magazyn,81,e2b3d314eab3cc5825268d4ec18ae574,pdf

Polskie Premiery: Stacja Warszawa
Polskie Premiery: Stacja Warszawa
Fot. Jacek Drygała/Phoenix
Z Mateuszem Rakowiczem
i Maciejem Cuske
rozmawia Kuba Armata
STACJA WARSZAWA, REŻ. MACIEJ CUSKE, KACPER LISOWSKI,
NENAD MIKOVIĆ, MATEUSZ RAKOWICZ, TYMON WYCISZKIEWICZ
W CIENIU
WARSZAWY
Stacja Warszawa to sześć opowieści
różnych reżyserów w sąsiadujących ze
sobą nowelach, które zostały zmontowane
niejako na sposób „altmanowski”.
Skąd ten pomysł
Mateusz Rakowicz: Pierwotnie myśleliśmy
o tym projekcie jako o eksperymencie. Z taką
myślą wyszedł Piotr Subbotko – współautor
części scenariusza. Pomysł pojawił się, gdy
wraz z kilkoma kolegami kończyliśmy Szkołę
Wajdy. Wtedy nie doszło do realizacji. Po pewnym
czasie uznaliśmy, że jednak spróbujemy.
Miał to być film nowelowy, ale opowiedziany
w taki sposób, żeby oglądało się go jak jeden
spójny obraz. Punktem wyjścia były filmy kręcone
w światowych metropoliach przez kilku
reżyserów, takie jak Zakochany Paryż czy Zakochany
Nowy Jork. Na etapie montażu jednym
z wzorców był dla nas sposób narracji zastosowany
w Na skróty Roberta Altmana.
Maciej Cuske: Zostałem zaproszony do tego
projektu przez kolegów jako reżyser filmów
dokumentalnych, by w realistyczny, bliski dokumentowi
sposób połączyć powstałe nowele.
Od początku przyświecała nam więc idea,
żeby mimo różnych osobowości i różnych charakterów
pisma stworzyć spójne dzieło. Czy
nowele będą się łączyć, czy przeplatać było dla
nas drugorzędne.
Czy zanim przystąpili panowie do realizacji,
ustalono jakieś wspólne wytyczne dla tych
historii
M.R.: Na etapie scenariusza każdy pisał swoją
nowelę oddzielnie. Przyjęliśmy, że akcja ma
się dziać w określonym miejscu i czasie. Chcieliśmy,
żeby nasz film (a więc i opowiadane
w nim historie) miał uniwersalny wymiar. By
był zrozumiały poza granicami naszego kraju.
Bardzo nam zależało, by Stację Warszawa
oglądało się jako jeden film, a nie kilka oddzielnych
fragmentów, gdzie widz zastanawia
się, która historia jest czyja. Dlatego zdecydowaliśmy,
żeby wszystkie nowele miały
wspólnego operatora, scenografa, kostiumografa
czy charakteryzatora. Wiedzieliśmy, że
pomoże to nam znaleźć wspólny mianownik.
M.C.: Szukaliśmy wspólnej nici dla początkowo
osobnych historii, by dopowiadały się nawzajem.
Odkryliśmy, że nasi wszyscy bohaterowie
są w jakiś sposób zagubieni. Panicznie
poszukują wyjścia z sytuacji, w której tkwią od
jakiegoś czasu. Staraliśmy się to właśnie uwypuklić,
żeby wzbudzić w widzu taki sam niepokój,
jaki towarzyszy naszym bohaterom.
Zatem konstrukcja filmu, polegająca na
wzajemnym przeplataniu się wątków poszczególnych
nowel, nie była zapisana
w scenariuszu, a powstała dopiero podczas
montażu
M.R.: Zapis scenariusza różnił się od tego, jak
film został ostatecznie zmontowany. Początkowo
większość historii było montowanych
jako oddzielne nowele, tak jak w scenariuszu.
Mieliśmy jednak poczucie, że to nie to. Ustaliliśmy,
że spróbujemy znaleźć inną drogę i postanowiliśmy
go zmontować w sposób mozaikowy,
taki jak widać w finalnej wersji. To
film, który ma dosyć szarpaną narrację. Trochę
jak wybrane momenty życia naszych bohaterów,
które jest w stanie rozpadu, przełomu,
załamania. Może to nie trafi do wrażliwości
każdego widza, ale wierzymy, że była to najlepsza
forma dla tej opowieści.
Jak doszło do współpracy z Arkiem Tomiakiem
M.C.: Szukaliśmy operatora, który swoim autorytetem
połączy nasze różne osobowości
i sposoby myślenia o poszczególnych historiach.
Zależało nam, by osobne nowele prowadzone
przez różnych reżyserów, połączył podobny
charakter zdjęć i sposób myślenia filmowego.
Arek jest wyjątkowym operatorem.
Ma niezwykłą intuicję. Pięknie operuje światłem.
Tworzy cuda, bez fajerwerków. Dawał
nam poczucie bezpieczeństwa, że osobne
wątki nagle zaistnieją jako jeden organizm. To
był idealny wybór dla naszego skomplikowanego
projektu.
STACJA WARSZAWA, REŻ. MACIEJ CUSKE, KACPER LISOWSKI,
NENAD MIKOVIĆ, MATEUSZ RAKOWICZ, TYMON WYCISZKIEWICZ
Oglądając film, miałem poczucie, że przede
wszystkim jest to opowieść o samotności
w wielkim mieście.
M.R.: Ten element łączy wszystkich bohaterów.
Chcieliśmy w nienachalny i poważny sposób
opowiedzieć o naszym świecie i zadać pytania,
nie dając gotowych odpowiedzi. Skłonić
widza do poszukania tych odpowiedzi, do refleksji.
Zastanowić się, dlaczego pewne symbole
służą do manipulacji albo są tylko gadżetami.
Dzisiaj to krzyż, jutro gender, a prawdziwe
problemy czy tematy nie są nawet zauważane.
Stacja Warszawa to film, który opowiada
losy szóstki bohaterów, szukających swego
miejsca we współczesnej Warszawie, na której
cieniem położył się krzyż. Opowiadamy
o ich samotności w tej metropolii.
M.C.: Ten film jest o kilku ważnych dla nas rzeczach.
Na pewno każdy zawarł w nim swoje lęki,
obawy, wątpliwości. Każda nowela dotyka
trochę innych problemów. Zgodzę się jednak,
że czymś, co je łączy, jest również samotność.
Ale także zagubienie, próba wyrwania się z życia,
w którym tkwią, poszukiwanie Boga lub
czegoś większego od nas, co pomoże wszystko
uporządkować.
Skąd pomysł, by wpleść w film symbolikę
religijną i motyw krzyża
M.R.: Chcieliśmy, żeby poza Warszawą, w której
rozgrywa się akcja, był jeszcze jakiś współczesny
element dla tych historii. Podjęcie tematu
krzyża, który od zawsze – a od pewnego czasu
szczególnie – jest dość specyficznym wycinkiem
polskiej rzeczywistości, zasugerował nam Feliks
Falk. Myślę, że można się do tego odnieść nawet
szerzej – jako rodzaju kryzysu wiary, kościoła,
szargania i zarazem rozpaczliwego poszukiwania
wartości. Chcieliśmy o tym opowiedzieć,
choć każdy z nas ma do tego trochę inne podejście.
Rozmowy na ten temat między nami nie
należały do łatwych, ale były bardzo inspirujące
i ciekawe. Wiedzieliśmy, że nie chcemy stawać
po żadnej ze stron. To nie jest film o krzyżu.
Krzyż jest tylko tłem naszych historii.
M.C.: Chcieliśmy, żeby nasz film dział się tu
i teraz, żeby odbijał się od naszej rzeczywistości.
Każdy z nas inaczej myśli o tym, co się wokół
dzieje. Ale wspólnie nie możemy się pogodzić
z absurdem, który nas otacza. Z jakimś
dziwnym teatrem, którym ktoś na pewno reżyseruje,
ale w naszych oczach to chyba nie
jest Pan Bóg. Mnie to napawa strachem.
Nie mieli panowie obaw, że przyda to filmowi
kontrowersji
M.C.: Kontrowersje są dobre. Wzbudzają emocje.
Ale nie to było naszym celem. Nikomu
w tym filmie nie przyklaskujemy, nie mówimy,
kto jest dobry, a kto zły. Nie oceniamy ludzi
pod krzyżem. I tak naprawdę to właśnie może
wzbudzić największe kontrowersje, że nie stanęliśmy
po żadnej ze stron. Dziś mało kto
zwraca uwagę na prawdziwe przesłanie płynące
z symboliki krzyża. Jest on – jak przez
wieki – elementem rozgrywek, intryg, manipulacji.
Uważaliśmy, że trzeba o tym opowiedzieć,
ale w sposób bezstronny.
M.R.: Wydaje nam się, że film nie jest zbyt prowokacyjny.
Abstrahując od tego, że w Polsce jest
duża rzesza ludzi, którzy tylko czekają, żeby ich
obrazić. Są też tacy, którzy uważają, że nie wolno
dotykać symboli, zwłaszcza religijnych. Zdawaliśmy
sobie sprawę, że możemy się narazić na negatywny
odbiór filmu przez niektóre środowiska.
Ale nie obawiamy się tego. W naszym mniemaniu
nikogo nie stygmatyzujemy, nie oskarżamy.
Nasz film jest pewnego rodzaju eksperymentem,
wymyka się jednoznacznym interpretacjom,
w związku z tym wierzymy, że będzie on przyczynkiem
do ciekawych, ważnych dyskusji.
Fot. Jacek Drygała/Phoenix
nr 31/marzec 2014 / MAGAZYN FILMOWY SFP
nr 31/marzec 2014 / MAGAZYN FILMOWY SFP
42 43