Zdzisław Dąbczyński

Uproszczenie specyfikacji 

technicznych 

oznakowania dróg 

w związku ze 

stosowaniem norm 

unijnych. 

Zdzisław Dąbczyński

Normy odnoszące się do urządzeń 

wyposażenia drogi. 

PN-EN 12899-1:2002(U)- Stałe, pionowe znaki drogowe. Część 1: Znaki 

stałe 

PN-EN 12767:2003 - Bierne bezpieczeństwo konstrukcji wsporczych 

dla urządzeń drogowych. Wymagania i metody badań 


Przygotowanie postępowania 

Art. 29. 1. Przedmiot zamówienia opisuje się w sposób jednoznaczny i wyczerpujący za 

pomocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń, uwzględniając wszystkie 

wymagania i okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty. 

2. Przedmiotu zamówienia nie można opisywać w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą 

konkurencję. 

3. Przedmiotu zamówienia nie można opisywać przez wskazanie znaków towarowych, 

patentów lub pochodzenia, chyba że jest to uzasadnione specyfiką przedmiotu zamówienia i 

zamawiający nie może opisać przedmiotu zamówienia za pomocą dostatecznie dokładnych 

określeń, a wskazaniu takiemu towarzyszą wyrazy "lub równoważny". 

Art. 30. 1. Zamawiający opisuje przedmiot zamówienia za pomocą cech technicznych i 

jakościowych, z zachowaniem Polskich Norm przenoszących normy europejskie lub norm 

innych państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego przenoszących te 

normy. 

2. W przypadku braku Polskich Norm przenoszących normy europejskie lub norm innych 

państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego przenoszących te normy 

uwzględnia się w kolejności: 

1) europejskie aprobaty techniczne; 

2) wspólne specyfikacje techniczne; 

3) normy międzynarodowe; 

4) inne techniczne systemy odniesienia ustanowione przez europejskie organy 

normalizacyjne. 



4. Opisując przedmiot zamówienia za pomocą norm, aprobat, specyfikacji technicznych i 

systemów odniesienia, o których mowa w ust. 1-3, zamawiający jest obowiązany wskazać, że 

dopuszcza rozwiązania równoważne opisywanym. 

5. Wykonawca, który powołuje się na rozwiązania równoważne opisywanym przez 

zamawiającego, jest obowiązany wykazać, że oferowane przez niego dostawy, usługi lub 

roboty budowlane spełniają wymagania określone przez zamawiającego. 

6. Zamawiający może odstąpić od opisywania przedmiotu zamówienia z uwzględnieniem 

przepisów ust. 1-3, jeżeli zapewni dokładny opis przedmiotu zamówienia poprzez wskazanie 

wymagań funkcjonalnych. Wymagania te mogą obejmować opis oddziaływania na środowisko. 

7. Do opisu przedmiotu zamówienia stosuje się nazwy i kody określone we Wspólnym 

Słowniku Zamówień. 



Art. 31. 1. Zamawiający opisuje przedmiot zamówienia na roboty budowlane za pomocą 

dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót 

budowlanych. 

2. Jeżeli przedmiotem zamówienia jest zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych 

w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, zamawiający opisuje 

przedmiot zamówienia za pomocą programu funkcjonalno-użytkowego. 

3. Program funkcjonalno-użytkowy obejmuje opis zadania budowlanego, w którym podaje się 

przeznaczenie ukończonych robót budowlanych oraz stawiane im wymagania techniczne, 

ekonomiczne, architektoniczne, materiałowe i funkcjonalne. 

4. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej 

określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres i formę: 

1) dokumentacji projektowej, 

2) specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, 

3) programu funkcjonalno-użytkowego 

- mając na względzie rodzaj robót budowlanych, a także nazwy i kody Wspólnego Słownika 

Zamówień. 


Wadliwy sposób opisywania przedmiotu zamówienia 

O jakie konstrukcje wsporcze chodziło Zamawiającemu? 

- rura Ø 60 ze ścianką 2,00mm czy 3,20mm? 

- jaka masa konstrukcji kratowej? 

- czy stosowanie kratownic przy tablicach o powierzchni 

powyżej 2,5m 2 jest tylko zalecane czy obligatoryjne? 


Powyższy zapis daje swobodę interpretacji, należy 

sięgnąć po wzorzec oceny zagrożenia użytkowników 

drogi i terenu przyległego? 


Jak zatem jednoznacznie opisać 

przedmiot zamówienia w przetargach 

na dostawy lub montaż znaków 

drogowych, urządzeń brd? 

Przy pomocy norm! 

Normy są: 

1) stosowane na każdym etapie procesu 

produkcyjnego, 

2) powoływane w kontraktach, w procesach kontroli, 

3) stosowanych na potrzeby własne producentów, 

stosowane przez osobę trzecią w toku oceny. 


Normy pomagają: 

-w podjęciu decyzji o przyjęciu lub 

odrzuceniu dostawy, 

- w ocenie zgodności z przyjętymi 

powszechnie standardami pod kątem 

ochrony zdrowia, bezpieczeństwa lub 

ochrony środowiska, 

-w prowadzeniu handlu międzynarodowego 


Podstawowe normy odnoszące się do 

urządzeń wyposażenia drogi. 

PN-EN 12899-1:- Stałe, pionowe znaki drogowe. Część 1: Znaki stałe 

PN-EN 12767:2003 - Bierne bezpieczeństwo konstrukcji wsporczych 

dla urządzeń drogowych. Wymagania i metody badań 

PN-EN 1317-1:2001 - Systemy ograniczające drogę. Część 1: 

Terminologia i ogólne kryteria metod badań 

PN-EN 1317-2:2001 - Systemy ograniczające drogę. Część 2: Klasy 

działania, kryteria przyjęcia badań zderzeniowych i metody badań 

barier ochronnych 

PN-EN 1317-3:2003 - Systemy ograniczające drogę. Część 3: Klasy 

działania, kryteria przyjęcia badań zderzeniowych i metody badań 

poduszek zderzeniowych 

PN-EN 12966- Pionowe znaki drogowe. Znaki drogowe o zmiennej treści. 


POLSKA NORMA 

PN- EN 12899 – 1 Stałe pionowe znaki drogowe 

Zakres stosowania normy: 

• Część 1: Znaki stałe 

• Część 2: Podświetlone słupki przeszkodowe – 

pylony 

• Część 3: Punktowe elementy odblaskowe 

• Część 4: Ocena zgodności wykonania wyrobu 

• Część 5: Ocena zgodności wstępnych badań 


Wymagania normy PN-EN 12899-1:- Stałe, 

pionowe znaki drogowe. Część 1: Znaki stałe 

Wymagania eksploatacyjne: 

- Postanowienia ogólne 

- Wykonanie otworów (Tab. 1) 

- Krawędzie znaków (Tab. 2) 

- Zamocowania podpór 

Tablica 2- Krawędzie tarcz znaków 

Klasa 

E1 

E2 

Wymagania 

Niezabezpieczone, podłoże stanowi 

płaski arkusz materiału 

Zabezpieczone, krawędź tłoczona, 

zaginana, prasowana lub zabezpieczona 

profilem krawędziowym 

Tablica 1- Otwory w licu znaku 

Klasa 

P1 

P2 

P3 

Wymagania 

Otwory w licach znaków 

powinny być przewiercane tylko 

w odstępach nie mniejszych niż 

150mm w każdym kierunku, z 

wyjątkiem, gdy w celu 

zabezpieczenia podłoża znaku 

wymaga się wiercenia 

podtrzymującej konstrukcji 

Otwory w licu znaku nie 

powinny być przewiercane, z 

tym wyjątkiem, gdy w celu 

zabezpieczenia podłoża znaku 

wymaga się wiercenia do 

podtrzymującej konstrukcji 

Otwory w licu znaku nie 

powinny być wykonywane z 

żadnego powodu 

E3 

Zabezpieczone, zabezpieczenia 

dostarcza konstrukcja podtrzymująca 




Właściwości optyczne: 

- Barwy i współczynnik luminacji świetlnej 

- Współczynnik odblasku R’ (współczynnik 

gęstości powierzchniowej odbl.) 

- Średnia luminancja znaków 

podświetlanych 

- Kontrastowość luminancji świetlnej 

znaków 

podświetlanych – K 

- Jednorodność (równomierność) 

luminancji 


..widoczność w zmiennych warunkach pogodowych 




Obciążenia śniegiem 

Należy używać odpowiednich wartości obciążenia 

dynamicznego spowodowanego śniegiem zgodnie z tabelą : 

Klasa 

Obciążenie dynamiczne 

śniegiem kN/m -2 

DSL0 

Nie określono działania 

DSL1 1,5 

DSL2 2,5 

DSL3 3,0 

DSL4 4,0 




Obciążenia siłą naporu wiatru 

Klasa Parcie wiatru - 

wartość 

charakterystyczna 

kN / m2 (kPa) 

Parcie wiatru - 

wartość 

obliczeniowa 

kN / m2 (kPa) 

WL0 Nie oznaczone Nie oznaczone 

WL1 0,40 0,972 

WL2 0,60 1,458 

Obciążenia charakterystyczne 

nie uwzględniają 

współczynników 

bezpieczeństwa i kształtu 

WL3 0,80 1,944 

WL4 1,00 2,430 

WL5 1,20 2,916 

WL6 1,40 3,402 

WL7 1,60 3,888 


Mapa stref obciążenia wiatrem 

WL4 

2.43 kPa 

WL5 

2.91 kPa 

WL3 

1.944 kPa 

W II strefie wiatrowej klasa WL 

uzależniona jest od wysokości n.p.m. 

Do 255 m n.p.m. WL3 




STREFA I - obejmuje 

przeważającą część kraju (leżące 

w granicach strefy i pasmo 

Łysogór zalicza się do strefy II). 

STREFA II - obejmuje pas lądu od 

grzbietowej partii wzniesień 

Pojezierza Pomorskiego do brzegu 

morza oraz wąski pas lądu wokół 

Zatoki Gdańskiej i pasmo Łysogór. 

W strefie II wydzielono dwie 

podstrefy na zachód od 

Władysławowa: 

II a - przybrzeżny pas lądu o 

szerokości około 2 km 

WL3 

1.944 kPa 

WL3 

1.944 kPa 

II b - przybrzeżny pas morza i 

pasmo wydm o szerokości 200 m. 

WL6 

3.4 kPa 

WL4 

2.43 kPa 

WL5 

2.91 kPa 

WL3 

1.944 kPa 

WL4 

2.43 kPa WL5 

2.91 kPa 

WL6 

3.4 kPa 

Zdzisław Dąbczyński 

budowli. 

STREFA III - obejmuje obszar od 

Przedgórza Sudeckiego i Pogórza 

Karpackiego do szczytów gór 

włącznie. Granice stref należy 

traktować jako pasy o szerokości 

około 5 km, przyjmując na 

pograniczu wartości qk z jednej 

lub z drugiej strefy w zależności od 

konfiguracji terenu i ekspozycji



Obciążenia skupione 

Tablica 14- Punkty obciążeń 

Klasa 

Obciążenie 

punktowe 

w kN 

PL0 

Nie oznaczone 

PL1 0,15 

PL2 0,30 

PL3 0,50 

PL4 0,75 

PL5 1,00 




Odkształcenia chwilowe 

Tablica 16- Maksymalne odkształcenie 

chwilowe - Zginanie 

Klasa 

TBD0 

Zginanie w mm/m 

Nie oznaczone 

TBD1 2 

TBD2 5 

TBD3 10 

TBD4 25 

TBD5 50 

TBD6 100 




Odkształcenia tarczy i konstrukcji 

Tablica 17- Maksymalne odkształcenie chwilowe- Skręcanie 

Klasa 

TDT0 

Skręcanie w m 

Nie oznaczone 

TDT1 0,02 

TDT2 0,06 

TDT3 0,11 

TDT4 0,29 

TDT5 0,57 

TDT6 1,15 




Odporność na korozję 

Klasa 

Wymagania 

SP0 

Pow. niezabezpieczona 

SP1 

Pow. z ochronną powłoką 

SP2 

Pow. odporna na korozję 

Badania wpływu warunków 

klimatycznych 


Wnioski 

• Norma reguluje parametry techniczne, jakim 

powinny odpowiadać podzespoły pionowych znaków 

drogowych, 

• Stanowi podstawę do oceny klasy oznakowania 

• Określa zakres stosowanych badań, 

• Podaje procedurę badań, 

• Określa sposób znakowania gotowych znaków, 

• Norma EN PN 12899-1 w zakresie biernego 

bezpieczeństwa konstrukcji wsporczych wskazuje na 

normę EN 12767. 


POLSKA NORMA 

PN- EN 12767 

Bierne bezpieczeństwo konstrukcji 

wsporczych dla urządzeń 

oznakowania drogowego - 

wymagania i metody badań 


Polska Norma PN - EN 12767 

Główne założenia normy: 

1. Poziom ryzyka pasażera - 1, 2, 3, 4. Poziom ryzyka 

pasażera 

”0” oznacza brak cech pochłaniania energii przez 

konstrukcję wsporczą. 

2. Kategoria - prędkość zderzenia - testowe prędkości 

50, 70 i 100 km/h 

3. Masa testowanego pojazdu - 940 kg. 

4. Kategoria konstrukcji - to kombinacja wynikowa tych 

trzech zmiennych. 


Zakres normy 

Niniejsza Norma Europejska określa wymogi odnośnie 

wyników i definiuje poziomy biernego bezpieczeństwa, 

zmierzające do zmniejszenia dotkliwości obrażeń 

pasażerów i pojazdów przy uderzeniu w stałe konstrukcje 

wsporcze urządzeń drogowych. Wzięto również pod 

uwagę innych użytkowników ruchu, pieszych i personel 

zatrudniony przy pracach drogowych. Dwa rodzaje 

pochłaniania energii zostały wzięte pod uwagę. Podane są 

metody testów określających poziom zachowania dla 

różnych warunków uderzenia. Norma nie obejmuje 

systemów bezpieczeństwa drogowego, barier 

dźwiękochłonnych, podświetlanych pachołków drogowych. 

Wyłączono także urządzenia tymczasowego oznakowania 

robót drogowych. 


Polska Norma PN-EN 12767 

klasyfikacja konstrukcji 

Konstrukcje wsporcze z cechami biernego bezpieczeństwa 

zostały podzielona na trzy typy, w zależności od wielkości 

absorbcji energii: 

Wysoki poziom pochłaniania energii 

(High energy absorbing) 

Średni poziom pochłaniania energii 

(Low energy absorbing) 

Brak pochłaniania energii 

(Non energy absorbing) 


Dobór konstrukcji wsporczej - parametry 

Dobór typu konstrukcji wsporczej (HE, LE, NE) dla 

ustalonego miejsca lokalizacji zależy od następujących 

parametrów : 

• kategoria drogi i jej geometria, 

• prędkość pojazdów w danym miejscu, 

• obecność innych konstrukcji, drzew czy ruchu 

pieszego, 

• przewidywane ryzyko obrażeń w czasie wypadku i 

prawdopodobne koszty odszkodowań, 

• istnienie systemów bezpieczeństwa drogowego. 

W obrębie jednego ciągu drogowego stosowane mogą 

być różne typy konstrukcji wsporczych z cechami 

biernego bezpieczeństwa. 


Parametry badań konstrukcji wsporczych 

–kategoria pochłaniania energii 

Tabela 2 – Kategorie pochłaniania energii 

Prędkość 

uderzeniowa, v i 

km/h 

50 70 100 

Prędkość wyjściowa, v e 

km/h 

HE v e 

= 0 0 v e 

5 0 v e 

50 

LE 0

Dobór konstrukcji 

Parametry konstrukcji są dobierane indywidualnie 

w zależności od miejsca lokalizacji np: 

Klasa 

prędkości 

Wymagania 

Kategorię 

pochłania 

nia 

energii 

Poziom 

bezpieczeńst 

wa 

użytkowników 

Metody badań 

według 

1 2 3 4 

100 

NE 3 

PN-EN 

12767:20 

00 


Hierarchia ważności wytwarzanych typów 

konstrukcji 

Aprobata jednego z wytwarzanych typów konstrukcji jest 

ważna również dla innych zgodnie z tablicą 7a: 


Wytrzymałość na obciążenia wiatrowe a 

bezpieczeństwo bierne konstrukcji ! 


Śmiertelny problem ! 


WAŻNE PARAMETRY testowe norm (PN-EN 1317, PN-EN 12767) 

określające produkt pod względem bezpieczeństwa dla człowieka. 

Z 

P 

Y 

X 

THIV teoretyczna prędkość 

uderzenia głowy wyrażona w (km/h): w 

której hipotetyczny „punkt masy” 

pasażera uderza w powierzchnię 

hipotetycznego elementu pojazdu. 

PHD opóźnienie głowy 

po zderzeniu (g – m/s2) 

ASI Wskaźnik intensywności 

przyspieszenia. Maksymalna wartość ASI 

jest uważana za wymiar ciężkości wypadku 

pasażerów w uderzającym przeszkodę 

pojeździe. ASI jest wielkością 

niewymiarową i obliczany jest zgodnie z 

normą PN-EN 1317. 


Założenia badawcze dla konstrukcji wsporczych i 

słupów z cechami biernego bezpieczeństwa 


Redukcja prędkości w czasie 

a zagrożenie życia. 


Osłaniać czy stosować konstrukcje wsporcze z 

cechami pasywnego bezpieczeństwa ? 


Konstrukcja podatna zgodna z normą PN EN 12 767 

Cechą tego typu konstrukcji jest absorbcja energii uderzającego pojazdu 

dzięki czemu zredukowane zostały skutki wypadku 


Ochrona zdrowia i życia 

człowieka kosztem? . 


Specyfikacja techniczna opracowana 

przez GDDKiA 


Wymagania dla konstrukcji wsporczych wg SST 


Wymagania techniczne dla oznakowania 

pionowego dróg w innych państwach UE 








Wnioski 

Stworzenie Specyfikacji Technicznej, w której przedmiot zamówienia jest 

opisany w sposób jednoznaczny i wyczerpujący za pomocą cech 

technicznych i jakościowych, z zachowaniem Polskich Norm przenoszących 

normy europejskie lub norm innych państw członkowskich Europejskiego 

Obszaru Gospodarczego przenoszących te normy, skutkuje tym iż: 

- nie występuje utrudnianie uczciwej konkurencji, co może skutkować protestami 

ze strony oferentów, a przez to wydłużenie procedury przetargowej 

- zamawiający otrzymuje wyroby, których własności są zgodne z ich 

przeznaczeniem, a nie tylko zgodne z zapisem ST, która może być różnorako 

interpretowana, co na etapie odbioru prowadzi do konfliktu interesów i intencji na 

linii Zamawiający i oferent 

- parametry techniczne przedmiotu zamówienia są w większości łatwomierzalne, 

a w przypadku stwierdzenia rażącej niezgodności z ST, Zamawiający ma prawo 

nie odebrać dostarczonych lub zamontowanych wyrobów 

- właściwie określone parametry techniczne i jakościowe przedmiotu zamówienia 

wymagane dla danej lokalizacji na drodze, zapewnią odpowiednie funkcjonowanie 

dostarczonego wyrobu, urządzenia, obniżenie ewentualnych kosztów napraw i 

konserwacji urządzeń wadliwych, zapewnienie wysokiego standardu użytkowania, 

brd. 


Wnioski: 

• Stosowanie urządzeń brd z cechami biernego bezpieczeństwa przyczynia 

się do zmniejszenia ciężkości wypadków drogowych. 

• Dla właściwego stosowania urządzeń z cechami biernego bezpieczeństwa 

zgodnych z normami konieczne jest opracowanie specyfikacji 

technicznych i wytycznych doboru i projektowania tych urządzeń. 

• W nowym podejściu do projektowania i stosowania urządzeń brd 

konieczne jest wdrożenie systemów szacowania ryzyka i analizy 

stosowania takich urządzeń. 

• Konieczne jest wprowadzanie do procedur przetargowych dodatkowych 

kryteriów, jakimi są mierzalne parametry bezpieczeństwa dla urządzeń 

infrastruktury drogowej i ich parametry funkcjonalne.

Zdzisław Dąbczyński

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?