Badania sprawności psychofizycznej kierowców wypadkowych i ...

Szczyt piramidy tworzą artefakty. Są to widoczne, łatwo obserwowalne przejawy kultury
bezpieczeństwa, np. plakaty, znaki bezpieczeństwa, środki ochrony osobistej, organizacja
stanowisk pracy, przepisy i normy, spotkania w sprawach bezpieczeństwa, inspekcje.
Przykłady artefaktów:
• widoczne przejawy kultury bezpieczeństwa: jakość techniczna pojazdów, procedury
dotyczące przeglądów technicznych, wyposażenie serwisu technicznego, oznakowanie
pojazdów, zabezpieczenia, sygnalizacja niebezpieczeństw, porządek w samochodach,
częstość szkoleń praktycznych i teoretycznych, zachowania pracowników.
Najbardziej widoczne elementy kultury organizacyjnej (artefakty) to m.in.: sposób
traktowania klientów (pasażerów, odbiorców towarów, usługobiorców), zwracania się do
siebie, sposób ubierania się pracowników, zewnętrzne przejawy promocji bezpieczeństwa
(plakaty, instrukcje, ulotki). Trudniejsze do zaobserwowania są mniej widoczne poziomy
kultury organizacyjnej obejmujące wartości i założenia co do świata, natury i ludzi. Jednak
tylko poznanie tych mniej widocznych wartości pozwala zrozumieć funkcjonowanie danego
przedsiębiorstwa oraz motywy zachowań, pozwala zaobserwować, gdzie są potencjalne
problemy. W kulturze organizacyjnej przedsiębiorstwa zawarte są wartości, przekonania i
normy zachowań wszystkich pracowników (nie tylko kierowców). Przekaz kulturowy
przejmowany jest przez osoby rozpoczynające pracę w danej firmie w sposób automatyczny,
a często nieświadomy. Informację o zwyczajach panujących w firmie, czy deklarowanych
wartościach, o których nowy pracownik dowiaduje się podczas wstępnych rozmów i szkoleń,
stanowią tylko część jego edukacji w zakresie kultury. Dalszą naukę pobiera on już w
codziennej pracy i w trakcie mniej formalnych kontaktów z innymi pracownikami. Wtedy nowy
pracownik odkrywa, co jest priorytetem firmy i przystosowuje swe zachowanie do oczekiwań
pozostałych. Przykładem obrazującym ten proces może być kwestia przestrzegania
przepisów ograniczenia prędkości wśród kierowców w firmie transportowej. Jest oczywiste i
naturalne, że przepisy ruchu drogowego powinny być przestrzegane przez pracowników
firmy, co podkreśla się podczas oficjalnych szkoleń, ale w bezpośrednich poleceniach
wyznacza się czasy przejazdu wymuszające jazdę z nadmierną prędkością, a w prywatnych
rozmowach między kierowcami panuje zwyczaj przechwalania się rekordami w zakresie
czasu pokonywania określonych tras. Nowozatrudniony pracownik przystosowuje swe
zachowanie do zachowań innych pracowników i w mniej lub bardziej świadomy sposób ich
naśladuje. Treści zawarte w kulturze bezpieczeństwa przedsiębiorstwa często bywają trudne
do odkrycia. Zawsze jednak mają wpływ na funkcjonowanie firmy. Poziom kultury
bezpieczeństwa zakładu pracy wyznacza sposób jego funkcjonowania w zakresie
bezpieczeństwa.
42