iraq - Folklor İnstitutu

zərifliklə, istəklə, məhəbbətlə, incə saf hisslərlə əlaqədar yaranır,
beşik başında oxunur.
Demək olar ki, ana ilə körpə arasında əbədi məhəbbətin təməli
layla və oxşamalarla qoyulur. Bizə qalırsa, insana ən incə, ən saf,
ən öцlvi, möцqəddəs duyğular ana laylası və oxşamalarla aşılanır.
Ana laylası ilə böyöцməyən uşağın qəlbinə pis əməllər, şər qöцvvələr
daha tez nöцfuz edər, onun qəlbində mərhəmət, şəfqət, məhəbbət,
xeyirxahlıq hissələri zəif olar. Təəssöцf ki, indi layla deyə bilən
anaları barmaqla saymaq olar.
Töцrkiyədə «ninni» kimi tanınan laylalar, İraq-töцrkman folklorunda
«layla» və «leyla» kimi məlumdur. Formaca xoyrat və manilərə
oxşayan laylaların axırında «layla balam, layla» ilə bərabər,
«leyla balam, leyla», «leyla gözöцm, leyla», «leyla ömröцm, leyla»
və ya «öцllə balam, öцllə», «öцllə ruhum, öцllə» kimi iki misralı
döndərmələr /nəqaratlar/ yer alır. Məsələn:
Oyaq qallam yatınca. Leyla dilər,
Bəklərəm ay batınca. Yatıpdı, leyla dilər.
Qolum yastıq edərəm Vurğun yuxu salıpdı,
Sən hasilə çatınca. Mənnən bir leyla dilər.
Leyla balam, leyla, Leyla göцlöцm, leyla,
Leyla göцlöцm, leyla, Цllə ruhum, öцllə.
Maraqlıdır ki, bu xöцsusiyyətlər Azərbaycan folklorunda da eynilə
belədir. Bununla belə, tədqaqatçıların çoxu nədənsə buna əhəmiyyət
verməmiş, onları ağılar, oxşamalar, hətta holavar və sayaçı
sözlər kimi bayatı adı altında vermişlər. Halbuki ağılar, oxşamalar,
laylalar, holavarlar və s. məzmun etibarilə bayatılardan fərqlənirlər.
Qeyd etmək lazımdır ki, layla və oxşamaları uşaq folkloru ilə
qarışdırıb tədqiq edənlər də olmuşdur. Halbuki böyöцklərin yaratdığı
folklor uşaq folkloruna daxil edilməməlidir.
Biz uşaq folkloru dedikdə xalq yaradıcılığının o nöцmunələrini
nəzərdə tuturuq ki, onların meydana çıxmasında uşaqlar fəal iştirak
edərək, bu nöцmunələrin həm yaradıcısı, həm yaşadıcısı, həm də yayıcısı
olur. Uşaqların qeyri-fəal iştirak etdikləri layla və oxşamalar
onlara rəğmən yaransa da, böyöцklər tərəfindən yaradılır. Həm də
ana qəlbinin dərinliklərindən gələn içli duyğuları, arzu, istək və
22