materiaÅy dydaktyczne - Towarzystwo na rzecz Ziemi
materiaÅy dydaktyczne - Towarzystwo na rzecz Ziemi
materiaÅy dydaktyczne - Towarzystwo na rzecz Ziemi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ARTUR ADAMSKI, POLSKIE TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ PRZYRODY „PRO NATURA”<br />
JACEK BETLEJA, MUZEUM GÓRNOŚLĄSKIE W BYTOMIU<br />
KRZYSZTOF ŚWIERKOSZ, MUZEUM PRZYRODNICZE UNIWERSYTETU WROCŁAWSKIEGO<br />
ROBERT WAWRĘTY, TOWARZYSTWO NA RZECZ ZIEMI<br />
WARTOŚCI PRZYRODNICZE<br />
DOLIN RZECZNYCH POLSKI<br />
1. Wstęp<br />
Mimo setek lat przekształceń, regulacji, prostowania koryt i budowy stopni wodnych, rzeki Polski i ich doliny<br />
<strong>na</strong>dal stanowią kluczowe elementy systemu ekologicznego kraju. Zachowały one wiele ze swoich dawnych wa−<br />
lorów przyrodniczych, które <strong>na</strong>wet jeśli nie są pierwotnego pochodzenia, <strong>na</strong>wiązują swoim składem gatunko−<br />
wym, strukturą i złożonością do dawnych, <strong>na</strong>turalnych ekosystemów. Doliny polskich rzek stanowią miejsce<br />
bytowania wielu gatunków rzadkich, ginących i zagrożonych wyginięciem w Europie oraz cennych typów sie−<br />
dlisk przyrodniczych, z których wiele, w myśl prawa polskiego i europejskiego, podlega ochronie. Co ważne, to<br />
bogactwo przyrodnicze dolin <strong>rzecz</strong>nych powstaje i utrzymuje się spontanicznie, w wyniku specyficznych właści−<br />
wości rzek jako samodzielnych ekosystemów oraz oddziaływania rzek <strong>na</strong> tereny przybrzeżne, w granicach szer−<br />
szego ekosystemu doliny <strong>rzecz</strong>nej.<br />
2. Rzeka jako ekosystem<br />
W ekologii ekosystemem <strong>na</strong>zywamy złożony układ przyrodniczy, składający się z części nieożywionej (tzw.<br />
biotop) oraz powiązanych z nią zespołów organizmów żywych (tzw. biocenoza), w którym odbywa się proces<br />
przepływu energii i obiegu materii. Różnorodność gatunkowa ekosystemów zależy od zróżnicowania ich struk−<br />
tury. Generalnie obowiązuje zasada, że im bardziej zróżnicowane są warunki środowiska, tym większe jest<br />
bogactwo gatunkowe. Skład roślinności zależy przy tym głównie od zróżnicowania warunków abiotycznych<br />
(zwłaszcza charakteru podłoża i uwodnienia), <strong>na</strong>tomiast dla zwierząt co <strong>na</strong>jmniej równie ważny jest sam skład<br />
gatunkowy i struktura zbiorowisk roślinnych. W przypadku ekosystemów <strong>rzecz</strong>nych <strong>na</strong>jbardziej istotnym czyn−<br />
nikiem wyróżniającym je <strong>na</strong> tle innych jest poziomy ruch wody w korycie pod wpływem siły ciężkości. On to<br />
właśnie uniemożliwia lub ogranicza występowanie w rzekach wielu organizmów charakterystycznych dla wód<br />
stojących, a z drugiej strony czyni rzeki środowiskiem odpowiednim dla gatunków związanych z wodami<br />
płynącymi (tzw. gatunki reofilne). Jest to sytuacja dosko<strong>na</strong>le z<strong>na</strong><strong>na</strong> wędkarzom. Wiedzą oni, że w celu złowie−<br />
nia li<strong>na</strong> lub karasia <strong>na</strong>leży udać się <strong>na</strong>d staro<strong>rzecz</strong>e lub staw, <strong>na</strong>tomiast chcąc złowić pstrąga, lipienia czy<br />
świnkę trzeba będzie „zamoczyć kija” w rzece lub strumieniu.<br />
Profil podłużny rzeki. Źródło: Bajkiewicz−Grabowska E., Mikulski Z. 1993. Hydrologia ogól<strong>na</strong>. Wyd. Nauk. PWN. Warszawa<br />
5
![Sprawozdanie merytoryczne [.pdf] - Towarzystwo na rzecz Ziemi](https://img.yumpu.com/43817118/1/184x260/sprawozdanie-merytoryczne-pdf-towarzystwo-na-rzecz-ziemi.jpg?quality=85)
Change language