magazyn,81,e2b3d314eab3cc5825268d4ec18ae574,pdf

Polskie Premiery: Zabić bobra
Polskie Premiery: Zabić bobra
Fot. Kino Świat
Z Janem Jakubem Kolskim
rozmawia Anna Michalska
Po dwóch latach znalazł się dystrybutor,
który podjął się wprowadzenia Zabić
bobra na ekrany. Kręcił pan ten obraz
dwie książki i jeden film temu. Jak pan obecnie
go ocenia
Czuję, że wciąż dotyka mnie czerń związana
z realizacją tego filmu. Czerń metaforyczna.
Człowiekowi są dane na życie trzy najbardziej
obciążające zdarzenia, tak wynika z badań
Amerykanów: śmierć matki, narodziny dziecka
i rozwód. Ja to wszystko dostałem w ciągu
roku. Film musiał dać refleks tej czerni, chociaż
z punktu widzenia fizyki czerń nie odbija
światła. Pochłania je.
JUŻ NIE GNIEWAM SIĘ
NA NIKOGO
JAN JAKUB
KOLSKI
Żeby trafić na nasze ekrany, film odbył bardzo
trudną i długą drogę. Najpierw były kłopoty
finansowe na etapie realizacji, potem
bojkot filmu na polskim rynku.
Trudno mówić o bojkocie. W 2012 roku film po
prostu nie został przyjęty do konkursu na festiwalu
w Gdyni. Na pierwszym etapie realizacji
nie dostał pieniędzy z Łódź Film Commission
ani nie przeszedł trybu konkursowego
w Polskim Instytucie Sztuki Filmowej, więc nie
otrzymał dotacji. Na którymś etapie poległ
również Filip Bajon, pan Krzysztof Zanussi poległ,
ja poległem. Był wyraźny zapał, żeby bić
mistrzów. Los tego filmu zależał od drobnych
ludzkich gestów, których zabrakło. Zawiodłem
się na moich przyjaciołach. W chwili życiowego
megakryzysu nie otrzymałem ich
asekuracji, choć oni mogli na mnie zawsze liczyć.
Do dziś niedowierzam, że ludzie, którzy
robią tak piękne filmy, mogli być tak małoduszni.
Punktem zwrotnym było zaproszenie na festiwal
w Karlowych Warach. To poruszyło instytucje,
które powinny wspierać kino autorskie.
Wtedy otrzymaliśmy wsparcie z PISF
i Łódź Film Commission. To były skromne pieniądze,
zbyt małe, żeby pokryć długi filmu –
ale to był zdecydowanie punkt zwrotny.
Podczas festiwalu w Karlowych Warach film
został owacyjnie przyjęty. Eryk Lubos dostał
nagrodę. Potem pojawiły się entuzjastyczne
recenzje w „Hollywood Reporter” i „Screen
International”.
W Karlowych Warach film mogli wreszcie zobaczyć
polscy dziennikarze, którzy zaczęli
o nim pisać. Z firmy Martina Scorsese, z Planu
B Brada Pitta oraz z Samuel Goldwyn Production
dostaliśmy maile z prośbami o kopie filmu.
Potem był festiwal Camerimage. Jego
szef, Marek Żydowicz, nie dał się nabrać na
ostrzeżenia, że film jest dziwaczny. Dzięki temu
Zabić bobra wygrał w cuglach konkurs filmów
polskich. Jeden z jurorów festiwalu
uznał, że to byłby wspaniały materiał na remake
dla Tony’ego Scotta. Ta informacja poszła
dalej. Po kilku miesiącach zgłosił się do
nas hollywoodzki producent, który zaczął negocjować
prawa do remake’u. Albert Hughes
napisał amerykańską wersję scenariusza zatytułowaną
„The Contractor”. Nieco inny jest
kierunek, z którego przychodzi główny bohater:
w amerykańskiej wersji – z Iraku, u nas –
z Afganistanu.
Film realizował wyjątkowy zespół. Razem
z panem pracowali Piotr Kolski, bratanek (II
Fot. Kino Świat
reżyser, montażysta) i Michał Pakulski, siostrzeniec,
syn montażystki Ewy Pakulskiej
(autor zdjęć). Co zdecydowało o składzie
ekipy
Prawdę mówiąc, nie miałem wyboru przy tym
filmie. Trzeba było skrzyknąć tych, na których
zawsze mogłem polegać. Musiałem mieć przy
sobie najbliższych.
Nie miał pan ochoty przerwać zdjęć
Teraz zostawiłbym ten film bez wahania, ale
wtedy wydawało mi się, że nie mogę zawieść
ludzi, którzy pracowali ze mną w tych szczególnych
warunkach. Byłem zakładnikiem ich
wiary w to, że wytrwam. Nie mogłem ich
zostawić. Zdjęcia kręciliśmy w Popielawach
i okolicach. Spałem wtedy w moim „dziadeczniku”,
w starym domu, w którym toczy się akcja
filmu, po zdjęciach jeździłem do szpitala,
do mamy. Raz nie wyszedłem na plan. Jeden,
jedyny raz. Nie dałem po prostu rady.
W roli głównej wystąpił Eryk Lubos. Czy to
była wasza wspólna pierwsza realizacja
Nie, kolejna. Przygotowywałem Wojnę polsko-
-ruską. Miał to być musical z Erykiem w głównej
roli. Ponad rok poświęciliśmy na przygotowania
do tego filmu. Ale producent ostatecznie
przestraszył się musicalu… Wcześniej miał
być Grom, do którego zrobiliśmy z Erykiem nawet
zdjęcia próbne. Dwa zaproszenia do filmów,
które nie powstały. No, ale była okazja
ERYK LUBOS W FILMIE ZABIĆ BOBRA,
REŻ. JAN JAKUB KOLSKI
przyjrzenia się Erykowi. Odkryłem, że to bardzo
ciekawy aktor, że chciałbym zrobić z nim
film. W międzyczasie zagrał w mojej noweli
Wielki wóz w filmie Solidarność, Solidarność…
No a potem przyszedł Bóbr.
Filmowa historia Eryka zyskała dodatkowy
kontekst dzięki autentycznemu „komandosowi”
z Tatr.
Na poziomie fabularnym jest to film zaskakująco
podobny do wydarzeń, które rozegrały się
pół roku po zakończeniu zdjęć: w środku zimy
w Tatrach znaleziono na pół żywego „komandosa”,
byłego żołnierza, uczestnika misji zagranicznych.
Włodzimierz N. żywił się śniegiem,
milczał, odbywał w głowie jakąś swoją
„akcję”. Był na dnie rozpaczy. W Polsce system
pomocy żołnierzom, którzy uczestniczyli
w misjach wojennych, dopiero raczkuje. Z Erykiem
Lubosem odkryliśmy wstrząśnięci, że
opowiedzieliśmy historię bardzo prawdziwą.
Sensacją branżową był niecodzienny sposób
realizacji Zabić bobra. Na jakim sprzęcie rejestrowaliście
materiał
Zdjęcia kręciliśmy aparatem fotograficznym
Canon 5 D, który był dotychczas zarezerwowany
dla studentów i filmowców „weselno–
ślubnych”. Canon ma dużą matrycę, więc daje
mniejszą głębię ostrości, a ja taki właśnie obraz
chciałem uzyskać. To był wybór estetyczny,
a nie finansowy. Byłem także szwenkierem
w tym filmie, bo chciałem mieć bezpośredni
wpływ na fakturę obrazowania, jej
szorstkość i rozedrganie.
W jednym z wywiadów powiedział pan, że
„film jest szorstki, jest jak ja – niepogodzony,
denerwujący, jest wkurzający, bo ja, robiąc
ten film, byłem strasznie wkurzający”.
Nieznośność tego filmu, jego szorstkość, rozbieganie,
faktura – to jestem ja. Nie ma się
zresztą czemu dziwić. Filmy autorskie są świadectwem
istnienia człowieka, który je robi. Takie
filmy, robione intymnie, ze szczerością jako
substancją najważniejszą, opowiadają nawet
o kolorze oczu twórcy. Nigdy nie adresuję swoich
filmów do nikogo poza mną samym. Ja jestem
podstawowym adresatem. Wektor jest
zaczepiony we mnie, a skierowany do widza.
I mówię tak: „To jestem ja, Jan Jakub Kolski, 58
lat, 95 kg wagi, oczy niebieskie, nieśmiały,
uparty. Dzisiaj jestem smutny i bardzo wkurwiony,
ale nie przestałem wierzyć w miłość.
Chcesz na to rzucić okiem”. I widz rzuca okiem
albo nie. Odnajduje swoje problemy albo nie.
Lubi albo pozostaje obojętnym. Czasem komunikat
odbity od serca widza wraca do mnie.
Czy czuł się pan po realizacji Zabić bobra postawiony
pod ścianą
Ale to jest najwłaściwsze miejsce dla twórcy –
pod ścianą! Bycie adorowanym jest przyjemne,
tylko że… znieczula. Chyba cały czas stoję pod
ścianą. Gdybym tam nie stał, prawdopodobnie
nie rozwijałbym się jako reżyser. Był moment,
kiedy padło podejrzenie, że być może pogubiłem
się, straciłem instynkt, bo zrobiłem coś
tak odległego tematycznie i formalnie od
wszystkiego, co robiłem dotąd. Ale to nie było
twórcze samobójstwo, tylko akt szczerości;
odpowiedziałem na przemożną potrzebę. To
brak odpowiedzi mógł mnie zabić.
Zabić bobra jest wyrazem pana frustracji,
pogniewania się na świat. Czy chciał pan te
emocje przekazać widzom
Już nie gniewam się na nikogo. Mam nadzieję,
że przynajmniej część ludzi, którzy przyjdą do
kina, zobaczy w Zabić bobra głębokie ludzkie
przeżycie winkrustowane w rozpacz mojego
bohatera. I że miłość jest ostatnią szansą na
pogodzenie się ze światem. Mam nadzieję, że
film trafi do takich właśnie ludzi.
nr 31/marzec 2014 / MAGAZYN FILMOWY SFP
nr 31/marzec 2014 / MAGAZYN FILMOWY SFP
40 41