnokształcących, 

• 6 zasadniczych szkół zawodowych, 

• 2 technika, 

• 19 techników uzupełniających, 

• 31 szkół policealnych. 

Kontrolą objęto formy kształcenia stacjonarnego - 19, zaocznego - 73 oraz 

stacjonarnego i zaocznego - 4. 

141

Informacje o organizacji prawidłowości klasyfikowania i promowania w zakresie 

dopuszczania słuchaczy do egzaminów semestralnych w publicznej i niepublicznej 

szkole ponadgimnazjalnej dla dorosłych. 

Forma stacjonarna 

Na 19 kontrolowanych szkół kształcących w formie stacjonarnej 18 dopuściło do 

poszczególnych egzaminów słuchaczy, spełniających łącznie oba warunki, tj. 50% 

obecności i ocena pozytywna z zajęć edukacyjnych. 1 szkoła dopuściła słuchaczy do 

poszczególnych egzaminów mimo niespełnienia obu warunków. Nie stwierdzono 

przypadków szkół, w których żaden ze słuchaczy nie został dopuszczony do 

egzaminu semestralnego. 

Dyrektor szkoły, która nie spełniła określonych w tym zakresie wymagań, nie podał 

żadnych wyjaśnień dotyczących przyczyn zaistnienia nieprawidłowości. 

Na 19 kontrolowanych szkół kształcących w formie stacjonarnej w 1 szkole do 

poszczególnych egzaminów dopuszczono słuchaczy, którzy otrzymali ocenę 

negatywną z obowiązkowych zajęć edukacyjnych, ale po wykonaniu pracy kontrolnej 

złożonej w terminie określonym przez nauczyciela prowadzącego dane zajęcia 

edukacyjne uzyskali z tej pracy ocenę uznaną za pozytywną w ramach 

wewnątrzszkolnego systemu oceniania. 

Nie było szkół, w których dopuszczono słuchaczy do poszczególnych egzaminów 

mimo niespełnienia wyżej wymienionych warunków. 

Nie stwierdzono przypadków szkół, w których żaden ze słuchaczy nie został 

dopuszczony do egzaminu semestralnego. 

Na 19 kontrolowanych szkół kształcących w formie stacjonarnej, w 1 szkole 

słuchacze nie zostali skreśleni z listy słuchaczy, pomimo niespełnienia warunków 

dopuszczenia do egzaminów semestralnych i nieotrzymania zgody dyrektora szkoły 

na powtarzanie semestru. 

Dyrektor szkoły, w której słuchacze nie spełnili wymagań, nie podał żadnych 

wyjaśnień dotyczących przyczyn zaistnienia nieprawidłowości. 

Forma zaoczna 

Na 73 kontrolowane szkoły kształcące w formie zaocznej, 65 szkół dopuściło do 

poszczególnych egzaminów słuchaczy, spełniających łącznie oba warunki tj. 50% 

obecności na obowiązkowych konsultacjach i ocena pozytywna z wymaganych 

ćwiczeń i prac kontrolnych. 

W 8 szkołach dopuszczono słuchaczy do poszczególnych egzaminów, mimo 

niespełnienia obu warunków. 



Na 73 kontrolowane szkoły kształcące w formie zaocznej, 9 szkół dopuściło do 

poszczególnych egzaminów słuchaczy, którzy otrzymali ocenę negatywną 

z wymaganych ćwiczeń i prac kontrolnych po wykonaniu drugiej pracy kontrolnej 

złożonej w terminie określonym przez nauczyciela prowadzącego konsultacje i po 

142

uzyskaniu z tej pracy oceny uznanej za pozytywną w ramach wewnątrzszkolnego 

oceniania. 

2 szkoły dopuściły słuchaczy do poszczególnych egzaminów mimo niespełnienia 

wyżej wymienionych warunków. 



Dyrektorzy szkół, których słuchacze nie spełnili wymagań, wskazując przyczynę 

dopuszczenia słuchaczy do egzaminów semestralnych najczęściej podają: 

− Słuchacze, którzy nie spełnili wymogu 50% obecności na obowiązkowych 

konsultacjach, wg wyjaśnień dyrektora, uczestniczyli w dodatkowych zajęciach 

indywidualnych prowadzonych przez nauczycieli w ramach godzin wynikających 

z realizacji art. 42 KN; 

− Frekwencja słuchaczy na zajęciach nie została poprawnie policzona; 

− Prace kontrolne nie były poddawane dotychczas szczegółowej kontroli dyrektora. 

Na 73 kontrolowane szkoły kształcące w formie zaocznej, w 8 szkołach słuchacze nie 

zostali skreśleni z listy słuchaczy, pomimo niespełnienia warunków dopuszczenia do 

egzaminów semestralnych i nieotrzymania zgody dyrektora szkoły na powtarzanie 

semestru. 

Dyrektorzy, których słuchacze nie spełnili wymagań, wskazując przyczynę 

najczęściej podają: 

− Słuchacze nie zostali skreśleni z listy słuchaczy, ponieważ dyrektor nie zauważył 

pomyłki w obliczeniach frekwencji; 

− Dyrektor nie kontrolował dokumentacji związanej z dopuszczeniem słuchaczy do 

egzaminu z poszczególnych przedmiotów, dlatego nie posiadał wiedzy 

o zaistniałych w tym zakresie nieprawidłowościach. 

Forma stacjonarna i zaoczna 

Na 4 kontrolowane szkoły kształcące w formie stacjonarnej i zaocznej, 2 szkoły 

dopuściły do poszczególnych egzaminów słuchaczy, spełniających łącznie oba 

warunki, tj. w formie stacjonarnej - 50% obecności na obowiązkowych zajęciach 

edukacyjnych i ocena pozytywna z zajęć edukacyjnych, a w formie zaocznej – 50% 

obecności na obowiązkowych konsultacjach i ocena pozytywna z wymaganych 

ćwiczeń i prac kontrolnych. 

W 2 szkołach dopuszczono słuchaczy do poszczególnych egzaminów, mimo 

niespełnienia obu warunków. W obu przypadkach nieprawidłowość ta dotyczyła 

kształcenia w formie zaocznej. Nie było natomiast szkół, w których żaden ze 

słuchaczy nie został dopuszczony do egzaminu semestralnego. 

Na 4 kontrolowane szkoły kształcące w formie stacjonarnej i zaocznej, 1 szkoła 

dopuściła w formie zaocznej do poszczególnych egzaminów słuchaczy, którzy 

otrzymali ocenę negatywną z wymaganych ćwiczeń i prac kontrolnych po wykonaniu 

drugiej pracy kontrolnej złożonej w terminie określonym przez nauczyciela 

prowadzącego konsultacje i po uzyskaniu z tej pracy oceny uznanej za pozytywną 

w ramach wewnątrzszkolnego oceniania. 

143

W kontrolowanych szkołach kształcących w formie stacjonarnej i zaocznej nie 

stwierdzono natomiast przypadków dopuszczenia w formie stacjonarnej do 

poszczególnych egzaminów słuchaczy, którzy otrzymali ocenę negatywną 

z obowiązkowych zajęć edukacyjnych, po wykonaniu pracy kontrolnej złożonej 

w terminie określonym przez nauczyciela prowadzącego dane zajęcia edukacyjne 

i po uzyskaniu z tej pracy oceny uznanej za pozytywną w ramach 

wewnątrzszkolnego oceniania. 

Nie było szkół kształcących w formie stacjonarnej i zaocznej, w których dopuszczono 

słuchaczy do poszczególnych egzaminów mimo niespełnienia wyżej wymienionych 

warunków. 

Nie było szkół kształcących w formie stacjonarnej i zaocznej, w których żaden ze 

słuchaczy nie został dopuszczony do egzaminu semestralnego. 

Dyrektorzy szkół, których słuchacze nie spełnili wymagań, wskazując przyczynę 

dopuszczenia słuchaczy do egzaminów semestralnych najczęściej podają: 

− Nieobecność słuchaczy na obowiązkowych konsultacjach tylko nieznacznie 

przekraczała 50%. i wynikała z przyczyn losowych; 

− Nieobecności słuchaczy wynikały z przyczyn losowych oraz z realizacji 

obowiązków zawodowych. 

Na 4 kontrolowane szkoły kształcące w formie stacjonarnej i zaocznej, w 2 szkołach 

słuchacze nie zostali skreśleni z listy słuchaczy, pomimo niespełnienia warunków 

dopuszczenia do egzaminów semestralnych i nieotrzymania zgody dyrektora szkoły 

na powtarzanie semestru. W obu przypadkach dotyczyło to formy zaocznej. 

Dyrektorzy, których słuchacze nie spełnili wymagań, wskazując przyczynę 

najczęściej podają: 

− Dyrektor wziął pod uwagę, że nieobecności słuchaczy przekraczające 50% 

wynikały z przyczyn losowych oraz obowiązków zawodowych. 




Wobec stwierdzenia w trakcie kontroli dość licznych nieprawidłowości (zwłaszcza 

w formie zaocznej), należy zamieścić na stronie internetowej Kuratorium Oświaty 

we Wrocławiu w zakładce Dyrektorzy omówienie przepisów prawa dotyczących 

obowiązków dyrektora szkoły dla dorosłych w zakresie nadzoru nad 

prawidłowością dopuszczania słuchaczy do egzaminów semestralnych 

w publicznej i niepublicznej szkole dla dorosłych. 


Uwzględnić w planowaniu nadzoru pedagogicznego kontrolę realizacji zaleceń 

wydanych po kontroli planowej dotyczącej prawidłowości klasyfikowania 

i promowania w zakresie dopuszczania słuchaczy do egzaminów semestralnych 

w publicznej i niepublicznej szkole ponadgimnazjalnej dla dorosłych. 

144

2.1.3.5. Kontrola prawidłowości organizacji praktyk zawodowych przez 

publiczne technika dla młodzieży. 

Celem kontroli było pozyskanie informacji o prawidłowości organizacji praktyk 

zawodowych przez publiczne technika dla młodzieży. 

Kontrolą zostały objęte publiczne czteroletnie technika dla młodzieży kształcące 

w zawodzie technik ekonomista znajdujące się na obszarze województwa 

dolnośląskiego 

Zaplanowano przeprowadzenie kontroli w 20 % losowo wybranych publicznych 

czteroletnich technikach dla młodzieży kształcących w zawodzie technik ekonomista 

- symbol cyfrowy zawodu 341[02]. 

W każdej szkole kontrolą objęto 10 losowo wybranych uczniów odbywających 

praktyczną naukę zawodu w formie praktyk zawodowych organizowanych poza 

szkołą. 

Kontrola została zrealizowana w okresie od kwietnia do czerwca w roku szkolnym 

2011/2012. 


o organizacji praktyk zawodowych przez publiczne technika dla młodzieży. 

Kontrolą objęto 11 losowo wybranych publicznych czteroletnich techników dla 

młodzieży kształcących w zawodzie technik ekonomista. 

Informacje o organizacji praktyk zawodowych. 

1. Na 11 kontrolowanych techników dyrektorzy dopuścili program nauczania dla 

zawodu w 11 szkołach. 

Dopuszczone do użytku w danej szkole programy określały w 11 technikach zakres 

wiadomości i umiejętności nabywanych przez uczniów na praktykach zawodowych 

i w 11 wymiar godzin praktyk zawodowych. 

W 11 kontrolowanych technikach dla młodzieży praktyki zawodowe dla uczniów 

odbywały się w rzeczywistych warunkach pracy. 

Dyrektorzy 11 szkół zawarli umowę o praktyczną naukę zawodu 

z podmiotem przyjmującym uczniów na praktyki zawodowe odbywające się poza 

szkołą. W 11 szkołach dyrektorzy zawarli umowę w terminie umożliwiającym 

realizację programu praktycznej nauki zawodu w formie praktyk zawodowych. 

W 9 technikach zawarta przez szkołę umowa o praktyki zawodowe zawierała 

wszystkie wymagane elementy, a w 2 szkołach umowy nie zawierały: sposobu 

ponoszenia przez strony umowy kosztów realizacji praktycznej nauki zawodu 

wraz z kalkulacją tych kosztów. 

W 11 technikach do umowy o praktyczną naukę zawodu dołączono program 

nauczania dla danego zawodu dopuszczony do użytku w danej szkole przez 

dyrektora. 

145

W 11 kontrolowanych szkołach nadzorowano realizację programu praktycznej nauki 

zawodu, 11 szkół współpracowało z podmiotem przyjmującym uczniów na 

praktyczną naukę zawodu i w 11 zapewniono ubezpieczenie uczniów od 

następstw nieszczęśliwych wypadków. 

11 kontrolowanych szkół kierujących uczniów na praktyki zawodowe zaakceptowało 

wyznaczonych opiekunów praktyk zawodowych. 




W kontrolowanych szkołach organizacja praktyk zawodowych przez publiczne 

technika dla młodzieży jest prawidłowa. Wyjątek stanowi wymaganie dotyczące 

wpisania do umowy sposobu ponoszenia przez strony umowy kosztów realizacji 

praktycznej nauki zawodu wraz z kalkulacją tych kosztów, którego nie dopełniono 

w dwóch szkołach. 


W planie nadzoru pedagogicznego uwzględnić kontrolę realizacji zaleceń wydanych 

po kontroli dotyczącej prawidłowości organizacji praktyk zawodowych przez 

publiczne technika dla młodzieży. 

146

2.1.3.6. Kontrola w zakresie zgodności z przepisami prawa organizacji 

i sposobu działania innej formy wychowania przedszkolnego. 

Celem kontroli było pozyskanie informacji o zgodności z przepisami prawa 

organizacji i sposobu działania innej formy wychowania przedszkolnego 

Kontrolą zostały objęte punkty przedszkolne/zespoły wychowania przedszkolnego 

znajdujące się na obszarze województwa dolnośląskiego. Zaplanowano 

przeprowadzenie kontroli w 20 % punktów przedszkolnych i 50 % zespołów 

wychowania przedszkolnego. 

Kontrola została zrealizowana w styczniu i lutym 2012 r. 

1. Wszystkie 32 (100%) kontrolowane punkty przedszkolne/zespoły wychowania 

przedszkolnego posiadają organizację ustaloną przez organ prowadzący. 

2. Organizacja kontrolowanych punktów przedszkolnych/zespołów wychowania 

przedszkolnego zawiera: 

- nazwę i miejsce prowadzenia - 31 - (97%), 

– cele i zadania punktu przedszkolnego/zespołu wychowania przedszkolnego oraz 

sposób ich realizacji, z uwzględnieniem wspomagania indywidualnego rozwoju 

dziecka oraz wspomagania rodziny w wychowaniu dziecka i przygotowaniu go do 

nauki w szkole – 32 (100%), 

– dzienny wymiar godzin zajęć świadczonego nauczania, wychowania i opieki 

w punkcie przedszkolnym/zespole wychowania przedszkolnego - 32 (100%), 

– dzienny wymiar godzin zajęć świadczonego nauczania, wychowania i opieki 

w punkcie przedszkolnym/zespole wychowania przedszkolnego, a w przypadku 

dzieci niepełnosprawnych – ze szczególnym uwzględnieniem rodzaju i stopnia 

niepełnosprawności - 32 (100%), 

– w przypadku publicznego punktu przedszkolnego/zespołu wychowania 

przedszkolnego ustalony przez organ prowadzący dzienny wymiar godzin zajęć 

bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki - 9 (100%), 

– w przypadku zespołu wychowania przedszkolnego – dni tygodnia, w których są 

prowadzone zajęcia – 4 (100%), 

– warunki przyjmowania dzieci na zajęcia w punkcie przedszkolnym/zespole 

wychowania przedszkolnego - 32 - (100%), 

147

– prawa i obowiązki wychowanków punktu przedszkolnego/zespołu wychowania 

przedszkolnego dotyczące warunków pobytu dzieci w punkcie 

przedszkolnym/zespole wychowania przedszkolnego zapewniające im 

bezpieczeństwo – 32 (100%), 

– prawa i obowiązki wychowanków punktu przedszkolnego/zespołu wychowania 

przedszkolnego dotyczące przypadków, w których organ prowadzący może 

skreślić dziecko z listy wychowanków punktu przedszkolnego/zespołu wychowania 

przedszkolnego - 32 (100%), 

– sposób sprawowania opieki nad dziećmi w czasie zajęć - 32 (100%), 

– warunki przyprowadzania dzieci na zajęcia i odbierania z nich przez rodziców 

(prawnych opiekunów) lub upoważnioną przez nich osobę zapewniającą dziecku 

pełne bezpieczeństwo – 32 (100%), 

– warunki organizowania zajęć w czasie przekraczającym wymiar zajęć nauczania, 

wychowania i opieki, o których mowa w § 5 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra 

Edukacji Narodowej z dnia 31 sierpnia 2010 r. w sprawie rodzajów innych form 

wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form 

oraz sposobu ich działania (Dz. U. Nr 161, poz.1080, z późn. zm.) - 32 (100%), 

– terminy przerw w pracy punktu przedszkolnego/zespołu wychowania 

przedszkolnego - 32 (100%), 

– zakres zadań nauczycieli prowadzących zajęcia w punkcie 

przedszkolnym/zespole wychowania przedszkolnego związanych 

z współdziałaniem z rodzicami (prawnymi opiekunami) w sprawach wychowania 

i nauczania dzieci, z uwzględnieniem ich prawa do znajomości treści zawartych 

w programie wychowania przedszkolnego realizowanym w punkcie 

przedszkolnym/zespole wychowania przedszkolnego oraz uzyskiwania informacji 

dotyczących dziecka, jego zachowania i rozwoju – 32 (100%), 

– zakres zadań nauczycieli prowadzących zajęcia w punkcie przedszkolnym/ 

zespole wychowania przedszkolnego związanych z zachowaniem właściwej 

jakości pracy wychowawczo - dydaktycznej – 32 (100%), 

– zakres zadań nauczycieli prowadzących zajęcia w punkcie 

przedszkolnym/zespole wychowania przedszkolnego związanych 

z prowadzeniem obserwacji pedagogicznych mających na celu poznanie 

możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci oraz dokumentowaniem tych obserwacji 

- 32 (100%) 


zespole wychowania przedszkolnego związanych z przeprowadzeniem, w roku 

148

szkolnym poprzedzającym rok szkolny, w którym możliwe jest rozpoczęcie przez 

dziecko nauki w szkole podstawowej, diagnozy gotowości do podjęcia nauki 

w szkole – 30 (94 %), 


zespole wychowania przedszkolnego związanych ze współpracą ze specjalistami 

świadczącymi dzieciom pomoc psychologiczno-pedagogiczną lub opiekę 

zdrowotną - 31 (97%), 

Dyrektorzy/nauczyciele 4 (12,5%) punktów przedszkolnych/zespołów wychowania 

przedszkolnego, których organizacja nie zawierała informacji zawartych w § 5 ust. 1 

pkt 1-11 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 sierpnia 2010 r. 

w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia 

i organizowania tych form oraz sposobu ich działania (Dz. U. Nr 161, poz.1080, 

z późn. zm.), jako przyczynę nieprawidłowości wskazali, że: 

– organizacja została opracowana na podstawie nieaktualnych przepisów prawa 

oświatowego; 

– brak zapisów dotyczących przeprowadzania diagnozy gotowości szkolnej wynika 

z faktu, iż punkt/zespół wychowania przedszkolnego przeznaczony jest dla dzieci 

3 – 4 – letnich. 

3. Liczba dzieci w 32 (100%) punktach przedszkolnych/zespołach wychowania 

przedszkolnego jest zgodna z obowiązującymi przepisami prawa. 

4. Dzienny minimalny wymiar godzin zajęć świadczonego w 32 (100%), punktach 

przedszkolnych/zespołach wychowania przedszkolnego nauczania, wychowania 

i opieki jest zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. 

5. Tygodniowy wymiar godzin zajęć świadczonego w 30 (94%), punktach 

przedszkolnych/zespołach wychowania przedszkolnego nauczania, wychowania 

i opieki jest zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. Tygodniowy wymiar 

godzin zajęć świadczonego w punktach przedszkolnych/zespołach wychowania 

przedszkolnego nauczania, wychowania i opieki wynosi co najmniej: 

− w grupie liczącej od 3 do 12 dzieci – 12 godzin - 8 (25%) placówek, 

− w grupie liczącej od13 do 16 dzieci – 16 godzin - 13 (41 %) placówek, 

− w grupie liczącej od 17 do 20 dzieci – 20 godzin - 4 (12,5%) placówek, 

− w grupie liczącej od 21 do 25 dzieci – 25 godzin - 9 (28%) placówek. 

Dyrektorzy/nauczyciele 2 (3%) punktów przedszkolnych/zespołów wychowania 

przedszkolnego, w których tygodniowy wymiar godzin świadczonego wychowania 

i opieki jest niezgodny z obowiązującymi przepisami prawa, jako przyczynę 

nieprawidłowości wskazali, że: 

149

− do planowania tygodniowego wymiaru godzin zajęć zastosowano 

nieaktualne przepisy prawa oświatowego; 

− liczba dzieci w punkcie/zespole wychowania przedszkolnego, od której 

uzależniony jest tygodniowy wymiar zajęć, ulega ciągłej zmianie. 

6. 32 (100%) punktów przedszkolnych/zespołów wychowania przedszkolnego 

prowadzą zajęcia w ciągu liczby dni tygodnia zgodnej z przepisami prawa. 

7. Przebieg działalności wychowawczo-dydaktycznej z dziećmi w punkcie 

przedszkolnym/zespole wychowania przedszkolnego jest dokumentowany 

w dzienniku zajęć w 32 (100%) punktach przedszkolnych/zespołów wychowania 

przedszkolnego. 

W dzienniku zajęć punktu przedszkolnego/zespołu wychowania przedszkolnego 

znajdują się: 

Dane osobowe dotyczące 

dziecka 

Dane osobowe dotyczące 

rodziców 

Odnotowane obecności 

dzieci na zajęciach 

wychowawczodydaktycznych 

Tak Nie Tak Nie Tak Nie 

32 100% 0 0% 32 100% 0 0% 32 100% 0 0% 

32 (100%) nauczycieli potwierdziło podpisem przeprowadzenie zajęć wychowawczodydaktycznych 

w danym dniu. 




W związku ze stwierdzonymi w trakcie kontroli nieprawidłowościami, wskazanym 

jest zamieszczenie na stronie internetowej Kuratorium Oświaty we Wrocławiu 

w zakładce Wspomaganie materiału dotyczącego prawidłowości opracowywania 

organizacji punktu/zespołu wychowania przedszkolnego 


W punktach/zespołach wychowania przedszkolnego, w których w toku 

przeprowadzonych czynności kontrolnych wydano zalecenia należy 

przeprowadzić kontrole realizacji zaleceń. 

Kontrolą w zakresie zgodności z przepisami prawa organizacji i sposobu 

działania innej formy wychowania przedszkolnego należy objąć nowozakładane 

punkty/zespoły wychowania przedszkolnego. 

150

2.1.3.7. Kontrola prawidłowości przestrzegania przepisów dotyczących 

nauczania języka mniejszości etnicznej oraz jej własnej historii i kultury 

Celem kontroli było pozyskanie informacji o prawidłowości przestrzegania przepisów 

dotyczących nauczania języka mniejszości etnicznej oraz jej własnej historii i kultury 

w roku szkolnym 2011/2012. 

Kontrolą zostały objęte publiczne szkoły podstawowe, gimnazja znajdujące się na 

obszarze województwa dolnośląskiego, w których zorganizowano naukę w tym 

zakresie. 

Zaplanowano przeprowadzenie kontroli w 100 % szkół wykazanych w Systemie 

Informacji Oświatowej, jako prowadzące nauczanie języków mniejszości etnicznych 

(wg stanu na dzień 30 września 2011 r.). 

Kontrola została zrealizowana w okresie od marca 2012 r. do maja 2012 r. 


o przestrzeganiu przepisów dotyczących nauczania języka mniejszości etnicznej oraz 

jej własnej historii i kultury. 

Kontrolą objęto 5 szkół podstawowych i 3 gimnazja. 

Informacje o nauczanych w szkołach językach mniejszości etnicznych: 

Języki mniejszości 

etnicznej 


podstawowych 

Liczba gimnazjów 

karaimski 

łemkowski 5 3 

romski 

tatarski 



1. W 6 kontrolowanych szkołach uczniowie uczestniczą w zajęciach z języka 

mniejszości etnicznej organizowanych w szkole, a w 2 kontrolowanych szkołach 

uczniowie uczestniczą w zajęciach z języka mniejszości etnicznej 

organizowanych w zespole międzyszkolnym. 

2. Na 6 kontrolowanych szkół statut szkoły zawiera zapisy dotyczące organizacji 

nauczania języka mniejszości etnicznej, zgodnie z typem szkoły. 

3. W kontrolowanych szkołach liczba uczniów objętych nauką języka mniejszości 

etnicznej wynosi 34 i jest zgodna z liczbą wniosków złożonych przez 

rodziców/prawnych opiekunów w sprawie zorganizowania nauki języka 

mniejszości etnicznej. 


Nieprawidłowości stwierdzono w jednym gimnazjum, w którym uczy się 8 uczniów 

języka łemkowskiego. 

Uchybienia dotyczyły wymiaru zajęć i prawidłowego prowadzenia dokumentacji 

nauczania. 

151


1. wskazujące na potrzeby w zakresie wspomagania pracy szkół i placówek, 


Wyniki kontroli wskazują, że obszar nie wymaga wspomagania. 

2. wskazujące na potrzeby w zakresie planowania nadzoru pedagogicznego: 

W szkole, w której wydano zalecenia zaplanować kontrolę ich realizacji. 

152

2.1.3.8. Kontrola w zakresie zgodności organizacji zajęć z wychowania 

fizycznego realizowanych w formie zajęć klasowo-lekcyjnych z ramowymi 

planami nauczania w zakresie liczby uczniów w grupach w szkołach 

podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych oraz podziału na 

grupy dla dziewcząt i chłopców w szkołach ponadgimnazjalnych 

Celem kontroli było pozyskanie informacji o zgodności organizacji zajęć 

z wychowania fizycznego realizowanych w formie zajęć klasowo-lekcyjnych 

z ramowymi planami nauczania w zakresie liczby uczniów w grupach w szkołach 

podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych oraz podziału na grupy 

dla dziewcząt i chłopców w szkołach ponadgimnazjalnych. 

Kontrolą zostały objęte publiczne szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły 

ponadgimnazjalne dla młodzieży, z wyłączeniem szkół specjalnych, szkół sportowych 

i szkół mistrzostwa sportowego, oddziałów specjalnych w szkołach 

ogólnodostępnych oraz szkołach integracyjnych, oddziałów integracyjnych 

w szkołach ogólnodostępnych, oddziałów sportowych i oddziałów mistrzostwa 

sportowego w szkołach ogólnodostępnych znajdujące się na obszarze województwa 

dolnośląskiego. Kontrolą był objęty przydział czynności tylko w tym tygodniu, 

w którym kontrolujący był w szkole. 

Zaplanowano przeprowadzenie kontroli zajęć prowadzonych przez 3 losowo 

wybranych nauczycieli wychowania fizycznego w 10 % samodzielnych wskazanych 

powyżej typów szkół i jednostek. 

Kontrola została zrealizowana w okresie od lutego 2012 r. do marca 2012 r. 

Sprawdzano więc, czy: 

1) Wylosowany nauczyciel prowadził zajęcia w formie klasowo-lekcyjnej. 

2) W grupach prowadzonych przez wylosowanego nauczyciela była odpowiednia 

liczba uczniów. 

3) W grupach prowadzonych przez wylosowanego nauczyciela – w przypadku 

szkół ponadgimnazjalnych - wprowadzono podział na dziewczęta i chłopców. 

4) W szkole są uczniowie, którzy nie biorą udziału w obowiązkowych zajęciach 

wychowania fizycznego. 


Kontrolą objęto 1855 grup zajęć wychowania fizycznego w 169 szkołach, 

prowadzonych przez 401 nauczycieli, w tym: 

- 1297 - to grupy oddziałowe, 

- 443 - to grupy międzyoddziałowe, 

- 80 - to grupy międzyklasowe, 

- 35 - to grupy inne 

Spośród ww. liczby grup: 

- 1754 grup liczyło od 12 do 26 uczniów, 

- 87 grup liczyło mniej niż 12 uczniów, 

- 14 grup liczyło więcej niż 26 uczniów. 

153

29 szkołach grupy liczyły mniej niż 12 uczniów / w tym, w 10 liczba uczniów 

w szkole nie pozwalała na utworzenie grupy co najmniej 12-osobowej, w 8 szkołach 

grupy liczyły więcej niż 26 uczniów. 

Z ogólnej liczby 169 kontroli, 52 przeprowadzono w szkołach ponadgimnazjalnych, 

które objęły 626 grup, gdzie w: 

- 616 grupach dokonano podziału na dziewczęta i chłopców, 

- 10 grupach nie dokonano podziału na dziewczęta i chłopców. 

Na podstawie przyjętej metodologii skontrolowano 1690 uczniów ze wszystkich szkół 

objętych kontrolą, w których nie było przypadków niezakwalifikowania ucznia do 

żadnej grupy. Z podanej liczby, 166 uczniów nie uczestniczy w zajęciach 

wychowania fizycznego. Powody absencji to: 

- 165 uczniów - zwolnienie z wychowania fizycznego decyzją dyrektora szkoły, 

- 1 uczeń – realizacja zajęć rewalidacyjno-wychowawczych. 

Wyniki ww. kontroli wskazują, że spośród 169 kontrolowanych szkół, w 142 

(84,02 %) zajęcia z wychowania fizycznego realizowane w formie zajęć klasowolekcyjnych 

organizowane były zgodnie z ramowymi planami nauczania w zakresie 

liczby uczniów w grupach. 

W przypadku 52 kontrolowanych szkół ponadgimnazjalnych, w 49 (94,23 %) 

dokonano podziału na dziewczęta i chłopców. 


Wskazujące na potrzeby w zakresie wspomagania pracy szkół i placówek, 


1. Wśród dyrektorów oraz nauczycieli wychowania fizycznego rozpowszechnić 

informacje o aktualnym stanie prawnym w zakresie dopuszczalnych form realizacji 

obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego. 

2. Wspomóc nauczycieli wychowania fizycznego w zakresie opracowywania 

programów oraz sposobu organizacji zajęć wychowania fizycznego do wyboru przez 

ucznia, uwzględniających ich potrzeby i zainteresowania. 

Wskazujące na potrzeby w zakresie planowania nadzoru pedagogicznego: 

1. Ze względu na niewielką liczbę szkół, które skorzystały z możliwości prowadzenia 

obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego w formach do wyboru (35 spośród 169 

skontrolowanych), uwzględniających zainteresowania i potrzeby uczniów, objąć 

monitorowaniem szerszą liczbę szkół, zwracając uwagę na przyczyny takiego stanu, 

sposób przygotowywania oferty dla uczniów oraz ich rekrutacji na te zajęcia. 

154

2.1.3.9 Kontrola w zakresie zgodności organizacji kształcenia uczniów 


w szkołach podstawowych i gimnazjach ogólnodostępnych, 

z oddziałami integracyjnymi oraz integracyjnych z przepisami prawa 

Celem kontroli było pozyskanie informacji o zgodności z przepisami prawa 

organizacji kształcenia uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu 

umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych i gimnazjach 

ogólnodostępnych, z oddziałami integracyjnymi oraz integracyjnych. 

Kontrolą objęto 6 szkół (100%) spośród wytypowanych w wyniku monitoringu 

nadzorowanych szkół ogólnodostępnych, ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi 

i integracyjnych, do których uczęszczają uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu 

umiarkowanym lub znacznym. Kontrola została zrealizowana w okresie od maja do czerwca 

2012 r. 

1. Kluczowe zagadnienia kontroli: 

1. Zgodność organizacji kształcenia dla uczniów z upośledzeniem umysłowym 

w stopniu umiarkowanym lub znacznym z zaleceniami zawartymi w orzeczeniach 

o potrzebie kształcenia specjalnego, wydanych przez zespoły orzekające 

działające w publicznych poradniach psychologiczno – pedagogicznych. 

2. Realizacja kształcenia uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu 

umiarkowanym lub znacznym na podstawie: 

a) indywidualnych programów edukacyjnych - w szkołach podstawowych 

integracyjnych i w oddziałach integracyjnych zorganizowanych w szkołach 

podstawowych ogólnodostępnych, 

b) indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych - w gimnazjach, 

opracowanych z uwzględnieniem treści podstawy programowej kształcenia 

ogólnego dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym 

lub znacznym. 

3. Zgodność dokumentowania przebiegu nauczania z obowiązującymi przepisami. 

4. Indywidualizowanie procesu kształcenia uczniów z upośledzeniem umysłowym 

w stopniu umiarkowanym lub znacznym. 

5. Zgodność z przepisami prawa procedur przedłużania uczniom z upośledzeniem 

umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym okresu nauki na danym 

etapie edukacyjnym 

6. Zgodność z przepisami prawa oceniania uczniów z upośledzeniem umysłowym 


Mając powyższe na względzie, w trakcie kontroli sprawdzano: 

1. Przedłożone przez dyrektora szkoły dokumenty dotyczące organizacji kształcenia 

uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym: 

− orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, 

− arkusz organizacji pracy szkoły, 

− dzienniki lekcyjne, 

155

− dzienniki zajęć rewalidacyjnych, 

− indywidualne programy edukacyjne, 

− indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne, 

− szkolny plan nauczania, 

− protokoły rady pedagogicznej. 

2. Dokumentację 10 losowo wybranych uczniów realizujących podstawę 

programową kształcenia ogólnego dla uczniów z upośledzeniem umysłowym 


2. Opis danych i ich analiza 

Kontrolę zgodności organizacji kształcenia uczniów z upośledzeniem umysłowym 

w stopniu umiarkowanym lub znacznym przeprowadzono: 

− w 5 szkołach podstawowych ogólnodostępnych, w których było 5 uczniów (po 

jednym w każdej szkole) z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym 

lub znacznym., tj. 0,72 % ogółu uczniów, 

− w 1 gimnazjum ogólnodostępnym, w którym było 2 uczniów z upośledzeniem 

umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym., tj. 1,6% ogółu uczniów, 

1) Dyrektor zorganizował zgodnie z przepisami prawa kształcenie uczniów 


w szkołach podstawowych i gimnazjach ogólnodostępnych, z oddziałami 

integracyjnymi oraz integracyjnych. 

Kształcenie uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub 

znacznym zorganizowało 5 dyrektorów szkół podstawowych (100%), 1 dyrektor 

gimnazjum ogólnodostępnego (100%) zgodnie z obowiązującymi przepisami. 

W trakcie kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie. 

2) Indywidualny program edukacyjny (IPE) 

5 dyrektorów szkół podstawowych (100%) opracowało Indywidualny program 

edukacyjny (IPE). 

W trakcie kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości 

3) Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET) 

1 dyrektor gimnazjum ogólnodostępnego (100%) opracował indywidualny program 

edukacyjno-terapeutyczny (IPET). 

W trakcie nie stwierdzono nieprawidłowości 

4) Praca zespołu którego zadaniem jest planowanie i koordynowanie udzielania 

pomocy psychologiczno-pedagogicznej - nie dotyczy 

156

5) Organizacja zajęć rewalidacyjnych 

4 dyrektorów szkół podstawowych (80%), 1 dyrektor gimnazjum ogólnodostępnego 

(100%), prawidłowo zorganizowało zajęcia rewalidacyjne. 

W trakcie kontroli stwierdzono także nieprawidłowości w tym zakresie, które 

dotyczyły: 

− 

− 

liczby uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub 

znacznym, dla których nie przydzielono indywidualnych zajęć rewalidacyjnych - 

1 (20 %) szkół podstawowych ogólnodostępnych 

zorganizowane zajęcia rewalidacyjne nie były zgodne z zaleceniami zawartymi 

w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego – 20% szkół podstawowych 

ogólnodostępnych (1 szkoła). 

Jako najczęstsze przyczyny występujących nieprawidłowości dyrektorzy podawali: 

Mimo wnioskowania dyrektora szkoły do JST o przyznanie dodatkowych godzin na 

realizację indywidualnych zajęć rewalidacyjnych, organ prowadzący nie wyraził 

zgody na ich przyznanie. 

6) Dokumentacja 

4 dyrektorów szkół podstawowych (80%), 1 dyrektor gimnazjum ogólnodostępnego 

(100%) prowadziło dokumentację zgodnie z przepisami prawa. 

W trakcie kontroli stwierdzono także nieprawidłowości w tym zakresie: 

− nauczyciele nie dokumentują prawidłowo realizacji z uczniem zajęć 

rewalidacyjnych – 20% szkół podstawowych ogólnodostępnych (1 szkoła), 

− w szkole, w której stwierdzono nieprawidłowości nie były prowadzone zajęcia 

rewalidacyjne. 

7) Przedłużenie okresu edukacyjnego – żaden z kontrolowanych dyrektorów nie 

przedłużał okresu edukacyjnego, ponieważ nie było jeszcze takiej potrzeby. 

8) Ocenianie 

5 dyrektorów szkół podstawowych (100%) oraz 1 dyrektor gimnazjum 

ogólnodostępnego (100%), prawidłowo stosowali przepisy dotyczące oceniania. 


157

Wnioski wynikające z analizy wyników kontroli 

1.Wskazujące na potrzeby w zakresie wspomagania pracy szkół i placówek, 


Zwrócić uwagę jednostek samorządu terytorialnego na potrzeby edukacyjne dzieci 

i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym 

oraz konieczność przydzielania godzin na prowadzenie zajęć rewalidacyjnych dla 

nich. 

2.Wskazujące na potrzeby w zakresie planowania nadzoru pedagogicznego: 

W szkołach, w których stwierdzono nieprawidłowości w przedmiotowym zakresie 

kontroli zostanie przeprowadzona kontrola realizacji zaleceń. 

158

2.1.3.10. Kontrola prawidłowości nadzorowania przez dyrektora publicznej 

szkoły podstawowej spełniania przez dzieci pięcioletnie i sześcioletnie 

rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego 


o prawidłowości nadzorowania przez dyrektora publicznej szkoły podstawowej 

spełniania przez dzieci pięcioletnie i sześcioletnie rocznego obowiązkowego 

przygotowania przedszkolnego. 

Celem kontroli było również pozyskanie informacji o skuteczności dyrektorów 

publicznych szkół podstawowych w sprawowaniu nadzoru nad spełnianiem przez 

dzieci pięcioletnie i sześcioletnie obowiązku rocznego przygotowania 

przedszkolnego. 

Kontrolą zostały objęte publiczne szkoły podstawowe, dla których ustalono obwód, 

znajdujące się na obszarze województwa dolnośląskiego. Zaplanowano 

przeprowadzenie kontroli w 10 % publicznych szkół podstawowych, dla których 

ustalono obwód. 

Kontrola została zrealizowana w okresie od 2 stycznia 2012 r. do 29 lutego 2012 r. 


1) Kontrolą objęto 76 publicznych szkół podstawowych, dla których ustalono obwód. 

76 kontrolowanych szkół podstawowych posiada ewidencję dzieci pięcioi 

sześcioletnich z roczników objętych obowiązkiem rocznego przygotowania 

przedszkolnego w roku szkolnym, którego dotyczyła kontrola, sporządzoną na 

podstawie informacji o aktualnym stanie i zmianach w ewidencji dzieci i młodzieży 

przekazanej przez wójtów, burmistrzów, prezydentów. 

W 76 (100%) spośród kontrolowanych szkół są prowadzone księgi ewidencji dzieci 

podlegających obowiązkowi rocznego przygotowania przedszkolnego zamieszkałych 

w obwodzie ww. szkół. W 3 (4%) szkołach stwierdzono nieprawidłowości w zakresie 

prowadzenia ksiąg ewidencji. 

Stwierdzone nieprawidłowości polegały na: 

− braku wpisów dotyczących danych osobowych dzieci oraz rodziców – 

2 przypadki; 

− wpisaniu do księgi ewidencji dzieci niezamieszkałych w rejonie szkoły – 

1 przypadek. 

2) Na 3498 dzieci pięcioletnich zamieszkałych w obwodzie danej szkoły podstawowej 

58 nie realizuje obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego; 

Na 3367 dzieci sześcioletnich zamieszkałych w obwodzie danej szkoły podstawowej 

34 nie realizuje obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego lub nie spełnia 

obowiązku szkolnego. 

159

W przypadkach niespełniania przez dzieci pięcio- i sześcioletnie rocznego 

obowiązkowego przygotowania przedszkolnego, dyrektorzy 29 kontrolowanych szkół 

podejmowali działania, do których najczęściej należały: 

− próba nawiązania kontaktu z rodzicami dziecka (telefonicznego, pisemnego itp.) 

w celu uzyskania informacji o spełnianiu obowiązku przez dziecko – 84 podjęte 

działania; 

− pisemne lub telefoniczne zapytanie do dyrektorów innych szkół/przedszkoli – 

69 podjętych działań; 

− przeprowadzanie wywiadu w środowisku zamieszkania dziecka – 62 podjęte 

działania; 

− inne działania – 52 podjęte działania: 

• nawiązanie współpracy z policją i strażą miejską, 

• nawiązanie kontaktu z dziadkami dziecka, 

• powiadomienie organu prowadzącego o wyczerpaniu możliwości ustalenia 

miejsca zamieszkania dziecka – 11 podjętych działań. 

Przypadki, w których dyrektor nie podjął żadnych działań – 0. 

3) Spośród 3498 dzieci pięcioletnich zamieszkałych w obwodach kontrolowanych 

szkół 4 dzieci zostało objętych indywidualnym obowiązkowym rocznym 

przygotowaniem przedszkolnym. 

Spośród 3367 dzieci sześcioletnich zamieszkałych w obwodach kontrolowanych 

szkół 1 dziecko zostało objęte indywidualnym obowiązkowym rocznym 

przygotowaniem przedszkolnym. 

4) 423 dzieci sześcioletnich zamieszkałych w obwodach kontrolowanych szkół 

rozpoczęło naukę w klasach pierwszej ww. szkół; 

160 dzieci sześcioletnich zamieszkałych poza obwodem kontrolowanych szkół 

rozpoczęło naukę w klasach pierwszych kontrolowanych szkół podstawowych. 

Analiza wyników kontroli wskazuje, iż dyrektorzy 73 (96%) kontrolowanych szkół 

prawidłowo nadzorują spełnianie przez dzieci pięcio- i sześcioletnie rocznego 

obowiązkowego przygotowania przedszkolnego lub obowiązku szkolnego. 

Odnotowane nieprawidłowości w kontrolowanym zakresie najczęściej dotyczyły 

prowadzenia księgi ewidencji, tj: 

− braku wpisów dotyczących danych osobowych dzieci oraz rodziców – 

2 przypadki; 

− wpisania do księgi ewidencji dzieci niezamieszkałych w rejonie szkoły – 

1 przypadek. 

Wnioski wynikające z analizy wyników kontroli 

1.Wskazujące na potrzeby w zakresie wspomagania pracy szkół podstawowych, 


Dyrektorzy dolnośląskich szkół podstawowych prawidłowo nadzorują spełnianie 

przez dzieci pięcioletnie i sześcioletnie rocznego obowiązkowego przygotowania 

160

przedszkolnego, stąd też nie ma potrzeby organizowania wspomagania pracy szkół 

i placówek w tym zakresie. 


W szkołach, w których stwierdzono nieprawidłowości w zakresie prowadzenia księgi 

ewidencji zostanie przeprowadzona kontrola realizacji zaleceń. 

161

2.2. Kontrole doraźne 

Kontrole doraźne są przeprowadzane przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny 

w sytuacji, gdy zaistnieje potrzeba przeprowadzenia w szkole lub placówce działań 

nieujętych w planie nadzoru pedagogicznego. 

2.2.1 Ogólne informacje o przeprowadzonych kontrolach doraźnych 

W roku szkolnym 2011/2012 pracownicy Kuratorium Oświaty we Wrocławiu 

przeprowadzili 380 kontroli doraźnych w 165 spośród 3427 nadzorowanych szkół 

i placówek. Kontrole te zostały przeprowadzone w szkołach i placówkach 

kierowanych przez 124 dyrektorów szkół i placówek. W tabeli nr 1 przedstawiono 

informację o obszarach, w jakich kontrole doraźne zostały przeprowadzone w roku 

szkolnym 2011/2012. 

Obszary funkcjonowania szkół i placówek 

będące przedmiotem kontroli*: 

zgodność zatrudniania nauczycieli 

z wymaganymi kwalifikacjami 

realizacja podstaw programowych 

i ramowych planów nauczania 

przestrzeganie zasad oceniania, 

klasyfikowania i promowania uczniów oraz 

prowadzenia egzaminów, a także 

przestrzeganie przepisów dotyczących 

obowiązku szkolnego i obowiązku nauki 

przedszkolach 

szkołach 

podstawowych 

szkołach dla 

dzieci i 

młodzieży 

Liczba kontroli w: 

gimnazjach 

szkołach 

ponadgimnazjaln 

ych 

szkołach dla dorosłych 

placówkach 

0 0 0 0 1 1 2 

1 0 0 1 0 1 3 

0 0 1 1 2 1 5 

przestrzeganie statutu szkoły lub placówki 2 0 0 1 0 2 5 

przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia 3 3 2 0 0 3 11 

zapewnienie uczniom bezpiecznych 

i higienicznych warunków nauki, 

wychowania i opieki. 

organizowanie zajęć rewalidacyjnych 

0 0 0 1 0 1 2 

0 9 6 2 0 0 17 

organizowanie i realizowanie zajęć 

rewalidacyjno-wychowawczych 12 124 36 0 0 8 180 

RAZEM 

przestrzeganie przez szkolę niepubliczną 

przepisów art. 7 ust. 3 ustawy o systemie 

oświaty 

inne - opinia i orzeczenia wydawane przez 

Poradnie Psychologiczno- Pedagogiczne 

zgodnie z przepisami 

7 14 10 21 87 14 153 

0 0 0 0 0 2 2 

162

2.2.2. Informacje dotyczące organizacji i przeprowadzania kontroli doraźnych 

Przyczyną zarządzenia przez kuratora oświaty kontroli doraźnej w szkole lub 

placówce jest stwierdzenie potrzeby przeprowadzenia w tej szkole lub placówce 

działań nieujętych w planie nadzoru pedagogicznego. Takie stwierdzenie może 

nastąpić na skutek wniosku pomiotu zewnętrznego lub na skutek analizy przez 

kuratora oświaty dotychczasowych wyników nadzoru pedagogicznego nad szkołą lub 

placówką. Podmioty wnioskujące o zarządzenie w roku szkolnym 2011/2012 kontroli 

doraźnych w szkołach lub placówkach przedstawiono w tabeli 

Liczba kontroli doraźnych 

przeprowadzonych 

a) na wniosek, prośbę, w związku z 

informacją pozyskaną od: 

organu prowadzącego szkołę lub 

placówkę 

przedszkolach 

szkołach 

podstawowych 

Liczba kontroli w: 

szkołach dla 

dzieci i 

młodzieży 

gimnazjach 

szkołach 

ponadgimnazjaln 

ych 

szkołach dla dorosłych 

placówkach 

1 0 0 0 4 3 8 

MEN – ogółem 0 

• MEN - organizacja zajęć 

rewalidacyjnych 0 9 6 2 0 0 17 

• MEN - organizacja i realizacja zajęć 

rewalidacyjno-wychowawczych 12 124 36 0 0 8 180 

prokuratury 0 0 0 0 0 0 0 

Rzecznika Praw Obywatelskich 0 0 0 0 0 1 1 

rodziców 3 3 1 0 0 0 7 

uczniów 0 0 0 1 0 0 1 

nauczycieli 0 0 0 0 0 0 0 

Rzecznika Praw Dziecka 1 1 3 0 0 0 5 

innych podmiotów ( dyrektor OKE, 

stowarzyszenie, ZNP, Sąd Okręgowy) 

b) na skutek stwierdzenia przez Kuratora 

Oświaty potrzeby przeprowadzenia kontroli 

doraźnej 

2 1 2 1 2 0 8 

RAZEM 

7 14 10 21 87 14 153 

RAZEM KONTROLI DORAŹNYCH 26 152 58 25 93 26 380 

Kontrole doraźne były prowadzone zgodnie z przepisami rozporządzenia w sprawie 

nadzoru pedagogicznego, co zaprezentowano w tabeli 

1. 

Liczba kontroli doraźnych, w tym: 

a) przeprowadzonych przez: 

● jedną osobę 343 

163

2. 

● zespół dwuosobowy 31 

● zespół więcej niż dwuosobowy 6 

RAZEM KONTROLI DORAŹNYCH 380 

b) przeprowadzonych na podstawie imiennych upoważnień. 380 

Liczba sporządzonych przez kontrolujących protokołów kontroli: 

a) w terminie 7 dni od dnia zakończenia kontroli 380 

b) w terminie dłuższym niż 7 dni od dnia zakończenia kontroli. 0 

RAZEM PROTOKOŁÓW 380 

2.2.3. Wyniki kontroli doraźnych 

Obszary funkcjonowania szkół i placówek 

będące przedmiotem kontroli 

Liczba zaleceń 

zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami 26 

realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania 34 

przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów 

oraz prowadzenia egzaminów, a także przestrzeganie przepisów 

dotyczących obowiązku szkolnego i obowiązku nauki 

przestrzeganie statutu szkoły lub placówki 31 

przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia 14 

zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, 

wychowania i opieki. 

organizowanie zajęć rewalidacyjnych 6 

organizowanie i realizowanie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych 115 

przestrzeganie przez szkolę niepubliczną przepisów art. 7 ust. 3 ustawy 

73 

o systemie oświaty 

Inne: prowadzenie dokumentacji przebiegu nauczania zgodnie z 

przepisami prawa, opinie i orzeczenia wydawane przez Poradnie 110 

Psychologiczno - Pedagogiczne 

RAZEM 479 

2.2.4. Wnioski wynikające z analizy wyników kontroli doraźnych: 


1) W dalszym ciągu wspomagać dyrektorów szkół niepublicznych 

o uprawnieniach szkół publicznych w zakresie spełniania wymogów 

określonych w art. 7 ust. 3; 

2) Objąć wspomaganiem dyrektorów szkół publicznych w zakresie 

organizowania i realizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych; 

3) Zaplanować kontrole doraźne dla dyrektorów szkół niepublicznych 

z uprawnieniami szkół publicznych, w zakresie prowadzenia dokumentacji 

przebiegu nauczania zgodnie z przepisami prawa. 

57 

13 

164

3. Wspomaganie 

3.1. Organizacja i realizacja wspomagania 

3.1.1. Informacje o wspomaganiu szkół i placówek opisujące działania Kuratora 

Oświaty w zakresie: 

1) Przygotowywanie i podawanie do publicznej wiadomości na stronie internetowej 

Kuratorium analiz wyników sprawowanego nadzoru pedagogicznego, w tym 

wniosków z ewaluacji zewnętrznych i kontroli 

Sposób dokonywania analiz wyników sprawowanego nadzoru pedagogicznego 

i wniosków: 

Przyjęty w Kuratorium Oświaty we Wrocławiu i realizowany w roku 2011/2012 sposób 

dokonywania analizy wyników sprawowanego nadzoru pedagogicznego obejmuje: 

– analizy bieżące – bieżąca analiza raportów, wyników ewaluacji, bieżąca analiza 

statystyczna przeprowadzonych kontroli planowych i doraźnych, bieżąca analiza 

zaleceń w ramach przeprowadzonych kontroli, 

– analizy problemowe – w odniesieniu do obszarów realizowanych ewaluacji, 

tematów kontroli planowych oraz tematycznie powiązanych ze sobą kontroli 

doraźnych, 

– całościowe – obejmujące wyniki przeprowadzonych wszystkich kontroli 

i ewaluacji, 

– podsumowujące – formułowanie wniosków z nadzoru pedagogicznego 

sprawowanego przez Dolnośląskiego Kuratora Oświaty na podstawie wyników 

analiz problemowych i całościowych 

– analizy wyników sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych. 

Źródłami wykorzystywanymi do opracowywania analiz były w przypadku: 

− analizy bieżącej i problemowej – raporty z ewaluacji: poziomy spełnienia 

wymagań, komentarze do kryteriów z platformy Systemu Ewaluacji Oświaty 

oceny ich spełnienia, opisy wymagań, arkusze kontroli, zalecenia, 

− analizy całościowej i podsumowującej – dane z platformy Systemu Ewaluacji 

Oświaty dotyczące ewaluacji i kontroli, arkusze zbiorcze kontroli. 

Szczególnie wartościowym źródłem danych, usprawniającym przeprowadzanie 

analiz, jest wewnętrzna baza danych opracowana na potrzeby Kuratorium Oświaty 

we Wrocławiu do rejestrowania przeprowadzonych w danym roku szkolnym 

czynności wynikających z nadzoru pedagogicznego (ewaluacje i kontrole). Znajduje 

się w niej wykaz wszystkich szkół i placówek nadzorowanych przez Dolnośląskiego 

Kuratora Oświaty utworzony na bazie Systemu Informacji Oświatowej. Jest w niej 

prowadzony rejestr planowanych i zrealizowanych form nadzoru. Umożliwia ona 

sprawne planowanie kontroli planowych i ewaluacji, monitorowanie realizacji tych 

165

zadań, dokonywanie podsumowań, sporządzanie zestawień ilościowy i sprawozdań. 

Usprawnia ona realizację zadań w ramach Wydziału Nadzoru Pedagogicznego. 

Analizy wyników ewaluacji i kontroli dokonywane były w Kuratorium Oświaty we 

Wrocławiu przez zespół ds. wspomagania (wizytator i socjolog edukacji zatrudniony 

w Kuratorium Oświaty we Wrocławiu), któremu przydzielono to zadanie w ramach 

stałych obowiązków przy współpracy z wizytatorami ds. ewaluacji. Analizy 

przeprowadzane były zgodnie z obowiązującymi w Kuratorium Oświaty we Wrocławiu 

zasadami: 

– opracowanie comiesięcznych zestawień ilościowych dotyczących 

przeprowadzonych ewaluacji (z podziałem na całościowe i problemowe) i kontroli 

wg tematów, 

– dokonywanie, po zakończeniu kontroli, analizy problemowej wyników kontroli, 

tj. opracowanie ilościowe wyników kontroli oraz analizowanie wydanych zaleceń, 

uwag i wniosków, a także spostrzeżeń wizytatorów przeprowadzających kontrole, 

– analizowanie na bieżąco, w trakcie roku szkolnego, wyników ewaluacji na 

poziomie kryteriów i stopni spełnienia wymagań, 

– całościowe podsumowanie na koniec roku szkolnego, przed konferencjami 

podsumowującymi wyniki nadzoru w danym roku szkolnym, wyników ewaluacji 

i kontroli, 

– opracowanie, na początku nowego roku szkolnego, zgodnie z wytycznymi 

Ministerstwa Edukacji Narodowej, analizy całościowej i podsumowującej. 

Wyniki analizy problemowej i całościowej dotyczące poszczególnych tematów 

kontroli i wybranego obszaru ewaluacji szkół/placówek przekazywane były 

dyrektorom szkół w ostatnim tygodniu sierpnia na konferencjach podsumowujących 

rok szkolny 2011/2012. Materiały z tych konferencji zostały zamieszczone na stronie 

internetowej KO. 

Wyniki analizy całościowej i podsumowującej oraz wnioski z nadzoru 

pedagogicznego za rok szkolny 2010/2011 opublikowane zostały na stronie 

internetowej Kuratorium Oświaty we Wrocławiu. 

Analizy bieżące nie są publikowane. Są natomiast wykorzystywane do poprawy 

jakości nadzoru pedagogicznego i omawiane z wizytatorami indywidualnie. 

Inne formy wspomagania: 

Wyniki i wnioski z nadzoru pedagogicznego przedstawione zostały dyrektorom 

w sierpniu 2012 r. podczas konferencji podsumowujących rok szkolny 2011/2012. 

W roku szkolnym 2011/2012 przeprowadzono również konferencje wynikające 

z aktualnych potrzeb szkół i placówek w województwie, np. poświęcone omówieniu 

zmian w prawie oświatowym lub dotyczące zmian w organizacji pracy szkół 

i placówek wprowadzanych w związku ze zmianami w prawie oświatowym. Na 

stronie internetowej Kuratorium Oświaty we Wrocławiu zamieszczane są prezentacje 

z narad z dyrektorami szkół i placówek. W niektórych przypadkach materiały 

166

z konferencji przesyłane są do dyrektorów szkół pocztą elektroniczną, jak np. 

z konferencji pt. „Podnoszenie efektywności kształcenia w szkołach”. 

Materiały z narad i wnioski z nadzoru pedagogicznego są również udostępnione 

dyrektorom szkół i placówek na platformie e-learningowej Kuratorium Oświaty we 

Wrocławiu. 

Wizytatorzy Kuratorium Oświaty we Wrocławiu są współautorami „Informatora dla 

rodziców i opiekunów dzieci (nie)pełnosprawnych”. Opracowały na potrzeby tego 

wydawnictwa rozdział pt. Edukacja. Informator zawiera w jednej publikacji 

kompleksowe informacje niezbędne dla rodziców i opiekunów dzieci 

niepełnosprawnych między innymi na temat uprawnień osób niepełnosprawnych, 

dofinansowania, rehabilitacji i inne. 

2) Upowszechniania przykładów dobrych praktyk 

1. Przyjęte w Kuratorium zasady uznawania działań szkół i placówek za dobre 

praktyki, godne upowszechniania. 

W Kuratorium Oświaty we Wrocławiu uznawanie działań szkół i placówek za dobre 

praktyki, godne upowszechniania odbywa się na podstawie procedury regulującej 

pozyskiwanie i opiniowanie przykładów dobrych praktyk oraz ich upowszechnianie. 

Przykłady dobrych praktyk zgłaszane są przez dyrektorów szkół i placówek. 

Za przykłady warte upowszechnienia uznawane są takie działania, które nie należą 

do standardowych, powszechnie spotykanych w szkołach rozwiązań, ale 

jednocześnie prowadzą do podniesienia efektów nauczania oraz służą skuteczności 

pracy wychowawczej. 

Działania szkół zostały w tym celu pogrupowane w trzech kategoriach: dydaktyka, 

wychowanie i opieka oraz organizacja. 

Opis prowadzonych działań zawiera m.in. informację o uzyskanych 

w ich wyniku rezultatach i wnioski dotyczące realizacji, dyrektor szkoły dołączyć 

może również swoje spostrzeżenia a także informacje o napotykanych trudnościach. 

Każdy ze zgłoszonych przykładów podlega opiniowaniu przez wizytatora, 

wyznaczonego przez dyrektora Wydziału Nadzoru Pedagogicznego. Po uzyskaniu 

pozytywnej opinii wizytatora dyrektor Wydziału Nadzoru Pedagogicznego podejmuje 

decyzję o zamieszczeniu przykładu na stronie internetowej Kuratorium Oświaty. 

Opis dobrych praktyk, zakwalifikowanych do upowszechnienia, zamieszczany jest na 

stronie internetowej Kuratorium Oświaty w zakładce Dobre Praktyki. Każdy przykład 

od momentu publikacji znajduje się w tym miejscu przez 1 rok. Po tym terminie opis 

jest dostępny w archiwum strony. 

Ponadto na platformie e-learningowej Kuratorium Oświaty prowadzony jest moduł 

o nazwie „Dobre praktyki”. 

167

2. Zaproponowanie przykładów dobrych praktyk (najwyżej trzech) do szerszego 

upowszechnienia 

• Zastosowanie piosenki w nauczaniu języka angielskiego – czasowniki 

nieregularne 

W roku szkolnym 2011/2012 radykalnie zmniejszyła się liczba przesłanych do 

publikacji przykładów dobrych praktyk. Dyrektorzy 5 szkół, w tym 4 szkół 

podstawowych i 1 gimnazjum przesłali do Kuratorium Oświaty we Wrocławiu łącznie 

8 przykładów, a w roku 2010/2011 - 23 przykłady. Od dnia wejścia w życie 

rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego z dnia 7 października 2009 r. 

żadnego przykładu dobrej praktyki nie przesłali dyrektorzy szkół zawodowych. 

3. Sposoby wykorzystania dobrych praktyk w działaniach wspomagających 

Dobre praktyki są wykorzystane w działaniach wspomagających poprzez ich 

upowszechnienie na stronie internetowej Kuratorium Oświaty we Wrocławiu. 

W roku szkolnym 2011/2012 przykłady dobrych praktyk, dotyczące takiej organizacji 

pracy szkół, która umożliwia uzyskanie wysokiej jakości ich pracy, były 

upowszechniane przez dyrektorów szkół na konferencjach poświęconych 

Podnoszenie efektywności kształcenia w szkołach. Dwie konferencje o tej tematyce 

zostały przeprowadzone dla dyrektorów i pedagogów szkół podstawowych 

i gimnazjów w maju 2012 r. 

1) Promowanie wykorzystania ewaluacji w procesie doskonalenia jakości 

działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności 

statutowej szkół i placówek 

W Kuratorium Oświaty we Wrocławiu wykorzystanie ewaluacji w procesie 

doskonalenia jakości działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz 

innej działalności statutowej szkół i placówek promowane jest podczas konferencji 

organizowanych dla dyrektorów szkół i placówek. Inne spojrzenie na ewaluację 

wewnętrzną w zakresie wymagania „Zarządzanie”, tj. ewaluację funkcjonującą 

w sieci przedstawione zostało podczas pięciu konferencji wojewódzkich w sierpniu 

2012 r. 

Analizowane są informacje o działalności szkół i placówek uzyskiwane w wyniku 

ewaluacji w celu wyłonienia obszarów, zagadnień, których funkcjonowanie ma 

szanse ulec poprawie na skutek ich zbadania w czasie ewaluacji. Ewaluatorzy 

wskazują w raportach przykłady działań w zakresie ewaluacji wewnętrznej warte 

upowszechnienia. 

W roku szkolnym 2011/2012 promowana była, poprzez szkolenia organizowane 

w ramach grantów Dolnośląskiego Kuratora Oświaty, tematyka związana 

z ewaluacją np. Edukacyjna Wartość Dodana - Interpretacja i wykorzystanie do 

168

modyfikacji pracy szkoły, Efektywne sposoby poprawy wyników kształcenia 

w szkołach podstawowych z wykorzystaniem analiz wyników sprawdzianu, 

Przygotowanie szkół ponadgimnazjalnych do wdrożenia nowej podstawy 

programowej, Pragmatyka szkolna w zakresie umiejętności tworzenia, wyboru 

i modyfikowania programów nauczania w kształceniu zawodowym, Metody 

kształcenia i ocena ich efektywności w zakresie przedmiotów matematycznoprzyrodniczych, 

Umiejętności interpersonalne nauczycieli w szczególności w relacji 

z uczniem i rodzicem, Kształcenie umiejętności nauczycieli w zakresie oceny 

dojrzałości szkolnej dzieci, Kształcenie uczniów ze specjalnymi potrzebami 

edukacyjnymi. 

Formą promowania wykorzystania ewaluacji były również Konferencje Regionalne, 

których 6 zorganizowano na terenie Dolnego Śląska przy współpracy z Ośrodkiem 

Rozwoju Edukacji. Adresatami tych konferencji byli dyrektorzy, nauczyciele, rodzice, 

uczniowie oraz przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego. 

b) Wyłonione w roku szkolnym 2011/2012 obszary doskonalenia objęte 

promocją. 

W roku szkolnym 2011/2012 promocją objęto wspomaganie w zakresie: 

− wdrażania nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego oraz nowej 

organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej na II i IV etapie 

edukacyjnym, 

− wdrażania nowej podstawy programowej kształcenia zawodowego, 

− zmian w systemie kształcenia zawodowego 

− zmian w systemie kształcenia dorosłych, 

− zmian organizacji pracy szkół. 

4) Organizowania konferencji i narad przeprowadzonych w roku szkolnym 

2011/2012. 

– Dane liczbowe 

Lp. 

Zakres tematyczny 

konferencje 

Liczba 

narady 

Inne formy 

szkoleń 

Adresaci 

Liczba 

uczestn 

ików 

1 

2 

3 

Nadzór 

pedagogiczny 

Bezpieczeństwo 

w szkole 

Organizacja pomocy 

psychologicznopedagogicznej 

5 6 

6 

1 

Dyrektorzy szkół i 

przedstawicieli 

organów 

prowadzących 

Dyrektorzy szkół 

posiadających 

certyfikaty „Szkoła 

Dbająca 

o Bezpieczeństwo”, 

przedstawiciele jst 

Dyrektorzy 

i nauczyciele 

przedszkoli 

i gimnazjów, 

szkół podstawowych, 


Dyrektorzy SOSW 

2800 

14 

400 

169

4 

5 

Szkolnictwo 

zawodowe, w tym 

Rada Konsultacyjna 

ds. Kształcenia 

zawodowego przy 

DKO 

Rada do spraw 

Integracji przy 

Dolnośląskim 

Kuratorze Oświaty 

8 12 2 

6 


zawodowych i 

nauczyciele, 

przedstawiciele JST, 

UMWD, CIZ, CKP, 

WUP, ARAW, IR, 

Przedstawiciele 

organów 

prowadzących 

Przedstawiciele 

samorządów 

i dyrektorzy szkół 

i placówek 

oświatowych 

640 

120 

6 Wychowanie 

komunikacyjne 

7 

Europejskie 

programy 

edukacyjne 

8 Zmiany programowe 

i organizacyjne 

w szkołach 


9 

Sześciolatek między 

zabawą a nauką 

10 Konferencje 

informacyjne dla 

delegacji 

zagranicznych władz 

oświatowych i szkół 

6 

wizytujących 

Kuratorium Oświaty 

we Wrocławiu. 

11 Prawa ucznia 1 

12 Stan warunki 

funkcjonowania 

MOW oraz MOS 

13 Podnoszenie 

efektywności 

kształcenia 

w szkołach 

4 

4 

1 

1 

6 

2 4 

Nauczyciele szkół 

wszystkich typów 200 

Nauczyciele, 

dyrektorzy, 

przedstawiciele 700 

organów 

prowadzących szkół. 


ponadgimnazjalnych i 

gimnazjów 1800 

Rodzice i dyrektorzy 

przedszkoli i szkół 

podstawowych, dyr. 

PPP, przedstawiciele 

JST 

Nauczyciele, 

dyrektorzy, 

przedstawiciele 

organów 

prowadzących 

500 

120 

Nauczyciele, 

uczniowie 600 

Dyrektorzy MOW, 

MOS i pedagodzy tych 

150 

placówek 


podstawowych i 

gimnazjów 530 

Niektóre konferencje organizowane były przy współpracy z Ministerstwem Edukacji 

Narodowej, Ośrodkiem Rozwoju Edukacji, Krajowym Ośrodkiem Wspierania Edukacji 

Zawodowej i Ustawicznej oraz innymi podmiotami. 

– Wnioski 

1. Zmniejszyła się liczba przykładów dobrych praktyk przekazywanych do 

publikacji przez dyrektorów szkół. 

2. Dyrektorzy szkół ponadgimnazjalnych nie dzielili się w roku 2011/2012 

doświadczeniami w zakresie dobrych praktyk, a dyrektorzy szkół zawodowych 

od dnia wdrożenia rozporządzenia o nadzorze. 

3. Kontynuować upowszechnianie przykładów dobrych praktyk w ramach 

konferencji i narad z dyrektorami szkół i placówek. 

170

4. Wskazane jest wprowadzenie nowych zasad gromadzenia bieżących danych 

z ewaluacji zewnętrznych w celu usprawnienia analiz przeprowadzanych 

w Kuratorium Oświaty we Wrocławiu. 

5. Wskazane jest uwzględnienie w planach pracy Kuratorium organizację 

konferencji lub innych form szkoleniowych poświęconych promowaniu 

wykorzystania ewaluacji w procesie doskonalenia jakości działalności 

dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej 

szkoły lub placówki; 

– Forma upowszechnienia przeprowadzonych szkoleń 

Informacja na temat przeprowadzonych szkoleń oraz materiały konferencyjne 

zamieszczane są na stronie internetowej i platformie e-learningowej dla dyrektorów 

szkół prowadzonej przez Kuratorium Oświaty we Wrocławiu. 

Nadal wspomaganie realizowane jest z wykorzystaniem platformy e-learningowej 

Kuratorium Oświaty we Wrocławiu. Korzystają z niej między dyrektorzy szkół, 

nauczyciele oraz wizytatorzy. W roku szkolnym 2011/2012 zarejestrowanych zostało 

na niej około 300 użytkowników. 

Na platformie zamieszczanie są informacje o zmianach w prawie oświatowym, 

interpretacje obowiązujących przepisów, materiały szkoleniowe i konferencyjne. 

Platforma daje też możliwość wymiany uwag i doświadczeń pomiędzy uczestnikami. 

Platforma jest wykorzystywana również, w części dostępnej wyłącznie wizytatorom, 

do zamieszczania i wykorzystywania dokumentów związanych z nadzorem 

pedagogicznym. 

3.1.2. Wnioski z działalności wspomagającej Kuratora Oświaty 

a) wynikające z działań podejmowanych w ramach wspomagania 

− Uwzględnić w planie nadzoru, w zakresie pozostającym w dyspozycji 

Dolnośląskiego Kuratora Oświaty, ewaluację problemową w obszarze 

Zarządzania. 

− W ramach wspomagania szkół i placówek objąć grantami Dolnośląskiego 

Kuratora Oświaty formy doskonalące dotyczące wykorzystania ewaluacji 

w procesie doskonalenia jakości działalności dydaktycznej, wychowawczej 

opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek. 

b) dotyczące organizacji wspomagania 

− Podjąć działania zmierzające do zachęcenia dyrektorów szkół i nauczycieli do 

dzielenia się przykładami dobrych praktyk. 

− Podczas konferencji organizowanych w ramach wspomagania częściej 

umożliwiać dyrektorom szkół i placówek dzielenie się przykładami dobrych 

praktyk. 

171

− Wprowadzić nowe zasady gromadzenia bieżących danych z ewaluacji 

zewnętrznych, które ułatwią przeprowadzanie analiz na poziomie Kuratorium. 

c) określające zakres wspomagania 

− W zakresie wspomagania dyrektorów szkół i placówek uwzględnić tematykę 

kierunków polityki oświatowej państwa na rok szkolny 2012/2013 w ramach 

konferencji, narad i szkoleń organizowanych przez Dolnośląskiego Kuratora 

Oświaty. 

− Wspomagać dyrektorów szkół poprzez zamieszczenie na stronie internetowej 

Kuratorium Oświaty we Wrocławiu: 

• omówienia przepisów prawa dotyczących obowiązków dyrektora szkoły 

dla dorosłych w zakresie nadzoru nad prawidłowością dopuszczania 

słuchaczy do egzaminów semestralnych w publicznej i niepublicznej 

szkole dla dorosłych, 

• materiału dotyczącego prawidłowości opracowywania organizacji 

punktu/ zespołu wychowania przedszkolnego, 

• informacji o aktualnym stanie prawnym w zakresie dopuszczalnych 

form realizacji obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego. 

− Wspomóc nauczycieli wychowania fizycznego w zakresie opracowywania 

programów oraz sposobu organizacji zajęć wychowania fizycznego, do 

wyboru przez ucznia, uwzględniających ich potrzeby i zainteresowania. 

− Objąć wspomaganiem dyrektorów szkół publicznych w zakresie organizowania 

i realizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych. 

− Kontynuować wspomaganie dyrektorów szkół niepublicznych o uprawnieniach 

szkół publicznych w zakresie spełniania wymogów określonych w art. 7 ust. 3. 

− Uwzględnić w tematyce wspomagania szkół metodologię przeprowadzania 

analizy osiągnięć uczniów ze szczególnym uwzględnieniem analizy 

jakościowej oraz analizy wyników sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych 

przekazywanych przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną. 

− Wspomagać szkoły w zakresie wdrażania systemowych działań służących 

podnoszeniu jakości ich pracy. 

172

Raport z nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?