Kultura. Przestrzeń rozwoju - Województwo Małopolskie

More documents

Recommendations

Info

Małopolskie studia regionalne 1 (21) 2011 I dalej: „W rzeczywistości podążamy jednak ścieżką, którą zaprogramowały nasze ograniczenia: psychika, kultura, ciało, doświadczenia. Mówi się przecież; „jemu przyszło do głowy” i to jest bliższe prawdy niż „on wymyślił”. Sądzę, że wymyślanie nowych rzeczy i wszelka twórczość to proces „na coś wpadłem, coś mi się nasunęło”, a nie „wymyśliłem”. Kiedy Iwo Zaniewski mówi też o barierach kreatywności, wskazuje na kilka przesłanek: „Główna bariera kreatywności to własne ograniczenia i nawyki myślowe: myślenie schematyczne, przekonanie, że trzeba robić to, co już wcześniej się sprawdziło. Kurczowe trzymanie się swoich doświadczeń i brak otwartości nie pomagają w procesie twórczym. Ale często przekonanie, że nic się nie wymyśli, jest równie groźne”. Zatem – czy kreację możemy traktować jako pierwszy podstawowy czynnik decydujący o rozwoju kultury? Co w istocie stanowi o rozwoju kultury? Jakie są jego główne czynniki? – Czy jest to nowa, oryginalna twórczość naukowa, artystyczna i techniczna (dziś powiemy raczej – technologiczna)? – Czy wprowadzenie nowych dzieł (wytworów) o takim charakterze do obiektywnie dostępnego, potencjalnego obiegu? – Czy może faktyczne dotarcie do potocznego odbioru – uzyskanie popularności powodującej ferment artystyczny, intelektualny, moralny, technologiczny; swoisty przełom kulturowy i cywilizacyjny? Trudno jest dziś wskazać wszystkie i powszechnie akceptowane charakterystyczne cechy współczesnej kultury i trendy rozwojowe. Proponuję teraz tylko 3 proste skojarzenia. I znowu pytanie, które zdecydowałem się postawić: – Jak na kulturę – jej kształt, rolę, wartości, które ze sobą niesie – wpływa rosnące tempo życia, jego postępująca komercjalizacja? Czy myślimy jeszcze o kulturze jako paidei? Czy traktujemy ją coraz częściej w kategoriach rynku? – A media masowe i najnowszej generacji – jak hipermedia, wychodzące poza linearne struktury umysłu ukształtowane przez kulturę druku są wytworem i kreatorem współczesnej kultury popularnej? Przecież możemy toczyć spory o ich kulturotwórcze funkcje i wartości... Plakat z cyklu „Kulturalna Małopolska” autorstwa Ewy Natkaniec. Przykładem niech będą dzieła wybitnych, nowatorskich twórców, które po długim okresie spowodowały przełom (np. C. K. Norwida). Jednocześnie wiele nieporozumień twórczych wynika właśnie z silenia się na oryginalność, zaś bardzo często nowatorskie propozycje są odrzucane przez nieprzygotowanych odbiorców. Ale też dla rozwijania się, dla każdego twórczego procesu, dla zachowań kreatywnych, konieczna jest wielość inspiracji oraz wartość tych inspiracji. Źródłem nowych treści, ciekawych sensów, a zatem pożywką intelektualną zawsze była i jest kultura – ale mądrze doświadczona, przeżyta, „rozczytana” w treściach, symbolach i znaczeniach nieraz głęboko skrytych. - 23 -
Małopolskie studia regionalne 1 (21) 2011 Możemy także zastanawiać się głęboko nad rolą technik komputerowych, nanotechnologii i Internetu we współczesnej kulturze: – Czy ma rację Neil Postman, mówiąc o dominacji „technopolu”, przestrzegając przed „triumfem techniki nad kulturą”? – Czy ludzka autonomia, wolność, twórcza kreacja są zagrożone? – Czy ludzie owładnięci ideą nowoczesności nie zapomną, że żadne środki techniczne nie wyręczą ich w myśleniu i działaniu? I tak dalej... Plakat z cyklu „Kulturalna Małopolska” autorstwa Ewy Natkaniec. Wszystkie te zjawiska to procesy skomplikowane i z trudem poddające się generalizującym ujęciom. Jeśli jednak przyjmiemy, że kreacja – jako nowa oryginalna twórczość intelektualna, artystyczna i technologiczna – jest zasadniczym czynnikiem rozwoju kultury – odpowiedź na postawione wcześniej pytanie o wzajemną zależność między kreacją a kulturą sprowadza się może do podkreślenia: fundamentalnej roli kreacji w rozwoju szeroko ujmowanej kultury, która z kolei warunkuje rozwój i charakter twórczości oraz stymuluje postawy kreatywne, co upoważnia do stwierdzenia, że między kulturą i kreacją zachodzi związek i sprzężenie zwrotne. I na podsumowanie pozostaje pytanie o to, jakie zatem są istotniejsze cywilizacyjno-kulturowe uwarunkowania kreatywności? Rozwój kultury, a w tym twórczości – artystycznej, intelektualnej i technologicznej – uwarunkowany jest oczywiście historycznie, społecznie, ekonomicznie, zapewne także politycznie. Ale obecnie obserwujemy rozszerzenie zakresu stosowania pojęcia kreatywności – poza tradycyjny podział na twórczość artystyczną, intelektualną i technologiczną – na wszystkie dziedziny aktywności ludzkiej (społeczną, ekonomiczną, wychowawczą, organizacyjną). Nowość, oryginalność, innowacyjność, ekspresja preferowane są już nie tylko w sztuce, ale także w różnych przejawach życia codziennego, w tym zawodowego. Cechy te (jako ważne kompetencje pracownicze) są wszak pożądane przez pracodawców w branżach nie tylko związanych z przemysłami kulturowymi, ale także w zawodach czysto technicznych. Kreacja i postawa kreatywna przestają już przynależeć tylko artystom, twórcom, intelektualistom. Ale zapewne zaczęło się od sztuki. Czy możemy postawić znak równości między kulturą a kreacją? Kultura nie sprowadza się do tworzenia różnego rodzaju dzieł – co jest domeną kreacji. Dlatego więc znaku równości jednak nie można postawić. Kultura jest bardziej umiejętnością i przejawem ich – tych dzieł – ponownego i nowego odczytywania w kontekście zmieniającej się rzeczywistości, a tym samym nadawania dziełom kolejnych znaczeń. I zapewne właśnie do tego konieczna jest wrażliwość. Wrażliwość Księżyc i łzy – to nie wystarcza, by pisać wrażliwie. Zatem, po co mówiąc o kulturze, mówić - 24 -
Page 2 and 3: Małopolskie Studia Regionalne nr 1
Page 4 and 5: Spis treści Dziedzictwo kulturowe
Page 6 and 7: Małopolskie studia regionalne NR 1
Page 8 and 9: Małopolskie studia regionalne NR 1
Page 10 and 11: Małopolskie studia regionalne 1 (2
Page 16: Małopolskie studia regionalne 1 (2
Page 66: Małopolskie studia regionalne 1 (2
Page 75 and 76:
Małopolskie studia regionalne 1 (2
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
show all

Kultura. Przestrzeń rozwoju - Województwo Małopolskie

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?