Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
nule su velike svjetske firme, i sjekira je čvrsto udarila o stare hrastike. Francuska<br />
dužica, njemačka dužica, željeznički pragovi, bulovi, kasnije furnirska<br />
roba . . .; novac—doba—novac; sve više bilo je novca, sve manje robe, a sve<br />
veće cijene. Mrtvi kapitali pretvoriše se u žive kapitale zapadnog svijeta. Bila<br />
je to »fabrika zlatnih kruna«. U zemlji je od tog bogatstva razmjerno malo<br />
ostalo: obrambeni savski nasipi, putovi, škole, drvarska industrija.<br />
Ove šume bile su u toku stoljeća svjedok jakih okršaja. Uzduž granice nekad<br />
moćne turske carevine i duže vremena u njenom sastavu a kasnije u sastavu Vojne<br />
krajine, te su šume bile poprište krvave i mutne historije naše. Krajišnik je za dobivenu<br />
zemlju i drvo plaćao danak svojom vlastitom krvlju.<br />
U razdoblju od postojanja prašuma do danas, u posavskim šumama vršili<br />
su se vrlo različiti zahvati: krčenje, pojedinačne sječe stabala, primitivne<br />
(»grabežne«) eksploatacije i zatim loš i, konačno, suvremen biološki način uzgajanja<br />
i pošumljavanja. Postojeći stariji podaci nam o uzgoju malo govore. Više<br />
možemo saznati o eksploataciji. Nema dovoljno ni pojedinačnih podataka, a<br />
pogotovo nema sistematski složenih.<br />
Ovaj naš kratak osvrt na eksploataciju, degradaciju i uzgoj posavskih<br />
šuma rezultat je razmatranja napisa uglavnom iz stručne literature, i nema<br />
pretenziju da dade historiju razvitka šuma i šumarstva Posavine. Građu za<br />
ovaj osvrt razvrstali smo u šest dijelova:<br />
1. preborno iskorišćivanje,<br />
2. eksploatacijske sječe,<br />
3. problem podmlađivanja,<br />
4. zahvati u mlađim sastojinama,<br />
5. degradacija šuma,<br />
6. njega i melioracija.<br />
1. PREBORNO ISKORIŠĆAVANJE<br />
Uz iskrčene površine, pokraj naselja, vadila su se stabla pojedinačno: šušci<br />
i tanja stabla za ogrjev i građu, iz boljeg drva izrađivale su se vile i lopate.<br />
Postepeno sve više iskorišćuju se krupnija, dobra i zdrava stabla, ali većinom<br />
tanja. Rimljani su pred dvije hiljade godina odvozili čitava hrastova debla po<br />
Savi i Dunavu u Crno more i Sredozemlje: za izgradnju monumentalnih zgrada<br />
i brodova. U blizini naselja preostala su stara lošija stabla, oko 5—25 po ha, a<br />
zatim su i ova izvađena, a zemljište upotrebljeno za poljoprivredne kulture,<br />
livade i pašnjake.<br />
Prema podacima koje je sakupio S e 1 a k (1926), do početka XIX vijeka bio je<br />
zapadni dio Hrvatske najmanje 65"/» pod šumom. Od tada, prvi trgovci izabiru bolja<br />
stabla i izrađuju francusku dužicu, izvoze je kolima do Save, lađama do Siska, Kupom<br />
i kolima do Karlovca i kolima do mora. Njemačka dužica i trupci izvozili su se<br />
Savom i Dunavom u Peštu, Beč i Njemačku. Od izabranih oborenih stabala iskoristio<br />
se samo najbolji ili barem bolji dio, a ostatak je ostavljen u šumi. Drvo se mnogo<br />
iskorišćavalo i za potrebe krajiške vojne uprave.<br />
Stalna paša stoke i žirenje onemogućili su podmlađivanje mnogih progaljenih<br />
sastojina. Pod utjecajem neurednog prebornog iskorišćavanja, paše i<br />
žirenja, mnoga šumska zemljišta su degradirana i, konačno, posve iskrčena.<br />
Upotrebljivo zemljište djelomice se iskorišćavalo poljoprivredno, a ostalo (bare<br />
i jako poplavljeno) je napušteno.<br />
402
Change language