Badania sprawności psychofizycznej kierowców wypadkowych i ...

1. WSTĘP
Przedmiotem pracy jest przeprowadzenie badań mających na celu analizę różnic w
poziomie sprawności psychofizycznej kierowców „wypadkowych” (mających na swoim koncie
sprawstwo wypadku drogowego, którego skutkiem byli ranni lub ofiary śmiertelne) i
„bezwypadkowych” (nie mających na swoim koncie sprawstwa wypadku drogowego z
ofiarami śmiertelnymi lub rannymi), w celu wyłonienia cech krytycznych mających wpływ na
ryzyko wypadku drogowego. Celem nadrzędnym pracy jest zwiększenie świadomości na
temat wpływu indywidualnej sprawności kierowców na ryzyko występowania wypadków.
Transport drogowy jest najbardziej niebezpieczny i ze względów społecznych -
najbardziej kosztowny spośród innych środków transportu. Statystyki światowe pokazują, że
rocznie na drogach ma miejsce około 1 300 000 wypadków drogowych, w których ginie
ponad 40 000 osób a rannych zostaje 1 700 000 osób. Koszty tych wypadków szacuje się na
160 mld. €, co stanowi 2% Europejskiego PKB (Road safety: Road Safety Action Programme
2003-2010). Badania europejskie dotyczące warunków pracy pokazują, że transport
zaliczany jest do sektorów szczególnie niebezpiecznych (Komunikat Komisji dla Parlamentu
Europejskiego, Rady Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu
Regionów, 2007).
W Polsce, wg. danych Komendy Głównej Policji o wypadkach drogowych w Polsce, w
2008 roku miało miejsce 49 054 wypadków, w których zginęło blisko 5.5 tys. osób a ponad
62 tys. zostało rannych (Wypadki drogowe w Polsce w 2008 roku). Koszty wypadków
drogowych w Polsce wynoszą około 12 mld. zł. rocznie, co stanowi 2.7% PKB (Krystek,
2003). Polska od wielu lat zajmuje czołowe miejsce pod względem wskaźnika ciężkości
wypadków drogowych. Wskaźnik ten wynosi 11 zabitych na 100 wypadków drogowych,
podczas gdy średnia dla UE wynosi nieco powyżej 3. (Road safety country profile. Polska).
Głównymi sprawcami wypadków drogowych są kierujący pojazdami: z ich winy dochodzi
do blisko 80% wypadków. Wśród kierujących pojazdami – sprawców wypadków drogowych,
grupa kierowców zawodowych (kierowcy samochodów ciężarowych, autobusów, tramwajów i
trolejbusów) spowodowała w 2008 r. około 7% wypadków (Wypadki drogowe w Polsce w
2008 roku).
Kierowcy zawodowi są również ofiarami wypadków drogowych. W Polsce, transport
zajmuje trzecie miejsce ze względu na liczbę śmiertelnych ofiar wypadków przy pracy (15%)
(Wypadki przy pracy w 2008 roku), a miejsce drugie (po budownictwie) ze względu na wzrost
(o 31.1%) w stosunku do 2007 r. liczby śmiertelnych wypadków przy pracy (Alarmujące
dane dotyczące wypadków przy pracy). Z danych Państwowej Inspekcji Pracy wynika, że
kierowcy samochodów ciężarowych, osobowych i autobusów stanowią najliczniejszą grupę
4