zhvillimi i mÃ«simit - Albas

Edlira Gugu 

Lindita Isufi 

Natasha Pepivani 

Rita Petro 

Libër mësuesi 

Gjuha shqipe dhe 

letërsia 10 

Botime shkollore Albas

Botues: 

Latif AJRULLAI 

Rita PETRO 

Redaktore përgjegjëse: 

Natasha PEPIVANI 

Redaktore letrare: 

Jorina KRYEZIU 

Arti grafik: 

Eva KUKALESHI 

Emanuela LUMANI 

Gjergji KOLLUMBI 

Kopertina 

Eva KUKALESHI 

© Albas, Tiranë 2009 

Të gjitha të drejtat janë të rezervuara 

Shtëpia Botuese Albas 

Në Tiranë: Rr. Budi, Pall. “Clasic Construction”, zyra nr. 2 

Tel/Fax: ++ 355 4 2379184 

e-mail: albas_tr@yahoo.com 

Në Tetovë: Rr.Ilindenit, nr.105 

Tel: 044 344047 

e-mail: albas_te@yahoo.com 

Në Prishtinë: Rr.Eqrem Çabej, nr.121 

Tel: 038 542765 

e-mail: albas_ks@yahoo.com

Udhëzues për tekstin “Gjuha shqipe dhe Letërsia 10” 

Zbërthimi i programit dhe realizmi i objektivave në tekstin 

Gjuha shqipe dhe Letërsia 10 (Albas). 

Struktura e tekstit “Gjuha shqipe dhe letërsia 10” është konceptuar me dy ndarje të mëdha: 

Pj. I. Gjuha shqipe dhe përdorimi i saj 

Pj. II. Letërsia 

Pjesa e parë ka tri nëndarje: 

• Gjuha dhe komunikimi 

• Teksti dhe llojet e tij 

• Procesi i të folurit, të dëgjuarit, të shkruarit 

Pjesa e dytë ka tri nëndarje: 

• Teksti tregimtar 

• Teksti poetik 

• Teksti dramatik 

Pjesa e parë përfshin realizmin e objektivave që 

lidhen me përdorimin e gjuhës në përgjithësi si mjet 

komunikimi, dhe të gjuhës shqipe në situata të ndryshme 

komunikimi (verbale dhe joverbale). Në këtë pjesë 

përfshihen llojet e teksteve joletrare (këtu hyn edhe 

teksti rrëfyes joletrar – kronika, ditari, letra etj., ndërsa 

teksti letrar tregimtar studiohet te pjesa e letërsisë). 

Në këtë pjesë janë të integruara në çdo temë mësimi: 

të lexuarit, të folurit, të vëzhguarit, të dëgjuarit dhe të 

shkruarit. Pra, po të marrim p.sh. 1 orë Komunikimi 

verbal dhe joverbal nxënësi do të lexojë tekstin, do të 

interpretojë me fjalë figurat, do të vëzhgojë figurat në 

tekst, por edhe ato që do të sillen prej tyre në klasë, do 

të dëgjojë interpretimet e mësuesit dhe të shokëve si 

dhe do të shkruajë, duke plotësuar ushtrimet e dhëna. 

Pjesa e dytë përfshin, sipas përqindjeve të kërkuara 

në program, realizimin e objektivave që lidhen me tekstet 

letrare, përdorimin e gjuhës së figurshme, komentet dhe 

analizat e veprave letrare dhe, në përqindje më të pakët, 

rimerren tekstet e tjera joletrare: teksti argumentues, 

informues-shpjegues, përshkrues. Në këtë pjesë, 

gjithashtu nxënësi ushtrohet të përdorë njohuritë teorike 

dhe praktike të fituara në pjesën e parë të tekstit. 

P. sh., nëse ai në pjesën e parë ka mësuar teknikat 

e shkrimit të përmbledhjes, parafrazimit, titullit, 

argumenteve apo kundërargumenteve etj., në pjesën e 

dytë ai do të ushtrohet në situata të ndryshme, sipas një 

tematike të caktuar mësimore. Po kështu, në këtë pjesë 

integrohet letërsia me artet e tjera: kinematografinë, 

pikturën, fotografi në etj. 

Kjo shpërndarje e njohurive është bërë me qëllim 

nga autorët e tekstit, të cilët kanë synuar që ta ndërtojnë 

strukturën e tekstit në mënyrë sa më didaktike, me 

qëllim që njohuritë nxënësi t’i marrë të sistemuara dhe 

t’i rimarrë ato në situata të ndryshme për përvetësimin e 

tyre sa më të mirë. Prandaj u sugjerojmë mësuesve që 

në hartimin e planit mësimor të ndjekin po atë logjikë 

vijimësie që ka teksti. Për sa u përket orëve të analizave 

ne i jemi përmbajtur programit: 6 - 7 orë, përjashto vetëm 

Këngët e Milosaos që është parashikuar në 5 orë, pasi 

dhe materiali i saj nuk paraqet atë shkallë vështirësie 

si p.sh. ai i poemës Iliada. Për sa u përket komenteve, 

ka raste kur objektivat që i përkasin p.sh. një poezie 

apo një fragmenti nuk përbëjnë mbingarkesë, që të 

realizohen në 3 orë, prandaj parashikohen në 2 orë 

(dhe ndonjë rast i rrallë në 1 orë). Ka kohë që kurrikulat 

e reja u japin liri autorëve të teksteve dhe mësuesve të 

paktën në masën 10%, (por edhe më shumë) për të mos 

i qëndruar strikt dhe skematik programit. Megjithatë, 

në këtë pikë mësuesit janë të lirë që, sipas niveleve të 

klasës me të cilën punojnë, mund të mos i realizojnë të 

gjitha fragmentet e dhëna për koment (veçanërisht kur 

ato i takojnë së njëjtës periudhe letrare). 

Edhe temat mësimore të pjesës së dytë janë hartuar 

në mënyrë të tillë që brenda secilës të integrohet të 

lexuarit, të folurit, të dëgjuarit, të vëzhguarit, të shkruarit. 

Për realizmin sa më të mirë të këtyre orëve do të vijë 

3


në ndihmë dhe një CD (bashkëshoqëruese e librit të 

mësuesit) nëpërmjet së cilës nxënësi do të ushtrohet 

në dëgjim dhe vëzhgim. 

2. Njohuritë që ka marrë nxënësi deri në klasën 

IX, krahasuar me njohuritë e reja të klasës X. 

Që mësuesi ta ketë më të lehtë përdorimin e 

tekstit të ri, po japim një pasqyrë përmbledhëse të 

njohurive dhe të koncepteve që ka marrë nxënësi 

deri në klasën IX, të krahasuara këto me objektivat 

që parasheh programi i ri i shkollës së mesme (të 

cilat më hollësisht jepen në planet mësimore të 

hartuara nga ne). 

Pjesa I – Gjuhë shqipe 

Njohuritë e mëparshme 

a. Gjuha dhe komunikimi 

Dallon skemën e komunikimit dhe elementet e 

komunikimit. 

Dallon dy anët e fjalës: formën dhe përmbajtjen. 

Dallon komunikimin me anë të shenjave nga 

komunikimi me anë të gjuhës (së folur dhe të shkruar). 

Ka njohuri fi llestare për dëshmitë e para të gjuhës 

së shkruar shqipe. 

Dallon dialektet e shqipes nga standardi i shqipes. 

b. Teksti dhe llojet e tij 

Përkufi zon tekstin dhe dallon tekstin me funksion 

praktik (teksti joletrar) nga teksti me funksion estetik 

(teksti letrar). 

Është familjarizuar me tabelën për llojet e 

ndryshme të teksteve: 

Teksti rrëfyes - Teksti poetik - Teksti dramatik 

- Teksti përshkrues -Teksti informues paraqitës 

- Teksti udhëzues, urdhërues. 

Dallon tekstin përshkrues dhe dy llojet e tij: 

përshkrimin objektiv dhe përshkrimin subjektiv 

(gjithashtu, dallon dhe përshkrimin letrar në prozë dhe 

në poezi); shkruan tekste të thjeshta përshkruese. 

Dallon tekstin informues-paraqitës dhe llojet e tij 

(lajmërime, njoftime, vepra enciklopedike, artikull gazete, 

shkresa, letra etj.) dhe shkruan lloje të thjeshta. 

Dallon tekstin udhëzues dhe llojet e tij (rregulloret, 

këshillat, ligjet etj.); shkruan lloje të thjeshta. 

Dallon tekstin argumentues dhe llojet e tij 

(esenë dhe ligjëratën); dallon argumentin dhe 

kundërargumentin; dallon strukturën e një eseje 

argumentuese dhe shkruan një ese të thjeshtë 

argumentuese. 

Dallon tekstin rrëfyes joletrar dhe llojet e tij: 

ditarin, kronikën, udhëpërshkrimin; autobiografi në; 

biografi në; intervistën; kujtimet etj; shkruan lloje të 

thjeshta të tyre. 

Dallon llojet e medies elektronike dhe te shkruar; 

diskuton për lloje të ndryshme emisionesh; njeh 

strukturën e gazetës dhe projekton në grup rubrikat 

e gazetës së shkollës. 

Dallon gjuhën e reklamës dhe të publicitetit për 

fushata të ndryshme ndërgjegjësimi. 

c. Përdorimi i gjuhës 

Është ushtruar në të folurin për tema të ndryshme 

të tipit diskutim, bisedë e lirë, debat etj. 

Është ushtruar në të dëgjuarin e teksteve të 

ndryshme të lexuara apo të folura. 

Është ushtruar në të shkruarin e: përmbledhjes; 

përshtatjes nga poezia në prozë, skedave të 

ndryshme të librave apo fi lmave; korrigjon tekstin e 

vet nga ana logjike dhe drejtshkrimore. 

Njohuritë e reja dhe shkalla 

më e lartë e vështirësisë 

Në tekstin e klasës së dhjetë sistemohen njohuritë 

për gjuhën, komunikimin dhe llojet e teksteve joletrare. 

Nëse deri në klasën e 9-të nxënësit i kërkohet që të dallojë 

veçoritë e përdorimit të gjuhës në tekste të ndryshme 

si dhe ushtrohet të shkruajë tekste të thjeshta, në këtë 

klasë ai futet në situata më të ndërlikuara të teorisë së 

komunikimit verbal dhe joverbal, në teknikat e shkrimit 

të llojeve të ndryshme të teksteve, si dhe ushtrohet 

në një shkallë më të lartë vështirësie në të dëgjuar, 

të folur, të vëzhguar dhe të shkruar e modeleve të 

ndryshme. Pavarësisht se është në klasën e dhjetë ne 

jemi munduar të sjellim raste sa më të pastra modelesh 

të teksteve të ndryshme me qëllim që njohuritë teorike 

për strukturën dhe veçoritë e tyre të jenë sa më të 

kuptueshme dhe të realizueshme. 

Pjesa II – Letërsi 

Njohuritë e mëparshme 

Ka njohuri fi llestare për dy ndarjet e letërsisë: 

- Letërsinë gojore dhe Letërsinë e shkruar; 

- dallon ndarjen e teksteve letrare sipas anës së 

4


jashtme: Proza, Poezia, Drama 

- ndarjen sipas anës së brendshme në tri gjini: 

Epika, Lirika, Dramatika; 

Përkufi zon tekstin tregimtar dhe dallon llojet e tij: 

- Mitin, Legjendën, Përrallën, Fabulën, Romanin, 

Novelën, Tregimin. Brenda llojeve të gjata dallon 

dhe ndarjet në bazë të tematikës: historik, social, 

psikologjik, satirik, ekologjik, fantastiko-shkencor, 

aventurier etj. 

- dallon strukturën e tekstit tregimtar dhe veçori 

të tilla si: vendi, koha, konteksti, - personazhet, 

rrëfyesin, paragrafët; 

- dallon disa elemente të stileve të ndryshme të 

shkrimtarëve; shkruan lloje të thjeshta të tekstit 

tregimtar; 

- komenton fragmente veprash ose një tekst të 

shkurtër të plotë duke u ndalur te: kuptimi fi llestar 

dhe nënteksti, interpretimi subjektiv; gjuha e 

tekstit dhe veçori të llojit letrar. 

Përkufi zon tekstin poetik dhe dallon llojet e tij: 

- llojin epik (poema epike, poema legjendare, 

heroike, balada, poema epiko-lirike); lloji didaktik 

(poema didaktike); llojin lirik: lirika tradicionale 

- idili, elegjia, himni, soneti; lirika moderne 

– patriotike, erotike, meditative, e peizazhit, 

fi lozofi ke etj.; 

- dallon veçoritë e tekstit poetik: vargu, rima, ritmi, 

strofa; 

- dallon figurat letrare: epiteti (epiteti metaforik), 

krahasimi-similituda, personifikimi, antiteza, 

hiperbola, simboli, paralelizmi figurativ, metafora, 

alegoria, ironia, pyetja retorike, apostrofi, 

enumeracioni, shkallëzimi, anafora, onomatopeja. 

Përkufi zon tekstin dramatik dhe dallon llojet e tij: 

- tragjedia, komedia, drama; 

- dallon veçori të tekstit dramatik: dialogu, 

monologu, konfl ikti, didaskalitë; 

- dallon strukturën e tekstit dramatik: aktet dhe skenat. 

Njohuritë e reja dhe shkalla 

më e lartë e vështirësisë 

Njohuritë letrare në ciklin 9-vjeçar nxënësi i ka 

marrë nëpërmjet teksteve të përzgjedhura, të cilat janë 

të llojeve të ndryshme letrare. Kriteri i përzgjedhjes 

së tyre është bërë duke u mbështetur në objektivat e 

programit për të dalluar gjinitë dhe llojet e nënlloje të 

ndryshme që i përkasin letërsisë gojore dhe letërsisë 

së shkruar. Përkufi zimet dhe njohuritë teorike për 

veçori të llojeve të ndryshme janë marrë nëpërmjet 

tekstit të përzgjedhur me një synim të përcaktuar, po 

kështu dhe fi gurat letrare trajtohen nëpërmjet tekstit, 

ku kjo del si fi gurë përfaqësuese. 

Në klasën e 10-të nxënësi sistemon njohuritë 

e shpërndara që ka marrë në ciklin 9-vjeçar dhe 

studion me një gjuhë më të ngritur atë çka quhet 

Letërsi, funksionin e saj dhe dallimin e gjuhës së 

figurshme nga gjuha shkencore. Në këtë klasë 

sistemohen edhe veçoritë për secilin lloj letrar: tekstin 

tregimtar, tekstin poetik dhe atë dramatik. Po përveç 

parimit gjinor në përzgjedhjen e pjesëve për koment 

apo analizë, nxënësi njihet në këtë klasë dhe me 

parimin kronologjik të zhvillimit të formave letrare. 

Për të kaluar nga komenti i një pjese të veçuar (që ka 

bërë deri në klasën e 9-të dhe që synon veçoritë e llojit 

letrar) në analizën e një vepre letrare, atij i nevojiten 

njohuritë që kanë të bëjnë me veçoritë e epokave 

letrare dhe të stileve të ndryshëm të autorëve që u 

përkasin këtyre epokave. Prandaj në tekst, përpara se 

të kalohet në koment apo në analizë, fillimisht nxënësit 

i jepen njohuritë elementare që kanë të bëjnë me 

veçoritë e epokave letrare. Kështu p.sh., për komentin 

e fragmentit të poemës Çajld Harold nxënësit i nevojitet 

të njohë si veçoritë e këtij lloji të tekstit poetik, ashtu 

edhe veçoritë e romantizmit evropian, pasi shkalla e 

vështirësisë në klasën e 10 rritet dhe natyrisht nxënësi 

nuk mund të mbetet në nivelin e komentit të ciklit 9- 

vjeçar. Renditja kronologjike e teksteve letrare nga 

autorët e tekstit është bërë me synimin për t’i krijuar 

nxënësit një pasqyrë të qartë të zhvillimit të formave të 

ndryshme letrare në kohë dhe që ai të shohë konkretisht 

se këto forma kanë logjikën e vet të zhvillimit të tyre. Ky 

është një synim që duhet ta ketë të qartë mësuesi. 

Qoftë për komentin apo për analizën e tekstit 

ne jemi munduar që të përqendrohemi pikërisht në 

ato njohuri teorike që jepen në krye të çdo ndarjeje. 

Pra, nëse themi se një poemë epike ka këto veçori: 

epizmi në rrëfi m, ndërhyrja e hyjnive, tema heroike 

etj., atëherë janë pikërisht këto veçori që mësuesi 

bashkë me nxënësin do t’i zbulojnë në poemën Iliada 

apo në çdo lloj tjetër poeme epike (Epi i Gilgameshit, 

Odisea etj.), (gjë të cilën e kemi pasur si parim 

kryesor gjatë hartimit të këtij teksti). 

Pasi nxënësi pajiset me këto njohuri e ka shumë 

të qartë se përse po e bën komentin apo analizën e 

një vepre letrare. Këmbëngulim në këtë pikë, pasi 

5


gjithnjë ka qenë një defekt i madh subjektiviteti në 

komente apo analiza, qoftë kjo nëpër tekste apo në 

interpretimet e mësuesve. 

Duke u nisur nga objektivat e programit në tekstin 

tonë ne kemi synuar disa lloje komentesh: 

Koment të përgjithshëm (që analizon kuptimin, 

interpretimin, gjuhën apo veçoritë e llojit të tekstit). 

Koment krahasues (ku krahasohen veçori të 

ndryshme të dy llojeve letrare apo brenda të njëjtit 

lloj (po që lidhet me stile të ndryshme autorësh). 

Koment me synim (i cili veçon një veçori të 

caktuar të llojit apo të stilit të autorit); të tilla janë 

komentet me skeda që ndodhen në libër. 

3. Plani mësimor i sugjeruar nga Albas-i 

Me këtë plan të sugjeruar ne kemi dashur t’i vijmë 

në ndihmë mësuesit, i cili po e zbaton kurrikulën 

e re dhe tekstin e ri për herë të parë. Në këtë plan 

ne thjesht kemi sugjeruar ndarjen e orëve mësimore 

dhe objektivat për çdo temë, të cilat mësuesi mund t’i 

ndryshojë duke i përshtatur me udhëzimet nga MASH-i 

apo Instituti i Kurrikulave. Ajo çka është e rëndësishme 

dhe që mendojmë se do t’i vijë në ndihmë mësuesit 

janë objektivat qendrorë të çdo teme mësimore, të 

cilat përshtaten tërësisht me objektivat e programit. 

Gjithashtu, ne kemi parashikuar dhe objektiva të tjerë 

brenda orës së mësimit, të cilët realizohen nëpërmjet 

integrimit të pesë proceseve kryesore të përdorimit 

të shqipes: të folurit, të dëgjuarit, të shkruarit, të 

vëzhguarit, të lexuarit. 

Ndarja e orëve 

Në program orët mësimore janë parashikuar 

të ndahen sipas përqindjeve të llojeve të teksteve. 

Fillimisht mund të lindë ndonjë keqkuptim, pasi duket 

sikur teksti ynë nuk e respekton këtë ndarje. Por, në 

fakt, autorët e tekstit kanë menduar një shtrirje të 

këtyre përqindjeve në të gjithë tekstin. Aq më tepër 

këtë e përligj edhe fakti se tani programet e reja 

nuk ndërtohen më si përmbajtje lëndësh me orë të 

përcaktuara, por lejojnë një zhvillim më të lirë, më 

integrues e më tolerant të lëndës. 

P.sh., nëse teksti argumentues në pjesën e parë 

studiohet me 4 orë, përqindja e tij në orët e tjera është 

e integruar në pjesën e dytë të librit, kur rimerret disa 

herë. Kështu ndodh edhe me llojet e tjera të teksteve: 

njohuritë teorike si Gjuha dhe komunikimi, Gjuha si 

kod, Gjuha shqipe dhe dialektet etj. apo Strategjitë 

e të dëgjuarit, të folurit dhe të shkruarit, që jepen në 

hyrje të librit, studiohen edhe nëpërmjet situatave 

dhe llojeve të ndryshme të teksteve, prandaj edhe 

këto përfshihen në përqindjet e llojeve të ndryshme 

të teksteve dhe kanë orët e veta të parashikuara. 

Përmbajtja e CD-së 

Me anën e CD-së nxënësit do të ushtrohen në të dëgjuar 

dhe në të vëzhguar për temat përkatëse që janë në tekst. 

DËGJIM 

Emisionet e radios (Ushtrime të fq. 86) 

Lexim teksti (Lëkura e qenit; ushtrimi i fq. 87) 

Këngë (Valsi i lumturisë; Kurrë mos më lësho; Fati ynë shpresë e marrëzi; O e bukura More; fq. 314) 

Recitimi i poezive (Don Kishoti, fq. 147; Iliada fq 221; Vegimi i Laurës, fq. 244; Kënga e lamtumirës, fq. 255; 

Këngët e Milosaos, fq. 264; Metamorfosis, fq. 279; Vdekja e nositit, fq. 294; Kitara, fq. 304) 

6 

VËZHGIM 

Filmi (Katedralja e Parisit – varianti tradicional dhe varianti modern; Skënderbeu; Troja; Romeo dhe Zhuljeta; 

Përrallë nga e kaluara); 

Reklama (Dita ndërkombëtare e librit; Reklama dyqanesh; Spring); 

Pikturat e komentuara (Venera e Milos, fq 123; Orfeu dhe Euridika, fq 131; Mona Lisa; Sepie në karton, fq 

134; Kalorësi mesjetar; Don Kishoti, fq 139; Korrëset; Plaku me shkop, fq 165; Petrarka dhe Laura, 242; Dyert 

e Ikonostasit, fq 245; Xhamia Blu, fq. 246; Foto të Gegë Marubit, fq 283).


7


8


9


10


11


12


13


14


15


16


17


18


19


20


21


Tema 

Komunikimi 

Objektivat: Në fund orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: 

• të dallojë elementet e komunikimit; 

• të ndërtojë skemën e komunikimit duke u nisur nga shembuj të ndryshëm; 

• të hetojë elementet që pengojnë procesin e komunikimit; 

• të realizojë një komunikim të suksesshëm. 

 

 

ZHVILLIMI I MËSIMIT 

Materialet dhe mjetet mësimore 

Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, mjete të ndryshme komunikimi, si: telefon, libra. 

Teknika dhe metoda mësimore: 

Bashkëbisedim, lexim hap pas hapi, lojë me role, punë në grup, punë në çift. 

Hapi I (bashkëbisedim) 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të tregojnë situata dhe mënyra të ndryshme komunikimi, në të cilat janë 

ndodhur gjatë kohës së pushimeve. P.sh.: 

• Eltoni ka folur me gjyshen në telefon. 

• Ermira ka komunikuar me një djalë të huaj. 

• Artani i ka dërguar një e-mail shokut të ngushtë. 

• Babi i Ingridit e ka gjetur rrugën duke parë hartën. 

• Erjoni, kur ishte jashtë shtetit, është marrë vesh nëpërmjet gjesteve. 

Kështu mund të jepen situata nga më të ndryshmet. Situatat e sjella nga nxënësit skematizohen nga 

mësuesi/ja në dërrasë të zezë. Skema e hartës së mendimit do t’i shërbejë mësuesit/es për të vënë në 

dukje elementet e ndryshme me të cilat realizohet komunikimi. 

Hapi II (lexim hap pas hapi) 

Mësuesi/ja drejton pyetjen: 

– Si u realizua komunikimi në situatat që dhatë 

– Pse komunikojmë 

Nxënësit japin opinionet individuale të bazuara në konceptet që ata kanë rreth komunikimit. 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë në mënyrë të pavarur tekstin. Më pas plotësojnë së bashku me 

mësuesin/en në tabelë konceptet rreth komunikimit duke iu referuar një rasti konkret komunikimi. 

(Dy nxënës nga klasa komunikojnë me e-postë rreth një vizite në qytetin e Sarandës). 

Mësuesi/ja përcakton pjesëmarrësit në proces. 

Saranda 

Referenti 

Dëshiroj të vizitoj Sarandën. 

Dërguesi 

Ermali 

e-posta 

kanali 

mesazhi 

e-posta 

kanali 

Marrësi 

Emira 

22 

kodi 

gjuha shqipe

Hapi III (punë e pavarur dhe në çift) 


Ushtrimet 1, 3, 5 nxënësit i punojnë individualisht për të përcaktuar elementet e komunikimit. 

Shembuj përgjigjesh: 

Ushtrimi 1: 

a) djali - dërguesi, vajza - marrësi, dalim - mesazhi, letra - kanali, gjuha e shkruar – kodi, 

sugjeron një veprim të caktuar (në këtë rast të dalin nga biblioteka) - referenti. 

b) dërguesi - djali, marrësi - nëna, mesazhi - të lutem më jep pak ujë, kodi - gjuha e folur, kanali 

- ajri, referenti - uji. 

Ushtrimi 3: 

Marrësi: Ana Gjoni, Lagjja “Reshit Çollaku”, Pallati nr. 5 , Tiranë. 

Dërguesi: Ilir Treska, Lagjja “29 Nëntori”, Rr. 5 Maj, Pallati nr. 2, Elbasan. 

Ushtrimi 5: 

a) dërguesi - Flladja, marrësi - shoqja, mesazhi - përshëndetja, kanali - ajri, kodi - gjuha e shenjave. 

b) dërguesi - Arbi, marrësi - Entela, mesazhi - falënderimi, kanali - letra, kodi - gjuha e shkruar. 

Ushtrimi 2: Nxënësit punojnë në çift duke ilustruar situatat e librit, klasës i kërkohet të përcaktojë 

pjesëmarrësit (dhënësin - marrësin). 

shitësi i librarisë - blerësi, organizuesi i konferencës - pjesëmarrësit, 

biletashitësi - shikuesi i fi lmit, shitësi i këpucëve - blerësi. 

U kërkohet nxënësve të sjellin shembuj të ngjashëm. P.sh., njëri sjell ilustrimin, tjetri përgjigjet. 

 

 

 

Ushtrimi 4: Zhvillohet në formë dialogu. Përcaktohet kodi i komunikimit. 


1. kodi - gjuha gjermane, 2. kodi - formula matematikore, 3. kodi - gjuha italiane. 

Hapi IV (punë në çift) 

Duke marrë shkas nga ushtrimi 4, i cili zhvillohet në çift në formë dialogu, mësuesi/ja u kërkon nxënësve 

të praktikojnë një situatë të ngjashme dhe të ndërtojnë skemën e tyre të komunikimit. Zgjedh dy prej 

nxënësve, të cilët ndërtojnë skemën në tabelë dhe përcaktojnë pjesëmarrësit. 

Hapi V (lojë në role) 

Mësuesi/ja paraqet në tabelë shprehje me kuptime të ndryshme dhe u kërkon nxënësve të diskutojnë 

se në cilat raste mund të përdoren ato: 

P.sh.: - Çfarë dëshironi 

- Ka shumë njerëz që presin në radhë … 

- A mund të sillni dy, ju lutem 

- Si mund t’ju ndihmoj! 

I gjithë ky komunikim realizohet në bazë të një konteksti, i cili lidhet me një situatë të caktuar. 

Mësuesi/ja pyet nxënësit: 

- A do të kishte kuptim biseda nëse nuk i referohet një konteksti që lidhet me një situatë të dhënë 

- A lindin keqkuptime nëse nuk njihet situata për të cilën fl itet 

23


Listohen llojet e konteksteve. 

Konteksti 

gjuhësor e tekstor 

i situatës 

kulturor 

 

Punohet në grupe. I kërkohet secilit grup të ilustrojë situatat e ushtrimit 7. Nxënësit diskutojnë rreth tyre. 


1) Situata e komunikimit realizohet në rrugë. Dërguesi është punonjësi i policisë rrugore, marrësi 

është shoferi i automjetit. 

2) Situata e komunikimit realizohet në hollin e aeroportit. Dërguesi i mesazhit është punonjësi i 

aeroportit, marrësit janë pasagjerët. 

3) Situata e komunikimit realizohet në sallën e Kuvendit të Shqipërisë. Dërguesi është kryetari i 

Kuvendit, marrësi janë deputetët. 

4) Situata e komunikimit realizohet në një klasë mësimi. Dërguesi është mësuesi/ja, marrësit janë 

nxënësit e klasës. 

5) Situata e komunikimit realizohet në spital. Dërguesi është mjeku, marrësi është pacienti. 

6) Situata e komunikimit realizohet në postë. Dërguesi është punonjësi i postës, marrësi është 

klienti. 

Hapi VI (bashkëbisedim) 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të risjellin dhe një herë situatën dhe të diskutojnë se në cilat raste 

komunikimi nuk është i suksesshëm. Shtrohet pyetja: 

- Cili element e pengon komunikimin 

Diskutohet me nxënësit dhe përcaktohet se cili element mungon. 

Përgjigjet mund të ishin: 

Kur na fl asin në gjuhë të huaj mungon kodi 

Kur nuk njihet prej nesh, ajo për të cilën fl asin. mungon referenti 

Kur nuk kemi mundësi të mira komunikimi. mungon kanali 

Punohet ushtrimi 6 individualisht dhe u kërkohet nxënësve të ndërtojnë situatën në formën e saj të 

plotë. Diskutohet rreth saj. 

Shembull përgjigjesh: 

1. Procesin e komunikimit e pengon referenti, sepse marrësi nuk e njeh postën elektronike 

(referentin). 

2. Procesin e komunikimit e pengon kanali, sepse kanali, pra linjat telefonike, nuk punojnë si 

 

duhet. 

Detyrë shtëpie. a) Ushtrimi 8, faqe 10. 

b) Sillni në klasë të njëjtat fjalë dhe shprehje në gjuhë të ndryshme. 

Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës dhe vlerësohet ora e mësimit. 

24


SHPJEGIM TERMASH 

Komunikim – do të thotë të hysh në lidhje me dikë; të transmetosh informacionet dhe 

mesazhet që ke në mendje; të shkëmbesh mendime me dikë dhe të merresh vesh mirë 

me të. 

Komunikimi nga mjetet që përdor është: 

- verbal (gjuhësor) – me fjalë (në literaturë gjendet i shqipëruar dhe me 

termin komunikim fjalësor) 

- joverbal (jogjuhësor) - pa fjalë (në literaturë gjendet i shqipëruar dhe me 

termin komunikim jofjalësor) 

Gjuhë – te njeriu shërben edhe si organ i të folurit; 

- mjeti themelor e më i rëndësishëm që u shërben njerëzve për të mbrujtur e për të 

shprehur mendimet dhe për t’u marrë vesh njëri me tjetrin në shoqëri; 

- sistem i veçantë tingujsh, fjalësh, trajtash e rregullash për formimin e fjalëve e për 

lidhjen e tyre në fjali; 

- sistem që është krijuar e zhvilluar historikisht nga një popull; 

- përbën një nga tiparet themelore të një kombësie a të një kombi. 

Kod - sistem shenjash a sinjalesh konvencionale, që përdoret për dhënien e 

një informacioni a mesazhi me qëllim komunikimi. 

Ligjërimi - Gjuha e gjallë në çastin e përdorimit të saj nga njerëzit; 

variant i gjuhës me disa veçori dalluese, që përcaktohen nga rrethanat në të cilat bëhet 

kumtimi dhe nga qëllimi i kumtimit; aftësia për të folur; stili, mënyra se si gjithë njerëzit 

e përdorin të folurin ose të shkruarin. 

25


Tema 

Gjuha 

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: 

• të identifi kojë fjalën si shenjë gjuhësore; 

• të dallojë elementin formal nga elementi përmbajtjesor i fjalës; 

• të zbulojë se lidhja ndërmjet fjalës dhe objektit konkret është konvencionale; 

• të krahasojë emërtimet e disa fjalëve në gjuhën shqipe me ato në gjuhë të huaja. 


Materiale dhe mjete mësimore: 

Libri “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, foto të objekteve të ndryshme, tabela, shkumësa 

me ngjyra. 


Diskutim, lexim i drejtuar, pema e mendjes, praktikë e pavarur, punë e pavarur në 

grupe e në çift, diskutim i lirë. 

Hapi I (diskutim) 

Mësuesi/ja e nis mësimin me kontrollin e detyrave të shtëpisë dhe diskutimin rreth tyre. Nxënësit do të 

gjenin kontekstet në të cilat përdoret secila prej situatave. 

Bëhet një përsëritje rreth elementeve të komunikimit. 

- Cilat janë elementet e komunikimit 

- Si funksionon skema e komunikimit 

- Cilat janë elementet pa të cilët komunikimi nuk mund të kryhet 

Hapi II (lexim i drejtuar, pema e mendjes) 

Mësuesi /ja prezanton temën e mësimit dhe u drejton nxënësve pyetjen: 

- Ç‘kuptoni me fjalën gjuhë 

- mesazh 

Me përgjigjet e nxënësve plotësohet grafi ku organizues pema e mendjes. 

tërësi shenjash, fjalësh 

krijon marrëdhënie mes fjalëve 

Mësuesi/ja përmbledh konceptin mbi gjuhën: 

Gjuha 

transmeton mesazhe 

sistem 

Sistem i cili vendos marrëdhënie të caktuara mes shenjave gjuhësore ose fjalëve. 

Në një tabelë është shkruar me shkumësa me ngjyra fjalia: 

Fjalët janë shenja. 

Pyeten nxënësit: - Si e kuptoni këtë fjali 

referenti 

Konkretizohet me anë të skemës: 

(objekti konkret) 

26 

T-o-p-i 

shenjuesi 

Topi (imazhi mendor) 

i shenjuari


Nxënësit lexojnë informacionin mësimor dhe plotësojnë në tabelë konceptet e reja së bashku me mësuesin/en. 

Shenjuesi - topi (elementi formal, d.m.th.: fjala si grup shenjash) 

I shenjuari - imazhi mendor që lidhet me objektin (i referohet një objekti, i cili përdoret për të luajtur, 

përbëhet prej lëkure, është i rrumbullakët…etj.). 

Referenti - objekti konkret (në rastin tonë, topi). 

Diskutim rreth këtyre çështjeve, jepen ilustrime të ndryshme nga nxënësit dhe mësuesi/ja të ilustruar me foto. 

- Ç’është imazhi mendor dhe objekti konkret 

Kur lexojmë një varg poezie: hapa dritaren dhe ... nuk fl itet për një dritare konkrete, prandaj 

secili prej nesh krijon në mendjen e tij një imazh të vetin për dritaren. 

Nxënësit duhet të kuptojnë se imazhi mendor nuk përputhet gjithnjë me objektin konkret, nëse 

ky i fundit është i panjohur për dëgjuesin. 

P.sh., nëse një djalë i thotë shoqes së vet “Sapo pikturova një peizazh deti”, imazhi mendor i vajzës 

për perëndimin e diellit do të jetë një imazh standard: një pikturë ku në plan të parë është deti. Kur vajza 

sheh pikturën e shokut, vëren se deti është në sfond dhe figura mbizotëruese është një shkëmb. 

Sillen shembuj të përputhjes së imazhit mendor me objektin konkret. 

Nëna e Artanit është e njohur për Entelën. 

Qeni i Denisës është i panjohur për Mimozën. 

Hapi III (praktikë e pavarur) 

Punohet në mënyrë individuale ushtrimi 1. Diskutimi bëhet rreth tabelës. 

Shembuj përgjigjesh. 

Tabelë - shenjuesi, i shenjuari është imazhi mendor (në rastin tonë figura), referenti është i panjohur. 

Kartelë - shenjuesi, i shenjuari imazhi mendor (fi gura), referenti, kartela e kaltër, përputhet me 

imazhin mendor. 

Mace - shenjuesi, i shenjuari, imazhi mendor (fi gura e maces ngjyrë kafe). Macja e zezë që ka djali 

në dorë është objekti konkret (d.m.th., referenti). 

Hapi IV (diskutim) 

Nxënësit emërtojnë të njëjtin objekt në gjuhë të ndryshme (kërkesa e detyrës së shtëpisë) dhe diskutojnë 

se sa të ngjashme janë emërtimet me njeri-tjetrin dhe çfarë lidhjeje kanë me objektin. 

Përfundimi: 

I njëjti objekt në gjuhë të ndryshme të botës emërtohet me fjalë të ndryshme (bashkësi shenjash 

të ndryshme), p.sh., objekti top emërtohet: top (në shqip), ball (anglisht), palone (italisht), buletë 

(frëngjisht) etj. Marrëdhënia e fjalës me objektin është konvencionale, pra, folësit e një gjuhë kanë 

pranuar t’i emërtojnë objektet me këto fjalë sipas një marrëveshjeje dhe ato kuptohen vetëm nga 

ata që e dinë këtë marrëveshje. 

Mësuesi/ja përshkallëzon njohuritë e nxënësve. 

Gjuha - tërësi shenjash të rregulluara nga një kod i caktuar. 

Kodi - sistem rregullash që duhet të njihet nga pjesëmarrësit në komunikim. 

shenjues 

Njohja e kodit ka të bëjë me interpretimin 

i shenjuar 

27


Hapi V (punë e pavarur në grup) 

Ushtrimi 2 

Nxënësit plotësojnë përkufi zimet për termat. 

U kërkohet të lexohen në klasë. 


Shenjues - forma e materialit që përdoret për të komunikuar (varg tingujsh që formojnë fjalët). 

I shenjuar - imazhi mendor i objektit. 

Referenti - objekti konkret në botën reale. 

Kodi - sistem rregullash që duhet të njihet nga pjesëmarrësit në komunikim. 

Ushtrimi 3 

Punohet duke i ndarë nxënësit në grupe: 

Grupi I - Jep referentin në gjuhën standarde, 

Grupi II - Jep referentin në dialekt, 

Grupi III - Jep referentin në anglisht, 

Grupi IV - jep referentin në italisht. 

Shembuj përgjigjesh sipas grupeve: 

a) Grupi I - vajzë, domate, mace, çadër. 

b) Grupi II - çikë/gocë, mollë t’arta, mic, ombrellë. 

c) Grupi III - girl, tomatoes, cat, umbrella. 

d) Grupi IV - ragacca, pomodoro, gato, ombrello, 

Hapi VI (diskutim i lirë) 

Bëhet krahasimi mes tyre në tabelën e organizuesit grafi k dhe diskutohet rreth të dhënave. Në fund arrihet 

në përfundimin: 

Gjuha është një tërësi shenjash të rregulluara nga një kod i caktuar në mënyrë konvencionale. 

objekti në gj. standarde në dialekt në anglisht në italisht 

 

Detyrë shtëpie a) Ushtrimi 4. 

Cilat nga rregullat gjuhësore nuk janë zbatuar në shembujt e mëposhtëm. 

1. Forma e fjalëve (ju duhet (atyre) u duhet). 

2. Përzgjedhja e fjalëve (adoptimi dhe jo adaptimi). 

3. Rendi i fjalëve (Nesër unë shkoj me ata dhe jo Nesër me ata, unë shkoj). 

b) Sillni në klasë tabela, foto shenjash të ndryshme komunikimi (sistemit rrugor etj.). 


28


Tema 

Llojet e 

ndryshme të 

komunikimit 


• të identifi kojë llojet e ndryshme të komunikimit; 

• të dallojë komunikimin verbal (gjuhësor) nga ai joverbal (jogjuhësor); 

• të zbulojë rastet e përdorimit të të dyja llojeve të komunikimit; 

• të nxjerrë përparësitë e secilit lloj të komunikimit; 

• të përshtatë llojin e komunikimit me situatën e komunikimit; 

• të shkruajë mesazhet e fi gurave dhe shenjave të komunikimit joverbal. 

Materiale dhe mjetet mësimore: 

Libri “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, tabela me shenja të ndryshme, shkumësa me 

ngjyra, foto të situatave të ndryshme komunikative. 


Stuhi mendimesh, lexim i drejtuar, diskutim, grafi k organizues, diagram i Venit, punë 

në grupe e në çift. 

Teknika “lexim (dëgjim) i drejtuar” mbështetet në leximin a dëgjimin e një pjese të tekstit 

me ndërprerje. Fillon leximi dhe, pasi lexohet një fjali a një paragraf, bëhet ndalesa e parë. 

(Ndalesat janë në vartësi të tekstit a informacionit që jepet.) 

Pasi ndërpritet leximi, u kërkohet nxënësve të mendojnë, të analizojnë dhe të parashikojnë 

rreth asaj që dëgjuan a lexuan. 

Pas çdo ndalese, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të parashikojnë zhvillimin e informacionit 

dhe u drejton pyetje të tilla: 

• Ç’mendoni se do të ndodhë më pas 

• Çfarë provash keni për ta vërtetuar këtë 

• Pse mendoni kështu 


Hapi I (stuhi mendimesh) 

Mësuesi/ja e nis mësimin me një stuhi mendimesh. Shkruan në tabelë fjalën komunikim dhe kërkon 

prej nxënësve të mendojnë dhe të tregojnë gjithçka dinë rreth këtij koncepti, duke u inkurajuar që të mos 

shqetësohen nëse idetë që shprehin janë të drejta ose të gabuara. 

marrës 

dhënës 

e folur 

kod 

komunikim 

gjuhë 

e shkruar 

me shenja 

mesazh 

referent 

sinjale 

Hapi II (lexim i drejtuar, diskutim, grafi k organizues) 

Mësuesi/ja ka zgjedhur një fi gurë ku paraqitet një situatë komunikimi dhe u kërkon dy nxënësve t’ua 

komunikojnë shokëve të tyre përmbajtjen e saj në mënyrë origjinale. Njëri prej nxënësve zgjedh gjuhën 

e shkruar për të komunikuar situatën e dhënë, duke shkruar në tabelë 2-3 fjali, kurse tjetri ua transmeton 

shokëve përmbajtjen nëpërmjet gjesteve, mimikës, zhurmave etj. 


- A është realizuar si duhet komunikimi në të dyja mënyrat Pse 

Mësuesi/ja, së bashku me nxënësit, arrijnë në përfundimin se në të dyja rastet kemi komunikim, sepse 

29

Udhëzues për tekstin “Letërsia dhe gjuha shqipe 10” 

marrësi e ka marrë mesazhin, por mënyra e transmetimit të tij ndryshon. 

verbal 

(gjuhësor) 

Komunikimi 

joverbal 

(jo gjuhësor) 

Mësuesi/ja ndan klasën në dy grupe të mëdha dhe u kërkon që, pasi të lexojnë tekstin mbi dy llojet e 

komunikimeve, të listojnë veçoritë e secilit komunikim. 

shenja të ndryshme 

vizatime 

i shkruar 

i folur 

imazhe 

joverbal 

sinjale 

ekonomik 

verbal 

universal 

tinguj jo të shqiptuar 

shprehi të fytyrës 

zhurma 

hapur/krijues 

shumë shprehës 

Nëpërmjet diskutimit vihen në dukje rastet e përdorimit të secilit komunikim. 

Joverbal: me anë të gjesteve 

me anë të sinjaleve/zhurmave/imazheve 

me anë të shenjave 

Verbal: i shkruar 

i folur 

Hapi III (diagrami i Venit) 

Diagrami i Venit është një teknikë që përdoret për krahasimin e dy ose më shumë 

koncepteve, vetive, situatave, personazheve etj. Nga krahasimet dalin në dukje të 

përbashkëtat dhe dallimet ndërmjet atyre që krahasohen. 

Me anë të diagramit të Venit nxënësit vënë në dukje përparësitë e secilit komunikim. 

Verbal 

Joverbal 

- ekonomik 

- universal 

- i hapur 

shërbejnë 

për 

komunikim 

- zëvendëson komunikimin verbal 

në raste të veçanta 

- përdoret kur nuk njihet kodi 

- thekson komunikimin verbal 

Hapi IV (praktikë e pavarur në çift, në grup) 

Ushtrimi 1 

Nxënësit punojnë në çift për të përshtatur llojin e komunikimit me situatën. Diskutohen shembujt me klasën. 


1.a. përdoret komunikimi gjuhësor (fjalët) 

1.b. përdoret komunikimi jogjuhësor (sinjalet e dritave) 

2.a përdoret komunikimi gjuhësor (fjalët) 

2.b. përdoret komunikimi jogjuhësor (lëvizjen, gjestin) 

30


3.a përdoret komunikimi gjuhësor (fjalët) 

3.b përdoret komunikimi jogjuhësor (përdor gjestin, të fton me lëvizjen e dorës) 

4.a. përdoret komunikimi jogjuhësor (përdor shenjën tek etiketa e veshjes) 

4.b. përdoret komunikimi gjuhësor (fjalët) 

5.a. përdoret komunikimi gjuhësor (fjalët) 

5,b. përdoret komunikimi jogjuhësor (përdor shenjën që nuk lejon parkimin e makinës) 

Ushtrimi 2 (punë në grupe) 

Nxënësit të ndarë në grupe diskutojnë mbi mesazhin që mbartin situatat. 

U kërkohet nxënësve që ta sqarojnë me fjali të plota çfarë komunikohet në fi gurat e dhëna. Ideja e 

sqarimeve ka të bëjë me faktin se edhe pas komunikimit joverbal qëndrojnë fjalët që janë brenda nesh. 

Demonstrimi i tyre në klasë. 


1. Armëpushim (shenja që tregon dorëzimin ose armëpushimin është lëvizja e një cope të 

bardhë). 

2. Ndal (shenja tregon se nuk mund të kalosh në atë anë të rrugës, kur je duke i dhënë makinës) 

3. Hekurose (shenja që vendoset në etiketë tregon se ajo lloj cope mund të hekuroset). 

4. Shuma e 8 e 4 është 12 (shenjat matematikore tregojnë se kemi të bëjmë me veprimin e 

mbledhjes). 

5. Ftohtë (gjesti që ka bërë personi, mbledhja e supeve dhe afrimi i dorës pranë gojës për ta 

ngrohur me frymë, tregon se është ftohtë). 

6. Parko (shenja tregon se parkimi është i lejuar nga ora 9-18). 

Detyrë shtëpie a) Ushtrimi 3, faqe 16: Sqaroni me anë të komunikimit verbal (të folur dhe të 

shkruar) si realizohen llojet e komunikimit joverbal. 

b) Kërkoni në internet ose në bibliotekë informacione të ndryshme mbi dëshmitë e para për 

gjuhën shqipe dhe prejardhjen e emrit shqiptar. (Klasa mund të ndahet në grupe për këtë pjesë të 

detyrës që nxënësit të përgatisin materiale të përbashkëta (p.sh., foto, përgatitje posterash, 

prezantime me video projektor etj.) mbi tri çështje: 

grupi I - grupi ku bën pjesë gjuha shqipe, 

grupi II - dëshmitë e para të shqipes, 

grupi III - prejardhja e emrit shqiptar. 


31


Tema 

Gjuha shqipe 

dhe emri 

shqiptar 


• të zgjerojë informacionin mbi gjuhën shqipe dhe emrin shqiptar; 

• të identifi kojë vendin e gjuhës shqipe në familjen e gjuhëve indoevropiane; 

• të përcaktojë vlerën e dokumenteve të para, si dëshmi të shkrimit shqip; 

• të hetojë për origjinën e emrit “shqiptar”; 

• të diskutojë për dy tezat në lidhje me emrin “shqiptar”. 



Libri ”Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, tabela të ndryshme, shkumësa me ngjyra, foto, 

materiale, dëshmi të para të gjuhës shqipe. 


Diskutim për njohuritë paraprake, pema e mendjes, INSERT, prezantimi i punës, Di/ Dua 

të di/ Mësova, praktikë e drejtuar. (Ora mund të zhvillohet dhe në formën e konkursit.) 

Hapi I (diskutim për njohuritë paraprake) 

Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë (pjesa I, ushtrimi 3). Diskutohet mbi 

mënyrën e të shprehurit me anë të komunikimit verbal të atij joverbal. 

Hapi II (pema e mendjes) 

Pjesa e dytë e detyrës lidhet me punën hulumtuese të nxënësve rreth dokumenteve të para të 

shqipes. Mësuesi/ja shkruan në dërrasë grupin emëror Gjuha shqipe dhe shkruan gjithë përgjigjet 

e nxënësve rreth tij 

Nxënësit shoqërojnë përgjigjet edhe me materialet që kanë hulumtuar. 

Fjalori i Arnold von Harfi t 

Formula e Pagëzimit 

vazhdim i ilirishtes 

Gjuha shqipe 

“Meshari” i Gjon Buzukut 

është dokumentuar vonë 

Hapi III (INSERT, prezantim 

i punës hulumtuese) 

INSERT-i është një metodë me anë të së cilës nxënësit kontrollojnë sa të thella i kanë 

njohuritë e fituara. Ata lexojnë materialin dhe gjatë leximit vendosin shenja, që kanë 

një domethënie të caktuar, për informacionin që lexojnë. Shenja ”√” vendoset në atë 

rast kur lexuesi ndesh një informacion të njohur nga ana e tij. Shenja ”+” vendoset 

kur informacioni është i ri, ”-“ kur informacioni kundërshton ose është i ndryshëm 

nga ai që di, ”” kur ndeshet me një informacion të paqartë. 

Në fund nxënësit i përmbledhin të dhënat në tabelën e mëposhtme: 

√ + - 

32


Hapi III (INSERT, prezantim i punës hulumtuese) 

Mësuesi/ja tërheq vëmendjen e nxënësve te njohuritë e prezantuara në tekst. Nxënësit lexojnë materialin 

në tekst dhe vendosin shenjat përkatëse. Pasi përfundojnë punën, plotësojnë tabelën në fl etore, kurse 

katër nxënës dalin në tabelë dhe plotësojnë secili nga një ndarje. Në fund bëhet verifi kimi i njohurive që 

kanë pasur nxënësit, ato që kanë fi tuar të reja dhe ato që gjatë punës i kanë rindërtuar. Njohuritë e tekstit 

pasurohen edhe me njohuritë e reja, që kanë sjellë nxënësit nga hulumtimi i tyre. 

Diskutim i lirë. Pas prezantimit, nxënësit duke identifi kuar faktet e nxjerra nga teksti, si dhe nga 

hulumtimet e nxënësve, vlerësojnë rëndësinë e këtyre dëshmive. 

Hapi IV (Di/ Dua të di/ Mësova) 

Mësuesi/ja shkruan në tabelë nënçështjen e mësimi: Emri shqiptar. Ndahet tabela në tri pjesë. 

Në pjesën e parë shkruhet çdo informacion që kanë nxënësit për emrin shqiptar. Në këtë shtyllë 

shkruhen edhe materiale që mund të kenë sjellë nxënësit nga puna e tyre hulumtuese mbi emrin 

shqiptar dhe tezat e prejardhjes së tij. 

Në shtyllën e dytë shtrohen pyetjet që iu lindin nxënësve, si dhe dy çështjet kryesore që do të 

sqarohen në mësim. 

Në shtyllën e tretë paraqitet informacioni i ri, që lidhet me pyetjet e shtruara. 

Di Dua të di Mësova 

Lashtësia e popullit shqiptar 

Emri – shqiptar, albanes 

Shënim. 

Në këtë tabelë do të shkruahet 

i gjithë informacioni që sjellin 

nxënësit. 

Kur është përdorur për herë 

të parë emri albanes Po 

shqiptar 

Cilat janë tezat për të 

shpjeguar emrin shqiptar 

Emri albanes ka qenë përdorur prej 

vendasve 

Në shek.II nga Ptolemeu, albanoi – 

Albanopolis në Shqipërinë e Mesme 

1072 – kronikani bizantin – 

Arbanenses 

n– Arbanum. 

Në mesjetë Arbanum ishte Kruja. 

- emri shqiptar fi lloi të përhapej në fund të 

shek. XVII 

Tezat: 

Gustav Majer: nga fjala latine 

excipere=kuptoj 

Lambertz: e shpjegon emrin nga shqiponja. 

Kjo lidhet edhe me simbolin e shqipes 

që është në flamur që në kohën e 

Skënderbeut. 

Tabela plotësohet me informacion e ri që merr nxënësi. 

Për të mbajtur mend informacionin e ri mund të përdoret edhe një grafi k organizues: 

Tezat për përdorimin e emrit shqiptar. 

Albanoi (shek.II e.r.) 

Albanopolis (shek.II) 

Arbanenses (1166) 

Albania 

Arbana 

(fshat deri në ditët e sotme) 

Albanenses (1271) 

Arbanum (1204, 1250) 

Kruja (në mesjetë) 

33


Shqip 

Shqiptar 

Majeri 

Vajgandi 

Lambertzi 

Nga fjala latine excipere = kuptoj 

i shqiptoi - kuptoi 

nga emri i shqiponjës. 

E gjejmë te 

Plutarku 

Edit Durham 

fl amuri i Skënderbeut 

Hapi V (praktikë e pavarur) 

Nxënësit punojnë në grupe ushtrimet 1, 2, 3, 4, 5. Prezantimi i punës se tyre në klasë. 

Ushtrimi 1 

Shekulli II i erës sonë – Albanoi 

1166 - arbanenses 

1204, 1250 – vendin Arbanum 

1271- albanenses, që u përdor deri në fund të shek. 

XVII. 

Ushtrimi 2 

1. vjen nga latinishtja dhe do të thotë kuptoj 

(G.Majer), 

(G.Vajgand) mbështet tezën: 

shqip = shqip, qartë, kuptueshëm 

2.Sipas M.Lambertz prejardhja lidhet me 

shqiponjën, si: totem, kafshë që adhurohej 

nga vendasit, dhe, sipas tij, është shprehja e 

kombësisë. 

Ushtrimi 3. 

a) Autori anonim – Këtu shqiptarët e lartpërmendur..... 

b) Guiliem Adami – Sado që shqiptarët kanë një gjuhë... 

Ushtrimi 4. 

a) i gabuar b) i gabuar c) i vërtetë d) i vërtetë e) i gabuar f) i gabuar 

g) i gabuar h) i gabuar i) i gabuar j) i gabuar k) i vërtetë l) i gabuar, 

Ushtrimi 5. 

a) Gjon Buzuku – Meshari b) Arnold von Harfi – Fjalorthi 

c) Pal Ëngjëlli – Formula e pagëzimit e ritit latin (8 nëntor, 1462) 

Detyrë shtëpie. Sillni në klasë fjalë, tekste të dialekteve të shqipes. 

Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës. Mësuesi/ja vlerëson nxënës të 

niveleve të ndryshme për punën e bërë. 

Kujdes tregohet mbi punën e bërë në grup. Mësuesi/ja mund të vlerësojë aspekte të ndryshme të punës 

së nxënësve dhe mund të kërkojë nga nxënësit të vlerësojnë punën e shokëve. 

34


Tema 

Dialektet 

dhe shqipja 

standarde 

Objektiva: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: 

• të dallojë në hartë zonën ku shtrihen dialektet dhe nëndialektet e shqipes; 

• të krahasojë veçoritë e dialekteve dhe nëndialekteve të shqipes; 

• të identifi kojë shtrirjen dhe përdorimin e standardit të shqipes brenda dhe jashtë 

Shqipërisë; 

• të shkruajë fjalë e tekste dialektore në shqipen standarde. 


Libri ”Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, tabela të ndryshme, shkumësa me ngjyra, foto, 

tekste të shkruara në dialekte të gjuhës shqipe, fragmente nga tregimi i E.Koliqit 

”Véna shtatë vjeçe” dhe Lumo Skëndo “Të mukëtit”, harta e Shqipërisë. 


E. Koliqi ”Véna shtatë vjeçe” (fragment, shkëputur nga vëllimi “Tregtar flamujsh”) 

Dritoret e mëdhaja të çardakut ishin hapë kah oborri. Nonse asnji frymë ere s’lëvitte,degët 

e dènduna të mandit aty para dritoreve, qi drita e zbét e kandilave dilte me zdritë paksa, epshin 

tue i shikue si nji ndije freskie. Sipër gjethve mà t’epër, nji qiell pa hànë, por përplot me hyj. Qielli 

i Shkodrës qi aq àmbëlsisht priret mbi qytet ndër net maji bànte me fluturue mendimet e Lecit. 

Ishte natë me dalë, mos me ndry aty mbréndë, me dalë e me thithë ajrin e natës së kulluet, me 

ikë nga ajo mërzi qi e ngërthente aty pranë plakut, i cili predikonte pa pushue, tue mos kujtue 

aspak se maji ishte shum mà i fortë se urtija grumbullue prej tij në gjashtëdhetëvjet jete. 

Lumo Skëndo “Të mukëtit”. 

Brënda në të errët shikoj nga fi nestra perëndimnë. Drita humbet, ca nga ca t’errëtit 

shtohetë, botën e mbulon një mjegull e zezë: n’atë kohë që tfaqetë nga perëndimi një fl ak’ e 

hollë majë malevet, pandeh njeriu se drita, dita po vdesën për gjithënjë. 

T’errëtit si tym i zi më hyn’ në shpirt dhe në zëmrë. 

Mejtohem: pse lint dielli çdo mëngjes dhe pse shuhetë çdo natë 

Them: pse pas dritësë na vjen kjo cip’ e zezë 

Ca nga ca pushimi bëhetë më i thellë, çdo gjë bje më një qetim. 

Ahere syt’ e yjvet çelen dhe shikojnë dhen e nxirë, të pikëlluarë. 

Them: pse shikojnë kështù këtà yj A po duanë të hedhinë pak’ gas mi dhet të nxirë, mi 

njerëzit. Këta sy ngjajnë me syt’ e tu, o njeri. Po të tutë qeshin, qajnë, gëzohen, helmohen, 

çkëlqejnë dhe shuhenë. Ata sipër atje në qiell, ata janë gjithënjë të çkëlqyerë. 

Mësuesi/ja në varësi të parapëlqimeve mund të shfrytëzojë si burim të teksteve që përmbajnë 

elemente dialektore dhe vepra të autorëve të tjerë, si: M. Camaj, Ali Asllani etj. 


Stuhi mendimesh, punë e pavarur, pema e mendjes, organizuesi grafik, punë në grupe, 

rrjeti i diskutimi, lexim hap pas hapi, punë në çift. 


Mësuesi/ja shkruan në tabelë titullin e mësimit: Dialektet e shqipes dhe drejton pyetjen: 

- Ç’janë dialektet 

Me anë të një stuhi mendimesh nxënësit shfaqin idetë e njohuritë e tyre rreth dialekteve. 

forma të foluri 

pjesë e gjuhës 

gegërisht 

Dialektet 

toskërisht 

të folmet 

35


Hapi II (punë e pavarur) 

Mësuesi/ja e drejton vëmendjen e nxënësve te harta e Shqipërisë dhe përcakton së bashku me ata 

zonat e shtrirjes së dialekteve. Pasi të kenë lexuar këtë pjesë të tekstit, nxënësit kufi zojnë në hartën 

e tekstit zonat ku shtrihen dy dialektet. 

Dialekti gegë: në të gjithë territorin e Shqipërisë që ndodhet në veri të lumit Shkumbin, 

Përdoret: nga shqiptarët e Maqedonisë në zonat: mes Strugës dhe Dibrës… 

nga shqiptarët në Kosovë ... 

Dialekti toskë: në të gjithë territorin e Shqipërisë që ndodhet në jug të lumit Shkumbin, 

territori në jug të lumit Shkumbin, Greqi, Çamëri, Ohër… 

Hapi III (pema e mendjes, organizuesi grafi k) 

Mësuesi/ja tërheq vëmendjen e nxënësve te dy hartat e tekstit. Nxënësit duke ndjekur ngjyrat dallojnë 

shtrirjen e të folmeve të gegërishtes e të toskërishtes. Ndërkohë në tabelë punohet organizuesi 

grafi k pema e mendjes. 

veriore 

toskërishtja 

të folmet kalimtare 

Dialektet 

gegërishtja 

gegërishtja verilindore 

gegërishtja veriperëndimore 

jugore 

gegërishtja e Shqipërisë 

së Mesme 

çamërishtja 

labërishtja 

gegërishtja qendrore 

Në grafi k vendosen edhe karakteristikat dalluese për të folmet. 

Hapi IV (punë në grupe, organizuesi grafi k) 

Mësuesi/ja ndan klasën në dy grupe të mëdha dhe u jep dy fragmentet e shkëputura nga “Véna shtatë 

vjeçe” e E. Koliqit dhe “Të mukëtit” e Lumo Skëndos. Nxënësit punojnë në heshtje rreth 5 minuta për të 

identifikuar dialektet dhe karakteristikat e tyre përkatëse. Diskutohet rreth tyre mbështetur edhe në përvojat 

individuale të nxënësve. Zbulojnë veçoritë, fjalët dialektore dhe plotësojnë organizuesin grafi k. 

Fjalor: 

nonse - ndonëse 

mandi - man-i 

zdritë - me ndriçu 

tue - duke 

t’epër - më të larta 

ndry - mbyll 

mbréndë - brenda 

vèna, denduna 

Dialekti gegë 

dritoret 

çardakut 

kah, nonse 

urtija, ndije 

gjashtëdhetëvjet 

asnji, qi, nji 

zbèt, zdritë 

tue shikue, fl uturue, së kulluet, tue mos kujtue 

ma t’epër 

hànë, àmbëlsisht, bànte, mà 

hyj 

me dalë, mos me ndry, me ikë 

mbrèndë, mandi 

Dialekti toskë 

perëndimnë, shtohetë, vdesën gjithënjë, 

zëmrë shuhetë, dritësë, bëhetë, të pikëlluarë, 

duanë 

t’errëtit 

tfaqetë 

fl ak’, syt’, cip’, hyn’ 

malevet 

mejtohem, mi, lint 

bje 

qetim 

ahere 

çkëlqejnë, të çkëlqyerë 

dhen, dhet 

yj,yjvet 

gas, 

brënda 

36


Dialekti toskë 

Mungojnë zanoret hundore: gjë, zë, lëmë, është 

â hundore është shndërruar në ë dhe n - r: bëra, 

vura, prura, huri 

Va: vaj, vatër, vajta 

mungon 

grupet mb, nd, ng, ngj: mbush, mbaj, mbes, thumb, 

hunda, ngjyej, ngarkoj, ndryshoj, ngjala, ngjesh 

Dialekti gegë 

zanoret hundore: gjâ, zâ, lâm, âsht 

zanorja hundore â: Bâna, vunâ, prunâ, hùni. 

grupi nistor vo: Voj, votër, vojta, 

paskajorja me punue 

Asimilimi i grupeve mb, nd, ng, ngj: Mush, maj, mes, 

thum, huna, njyej, narkoj, nryshoj, njala, njesh 

Hapi V (rrjeti i diskutimit) 

Rrjeti i diskutimit është një teknikë që ndërtohet mbi bazën e një pyetjeje të 

hapur që pranon si përgjijgje pozitive, ashtu dhe negative. Kjo pyetje prek 

drejtpërdrejt thelbin e çështjes. 

Lexohen disa prej detyrave të nxënësve dhe kalohet në rrjetin e diskutimit. Shtrohet pyetja: 

Po 

A ka ndryshime themelore ndërmjet dialekteve të shqipes 

Jo 

Nxënësit sjellin argumente pro dhe kundër dhe në fund arrihet në përfundime që lidhen me ndryshimet në: 

leksik 

morfologji 

sintaksë 

fonetikë 

Hapi VI (praktikë e pavarur dhe diskutim) 

Punojnë ushtrimet 1, 2, 4. Diskutim rreth tyre. 


Ushtrimi 1 

Gjuha standarde Dialekti juaj Dialekti tjetër 

qumësht t’amël qumësht 

gjalpë t’lyn gjalpë 

këndes gjel kokosh 

vrapoj turru vrapoj 

i ëmbël i àmbël i ëmbël 

vajzë gocë/çikë çupë/vajzë 

djalë çun djalë 

Ushtrimi 2 

Gjuha standarde 

vëllanë e nënës 

motrën e nënës 

vëllanë e babait 

motrën e babait 

babanë e babait 

nënën e babait 

babanë e nënës 

nënën e nënës 

Dialekti juaj 

dajë, ungj 

teze, motërmëmë 

axhë, ungj, xhaxha, mixhë 

hallë, motërtatë 

babë, gjysh, babagjysh 

Nëne, nânë, ije, mome, anè 

babë, gjysh 

Nëne, nànë, ije, mome, ané 

Ushtrimi 5 

Mirëmëngjes! 

Mirëdita! 

Mirëmbrëma! 

Ditën e mirë! 

Natën e mirë! 

Mirupafshim! 

Nadja mirë 

Mramja mirë 

37


Hapi VII (lexim hap pas hapi, organizues grafi k) 

Mësuesi/ja duke u mbështetur në njohuritë që kanë nxënësit plotëson skemën me karakteristikat 

kryesore të gjuhës standarde. 

varietet gjuhe në të 

cilin komunikojmë 

gjuhë zyrtare 

gjuhë standarde 

proces i vazhdueshëm 

formë e shkruar 

e një gjuhë me 

funksion të caktuar 

norma dhe kodifi kimi 

Liston katër drejtimet kryesore të standardizimit: 

1. Rigjallërimi i fjalëve dhe strukturave dialektore ; 

2. Krijimi i fjalëve të përbëra; 

3. Krijimi i fjalëve me shmangie klase; 

4. Shqipërimi i fjalëve të huaja. 

Nxënësit ilustrojnë me shembuj. 

Hap VIII (punë në çift) 

Nxënësit punojnë ushtrimin 3. Gjeni se në cilin dialekt janë shkruar tekstet. Ktheni në gjuhën standarde 

disa fjalë dhe shpjegoni çfarë dukuri gjuhësore ndodhin në dialektin përkatës. 


a) fragmenti i parë është shkruar në dialektin gegërisht. 

Fjalë dialektore të kthyera në gjuhën standarde: 

mret-mbret, nji-një, kte-këtë, myll-mbyll, mrena-brenda, ly-lyer, boj-bojë, shifte-shihte, 

gja - gjë, kishte pas ushqy - kishte pasur ushqyer, tul-tule, kishte pas vu-kishte pasur vënë, 

dadë - dado, bajte - bënte, masanaj - mbasandaj, goca - vajza, ktij - këtij, mërzitë - mërzitur, 

ene - edhe, dadës vet - dados së saj, kte të ngranme - këtë të ngrënë, bâj - bëj, të bij-të bie 

(të sjell), koc-kockë. 

b) Fragmenti i dytë është shkruar në dialektin toskërisht. 

Fjalë dialektore të kthyera në gjuhën standarde: 

çupa - vajza, urdhëri – urdhri, mirpo - mirëpo, shum’ i mërzitur - shumë i mërzitur, të vinte - të 

shkonte, 

i jati - i ati, mos u marzi – mos u mërzit, ushtar vete unë - ushtar shkoj unë, 

bij e babajt - bijë e babait. 

Detyrë shtëpie. a) Gjeni nga letërsia artistike fragmente tekstesh të shkruara në dialektet e gjuhës shqipe. 

Identifi koni veçoritë e tyre. Kthejini në gjuhën standarde. 

b) Sillni në klasë tekste të natyrave të ndryshme. 

Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës dhe vlerësimi i orës. 

Diskutim i lirë. Pas prezantimit, nxënësit duke identifi kuar faktet e nxjerra nga teksti, si dhe nga 

hulumtimet e nxënësve, vlerësojnë rëndësinë e këtyre dëshmive. 

38


Tema 

Teksti 


• të përkufi zojë se ç’është teksti; 

• të identifi kojë tekstin dhe karakteristikat e tij; 

• të identifi kojë nëpërmjet shembujve karakteristikat e tekstit; 

• të hetojë mangësitë kur një tekst nuk është i plotësuar; 

• të përdorë në të shkruar elementet e ndërtimit të tekstit; 

• të përshtatë situatat me përdorimin e llojeve të teksteve; 


Libri ”Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, shkumësa me ngjyra, tekste të llojeve të ndryshme. 

Dy brirë dhie kish në krye 

Emblem’ e vjetër e çuditshme 

Sikur ta dinte që mes brinjve 

Dy perandorë do godiste 

(I. Kadare, “Portreti i Skënderbeut”) 

“Po ia hëngre pulën tjetrit, lidhe tënden te magjja.” 

“Ua! Paska rënë borë!” 

E dashur nënë ! 

Këtë kartolinë po ta shkruaj nga Moska. 

Së bashku me mallin për ty, po përjetoj edhe dëshirën për vizituar ato vënde, 

ku ti ke jetuar dikur. Shpresoj të kem kohë, të të dërgoj disa foto. 

Me dashuri e mall nga larg Blerina! 

Pjesët e nënvizuara janë tregues të elementeve gramatikore dhe leksikore të tekstit. 

Ndriçimi i dobët në klasa dhe mungesa e 

ndërgjegjësimit për të kryer një vizitë të syve 

ka bërë që jo pak prej nxënësve të shkollave 

9-vjeçare të kenë probleme me shikimin. 

Të dhënat e Institutit të Shëndetit Publik 

dëshmojnë këtë fenomen. Sipas studimit të 

kryer nga specialistët rreth 21 % e fëmijëve 

nga 6-14 vjeç kanë çrregullime pamore. 

Dhe mbasi fola për shkrimtarët, do t’ju them 

një gjë: kam vënë re se librat e lutjeve fetare, 

ndërsa kanë lutje për çdo shkollë e zanat, 

s’kanë ndonjë lutje të veçantë për shkrimtarët. 

Unë nuk jam shumë fetar, por ndonjëherë më 

hipën zjarri për një besim të shkurtër. Jam në 

një gjëndje të tillë dhe kam gatuar një lutje të 

shkurtër të cilën ju kërkoj leje të këndoj. 

(Faik Konica, “Lutja e shkrimtarit”) 



Diskutim, përmbledhje e strukturuar, punë në grupe, praktikë e drejtuar, praktikë e 

pavarur, punë e pavarur, shkrim i lirë, parashikim me terma paraprakë. 


Mësuesi/ja nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. 

Liston së bashku me nxënësit disa nga karakteristikat e dialekteve të shqipes. 

Hapi II (diskutim, përmbledhje e strukturuar) 

Paraqet në tabelë, të shkruara në tabakë të mëdhenj me shkrim të dukshëm e me ngjyra, tekste 

të formave dhe natyrave të ndryshme. Shtron çështjen: 

- Çfarë është shkruar në tabelat e vendosura në tabelë 

39



Përgjigjet e nxënësve mund të jenë: fjalë, fjali, tekste, fragmente teksti, grup fjalish etj. 

Mësuesi/ja nënvizon fjalën tekst dhe pyet: 

- Ç’është teksti 

Mbledh idetë e nxënësve me anë të stuhisë së mendimeve. 

njësi komunikimi 

njësi gjuhësore bazë 

Teksti 

bashkësi fjalësh 

grup fjalësh 

Mësuesi/ja shënon përkufi zimin në tabelë: 

Teksti është njësia bazë e aktivitetit tonë gjuhësor, që i përgjigjet një qëllimi komunikues. 

Ai mund të ndërtohet nga një fjalë e vetme a nga disa fjalë, nga një fjali (thjeshtë ose e përbërë), 

nga disa fjali, paragrafë, krerë a pjesë në varësi të situatës në të cilën përdoret dhe qëllimit që 

synohet të arrihet. 

Analizon me nxënësit nëse kryejnë këtë funksion tekstet që janë shënuar në tabelë. 

- Çfarë e kushtëzon një grup fjalësh që të jetë tekst 

Në planin leksikor 

(të përdoret leksiku i saktë 

dhe i pasur) 

të përshtatjes morfologjike të fjalëve 

Teksti duhet te jetë i saktë: 

rimarrjes së fjalëve 

të përemrave, ndajfoljeve, 

Në planin gramatikor 

(të respektojë rregullat e 

gjuhës, në të cilën shkruhet) 

realizohet me anë të: 

zëvendësimit 

sinonimeve 

hiperonimisë 

parafrazës 

hiponimisë 

Teksti duhet të jetë: 

konektorëve 

I plotë 

I rregullt 

Koherent 

Homogjen 

(argument, temë themelore, trajtë) 

(fakte, ide, zhvillohet organikisht) 

(lidhje logjike e kuptimore, vazhdimësi) 

(në situatën komunikuese etj. - marrësi, qëllimi … etj.) 

40


Hapi III (punë në grup) 

Pas çdo hapi të shpjegimit të elementeve përbërëse të tekstit, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të 

hetojnë në grup nëse tekstet e paraqitura në tabelë i kanë këto veçori. Diskutohen tiparet dhe 

veçoritë për secilin rast. 

Hapi IV (praktikë e drejtuar) 

Mësuesi/ja u tërheq vëmendjen nxënësve te përbërësit e tekstit. Koherenca është elementi që 

kërkon koordinimin e të gjithë përbërësve. Lihen të lirë nxënësit për 3 minuta të vëzhgojnë tekstin 

e ushtrimit 3 dhe më pas analizon realizimin e këtyre përbërësve së bashku me nxënësit. 


Ushtrimi 3 

Në këtë tekst veprimet vijnë në mënyrë kronologjike, pas njëri-tjetrit. Nuk ka shmangie logjike 

kuptimore. Çdo fjali përforcon dhe pasuron deri në fund përmbajtjen kuptimore të tekstit. Ne si 

lexues marrim një informacion të shkurtër për festimin e ditëlindjes së presidentit me stafi n e tij 

të punës. 

Festoi 51 vjetorin, mes trëndafi lave, lulet vinin nga institucione të ndryshme, ceremonia nisi me 

stafi n e presidencës, u festua me shampanjë, të pranishmit uruan përzemërsisht presidentin. 

Hapi V (punë e pavarur) 

E njëjta praktikë ndiqet edhe për punimin e ushtrimit 1. Nxënësit nxjerrin përfundime në mënyrë 

të pavarur. Diskutojnë zgjidhjet e tyre individuale duke argumentuar. 


Teksti A. Ky tekst është koherent, sepse na përcjell një informacion që lidhet me faktin se ka disa 

probleme, siç është vaksinimit i fëmijëve apo mësimi i anglishtes në shkolla, për të cilat nuk ekzistojnë 

politika të majta apo të djathta për zgjidhjen e tyre. Megjithatë, ai nuk është i rregullt, sepse fjala 

mënyrë është përdorur në vend të fjalës politikë. Nuk ka mënyra, po politika të djathta apo të majta. 

Teksti B. Ky tekst është koherent për nga stili. Të gjithë përbërësit e tij kanë lidhje logjike dhe 

kuptimore me njëri-tjetrin. Ai na përcjell në mënyrë korrekte një fakt: Ura e Mesit, monument 

kulture... është kthyer në vatër mbeturinash, pasojën: turistët .. mbetën të zhgënjyer dhe 

shkakun: ...askush nuk është kujdesur ... . 

Teksti është i saktë në pikëpamje leksikore dhe gramatikore: fjalët dhe fjalitë janë të lidhura 

me njëra-tjetrën me logjikë dhe sipas rregullave të gjuhës, konektorët (dhe, ndonëse), fjalët 

zëvendësuese (ata –turistët), përemri (askush) janë përdorur saktë. 

Teksti C është jokoherent. Pjesët e fjalisë nuk lidhen në mënyrë logjike e kuptimore me njëra- 

-tjetrën, mungojnë konektorët, nuk respektohen shenjat e pikësimit. 

Le të shohim të dhënat që jep shkrimi, si dhe lidhjen logjike që duhet të kishin pjesët e fjalisë: 

mbi urën e vjetër, që është monument kulture, 

në asnjërin krah të saj (urës) nuk ka një tabelë që të tregojë emërtimin e vitit kur është ndërtuar, 

(po) sheh, jo rrallë herë, veç njerëzve dhe kafshëve të ngarkuara që kalojnë mbi të, dhe 

mbeturina. 

Nxënësit së bashku me mësuesin/en analizojnë ndërtimin e fjalisë së përbërë dhe lidhjen logjike e 

gramatikore të pjesëve të saj. 

41


Hapi V (punë e pavarur në grup) 

Punohet në mënyrë të pavarur me grupe ushtrimet 2, 4, 5, 6, 7. Nxënësit mund të punojnë në çift dhe 

diskutojnë opinionet e tyre me njëri-tjetrin. 

Shembull përgjigjesh 

Ushtrimi 2. Proverbat janë tekste të plota. 

Mos u ngut, se vonohesh. 

Ha sa të kesh, fol sa duhet. 

E keqja s’ harrohet. 

Mos e prek gjarprin në bisht, se të ha në gisht. 

Ai shkon të ndajë e merr pjesë për vete. 

Nxënësit nxjerrin mesazhet që komunikojnë ato. 

Ushtrimi 4. 

1. Autori kërkon të marrë informacion. 

2. Autori dëshiron të sqarojë një keqkuptim dhe të kërkojë ndjesë. 

3. Autori reklamon një produkt të caktuar, me qëllim që ta shesë atë. 

4. Autori uron protagonistët, duke vlerësuar shfaqjen. 

Ushtrimi 5. 

Teksti i dhënë ka disa komponentë përbërës që lidhen midis tyre nga tema: Sasia e madhe e 

squfurit në naftë rrezikon jetën e njerëzve. 

- Fjalia e parë paraqit faktin. (hyrja) 

- Fjalia e dytë tregon reagimin e Institutit të Shëndetit Publik ndaj këtij fakti dhe sjell dy argumente 

pse reagimi i tyre nuk merret në konsideratë. (zhvillimi) 

- Fjalia e tretë tregon masat që janë marrë nga Ministria për ta zgjidhur këtë problem në të 

ardhmen. (mbyllja) 

Teksti është koherent. 

Nuk ka një marrës të caktuar, por disa: 1- njerëzit e thjeshtë, të cilët janë të interesuar për ndotjen 

e ajrit, 2- biznesmenët që merren me tregtinë e naftës (marrëveshja me OBT-në etj.)... 

Synimi për të cilin është shkruar është i qartë, kërkon të informojë publikun dhe grupet e 

interesuara për ndotjen e mjedisit dhe shqetësimi i palëve të interesuara për të. 

Është i rregullt nga pikëpamja leksikore dhe gramatikore. 

Ushtrimi 6 

a) Informon mbi vendndodhjen e një objekti të caktuar. Përdoret si udhërrëfyes në rrugë. 

b) Udhëzon mbi ruajtjen e një objekti të caktuar. Përdoret në vende, të cilat kanë pyje. 

c) Ndalon përdorimin e një objekti të caktuar. Përdoret në mjedise publike. 

d) Reklamë, ofron një shërbim të caktuar. Përdoret në fl etëpalosje të ndryshme, të cilat promovojnë 

aktivitetin e një institucioni të caktuar (bankë). 

Ushtrimi 7 

1. dhe (lidhëz bashkërenditëse shtuese), 2. sepse (lidhëz nënrenditëse shkakore) 3. sepse, dhe (lidhëza 

nënrenditëse dhe bashkërenditëse,) 4. sepse (lidhëz nënrenditëse) 5. sepse (lidhëz nënrenditëse) 

42


Hapi VI (shkrim i lirë, parashikim me terma paraprakë) 

Shkrimi i lirë ëhtë një teknikë që i vë nxënësit 

të shkruajnë pa u ndalur për 5 ose 10 minuta 

rreth detyrës që u është dhënë, ku të shprehin 

mendimin e tyre të pavarur. 

Mësuesi/ja shkruan në dërrasë disa terma paraprakë, si: mjedisi, ndotja, problemet e hasura, 

shëndeti i njeriut dhe u kërkon nxënësve të ndërtojnë një tekst mbi mjedisin duke pasur parasysh 

përbërësit e tij e të identifi kojnë elementet përbërëse. (Tekstet mund të përbëhen nga 2-3 fjali, 

mjafton që të përmbushin parametrat e duhur.) 

Nëse koha për zhvillimin e këtij ushtrimi nuk është e mjaftueshme, mësuesi/ja mund t’ua japë këtë 

ushtrim edhe si detyrë shtëpie. 

Shënim. Sipas kohës që ka në dispozicion, mësuesi/ja mund të japë edhe ushtrime rreth 

elementeve të tjera përbërëse të tekstit, si: të argumentojnë saktësinë në planin morfologjik e 

sintaksor, të zbulojë argumentet që përmban teksti dhe llojet e fjalive me nënrenditje që përdoren 

(shih ushtrimin 7) etj. 

Detyrë shtëpie. b) Sillni në klasë tekste me strukturë të gjatë; pjesë, krerë etj. 

 


1 

Informacion plus 

Duke qenë se koherenca është një element i rëndësishëm i ndërtimit të tekstit dhe një koncept i ri dhe 

gati i panjohur për një pjesë të mësuesve, më poshtë jepet një material plotësues. 

Koherenca 

Kohezioni dhe koherenca janë dy elemente mjaft të rëndësishme që realizojnë njësinë “tekst”. 

Koherenca shpreh qëndrueshmërinë ose vazhdimësinë kuptimore të tekstit. 

Nëse tekstin do ta paraqesim si më poshtë: 

T 

T 

Planifikim (= organizimi i nëntemave rreth temës qendrore 

E 

E 

duke u nisur nga një qëllim i caktuar) 

K 

K Njësi = + 

S 

S 

Koherencë: elemente logjike, semantike, stilistikore 

T 

T 

I 

+ 

I 

Kohezion formal 

Plotësi = përkim i plotë me qëllimin për të cilin teksti është projektuar dhe ndërtuar dhe me kontekstin 

në të cilin është përfshirë. 

Duke parë skemën vëmë në dukje se koherenca shprehet me elementet logjike, semantike dhe stilistikore. 

Koherenca logjike realizon ekuilibrin e tërësisë tematike të një teksti, temat e të cilit zhvillohen në 

mënyrë harmonike, për të vënë në pah qëllimin dhe temën qendrore. Jo më pak e rëndësishme është 

prania e koherencës semantike, e cila ka të bëjë me leksikun, me kuptimet e fjalëve të pranishme 

në tekst dhe realizon vazhdimësinë kuptimore të tekstit. Edhe aspekti i tretë, koherenca stilistikore, 

paraqitet si një element i nevojshëm i tekstualitetit, sidomos kur bëhet fjalë për tekste me shtrirje të gjatë 

(si: narracion, përshkrim), tekste që kërkojnë një stil dhe gjuhë të zgjedhur. 

43


Çdonjëri prej nesh arrin të dallojë pak a shumë, që në pamjen e parë një tekst “të lidhur” nga një tekst “të 

palidhur”. Më e vështirë do të ishte të përcaktonim kushtet e nevojshme kur një tekst përmbush kriteret 

për t’u përkufi zuar si koherent. 

Për të vënë në dukje dallimin ndërmjet një teksti koherent (tekst “i vërtetë”) dhe një teksti jokoherent 

(pseudotekst), po sjellim shembuj: 

(1) Lotaritë e shumta që çdo ditë po tërheqin më shumë njerëz të interesuar për to 

janë bërë një mundësi fi timi dhe aq më tepër, kur këto transmetohen dhe nëpërmjet 

ekranit të televizionit. Një ndër to është dhe lotaria 6 nga 45, e cila dhe sonte mund 

të bëjë të lumtur shumë prej jush. Por, edhe nëse nuk fi toni, e rëndësishme është të 

marrësh pjesë. 

(Gazeta Shqiptare, f. 4 , 15.12.1996) 

(2) Një koncert vokal – instrumental është dhënë këto ditë në Vlorë // Për çdo kontratë “The 

artist” apo i famshmi Prince kërkon shifra marramendëse. //Ende enigmë fajtorët për vrasjen 

e minorenit 15-vjeçar E.M. //Trupa speciale kundër trafikut të klandestinëve në Vlorë. 

(Gazeta Shqiptare, po aty) 

Shembulli (1) të krijon përshtypjen se flitet për të njëjtën gjë; shembulli (2) nuk na e krijon këtë përshtypje, 

edhe pse nga pikëpamja gramatikore është plotësisht i saktë. Por çfarë e dallon tekstin (1) nga teksti (2) 

Themi se shembulli (1) është koherent, sepse gjatë marrjes së tij, jemi në gjendje të AKTIVIZOJMË 

një PAKETË të ngjeshur dijesh të akumuluara (d.m.th., të rikujtojmë dhe të nxitim njohuritë tona), pra, 

një pjesë të enciklopedisë sonë, që për ne është mjaft e rëndësishme. Kjo pjesë e enciklopedisë, në 

shembullin (1), përbëhet nga disa “njësi” informuese: 

a. lotaritë e shumta po tërheqin çdo ditë e më shumë njerëz; 

b. ato janë mundësi fi timi; 

c. një ndër to është lotaria 6 nga 45; 

d. e rëndësishme është të marrësh pjesë etj. 

Shembullin mund ta plotësojmë me njohuritë tona vetjake: p.sh., përse pjesëmarrja në një lotari ngjall 

gjithashtu interes etj. 

Me ndihmën e njohurive të tilla mund të mbushim “boshllëqet” e krijuara nga formulimi i tekstit sipërfaqësor, mund 

të mbushen nga njohuri që çdonjëri prej nesh zotëron: “koherenca plotëson zbrazëtinë e lënë nga kohezioni”. 

Shembulli (2) nuk na lejon aktivizimin e asnjë pakete njohurish paraprake, që të lidhë pjesët përbërëse. 

Ç’lidhje ka, p.sh., i famshmi Princ me trupat speciale të Vlorës Nëse në tërësinë e njohurive tona 

enciklopedike nuk gjejmë asnjë paketë njohurish mjaftueshmërisht kompakte, që të lejojë organizimin 

e fjalive në një të tërë, nuk mund të fl asim kurrsesi për koherencë në shembullin (2).Pra, koherenca e 

një teksti, siç është në shembullin (1), nuk qëndron në karakteristikat e mëvetësishme gjuhësore, por në 

tërësinë e njohurive enciklopedike paraprake. Dhe, meqenëse shembulli (1) u përgjigjet disa prej njohurive 

tona enciklopedike, të cilat i kemi skematizuar në fjalitë (a-d), këtë tekst e vlerësojmë si koherent. 

44 

Kështu, ndërsa analiza e kohezionit zhvillohet praktikisht e tëra në kuadrin e dukurive gjuhësore, analiza 

e koherencës na çon dhe më larg, drejt kufi rit delikat midis ligjërimit, njohjes dhe mendimit, që gjuhësia 

të paktën deri më sot, i ka quajtur “kolonat e Herkulit”. Në të vërtetë, analiza e koherencës lidhet me


mekanizmat nëpërmjet të cilëve mendja njerëzore organizon njohjen, të cilën e sjell në kujtesë, kur 

ka nevojë dhe e përdor për të interpretuar njohuritë e reja. Për këtë arsye, studimi i koherencës fut në 

lojë dhe disiplina të tjera, si: psikologjinë, shkencën njohëse, inteligjencën artifi ciale, që duken se janë 

më të afta të dalin nga kufi jtë e territorit gjuhësor. 

Thamë në fi llim se koherenca u referohet funksioneve të botës tekstuale (konceptet dhe lidhjet 

konceptuale). “Koncepti është përvijimi i njohurive që mund të aktivizohen apo të risillen në kujtesë 

në mënyrë të harmonishme dhe konkrete”. Në aktin ligjërimor, kur fl asim apo dëgjojmë dikë tjetër, 

aktivizojmë pjesën (depozitën) aktive të kujtesës sonë. Gjithashtu, konceptet që bëjnë pjesë në 

kujtesën tonë, nëpërmjet komponentëve të tyre përbërës, krijojnë lidhje të ndryshme, si: 

lidhje njohëse të qëndrueshme (p.sh., të gjithë njerëzit janë qenie të vdekshme); 

lidhje tipike (p.sh., njerëzit jetojnë zakonisht në shoqëri, pra janë qenie sociale); 

lidhje të rastësishme (p.sh., disa njerëz janë biondë). 

Në aktin e komunikimit aktivizojmë konceptet dhe marrëdhëniet konceptuale të së ashtuquajturës 

depozitë apo ‘kujtesë aktive’. Që kujtesa jonë aktive të këtë shkallë të lartë vlefshmërie, njohuritë e 

ndryshme që marrim çdo ditë, duhet të kenë formën e MODELEVE TË PËRGJITHSHME. 

Studiuesit Beaugrande /Dressler parashtrojnë katër modele të përgjithshme të magazinimit të njohurive: 

Frames – Kornizat janë strukturat globale që përmbajnë njohuri të përgjithshme rreth një 

koncepti qendror të caktuar … .Këto korniza tregojnë, në vija të trasha, “…lidhjet , por jo rendin 

sipas së cilës këto fjalë, të lidhura reciprokisht, duhet të shprehen”. 

“Skemat janë “…struktura globale të ngjarjeve dhe rrethanave të vendosura në sekuenca të 

organizuara dhe të lidhura nga afërsia kohore dhe shkakore ... . “Në dallim nga kornizat, 

skemat kanë një vendosje sekuenciale në progresion, e tillë që lejon të zhvillojmë hipoteza mbi 

atë që, në vazhdimësi, do të thuhet në një “kohë të caktuar tekstuale”. 

“Projektet ose Planet janë “… modele të përgjithshme ngjarjesh dhe rrethanash që synojnë 

drejt një qëllimi të paramenduar” . Këto projekte ose plane ndryshojnë nga skemat për faktin 

se projektuesi (d.m.th., krijuesi i tekstit ) i vlerëson të gjitha sipas mënyrës sesi këto elemente 

lëvizin drejt qëllimit të paravendosur. 

“Scripts – Dorëshkrimet janë “… projekte të qëndrueshme që përdoren shpesh për të saktësuar 

rolet dhe veprimet e pjesëmarrësve në komunikim”. 

2 


Në disa literatura gjejmë të përdoret dhe termi tekst joverbal. Sipas disa studiuesve një tekst mund 

të formulohet edhe me kode të tjera, veç kodit të gjuhës së shkruar dhe të folur. 

Kështu një tekst mund të përdorë: 

gjuhën e figurave - një vizatim, një pikturë, një skulpturë ose një shenjë rrugore. 

gjuhën muzikore - të përbërë nga notat, për shembull, të tilla janë tekstet muzikore, si një fugë e 

Bahut ose një koncert i Bethovenit. 

Gjithashtu në një tekst mund të përdoren në të njëjtën kohë disa kode: fi gura, fjalët, muzika etj. p.sh., 

fumeti (revistë me vizatime e me fjalë, përgjithësisht për fëmijë) ose një pjesë humoristike e ilustruar. 

45


Tema 

Teksti dhe 

pjesët e tij 

Objektiva: Në fund të orës së mësimit nxënësit të jetë i aftë: 

• të dallojë pjesët përbërëse të tekstit; 

• të identifi kojë nëpërmjet skemës pjesët përbërëse të tekstit të gjatë; 

• të renditë veçoritë e pjesëve përbërëse të tekstit; 

• të shpjegojë si ndërtohen lloje të ndryshme të titujve; 

• të klasifi kojë llojet e ndryshme të paragrafëve; 

• të shkruajë tituj të përshtatshëm për lloje të ndryshme tekstesh dhe anasjellas. 


Libri ”Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, shkumësa me ngjyra, tekste të llojeve të ndryshme, 

paragrafë të llojeve të ndryshme, si më poshtë. 

Paragraf numërimi: 

Sipas të dhënave, gruaja ilire zinte një vend të posaçëm në shoqërinë e atëhershme. Ajo 

merrte pjesë aktive në jetën shoqërore dhe politike të vendit. Jo vetëm se ishte nënë dhe 

shtëpiake e mirë, por krah për krah me burrin luftonte kundër armikut. 

Luftërat e gjata kundër romakëve forcuan më tepër cilësinë luftarake të grave ilire. Armiku 

shpesh pësonte humbje nga sulmet e tyre. Për romakët kjo ishte habi dhe frikësoheshin 

shumë. Mbi armikun hidheshin nga shkëmbinjtë, ashtu siç u hodh pasardhësja e tyre Nora e 

Kelmendit mbi pashain turk, të cilit i preu kokën. 

Në kryengritjet ilire në vitet 6-9 të erës sonë, kur romakët kishin rrethuar fortifi katat ilire, 

ato, për të mos rënë në duart e tyre, shpesh u hodhën nga kështjellat ose u dogjën brenda në 

qytet bashkë me fëmijët e tyre. 

Fjalori Enciklopedik Shqiptar 

Paragraf renditjeje: 

Nga viti 1924 deri më 7 prill 1939 Shqipëria është sunduar nga mbreti Ahmet Zogu. Pas 

pushtimit fashist dhe atij nazist, qysh nga çlirimi në nëntor 1944 deri më 1992, Shqipëria ka 

pasur regjim komunist, me një parti të vetme në pushtet, të drejtuar nga Enver Hoxha (1908- 

1985) dhe Ramiz Alia. Në fi llim të viteve ’90 në Shqipëri u vendos pluralizmi politik dhe sistemi 

demokratik. Qysh nga viti 1992 Shqipëria është Republikë, me parlament shumëpartiak. 

Gj. Shkurtaj, Gjuha shqipe për të gjithë 

Paragraf shkak – pasojë 

Pra, poezia kish qenë prostituta që më kish tradhëtuar. Ishja denoncuar nga të njohur dhe 

të panjohur. I fl akur në qeli me pranga në duar, ndjeva se më ishin këputur fijet e padukshme, 

kordat e holla, çengelët e rëndë që më lidhnin me botën dhe, i rënë mes tyre si mes damarëve 

të prerë, ndjeva hemorragjinë e ndjenjave si atë të gjakut. 

Visar Zhiti 

Paragraf i zgjidhjes së një problemi: 

Tani shqiptarët që e kanë të drejtën me vete, aty s’ka dyshim. Qysh të mos ketë shqiptari të 

drejtë të shkruajë e të këndojë gjuhën e tij, kur gjithë kombet e kanë këtë të drejtë dhe njeri s’i 

ndalon Pse shqiptarët të jenë të mërguar nga një e drejtë që e kanë të gjithë kombet e dheut 

Të mos mundin të mësojnë e të shkruajnë gjuhën e tyre, po të tjera kombe të huaj të vijnë e të 

e t’u hapin shkolla në gjuhërat e tyre e t’u kthejnë kombërinë në gjuhën e tyre Janë kaqë të 

dobët shqiptarët Jo! Një mijë herë jo.... 

Pamë më sipër sesa trimëri kanë bërë shqiptarët ... 

Sami Frashëri 

46


Paragraf i shtrirjes së një koncepti: 

Me fjalën kanun kuptojmë të drejtën kanunore të shqiptarëve të Veriut. Kanuni mori emrin 

sipas Lekë Dukagjinit, i cili në popull ishte i njohur si udhëheqës i dalluar ushtarak, gjykatës 

dhe organizator i lidhjeve fi snore. Edhe sot ka mbetur shprehja: “Si tha Leka, ashtu u bë!”. 

Nga kjo del edhe lidhja e Lekës me kanunin. Kanuni përmban rregullat e të drejtës 

kanunore, ku përfshihen të gjitha lëmitë e drejtësisë.... 

Gj. Shkurtaj, Gjuha shqipe për të gjithë 

Paragraf krahasim - kontrasti: 

Te autorë të tillë, si Pushkini dhe Bajroni, trajtimi i temës së vetmisë në letërsinë romantike 

është i ngjashëm në disa drejtime. Që të dy ata e vendosën këtë motiv në qendër të veprave 

të tyre më të njohura. Gjithashtu ata japin arsyet, të cilat e bëjnë romantikun të vetmuar. Për 

më tepër secili e trajton brenda karakteristikave të romantizmit. 

Për shkak të ngjashmërive mund t’i emërtojmë si më të rëndësishmit e kësaj rryme. 

Megjithatë, Pushkini dhe Bajroni ndryshojnë nga njëri-tjetri në disa drejtime të rëndësishme. 

Së pari, Bajroni tërhiqet në vetmi për shkak të zhgënjimit nga shoqëria dhe mjedisi ku jeton, 

kurse Pushkini e sjell vetminë e heroit të veprës së tij të gërshetuar me elemente më realiste. 

Heroi i tij i përket galerisë së tipave letrarë të ashtuquajtur “njerëz të tepërt”... 

E.G 


Diskutim, lexim hap pas hapi, stuhi mendimesh, disktutim i gërshetuar me shpjegim, 

punë në grupe, bashkëbisedim, shpjegim, punë në grupe. 



Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Diskutohet se si i kanë ndërtuar 

nxënësit tekstet dhe si i kanë identifi kuar elementet e tyre përbërëse. 

Nxënësit tregojnë si janë ndërtuar tekstet nga pikëpamja strukturore që ata kanë sjellë në klasë, 

ilustrojnë ndarje të tilla, si: pjesë, krerë (kapituj), nënkrerë (nënkapituj), paragrafë, tituj etj. 

U jepet mundësi nxënësve të shprehin opinionet e tyre. 

Hapi II (diskutim, leximi hap pas hapi) 

Mësuesi/ja paraqet të punuar në një tabak me përmasa të mëdha skemën e zmadhuar të f. 29 

duke iu referuar një libri të njohur nga nxënësit. (teksti shkollor) 

Identifi kon pjesët përbërëse të tekstit së bashku me nxënësit. Përqendrohet vëmendja te 

përmasat dhe struktura e secilës pjese të tekstit. 

Nxënësit punojnë në dy grupe me tekstet e tyre të shkollës: 

grupi I - analizon strukturën e tekstit në tërësinë e vet, 

grupi II - analizon paragrafët, pasi lexon informacionin e ri që jepet për paragrafi n. 

Hapi III (stuhi mendimesh, diskutim i gërshetuar me shpjegim) 

Përqendrohet vëmendja te paragrafi . Mësuesi/ja u shpërndan nxënësve një tekst që përbëhet 

nga paragrafë të llojeve të ndryshme. U kërkon nxënësve t’i lexojnë për pak momente dhe më 

pas diskuton rreth tyre. 

47


Mbledh opinionet e nxënësve rreth tij me anë të stuhisë së mendimeve. 

njësi e vogël e tekstit 

pjesë e një teksti të shkruar 

nga një kryeradhë në tjetrën 

shpreh një mendim pak a shumë 

të plotë e të pavarur 

paragrafi 

ideja përqendrohet në një fjali 

kryesore 

zhvillon një ide 

njësi bazë informacioni i tekstit 

ka lloje të ndryshme paragrafësh 

Identifi kojnë së bashku me mësuesin/en pjesët përbërëse të paragrafi t duke dalluar veçoritë e tij nga 

shembulli i dhënë në libër. 

Ky është një tekst 

Titulli 

Paragrafi I – hyrës 

Paragrafi II – numërues 

Paragrafi III – përmbyllës 

Letërsia shqiptare pas luftës 

Pas Luftës së Dytë Botërore letërsia shqiptare eci në një udhë mjaft të vështirë e 

komplekse. 

Veçoria kryesore e kësaj periudhe është shkëputja jo e natyrshme e letërsisë nga 

tradita e saj dhe ndikimi i fuqishëm, po ashtu jo i natyrshëm, që ushtron mbi të përvoja 

krijuese e metodës së realizmit socialist. Veçoria tjetër, mbase më e rëndësishme dhe 

me pasoja të rënda, është se letërsia shqiptare do të zhvillohej e ndarë nga një kufi 

politik brutal dhe kufi zimet e regjimit diktatorial. 

Kështu kemi letërsi të zhvilluar brenda dhe jashtë kufi jve. 

Hapi IV (leximi hap pas hapi) 

Në paragrafi n e dytë përmenden dy veçori te të cilat numërohen disa karakteristika (pjesët e 

nënvizuara). 

Shënohen llojet e paragrafëve në tabelë. 

Pasi bëhet leximi i drejtuar i tekstit mësuesi/ja praktikon së bashku me nxënësit identifi kimin e 

llojeve të ndryshme të paragrafëve në bazë të cilësive të tyre. 

Paragraf numërimi (listë): renditin shkaqe, pasoja, të dhëna, dukuri, ngjarje etj. 

Paragraf renditjeje: elementet paraqiten në renditje kohore. 

Klasifikimi i 

paragrafëve 

Paragraf krahasimi/kontrasti: tregon ngjashmëritë ose dallimet mes subjekteve. 

Paragraf për shtrirje të një koncepti: fraza qendrore jep atë që shpjegohet më në detaje. 

Paragraf të zgjidhjes së një problemi: skema pyetje-përgjigje. 

Paragraf shkak/efekt: vendos një lidhje mes një ngjarjeje dhe shkakut të saj. 

48


Punohet ushtrimi 1 i tekstit. 

P.sh.: Dy arsye janë pse Lidhja Demokratike do të duhej të ishte në opozitë: Arsyeja I ka të bëjë me 

votuesit e LDK-së, të cilët në masë të madhe ia kthyen shpinën PD-së së Kosovës. Për 8 vjet votuesit e 

kësaj partie kanë dhënë votën e tyre për të qeverisur LDK-në dhe për t’u udhëhequr vendi nga liderët 

e kësaj partie. (etj.) 

Ky është paragraf shkak - efekt (pasojë). 

Pjesët e nënvizuara tregojnë elementet që gëzon ky paragraf për t’u emërtuar si paragraf shkak – efekt 

(pasojë): 

Pasoja - 

Votuesit i kthyen shpinën LDK-së. 

LDK-ja po paguan haraçin për mungesën e guximit. 

Shkaku - sepse LDK-ja dhe liderët nuk qeverisën vetë, por ia lanë partive të tjera. 

Partitë e tjera abuzuan në qeverisje. 

LDK-ja mbajti fajin për keqqeverisje. 

U tërhiqet vëmendja nxënësve lidhur me veçoritë që kanë llojet e paragrafëve. Në të gjitha llojet sillet 

informacion, por mënyra si organizohet ai dhe ideja që shtjellon i bën të ndryshëm. 

Hapi V (punë në grupe, organizuesi grafi k) 

Ndahet klasa në aq grupe sa janë edhe paragrafët e dhënë në tekst. Nxënësit punojnë të ndarë në 

grupe për identifi kimin e llojit të paragrafi t, renditin të dhënat në organizuesin grafi k, përcaktojnë 

llojet e paragrafëve. Përfaqësuesi i çdo grupi paraqit zgjidhjen e kërkesës së ushtrimit dhe 

diskutohet përfundimi i arritur. 

paragrafi 

B 

C 

D 

E 

cilësitë 

Elementet paraqiten në renditje kohore 

Fraza qendrore jep atë që shpjegohet në detaje 

Skema pyetje-përgjigje 

Vendos një lidhje mes një ngjarjeje dhe shkakut të saj 

lloji 

Shtrirje të një koncepti 

Numërimi 

Zgjidhje problemi 

Shkak - efekt 

Hapi VI (bashkëbisedim, shpjegim) 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve t’u vendosin tituj paragrafëve të mësipërm. 

Drejtohet pyetja: 

- Ç’lloj titulli mund t’i vendosim tekstit A Ku duhet të përqendrohemi për ta bërë këtë 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë individualisht tekstin dhe të renditin së bashku veçoritë e titullit. 

emëror 

tregues 

foljor titulli shpjegues 

fantazues 

Praktikojnë së bashku vendosjen e një titulli të fragmentit të mësipërm. 

Hapi VII (punë në grupe) 

Punohet në grupe ushtrimi 2. Vendosni nga në titull për secilin nga tekstet e mëposhtme. 

Nxënësit përqendrohen në kërkesat që duhen mbajtur parasysh për formulimin e titullit: 

i shkurtër koherent emëror foljor 

titulli 

49


Shembull përgjigjeje 

Për paragrafi n I një titull sugjerues mund të jetë: “Dhunë dhe protesta në Greqi”, është titull 

emëror dhe tërheq vëmendjen te fjalia kryesore e paragrafi t, e cila tregon rreth asaj që ndodh. 

Titulli për paragrafi n II “Revolta e tifozëve bardhezinj”, përqendron vëmendjen te çështja 

kryesore, titull emëror. Po paragrafi mund të titullohet edhe “Bardhezinjtë revoltohen”. Në këtë 

 

rast e përqendron vëmendjen te veprimi, titulli është foljor. 

Titulli për paragrafi n III “Mot i nxehtë në Shqipëri”, është emëror, përqendron vëmendjen te 

emri. Titulli “I nxehti arrin në Shqipëri”, është foljor, përqendrohet vëmendja te veprimit. 

Detyrë shtëpie 

a) Ushtrimi 3 - Analizoni titujt e mëposhtëm dhe shkruani tekste të shkurtra, të cilëve mund t’u vendosen 

këta tituj. (Nxënësit udhëzohen nga mësuesi/ja për kryerjen e detyrës. Duhet të kujdesen të ndërtojnë një 

tekst të shkurtër, po me të gjithë përbërësit, njohuri të marra dhe në mësimin “Teksti dhe elementet e tij 

përbërës”, të kujdesen për paragrafin dhe llojin e tij, në fund të vendosin të përcaktojnë fjalën ose fjalinë 

kyç të tij dhe më pas të ndërtojnë tekstin duke iu përmbajtur parametrave të kërkuar). 

Shënim. Klasa mund të ndahet në grupe. 

b) Sillni në klasë tekste letrare dhe joletrare. 


Tema 

Llojet 

e teksteve 


• të klasifi kojë tekstet e llojeve të ndryshme; 

• të bëjë tabelën e klasifi kimit të llojeve të ndryshme të teksteve; 

• të dallojë tekstet letrare nga tekstet joletrare; 

• të tregojë për veçoritë e llojeve të teksteve nëpërmjet synimit të tyre; 

• të identifi kojë llojet e teksteve nëpërmjet funksionit të tyre. 


Libri ”Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, shkumësa me ngjyra, tekste të llojeve të ndryshme 

letrare dhe joletrare. 

Tekst rrëfyes (biografi) 

Migjeni (1911-1938) 

Migjeni është pseudonimi i Millosh Gjergj Nikollës. Lindi më 13 tetor 1911 në Shkodër dhe 

vdiq në Itali më 1938. Mësimet e para i mori në qytetin e lindjes, pastaj ndoqi mësimet në 

një shkollë fetare në Manastir, ku qëndroi deri më 1922. Përvetësoi disa gjuhë të huaja dhe 

lexonte shumë. Kishte interesa të gjera artistike e kulturore. Punoi si mësues në Vrakë, afër 

Shkodrës dhe në Pukë. Shkroi poezi të fuqishme dhe proza të shkurtra. Krijimtaria e tij letrare 

është përmbledhur në vëllimin “Vargjet e lira “(1936). Vepra e Migjenit është një pasqyrë 

realiste e shoqërisë shqiptare të viteve ’30. 

50 

Tekst përshkrues 

Guidë turistike 

Tirana ndodhet në lartësinë 110 m mbi nivelin e detit. Ajo ndodhet në të njëjtin paralel me 

Napolin, Madridin e Stambollin, si dhe është në të njëjtin meridian me Budapestin dhe 

Krakovin. Sipërfaqja e qytetit të Tiranës është 31 km 2 , ndërsa ajo e gjithë rrethit 1288 km 2 . 

Përfshin katër qendra urbane: Tiranën, Vorën, Kërrabën dhe Kamzën, si dhe 150 fshatra. 

Lartësia mesatare e fushës së Tiranës është 521 m. Dy majat më të larta të saj janë mali i 

Dajtit 1612 m dhe Mali me Gropa 1828 m. 

Tirana u themelua më 1614 nga Sulejman Bargjini Pasha... 

(Udhërrëfyesi praktik i kryeqytetit)


Tekst informues - paraqitës 

Onufri 

Onufri është piktor i shquar i shek. XVI. Ai krijoi në fushën e pikturës murore dhe të ikonës. 

Në vijim të traditës pikturore të shek XIII-XV, Onufri shtoi elementin realist dhe etnografik të 

mjedisit shqiptar. Ai e zbuti mjaft kanionin bizantin, duke bërë përqasjen e pikturës kishtare me 

jetën e gjallë dhe mjedisin real. Onufri ka zbukuruar me pikturat e tij një varg kishash në Berat, 

në Shpat të Elbasanit, si dhe në Maqedoni e në Greqi... 

(Marrë nga Fjalori Enciklopedik Shqiptar) 

Darvini dhe teoria e tij 

Gjithnjë njerëzimi ka ngritur pyetjen: Kush jemi e nga vijmë Kush është forca krijuese e 

natyrës apo universit Disa përgjigjen se është Zoti. Të tjerë përgjigjen se është vetë natyra 

me ligjet e saj. Të dyja tezat përputhen në një pikë: Bota e gjallë, bimët, kafshët e njeriu, 

janë zhvilluar përmes një procesi që quhet evolucion, që do të thotë ndryshim gradual (i 

ngadalshëm). I pari që shtroi tezën e evolucionit ishte shkencëtari anglez Karl Darvini në 

librin “Origjina e llojeve” i botuar në vitin 1859. 

Darvini argumenton së pari, se njeriu nuk ka ardhur nga majmuni, që gabimisht përsëritet 

e përdoret si argument nga kundërshtarët e teorisë së tij. Ai pohonte se njeriu e majmuni kanë 

origjinë të përbashkët dhe më vonë secili prej tyre ka ndjekur rrugën e vet të zhvillimit. 

Forma e parë e jetës lindi në ujë, pra, në gjirin e deteve dhe ka një origjinë të largët 

rreth 4 miliardë vjet. Në fi llim ishte një organizëm mikroskopik. Nëpërmjet ndryshimeve të 

ngadalshme u formuan lloje gjithnjë e më komplekse. U krijuan algat, pastaj meduzat (kandili i 

detit), sfungjerët e në fund peshqit. Nga këta të fundit dolën më vonë amfi bët (kafshë që jetonin 

në ujë e tokë), pastaj zvarranikët e në fund janë shfaqur mamiferët, që përbëjnë klasën më të 

zhvilluar të botës së gjallë. 

Nga mamiferët lindën majmunët antropomorfë, prej të cilëve dolën primatët. 

Primatët janë paraardhësit më të largët të njeriut. 

Teksti udhëzues 

- Ligj për organizimin dhe funksionimin e pushtetit vendor. 

Neni 1 

Në çdo komunë, bashki dhe rreth organizohet dhe funksionon pushteti vendor. Organizimi 

dhe funksionimi i pushtetit vendor bazohet në parimet e vetëqeverisjes, autonomisë vendore, 

të ligjshmërisë dhe të zgjedhshmërisë... 

Tekst letrar 

Në Dukagjinin e Sipërm kish ardhur vjeshta. Frynin erëra me lagështirë dhe kjo lagështirë 

e bënte ajrin më të shndritshëm, i bënte retë më të shndritshme. 

Ishte koha kur bagëtitë do zbriteshin nga kullotat verore të bjeshkëve. Së shpejti do zinte 

bora dhe kopetë do mbaheshin edhe për pak kohë rrëzë maleve, pastaj ose do uleshin në 

kullotat dimërore të fushave, ose do mbylleshin brenda. 

Dëgjohej kudo jehona e këmborëve, zileve dhe qiprave. Dëgjoheshin blegërima, lehje, 

fyej, vikama. 

Herë-herë ia behte, nuk e di se nga ndonjë shtrëngatë e zemëruar që rrokulliste mbi kurorat 

alpine, orteqe bubullimash dhe ndizte shkreptima rrufesh, derdhte rrëkera shiu. 

(Nga “Krastakraus”, B. Xhaferri) 

51



Diskutim, pema e mendjes, punë në grup, grafi k organizues0, punë e pavarur. 



Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Diskutohet si janë ndërtuar tekstet 

në bazë të titujve që u janë sugjeruar, përqendrohet vëmendja te pjesët përbërëse të tyre duke bërë 

kështu një përsëritje të njohurive. 

Pema e mendimit ose përvijimi i të menduarit është një teknikë që nxit nxënësit 

Hapi II (pema e mendjes) të mendojnë rreth temës dhe të krijonë sa më shumë lidhje që të mundin. 

Shkruan në tabelë titullin e mësimit “Llojet e teksteve”. Mësuesi/ja ndan klasën në pesë grupe dhe 

u shpërndan grupeve tekste të llojeve të ndryshme: letrare dhe joletrare. Nxënësit kanë njohuri për 

llojet e teksteve nga klasat e mëparshme, të cilat u rikujtohen nëpërmjet pyetjeve, duke i shkruar në 

tabelë: 

- Çfarë janë fragmentet 

- Pse janë tekste 

- Cili është qëllimi i tyre 

- Të ç’lloji janë këto tekste 

- Ç’veçori kanë ato 

Çdo grup do të japë përgjigjet e veta, të cilat do të kenë anët e tyre të përbashkëta: janë tekste, janë njësi 

komunikimi që kanë një qëllim të caktuar, dhe përgjigje të ndryshme, që lidhen me qëllimin: të informojë, 

të udhëzojë, të shprehë ndjenja…, me llojet: letrare ose joletrare dhe me nënllojet e tyre etj. 

P.sh.: Kalaja e Petrelës nga zbulimet e bëra është ndërtuar në kohën e sundimit bizantin Justinianit, 

në shek. VI, pas Krishtit. Është ngritur në një terren me shpate mjaft të pjerrëta, të cilat e kanë 

bërë kalanë shumë të mbrojtur. U ngrit në momentet kur kalaja e Vilës, e cila ndodhej përballë saj, 

humbi rëndësinë e saj ... Nga pika më e lartë e kalasë shihet një pamje e mrekullueshme e zonës 

kodrinore të Petrelës ... 

Këto fjali janë përshkruese, qëllimi i tyre është të përshkruajë dhe ka karakter praktik pasi përdoret 

në guida turistike. 

Mësuesi/ja ndihmon nxënësit për të realizuar objektivin e orës së mësimit, që nxënësit të dallojnë 

llojet e teksteve duke plotësuar organizuesin grafi k pema e mendjes. 

informon 

qëllimi 

udhëzon 

funksion praktik 

tekste joletrare 

tekste 

me: 

njësi komunikimi 

funksion estetik 

tekste letrare 

52 

rrëfyes 

përshkrues 

paraqitës 

argumentues 

udhëzues 

tregimtar 

poetik 

dramatik


Hapi III (punë në grup, grafi k organizues) 

Nxënësit ndahen në dy grupe të mëdha që do të analizojnë: 

Grupi I - tekste me funksion praktik – tekstet joletrare; 

Grupi II - tekste me funksion estetik – tekstet letrare 

Grupet ndahen edhe në nëngrupe, sipas llojit të tekstit. 

Mësuesi/ja përgatit në dy tabakë të mëdhenj letre organizuesin grafi k për llojet e teksteve: letrar 

e joletrar dhe ia vë përpara çdo grupi. 

Nxënësit punojnë në grup dhe plotësojnë së bashku tabelën e klasifi kimit të teksteve me anë të 

organizuesit grafi k. 

Tekstet me funksion praktik – tesktet joletrare 

Teksti 

Rrëfyes 

Përshkrues 

Paraqitës 

Argumentues 

Udhëzues 

Ç’bën 

Tregon ngjarje reale me 

personazhe dhe vende reale. 

Përshkruan karakteristikat e 

njerëzve, kafshëve, sendeve, 

vendeve, objekteve. 

Paraqet të dhëna, informacione, 

shpjegon koncepte, teori mbi një 

argument të caktuar. 

Mbështetin opinione, teza, 

vlerësohen fakte, gjëra, persona. 

Jep udhëzime, këshilla, urdhra. 

Synimi 

Të nxitë fantazinë e lexuesit. 

Të përshkruajë cilësi fi zike 

e psikologjike, që lexuesi i 

percepton mendërisht. 

Të shpjegojë, të sqarojë, të 

ilustrojë një teori. 

Të bindë lexuesin për vlefshmërinë 

e tezës dhe të gjykimit të vet. 

Të udhëzojë, këshillojë, detyrojë, 

urdhërojë lexuesin që të ndjekë 

një qëndrim ose të kryejë veprime 

sipas një radhe të caktuar. 

Lloji i tekstit 

Kronika, shënime udhëtimi, 

biografi , intervista etj. 

Guida, traktate teknike, tekste 

shkencore etj. 

Njoftime, zërat e enciklopedive, 

përmbledhje etj. 

Ese, artikuj politikë dhe 

propagandistikë etj. 

Ligje, vendime, udhëzime, 

urdhra, receta, udhëzues 

përdorimi etj. 

Tekstet me funksion estetik – tekstet letrare 

Teksti 

Ç’bën 

Synimi 


Tregimtar 

Rrëfen për ngjarje ose 

Të pasqyrojë jetën 

Miti, legjenda, romani, 

Rrëfyes ose narativ 

personazhe reale ose të 

nëpërmjet fi gurave artistike dhe të 

novela, tregimi etj. 

trilluara, ndërtohet sipas një 

shkaktojë përjetime dhe emocione të 

strukture artistike. 

caktuara te lexuesi. 

Poetik 

Rrëfen për ngjarje ose 

Të ndikojë thellë në mendjen, në 

Poema epike, eposi, ciklet 

personazhe nëpërmjet vargjeve 

zemrën e në ndjenjat e lexuesit, 

e këngëve, poezia etj. 

dhe organizimeve të ndryshme 

duke shfrytëzuar mjetet shprehëse 

tingullore, shpreh ndjenja e 

të gjuhës. 

emocione nëpërmjet gjuhës së 

fi gurshme. 

Dramatik 

Rrëfen nëpërmjet personazheve 

Të pasqyrojë jetën nëpërmjet gjuhës 

Tragjedia, komedia, 

veprues dhe lojës së aktorëve 

skenike (dialogëve dhe monologëve) 

drama, farsa etj. 

në skenë, 

dhe të shkaktojë përjetime dhe 

emocione të caktuara te shikuesi. 

53


Hapi IV (punë e pavarur) 

Nxënësit punojnë të ndarë në grupe ushtrimin 1, 2. U kërkohet nxënësve të përcaktojnë llojin dhe 

funksionin e tekstit. 


Ushtrimi 1: a) përshkrues, b) udhëzues, c) paraqitës, d) argumentues. 

Ushtrimi 2: a) të informojë, 

b) të ndikojë te lexuesi, 

c) të argumentojë për një qëndrim të caktuar, 

d) të shprehë emocione, 

e) të ndikojë emocionalisht për dukurinë, 

f) të shpjegojë, 

g) të udhëzojë. 

Kontrollohet puna e nxënësve. Diskutohen përgjigjet e ushtrimeve, jepen argumente mbi to duke iu 

referuar fragmenteve. 

(P.sh., ushtrimi A - funksion informues, mbështetet te të dhënat, faktet historike, fjalia shembull “Sipas të 

dhënave, njeriu i parë në Evropë ka shkelur rreth 35 mijë vjet më parë … Ushtrimi E, janë vargje të një 

poezie didaktik, e cila nuk ka qëllim që të shpjegojë dukurinë shkencore, po të ndikojë tek emocionet 

dhe përjetimet e lexuesit.) 

Detyrë 

a) Gjeni një tekst letrar dhe joletrar përcaktoni qëllimin, funksionin, synimin e autorit. 

Jepni argumente. 

b) Sillni në klasë tekste të ndryshme përshkruese. 

 


Tema 

Teksti 

përshkrues 


• të identifi kojë tekstin përshkrues dhe veçoritë e tij; 

• të dallojë llojet e tekstit përshkrues sipas qëllimit të përdorimit; 

• të krahasojë përshkrimin objektiv me atë subjektiv; 

• të përshkruajë të njëjtin objekt në mënyrë objektive dhe subjektive. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, tekste përshkruese të llojeve të ndryshme, 

shkumësa me ngjyra, tabela. 


Bashkëbisedim, diskutim, punë në grup, punë në çift, organizues grafi k, diagrami i 

Venit, pema e mendimit, stuhi mendimesh. 

54



Hapi I (pema e mendimit) 

Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Diskutohet mbi funksionet që kanë 

tekstet duke u bazuar në cilësitë e tyre. Ndërtohet pema e mendimit duke risjellë së bashku me 

nxënësit llojet e teksteve dhe synimet e tyre. 

paraqitës 

rrëfyes 

përshkrues 

Llojet e teksteve 

joletrare 

argumentues 

udhëzues 

Hapi II (diskutim, stuhi mendimesh, organizues grafi k) 

Prezantohet tema e mësimit: Teksti përshkrues. 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë disa nga tekstet e zgjedhura prej tyre. 

Shtrohet pyetja: 

- Ç’është përshkrimi 

Me përgjigjet e nxënësve ndërtohet grafi ku i një stuhie mendimesh. 

Përdoret për qëllime të ndryshme 

Nxjerr karakteristika të veçanta 

Përshkrimi 

Vende/objekte/persona 

Fizik/psikologjik 

- Cili është synimi i përshkrimeve në tekste që keni zgjedhur 

- Çfarë përshkruajnë 

Mësuesi/ja ndihmon në përcaktimin e veçorive të tekstit përshkrues duke zbërthyer një shembull. 

P.sh.: Bazilika e Tiranës. 

Kjo dëshmi e zbuluar në vitin 1972, i takon zonës perëndimore të qendrës së qytetit. Ajo përbëhet 

nga naosi (salla), në perëndim, narteksi (parasalla) dhe mjediset e tjera të vendosura në anën 

veriore. Mendohet se godina është rrënuar në periudhën e antikitetit të vonë. Kemi të bëjmë me 

një ndërtesë banimi të shekullit II dhe III të erës sonë, kthyer gjatë shekullit IV, V në ndërtesë kulti 

kristian. 

- Çfarë përshkruan ky tekst 

Përshkruan një vend me vlerë arkeologjike dhe historike. 

- Ç’lloj përshkrimi është 

Përshkrimi është i plotë, saktë, i detajuar dhe bëhet me një terminologji teknike. 

- Çfarë vë në dukje 

Vë në dukje tipare fi zike, cilësi kohën kur është krijuar, stilit të cilit i përket. 

- Përse përdoret ky lloj përshkrimi Informon. 

Hapi III (praktikë e drejtuar, organizues grafi k) 

Nxënësit hetojnë rreth pyetjeve të mësipërme në tekstet që kanë përpara (mësuesi/ja është kujdesur të 

përzgjedhë tekste përshkruese, informuese, bindëse, shprehëse) dhe japin përgjigje individuale. Duke u 

mbështetur në përgjigjet e nxënësve, mësuesi/ja plotëson veçoritë e llojeve të tekstit përshkrues në organizuesin 

grafik. Mësuesi/ja duhet të nxjerrë veçoritë që i bëjnë këto tekste të ndryshme në qëllimin e tyre. 

55


Përshkrimi informues 

Berati shtrihet në Shqipërinë Jugore, në Krahinën Malore Qendrore dhe pjesërisht në 

Ultësirën Perëndimore. Sipërfaqja 1027 km 2 . Popullsia 150000 banorë. Përfshin 3 qytete, 

Berati qendër e rrethit, Kuçovën dhe Urën Vajgurore. Mbizotëron relievi malor e kodrinor. 

Lartësia mesatare 455 m. Zona më e lartë është Tomori, ku ndodhet dhe pika më e lartë Çuka 

(2416 m) një ndër majat më të larta të vendit. 

Përshkrimi bindës 

Edhe për kushtet më të vështira të motit, ne zotërojmë sisteme çatie që ju mbrojnë e ju 

krijojnë komfort: Ullukë bakri, alumini ose xingatoje, 6 m të gjata me aksesorët përkatës, të 

projektuar për të përballuar reshjet më maksimale. Sisteme izolimi termike e të zërit për paretet 

ndarëse. 

Për të kursyer kohën tuaj që bëhet përherë e më e çmuar, ne ju ofrojmë sisteme laminate 

e tavane akustike. 

E fundit dhe jo më pak e rëndësishmja është zgjidhja inxhinierike e problemeve tuaja të 

kësaj fushe. 

Asnjëherë nuk është vonë për të na vizituar në: Sallonin tonë të ekspozimit. Ju presim! 

Çfarë mund të vizitosh në Tiranë 

Galerinë Kombëtare të Arteve. Institucioni më i madh i arteve pamore në Shqipëri. Këtu 

ruhet koleksioni kombëtar i arteve pamore prej 4.100 veprave të huaja dhe shqiptare, duke 

fi lluar nga gjysma e dytë e shek. XII deri në ditët tona. 

Ju presim! Nuk do të mbeteni të zhgënjyer! 

Përshkrimi shprehës 

“Bora”, Faik Konica (subjektiv) 

Kthjelltësia e qiellit shkoi me diellin me lulet, me verën. Vjeshta e trishtimshme erdhi dhe 

iku. Tani po hyn dimri, edhe qiellin e kanë mbuluar re të ftohta. Edhe sot, për të parën herë, 

zuri të bjerë bora. 

Prapa qelqeve të dritares, po shikonj. Ngadalë-ngadalë, sikur ka frikë të dëgjohet, bora 

fl uturon fl okë-fl okë e shtrohet mbi dhe. Bie kudo, e duket se kërkon të ndreqë e të zbukurojë. 

Dy çupa të vockëla shkojnë, e, në leshrat e arta të tyre, të lëshuara mbi shpatullat, bora 

shkruan trëndafi la të argjendtë. Djemtë qeshin, hidhen, lozin e luftojnë me topa bore. Zogjtë 

vërtiten rreth e rrotull prakeve ciu-ciu, një thërrime buke! Si në verë gjithë bota janë veshur 

me të bardha. 

Flokë-fl okë, ngadalë, po bie bora....... 

Përshkrim objektiv 

Bora, dukuri atmosferike 

Bora është një dukuri atmosferike që krijohet nga kondensimi i ujit. 

Atmosfera përmban avuj uji. Kur bën ftohtë, ky avull shndërrohet në shi. Kur bën shumë 

ftohtë, uji shndërrohet në kristale të holla akulli dhe bie në formë dëbore. 

Kondensimi i avujve të ujit në lartësi ndodh, në përgjithësi, kur temperatura është më e 

ulët se 0° C. 

Pikëzat e ujit që formohen, ngrijnë shpejt dhe kthehen në kristale të vogla akulli që marrin 

forma të ndryshme gjeometrike. Flokët e borës arrijnë në tokë vetëm kur temperatura e 

shtresave të ajrit që përshkojnë, mbetet nën zero, përndryshe ato shkrijnë. Bora duket e 

bardhë, sepse faqet e kristaleve të saj pasqyrojnë dritën. 

56


Grafi k organizues për veçoritë e tekstit përshkrues. 


përshkrues 

Përshkrues 

informues 

Përshkrues 

bindës 

Veçoritë 

- Jep informacione 

për objekte, persona, 

vende etj., 

- i saktë, i detajuar, 

- terminologjia teknike 

e shkencore. 

- Jep disa anë të 

objektit, përmes të 

cilave realizohet imazhi 

i dëshiruar, 

- pak i detajuar, 

- jep ato karakteristika 

që realizojnë synimin, 

- terminologjia jo 

teknike. 

Teksti tipik ku 

përdoret 

Tekste shkencore 

Reklamat 

Shembuj nga fragmenti 

- Shtrihet në Shqipërinë 

Jugore, 

- sipërfaqja 1027 km 2 , 

- popullsia 150.000 banorë, 

- përfshin 3 qytete, 

- Berati qendër e rrethit etj. 

Galeria e Arteve- institucioni 

më i madh i arteve pamore 

në Shqipëri, 

- ruhet koleksioni kombëtar 

i arteve pamore prej 4.100 

veprave të huaja dhe 

shqiptare, 

- datojnë nga gjysma e dytë 

e shek. XII deri në ditët tona. 

Mjetet 

Informon me të dhëna: 

hapësira gjeografi ke: krahinë 

malore 

toponime – Berat, Kuçovë 

numra – 1027, 150000, 3 

njësi matëse - km², m 

- Bind me mjete gjuhësore: 

- mbiemra në shkallën sipërore 

e krahasore: më i madh, më e 

çmuar, më maksimal, 

- folje - zotërojmë, mbrojmë 

krijojmë, ofrojmë, 

- fjali nxitëse thirmore – Ju 

presim! Nuk do të mbeteni të 

zhgënjyer! 

Përshkrues 

shprehës 

(subjektiv) 

Ka si objektiv të 

- ngjallë emocione, 

- Paraqet mjedise, 

personazhe etj. në 

mënyrë subjektive, 

- përdor gjuhë 

figurative e të zgjedhur. 

Romani, ditari 

vetjake 

Ngadalë-ngadalë, sikur 

ka frikë të dëgjohet, 

bora fl uturon fl okë-fl okë 

e shtrohet mbi dhe. Bie 

kudo, e duket se kërkon të 

ndreqë e të zbukurojë. Dy 

çupa të vockëla shkojnë, 

e, në leshrat e arta të tyre, 

të lëshuara mbi shpatullat, 

bora shkruan trëndafi la të 

argjendtë. 

Gjuha fi gurative: 

Metaforat: kthjelltësia... shkoi 

me..., bora fl uturon fl okë. 

Qiellin e mbulojnë re të ftohta etj. 

bora shkruan. 

Epitetet: e trishtueshme, e arta, 

të argjendta. 

Përshkrues 

(objektiv) 

- Ka si objektiv të 

saktësojë të dhënat. 

- paraqet një mjedis, 

personazh etj., në 

mënyrë objektive, 

- përdor gjuhë të 

zgjedhur, sipas fushës. 

Tekstet shkencore 

- Atmosfera përmban avuj, 

- në të ftohtë avulli-shi, 

- kur bën shumë ftohtë ujiakull. 

Fjalë nga fjalori shkencor: 

Dukuri atmosferike, kondensim, 

shndërrohet temperatura, forma 

gjeometrike, shtresa ajri etj. 

Të tërhiqet vëmendja e nxënësve tek e përbashkëta që i lidh të dyja shkrimet. Pavarësisht se përshkrimi 

i Konicës është përshkrim letrar, ai mbështetet mbi përshkrimin objektiv shkencor. 

Te Konica 

Te shkrimi shkencor 

Te Konica 

Te shkrimi shkencor 

re të ftohta 

temperatura e shtresave të ajrit shkon nën zero, 

bota veshur me të bardha, 

bora duket e bardhë, se faqet e kristaleve pasqyrojnë dritën. 

Hapi IV (praktikë e drejtuar, lexim hap pas hapi) 

Lexohen në libër tri fragmentet me të njëjtën temë Shqipëria, dhe plotësohet skema. 

i qëndron besnik realitetit 

përshkruan në mënyrë objektive 

i vlefshëm për të gjithë 

jopersonal 

objektiv 

përshkrimi 

subjektiv 

shpreh ndjenjat dhe 

emocionet e përshkruesit 

ka qëllim ta bëjë më 

tërheqës objektin 

57


Mësuesi/ja përqendron vëmendjen e nxënësve tek ushtrimi 1. Diskuton me nxënësit rreth tij. 

Rendit një sërë cilësish: 

Përshkrimi objektiv: 

• fl amur kombëtar, 

• me fushë të kuqe e shqiponjë, 

• ka prejardhjen nga një vulë e heroit kombëtar Gjergj Kastrioti, 

• shqiponja dykrenore është përdorur si simbol pushteti nga perandori Konstandin … etj. 

Përshkrimi subjektiv: 

• Flamuri përmbledh kujtimet e një kombi. 

• Janë kujtime lakmirash e rrëmbimesh. 

• Janë kujtime vetëmbrojtjeje. 

• Mund të mburremi se është një nga më të drejtët …etj. 

Hapi V (praktikë e pavarur, punë në grup, punë në çift) 

Ndahet klasa në dy grupe dhe u kërkohet për 5 minuta të lexojnë dhe të përcaktojnë alternativën 

e saktë rreth teksteve të ushtrimit 3. U përgjigjen pyetjeve. 


Pyetja 3 - Të dyja tekstet janë pothuaj njëlloj. Duhet një lexim i vëmendshëm për të dalluar cili 

nga tekstet është objektiv (teksti 1) dhe subjektiv (teksti 2). 

Teksti 1 objektivitetin e ka të shprehur në mënyrën se si i jep të dhënat: ka karakter informues, 

përdor të dhënat arkeologjike (shkencore) me një gjuhë të ftohtë, subjektiviteti te teksti 2 

duket te përdorimi i një gjuhe të fi gurshme, e cila shpreh ndjenjat dhe përjetimet e shkruesit 

që kërkon të ndikojë emocionalisht te lexuesi (pozicioni i tij është spektakolar), zonat më 

të bukura..., brigjet... kanë një bukuri shokuese, turistët zbarkojnë, bukuritë më me vlerë..., 

bukuri e mahnitshme mesdhetare), si dhe argumentet që sjell për të bindur lexuesin për vlerat 

e Butrintit (panorama e detit, varieteti i fl orës, klima e butë; në vitin 2000 Butrinti priti më se 

30 mijë vizitorë...) 

Pyetja 4 - Teksti 1 transmeton një mesazh publicitar jo të drejtpërdrejtë. Ai sjell të dhëna e 

fakte historike dhe arkeologjike, që e bëjnë Butrintin një qendër të rëndësishme sa arkeologjike 

(mbrohet nga UNESKO-ja), po aq edhe turistike (numërohen shumë objekte që mund të 

joshin dhe të nxitin kërshërinë e vizitorëve). 

Pyetja 5 - Teksti 2 ka më tepër përshkrime subjektive, mbizotëron toni bindës, kur përshkruan 

vlerat që ofron Butrinti dhe kënaqësitë që do të marrin vizitorët, si dhe sjell argumente të 

shumta për të bindur turistët që ta vizitojnë. 

Ushtrimi 2. Nxënësit punojnë në çift ushtrimin 2 ndajnë detyrën. Njëri prej tyre përshkruan 

(vend, objekt, person në mënyrë subjektive, tjetri objektive. Shkëmbejnë punimet dhe i kërkojnë 

njëri-tjetrit të vërë në dukje duke nënvizuar elementet e subjektivitetit dhe të objektivitetit. 

Diskutohen në klasë disa nga punimet. 

Detyrë shtëpie. Sipas këtyre shembujve nxënësve u kërkohet të përshkruajnë në dy mënyra, 

objektive e subjektive, objekte që i njohin, p.sh., shkolla, klasa etj. 


58


Tema 

Teknikat 

e përshkrimit 


• të përdorë teknikat e përshkrimit kur përshkruan një person; 

• të përshkruajë një person në mënyrë subjektive dhe objektive. 



shkumësa me ngjyra, tabela, foto të Nënë Terezës etj. 



Diagrami i Venit, shpjegim i kombinuar me bashkëbisedim, praktikë e drejtuar 

kombinuar me punë në grup, praktikë e pavarur. 

Hapi I (diagrami i Venit) 

Mësuesi/ja nis mësimin me kontrollin e detyrës se shtëpisë. Diskutojnë për mënyrën si e kanë 

përshkruar nxënësit një objekt në mënyrë subjektive dhe objektive. Bëhet krahasimi dhe me anë të 

diagramit të Venit vihen në dukje dallimet dhe ngjasimet midis përshkrimit subjektiv dhe atij objektiv. 

objektiv 

- i qëndron besnik realitetit 

- përshkruan në mënyrë objektive 

- i vlefshëm për të gjithë 

- gjuhë pa fi guracion, e drejtpërdrejtë 

- shpreh ndjenjat dhe emocionet e 

përshkruesit 

- e bën më tërheqës objektin 

- gjuhë e zgjedhur, figurative 

subjektiv 

- Përshkruan objekte, vende, persona etj. 

- Nxjerr karakteristika të asaj që përshkruan. 

- Lexuesi krijon përfytyrime për gjërat e përshkruara. 

Hapi II (shpjegim i kombinuar me bashkëbisedim) 

Mësuesi/ja paraqet në tabelë skemën: 

Elementet e përshkrimit 

Referenti Lloji i referimit Synimi 

objekti që përshkruhet 

lloji i përshkrimit 

informim/bindje 


- Cilat shqisa përdoren kur përshkruajmë 

Mësuesi/ja bën ushtrime të shkurtra praktike për të ilustruar pjesëmarrjen e shqisave në procesin e të 

përshkruarit. Iu demonstron një tingull dhe u kërkon nxënësve ta përshkruajnë… U jep një lule ta nuhasin 

dhe të përshkruajnë aromën, ta prekin atë të përshkruajnë ndjesinë etj. 

Shqisat 

59 

Të parit Të dëgjuarit Të nuhaturit Të shijuarit Të prekurit 

59


Të parit – kur përshkruan pyllin në vjeshtë, mund të perceptohen me anë të të parit shumë nuanca të 

ngjyrave të gjetheve: e artë (e verdhë e shndritshme), kanarinë (e verdhë e hapur, e shkëlqyeshme, ngjyrë 

limoni (e verdhë e zbehtë), ngjyrë gruri (e verdhë e çelët), okër (e verdhë që vjen si e kuqe), ngjyrë mjalti 

(që është e verdhë e errët). 

Me anë të të parit: Përshkrimi fi zik i një personi 

Ngjyra dhe lloji i flokëve: gështenjë, gështenjë e hapur, e errët, biondë, kuqaloshë, të verdhë të zbehtë, 

të zinj, të kuq, të thinjur, gri në të bardhë. 

Të krehur, të pakrehur, të shpupurisur, të dredhur, të lëshuar, kaçurrelë, të mbledhur, përpjetë etj. 

Tiparet e fytyrës dhe shprehja: 

Balli: i lartë, i ngushtë, i ulët, i gjerë; 

Sytë: të kaltër, gështenjë, larushë, gri, jeshilë, të shkruar, të zinj; 

Shprehja e fytyrës: e gjallë, e gëzuar, e qeshur, e habitur, e qetë, e ëmbël, e trishtuar, e lodhur, e 

menduar, e inatosur etj. 

Trupi: i gjatë, elegant, i hollë, thatanik, mesatar, normal, i shkurtër, i imët, i shëndoshë, i tretur, i rregullt. 

Me anë të të dëgjuarit: 

Zëri: i ulët, autoritar, lutës, bindës, i ngjirur, melodioz. 

Të dëgjuarit: tinguj e zhurma në pyll: shushurima e gjetheve, fëshfëritje e kërcitje e degëve, mërmëritja e 

ujit, kërcëllitja e degëve nga era, zhaurima e shiut etj. 

Të nuhaturit: e këndshme, ftuese, ngacmuese, kundërmuese, e fortë, e rëndë. 

Të shijuarit: pikante, e athët, e ëmbël, e shijshme, veleritëse. 

Të prekurit: (lëkura) e ashpër, e butë, i lëmuar etj. 

Hapi III (praktikë e drejtuar dhe e kombinuar me punë në grup) 

Mësuesi/ja paraqet në tabelë një foto të Nënë Terezës dhe u kërkon nxënësve ta përshkruajnë atë. 

Dëgjon disa përshkrime nga nxënësit dhe drejton pyetjen: 

- Çfarë patët parasysh kur përshkruat këtë fi gurë 

- Ku e mbështetët përshkrimin tuaj 

- Cili ishte synimi juaj 

- Cilën mënyrë përdorët subjektive apo objektive 

Paraqet në tabelë një përshkrim të B. Currit dhe identifi kon së bashku me nxënësit tipare të përshkrimit 

të personit. 

Përshkrimi i personit 

të dhënat 

vetjake 

pamja 

fi zike 

të dhëna 

kulturore 

të dhëna 

ekonomike 

jeta e 

përditshme 

karakteri 

marrëdhëniet 

me të tjerët 

gjinia/mosha/ 

trupi/fytyra/ 

i arsimuar/ 

i pasur/ 

puna/ 

i hapur/ 

bujar/ 

profesioni/ 

qëndrimi/ 

i paarsimuar/ 

i varfër/ 

zakonet/ 

kundërshtues/ 

hokatar/ i 

origjina 

veshja 

me kulturë 

i papunë 

koha e lirë 

i pjekur 

shoqërueshëm 

60


Bajram Curri 

Me vdekjen e vërtetuar të Bajram Currit, zhduket një fytyrë plaku fi snik nga sheshi i shqiptarësisë. I pastërvitur 

aq sa s’dinte të nënshkruante emrin e tij dhe vente gishtin në vend të emrit në dokumentet, Bajram Curri 

ish shumë i mençur prej natyre dhe përpiqej me çdo mënyrë që nipërit e tij të hyjin dhe të mësonin në më të 

mirat shkolla të Evropës. Liberal në mes despotizmës, patriot në mes të tradhtisë ose të ftohtësisë kundrejt 

Atdheut, i patrembur në armët, po përkrahës i brezit të ri dhe i një Shqipërie të shtruar në qetësi dhe punë, 

Bajram Curri kish shumë virtyte të bukura; por virtyti më i shkëlqyer i tij ishte një besnikëri e patundur në 

fjalën që jepte. Një zotim nga Bajram Curri qe një siguri e plotë dhe pa ndonjë hije dyshimi. Mbrojtës i fortë 

dhe i kthiellt i miqve të tij, Bajram Curri qe i ashpër kundër armiqve, po dhe kjo ashpërsi nuk ish një 

ashpërsi aq e egër, sa të mos zbutej nga zëri i urtësisë dhe nga këshillat e matura. 

Ai ishte një plak 72 vjetsh, i gjatë dhe i fortë, me sy të kaltër dhe me flokë të thinjur, me dukje 

madhështore ndonëse simple (i thjeshtë). Mbahej paqmë, rruhej çdo ditë, vishej mirë, hante pastërtisht në 

tryezë. Në Vjenë e në Romë, ku mbante një kapellë me strehë të gjerë, na dukej si ndonjë rancher (fermer) 

amerikan i pasur nga Teksasi ose nga Arizona. Çdo i huaj që piqej me Bajram Currin, largohej me ndjenja 

çudie lavdëronjëse për këtë plak fi snik të kohrave të vjetra. Vdekja e tij më hidhëron posi një zi personale. 

Humbja për Shqipërinë është e rëndë. 

Fjalët me të zeza theksojnë tipare të përshkrimit (fi zik, shpirtëror… etj.) në tekst mësuesi/ja i diskuton 

ato me nxënësit dhe më pas u kërkon të ushtrohen të pavarur në identifikimin e tipareve të Nënë 

Terezës te teksti i dhënë në libër. 

Mësuesi/ja e ndan klasën në grupe dhe u kërkon të lexojnë fragmentin mbi përshkrimin e Nënë Terezës. 

Grupet ndajnë detyrat brenda tyre dhe identifi kojnë veçoritë e secilit tipar të përshkrimit. 

Pasi përfundojnë punën, çdo grup prezanton në tabelë përfundimet e arritura. 

Përshkrimi i personit (Nënë Tereza) 

të dhënat vetjake 

pamja fi zike 

të dhëna kulturore 

të dhëna ekonomike 

jeta e përditshme 

karakteri 

marrëdhëniet me të tjerët 

vizioni për jetën 

Tiparet 

femna, motër e urdhnit… 

femna shtatvogël etj. 

e arsimuar, çmimi Nobel, 

“kapitali” i saj ishte vorfnia 

përkushtimi ndaj të varfërve dhe të sëmurëve 

me zemër të madhe, e palodhur, vetmohuese 

kapërcente kufi zimet shoqnore, kombëtare, etnike, raciale, 

fetare, konfesionale 

misionare e dashnisë dhe e paqes… 

Përshkrimi i Nënë Terezës është subjektiv, pasi vihen re në të këndvështrime vetjake bazuar te përvoja 

e shkrimtarit. 

Hapi IV (praktikë e pavarur) 

Mësuesi/ja ndan klasën në grupe. Nxënësit punojnë të pavarur me ushtrimet 3, 4, 5. 

Në ushtrimin 3 mësuesi/ja udhëzon nxënësit të tregohen të kujdesshëm gjatë përshkrimit që të 

gërshetojnë elementet objektive me ato subjektive. 

Në ushtrimin 4 nxënësit duhet të tregohen të kujdesshëm në përdorimin e një gjuhe të fi gurshme, 

e cila të arrijë të përçojë te lexuesi emocion dhe të jetë sa më bindës, për të realizuar synimin, 

që lexuesi ta pëlqejë personin e përshkruar. 

(Nxënësit mund të punojnë edhe në çift duke përshkruar të njëjtin person, e më pas krahasojnë 

elementet që kanë përdorur në përshkrim.) 

Në ushtrimin 5 nxënësi duhet të jetë i kujdesshëm në përdorimin e argumenteve që ta bëjë 

përshkrimin aq bindës, sa lexuesi të ndryshojë opinionin për të. 

61


Mësuesi/ja kontrollon punën e nxënësve dhe kërkon të lexohen disa prej tyre, duke u kërkuar 

nxënësve të klasës të identifi kojnë cilësitë që kërkon ushtrimi dhe të vlerësojnë punën e 

shokëve. 

Në ushtrimin 6, mësuesi/ja mund t’u japë nxënësve disa të dhëna plotësuese, të cilat do t’i 

ndihmojnë ata që të krahasojnë realizimin e dy përshkrimeve të dhëna. 

Një model mund të ishte: 

Motra Tone ka pozuar me veshje popullore shkodrane. Janë mjaft të theksuara linjat dhe ngjyrat e 

kostumit verior, që harmonizohet me sfondin e pjesës së poshtme të tablosë. 

Mona Liza paraqitet me veshje të zonjave fi orentinase të epokës kur jetoi. 

Motra Tone pasqyron momentin kur femra shqiptare kishte nevojë të emancipohej. Vështrimi i saj 

dhe duart shprehin ndrojtje, por fshehin një botë femërore që papritmas do të çlirohet. 

Mona Liza të sheh drejt e në sy. Drita bie përballë saj dhe ndriçon fytyrën, sytë dhe pjesën e kraharorit. 

Në sytë e saj fshihet një mister i magjishëm i botës femërore. 

Të dyja portretet janë realizuar duke pozuar para piktorit. Të dy piktorët, përveç se zbulojnë botën 

femërore nga këndvështrime të ndryshme, kanë të përbashkët se nxjerrin në pah njerëzoren, realen, 

duke u larguar nga mistikja, që mbizotëronte në pikturat e kohës. 


Nëse nuk mjafton koha në klasë, ushtrimi 6 jepet detyrë shtëpie, duke u kërkuar nxënësve që të 

marrin nga interneti material plus. 

- Informacion plus 

Ky është një material i zgjeruar mbi përshkrimin. Theksi vihet në dallimet që ka midis tij dhe rrëfimit, 

argumentimit etj. 

62 

Përshkrimi është përkufi zuar gjithnjë në kundërvënie me kategoritë e tjera dhe kryesisht me 

narracionin. 

Siç vë në dukje Charaudeau “Përshkrimi është ‘statik’, jashtë kohës dhe vijimësisë së ngjarjeve, 

Narracioni është ‘dinamik’, i përcaktuar në kohë dhe përshkruan rrjedhën e veprimeve.” 

Përshkrimi konsiston në dhënien e një ‘vizioni të fi ksuar’, i cili u jep jetë qenieve duke i emërtuar, duke i 

vendosur në hapësirë dhe duke u veshur cilësi, ndërsa narracioni konsiston në paraqitjen e përvojave dhe 

ngjarjeve në kohë, ku protagonistët janë qeniet njerëzore. 

Një tjetër element që na ndihmon për të dalluar përshkrimin nga llojet e tjera të teksteve dhe, sidomos nga 

narracioni, është elementi gjuhësor. Në një tekst përshkrues do të hasim folje vetëm të një kohe. Përdorimi 

i vetëm i një kohe foljore i jep përshkrimit karakterin statik ku mungon veprimi. Megjithatë, përshkrimi 

është i lidhur ngushtë me narracionin, sepse veprimet kanë kuptim vetëm në raport me identitetet dhe 

cilësimet e vepruesve të tyre. Nuk është e njëjta gjë të themi “Luani shpëtoi miun e vogël” dhe “miu i vogël 

shpëtoi luanin, mbretin e kafshëve.” Nga ana tjetër, fabulat që tregojnë sesi një personazh del nga një 

situatë e rrezikshme duke përdorur një dredhi, kuptohen vetëm kur një nga personazhet identifi kohet dhe 

cilësohet si i fortë dhe kërcënues dhe tjetri si i dobët ... 

Përshkrimi afrohet dhe me argumentin, por janë të dallueshëm plotësisht. Argumentimi konsiston në 

paraqitjen e veprimeve abstrakte me karakter logjik, të cilat shpjegojnë lidhjet shkak - pasojë mes ngjarjeve 

dhe fakteve. Përshkrimi konsiston në identifikimin e qenieve të botës duke i klasifikuar, por pa vendosur 

detyrimisht mes tyre lidhje shkakësie, Megjithatë, përshkrimi dhe argumentimi janë aktivitete të lidhura 

ngushtë midis tyre, sepse përshkrimi huazon nga argumentimi një sërë operacionesh logjike për të klasifikuar 

qeniet dhe, nga ana tjetër, argumentimi shfaqet vetëm kur qeniet kanë njëlloj identiteti dhe cilësimi. 

Narracioni sjell një dëshmi për një ngjarje të jetuar, argumentimi tregon lidhjet e shkakësisë, përshkrimi 

identifi kon dhe cilëson qeniet, personazhet. 

Shkëputur nga “Gjuhësi teksti”, Klodeta Dibra dhe Nonda Varfi .


Tema 

Përshkrimi i 

kafshëve dhe 

i vendeve 


• të përdorë elementet e nevojshme për përshkrimin e një kafshe; 

• të përdorë elementet e nevojshme për përshkrimin e një vendi; 

• të përshkruajë në mënyrë objektive dhe subjektive një kafshë dhe vend. 



shkumësa me ngjyra, tabela, foto të ndryshme kafshësh, vendesh etj. 


Ketri 

Ketrat e kuq jetojnë në Amerikë. Lëvizin me shpejtësi, kërcejnë nga dega më degë dhe 

zbresin nga pemët duke u kacavjerrë nëpër lëvoret e trungjeve. Ata mund të rrinë në 

pozicionin varur kokëposhtë, pa u rrëzuar. Jetojnë mbi pemë dhe ushqehen me fara pishe 

ose krijojnë rezerva arrash e lajthish, të cilat i fshehin për t’u ushqyer gjatë dimrit. 

Përshkrim subjektiv 

Ketri 

Nëse do të vëzhgonit lëvizjet e ketrave, do të shihnit se ata janë akrobatë të vërtetë. Pa 

iu trembur syri hidhen mbi degët e pemëve për të gjetur ushqimin e tyre aq të preferuar, 

farat e pishave. Dhëmbët e parmë, që shpesh u ngjajnë dy perlave të arta, i ndihmojnë 

ata të brejnë lëvoret e pemëve. Lëkura e butë me ngjyrë të kuqërremtë, valëzohet nga 

lëvizjet elastike të trupit të tij dhe merr nuanca nga më të ndryshmet. Bishti i gjatë e 

me qime të dendura tundet sa nga njëra anë në tjetrën, duke e fshehur shpeshherë mes 

gjetheve trupin e brishtë me këmbët e vockla dhe të shkathta. Tek kërkon në strofullën e 

tij lajthitë e shijshme diku në fund të degës së pemës, sytë e gjallë të tërheqin vëmendjen 

për shkëlqimin dhe inteligjencën që fshihet pas tyre. 


Kocja 

Peshk detar i familjes së kocave, me trup të lartë e të shtypur anash që ka pas kapakëve 

velëzorë nga një njollë të zezë të ndjekur nga një njollë e artë në të dyja anët. Në mes të syve 

ka një shirit të artë, në shpinë deri në vijën anësore me ngjyrë ulliri të çelët dhe në pjesën 

barkore në të argjendtë. Dhëmbët e nofullës së sipërme i ka të vendosur në 4-5 radhë. 

Në Shqipëri gjendet në detin Adriatik e Jon. Jeton në gjole bregdetare të mbushura me alga, 

në thellësinë 5-10 m, qëndron në tufa të vogla, në moshë të rritur. Ushqehet kryesisht natën 

me molusqe e gaforre. Kërkon temperaturë 10-28°C. 



Diskutim, bashkëbisedim, lexim i drejtuar, praktikë e pavarur, shkrim i lirë, shkrim i 

lirë, punë në çift. 


Mësimi nis me leximin e detyrës së shtëpisë. Diskutohet me nxënësit si i kanë përshkruar fotot duke 

dalluar llojin e përshkrimit, nëse është përdorur përshkrimi subjektiv apo objektiv, duke argumentuar 

përgjigjet e dhëna. Vlerësohen nxënësit për punën e tyre. 

Hapi II (bashkëbisedim, lexim i drejtuar) (Pjesa e parë e shpjegimit) 

Mësuesi/ja pyet nxënësit: 

- Si do ta përshkruanit një kafshë, nëse do ta kishit përpara syve 

63


Dëgjon përgjigjet e nxënësve duke u dhënë kështu rastin të përsëritin elementet që duhen pasur 

parasysh gjatë përshkrimit të një objekti. 

Klasa ndahet në dy grupe dhe secilit grup i jepet një tekst, ku është përshkruar një kafshë. 

Grupi I - tekst përshkrues objektiv. 

Grupi II – tekst përshkrues subjektiv. 

Mësuesi/ja mund të ketë përgatitur fi sha me lloje tekstesh (si ato që janë dhënë te materialet ose 

punohen tekstet e librit). 

Mësuesi/ja vendos në tabelë në një tabak letre grafi kun organizues, që është dhënë në libër, me 

të dhëna për elementet që duhet të ketë parasysh nxënësi për përshkrimin e një kafshe. Këto të 

dhëna do t’u shërbejnë nxënësve për të dalluar elementet e përshkrimit në tekstet e dhëna. 

Nxënësit vënë në dukje dallimet që ekzistojnë në këto dy tekste. Përqendrojnë vëmendjen në 

tipare që kanë të bëjnë me: 

• Të dhënat shkencore - peshk detar i familjes së kocave. 

• Mjedisin gjeografi k - gjendet në detin Adriatik e Jon. 

• Pamjen fizike - ka trup të lartë e të shtypur anash, pas kapakëve velëzorë ka nga një njollë 

të zezë, të ndjekur nga një njollë e artë në të dyja anët. Në mes të syve ka një shirit të artë, 

në shpinë deri në vijën anësore me ngjyrë ulliri të çelët, në pjesën barkore në të argjendtë). 

• Jetën e përditshme - Ushqehet kryesisht natën me molusqe e gaforre. 

• Temperaturën 10-28°C. 

Nxënësit identifi kojnë elementet e përshkrimit të kafshëve te shembujt e dhënë në libër. 

Elementet ku do të mbështet përshkrimi i një 

kafshe (Shqiponja) 

Të dhënat shkencore 

Pamja fi zike 

Mjedisi 

Jeta e përditshme 

Marrëdhënia me grupin 

Marrëdhënia me njeriun 

Tiparet 

Shpend, shpendi më i fortë, gjahtare e mirë. 

Sqep i kthyer, kthetra të mprehta, shikim të shkëlqyer. 

Ndërtojnë fole në drurë ose shkëmbinj. 

Fluturojnë lart, ushqehen me shpendë, gjitarë … 

Mbizotëruese. 

Diskutohet mbi mënyrën e përshkrimit. 

- Cili prej teksteve është subjektiv/objektiv 

U kërkon nxënësve të vënë në dukje elementet subjektive ose objektive. 

Hapi III (praktikë e pavarur, shkrim i lirë) 

Nxënësit punojnë të pavarur ushtrimin 1 duke ndjekur shembullin e punës së bërë bashkë 

me mësuesin/en. Lexohen përgjigjet e dhëna dhe vlerësohen nga mësuesi/ja. 

64 

Përshkrimi i kafshës (delfi ni) 

Të dhënat shkencore 

Pamja fi zike 

Mjedisi 

Jeta e përditshme 

Marrëdhënia me grupin 

Marrëdhënia me njeriun 

Tiparet 

Gjitar deti, jeton 100 vjet. 

Trup të gjatë 3,7 m, ngjyrë hiri në kurriz, bark i bardhë, lëkurë e 

lëmuar. 

Jeton në detet e ngrohta, klimë mesdhetare. Deti Adriatik, Jon. 

Ushqehet me peshq. 

Jeton në grupime. 

Miqësore (shoqëron anijet).


Nxënësit punojnë ushtrimin 2. U kërkohet të përshkruajnë luanin, përshkrim objektiv me nota 

subjektiviteti. Shfrytëzohen të dhëna të sjella në klasë nga mësuesi/ja ose u jepet detyrë një orë më 

parë t’i nxjerrin nga interneti. 

Luani është një mishngrënës nga familja felin. Pas tigrit, është më i madhi nga familja e felinëve. Sot 

përgjithësish luanët jetojnë në Afrikë. Mashkulli mund të peshojë nga 120 deri në 150 kg. Gjatësia e 

trupit varion nga 170 – 25 cm për meshkujt dhe për femrat nga 140-175 cm. Gjatësia e meshkujve 

është rreth 120 cm dhe te femrat 100. Bishti ka një gjatësi nga 70 – 100 cm. Luanët mesatarisht 

jetojnë 15 vjet. Luanët ushqehen me mish. Ata hanë nga 5-7 kg mish në ditë. Parapëlqejnë të 

ushqehet me gjitarë të mëdhenj, si: zebra, antilopa etj. Ata jetojnë në kope. Meshkujt që arrijnë një 

farë moshe, përzihen nga kopeja. 

Hapi IV (shkrim i lirë, punë në çift) 

Pjesa e dytë e shpjegimit: Mësuesi/ja u tërheq vëmendjen nxënësve për elementet e veçanta 

që kërkon përshkrimi i vendit. Në tabelë afishon organizuesin grafik me elementet e përshkrimit të 

vendit, duke e plotësuar edhe me një shembull, si dhe foto të vendeve që do të përshkruhen. 

Përshkrimi i vendit 

prezantimi i përgjithshëm 

elementet dalluese 

elemente të natyrës 

elemente artifi ciale 

ndryshimi sipas stinëve 

Tiparet 

Të dhënat gjeografi ke, 

hapësinore 

Mal, kodër, fushë, det, qytet, 

fshat, liqen, lumë etj. 

Flora (bota bimore) dhe fauna 

(bota shtazore) 

Ndryshimi i mjedisit nga puna e 

njeriut 

I qëndrueshëm, i paqëndrueshëm 

Shembuj 

Kruja është një qytet shqiptar dhe 

kryeqendër e rrethit po me të njëjtin emër. 

Kruja ka rreth 19400 banorë. Shtrihet 20 

km në veri të Tiranës. 

Kruja është një qendër e rëndësishme 

turistike në Shqipëri. Përveç kësaj në 

Krujë zhvillojnë aktivitetin e tyre dhe disa 

industri. Për t’u përmendur është industria 

e këpucëve, në të cilën punësohen shumë 

gra dhe vajza nga Kruja dhe komunat 

përreth. Gjithashtu në Krujë është aktive 

edhe industria e nxjerrjes dhe përpunimit 

të gurit gëlqeror. 

historia e tij 

Ndryshimet gjatë historisë së tij 

Për herë të parë emri Krujë përmendet në 

shekullin XII. Mendohet ta ketë origjinën te 

fjala “krua” (burim uji), sepse në Krujë ka 

shumë burime. 

Kruja njihet si kryeqendra e qëndresës 

ndaj pushtuesve osmanë gjatë kohës që 

Skënderbeu udhëhoqi këtë qëndresë. 

Kështjella e Krujës u rrethua 4 herë 

nga ushtria osmane. Në Rrethimin e 

Katërt kështjella e Krujës ra në dorën e 

pushtuesit. 

65



Përshkrimi i vendit 

prezantimi i 

përgjithshëm 

Tiparet 

Të dhënat gjeografi ke, 

hapësinore 

Berati 

Berati është qytet, rreth dhe qark në Shqipërinë Jugore. Rrethi i 

Beratit shtrihet në Krahinën Malore Qendrore e pjesërisht në Ultësirën 

Jugperëndimore të Shqipërisë. Rrethi mbulon një sipërfaqe prej 953,6 

km 2 (qyteti 1,6 km 2 ), me një popullsi prej 55.500 banorësh. 

elementet dalluese 

elemente të natyrës 

elemente artifi ciale 

ndryshimi sipas 

stinëve 

historia e tij 

Mal, kodër, fushë, det, 

qytet, fshat, liqen, lumë 

etj. 

Flora (bota bimore) dhe 

fauna (bota shtazore) 

Ndryshimi i mjedisit nga 

puna e njeriut 

I qëndrueshëm, i 

paqëndrueshëm 

Ndryshimet gjatë 

historisë së tij 

Rrethi i Beratit shtrihet kryesisht në një territor me reliev malor e 

kodrinor, me lartësi mesatare mbi nivelin e detit 455 m (qyteti 58 m). 

Lumi i Osumit rrjedh përmes qytetit dhe jashtë tij. Ai paraqet interes për 

bujqësinë, energjetikën, hidrogjeologjinë, ekologjinë dhe urbanistikën. 

Gjatësia e Osumit brenda rrethit është 51 km. 

Në basenin e Osumit veshja bimore përbëhet nga pisha, bredhi, 

dushku e shkurre të tjera mesdhetare. Tokat bujqësore janë kryesisht 

të hinjta-kafe, me shpërndarje: 36% në fushë, 38% në zonë kodrinore 

dhe 26% në zonë malore. 

Në malin e Tomorit, qysh nga viti 1996, një zonë prej 4.000 ha është 

shpallur Park Kombëtar. Për nga numri i vizitorëve, ai renditet i dyti në 

vend, pas Parkut Kombëtar të Dajtit. 

Në vitin 1961 Berati u shpall zyrtarisht qytet-muze. Ai është qytet-muze 

me pasuri të konsiderueshme monumentesh dhe me vlera të larmishme 

për nga gjinitë, të cilat përbëjnë një dëshmi të trashëgimisë kulturore, 

historike e artistike, të jetës e të punës, të realizuara mjeshtërisht brez 

pas brezi nga banorët e tij. 

Klima e rrethit është tipike mesdhetare, me temperaturë mesatare 

vjetore 15,9 gradë C. Temperatura mesatare e muajve më të ftohtë 

është 7,2 gradë C dhe ajo e muajve më të nxehtë 24,6 gradë C. Sasia 

mesatare vjetore e reshjeve është 928 mm, kryesisht në muajt e dimrit. 

Qyteti i Beratit është i ventiluar mirë dhe ajri është i pastër falë edhe 

gjelbërimit brenda qytetit dhe në kodrat që e rrethojnë. 

Qyteti i Beratit është ngritur fi llimisht si kështjellë, mbi kodrën shkëmbore 

me lartësi 187 m mbi nivelin e detit. Berati u përket qyteteve të rrallë, 

ku jeta fi llon qysh në lashtësinë e thellë dhe vazhdon pa u ndërprerë 

deri më sot. Dy çekanë guri e datojnë fi llimin e jetës në të, 2600- 

1800 p.Kr. Dëshmitë arkeologjike tregojnë se në shek. VII-VI p.Kr. 

këtu është zhvilluar një vendbanim paraqytetar, me punishtet e tij të 

qeramikës dhe me një jetë shoqërore të diferencuar. Qyteti i mirëfi lltë 

u themelua më 313-310 p.Kr., si qytet-kështjellë i Dasaretisë, i quajtur 

Antipatrea, emri i parë i qytetit, i pushtuar nga bullgarët në shek. IX, u 

quajt Belgrad (Qytet i Bardhë) – Berati i sotëm. 

Nën zotërimin e Muzakajve, në shek. XIII-XIV, qyteti fi lloi të shtrihej 

jashtë mureve të kështjellës. Në shek. XVII ai vazhdonte të ishte qyteti 

më i madh i Shqipërisë, me 500 shtëpi të shpërndara në 30 lagje 

dhe me 5 medrese. Berati mori pamjen e sotme në shek. XVIII dhe 

sidomos në shek. XIX, pas tërmetit të vitit 1851. Ekzistonin punishte 

me 5 deri 10 krahë pune dhe disa fabrika të vogla mielli e vaji. Në fund 

të viteve 1800 në qytet kishte 820 punishte zejtare e dyqane, duke 

qenë kështu qendra më e lulëzuar ekonomike, tregtare e kulturore e 

Shqipërisë së Jugut. 

Deri në mes të shek. XX në Berat ekzistonin ende tri tregje të gjera, të 

cilat funksiononin rregullisht çdo të shtunë. Për nga numri i zejtarëve 

Berati ishte në vend të parë; ushtroheshin rreth 23 lloj e zejesh. 

66


Berati 

U kërkon nxënësve t’i përshkruajnë qytetet në çift. 

Për t’i ndihmuar nxënësit, mësuesi/ja mund të paraqesë në tabelë edhe një 

sërë pyetjesh, që bëjnë të mundur zbulimin e karakteristikave të vendit. 

- Cili është pozicioni gjeografi k 

- Si është relievi i zonës 

- Cilat janë aspektet e fl orës dhe të faunës që e dallojnë këtë qytet 

- Cilat janë disa nga ndërtesat dalluese që i shtojnë vlerat këtij qyteti 

- Cilat janë tiparet karakteristike të motit në këtë qytet 

- Çfarë ndryshimesh të rëndësishme ka pësuar qyteti me kalimin e viteve 

- Cilat ngjarje kanë ndikuar në jetën e këtij qyteti (kanë lënë gjurmë) 

Nxënësit bëjnë një përshkrim objektiv me elemente subjektive, duke 

mbajtur parasysh të dhënat. 

Lexohen disa përshkrime dhe diskutohet rreth teksteve të krijuara dhe 

mënyrave të përshkrimit (subjektivitetit, objektivitetit, synimit etj.) 

Nxënësit që kanë punuar në çift mund të shkëmbejnë tekstet me shokët 

dhe të përcaktojnë elementet që u kërkohen. 

Detyrë shtëpie. Përshkruani vendin që ju pëlqen më shumë. Gërshetoni përshkrimin subjektiv me 

atë objektiv, synoni të tërhiqni vëmendjen e lexuesit dhe ta bindni të ndërrojë opinion. 


Tema 

Përshkrimi i 

objekteve 


• të përdorë elementet e nevojshme për përshkrimin e një objekti; 

• të përshkruajë një objekt në mënyrë objektive dhe subjektive. 



shkumësa me ngjyra, tabela, foto të ndryshme objektesh etj. 

Billi kondicioner 

Ju ofron sistemin qendror të kondicionimit më të mirë për një mjedis komod në shtëpi, zyrë e 

kudo. Epërsitë e tij janë të palimituara për një jetesë të rehatshme dhe pa shpenzime. 

Izolimi termik i shkëlqyer ju siguron një temperaturë konstante gjatë gjithë stinëve të vitit. 

Pesha e lehtë dhe zvogëlimi i humbjes së ajrit lejon instalimin e tij me lehtësi, falë aksesorëve 

fl eksibël për t’u përshatur për çdo lloj thyerjeje dhe përmase. Gjithashtu ky tip sistemi është 

i pajisur me standarde të larta sigurie për mos vënë në rrezik në asnjë moment jetën tuaj. 

Ajo çka do të shtonim në fund është pamja estetike e tij, e cila përshtatet me çdo lloj mjedisi 

modern ose tradicional duke bërë të mundur që ju të kurseni më shumë energjinë elektrike dhe 

të mendoni për xhepat tuaj, e për më tepër të keni në shtëpinë tuaj objektin e përshtatshëm 

dhe ekonomik. 

67



Monumenti i Isuf Myzyrit 

Është vendosur në lulishten pranë sheshit “1 Maji”, në qytetin e Elbasanit, e përuruar më 

14 mars 2002, me rastin e 121 vjetorit të lindjes së Isuf Myzyrit. Punuar me mjeshtëri nga 

skulptori Artan Peqini, pasqyron një pjesë të traditës kulturore të qytetit, “muzikën”. Figura 

qendron e vendosur mbi një kub të thjeshtë të veshur me mermer gri brenda një parcele me 

lule, midis trotuarit përballë kryqëzimit të rrugëve. I kushtohet fi gurës së njohur elbasanase 

I. Myzyrit, i cili krijoi një fond të gjerë të këngës qytetare elbasanase të shek. XX. Figura e 

bronztë është paraqitur me violinë në dorë dhe poshtë faqes së majtë duke u përulur përballë 

publikut që duartroket. Dora e djathtë është paraqitur në pozicion gjysmë të lëshuar me 

harkun e violinës përpara me idenë se këngëtari ka mbaruar këngën dhe u kthen mirënjohjen 

bashkëqytetarëve, të cilët shpërndajnë këngën e tij kudo. Kjo skulpturë është realizuar në 

bronz me përmasat e një njeriu të zakonshëm. 


Diskutim, punë në grupe, organizues grafi ku, diskutim, punë e pavarur, shkrim i lirë, 

punë në grupe, prezantim. 


Mësimi nis me kontrollin e detyrës së shtëpisë. Lexohen disa punime dhe diskutohen me nxënësit 

rreth tyre. Përqendrohet vëmendja te mënyra e përshkrimit, identifi kohen elementet e përshkrimit 

dhe origjinaliteti në punën e nxënësve. 

Hapi II (punë në grupe, organizues grafi ku, diskutim) 

Mësuesi/ja paraqet në tabelë dy tekste: a) monumenti i Isuf Myzyrit, b) Billi kondicioner, si dhe 

organizuesi grafi k të elementeve të përshkrimit të objektit. 

Pasi ndan klasën në dy grupe, u kërkohet nxënësve të përcaktojnë objektin e përshkrimit dhe të 

zbulojnë elementet përbërëse të përshkrimit të një objektit. 

Elementet 

Pjesët kryesore 

Të dhëna 

nga se përbëhet 

Shembuj 

Figura qëndron mbi një kub të thjeshtë 

të veshur me mermer gri brenda një parcele 

me lule, midis trotuarit përballë kryqëzimit të 

rrugëve. 

Origjina 

nga cila periudhë ekziston 

dhe përdoret 

E përuruar më 14 mars 2002, me rastin e 

121 vjetorit të lindjes së Isuf Myzyrit. 

Përdorimi, roli në mjedis 

cili është shpikësi, autori 

Punuar me mjeshtëri nga skulptori Artan 

Peqini. 

Me kë/me se është i 

lidhur në kohë 

kush e përdor, ku, kur, si 

I kushtohet fi gurës së njohur elbasanase I. 

Myzyrit. 

68 

Me kë/me se është lidhur 

në hapësirë 

persona dhe fakte që kanë 

të bëjnë me të 

vendet ku gjendet 

Realizuar me bronz, vendosur në lulishten 

pranë sheshit “1 Maji”, në qytetin e Elbasanit, 

krijoi një fond të gjerë të këngës qytetare 

elbasanase të shek. XX. 

Këngëtari ka mbaruar këngën dhe u kthen 

mirënjohjen bashkëqytetarëve.


Nxënësit punojnë në grup, listojnë elementet përbërëse të përshkrimit duke ilustruar me shembuj për 

çdo rast. 

Diskutohet mbi mënyrat e përshkrimit të dy objekteve njëri është përshkrim objektiv (monumenti) tjetri 

është subjektiv, me qëllim që ta pëlqejë lexuesi (sistemi i kondicionimit) 

Shembull 

Lexohen tekstet e paraqitura në libër dhe identifi kohen këto cilësi: 

Përshkrimi i objektit 

(Kulla e Sahatit të Tiranës) 

Pjesët kryesore 

Origjina 

Përdorimi, roli në mjedis 

Me kë është lidhur në kohë 

Me kë është lidhur në hapësirë 

Tiparet 

Sahati/këmbana, shkallët në formë spirale. 

Ndërtuar nga viti 1822 deri më 1930 orë e sjellë nga Gjermania/ 

kisha e Shkodrës … etj. 

Është hapur që në 1996 për turistët e huaj. 

Symbol i emblemës së bashkisë. 

Gjendet në Tiranë, deri më 1970-n ka qenë ndërtesa më e lartë e 

qytetit… 

Diskutim rreth punës në grup dhe këtyre veçorive. 

Hapi III (punë e pavarur, shkrim i lirë) 

Mësuesi/ja paraqet foto të ndryshme objektesh dhe u kërkon nxënësve në mënyrë individuale: 

- të përshkruajnë në mënyrë objektive objektin gërshetuar edhe me elemente subjektive; 

- të përshkruajnë një objekt në mënyrë subjektive me synim që ta pëlqejë lexuesi këtë objekt. 

Lexohen dhe vlerësohet puna e nxënësve nga nxënësit dhe mësuesi/ja. 

Hapi IV (punë në grupe, shkrim i lirë) 

Bëhet një përmbledhje e njohurive të marra në temat e fundit, duke u ndalur te disa rregulla 

bazë që duhet të mbajë parasysh nxënësi para se të realizojë një përshkrim, si: 

a. grumbullimi i të dhënave për objektin që do të përshkruhet; 

b. zgjidhet pozicioni i shkruesit: objektiv a subjektiv; 

c. përcaktohet qëllimi i përshkrimit (informues, shprehës apo bindës); 

ç. përcaktohet struktura; 

d. rikujtohen elementet e përshkrimit, sipas objektit. 

Duke iu referuar elementeve që duhet të kenë parasysh për të shkruar një tekst përshkrues, 

nxënësve u kërkohet të listojnë objekte, vende, kafshë, persona të preferuar që i njohin dhe mund t’i 

përshkruajnë. 

Nxënësit ndahen në katër grupe të mëdha dhe secili grup përshkruan një person, kafshë, vendi, 

objekti në dy mënyra: objektive dhe subjektive. 

Brenda grupit punohet individualisht dhe më pas nxënësit zgjedhin punimet më të mira që do t’i 

paraqitin në emër të grupit. 

Brenda grupit punohet në katër nëngrupe të vogla, që përkatësisht përshkruajnë objektin e dhënë në 

mënyrë objektive, një përshkrim subjektiv me synim që t’i pëlqejë lexuesit, një përshkrim me elemente 

subjektive me synim që të bindë lexuesin, ta informojë lexuesin. 

69


Hapi V (prezantimi) 

Puna e çdo grupi prezantohet para klasës, kujdes tregohet nga anëtarët e grupit të përcaktojnë 

elementet e përshkrimit, si dhe veçori të gjuhës së përdorur duke i paraqitur ato në tabela 

përkatëse të dukshme përpara klasës. 

Shënim. Mësuesi/ja duhet t’i kushtojë një vend të rëndësishëm analizës gjuhësore të 

përshkrimit, si lloj shkrimi. 

Detyrë shtëpie. Sillni në klasë tekste të ndryshme informuese - paraqitëse. 

Mësuesi/ja vlerëson punën e nxënësve në grup dhe në mënyrë individuale, kujdes tregon në 

kontributin e punës së nxënësit në aspekte të veçanta. Vlerësohet ora e mësimit. 

Tema 

Teksti 

informuesparaqitës 


• të identifi kojë tekstin paraqitës-informues; 

• të tregojë për funksionin e tekstit informues-paraqitës; 

• të dallojë llojin analitik dhe sintetik të paraqitjes së të dhënave në tekstin informues; 

• të identifi kojë karakteristika të tekstit informues në një shembull të këtij lloji; 

• të paraqesë në mënyrë skematike strukturën e tekstit informues. 


Teksti “Gjuha shqipe 10” tekste informuese-paraqitëse të llojeve të ndryshme, 

shkumësa me ngjyra, tabela etj. 

Ese nga Faik Konica 

Të veshurat shqiptare (dukuria që trajton) 

Me gjithë luftërat, shkeljet dhe turbullimet e paprera në tërë kohën e shkuar, populli shqiptar 

me forcën e vullnetit dhe fuqinë e tij të kundërshtimit, ka qenë i zoti të mbajë të gjallë, jo vetëm 

gjuhën e tij, të njohur nga fi lologjistë si më të vjetrën në Evropë të Juglindjes, po dhe ca nga 

traditat e tij të motshme. Një nga këto është kostumi kombëtar. Baroni Francis Nopça, një 

autoritet i njohur, në një nga librat e tij të fundmë mbi Shqipërinë, të botuar tre vjet të shkuara 

në Gjermani, ka botuar krah për krah dy fytyra, një të kostumit të sotmë të Shqipërisë, dhe një 

tjatër të një shëmbëlle prehistorike të zbuluar në një qark të Ilirisë së vjetër; të ngjarët në mes 

të tyre është për të vënë re. 

Kur flasim për kostum shqiptar është nevojë për ca shpjegime. Populli shqiptar është 

shumë individualist dhe nuk vesh gjithnjë po një rrobe. E vërteta është se ka aq shumë 

kostume shqiptare, sa kanë qenë dhe qarke të ndryshme në Shqipëri. Po përmbi këtë 

ndryshim lokal, ka qenë gjithnjë një farë veshje e përgjithshme në karakteristikat e saj që 

mund të quhet kostum kombëtar. Flokja midis të tjerash, ka pasur në formë të saj njëfarë 

afrimi në të gjithë vendin; dhe fustanella gjer pak kohë më parë ishte një pjesë e veshjes 

kremtërore të çdo njeriu prej një dere të mirë, si në Shqipëri të Sipërme ashtu edhe në Shqipëri 

të Poshtme. Puna që të tilla moda veshjeje mund të gjenden dhe në vendet fqinje, s’tregon tjatër 

gjë, veç influencës së fortë që shqiptarët kanë ushtruar në kohën e shkuar mbi kombësitë rreth e 

rrotull. Për shëmbëll, është thënë me përsëritje prej studimtarëve të këtij subjekti se i ashtuquajturi 

kostum modern “grek” në të vërtetë është një imitim i poshtër i kostumit shqiptar. Ky kostum u përhap 

në mes të grekëve në shek. XIV, kur shqiptarët në Bua Shpatën shkelnë dhe pushtuan Greqinë… 

70


Kronologji e jetës së Dritëro Agollit 

1931 (13 tetor) lindi në fshatin Menkulas të Devollit (Korçë). 

1938 -1942 mori mësimet e para në vendlindje. 

1943 korrier i batalionit partizan “Fuat Babani”. 

1945 -1948 vazhdoi shkollën në qytetin e Bilishtit. 

1948-1952 ndjek mësimet në shkollën e mesme “Asim Zeneli” në Gjirokatër. 

1947 boton për herë të parë në gazetën “Rinia”, vjershën “Vullnetari i hekurudhës”. 

1952 -1957 ndjek studimet e larta në Sant-Petërburg... . 

Artikull gazete 

Edhe pse ka jo pak vëmendje në këtë sezon, referuar zjarreve dhe gatishmëria është 

e plotë, jashtë repartit zjarrfikës nuk është e thënë që gjërat të jenë kështu. Vetëm 

për të dalë zjarrfi kësja ndonjëherë ndodh që duhen deri 12 minuta përgjatë një rruge me 

gjatësi rreth 100 m. Bllokimi për zjarrfi kësit nis që pas daljes së tyre nga reparti. Makinat e 

parkuara përreth janë pengesa e parë, ndërsa dalja për te stadiumi është bllokuar tërësisht. 

Blloqe betoni janë vendosur në zonën para stadiumit, duke penguar lëvizjen e automjeteve 

këtu, përfshi edhe kalimin e zjarrfi këses .... 

Fakti që rruga kryesore nuk ka një korsi emergjence, bën që të ndodhin situata të tilla të 

kushtëzuara edhe nga faktorë të tjerë ... 

Shënim. Në tekst janë përdorur lloje shkrimesh, me anë të të cilave vihen në dukje 

disa nga tipare e tekstit informues – paraqitës. 

• 

• 

Me shkronja të pjerrëta vihet në dukje dukuria kryesore, që trajtohet në tekst. 

Me shkronja të zeza dhe të nënvizuara vihen në dukje dukuri të tjera që kanë një 

marrëdhënie të caktuar me dukurinë kryesore. 


Bashkëbisedim, lexim i drejtuar, diagrami i Venit, ditari dypjesësh, praktikë e drejtuar, 

praktikë e pavarur, shkrim i lirë. 


Hapi I (bashkëbisedim, lexim i drejtuar, diagrami i Venit) 

Mësuesi/ja prezanton temën: Teksti informues-paraqitës. 

U shpërndan nxënësve fi sha me tri lloje tekstesh, si: ese, kronologji e jetës së D. Agollit, artikull 

gazete dhe u kërkon t’i lexojnë me vëmendje. Pastaj drejton pyetjen: 

- Cili është mesazhi që përcjellin këto lloj tekstesh: shprehin ndjenja, informojnë, bindin 

Pasi lexon një fjali nga paragrafi i parë i tekstit, mësuesi/ja ndalon dhe drejton pyetjen: 

- Pse quhet tekst informues paraqitës 

- Cili është qëllimi i këtij teksti 

Nxënësit mund të përgjigjen: informojnë, japin informacion, 

Pret përgjigjet e nxënësve dhe më pas sqaron: 

Të informosh do të thotë të japësh të dhëna për të zgjeruar ose modifi kuar njohuritë e dikujt mbi një 

argument (fakt) të caktuar. 

Një tekst informues, në formën e tij thelbësore, është një listë të dhënash. 

• Funksioni i tekstit informues – paraqitës (shpjegues) është t’i përcjellë marrësit (dëgjuesit ose 

lexuesit) informacione dhe njohuri në lidhje me një dukuri, koncept, argument, parë nga një 

71


këndvështrim i përgjithshëm. Ai paraqit dhe shpjegon një përmbajtje të caktuar në mënyrë të qartë 

dhe të sistemuar. 

• Qëllimi i tekstit informues – paraqitës (shpjegues) është thellësisht praktik: të informojë përmes 

shpjegimit, pra të zgjerojë njohuritë e lexuesit përmes shpjegimit. 

• Mënyra e paraqitjes së informacionit: 

o analitike 

(të dhëna të detajuara) 

o sintetike 

(të dhëna përmbledhëse) 

– leksionet, interpretimet e teksteve, fi lmave etj. 

materialet shkencore, artikujt e gazetave esetë etj. 

– skedat për përdorim personal, relacione, raporte, 

skeda biografi ke, përmbledhjet, kronologjitë 

Udhëzohen nxënësit të zbulojnë: funksionin, qëllimin dhe mënyrën e paraqitjes së informacionit në tekstet 

e dhëna informuese-paraqitëse. Nxënësit punojnë të ndarë në tri grupe me tekstet e librit ose tekste të 

tjera të përgatitura në shirita letre nga mësuesi/ja, si p.sh.: eseja e F.Konicës, artikulli i gazetës, kronologjia 

e jetës së Dritëro Agollit.) 

Funksioni i tekstit është informues - duke iu referuar artikullit të gazetës si shembull nënvizohet fjalia e 

parë: Edhe pse ka jo pak vëmendje në këtë sezon, referuar zjarreve dhe gatishmëria është e plotë, 

jashtë repartit zjarrfikës nuk është e thënë që gjërat të jenë kështu … Ajo jo vetëm informon, por 

përmban edhe një fakt të parë nga një këndvështrim i përgjithshëm. 

Përqendrohet vëmendja e nxënësve te fjalia: Fakti që rruga kryesore nuk ka një korsi emergjence bën që 

të ndodhin situata të tilla kushtëzuar edhe nga faktorë të tjerë … e cila jep dhe një shpjegim të argumentit 

për të cilin flet. Pra, karakterizohet nga një qëllim praktik për të informuar përmes të shpjeguarit. 

Paraqitja e të dhënave përmes një argumenti 

analitike 

(të detajuara) 

sintetike 

(të përmbledhura) 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë materialin mbi tekstin informues dhe më pas liston llojin e 

teksteve informues-paraqitës dhe veçoritë e tyre. 

Nxënësit duke shfrytëzuar tekstet që kanë përpara bëjnë dallimin midis teksteve analitike dhe atyre 

sintetike, me anë të diagramit të Venit. 

teksti analitik teksti sintetik 

- analizon, zbërthen informacionin 

- të dhënat të detajuara 

- informacion i hollësishëm dhe i plotë 

- të dhënat i jep të përmbledhura 

- jep të dhëna për tërësinë e problemit 

- transmetojnë informacion 

- trajtojnë një dukuri të caktuar 

- çdo dukuri lidhet me dukurinë kryesore 

- informacionet janë të qarta, koherente 

- paraqiten sipas një rendi logjik 

72


Hapi II (ditari dypjesësh) 

Çfarë trajton 

Në ç’marrëdhënie janë dukuritë me njëra- 

-tjetrën 

Cila është karakteristika e paragrafi t në këtë 

lloj teksti 

Si është koherenca, qartësia, plotësia e 

informacioneve 

Cili është rendi që janë vendosur informacionet 

e ndryshme që trajtohen 

Ç’ lloj leksiku i karakterizon 

Ç’lloj publiku i drejtohen 

Si është paraqitja e të dhënave 

Cilat janë karakteristikat gjuhësore 

Ç’rol luajnë elementet grafi ke 

Trajton një dukuri të caktuar (veshja shqiptare) 

Dukuria kryesore duhet të jetë në marrëdhënie me dukuritë 

e tjera. (të veshurat shqiptare - kostumi kombëtar, afria e 

tyre, veshja te fqinjët, huazimi i saj nga grekët etj.). 

Çdo paragraf përmban informacion (kostumi kombëtar 

– Nopça ka botuar krah për krah dy fytyra... 

kur fl asim për kostumin kombëtar... fl okja ka pasur një afri 

në të gjithë vendin ... 

Informacionet të jenë të qarta, të plota e koherente. 

Ka rend logjik e kronologjik (niset me veshjen shqiptare, 

identifi kimi i saj nga studiues të huaj, tiparet e saj, huazimi 

nga grekët...). 

Leksiku është teknik, përdoren në relacionet shkencore 

dhe analizat letrare. 

I drejtohet një publiku të specializuar. 

Paraqitja e të dhënave është objektive. 

Foljet janë në kohën e tashme, përdoren lidhëzat, ndajfoljet 

lidhëzore, gjymtyrët e pjesët homogjene. 

Informacionet shoqërohen me elemente grafi ke, si: foto, 

skica, harta etj. 

Hapi III (praktikë e drejtuar) 

Nxënësit, pasi janë njohur me formën e një teksti informues-paraqitës, lexojnë tekstin ”Kanuni” 

duke iu tërhequr vëmendje për të ngulitur përmbajtjen dhe strukturën e tij. 

Mësuesi/ja tërheq vëmendjen e nxënësve në strukturën e tekstit dhe u kërkon të identifikojnë 

veçoritë si janë dhënë në grafi kun organizues, i cili, i shkruar në një tabak letre, vendoset në 

tabelë. 

Hyrja (paraqitja sintetike e dukurisë). 

Trungu (paraqitja e dukurisë në lidhje me dukuri të tjera). 

Përfundimi, organizuar në paragrafë. 

Përmbajtja - mbështetet mbi një argument, shpjegon, analizon argumentet, jep opinione dhe 

shembuj të ndryshëm. 


Punohet ushtrimi 1 dhe nxënësit japin përgjigje rreth skedës mbi tekstin: 

Shembull përgjigje: 

Titulli - “Kanuni” 

Autori - Shaban Sinani 

Dukuria - trajton ekzistencën e kanunit në Shqipëri, duke u mbështetur në çështje të ndryshme 

që kanë të bëjnë me: mbijetesën e tij; mosshkrimin e tij deri në shekullin XX; kanuni - edukata 

juridike e malësorëve; rregullatori i gjithë jetës shoqërore në Shqipëri etj. 

Strukturimi i paraqitjes së dukurisë: 

Hyrja - paraqitje sintetike e dukurisë: Kanuni është një monument kulturor historik. 

Trungu - paraqitja e dukurisë në lidhje me dukuri të tjera. 

73


a. Qëndresa e Kanunit gjatë pushtimit osman dhe roli i tij si “jus albanicae”. 

b. Kanuni si “botë e mbyllur”. 

c. Shpjegimi për mosbotimin e Kanunit. 

d. Kanuni dhe lidhja e tij me Lekë Dukagjinin. 

Përfundimi – trashëgimia dhe normimi i Kanunit. 

Paraqitja e aspekteve të ndryshme në trungun e tekstit është bërë në formën e një analize që merr 

në konsideratë aspekte të ndryshme të dukurisë, duke cituar fakte të dhëna dhe opinione. 

Leksiku i përdorur: leksiku i specializuar. 

Duke u bazuar në karakteristikat e tekstit shpjegoni nëse ky tekst është: i tipit të specializuar. 

Karakteri i këtij teksti: informues-paraqitës. 

Fjalor 

Fjala divulgativ është përdorur në kuptimin jo tekst i mirëfi lltë shkencor, po, duke shfrytëzuar të dhëna të 

mirëfi llta shkencore, paraqiten me një gjuhë më të thjeshtë për t’u kuptuar nga një masë e gjerë lexuesish. 

Zëvendësoni titullin e këtij teksti me një titull tjetër të zgjedhur prej jush: 

Alternativat i lihen nxënësit duke ia drejtuar vëmendjen te çështjet kryesore që ai trajton. 

Kanuni, trashëgimia e një populli në qëndresë, ligji i pashkruar etj. 

Hapi IV (shkrim i lirë) 

Nxënësit do të paraqesin në mënyrë skematike përmbajtjen e tekstit të dhënë në libër. 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të përqendrohen në çështjet themelore që ai trajton për realizimin 

e kësaj kërkese. 

Ushtrimi 2 

Rishkruani këtë tekst duke e përmbledhur në disa fjali. 

Kanuni është një monument kulturor historik i së drejtës tradicionale të shqiptarëve. 

Shpesh njihet me emërtimin “Kanuni i Lekë Dukagjinit” dhe është modeli më i plotë i organizimit tradicional 

të jetës së shqiptarëve. 

I qëndroi edhe pushtimit osman duke i detyruar pushtuesit që ta merrnin në konsideratë. 

Sot vlerësohet si një “botë juridikisht e mbyllur”, por që mbart pasuri të jashtëzakonshme vlerash, që janë 

trashëguar brez pas brezi me një mekanizëm, të tillë siç është gjuha apo folklori. 

I konsideruar, si edukata dhe ndërgjegjja juridike dhe zgjedhja e përbashkët e mënyrës së jetesës së 

malësorëve shqiptarë, jetonte fort brenda mendjes dhe zemrës së tyre. 

Edhe pse ishte vepër e një populli të tërë, ai identifi kohet me emrin e Lekë Dukagjinit falë kontributit që ka 

dhënë, si dhe preferencës e qëllimit për të mos e lënë anonime këtë vepër madhore ose të quajtur ndryshe 

“testament juridik i shqiptarëve”. 

Detyrë shtëpie: Ushtrimin 3, në faqen 52. 

74 

Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës dhe vlerësohet ora e mësimit.


Tema 

Teknikat 

e shkrimit 

të tekstit 

informuesparaqitës 



• të tregojë se cilat janë teknikat e shkrimit informues-paraqitës; 

• të përdorë teknikat për të shkruar një tekst informues-paraqitës; 

• të përshtatë një tekst informues-paraqitës për mosha të ndryshme. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, tekste informuese-paraqitëse të llojeve të 

ndryshme, shkumësa me ngjyra, tabela etj. 


Bashkëbisedim, lexim i drejtuar, pema e mendimit, pyetje-përgjigje, diskutim, punë e 

pavarur, punë në grup. 

Hapi I (bashkëbisedim, lexim i drejtuar, pema e mendimit) 

Mësuesi/ja nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Diskutohet mbi elementet përbërëse të 

tekstit informues-paraqitës të identifi kuara në tekstin e ushtrimit 3. 

Nxënësit përmbledhin bashkë me mësuesin/en disa tipare të këtij lloji në organizuesin grafi k Pema 

e mendimit. 

Teksti informues-paraqitës 

trajton një dukuri të caktuar 

organizohet në paragrafë 

paraqitje objektive 

plota, koherente 

leksik teknik 

përdorimi i lidhëzave/ndajfoljeve 

vendos marrëdhënie me dukuri të tjera 

çdo paragraf përmban informacion 

marrës të specializuar 

informacioni paraqitet 

sipas një rendi logjik 

sintaksë e thjeshtë 

shoqërohen me elemente grafi ke 

Hapi II (pyetje-përgjigje, diskutim) 

Mësuesi/ja ka shkruar në tabelë disa argument/tituj tekstesh informative-paraqitëse. U kërkon nxënësve 

të shkruajnë një të tillë. 

- Kalaja e Elbasanit, mungesa e vijueshmërisë, 

- fakt shqetësues, pirja e duhanit dhe pasojat e tij, përdorimi i internetit - prirje apo domosdoshmëri 

e kohës, 

- Lasgush Poradeci, jeta e shkrimtarit në harrim. 

Natyrshëm lind pyetja: 

- A mund të shkruajmë një tekst informativ-paraqitës në mënyrë të zakonshme Pse 

Përgjigjet e nxënësve mund të jenë të natyrave të ndryshme; Po, Jo, është e vështirë 

Jepen argumente nga më të ndryshmit: 

75


Mësuesi/ja fi llon të udhëzojë nxënësit për hapat që duhen ndjekur për të shkruar një tekst informuesparaqitës. 

a. situata komunikuese ku ndodhet shkruesi: 

- kujt i drejtohet shkrimi (njohja e marrësit); 

- synimi i shkrimit; 

- gjatësia e tekstit; 

- koha në dispozicion. 

b. përcaktohen pikat kyç të informacionit që do të shkruhet; 

c. organizimi i tekstit (hyrja, trungu, mbyllja); 

d. rishikimi i tekstit. 

Hidhen në diskutim ide të ndryshme se cilat janë referentët (tematika) për të cilët nxënësi mund të 

shkruajnë një tekst informues, si dhe llojin: analitik apo sintetik. 

• Informojmë klasën mbi mbledhje e këshillit të prindërve dhe vendimet që u morën atje (relacion/ 

proces - verbal), 

• Analizojmë në një ese cilët janë faktorët që ndikojnë negativisht në jetën tonë nga pirja e 

duhanit. 

• Shkruajmë një tekst informues - paraqitës ku të shpjegojmë se kalaja e Elbasanit ka qenë urë 

lidhëse e hershme e Bizantit. 

Shpjegojmë në një ese nëse interneti dhe përdorimi i tij, sot është prirje apo domosdoshmëri. 

Shkruajmë një biografi me të dhëna mbi jetën e poetit të njohur Lasgush Poradeci. 

Tekst sintetik 

Shkrimi i një procesverbali 

a. Përcaktimi i strukturës: 

• Shënohet fi llimisht data, ora dhe lloji i mbledhjes. 

• Rendi i problemeve të diskutuara. 

• Dallohet prania e të pranishmëve. 

• Diskutimi i pikës së parë të rendit të ditës: një informacion nga kujdestarja e klasës për frekuentimin 

gjatë javës së kaluar. 

• Informacioni paraqit shkurtimisht të dhëna për vijimin, mungesat ditore dhe nxënësit 

problematikë. 

• Diskutime nga mësuesit/es e lëndës. 

• Diskutime nga prindërit mbi shqetësimet që ata kanë lidhur me këtë problem. 

• Marrja e masave për eliminimin e problemit. 

• Vendimet e marra. 

• Pasi hodhën rendin e çështjeve për diskutim, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të trajtojnë me kujdes 

vendosjen e argumenteve me rrjedhë logjike. 

b. Kalohet në ndërtimin e paragrafëve, të cilët duhet të jenë të larmishëm dhe me fjali të ndryshme. 

c. Më pas kalohet në fazën e rishikimit të tekstit; stili të jetë i përshtatshëm për situatën, si dhe 

kontrollohet ana sintaksore, shenjat e pikësimit dhe drejtshkrimi. 

(Mësuesi/ja jep shembull konkret duke ndërtuar konkretisht një tekst të thjeshtë paraqitës.) 

76


Procesverbal 

I mbajtur, më 14 dhjetor 2008, ora 13.30, në mbledhjen e klasës II A, e mbledhur për të 

diskutuar për rendin e ditës: 

1. Rreth problemeve të vijueshmërisë; 

2. Parashtrime të problemeve të ndryshme, sipas rastit. 

Janë të pranishëm nxënësit e klasës II A, mësuesja kujdestare, mësuesit e lëndëve, bordi i 

prindërve. 

Kryetarja e këshillit të klasës, pasi konstaton praninë e të pranishmëve, e deklaroi të hapur 

mbledhjen. 

1. Për pikën e parë të rendit të ditës lexon raportin ........................ 

Në raport silleshin të dhëna rreth situatës së krijuar dhe e përqendronte vëmendjen te grupi i 

nxënësve, të cilët kanë numër të madh mungesash. 

2. Më pas diskutuan mësuesit e lëndëve letërsi, matematikë, gjeografi . Shqetësimi i tyre ngrihet 

mbi faktin se parregullsia në vijueshmëri iu shkakton nxënësve një shkëputje nga procesi 

mësimor duke krijuar boshllëqe tek ata. Mësuesi i biologjisë A.T. shtoi se një pjesë e këtij grupi 

nxënësish rrezikojnë të mos e kalojnë klasën për shkak të mungesave. 

Diskutimet vijuan me shqetësimet e ngritura nga prindërit, të cilët i shihnin këto mungesa si të 

pajustifi kueshme dhe kërkuan që këta nxënës të merrnin përsipër përgjegjësitë e tyre. 

3. Në fund u morën vendime të rëndësishme për përmirësimin e kësaj situate. Nxënësit u 

angazhuan se do të kryenin detyrat që u kërkonte shkolla me shumë përgjegjësi duke pasur 

mbështetjen e plotë të mësuesve dhe prindërve. 

Pasi falënderoi pjesëmarrësit, kryetarja e këshillit të klasës e shpalli mbledhjen të mbyllur. 

Sekretarja 

B. Bardhi 

Hapi III (punë e pavarur) 

Punohet ushtrimi 2. 

Nxënësit ndërtojnë një tekst informues - paraqitës nga fusha e historisë, me temë: Kështjella 

Skampis e Elbasanit. (Shfrytëzojnë të dhëna që kanë siguruar nga burime të ndryshme ose të 

sjella nga mësuesi/ja në klasë.) 

Hyrja Kështjella Skampis ndodhet në qytetin e Elbasanit dhe ngjall kureshtjen e çdo njeriu që viziton Elbasanin. 

Trungu. Kështjella përfaqëson një castrum satum, qendër e një legjioni romak. Është ndërtuar sipas një plani ortogonal 

që bën kryqëzimin e dy rrugëve me drejtim P-L dhe V-J. Ka katër hyrje, të cilat mbrohen nga kulla. Kështjella është e 

pajisur me 26 kulla, të cilat, pavarësisht nga forma e tyre, dalin 8-9 m larg murit rrethues. Përbërja e murit rrethues të 

kështjellës tregon për tri periudhat kryesore të ndërtimit që janë: periudha e vonë romake, e hershme bizantine dhe 

periudha osmane. Të dhënat dhe analizat në lidhje me të gjitha fortifikimet në Gadishullin Ballkanik e përcaktojnë 

Kështjellën e Skampisit të ndërtuar në kohën e perandorit romak Dioklecian në vitin 284-305 p.e.s. ... 

Mbyllja. Po të vizitoni kështjellën do të mësoni dhe shumë gjëra interesante për të. 

77


Për të shkruar hyrjen e mbylljen e një teksti informues-paraqitës duhet të kesh parasysh marrësin dhe 

qëllimin. 

Artikull gazete 

“Kështjella Skampis”, dëshmia që shndrit trashëgiminë. 

Nuk është shqetësuese sesa intriguese. Kalaja 2000-vjeçare, përbri sheshqendrës së qytetit, do të ketë shumë 

shpejt tjetër pamje. E fshehur pas pemëve shekullore, ajo shpesh humbte rëndësinë dhe vlerën e saj historike, 

duke lënë pluhurin e viteve të bënte punën e tij. Banorët e lashtë të Elbasanit ia njohin të fshehtat dhe historinë, por 

ka midis tyre nga ata që shpesh pyesin: ç’ka qenë, ku e ka zanafi llën 

E ndodhur në mes të qytetit të Elbasanit, përfaqëson një castrum satum (qendër e një legjioni romak). 

Ndërtuar sipas një plani ortogonal që bën kryqëzimin midis dy rrugëve me drejtim P-L dhe V-J, ajo luante një rol të 

rëndësishëm në rrugët lidhëse midis Perëndimit dhe Lindjes. Përbëhej nga 4 hyrje, të cilat mbroheshin nga kullat. 

Ato përdoreshin për qëllime të ndryshme dhe gjendeshin 8-9 m larg nga muri rrethues. Periudha e ndërtimit të saj 

daton rreth vitit 284-305 të e.s., kohë e cila lidhet ngushtë me perandorin romak Dioklician. 

Më pas ajo do t’u rezistonte kohërave të ndryshme. Fanatike për të ruajtur të gjalla dëshmitë historike dhe ato 

arkeologjike, iu desh të sakrifi konte nga vetja e, gjithsesi, bëri të mundur që një pjesë e mirë e pasurisë që mbarte 

të arrinte deri në ditët tona. Kështu na jepet mundësia të admirojmë ... 

E gjithë kjo pasuri historike dhe vlerash shpesh nga pesha e kohës zbehet, humb ngjyrën e saj të vërtetë, nëse nuk 

kujdesemi që ajo të rrezatojë e të dëshmojë atë çka është pronë e jona, e kombit tonë. 

Dhe pikërisht kështu ndodhi në Elbasan. Projekti i kohëve të fundit për restaurimin e kësaj pasurie kombëtare do të 

bëjë të mundur t’i ndryshojë pamjen kalasë së vjetër prej guri me dëshmi të rënda mbi supe. Pamja e saj fl et vetë. 

E, me siguri, më pas, elbasanasit, ..por jo vetëm ata, do të thonë “dëshmia që shndrit trashëgiminë”. 

Hapi IV (punë në grup) 

Mësuesi/ja e ndan klasën në dy grupe të mëdha. 

Grupi I përshtat tekstin e ndërtuar sipas kërkesave të ushtrimit 2 për nxënësit e klasës së tretë. 

Kalaja e Skampis ndodhet në qendër të qyteti të Elbasanit. Ajo është ndërtuar rreth 2000 vjet më parë. Në të 

strehohej ushtria romake. Kjo kala ka luajtur një rol një rol të rëndësishëm për zhvillimin e zonave të banimit 

përreth. Aty kalonin rrugët që të çonin drejt Lindjes dhe Perëndimit. Si e tillë u shfrytëzua më vonë nga perandoritë 

e huaja për të pushtuar tokat shqiptare. 

Grupi II përshtat tekstin për ta paraqitur në një enciklopedi. 

Kështjella Skampis ndodhet në qytetin e Elbasanit. Ajo përfaqëson një castrum satum, qendër e një legjioni romak. 

Është ndërtuar sipas një plani ortogonal, që bën kryqëzimin e dy rrugëve me drejtim P-L dhe V-J. Ka katër hyrje, të 

cilat mbrohen nga kulla. Kështjella është e pajisur me 26 kulla, të cilat, pavarësisht nga forma e tyre, dalin 8-9 m larg 

murit rrethues. Përbërja e murit rrethues të kështjellës tregon për tri periudhat kryesore të ndërtimit, që janë: periudha 

e vonë romake, e hershme bizantine dhe periudha osmane. Nga të dhënat arkeologjike rezulton se Kështjella e 

Skampisit është ndërtuar në kohën e perandorit romak Dioklician, në vitet 284-305 e.s. 

 

Detyrë shtëpie. a) ushtrimi 1, b) Sillni në klasë tekste me natyrë udhëzuese. 


78


Tema 

Teksti 

udhëzues 


• të identifi kojë tekstin udhëzues dhe të dallojë veçoritë e tij; 

• të dallojë llojet e ndryshme të tekstit udhëzues nëpërmjet funksionit të tyre; 

• të analizojë veçoritë gjuhësore të teksteve të ndryshme udhëzuese. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, tekste udhëzuese të llojeve të ndryshme, 


Tekst udhëzues 

Përdorimi i solucioneve pastruese Domestikos 

Lani lavamanin dhe vaskën rregullisht me zbardhues të trashë Domestikos. Fillimisht hiqni 

njollat e papastra të shkumës dhe sapunit dhe pastaj përdorni Domestikos për të eliminuar 

mikrobet dhe për të hequr çngjyrimin. Në fund shpëlajeni mirë me ujë të pastër. 

Për ta shmangur mykun dhe papastërtitë e tjera, lani pjesët plastike mbrojtëse të vaskës 

dhe dushit rregullisht me zbardhues të trashë Domestikos. Pas gjysmë ore shpëlajini me 

solucionin e holluar dhe në fund me ujë të pastër … Kujdes, nuk duhet ta përdorni këtë 

solucion në pjesët metalike, sepse i dëmton. 

Neni 1 

Neni 2 

Tekst udhëzues nga fusha e legjislacionit 

1. Shqipëria është republikë parlamentare. 

2. Republika e Shqipërisë është shtet unitar dhe i pandashëm. 

3. Qeverisja bazohet në një sistem zgjedhjesh të lira, të barabarta, të përgjithshme e 

periodike. 

1. Sovraniteti në Republikën e Shqipërisë i përket popullit. 

2. Populli e ushtron sovranitetin nëpërmjet përfaqësuesve të tij ose drejtpërsëdrejti. 

3. Për ruajtjen e paqes dhe të interesave kombëtare, Republika e Shqipërisë mund 

të marrë pjesë në një sistem sigurimi kolektiv, në bazë të një ligji të miratuar me 

shumicën e të gjithë anëtarëve të Kuvendit. 

Neni 14 

1. Gjuha zyrtare në Republikën e Shqipërisë është shqipja. 

2. Flamuri kombëtar është i kuq me një shqiponjë të zezë dykrenore në mes. 

3. Stema e Republikës së Shqipërisë paraqet një shqyt me fushë të kuqe me një 

shqiponjë të zezë dykrenore në mes. Në krye të shqytit, me ngjyrë të artë, është 

vendosur përkrenarja e Skënderbeut. 

4. Himni kombëtar është “Rreth Flamurit të përbashkuar”. 

5. Festa Kombëtare e Republikës së Shqipërisë është Dita e Flamurit, 28 Nëntori. 

6. Kryeqyteti i Republikës së Shqipërisë është Tirana. 

7. Forma dhe përmasat e simboleve kombëtare, përmbajtja e tekstit të Himnit kombëtar, 

si dhe përdorimi i tyre rregullohen me ligj. 

Udhëzues për përdorimin e shtrydhëses së frutave. 

Nxirrni me kujdes të gjitha pjesët përbërëse të shtrydhëses, lajini, thajini me një pecetë 

të thatë dhe më pas montojini. Pjesa e parë (1) që vendoset është koshi. Kujdesuni që 

ai të mbështetet mirë në pjesën e motorit (2). Më pas vendosni pjatën mbështetëse (3) 

dhe kulluesen e lëngut (4) mbi njëra-tjetrën. Kapaku mbulues (5) vendoset mbi to. Kujdes, 

siguroni krahët anësorë (6) të mbërthehen me kapakun mbulues (5). Në fund provoni të 

shtypni butonin (7) dhe mund të merrni lëngun tuaj të frutave në moment. 

79


Recetë gatimi 

Mollë të skuqura me brumë të ardhur (të fryrë) 

Për 4-5 veta duhen: mollë 4-5 kokrra, sheqer 3-4 lugë gjelle, qumësht një filxhan çaji, vezë dy 

kokrra, yndyrë dy fi lxhan kafeje. 

Mollët, pasi qërohen, u hiqen në formë tubi zemrat dhe farat, priten në rrathë. Vihen në një tas 

porcelani dhe spërkaten me sheqer dhe verë. Në të njëjtën kohë përgatitim brumin e fryrë. 

Në një enë porcelani rrahim të bardhat e vezëve, kurse në një pjatë të thellë, ku kemi të 

verdhat e vezëve, hidhet pak qumësht dhe miell, pastaj të verdhat e vezëve i bashkojmë me 

të bardhat dhe shtojmë pak sheqer dhe pak kripë. 

Mollët kalohen në miell pastaj në brumë të ardhur (të fryrë) dhe hidhen në tenxhere me vaj të 

nxehtë, ku skuqen nga të dyja anët. Shërbehen të spërkatura me sheqer pluhur. 

Fjalët e theksuara janë tregues i elementeve përbërëse të këtyre teksteve, sidomos 

i stilit, regjistrit të gjuhës, sintaksës, terminologjisë, leksikut, qartësisë, saktësisë, 

përdorimit të kohëve të foljes dhe formave foljore. 


Diskutim, ditari dypjesësh, mendo/ puno në dyshe/ shkëmbe me të tjerët. 



Mësimi nis me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Diskutohet rreth eseve të nxënësve duke identifi kuar 

veçori të tekstit informativ-paraqitës. 

Më pas lexohen disa nga tekstet e llojit udhëzues që kanë sjellë nxënësit në klasë. (Mësuesi/ja 

tregon kujdes që ato të jenë tekste udhëzuese.) 


- Ç’lloje tekstesh janë Nga ndryshojnë nga tekstet që kemi parë deri tani 

Përgjigjet do të jenë të natyrave të ndryshme - tekstet që kemi parë përshkruanin, informonin. Këto 

tekste tregojnë rregulla, udhëzojnë etj. 


Ditari dypjesësh është një metodë që i bën nxënësit të lexojnë në mënyrë të 

qëllimshme dhe të reflektojnë për të. Nga informacioni i lexuar, zgjidhet një 

fragment dhe bëhet komenti i saj, në të cilin nxënësit mund të shprehin një 

qëndrim pohues ose mohues, mund të shkruajë një pyetje që u lind ose u 

përgjigjen një sërë pyetjesh, diçka që u kujtohet nga përvoja e tyre etj. 

Mësuesi/ja përqendron vëmendjen e nxënësve te tri tekste udhëzuese, të cilat janë përgatitur prej 

tij/saj dhe u janë shpërndarë nxënësve (disa nene të Kushtetutës, Udhëzuesi praktik mbi solucionin 

pastruesin Domestikos, Udhëzues përdorimi për shtrydhësen e frutave, Recetë gatimi). 

Pasi nxënësit i lexojnë me vëmendje për 5 minuta, mësuesi/ja orienton të punohet me metodën 

ditari dypjesësh, i cili përmban pyetje, të cilave nxënësit duhet t’u përgjigjen. 

80


Pyetja 

Çfarë funksioni kanë këto 

tekste 

Çfarë kërkon dhënësi 

(autori i tekstit) nga 

marrësi i tij 

Cilat janë tekste 

udhëzuese 

Si janë ndërtuar këto 

tekste 

Çfarë synojnë këto lloj 

tekstesh 

Nga se karakterizohet 

gjuha e përdorur në tekste 

ligjore 

Cilat janë karakteristikat 

e veçanta gjuhësore të 

udhëzuesve të përdorimit 

të objekteve 

Komenti 

Udhëzojnë, tregojnë rregulla që duhet t’u përmbahemi për të kryer një veprimtari të 

caktuar. 

Të njohë autoritetin e dërguesit dhe të zbatojë rregullat dhe normat që shkruhen në 

tekst. 

Ligjet, rregullat e rregulloreve të ndryshme, udhëzuesit. 

Fjalët, fjalitë, paragrafët kanë renditje të detyrueshme. 

Pjesët renditen sipas hierarkisë, të renditura numerikisht, pra, janë nenet, pikat, paragrafët. 

Veprimet kryhen sipas kohës: në fi llim, më pas, në fund. 

Teksti të jetë i qartë në mënyrë maksimale, të mos lërë shteg për interpretime, po të gjithë 

marrësit duhet ta kuptojnë dhe ta zbatojnë në të njëjtën mënyrë). 

Gjuha e përdorur në tekstet udhëzuese është në varësi të llojit të tekstit. 

Në tekstet ligjore: 

- regjistri është formal dhe jovetjak, 

- leksiku teknik dhe specifi k, përdoren terma juridikë, 

- struktura e ndërlikuar, 

- përdoret veta III dhe format foljore modale (duhet, do bërë), 

- folje janë kryesisht në mënyrën lidhore e dëftore, 

- parafrazime të gjata. 

Jepen udhëzime si funksionojnë e vihen në përdorim objektet, 

- përdoret terminologji e caktuar, 

- renditja kohore e fakteve, 

- përdoren foljet në mënyrë urdhërore, (njëjës ose shumës) ose folje në trajtën joveprore, 

- fjalitë janë të shkurtra. 

Mësuesi/ja i drejton nxënësit të lexojnë faqen 58 të tekstit. Pasi njihen me teknikat e tekstit udhëzues, 

nxënësve u kërkohet përcaktimi i tyre në tekste konkrete: Receta e gatimit, udhëzuesi për përdorimin e 

telefonit, pjesë nga Kushtetuta dhe tekste që i kanë sjellë vetë nxënësit ose i ka përgatitur mësuesi/ja. 

Mendo/puno në dyshe/shkëmbe me të tjerët është një teknikë që gërsheton të 

menduarin me të folurin dhe të shkruarin. Realizimi i saj kalon në tri faza: 

a) nxënësit marrin detyrën nga mësuesi/ja; 

b) mendimet i shkruajnë në fletore dhe i diskutojnë me shokun e bankës dhe më pas 

dalin në përfundime të përbashkëta. 

c) nga diskutimi në çift kalohet në diskutimin në grup, ku diskutimi ka një rrjet më të 

gjerë. Në fund dalin me një mendim të përbashkët si grup. 

Hapi i III (mendo/ puno në dyshe/ shkëmbe me të tjerët) 

Për kryerjen e ushtrimeve 1, 2, 3 mësuesi/ja e ndan klasën në tri grupe. Secili prej grupeve 

diskuton mbi elementet e ushtrimeve, fi llimisht në çift dhe pastaj në grup. Në fund dalin me një 

mendim të përbashkët të mbështetur në argumente. 

Ushtrimi 1 

Fjalët e nënvizuara janë folje. Format e foljeve tregojnë tiparin karakteristik për tekstet udhëzuese: 

• Fojlet janë në kohën e tashme, në mënyrën dëftore dhe lidhore, 

qëndrojnë - k. e tashme, mënyra dëftore, forma veprore. 

të respektojnë - k. e tashme, mënyra lidhore, forma veprore. 

• ndeshim dhe folje në formën joveprore të tilla, si: 

pritet, vendoset, hiqet, shtohet - e tashme, dëftore, forma joveprore. 

të mbulohen - e tashme, lidhore, forma joveprore. 

81


Ushtrimi 2 

Tekstet dallohen nga leksiku, struktura e fjalisë dhe regjistri. 

Teksti I është tekst udhëzues në formën e ligjit. Leksiku i përket regjistrit formal, është 

specifi k, përdoren terma nga fusha ligjore: të drejtat, liritë themelore, rend juridik, të 

padhunueshme, të patjetërsueshme, organet e pushtetit publik ... etj. 

Struktura e fjalisë është e ndërlikuar: Të drejtat dhe liritë themelore të njeriut janë të 

pandashme, të patjetërsueshme, të padhunueshme dhe qëndrojnë në themel të gjithë 

rendit publik. 

Përdoren folje në vetën III: qëndrojnë, të respektojnë, të kontribuojnë, janë, si dhe folje 

modale: duhet, do. 

Teksti II. Leksiku i përket regjistrit formal, është teknik dhe specifi k, me terma nga fusha 

e teknikës. Terminologjia lidhet me shpjegimin se si funksionojnë objekte të caktuara. 

Hiqni kapakun e baterisë, duke e rrëshqitur poshtë shqekëzën liruese të baterisë, kartën 

SIM, mbajtësen, futeni baterinë në anën e etiketës nga lart, kontaktet elektrike etj. 

Struktura e fjalisë: fjali të shkurtra ose fjali të përbëra bashkërenditëse, ku pjesët lidhen 

me lidhëza bashkërenditëse ose pa lidhëza. 

Foljet zakonisht përdoren në vetën II shumës, në mënyrën urdhërore. 

Teksti III. Leksiku i përket regjistrit joformal, përdoren fjalë kryesisht nga fusha leksikore 

e kuzhinës: pula e pastruar, e larë pritet në thela... kaurdiset, shtohet lëngu i pulës që të 

mos bëhet me kokrra... 

Struktura e fjalisë: fjali të shkurtra ose fjali të përbëra bashkërenditëse, ku pjesët lidhen 

me lidhëza bashkërenditëse ose pa lidhëza. 

Foljet zakonisht përdoren në trajtën veprore, veta II shumës, mënyra urdhërore dhe në 

vetën I shumës, mënyra dëftore ose në trajtën joveprore, veta III, m. dëftore. 

Ushtrimi 3 

Teksti III 

• Karakterizohet nga renditje kohore e të dhënave: pula e pastruar, e larë, vendoset 

në tenxhere ... 

• foljet janë në mënyrën dëftore, në vetën e tretë shumës, në formën joveprore ose 

në urdhërore: presim, lajmë, pritet, lahet, të mbulohet, kaurdiset, rregullohet, hiqet, 

shërbehet, prit në fi llim pulën, pastaj laje etj. 

• Fjalitë janë të shkurtra, të thjeshta ose të përbëra, zakonisht me marrëdhënie 

bashkërenditëse: Pastaj hiqet nga zjarri dhe përzihet me arra të shtypura. 

Diskutim i lirë rreth këtyre teksteve. 

 

Detyrë shtëpie. Gjeni tri tekste udhëzuese të llojeve të ndryshme, analizoni elementet përbërëse të tyre. 

82 

Mësuesi/ja vlerëson punën e nxënësve në grup dhe në mënyrë individuale, kujdes tregon në kontributin e 

punës së nxënësve në aspekte të veçanta. Vlerësohet ora e mësimit.


Tema 

Teknikat e 

shkrimit të 

një teksti 

udhëzues 


• të tregojë se cilat janë teknikat e shkrimit të tekstit udhëzues; 

• të përdorë teknikat e shkrimit udhëzues për të shkruar tekste të ndryshme udhëzuese. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, tekste udhëzuese të llojeve të ndryshme, 


Tekst udhëzues për përdorimin e solucioneve pastruese 

Lani lavamanin dhe vaskën rregullisht me zbardhues të trashë Domestos. Fillimisht hiqni 

njollat e papastra të shkumës dhe sapunit dhe pastaj përdorni Domestos për të eleminuar 

mikrobet dhe për të hequr çngjyrimin. Në fund shpëlajeni mirë me ujë të pastër. 

Për ta shmangur mykun dhe papastërtitë e tjera, lani pjesët plastike mbrojtëse ndaj rrëshqitjes 

të vaskës dhe dushit rregullisht me zbardhues të trashë Domestos. Pas gjysëm ore shpëlajini 

me solucionin e holluar dhe në fund me ujë të pastër…kujdes nuk duhet ta përdorni këtë 

solucion në pjesët metalike, sepse i dëmton. 

Tekst udhëzues nga fusha e legjislacionit 

Kreu III 

TË NDREJTAT E NJËSIVE TË QEVERISJES VENDORE 

Neni 7 

1. Organet e njësive të qeverisjes vendore mund të ndërmarrin nisma me interes publik vendor 

për çdo çështje që nuk u ndalohet me ligj ose që nuk i është dhënë ekskluzivisht me ligj një 

organi tjetër shtetëror. 

2. Organet e njësive të qeverisjes vendore ushtrojnë kompetencat e tyre nëpërmjet vendimeve, 

urdhëresave dhe urdhrave. 

Neni 8 

Të drejtat e njësive të qeverisjes vendore 

1. Njësitë e qeverisjes vendore gëzojnë këto të drejta: 

I. E drejta e qeverisjes 

a) përcaktojnë masa që ato gjykojnë të nevojshme për kryerjen e funksioneve dhe ushtrimin 

e kompetencave. 

b) Bazuar në Kushtetutë, ligje dhe akte nënligjore të nxjerra në bazë dhe për zbatim të tyre për 

kryerjen e funksioneve dhe ushtrimin e kompetencave, nxjerrin urdhëresa, vendime dhe urdhra 

që janë të detyrueshme për të gjitha subjektet e përfshira në akt, në juridiksionin e tyre... 

II. E drejta e pronësisë 

a) Njësitë e qeverisjes vendore ushtrojnë të drejtën e pronësisë. Ato fi tojnë, shesin dhe japin 

në përdorim pronën e paluajtshme ose të luajtshme të tyre, si dhe ushtrojnë të drejta të tjera 

sipas mënyrës së përcaktuar në ligj... 

III. e drejta e mbledhjes së të ardhurave dhe e bërjes së shpenzimeve 

a) Krijojnë, mbledhin të ardhura dhe bëjnë shpenzime për përmbushjen e funksioneve të tyre. 

b) Vendosin taksa e tarifa për shërbimet si dhe nivelin e tyre në përputhje me legjislacionin fuqi 

dhe interesat bashkiake... 

VII. të drejta të tjera 

1. a) Japin tituj nderi dhe stimuj. 

b) Vendosin emërtimet e territoreve, objekteve dhe institucioneve nën juridiksionin e tyre, 

sipas kritereve të përcaktuara me ligj. 

2. Njësitë e qeverisjes vendore kanë vulën dhe simbolin e tyre. 

3. Të drejtat e mësipërme ushtrohen nga organet e njësive të qeverisjes vendore, sipas 

përcaktimeve të bëra në ligj. 

Shkëputur nga ligji nr. 8652, datë 31.7.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore” 

83



Recetë keku me mollë 

Përbërësit: miell, kos, vezë, sheqer, gjalpë, mollë, arra, kanellë, sodë, sheqer pluhur 

Përgatitja 

Qërojmë mollët dhe i presim në copa të vogla, po jo shumë të imëta. Mbi mollët e copëtuara 

hedhim kanellë. Rrahim në një tas gjalpin me sheqerin derisa të bëhet një masë e tretur. Mbi 

të hedhim vezët dhe i rrahim mirë, pastaj hedhim kosin, duke i trazuar vazhdimisht në të njëjtin 

drejtim. Kësaj mase i shtojmë pak nga pak miellin, deri sa të bëhet një masë homogjene. 

Hedhim sodën, që e kemi tretur në pak kos si dhe një gotë të vogël me konjak. E përziejmë mirë 

dhe në fund hedhim mollët e përgatitura dhe arrat që janë të thërrmuara trashë. 

Brumin e përgatitur e hedhim në një tavë të lyer me gjalpë dhe e vëmë të piqet në furrë. 

Pasi keku është pjekur, e lëmë të ftohet pak, e përmbysim në një tavë tjetër dhe e pudrosim 

me sheqer pluhur! 

Suksesi i kekut tuaj është i garantuar. 

Ju bëftë mirë! 

Udhëzues i përdorimit të ilaçeve 

Sulfasalazin EN tableta gastro-rezistente 

Salozosulfapiridinë Informacion për pacientin 

Përmbajtja 

1 tabletë gastro-rezistente përmban 500 mg sulfapiridinë. 

Përbërës të tjerë: azo ngjyrë E 102. 

Vetitë dhe veprimi 

Salozosulfapiridinë është një azo përbërës i acidit 5-aminosalicilik me sulfapiridinën. Ai 

është një bar antiinfl amator intestinal dhe antireumatik ... 

Indikimet 

Bari rekomandohet në mjekimin e krizave akute... 

Kundërindikimet 

Nuk duhet të merrni barin , nëse jeni të ndjeshëm ndaj sulfanamideve... 

Masa paraprake 

Përpara fillimit të mjekimeve ...rekomandohet të bëhet një ekzaminim laboratorik i gjakut.... 

Ndërveprimet 

Nëse gjatë mjekimit me Sulfasalazinë ju merrni barna të tjera, duhet të konsultoheni me 

mjekut tuaj ... 

Dozimi dhe administrimi 

Duhen ndjekur në mënyrë të saktë këshillat e mjekut. Madhësia e dozës varet nga shkalla 

e rëndesës së sëmundjes ... 

Mbidozimi 

Doza të mëdha Sulfasalazine mund të shkaktojnë të përziera, dhimbje barku... . nëse 

shfaqen këto shenja, duhet ulur doza. 


Diskutim, pema e mendjes, lexim hap pas hapi, punë e pavarur, mendo/ puno në 

dyshe/ shkëmbe me të tjerët, prezantim i punës së bërë. 

Hapi I (diskutim, pema e mendjes) 

Mësimi nis me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Diskutohet rreth teksteve udhëzuese që nxënësit kanë 

sjellë duke përqendruar vëmendjen tek elementet që janë vënë në dukje nga nxënësit. 

Ndërtohet së bashku me nxënësit pema e mendimit rreth karakteristikave të tekstit udhëzues. 

tregon rregulla që duhet t’i përmbahemi për të kryer një veprimtari 

renditje kohore veprimesh 

kërkon që marrësi t’i zbatojë këto rregulla 

84 


gjuhë teknike, formale, jopersonale, 

lloje të ndryshme tekstesh: 

ligje, udhëzues përdorimi, receta 

ka pjesë hierarkike 

synon qartësi maksimale


Hapi II (lexim hap pas hapi, punë e pavarur, mendo/ puno në dyshe/shkëmbe me të tjerët) 

Nxënësit lexojnë hap pas hapi teknikat në udhëzuesin e teknikave të shkrimit të një teksti udhëzues 

dhe diskutojnë për paqartësitë që u lindin, të cilat sqarohen me ndihmën e mësuesit/es. 

Më pas drejtohet vëmendja e nxënësve te tekstet që janë sjellë si shembull dhe që janë afi shuar 

në tabelë ose u shpërndahen nxënësve në shirita letre. Diskutohen karakteristikat e tyre. 

Pasi përsëriten karakteristikat e tekstit udhëzues, nxënësit ndahen në tri grupe dhe punojnë të pavarur. 

Secili grup do të shkruajë një tekst udhëzues, i cili mund të jetë: udhëzues përdorimi, recetë, 

rregullore. 

Grupi I - recetë gatimi me gjellë karakteristike të zonës. 

Grupi II - tekst udhëzimi për mënyrën e përdorimit të një pajisjeje. 

Grupi III - rregulloren e bibliotekës së shkollës. 

Brenda grupit nxënësit diskutojnë për llojin e recetës dhe, duke u ndarë në grupe më të vogla, 

shkruajnë lloje të ndryshme recetash. Pasi mbarojnë punën, i shkëmbejnë fl etoret, diskutojnë 

se cila është receta më e mirë, zgjedhin punimin më të mirë që do të paraqitin në emër të 

grupit para klasës. Më pas vendosin recetën më të mirë dhe ndërtojnë punën sipas udhëzuesit. 

Rindahen në tri grupe të vogla dhe punojnë zinxhir. 

Grupi I - rishikon informacionin. 

Grupi II - merret me organizimin e tekstit. 

Grupi III - rishikon tekstin dhe i jep dorën përfundimtare. 

E njëjta gjë organizohet dhe me grupet e tjera, të cilat do të merren me hartimin e rregullores së 

bibliotekës së shkollës dhe udhëzuesit të përdorimit të një pajisjeje. 

Hapi III (prezantim i punës së bërë) 

Në fund çdo grup prezanton punën e bërë para klasës duke shpjeguar mënyrën e shkrimit të tekstit. 

Kjo pjesë e mësimit mund të organizohet në formë konkursi. Nxënësit mund të vlerësojnë punën 

e njëri-tjetrit dhe të bëjnë korrigjime apo sugjerime të mundshme të bazuar në argumente. 

Detyrë shtëpie. Sillni në klasë tekste të ndryshme argumentuese. 

Mësuesi/ja vlerëson punën e nxënësve në grup dhe në mënyrë individuale, kujdes tregon në kontributin 

e punës së nxënësit në aspekte të veçanta. Vlerësohet ora e mësimit. 

Tema 

Teksti 

argumentues 


• të identifi kojë funksionin e tekstit argumentues; 

• të tregojë karakteristikat e tekstit argumentues; 

• të identifi kojë nëpërmjet skemës mënyrën e paraqitjes së argumentit; 

• të gjejë argumentet dhe veçoritë gjuhësore në një tekst argumentues. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, tekste argumentuese të llojeve të ndryshme, 



Bashkëbisedim i kombinuar me shpjegim, praktikë e drejtuar, dora e fshehtë, analiza 

e gjuhës së përdorur. 

85 

85



Hapi I (bashkëbisedim i kombinuar me shpjegim) 

Mësimi nis me detyrën e shtëpisë. U kërkohet nxënësve të lexojnë disa nga tekstet argumentuese 

të sjella në klasë. 

Pasi dëgjon tekstet, mësuesi/ja drejton këto pyetje: 

- Pse është tekst argumentues 

- Çfarë të bën ta klasifi kosh këtë tekst si të tillë 

- Ç’kuptoni me fjalën argument 

- Ç’do të thotë për ju të argumentosh 

Pasi dëgjon përgjigjet e nxënësve mësuesi/ja shpjegon termin argument, të argumentosh, fakt. 

Shpjegimi sipas Fjalorit të gjuhës së sotme shqipe 

Argumenti është një element arsyetimi – një fakt, një vërejtje, një gjykim, një analizë mbi të cilin mbështetet 

autori për të përligjur tezën. Këtë gjë ai e bën duke u mbështetur në shembuj, të cilët janë fakte reale, referenca 

konkrete që shërbejnë për të ilustruar argumentimin. 

Të argumentosh do të thotë të paraqitësh argumente për një çështje, të vërtetosh me argumente, me prova 

vërtetësinë e tezës së hedhur, pra të mbrosh argumentin duke u mbështetur pikërisht në këta shembuj që janë 

pjesë reale e faktit për ta bërë atë të prekshëm dhe të kuptueshëm. 

Fakt-i 

1. Ngjarje a veprim që ka ndodhur në të vërtetë; diçka që ekziston objektivisht e realisht, diçka që 

është e vërtetë. Fakt historik. Fakt gjuhësor. Është fakt. 

2. Dëshmi a diçka tjetër që njihet e pranohet si e vërtetë dhe shërben për të argumentuar, për të 

provuar a për të kundërshtuar një mendim, një tezë etj. ose për të arritur një përfundim. 

Mësuesi/ja rikthen vëmendjen e nxënësve te tekstet që ata kanë sjellë dhe u kërkon të vëzhgojnë 

dhe të zbulojnë: 

- Çfarë trajton - Ide ose teza për çështje të ndryshme. 

- Cili është funksioni – Të bindë marrësin e tekstit për vlefshmërinë e tezave që trajtohen. 

- Cili është lloji i tekstit argumentues Fjalim, artikull problemor, opinion, ese shkencore, 

fi lozofi ke, historike, kulturore, reklamë etj. 

Paraqet në tabelë një tekst argumentues, i cili është i zbërthyer në pjesët e tij përbërëse. Nxënësit 

do të nënvizojnë tezën dhe argumentet që sillen për ta mbrojtur atë. 

86 

Teksti argumentues ndërtohet nga: 

• teza – problemi që paraqit dërguesi i tekstit dhe që është në bazë të tekstit, 

• argumentet – faktet, provat, që mbështetin tezën. 

Së bashku më nxënësit zbërthehet struktura e tekstit: 

Situata në media 

Hyrja. Ende në media nuk ekziston një koncept i qartë rreth kuptimit bashkëkohor mbi problemet gjinore, mbi barazinë 

dhe perspektivën gjinore. 

Teza + argumentet. Shpesh ato kuptohen dhe trajtohen si probleme vetëm të gruas dhe të komunitetit të saj. Si të 

tilla nuk zënë vendin që meritojnë në mediet shqiptare. Edhe kur trajtohen në shtypin e shkruar, zënë vendet më të 

padukshme e më të parëndësishme dhe minutazhin më të shkurtër në kronikat televizive, duke përjashtuar analizën e 

gjerë shoqërore. 

Antiteza + kundërargumente. Në këtë formë mënyra e trajtimit nuk ka peshë, sensibilizimi nuk është i mjaftueshëm, 

pasi informimi rreth tyre merr formën e një skup-i vetëm në website (faqe interneti) dhune, përdhunimi apo trafi kimi. 

Përfundimi. Pa mohuar rëndësinë e asaj që është bërë deri tani, duhet thënë se ka ardhur koha për një hap të ri 

cilësor, gjë që e pengojnë, përveç të tjerash, edhe mangësitë në formimin dhe specializimin e gazetarëve. Shpesh 

njohuritë e tyre në këtë fushë janë të copëzuara dhe sporadike. 

Kjo gjë që lejon të anashkalohen problemet e vërteta, të mos këmbëngulet në peshën shoqërore të problemit, në 

pasojat dhe kërkesat për hapa dhe zgjidhje institucionale dhe perspektive. 

Marrë nga botimi “Konferenca kombëtare për shëndetin”, f. 78 

86


Hyrja - Paraqitet problemin që do të trajtohet dhe që tërheq vëmendjen e marrësit. 

Teza - Argumentet për të mbështetur tezën. 

Një antitezë për ta kundërshtuar. 

Argumente të kundërta me antitezën. 

Përfundimi - tema që trajton. 

Teza 

Në kohën e tanishme, viti 2006, çështja e raporteve të shqiptarëve me kontinentin nënë është ende në zhvillim 

e sipër. Të ndërgjegjshëm për një pjesë të gjërave, shqiptarët paraqiten po aq të pandërgjegjshëm për të 

tjerat. 

Argumenti 1 

S’është për atë pjesë të Shqipërisë që, ndonëse s’guxon të dalë haptas, është kundër Evropës. Është folur 

për mafi an dhe krimin e organizuar, duke mos njohur komb e atdhe. Është folur për politikanë të korruptuar që, 

ashtu si mafi a, tmerrohen nga ligjet e demokracisë e standardet e Ballkanit ... 

Të gjitha këto dihen. E keqja është se kujtesa e politikës shqiptare është e shkurtër dhe, veç kësaj, disa nga 

politikanët tanë dinakërinë e tyre e quajnë zgjuarsi. Ata kujtojnë se me dredhitë e pazareve të pluhurosur të 

dikurshme, mund të hyjnë në institucionet e demokracisë kontinentale. 

Argumenti 2 

Është e kuptueshme që dhe haxhiqamilizmi e komunizmi shqiptar do të linin pas vetes një frymë të sëmurë 

kundërevropiane. Është e kuptueshme që shumë njerëz do të ndihen keq në familjen e sotme të popujve. 

Problem i mirëkuptimit ose moskuptimit shqiptar me kontinentin, është në thelb mirëkuptimi ose moskuptimi 

me vetveten. 

Argumenti 3 

Raportet me Evropën s’mund të jenë veçse të qarta pa dyfytyrësi. Mesazhi i Evropës në 1997-n dhe 1999-n 

ishte i qartë. Ajo na quante të vetët ashtu siç ishim, me atë identitet që kishim. E vetmja kërkesë e saj ishte ajo 

që iu bë të gjithë popujve të tjerë të ish-Lindjes komuniste: emancipimi dhe demokracia. 

Argumenti 4 

Trillet, nazet dhe dyshimet nuk janë pa një burim. Një pjesë vijnë nga keqkuptimet tona të vjetra, një pjesë nga 

dredhitë e sotme. Ende si disa vite më parë. Por në pranverë të këtij viti, ato janë të tepërta. 

Pengesat që s’na lënë ose na duket se s’na lënë t’i afrohemi Evropës, përpara se t’i kërkojmë jashtë, duhet t’i 

kërkojmë brenda nesh. Nuk është pengesë asnjëra nga fetë, e sidomos nuk është myslimanizmi ndaj të cilit 

dyshimi ngjan më i lehtë ... 

Një shqiptar mysliman është po aq i natyrshëm si shqiptar dhe si evropian sa një katolik e po aq sa një 

ortodoks... 

Përfundimi 

Siç u tha më lart, kombet nuk ndryshohen as nga pushtimet e as nga konvertimet. 

Këto të fundit, duke përfshirë edhe kthimin në islamizëm, i kanë njohur disa popuj të Evropës si sllavët e jugut, 

shqiptarët, grekët (kretasit), spanjollët. E, megjithatë, pikërisht Evropa mbetet rrafshi i parë i identiteteve të 

pandryshueshme. 

Ka disa forma për dhënien e argumentit. Mësuesi/ja ilustron modelet me shembuj konkretë. U kërkon 

nxënësve t’i identifi kojnë në materialet e sjella prej tyre ose te materialet që shpërndan mësuesi/ja. 

87


• Dhënia e tezës në fund të argumentit. 

• Mosdhënia e tezës. 

• Mosdhënie e tezave të kundërta. 

• Mosdhënie e argumenteve të mbrojtjes së tezës. 

Hapi II (praktikë e drejtuar) 

Mësuesi/ja përqendron vëmendjen e nxënësve në përcaktimin e llojeve të argumenteve bazë, u 

shpërndan nga një paragraf me tipat e argumenteve. Identifi kon së bashku me ta. 

• Argumente që e sjellin fakte konkrete. 

• Argumente të autoriteteve të fushës përkatëse. 

• Argumente logjike. 

• Argumente pragmatike. 

Argument që sjell fakte konkrete 

Shekulli XIX ishte me të vërtetë i veçantë në letërsinë shqipe. Ai ishte shekulli i Rilindjes Kombëtare, 

kur pas një nate robërie katërqindvjeçare, ndihej që mëngjesi nuk ishte larg. Mendjet e të gjithëve ishin 

kthyer drejt tij. 

Ishin me dhjetëra, për të mos thënë me qindra, ata që morën penën për të shkruar një vepër, një 

poemë, një faqe ose një strofë në letërsinë shqipe. Në krye të kësaj armate të pafundme ishin poetët 

e mëdhenj Naim Frashëri e Jeronim de Rada. Fill pas tyre, vinin poetët e tjerë të shquar Anton Zako 

Çajupi, Ndre Mjeda e Zef Serembe. Dhe pas tyre një aradhë e tërë shkrimtarësh, poetësh, eseistësh, 

fi lozofësh, publicistësh, oratorësh, polemistësh etj. 

Vit pas viti, stinë pas stine e ditë pas dite plotësuan kronikën e asaj kohe të paharruar. 

Ismail Kadare, MIGJENI Vepra 

Argument të autoriteteve të fushës përkatëse 

Në fi llim të këtij punimi u propozua një zgjidhje “kompromisi” në përcaktimin gjinor të “Pasqyrave të 

Narçizit”, për një vendosje mes prozës dhe poezisë. Analiza e deritanishme i është qasur këtij problemi 

nisur nga proza, në elemente të tilla si monologimi, dialogimi dhe prania, në forma të ndryshme, e 

instancës së zërit. Para se të kalojmë tek analiza e elementeve poetike në “Pasqyrat e Narçizit” duhet 

ritheksuar edhe një herë arsyeja pse analiza tekstore e kësaj vepre fi llon me shqyrtimin e elementeve 

të prozës dhe të poezisë në të. “Pasqyrat e Narçizit” kanë në qendër dialogimin e dy zërave: atë të 

narratorit-poet dhe atë të Narçizit (a varianteve të tij), të cilët marrin përsipër modelime të ndryshme të 

botës, njëri atë prozaik (rrëfen për mënyrën se si krijohet poezia) dhe tjetri atë poetik (krijon poezinë). 

Pra, arsyet e zgjedhjes së këtij këndvështrimi gjinor na diktohen nga vetë struktura e veprës. 

Këndvështrimi gjinor do të jetë përcaktues edhe përgjatë gjurmimit të elementeve të poezisë në këtë vepër... 

Dhurata Shehri, Koliqi mes malit dhe detit 

88 

Argument logjik 

Vjershëtarët (bejtexhinjtë) krijojnë një letërsi vetjake, individuale. Në këtë vështrim ata janë autorët 

e vërtetë të letërsisë shqiptare. 

Shkrimet e tyre nuk i mbështesin temat në mësimin fetar, por mbi ide vetjake, shpesh dhe mbi një 

emocionalitet të theksuar, si te Nezimi. Te Hasan Zyko Kamberi, letërsia bëhet imituese jo vetëm e 

ideve, por edhe e jetës, duke i shfaqur edhe trajtat e pamjet e saj me një qëndrim kritik të autorit. 

Shfaqjet e jetës përpara shfaqjes së ideve, realiteti dhe aktualiteti përballë përjetësisë, janë veçori që


e dallojnë tërësisht letërsinë e tij nga autorët biblikë. Trajta e shkrimit jeton ende me përsëritje të 

mëdha dhe me tregim në vargje. Këtë tregim në vargje e bën metodë krijuese Muhamed Kyçuku, 

një trajtë kjo që më vonë do të rishfaqet në letërsinë e romantizmit shqiptar. 

Forma poetike të vjershëtarëve janë format poetike të Lindjes: kasida, gazela, rubaia dhe divani, 

që është forma më e ndërliqshme poetike e këtyre letërsive. 

Pra, letërsia e vjetër shqiptare mbështet në kulturat e Lindjes dhe në kulturat e Perëndimit; në 

trashëgiminë biblike, në trashëgiminë Lindore (myslimane) dhe në krijimet humaniste evropiane. 

Sabri Hamiti, Letërsia e vjetër shqiptare 

Hapi III (dora e fshehtë) 

Teksti lexohet nga mësuesi/ja ose nga nxënësit. Pastaj ndahet në disa pjesë, të cilat janë shkruar 

paraprakisht në rripa letre dhe i jepet një grupi nxënësish, ku secili anëtar merr një pjesë nga teksti. Lihen 

për një kohë të caktuar ta lexojnë pjesën dhe pastaj u kërkohet t’i renditin pjesët siç duhet. 

Punohet me teknikën Dora e fshehtë. Nxënësit lexojnë në tekst esenë “Dhuna në sport” ose një ese tjetër 

që mësuesi/ja e ka zbërthyer sipas strukturës dhe në rripa letre ua shpërndan nxënësve. Grupi i nxënësve 

duhet të rindërtojë tekstin argumentues duke renditur si duhet tezën, argumentet dhe përfundimin. 

Grupi i nxënësve lexon tekstin e formuar, kurse të tjerët bëjnë vlerësimin e punës. 

Klasa mund të ndahet edhe në grupe të tjera, ku secili grup punon me një tekst argumentues të dhënë. 

Hapi IV (analiza e gjuhës së përdorur) 

Pasi ndërtojnë tekstin, u kërkohet nxënësve të analizojnë tiparet e gjuhës së përdorur në të. 

Ndihmohen nxënësit me këto pyetje: 

hyrja 

I 

teza 

II argumentet 

III... kundërteza 

kundërargumentet 

përfundimi 

opinionet esetë kritikat 

llojet 

struktura e 

veçantë 

Teksti 

argumentues 

veçoritë 

gjuhësore 

Mbron argument Trajton ide/ teza/ për 

duke dhënë prova çështje të ndryshme 

leksik i mirorientuar 

përzgjedhja e fjalëve 

pozitive 

negative 

përdorimi i foljeve 

në të tashmen 

përdorimi i konektorëve 

(por, megjithatë) 

Detyrë shtëpie. Ushtrimet 1 dhe 2, në faqen 62. 

Mësuesi/ja vlerëson punën e nxënësve në grup dhe në mënyrë individuale, kujdes tregon në kontributin 

e punës së nxënësit në aspekte të veçanta. Vlerësohet ora e mësimit. 

89


Tema 

Teknikat 

e shkrimit 

të tekstit 

argumentues 


• të tregojë se cilat janë teknikat e përdorura në shkrimin argumentues; 

• të përdorë teknikat e shkrimit argumentues për të shkruar tekste; 

• të bëjë skemën e strukturës së një teksti argumentues. 



shkumësa me ngjyra, dërrasa e zezë etj. 

Tekst argumentues 

Debati aktual i hapur në gazetë, në lidhje me atë se ç‘po ndodh me shtypin e shkruar, në mënyrë 

indirekte është një diskutim për funksionimin e demokracisë sonë. Kjo jo vetëm, sepse vetë media është 

një nga “pushtetet” e demokracisë, por edhe, sepse përmes medies, shoqëria (opinioni publik, thuhet së 

fundmi) realizon kontrollin e saj mbi pushtetet e tjera. Është pikërisht kjo cilësi që i jep asaj autoritetin dhe 

karakteristikat e një pushteti të katërt. Me fuqizimin e medies elektronike, me fuqizimin dhe penetrimin 

në rritje të internetit, por edhe të burimeve të tjera të informacionit, që sa vijnë e bëhen edhe më 

globale, pa asnjë dyshim lipsej që edhe media e shkruar në Shqipëri të përshtatej me këtë realitet të ri. 

Brenda këtij “pushteti” roli i medies së shkruar gjithsesi mbetet specifik. Pavarësisht se media 

elektronike ka një ndikim publik më të gjerë, nëse do të duhet që të kërkosh një analizë të 

thelluar - opinionbërëse -, atëherë qoftë në Francë, qoftë në Itali apo Shtetet e Bashkuara, 

duhet t‘i drejtohesh shtypit të shkruar. Duket sikur thënia latine “E shkruara mbetet, fjala fluturon” 

është materializuar pikërisht në këtë diferencë. E, në këtë këndvështrim, një analizë specifike 

e gjendjes së medies së shkruar është e domosdoshme, pavarësisht se duket disi e vonuar. 

Fakti i pranuar nga të gjithë se tirazhi i gazetave te ne sa vjen e ulet, përkundër fatit që titujt 

shtohen, është prova më e mirë se ky “institucion” është i sëmurë dhe asnjëherë nuk u ngrit në 

nivelin që prisnim. Madje, ndryshe nga ndonjë gjykim që e konsideron periudhën ‘92-‘97 si periudhë 

paramediatike, në gjykimin tim, ka qenë pikërisht kjo, periudha më e mirë e shtypit shqiptar. Gazetat 

ishin realisht opinionbërëse. Gazetarët pretendonin të përmbushnin misione. Tirazhet rriteshin. 

Debatet ishin të pranishme dhe përplasja e mendimeve po ashtu. Po kishte edhe rrahje gazetarësh, 

edhe burgosje të tyre, edhe botues “aventurierë”, edhe sharlatanë, edhe entuziazëm romantik, edhe 

ëndërrimtarë. 

Për mendimin tim modest, problemi kryesor i shtypit është pikërisht brenda shtypit. Pra, 

atje, brenda tij, janë arritjet dhe po atje duhet të kërkohen edhe dështimet. Teorizimet 

vetëpërkëdhelëse, sipas së cilit për gjendjen e keqe të shtypit e ka fajin biznesi apo 

politika, nuk janë gjë tjetër veçse një mënyrë justifikimi i gjendjes dhe pasojë e një vetëdije 

ku ekzibicionizmi, që vetvetiu është pjesë e psikologjisë së personit publik, nuk të lejon të 

shohësh se në një shoqëri, cila do qoftë ajo, ndaç diktatoriale, ndaç demokratike, elementet 

bazë (përfshi edhe “pushtetet”) shkojnë në harmoni me njëra-tjetrën. 

Nëse kemi këtë klasë politike që kemi, nëse biem dakord që ligjërimi politik është 

përkeqësuar ashtu si edhe niveli i parlamentit, nëse jetesa është vështirësuar dhe varfëria 

është rritur, nëse institucionet e pavarur bëhen gjithnjë e më të varur (p.sh., unë nuk e 

kuptoj dot se si punojnë gazetarët e ekonomisë në kushtet kur nuk kanë asnjë statistikë të 

besueshme përpara, hiq ndonjë raport të institucioneve ndërkombëtare), pra në këtë situatë 

nuk ka se si edhe shtypi të lulëzojë dhe të mos jetë pjesë organike e këtij realiteti. Madje, për 

shkak të misionit të tij si përcjellës i një opinioni avangardë të shoqërisë, si opinionbërës, pra, 

pse jo, ai madje duhet të ndihet në një shkallë jo të vogël edhe përgjegjës për realitetin…. 

90 

Nëse këto pushtete “dorëzohen”, pra blihen dhe shiten, atëherë shkaku duhet kërkuar te të 

shitshmit dhe të bleshmit, thënë ndryshe: te media që pranon të vihet në shërbim të kujtdo qoftë ... 

Marrë nga shtypi 


• Rrjeti i diskutimit, bashkëbisedim, shkrim i lirë, praktikë e drejtuar, praktikë e pavarur.



Hapi I (rrjeti i diskutimit) 

Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Nxënësit kanë përcaktuar argumentet 

që sjell autori pro tezës së tij dhe cilën antitezë kundërshtojnë. 

Ushtrimi 1. Për të zhvilluar këtë ushtrim përdorim metodën e rrjetit të diskutimit. Për të zbuluar se 

cili është problemi kryesor ose teza, shtrojmë pyetjen: 

Po - A kemi shoqëri civile Pse Jo 

Pse 

Pse 

Sillen argumentet 

Sillen argumentet 

pro. 

kundër. 

Po, kemi. (kundërteza) 

Jo, nuk kemi.(teza) 

Në këtë skemë është evidentuar si teza dhe kundërteza. 

Teza: Duhet të pranojmë që shoqëria civile te ne nuk është as shoqëri, as civile. 

Argumenti I 

I vetmi grup origjinal i shoqërisë civile, siç janë mediet, më shumë sesa me shoqërinë civile kanë 

lidhje me politikën apo me biznese të veçanta, prandaj vështirë të quhen civilë. 

Argumenti II 

Grupet e tjera siç janë OJF-të nuk janë aspak civile, pasi përfaqësojnë dhe nuk i japin llogari askujt 

tjetër përveç atyre që punojnë aty dhe donatorëve që i fi nancojnë. 

Argumenti III 

Së fundi, bota akademike ose ajo universitare është tejet e zënë me mbijetesën. Shtoji kësaj traditën 

konformiste të akademizmit shqiptar dhe faktin se dinamika e tregut mediatik ka zëvendësuar tashmë 

intelektualin me analistin dhe kupton se roli i botës universitare në shoqëri është tejet i kufizuar. 

Përfundimi: 

Me pak fjalë pothuajse nuk ekziston shoqëria civile në një hapësirë ku ndërveprojnë dhe artikulohen 

grupime autonome interesash shoqërore, që si të tilla ushtrojnë trysni mbi procesin politik. 

Kundërteza: Edhe pse në teori flitet për forcimin e shoqërisë civile. 

Argumenti I 

Forcimi i kësaj shoqërie është thjesht retorikë boshe, pasi vetë logjika dhe frymëzimi i sistemit 

politiko-ekonomik, që ne kemi ngritur, e bën të vështirë krijimin e shoqërisë civile përtej ndonjë 

shoqate biznesi apo pronarësh... 

Argumenti II 

Shoqëria civile nënkupton grupe shoqërore me interesa të caktuara politike dhe ekonomike. Ama 

artikulimi i këtyre interesave bie ndesh me modelin tonë politiko-ekonomik, që bazohet mbi disa 

shtylla të padiskutueshme, siç janë tregtia e lirë, tërheqja e investimeve të huaja, disiplina fi skale 

apo tërheqja e shtetit nga shoqëria dhe ekonomia. 

Përfundimi: 

Prandaj te ne mungojnë grupe reale shoqërore interesi, si: fermerë, lëvizje për të drejtat e gruas, 

sindikata apo shoqata të tjera me synime të qarta politike. Në vend të tyre... 

91


Ushtrimi 2. Karakteristikat gjuhësore. 

1- Përdorimi i një leksiku të mirorientuar. Kështu në tekst kemi fjalë “pozitive” dhe “negative”, p.sh.: 

Duhet të pranojmë, nuk është as..., as, prandaj nuk janë aspak, është tejet e zënë, prandaj 

vështirë të quhen civile, nuk i japin llogari askujt tjetër përveç atyre që punojnë aty dhe donatorëve 

që i fi nancojnë, shtoji kësaj traditën konformiste, është tejet i kufi zuar, pothuajse nuk ekziston 

shoqëria civile, ama artikulimi i këtyre interesave bie ndesh me modelin.., prandaj te ne mungojnë 

grupe reale shoqërore interesi. 

2- Përdorimi i foljeve në kohën e tashme: 

Fjalët me të shkronja të pjerrëta janë folje në kohën e tashme. 

3- Përdorimi i gjerë i konektorëve: 

Fjalët e nënvizuara janë lidhëza ose ndajfolje, pra tregojnë përdorimin e gjerë të konektorëve. 

Hapi II (bashkëbisedim) 

Pasi përfundohet zgjidhja e detyrës, mësuesi/ja përqendron vëmendjen e nxënësve në mënyrën 

e të shkruarit të një teksti argumentues. Drejtohen pyetjet: 

- Cilat janë disa nga çështjet që ju shqetësojnë sot, që shqetësojnë komunitetin ku ju jetoni apo 

shoqërinë shqiptare 

Nxënësit do të renditin disa prej tyre, si: 

Mjedisi, arsimi privat apo publik, universiteti, rregullorja e re e shkollës, marrëdhëniet prindër - 

fëmijë, marrëdhëniet mësues - nxënës etj. 

Zgjedhin temat që parapëlqejnë duke përqendruar vëmendjen te mënyra se si do t’i trajtojnë këto 

çështje. Nëse këto tema përfshijnë brenda tyre shumë aspekte, atëherë mësuesi/ja udhëzon 

nxënësit të bëjnë organizuesin grafi k pema e mendjes, për të zbuluar lidhjen që kanë dukuritë 

me njëra-tjetrën dhe për të sjellë sa më shumë argumente dhe kundërargumente për të mbrojtur 

tezën e tyre. 

automjetet e shumta 

ndikimi i tij në shëndetin tonë 

ndotja e ajrit 

djegia dhe përpunimi i plehrave 

mjedisi 

ndryshimi i fl orës dhe faunës 

mbetjet e fabrikave 

mbrojtja e tij 

ndikimi në reliev 

Secila prej këtyre çështjeve mund të ketë nënçështje të tjera për t’u diskutuar. 

P.sh., nëse do t’i referoheshim çështjes së parë, mund të analizonim disa aspekte që kanë të 

bëjnë me burimet e ndotjes së ajrit: 

• Ndotja nga përdorimi i shumtë i automjeteve; 

• Ndotja nga djegia dhe përpunimi i plehrave; 

• Ndotja nga funksionimi i fabrikave të ndryshme. 

Nëse do t’i referoheshim njërës prej këtyre nënçështjeve, do të duhej të përcaktonim çfarë 

argumentesh dhe kundërargumentesh do të trajtonim brenda saj. 

92


Hapi III (bashkëbisedim, shkrim i lirë, praktikë e drejtuar) 

Pasi nxënësit të pavarur kanë përcaktuar temën që do të trajtojnë, hidhen hapa konkretë për 

të shkruar një tekst argumentues. (Hartojnë në mënyrë skematike një tekst argumentues, duke 

ndjekur udhëzimet e mësuara.) 

Nëse mund t’i referohemi mbrojtjes së mjedisit, nënçështje të rëndësishme për t’u diskutuar janë 

ato që lidhen me realitetin ku jetojmë dhe nxënësit mund të sjellin argumente nga jeta reale. 

Mund të ndihmohen nxënësit me pyetje të tilla, si: 

- Sa i pastër është vendi ku jeton ti 

- Pse nuk është i pastër 

- Cilët janë faktorët që e ndotin atë 

- Sa kujdesesh ti për ta mbajtur pastër mjedisin 

- Ç’bën komuniteti ku ti jeton për ta mbajtur pastër atë 

Të gjitha këto pyetje qartësojnë idetë e nxënësve mbi atë që ata do të shkruajnë. 

Mësuesi/ja kërkon të dëgjojë disa nga argumentet që i shtyn nxënësit t’i zgjedhin. 

U kërkon nxënësve të japin arsye dhe nëse brenda temës mund të ketë ndonjë kundërargument. 

U kërkon nxënësve t’i renditin logjikisht argumentet dhe më pas të plotësojnë paragrafët. 

Në fund u kërkon të zgjedhin një stil shprehës dhe të kontrollojnë saktësinë e shkrimit. 


Ushtrimi 1 (për zhvillimin e këtij ushtrimi nxënësit punojnë në grupe, secili grup zgjedh njërën 

nga temat e dhëna, duke iu përmbajtur udhëzimeve të dhëna nga mësuesi/ja më lart). 

Zhvillimi i turizmit duhet të jetë përparësi e qeverisë shqiptare 

Shqipëria është vend me një larmishmëri gjeografi ke. Kjo pasuri natyrore e pashfrytëzuar 

mund të bëhet burim për zhvillimin e ekonomisë në drejtim të turizmit. 

Duke qenë se në Shqipëri ekzistojnë ende vende natyrore të virgjëra, ky komponent nuk është 

shfrytëzuar si duhet nga qeveria shqiptare. Fakti që në rrugë mungon infrastruktura, bën të 

vështirë arritjen në destinacion brenda një kohe të shkurtër. 

Mungesa e një projekti të mirëfi lltë për zhvillimin urban të zonave bregdetare, bën të mundur 

që pushuesit dhe turistët të ndiejnë mungesat e ujit të pijshëm, pastrimit të mbetjeve urbane etj., 

të cilat shpesh bëhen objekt për ndotjen e mjedisit dhe praninë e infeksioneve të ndryshme. 

Moshartimi në kohë i projekteve mbi qendrat turistike e historike ka shkaktuar shpesh ndërprerje 

të punës dhe vonesa në realizimin e këtyre projekteve, si dhe rënien e interesit të turistëve të 

huaj ndaj Shqipërisë. 

Natyrshëm lind pyetja: - Çfarë e pengon realizimin e projekteve të prioriteteve të qeverisë 

shqiptare 

Përgjigja është e thjeshtë: impenjimi maksimal dhe marrja e përgjegjësive nga sektorët përkatës. 

Se cila do të jetë koha e realizimit të këtyre projekteve koha do ta tregojë... 

Gjer atëherë shqiptarëve do t’u duhet të përballen me zhvillimin e një ekonomie të dobët pjesë 

e ëndrrave të mëdha. 

Ushtrimi 2 (për zhvillimin e këtij ushtrimi nxënësit punojnë në çift) 

Zhvillimi i turizmit duhet të jetë përparësi e qeverisë shqiptare. 

A) Vendi ynë ka burime pasurish të mëdha si natyrore ashtu dhe kulturore. Çfarë e pengon 

qeverinë shqiptare të bëjë të mundur zhvillimin e turizmit në Shqipëri 

B) Është e vërtetë ajo që sapo pohuat, por mungesa e fondeve për realizimin e projekteve 

93


mbi infrastrukturën rrugore vështirëson punën dhe arritjen e turistëve në destinacion brenda 

një kohe të shkurtër. 

A) Është folur gjatë mbi projektet urbane. Si mendoni, a janë ato rregullator i komponentëve 

jetësorë në zonat bregdetare, a do ta lehtësonin jetën e pushuesve, nëse do të funksiononin 

si duhet. 

B) Ky është një tjetër problem i prekshëm. Mungesa e urbanizimit, bën të mundur mosplotësimin 

e nevojave të pushuesve me ujë të pijshëm. Pastrimi dhe përpunimi i mbetjeve urbane është 

një problem më vete, pasi pasojat e tij kanë kosto jo vetëm në jetën e përditshme, por edhe mbi 

shëndetin e tyre. 

A) A mendoni se duhet kohë që Shqipëria të hyjë në rendin e vendeve të zhvilluara turistike 

B) Kjo nuk është e parealizueshme, mjafton impenjim maksimal dhe marrje e përgjegjësive 

nga palët përkatëse. 

Mësuesi/ja kontrollon punën e nxënësve duke bërë vërejtjet e duhura. Nxënësit mund të shkëmbejnë 

fl etoret me njëri-tjetrin dhe të bëjnë vërejtje e korrigjime. Rishikohet punumi. 

Nxënësit lexojnë detyrën e tyre duke iu referuar edhe hapave që ndoqën për zhvillimin e ushtrimeve. 

Detyrë shtëpie. 

a) Ushtrimi 3, faqe 65. Shkruani një tekst në formën e një komenti për gazetën e shkollës, 

ku të mbroni një nga tezat e mësipërme. 

b) Sillni në klasë ese të ndryshme. Shkruani një ese argumentuese me temë: 

- Pse duhet të kujdesemi për mjedisin ku jetojmë 

 

Mësuesi/ja vlerëson nxënësit për shkrimin më të mirë argumentues dhe orën e mësimit. 

94


Tema 

Teknikat 

e tekstit 

argumentues 


• të përdorë teknikat e shkrimit për të shkruar tekste argumentuese; 

• të bëjë skemën e strukturës së një teksti argumentues. 






• Diskutim, bashkëbisedim, praktikë e drejtuar vrojtimi, punë në çift. 


Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Nxënësit kanë shkruar një ese argumentuese 

për gazetën e shkollës në një nga temat e dhëna: 

a) Zhvillimi i turizmit duhet të jetë përparësi e qeverisjes shqiptare. 

b) Shkolla publike ofron cilësi më të mirë në mësimdhënie. 

Nxënësit lexojnë disa prej detyrave dhe tregojnë rrugën që ndoqën për hartimin e tekstit 

argumentues. 

Listohen në tabelë disa nga hapat kryesorë që kanë ndjekur për hartimin e një eseje argumentuese. 

P.sh.: 

1) Zgjidhet teza që duam të mbrojmë. 

2) Përqendrohemi tek argumenti që duam të trajtojmë. 

3) Përcaktojmë tezën interpretuese. 

4) Zgjedhim informacionet më të rëndësishme. 

5) Bëjmë organizimin logjik duke saktësuar marrëdhëniet midis tyre. 

6) Plotësojmë paragrafët duke shkruar teza të ndryshme. 

7) Dallojmë rrjetat logjike që lidhin pjesët e tekstit. 

8) Zgjedhim stilin shprehës të përshtatshëm për situatën e komunikimit. 

9) Kontrollojmë saktësinë e drejtshkrimit. 

Hapi II (bashkëbisedim, 

praktikë e drejtuar, vrojtim) 

Vrojtimi është një metodë që e vë nxënësin në rolin e vëzhguesit duke kërkuar 

që ai të vrojtojë dhe të mbajë shënim për gjithçka që ndodh gjatë procesit të 

vëzhgimit ose të fotografojë raste të veçanta gjatë vrojtimit, të përpunojë dhe 

të publikojë përfundimet. 

Mësuesi/ja u ka dhënë detyrë nxënësve të shkruajnë një ese me temë: 

- Pse duhet të kujdesemi për mjedisin ku jetojmë 

Koha që ata kanë në dispozicion është 5-7 minuta. Pasi përfundojnë detyrën, u kërkon nxënësve të 

lexojnë disa prej tyre. 

Përsëriten disa nga njohuritë e marra rreth esesë. 

Duke drejtuar pyetjen: 

- Çfarë paraqet eseja që keni shkruar 

(Paraqet një çështje, rreth mbajtjes pastër të mjedisit ku jetojmë.) 

- A propozon ajo një hipotezë interpretuese Cila është ajo 

(Mjedisi i pastër ruan shëndetin dhe tregon kulturë.) 

95


- A është mbështetur eseja juaj te provat bindëse Cilat janë ato 

- Si është struktura e esesë suaj Cilat janë elementet e saj përbërëse 

- A ka eseja juaj një paragraf me opinionin tuaj përfundimtar 

Bëhet demonstrimi i këtyre elementeve që sapo përmendëm, duke zbërthyer njërën prej eseve të nxënësve. 

Më pas, mësuesi/ja u kërkon të gjithë nxënësve të identifi kojnë këto elemente në esetë e tyre. 

Hapi III (punë e pavarur në çift) 

Nxënësit punojnë ushtrimin 4: Bëni skemën e kësaj eseje duke dalluar të gjitha elementet 

përbërëse. 

Për zhvillimin e këtij ushtrimi mësuesi/ja udhëzon nxënësit të punojnë në dyshe dhe të shkëmbejnë 

mendime rreth teknikave të përdorura. Në fund lexohen përfundimet e arritura nga nxënësit ilustruar me 

shembujt përkatës. 

Shembull përgjigjeje. 

Titulli: 

Problemi: 

Teza: 

Argumenti I: 

Argumenti II: 

Argumenti III: 

Argumenti IV: 

Argumenti V: 

Përfundimi: 

Arsimi i lartë duhet të jetë privat apo publik 

A është i zhvilluar dhe i liberalizuar sa duhet arsimi privat. A njihet me 

të vërtetë aktiviteti i shkollave private. 

Nuk është e vërtetë që arsimi privat nuk është i zhvilluar dhe i liberalizuar në 

vendet e mesdhetare. 

Me arsim të lartë privat konsiderojnë vetëm shkollat me emër. 

Veç tyre lulëzojnë edhe qindra të tjera ..., të lidhura me botën e ekonomisë dhe të 

interesit, që formojnë specialistë të lartë, zakonisht të profi lit teknik, ..., por edhe 

të një formimi erudit me prerje dhe profi le konkrete dhe që punojnë me logjika 

dhe me mundësi të tjera, disi të ndryshme nga ato të shkollave të larta publike. 

...Krahas shumë universiteteve të njohura, ... që i takojnë dhe i administron, 

fi nancon sektori publik, lulëzojnë edhe një sërë universitetesh apo shkollash të 

larta, ... që përbëjnë sektorin privat në arsimin e lartë. 

Këto të parat mbeten shtylla kurrizore e sistemit shkollor, sikurse mund të thuhet 

në vendin tonë, ta zëmë, për Universitetin e Tiranës, që mbetet pika kryesore e 

referencës për arsimin e lartë shqiptar. 

Liberalizimi i sistemit të arsimit të lartë nëpërmjet licencimit edhe të një numri 

shkollash të larta private, që ekzistojnë krahas universiteteve publike, është, pra 

në parim, dhe s’ka përse të mos bëhet edhe në fakt, jo pa vështirësitë e veta, 

edhe modeli i kulturës, edukimit dhe i formimit edhe për vendin tonë. 

Them se jam i paanshëm, sepse i qëndroj fort angazhimit si pedagog dhe kërkues 

shkencor në arsimin e lartë publik. Besoj se jam i paanshëm kur mbështes pa 

rezerva këtë mundësi që qeveria dhe Ministria e Arsimit e kanë përshtatur 

me shumë të drejtë dhe duket se janë të vendosura ideologjikisht dhe pragmatikisht 

për ta çuar përpara. 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të diskutojnë edhe rreth llojit të argumenteve që përmban teksti dhe tipareve 

 

të gjuhës. 

Detyrë shtëpie: Sillni në klasë lloje të ndryshme tekstesh rrëfyese. Parapërgatitje: Teksti rrëfyes. 


96


Tema 

Teksti rrëfyes 


• të identifi kojë tekstin rrëfyes dhe llojet e tij; 

• të krahasojë rrëfi min real me rrëfi min fantastik; 

• të dallojë pesë pyetjet kyç të kronikës; 

• të analizojë veçoritë gjuhësore të teksteve të ndryshme rrëfyese. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, tekste rrëfyese të llojeve të ndryshme, shkumësa 

me ngjyra, tabela etj. 

Anekdotë 

Ishte një fshatar i varfër. Kishte vetëm një gomar, po edhe për atë nuk kishte ushqim. Dimri 

ishte i gjatë e ushqimi po i mbarohej. Vendosi ta mësonte gomarin të mos hante. Kështu, ia 

pakësoi ushqimin ditë për ditë. Pas ca kohësh, gomari u dobësua aq shumë, saqë nuk vinte 

më asgjë në gojë. Fshatari i mjerë u gëzua që, më në fund, gomari, u mësua të mos hante. Të 

nesërmen, kur u zgjua në mëngjes, e gjeti gomarin të ngordhur. Thotë me vete fshatari: “Ta 

marrë djalli, ta marrë! Pikërisht tashti që e mësova të mos hante, ky vajti e ngordhi.” 

Reportazh për vite të largëta 

Vaporin simpatik e komod “Bjello Ostrov” ne studentët, udhëtarët e zhurmshëm, e 

“pushtuam” që në orët e para të atij dhjetë shtatori 1952. Mbasi çdo gjë u bë gati, anija 

ngriti spirancat, zgjidhi hekurat me tokën shqiptare dhe, duke u kolovitur mbi shpinën e detit, 

nisi rrugën e gjatë për në brigjet e Odesës. Kur dolëm në Adriatikun e hapur e në horizontin 

e lënë pas, po treteshin kodrat e ndërtesat e fundit të qytetit të Durrësit, atëherë ne u 

kujtuam të përshëndetemi edhe një herë me ato brigje që nuk do t’i shihnim për vite 

me radhë. 

Nga marinarët e “Bjello Ostrovit” detarë të apasionuar, mësuam se vapori që i ngjasonte një 

vile të madhe lundruese, kishte qenë pronë e Carit dhe përdorej nga familja e tij për udhëtime 

turistike deri në brigjet e Mesdheut. Edhe emri, që në përkthim shqip do të thotë “Ishull i 

Bardhë”, ishte i bukur. Njëri nga shokët tanë që e njihte mirë rusishten, ua priti me shaka 

marinarëve. “Domethënë ju dhe ne jemi nipërit e Carit”. Qeshëm me zë të lartë. Në fakt, nga 

paraqitja mund të merreshim si nipër, sepse ishim goxha çuna, por ç’e do se na tradhtonin 

valixhet e drunjta, që s’dinim ku t’i fshihnim... 

“Dera e prapme e shtypit” (kujtime) nga Marash Hajati 

Kronikë 

Baxhaku promovon “Gur”, librin e jetës reale të shqiptarëve 

Baxhaku mbrëmjen e djeshme ishte thjesht i paarritshëm. Edhe fi zikisht. Ne që mbërritëm 

të fundit e që salla e tejmbushur refuzoi të na përfshinte, e vëzhguam promovimin e librit të 

tij nga pas ca grilave të trasha plastike që gjendeshin në fund të saj, mbase pjesë e mbetur e 

dekorit të një shfaqjeje. Madje na u duk vetja sikur të ishim fshehur pas një gardhi në fshat. Më 

tej, që t’i merrje një autograf, po të njëjtit, Baxhakut, duhet të rrijë në radhë dhe mundësisht të 

realizoje disa herë atë procesin e njohur kimik të lëshimit e tharjes së djersëve. Ç’të bësh, të 

gjithë kujtojnë se e kanë më shumë mik se të tjerët dhe e zgjasin këtë moment me këmbime 

batutash, përqafi me… Kështu e ka ndërtuar ai me të gjithë, duke i kushtuar rëndësi të madhit 

e të voglit, të rëndësishmit dhe të parëndësishmit. I njëjti konceptim e ndërtim lidhjesh jetësore 

nuk shmanget as në thelbin e librit të gazetarit, mik i të gjithëve, Fatos Baxhaku. “Gur” 

është titulli kuptimplotë që natyrshëm të sjell ndjesinë e një diçkaje të vendosur fort, 

të ngulitur fort, thjesht të pazgjidhshme, diçkaje që të paktën mua më sinonimohet me 

fjalën “taban”… 

Baxhaku është nga ata lloj gazetarësh të përzhëlitur që kanë arritur prej vitesh stadin e një 

97


profesori të mirëfi lltë gazetarie, por që nuk heqin dorë nga pena. Pak më shumë se një vit 

më parë ai preferoi të mbulonte rubrikën e reportazheve te gazeta “Shqip”, ku ka meritën e 

themeluesit. Kërkoi vetëm një makinë. Aparatin fotografi k e bleu vetë, se e kishte merak. Dhe 

u nis të gjente, të përjetonte dhe më pas të rrumbullakoste në shkronja mundësisht sa më 

shumë histori e halle të jetës së një populli të tërë. Ndodhte që një pjesë të mirë të rrugës ta 

bënte më këmbë, por kjo nuk është një përshtypje e regjistrueshme në mendjen e tij. Kështu në 

redaksinë e Tiranës nisën të zbrisnin nga ekstremet e Tropojës, Bulqizës, Peshkopisë, Korçës, 

Gjirokastrës, Fierit etj., reportazhet e jetës, personazhet krejt të përditshëm e të zakontë, të 

përshkruar dhe më pas të lexuar si mahnitës, të jashtëzakonshëm. 

“Gur” përbëhet nga dy pjesë. Në pjesën e parë janë përfshirë një pjesë e reportazheve të 

mia të botuara çdo të diel në gazetën “Shqip”. Ato janë shkruar në një periudhë e cila nis në 

majin e 2006-s dhe mbaron në tetorin e 2007-s”, shkruan Baxhaku në hyrje të librit. Në pjesën 

e dytë të librit Baxhaku ka rreshtuar historitë e Cenit, një rubrikë e mbuluar në vitet 2005- 

2006 në gazetën “Panorama”. Në personazhin e Cenit është mbrujtur “tironci” apo banori tipik 

i Tiranës, të cilin Baxhaku e vendos të refl ektojë në rrethana të ndryshme, përballë zhvillimeve 

të shpejta në kryeqytet, duke krijuar situata të mirëfi llta humori. Madje në kohën që Baxhaku i 

hyri seriozisht këtij personazhi, impakti i shkrimeve bëri që shumë lexues të besonin se ai ishte 

i vërtetë. Kohë kur në adresë të autorit pati kërkesa të shumta, të drejtpërdrejta për të njohur 

tironcin Cen apo edhe oferta për ta ndihmuar. “Nuk ma bën zemra dhe nuk ma do mendja ta 

quaj Cenin ‘imagjinar’. Unë jam i bindur se ai ekziston vërtet diku në shtëpitë e vjetra, që tani 

kanë nisur të rrethohen nga pallatet shumëkatëshe. Rri afër sobës së tij të vjetër, thith fort 

cigaren dhe shikon lajmet duke tundur kokën i pakënaqur”, shkruan Fatosi duke dashur të mos 

trazojë lexuesin në përshtypjen e vet. 

Në hyrje Baxhaku falënderon të gjithë ata që e kanë ndihmuar për publikimin e librit, si gjithmonë 

pa thënë ndonjë gjë të hairit për veten. Fundja, me përmbledhjen e reportazheve “Gur”, na ka 

sjellë një libër nga ata që kanë vlerën e një pune të madhe dhe që mbahet më këmbë falë 

kësaj pune. Fatmirësisht Baxhaku, miku ynë i mirë, është nga ajo lloj gjelle që nuk e dëshiron 

suksesin e fi tuar për shkak të emrit të fryrë. Ndaj edhe në kopertinë ka zgjedhur të shkruajë një 

titull të madh dhe një emër në hije. 

Shkëputur nga: Ferdinand Dervishi “Baxhaku promovon “Gur”, librin e jetës reale të shqiptarëve” 

98 

Përrallë - Breshka e lepuri 

narracion Një breshkë po kullotte buzë nji gardhi. Kalon andej pari nji lepur e 

 

ndalet e shpotit: 

- Sa e ngathta gja je! - po i thotë, tue ngrehë veshët. 

dialog - Sa baj vetë për pesë dekika, ti s’mundesh me ba për nji javë. 

- Ashtu mos thuej, - ia pret breshka. – Unë njimend të dukem gja e 

 

ngathët po ty ta kaloj! 

Qeshi lepuri e, sa me u tallë me të, caktoi nji sukë bukur larg, e u vunë 

me u mujtë se kush do të mbërrinte ma parë. 

U nisën të dy përnjiherë: breshka dalëngadalë e lepuri vrap si era. 

narracion Lepuri mbas do kohe suell kryet mbrapa e, tue mos e pa kund breshkën, 

& mendoi se do të kishte kohë mjaft me ba nji sy gjumë. 

përshkrim Zu vend në shulla, buzë nji kaçube, uli veshët e fjeti. 

Breshka eci gjithë ditën e mbrrijti majë sukës e u vu me kullotë. Kur i 

duel gjumi lepurit, u ngrit pa kujdes e në pak hapa u kap tek vendi i 

shenjuem. Por, sa u habit kur pa se breshka kishte mbrrijtë përpara e 

po kullotte nëpër bar të njomë. 

dialog/vlerësim - He! - tha lepuri. – Tash po e shof se s’qenka shpejtësia, por qenka 

 

qëndresa ajo që ban punë. 

“Përralla shqiptare”, Naim Frashëri, f.157.


Pjesë ditari 

E diel, 14 qershor 1942 

Të premten u zgjova që në orën gjashtë. U zgjova herët, pse atë ditë ishte ditëlindja ime. Nuk 

qe nevoja të ngrihesha aq shpejt dhe duhej ta përmbaja kureshtjen time gjer në shtatë pa një 

çerek. Por nuk u përmbajta më gjatë. Vrapova në dhomën e bukës, ku Morheni, maçoku 

ynë i vogël, më përshëndeti me përkëdhelje. Nga ora shtatë vrapova te prindërit dhe 

pastaj, së bashku me ata, shkova në sallon që të shihja dhuratat e mia dhe t’i nxirrja nga 

paketat. Në radhë të parë të pashë ty, o ditari im, dhe për mua ti ishe dhurata më e bukur. 

Më kishin dhuruar dhe një tufë trëndafi lash, një kaktus, disa gema peonie. Këto qenë lulet 

e para, por më vonë erdhën edhe të tjera. Babai më ka sjellë shumë herë dhurata, por 

edhe miqtë e mi më kanë mësuar me këto. Kështu më dhuruan, ndër të tjera një “Camera 

obscura”, shumë gjëra për të ngrënë, “një lodër durimi”, një varëse të bukur, “Legjendat dhe 

përrallat holandeze” prej Jozef Kohenit, edhe një libër tjetër tërheqës “Udhëtimi i Deisit ndër 

male”, e disa të holla. Me këto bleva edhe “Legjendat heroike të grekëve dhe romakëve”, që 

janë shumë të bukura! 

Pastaj erdhi Liza, më mori dhe shkuam në shkollë. Së pari, bleva bonbone për mësuesin 

dhe për bashkënxënësit e mi dhe pastaj fi lluam mësimin. 

Tani e mbyllim. Sa e gëzuar jam që të kam ty! 

(Marrë nga “Ditari i Ana Frankut”, f. 9) 

Letër 

Torino, 7. VII. 1938 

E dashur Jovanka 

Ti ende nuk më ke përgjegjë për letrën teme, por unë njësoj po të shkruej. 

Me shëndet jam mirë, por duhet edhe mjaft kohë, për me ndejt këtu, me u shëndoshë mirë. 

Unë nuk mërzitem, mjaft që kam me dalë njëherë. 

Si kanë dalë me nota gjelifanat Si e kalojnë me fmitë e mëhallës, se aty janë mjaft edhe 

gjithfarësh 

Më vjen keq se aty s’kanë aspak shoqni të mirë, prej të cilëve me mujtë me xanë gja të mirë, 

por nejse. 

Unë ka do ditë që matem me shkue në bjeshkë, por ende nuk u nisa, por tash nuk asht tue 

bamë gjithaq xetë as këtu. 

Mirë që e paske tash Ujnën pak më afër, për me mujtë me shkue. Si po e kalojnë ata, si i kanë 

fëmijët Biserka dhe Tasi a kanë kalue në klasë – Bani të fala. 

Jovoja ku punon tash 

A ju habitnë ato prej Tivarit 

Të puth me fëmijë 

Milloshi 

(Marrë nga “Migjeni”, Vepra, f. 315) 


• Bashkëbisedim, lexim i drejtuar, praktikë e drejtuar, dora e pyetjeve. 

99



Hapi I (bashkëbisedim, lexim i drejtuar) 

Mësuesi/ja nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. 

Nxënësit kanë sjellë në klasë tekste rrëfyese të ndryshme. Lexohen disa prej tyre. Mësuesi/ja u 

drejton pyetjen: 

- Pse është tekst rrëfyes 

- Cilat janë ato veçori që e klasifi kojnë si të tillë. 

Përgjigjet e nxënësve mund të jenë të ndryshme: tregon, rrëfen etj. 

Hapi II (lexim i drejtuar) 

Në tabakë letre ose në shirita letre mësuesi/ja ka shkruar tekste të ndryshme narrative, të cilat i 

paraqit në tabelë ose ua shpërndan nxënësve në grupe. 

Lexohet fjalia e parë e mësimit: Teksti rrëfyes ... dhe shtrohet pyetja: 

- Cilat nga grupet kanë tekste letrare A ka rrëfi m në to Ilustrojeni përgjigjen tuaj. 

Kjo pyetje mund të drejtohet edhe për tekstet joletrare. 

Lexohet paragrafi i dytë deri te ... të shkakut dhe të veprimit. 

Shtrohen pyetjet: 

- Cila është marrëdhënia e elementit kohor me atë hapësinor në fragmentin tuaj 

- Cili element krijon varësinë logjike të tekstit tuaj (struktura e tekstit) 

Lexohet pjesa e fundit e paragrafi t dhe shtrohet pyetja: 

- Si ndërtohet struktura e një teksti i drejtimit letrar modern ose postmodern 

Lexohet paragrafi i tretë. 

- Cilat janë disa nga format narrative të teksteve letrare (miti, legjenda, përralla, romani, tregimi etj.) 

- Cilat janë disa nga format narrative të teksteve joletrare (kronika, reportazhi) 

Lexohet paragrafi i katërt. 

- Cilat nga format e tekstit narrativ, në raport me referentin (rrëfi mi, ngjarja, subjekti që trajton) 

janë reale apo të trilluara (fantastike) 

Secili grup identifi kon llojin e tekstit të tij dhe argumenton nëse referenti i tij është real apo i trilluar. 

Shënim. Në këtë kontekst fjala fantastike është përdorur në kuptimin të trilluara, joreale, që nuk 

kanë ndodhur vërtet. 

Mësuesi/ja paraqit në dërrasë organizuesin grafi k të formave të tekstit narrativ në raport me referenti, 

e cila plotësohet me lloje tekstesh joletrare dhe letrare nga nxënësit: 

Qëndrimi i shkruesit real i trilluar 

objektiv 

subjektiv 

100 

Lexohet reshti i parë i paragrafi t të pestë. 

- Cilat janë elementet e një teksti narrativ 

Zbërthimi i tekstit narrativ bëhet nëpërmjet pesë pyetjeve që fillojmë me: Kush Çfarë Ku Kur Pse 

Pyetjet e mëposhtme do t’i ndihmojnë grupet të identifi kojnë saktë llojin e tekstit. 

- Cili prej teksteve ka në qendër të tij persona realë dhe cili personazhe të trilluara 

- Në cilin prej teksteve:


a. koha dhe vendi janë të mirëpërcaktuar, 

b. ka personazhe protagoniste dhe personazhe dytësore (episodike), 

c. ka renditje kronologjike, sekuenca kohore faktesh, rend artificial nëse autori do që t’u kushtojë 

vëmendje aspekteve të caktuara, 

d. ka një përdorim të gjerë të ndajfoljeve të kohës, folje në kohë të shkuar, 

e. ka prani të llojeve të ndryshme të tekstit, si: përshkrim, refl ektimit të personazheve dhe të 

autorit. 

Nga përgjigjet që u japin nxënësit këtyre pyetjeve nënvizohen tiparet e tekstit narrativ joletrar. 

Hapi III (lexim i drejtuar, praktikë e drejtuar) 

Mësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe kërkon prej tyre që për 5 minuta të lexojnë veçoritë e kronikës, 

letrës dhe ditarit dhe më pas e drejton vëmendjen e nxënësve te tekstet që kanë përpara (kronika 

mbi promovimin e librit të Fatos Baxhakut, pjesë nga Ditari i Ana Frankut, letra e Migjenit ose do të 

punojnë me tekstet e dhëna në libër). 

U kërkohet nxënësve të identifi kojnë veçoritë e strukturës dhe disa nga tiparet e gjuhës së përdorur 

në këto tekste. 

 

Shembuj përgjigjeje 

Ushtrimi 1 (dora e pyetjeve) 

Kush - deputetët e mbledhur në Kuvendin e Kosovës, përfaqësuesit 

më të lartë të shtetit kosovar, përfaqësues të shteteve të ndryshme; 

Çfarë - shpallën Pavarësinë e Kosovës; 

Kur – më 17 shkurt 2008 , ora 15 e 49 minuta; 

Pse – për të qenë një shtet i pavarur dhe sovran; 

Në anglisht 

Ku - në Kosovë. 

quhen 

• koha, vendi, i mirëpërcaktuar 

5 - W 

• personazhe kryesore – Hashim Thaçi, Fatmir Sejdiu, Jakup Krasniqi 

• personazhe dytësore – deputetë të Kuvendit të Kosovës, 

• rendi – kronologjik (në sallën e Kuvendit të Kosovës) dhe artifi cial (sjell informacion për 

veprime të H. Thaçit në Prekaz, në Prishtinë, në Tiranë - Bacë, u kry! 

• përdorimi i ndajfoljeve të kohës: tashmë, më pas etj. 

• përdorimi i foljeve në kohë të shkuar: u krye, pat shkuar, kaloi, vazhdoi etj. 

• prania e llojeve të ndryshme të tekstit: përshkrimi i sallës etj. 

Kjo është një kronikë interesante, pasi është e pasur me informacion, me përshtypje, emocione, të 

dhëna, ngjarje etj. 

Në këtë mënyrë do të veprohet edhe nga grupet e tjera. Veç elementeve kryesore të tekstit narrativ, 

të nënvizohen me shembuj edhe karakteristikat përkatëse. 

Kush 

Kur When 

Who 

Ku Where 

What 

Çfarë 

Pse 

Why 

Ushtrimi 2 

Ditari 

Kur - të martën 

Kush - protagonisti kryesor, i cili tregon ngjarjen 

Ku - në burg 

Çfarë - vizituan dajën dhe babanë 

Pse - donin t’i takoni, pasi ishin të sëmurë dhe jetonin në kushtet e vështira të burgut. 

101


Letra 

Kur - 14.06. 1937 

Ku - Romë 

Kush - Tefta Tashko i shkruan z Poradeci 

Çfarë - një letër 

Pse - e falënderon për vjershat e bukura. 

Ushtrimi 3 

Folje në kohë të shkuar të mënyrës dëftore, p.sh.: 

U bë, u kry, pat shkuar, pat luftuar, tha, ishte vendosur, u bënë, dha, kontribuoi, kërkoi, ishte, 

qëndronin, ndodheshin, mori etj. 

 


a) Ushtrimi 4, f. 70. 

Krahasoni letrën me ditarin, si tekste narrative. Vini re ndryshimet midis tyre. Analizojini duke u 

bazuar te tiparet e tekstit narrativ. 

b) Shkruani një tekst rrëfyes, zgjidhni sipas dëshirës llojin e tij. 

c) Parapërgatni temën “Teknikat e tekstit rrëfyes”. 


Tema 

Teknikat e 

shkrimit të 

tekstit rrëfyes 


• të tregojë se cilat janë teknikat e shkrimit të tekstit rrëfyes; 

• të shkruajë një kronikë, një fl etë ditari, duke zbatuar teknikat e tekstit rrëfyes; 

• të shkruajë një letër vetjake dhe një zyrtare. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, tekste rrëfyese të llojeve të ndryshme, shkumësa 

me ngjyra, dërrasa e zezë etj. 



• Diagrami i Venit, bashkëbisedim, mendo, puno në dyshe, shkëmbe me të tjerët, punë 

në grup. 

Hapi I (diagrami i Venit) 

Mësimi nis me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Nxënësit me anë të diagramit të Venit, krahasojnë letrën 

dhe ditarin, si tekste narrative, dhe kanë nxjerrë të përbashkëtat dhe të veçantat e tyre. 

letra 

- identifi kohet që në fi llim marrësi i mesazhit 

(kujt i adresohet letra) 

- njihesh që në fi llim me shkaqe e arsye të asaj që 

mund të ketë ndodhur më parë 

- ngjarjet mund të mos renditen sipas rendit kronologjik 

- fund identifi kohet dërguesi 

- nuk identifi kohet marrësi i mesazhit dhe 

protagonistët e dorës së dytë 

- ka rend kronologjik të ngjarjes 

- në fund të ditarit zakonisht nuk identifi kohet 

shkruesi 

ditari 

102 

- përmbajnë të dhëna të sakta mbi kohën kur ndodh ngjarja 

- karakterizohen nga sekuenca përshkruese e vlerësuese për ngjarjet në fjalë 

- janë tekste subjektive, ku shprehen mendimet dhe përshtypjet e shkruesit


Pasi nxënësit ilustrojnë me shembuj këto veçori të përbashkëta dhe të veçanta të këtyre llojeve të 

teksteve narrative, mësuesi/ja merr shkas dhe plotëson e rikujton edhe tipare të tjera të tekstit narrativ, 

të cilat nxënësit i kanë trajtuar një orë më parë. 

Lexohen disa nga tekstet rrëfyese që nxënësit kanë përgatitur në shtëpi. 


- Ç’ do të thotë të rrëfesh 

- Që të fl asim për rrëfim duhet të kemi një rrëfyes (dhënës), i cili ka një qëllim, një dëshirë për t’i komunikuar 

diçka dikujt, një marrësi, që mund të jetë lexuesi, dëgjuesi, shikuesi dhe kjo në mënyrë të tillë ku të gjithë 

përbërësit t’i japin një kuptim të veçantë rrëfi mit. Që seria e ngjarjeve të rrëfyera të marrë formën e tregimit 

duhet të ketë kontekstin e vet. 

Që të realizohet rrëfi mi duhet të ekzistojë patjetër një realitet, i cili shfaqet domosdoshmërisht si i shkuar dhe 

bëhet i qenësishëm falë aktivitetit rrëfyes. 

Rrëfi mi përmban në vetvete një përfytyrim të dyfi shtë: a) imagjinar, b) realist mbi botën, qenien njerëzore dhe 

të vërtetën, kështu, si pasojë, realizon forma të ndryshme narracioni që u përkasin tregimeve realiste dhe atyre 

fantastike. Narracioni ndërtohet në bazë të logjikës narrative, e cila ka të bëjë me një hipotezë të ndërtimit të 

brendisë së një historie, e cila supozohet e zhveshur nga të gjitha veçoritë semantike (kuptimore) që ekzistojnë 

jashtë përvijimit kumtues. Vepruesit (të cilët interpretojnë një sërë rolesh në lidhje me veprimin nga i cili varen), 

proceset apo zhvillimi i ngjarjeve (që lidhin vepruesit mes tyre duke orientuar veprimet e tyre), sekuencat (të 

cilat shkrijnë proceset dhe vepruesit me qëllimin e fundit narrativ sipas disa parimeve të organizimit), këto 

përbëjnë elementet kryesore të organizimit të logjikës narrative. 


Mësuesi/ja bashkëbisedon me nxënësit mbi mënyrën se si i kanë ndërtuar ata tekstet e tyre. 

P.sh., nëse nxënësit kanë treguar një ndodhi nga jeta e tyre, ata kanë pasur parasysh se lexuesit 

(dëgjuesit) mund të jenë shokët e klasës, mësuesi/ja dhe kështu ata kanë pasur mirë parasysh 

marrësin. Gjithashtu, duke e njohur mirë marrësin, ata duhet të kujdesen që rrëfi mi të ndërtohet 

sa më saktë për të përcjellë sa më mirë mesazhin: 

a. informacioni të jetë i plotë (kur, kush, çfarë, ku, pse), me qëllim që të jetë i kuptueshëm, 

b. mënyra e të treguarit (objektive/subjektive) të jetë tërheqëse, 

c. të përdoren lloje të ndryshme tekstesh: dialogë, përshkrim etj. 

Gjatë bashkëbisedimit mësuesi/ja i liston këta hapa në dërrasë të zezë dhe ndan klasën në tri 

grupe të mëdha. 

Hapi III (mendo, puno në dyshe, shkëmbe me të tjerët) 

Klasa ndahen në grupe. Çdo grup do të shkruajë një kronikë, një letër vetjake dhe një faqe ditari. 

Kjo do të thotë që brenda grupit të madh nxënësit ndahen në grupe më të vogla të cilat do të 

shkruajnë një ditar, një kronikë, një letër vetjake. 

Pasi punojnë në mënyrë të pavarur, nxënësit bashkëpunojnë në dyshe, përzgjedhin punimet më 

të mira, diskutojnë brenda grupit për realizimin e çdo elementi të shkrimit rrëfyes, sipas llojit, bëjnë 

konsultimet e nevojshme, kontrollojnë nëse i përmbahen të gjitha kërkesave të domosdoshme 

dhe prezantojnë punën e tyre para klasës. 

103


Ushtrimi 1 

Shembull i një kronike. 

Në Kampionatin Evropian të Peshëngritjes për të Rinj që po zhvillohet në Durrës 

(14 -21 shtator 2009) e që është i 34-ti për meshkuj dhe i 11-ti për femra, marrin 

pjesë gjithsej 33 shtete me 197 sportistë, ku midis tyre për herë të parë në një 

Evropian merr pjesë edhe Kosova. Janë 31 ekipe, që konkurrojnë për kategorinë 

e meshkujve dhe 21 ekipe në kategorinë e femrave. Gjithsej përfaqësohen 130 

sportistë meshkuj dhe 67 femra. ... 

Shqipëria sërish me një kampion Evrope në peshëngritje për të rinj. Dhe sërish 

me shtangistin e talentuar peqinas Daniel Godelli, i cili i dhuroi shtangës shqiptare 

dy medalje të arta e një argjendi në peshën 62 kg. Përvoja jo e pakët ndërkombëtare 

e Godellit 17-vjeçar ka ndikuar te 5 herë medalisti i artë i Shqipërisë. Në stilin e 

shkëputjes talenti më i ri i peshëngritjes shqiptare e nisi me 118 kg, e pas provës së 

parë të suksesshme, ngriti shtangën në peshën 121 kg, por fatkeqësisht dështoi 

në provën e tretë me 122 kg. Vetëm pesha më e madhe trupore, vetëm 43 gramë 

më shumë se moldavi Aleksandër Spac (61.92 kg Godelli, 61.49 Spac) i hoqën 

medaljen e artë peshëngritësit tonë, i cili është më i riu në garën e tij (vitlindja 92) 

nga 17 pjesëmarrësit, Gjithsesi në krahasim me Evropianin U-17 të Francës, ku 

ngriti vetëm 118 kg, rritja është e qartë: 121 kg në Durrës. 

Vendin e dytë dhe medaljen e argjendtë e siguroi rusi Pavël Sukhanov me 150 

kg. Në dygarësh Godelli ngriti 272 kg duke fi tuar medaljen e dytë të artë. Pas tij 

u renditën në dygarësh rusi Pavël Sukhanov (267 kg, medalje e argjendtë) dhe 

moldavi Spac (266 kg, bronz). Godelli ishte edhe më i vogli në peshën 62 kg. 

“Nuk është mosha ime, por unë gjithsesi ia dola. Është një arritje e madhe. Dua të 

falënderoj familjen time në radhë të parë e trajnerin tim, të cilët më kanë ndihmuar 

të ec përpara. Ia arrita qëllimit”, - tha kampioni i ri i Evropës në peshën 62 kg. 

Ushtrimi 2 

E dashur nënë, 

Kam pak ditë që u ktheva nga Shqipëria dhe më duket sikur kam muaj të tërë. 

S’do t’i harroj kurrë pushimet e kësaj vere, të cilat për mua fi lluan natyrshëm më 

15 korrik, ditën e fundit të punës. Atë pasdite ndjenja të çuditshme pështjellonin 

mendjen dhe zemrën time duke më bindur se isha gati për të ardhur në Shqipëri. 

Teksa fi llova të përgatisja valixhet në dhomën time, copëza të vogla kujtimesh 

vinin nga kohët e largëta të fëmijërisë. 

104


Më kujtohet që një natë përpara se të shkonim në plazh, nuk fl inim gjumë. Genta nxirrte nga 

arkivi gjithë arsenalin e rrobave të banjës dhe bënte prova para pasqyrës. Ti ngriheshe herët 

në mëngjes dhe na përgatisje pitet e shijshme, të cilat lëshonin një aromë ndjellëse, sa ne nuk 

prisnim të arrinim në plazh, por i kishim ngrënë gjatë rrugës. Babai që mbante në krahë gjithë 

bagazhet e mundshme dhe shpeshherë bëhej nevrik, sepse ishin aq shumë, sa të thoshte, 

se ti kishe ngritur gjithë shtëpinë. Unë atëherë, e vogël, s’e kuptoja këtë shprehje dhe shpesh 

thosha me vete “E si mund të ngrihet e gjithë shtëpia dhe u marrka me vete në plazh, po ajo 

nuk lëviz!” 

Më e bukura ndodhte kur arrinim atje. Pasi zbrisnim me vrap shkallët e qytetit të Himarës, 

vendosnim çadrën dhe rendnim në det. Fillimisht na vriteshin këmbët nga gurët e vegjël, por më 

vonë mësoheshim dhe nuk përmbaheshim. Edhe pse deti ishte pak i ftohtë, nuk dorëzoheshim, 

derisa na nxihej buza dhe na hynin të dridhurat. 

Mbaj mend që vitin e parë që ishim bërë me vëlla, ditën e dytë teksa dëgjoja zhurmën e 

këndshme të valëve, që përplasej lehtë në këmbët e mia, më zuri syri nga larg te shkëmbi i 

vogël përbri detit (siç e quanim ne) motrën time, që më përshëndeste me dorë. 

Pas pak ajo u hodh, unë e ndoqa me ankth sa të dilte përsëri sipër uijt. 

Kaluan disa sekonda dhe ajo s’po dukej. 

U tremba, thirra babain dhe ai i alarmuar u ngrit menjëherë. Kur u kthye, në buzë i përvijohej 

buzëqeshja vesh më vesh. Genta ishte tallur me mua! 

Sa bukur ishte atëherë, ishim fëmijë dhe pushimet kishin tjetër ngjyrë e aromë, merrnin të 

tjera përmasa. Tani përveç kënaqësisë, kujtimet me to kanë njëfarë dhimbjeje që përzihet nga 

gjithçka e çdo gjë. 

Të puth fort nëna ime e dashur. 

Shpesh dua t’ju mbaj mes kujtimeve, se kështu ndihem më e fortë. 

Me dashuri nga Bostoni, 

Egla 

Ushtrimi 3 

E diel, më 1 shtator, 2008 

I dashur ditar, 

Ndihem e lodhur nga gjithë kjo vapë zhuritëse, e cila s’po më lë të marr frymë lirisht. Sot në 

mëngjes pata ndjesinë se duhet të shkoja në shkollë. U zgjova me bujë dhe dola në ballkon. 

Aroma e shtatorit përcolli tek unë dëshirën për të bërë gjërat rutinë të mëngjesit, të lahesha me 

zhurmë, të shihesha me dëshirë në pasqyrë tek bëja pasarelën e mëngjesit, të dëgjoja zërin 

e nënës që më thërriste se isha vonë për në shkollë. Ka gjëra që ti i bën përditë dhe s’ua di 

kuptimin dhe s’ua njeh rëndësinë. Këtë e kupton vetëm kur ato të mungojnë, ashtu si mua këtë 

mëngjes vjeshte. 

Herta 

 

Detyrë shtëpie. Parapërgatit temën Gjuha e medies, sillni në klasë materiale të ndryshme 

mbi medien dhe gjuhën e saj. 


105


Tema 

Gjuha e 

medies 


• të zgjerojë njohuritë për mediet dhe gazetën; 

• të tregojë se si është zhvilluar media; 

• të identifi kojë te një gazetë strukturën e saj grafi ke; 

• të dallojë titullin kryesor, mbititullin dhe nëntitullin; 

• të analizojë artikuj të ndryshëm gazetash. 


• Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, artikuj gazetash, informacion mbi zhvillimi e 

medies, materiale mbi strukturën e gazetës, gazeta të shtypit të përditshëm etj. 


Mjetet e komunikimit 

Mjetet e komunikimit masiv janë: 

• Shtypi 

• Botimi 

• Kinemaja 

• Radioja 

• Televizioni 

• Reklama 

• Interneti 

Në qoftë se me fjalën media përcaktojmë mjetet nëpërmjet të cilëve ndodhin proceset e 

ndërmjetësimeve simbolike në një komunitet të caktuar shfrytëzuesish (të medieve), atëherë 

mund të pohojmë që në kohërat e lashtësisë, mjeti (apo vegla) në pronësi të njeriut, i aftë për 

t’u shprehur nëpërmjet gjesteve dhe tingujve, ka qenë trupi i tij. Kurse guri me të cilin njeriu i 

lashtë vizatonte mbi mure ka qenë “medium” i parë i jashtëm (sepse i brendshëm është trupi 

ynë). Në vijim, zakonet e trashëguara gojarisht nga babai tek i birit krijuan fi ll një mekanizëm 

evolutiv që përcaktoi si media kryesore tri mjetet e njoftimit: teksti i shkruar, shëmbëlltyrat, 

tingujt. 

Historiku 

Për disa masmediat e para (siç i kuptojmë sot) janë librat që ekzistojnë prej shumë kohësh. 

Megjithatë shpërhapja e masmedieve si fenomen ekzaltues i përket shekullit të njëzetë. Në 

këtë periudhë u përhap mendimi që njoftimi duhej të merrej nga përdoruesi në të njëjtën 

kohë kur ai ndodhte, d.m.th., të merrej njoftimin brenda një kohe shumë të shkurtër, gati sa 

të mos njehsohej koha e vërshimit të mesazhit, drejt receptimit të tij. Pionierë, si: vëllezërit 

Lumierë, fotografi Muybridge, të cilët i dhanë hovin e parë mediumit të kinemasë apo italianët 

Nikola Tesla, Gulielmo Markoni, kanadezi Rexhinald Fesenden, me kërkimet e tyre mbi valët 

elektromagnetike sollën lindjen e kodit mors dhe si përfundim edhe radion e parë më 23 

dhjetor 1900, që më pas do ta ndiqte shpikja e televizorit, i cili do të ishte një nga mediumet 

më domethënëse dhe ndikuese në shoqëri. Në rrjedhën e shekullit të njëzetë zhvillimi dhe 

përhapja e gjerë e masmedieve ndodhi falë progresit shkencor dhe teknologjik. Në fakt mediet, 

jo vetëm që janë mjete për qarkullimin e njoftimit, po janë edhe objekte teknologjike, me të 

cilët shfrytëzuesi mund të ndërveprojë. Për disa media, siç është televizioni, ndërveprimi nuk 

është i mundur. Në këtë lloj komunikimi shfrytëzuesi gjendet pasiv, sepse nuk ka mundësinë 

të ndërveprojë me komunikuesin ngaqë njoftimi është njëdrejtimësh. Masmediet historikisht 

kanë qenë edhe janë pre e censurës dhe shfrytëzimit për propagandë dhe manipulim të 

opinionit të masave, nga regjime dhe diktatura. Shkëmbimi i lirë dhe pa asnjë pengesë i 

informacionit është një nga të drejtat themelore: e drejta për të qenë “i informuar” dhe e 

drejta “për të informuar”. 

106


Mediet dhe demokracia 

Nga debatet e shumta, kohët e fundit, është përhapur ideja që në një shoqëri demokratike 

duhet të jenë të pranishme mjete të pavarura të informimit, me qëllim që të informojnë 

qytetarët mbi të dhëna, të cilat u përkasin qeverive apo ndërmarrjeve dhe institucioneve. Kjo 

bëhet, sepse qytetarët, edhe pse kanë të drejtën e votës, pa këtë informim, nuk do të ishin 

të aftë të bënin zgjedhjen e duhur, ku të pasqyronin interesat dhe opinionet e tyre të vërteta. 

Sipas këtij këndvështrimi, që bazohet te një nga parimet themelore të demokracive liberale, 

që është ndarja e pushteteve: ekzekutivit, legjislativit apo gjyqësorit, roli i medieve dhe i 

burimeve të informimit për qytetarët do të konsiderohej si pushteti i katërt duke e bërë të 

pavarur nga pushtetet e tjera. Kjo nuk është e pamundur, përderisa në një sistem demokratik 

mediet përbëjnë një nga pushtetet më ndikuese në politikë dhe në ekonomi. 

Interneti dhe mjetet e komunikimit masiv 

Problematikat e masmedieve 

Në rrjedhën e viteve janë ndërmarrë një mori studimesh për sa u përket zbulimit të efekteve 

që shkaktojnë mediet. Ende sot ekspertët ndahen, sipas një përkufi zimi të Umberto Ecos, 

midis “apokaliptikëve” (për të cilët mediet kanë një aftësi thelbësore që është shkatërruese në 

krahasim me socializimin e zakonshëm) dhe “të integruarve” (që konsiderojnë përfundimet 

pozitive dhe të kontrollueshme të socializimit ndërmjet medieve). 

Duhet, megjithatë, të kujtojmë që mediet për nga struktura e tyre modifi kojnë thellësisht 

perceptimin e realitetit dhe të kulturës, sipas principit të Marshall Mcluhan ku “medium is the 

mesage” (mjeti është mesazhi). Së fundi, meqë një aspekt shumë i rëndësishëm i komunikimit 

masiv është prodhimi në seri i mesazheve si “mall” (që shitet), i jepet një rëndësi e madhe 

studimit të strategjive nga të cilat prodhohen dhe shpërndahen këto “mallra” veçanërisht 

kur qëllimi i këtyre mesazheve (të kodifi kuara që mbartin qëllimi me të fshehta nga të cilat 

është e vështirë të shpëtosh) është të ndikojnë idetë dhe sjelljet e marrësve që t’i bindin 

për qëllimet e tyre. Mund të marrim si shembull atë që ndodh në komunikimin politik dhe të 

publicitetit. 



• Bashkëbisedim, dora e fshehtë, punë në çift, punë në grup. 

Materiali ndahet në disa pjesë. Grupet e nxënësve do të kenë aq anëtarë sa pjesë ka 

shpërndarë mësuesi/ja. Çdo mxënësi i jepet një pjesë informacioni dhe i lihet kohë ta lexojë, 

të kuptojë përmbajtjen dhe të jetë në gjendje t’u flasë për të shokëve. Pasi raportojnë të 

gjithë anëtarët e grupit, nxënësit punojnë për të renditur në mënyrë të përshtatshme copëzat 

që kanë. Ata duhet ta rishikojnë renditjen që kanë bërë, të bëjnë pyetje, diskutime, derisa të 

arrijnë në përfundimin se materiali është renditur si duhet. 

Hapi I (bashkëbisedim, dora e fshehtë) 

Mësimi nis me diskutimin e detyrës së shtëpisë. 

Më pas vendosen në tabelë foto të një gazete, një televizioni, kompjuteri, telefoni etj. 

- Çfarë ju sjellin ndërmend këto foto 

- Cila është e përbashkëta midis tyre 

- A keni ndonjë informacion për historikun dhe funksionin e tyre 

Nxënësit kanë sjellë në klasë informacione të ndryshme mbi medien dhe mjetet e saj. 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të grupohen sipas informacionit që kanë sjellë në klasë. 

Grupi I: rendit materialin mbi medien dhe historikun e saj. 

Grupi II: rendit materialin mbi gazetën dhe strukturën e saj. 

107


Më pas u ndahen të dyja grupeve shirita letre të shkruara me fragmente të informacionit që përmban 

teksti mbi gjuhën e medies, historikun e saj, gazetën dhe pjesët përbërëse të saj. 

U kërkohet nxënësve që pjesët e informacioneve që kanë në shiritat e letrave, pasi ta lexojnë atë 

individualisht, të bashkëbisedojnë me shokët dhe të përpiqen ta renditin materialin si duhet. Nëse 

ndonjëri nga nxënësit ka informacion shtesë për temën, atë ta renditë brenda materialit dhe mund 

ta përfshijnë në punën prezantuese të grupit përpara shokëve të grupeve të tjera. 

Hapi II (prezantimi i punës në grup) 

Nxënësit prezantojnë në tabelë informacionin mbi medien duke u dhënë shokëve shpjegime të 

ndryshme lidhur me elemente që janë të panjohura për ta. Ata mund të ilustrojnë me pamje ose 

me tabela të shkruara sinjifi kative. 

Shokët vlerësojnë prezantimin dhe, njëkohësisht, nëse ka paqartësi, kërkojnë ndihmën e mësuesit/es. 

Hapi III (praktikë e drejtuar, punë në çift) 

Mësuesi/ja përqendron vëmendjen e nxënësve te një gazetë dhe ilustron me shembuj strukturën, 

si dhe elementet e saj, si: titullin, mbititullin dhe nëntitullin (paraqet përpara nxënësve një gazetë, 

shpjegon strukturën e saj.) 

Pas demonstrimit të vet, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të vëzhgojnë gazetat që kanë përpara dhe 

të përcaktojnë strukturën dhe elementet e saj të veçanta duke i ndihmuar edhe me pyetje: 

- Cila është struktura e gazetës 

- Ç’tipare karakteristike gëzon gjuha e përdorur në gazetë 

- Cili është formati i një gazete 

- Cilat janë tri elementet bazë që përbëjnë titullin 

- Çfarë përcakton madhësia e shkronjave të një titulli 

- Cilët artikuj përmban faqja e dytë 

Diskutohet mbi këto çështje. 

Hapi IV (punë e pavarur, punë në grup) 

Mësuesi/ja e ndan klasën në grupe dhe u kërkon atyre të punojnë me ushtrimet 1, 2, 4. 

Shembull përgjigjesh 

Ushtrimi 1 - Vendosini një titull artikullit të mëposhtëm. 

Titulli: 

a. Merr fund epoka e llambave tradicionale; 

b. “Eksperimenti i ri” - revolucioni i llambave fl uoreshente; 

Pas dhënies së shembullit, mësuesi/ja kërkon argumentet përkatëse për vendosjen e titullit. 

Titulli i parë është foljor, përqendron vëmendjen te fjala e parë e tekstit, duke e theksuar si 

informacionin më të rëndësishëm. 

Titulli i dytë është emëror dhe përqendron vëmendjen te ngjarja më e re e rëndësishme. 

Ushtrimi 2 - Lexoni artikullin: 

Cili është titulli Ndajeni artikullin në paragrafë dhe përmblidheni secilin në një fjali. 

Titulli: Pasoja fatale të ngrohjes globale 

Paragrafët 

1) Ngrohja globale shkakton mijëra të vdekur çdo ditë. 

108


2) Nga 300 mijë që është shifra e njerëzve që humbasin jetën çdo vit, pritet që të shkojë në 500 

mijë brenda vitit 2030. 

3) Ngrohja globale shkakton (përhapjen e malaries dhe të diarresë, të cilat shkaktojnë) viktima të 

shumta në vendet në zhvillim, (edhe pse ndikimi i këtyre vendeve në ngrohjen globale është fare 

i vogël). 

Artikulli informon në mënyrë objektive duke u mbështetur në fakte, shifra, dëshmi. 

Ushtrimi 4 

Analizoni artikujt. Ç’ lloj tekstesh janë 

Mësuesi/ja udhëzon nxënësit për kryerjen e detyrës, duke qenë se kërkesa e saj është një 

përmbledhje dhe përsëritje e njohurive të marra në mësimet e kaluara. Tërheq vëmendjen e 

nxënësve të marrin në konsideratë elementet përbërëse të teksti për të përcaktuar llojin e tij. (Lloji 

i informacionit që përcjell, renditja e argumenteve, objektiviteti a subjektiviteti, gjuha e përdorur, 

struktura e tij në paragrafë ose jo.) 

Shembull përgjigjeje. 

Artikulli i parë është një tekst përshkrues-bindës. Nis me një sugjerim duke përshkruar të gjitha 

veçoritë karakteristike të ekspozimit në diell. I drejtohet një grupi të caktuar marrësish “të gjithë 

njerëzit që vuajnë nga artriti”. Informacioni është formal. Karakterizohet nga përshkrimi objektiv 

gërshetuar me elemente subjektiviteti. 

Artikulli i dytë është informues-paraqitës. Tekst shkencor i tipit analitik. Karakterizohet nga gjuhë 

teknike, paraqit informacionin sipas një rendi logjik e kronologjik, paraqitje objektive, sintaksë e 

thjeshtë. 

 

Diskutime mbi ushtrimet dhe përgjigjet e tyre. Mësuesi/ja kërkon përgjigje të argumentuara. 


a) Ushtrimi 3 

Vendosni tituj tek artikujt e mëposhtëm duke pasur parasysh përmbajtjen e tyre. 

a) Pavël, lamtumirë Juventusit. Pavël lë Juventusin, por jo futbollin 

b) Qeveria franceze, deklaratë e rezervuar, për rrëzimin e avionit. 

Vazhdojnë kërkimet për avionin e zhdukur në oqean. 

Dominique Bussereau: “Të tregohemi të kujdesshëm, kemi detyrime ndaj familjarëve të pasagjerëve”. 

b) Mësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe u kërkon të ndërtojnë spot: 

1) të një fushate për ndërgjegjësimin mjedisor (problemi i zjarreve në pyje, organizimi i një itinerari 

turistik që të reklamojë vendin ku jeton duke vënë në dukje vlerat e mjedisit shqiptar); 

2) ku të paraqiten projektet që do të shërbejnë për të përmirësuar apo për të zgjidhur problemet 

mjedisore të komunitetit; 

3) mbi rrugën që bëjnë mbetjet urbane nga shtëpia jote deri në destinacion (nga shoqëria që merret 

me këtë punë); 

4) të një fushate ndërgjegjësimi për përdorimin e biçikletës. 

Nxënësit do të mbështeten për realizimin e detyrës në informacionin e tekstit dhe në përvojat e tyre 

vetjake. Do të ishte e pëlqyeshme që nxënësit të përdornin edhe materiale fi gurative, si: tabela, foto, 

pamje të siguruara me video-projektor etj. 


109


Tema 

Publiciteti, 

reklama 


• të fl asë për rëndësinë e publicitetit në jetën e përditshme; 

• të përgatisë një spot për ndërgjegjësimin mjedisor; 

• të mbledhë informacion për mbetjet urbane; 

• të përgatisë një spot mbi një fushatë ndërgjegjësimi, që lidhet me përdorimin e biçikletës. 


• Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, materiale të ndryshme, të cilat shërbejnë 

për të realizuar reklama, foto, video-projektor, tabela të ndryshme, tabakë letre dhe 

shkumësa me ngjyra etj. 


• Bashkëbisedim, diagrami i Venit, lojë me role, paneli/ grupi i ekspertëve, punë në grup. 

Reklama ose publiciteti, siç quhet sot, është një formë komunikimi ndërmjet dikujt që ka nevojë të 

shesë një mall, të ofrojë një shërbim, të bëjë të njohur një veprimtari shoqërore, kulturore e artistike a të 

një partie a personazhi dhe blerësit, shikuesit a mbështetësit, të cilët kanë interes për to, zakonisht, duke i 

paraqitur të zmadhuara e të zbukuruara cilësitë e vlerat e tyre të vërteta. 

Kjo është formë komunikimi me pagesë. Kanalet që shërbejnë për të realizuar komunikimin janë mjetet 

e komunikimit, si: shtypi (gazetat, revistat, fl etëpalosjet etj.), televizioni, radioja, interneti, afi shimet (spotet 

publicitare) telefoni, posta etj. 

Teksti publicistik ka “gjuhën e vet” që është pamore dhe verbale, pra, ai përbëhet nga fi gura dhe fjalët. 

Në një spot televiziv (fi lm shumë i shkurtër që përbëhet nga fi gura, muzika dhe fjalët) “gjuha” është edhe 

zanore, sepse bë pjesë edhe zëri, toni, muzika. 

...Reklama ka lindur bashkë me revolucionin industrial, me ekonominë e tregut dhe për më tepër në 

shoqërinë e bollëkut, e cila ia bën të mundur konsumatorit të zgjedhë ndërmjet një shumice prodhimesh; ... 

ajo zhvillohet në përpjesëtim të drejtë me rritjen e prodhimit dhe të nivelit të jetesës... Në planin psikologjik, 

ajo nënkupton një truall shoqëror, ku risia përbën një vlerë themelore. I përjeton me shpejtësi përtëritjet 

teknologjike dhe shfaqjen e prodhimeve dhe shërbimeve të reja. Edhe kur nuk ka, duhen shpikur, qoftë 

edhe duke i paraqitur si të reja vetëm nga ana e jashtme... 

... Një rëndësi të veçantë te reklama ka fjalori gjithnjë e më i lulëzuar, duke shfrytëzuar burime nga trajta 

sintaksore të papërdorura, nga fi lozofi a e komunikimit, nga mjetet e komunikimit masiv, nga informatika. 

... Publiku pa e munduar veten lejon ta joshin me fjalë të reja: parullat e reklamës, këto numëratore, na 

argëtojnë, na bëjnë për vete, shpesh na prishin mendjen. Atëherë ato që kanë më shumë sukses, ku e 

gjejnë këtë fuqi joshëse... Janë burimet gjuhësore, ku mbështeten reklamuesit, që ngjallin vëmendjen, 

dëshirën, mbajtjen mend, ... siç janë rregullsitë formale: përsëritja e tingujve, fjalët me dy kuptime, efektet 

e drejtpeshimit, simetritë ose ndërprerjet, përpunimi i shprehjeve idiomatike... Po për të mbajtur mend 

parullën, herë-herë në reklamë vëmë re edhe shkelje të normës ose përdorimin e formave të reja... 

Komunikimi, botimi i shtëpisë botuese “Logosa”, f. 232, 233 


110 

Hapi I (bashkëbisedim, diagrami i Venit) 

Nxënësve u është kërkuar të ideojnë spote publicitare për një fushatë ndërgjegjësimi mjedisor, si: mbi 

përdorimin e biçikletës; mbi trajtimin e mbetjeve urbane. 

Përpara se të fi llojnë nga puna për realizimin e spotit, mësuesi/ja kërkon të zbulojë njohuritë që kanë 

nxënësit për reklamën dhe spotin publicitar. 

- Cila është rëndësia e reklamës dhe spotit publicitar në realitetin e sotëm 

- Ç’efekt kanë ato mbi publikun 

- Si mund të ndërtohen ato


Nxënësit kanë shfrytëzuar materialin teorik, që mësuesi/ja ua ka dhënë për ta përpunuar në shtëpi, duke e 

marrë si bazë për përgatitjen e spoteve publicitare të kërkuara. 

Diskutojnë rreth të përbashkëtave dhe të veçantave që ka gazeta me spotet publicitare. 

gazeta 

- informon nëpërmjet lajmit 

reklama 

- Përdoret: 

- lexuesi refl ekton për lajmet e dhëna 

për biznes, për fushata ndërgjegjësimi 

- jep gjykime opinione etj. 

realizohet në letër dhe në mediat audio-vizive 

- bëhet pjesëmarrës në jetën kolektive 

- shfaqet në vende të ndryshme 

- ndërgjegjësim 

- Mjete të komunikimit masiv 

- shikuesi / dëgjuesi reagon 

- televizion /gazetë /radio 

Hapi II (paneli, grupi i ekspertëve) 

Grupi i ekspertëve që bazohet në punën në grup, është shumë i gjerë 

dhe siguron mundësinë për çdo nxënës të marrë pjesë në mënyrë 

aktive. Grupet e ekspertëve përfshijnë këto teknika: panelin, debatin, 

simpoziumin, tavolinën e rrumbullakët dhe jurinë. 

Pas sqarimeve të nevojshme, nxënësit e kanë më të qartë qëllimin e tyre. Mësuesi/ja u lë kohë të 

rishikojnë materialin e përgatitur. 

Nxënësit prezantojnë punën e bërë të shoqëruar me shpjegimet përkatëse. 

1) Spoti i një fushate për ndërgjegjësimin mjedisor (problemi i zjarreve në pyje); 

2) Spot që të reklamojë një vend turistik. 

3) Spoti ku paraqiten projektet që do të shërbejnë për të përmirësuar apo për të zgjidhur 

problemet urbane të komunitetit; 

4) Spoti mbi transportimin e mbetjeve urbane të qytetit nga vendi i grumbullimit deri në 

destinacion nga shoqëria që merret me këtë punë. 

5) Spoti për fushatën e ndërgjegjësimit të përdorimit të biçikletës. 

Hapi III (prezantimi) 

Prezantimi i nxënësve do të vlerësohet nga paneli i ekspertëve (të cilët janë nxënësit e klasës) 

duke pasur parasysh realizimin e të gjithë komponentëve përbërës të reklamës dhe qëllimin e 

krijimit të saj. 


a) Gjeni dhe sillni në klasë spote të ndryshme publicitare. Dalloni disa nga elementet përbërëse të tyre. 

b) Sillni në klasë tekste me qëllime të ndryshme të shkruari: tekste që kanë për qëllim të informojnë, të 

shprehin emocione, të japin urdhra, udhëzime, të sugjerojnë, të mbështetin pikëpamje, të të bindin. 

 

c) Parapërgatitni temën Strategjitë e të folurit. 

Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja vlerëson nxënësit duke u kujdesur të motivojë ata për 

kontributin e dhënë dhe vlerat e treguara duke vënë në dukje aspeket pozitive të punës së tyre. 

Shënim. Temat “Gjuha e medies dhe gazeta”, si dhe “Publiciteti dhe reklama” mund të jepen si tema të 

projekteve të ndryshme. 

Më poshtë është paraqitur një skicë-ide projekti, mbi të cilën secili mund të punojë dhe ta rishkruajë në përputhje 

me tematikën. Koha që parashikohet në projekt është sugjeruese. Në fund të projektit jepet një material me 

informacion mbi vendet turistike në Shkodër, i cili është orientues. 

111


Titulli: 

Frekuentoni zonat e bukura turistike të Shkodrës 

Synimi: 

Të krijojnë një spot publicitar duke integruar njohuri nga lënda e letërsisë, historisë, 

gjeografisë, qytetarisë dhe arteve. 

Qëllimi: 

• Të aktivizohen nxënësit për të bërë një projekt. 

• Të mësojnë të menaxhojnë një veprimtari. 

• Të menaxhojnë buxhetin e një veprimtarie. 

Objektivat e projektit: çdo nxënës të arrijë: 

• Të përdorë teknikat për të krijuar një spot publicitar. 

• Të grumbullojë materiale me karakter gjeografik, historik, kulturor, shoqëror, artistik për 

zonën e Shkodrës (ose një zonë tjetër). 

• Të studiojë dhe të veçojë atë informacion që është i domosdoshëm për një spot publicitar. 

• Të sigurojë pamje interesante nga kjo trevë që lidhen me turizmin. 

• Të zgjedhë imazhet që do të përdorë në spot. 

• Të ideojë nga ana fi gurative spotin. 

• Të shkruajë një tekst të shkurtër, që do të shoqërojë spotin. 

• Të dizenjojë spotin. 

Përshkrimi i punës: Nxënësit e një klase ndahen në grupe pune dhe çdo grup do të ketë një detyrë 

të caktuar, në përputhje me realizmin e secilit prej objektivave të projektit. Grupet e 

punës do të përbëhen nga ekspertë të letërsisë, historisë, gjeografi së, arteve etj. 

1. Grupi i gjeografisë: Zonat turistike të rrethit të Shkodrës, shtrirja gjeografike, pozicioni, 

largësia nga qendra, popullsia etj. 

2. Grupi i historianëve: Vendet historike me interes për turistët, të dhëna për çdo vend. 

3. Grupi i sociologjisë: Jeta shoqërore: 

a. organizimi i jetës, 

b. zhvillimi i ekonomisë, 

c. probleme të ndryshme shoqërore, 

ç. zakonet, traditat, kultura 

4. Grupi i letërsisë dhe i arteve: Jeta letrare-artistike. 

5. Grupi i ideimit të spotit: Nxënës që kanë talent: 

a. në letërsi - krijimi i tekstit; 

b. në pikturë - krijimi i imazhit; 

c. në muzikë - zgjedhja e muzikës që do të shoqërojë spotin. 

6. Grupi i dizajnit: Përzgjidhen nxënës që kanë mundësi për të realizuar faqosjen e spotit në 

kompjuter ose që kërkojnë realizimin e saj në një studio grafi ke. 

Plani i veprimtarive: 

112


Kohëzgjatja e projektit: 1 muaj 

1-10 Tetor - hartohet dhe miratohet projekti, si dhe ndahen detyrat për çdo grup. Çdo grup zgjedh 

përgjegjësin që do të drejtojë dhe do të ndjekë realizimin e detyrës nga çdo anëtar dhe detajon planin e vet. 

Përcaktohet dita ceremoniale e promovimit të projektit dhe hartohet një plan masash për të ndjekur të 

gjithë hapat që duhen. 

10-20 tetor - Secili grup do të punojë sipas detyrës së caktuar. 

20 tetor - Konsultë me grupet e punës. 

Grupi drejtues i punës informohet nga kryetari i çdo grupi për materialet që kanë 

grumbulluar, për pengesat që kanë hasur dhe jep detyra për të ardhmen. 

25 tetor - grupet prezantojnë punën e bërë para grupit drejtues. Marrin 

vlerësimet paraprake. 

25-30 tetor - tri grupet (5,6, 7) përgatitin spotin përfundimtar. 

Ndërkohë grupet e tjera përgatiten për prezantimin përfundimtar. Ata mund të sjellin informacione 

sipas fushës marrë nga interneti, vizatime, ese, vlerësime të tyre, harta, pamje filmike, foto, vizatime, ese, 

materiale origjinale të shkruara. 

5 nëntor – Dita e promovimit të projektit. 

Kjo ditë merr vlera festive. Ftohen nxënës nga klasat e tjera, mësues, 

prindër, nga komuniteti. 

Kjo ceremoni do të organizohet sipas programit, ku mund të jenë përfshirë: 

1. Ekspozitë me punime të nxënësve 

2. Konferencë shkencore ku grupet do të paraqitin punimet e tyre 

3. Paraqitja e spotit 

Buxheti: 

Për zhvillimin me sukses të këtij projekti kërkohet një buxhet, prandaj që në fi llim llogariten nevojat 

dhe se si do të përballohen ato. Edhe puna dhe kontributi i nxënësve llogaritet në buxhet si vlerë. Për 

këtë: 

- çdo grup përcakton veprimtaritë që do të bëjë dhe llogarit koston për shpenzimet që kërkon çdo 

veprimtari, 

- llogariten shpenzimet për letër, bojë, fotokopjime, për internetin, për dizajnin, muzikën etj. 

- llogariten pagesa, si p.sh., e dizajnit, nëse ata nuk mbulohen nga burimet e brendshme etj. 

Prezantimi i projektit 

Materialet që do të përdoren: 

Për prezantimin e punimeve duhet të sigurohet baza materiale, si: video-projektor, DVD, CD me 

muzikë. 

Vlerësime të pjesëmarrësve dhe ndarja e çmimeve. 

113


Një udhëtim turistik nëpër zonën e Shkodrës 

Një udhëtim i mrekullueshëm në plazhet shkodrane ku pushuesit i ofrohet liqeni dhe deti. Rëra e rrallë me jod 

kuron sëmundjet, ndërsa fauna dhe fl ora e pasur e bëjnë edhe më karakteristike këtë zonë të Shqipërisë. Sigurisht, 

mos harroni tavën e krapit. Pozicioni gjeografi k i Shkodrës, bukuritë e madhështitë e natyrës së saj janë resurse 

të mëdha turistike dhe një vend çlodhjeje e pushimi për turistët shqiptarë e të huaj. Prania e lumenjve Drin, 

Buna e Kir në qytet, e liqenit të Shkodrës, e detit Adriatik në Velipojë, dhe e pikave turistike të Razmës, Thethit, 

Bogës e Vermoshit, e bën këtë rajon një thesar turistik. Në Shkodër ndodhen plazhet e Velipojës, Shirokës, 

Zogajt, si dhe mjaft plazhe të tjera të vogla pranë lumenjve Drin e Bunë. Po kështu janë në funksion dhe pikat 

pushuese malore të Thethit e Razmës, ndërsa mundësi të shumta paraqesin dhe ato të Bogës e Vermoshit. 

Velipoja 

Plazhi i Velipojës është pa dyshim plazhi më i preferuar i Veriut, jo vetëm për banorët e Shkodrës, por dhe 

të shumë qyteteve të tjera. Ai ndodhet 30 km larg qytetit të Shkodrës dhe rruga që të shpie aty është e 

rikonstruktuar. Ky plazh është hapur në fillim të viteve 70, ndërsa pas vitit 1991 vërshuan rreth 900 ndërtime 

pa leje. Nga këto 550 funksionojnë si hotele dhe apartamente të dhëna me qira për pushuesit. Nga qendra 

e komunës e deri në plazh janë rreth 100 lokale. Plazhi i Velipojës ka një vijë bregdetare për shfrytëzim 

14.5 km. Rëra karakteristike njihet për përmbajtje të lartë jodi dhe veti kuruese. Në zonë gërshetohen 

harmonishëm deti, lumi, plazhi, laguna, pylli e mali. Ndër të veçantat e Velipojës mund të përmendet 

rezervati i gjuetisë, rreth 700 ha të mbushur me rosa, kryekuqë, turtuj, fazanë por edhe lepuj e derra të egër. 

Liqeni i Shkodrës 

Liqeni i Shkodrës është një tjetër mundësi për pushuesit shqiptarë e të huaj. Pasuritë e tij lidhen me praninë e plazheve 

të Shirokës e të Zogajt si dhe faunës e florës së pasur. Në liqen ekzistojnë rreth 700 lloje mikroalgash dhe 250 lloje 

algash. Nga bimët ujore me gjethe që dalin mbi ujë dhe gjethe notuese, janë kallamishtja, xunkthi, zambakët e ujit 

të bardhë dhe të verdhë, shavari etj. Liqeni i Shkodrës është i pasur në faunë dhe mund të gjesh rreth 250 lloje 

shpendësh. Madje rreth 70% e llojeve të shpendëve të Shqipërisë ndodhen në liqenin e Shkodrës. Këtu nuk mungojnë 

as peshqit e shumtë (45 lloje) ku sigurisht mbreti i liqenit është krapi. Është e kotë të shkosh në liqenin e Shkodrës dhe 

të mos provosh një tavë krapi ose krap në tjegull. Dy specialitetet e zonës janë të njohura në të gjithë Shqipërinë. 

Plazhi i Zogajt 

Vetëm 12 km larg qendrës së qytetit të Shkodrës gjendet plazhi i Zogaj. Relievi i ulët kodrinor, prania e mjaft 

gjireve të vogla shkëmbore, plazhet me zhavorr e gjelbërim, klima e ndikuar nga prania e liqenit dhe e malit, 

e bëjnë Zogajn një plazh të pëlqyeshëm për të gjitha kategoritë e pushuesve. Deri në vitet `90 kjo ka qenë 

një zonë kufi tare dhe “mollë e ndaluar” për të gjithë pushuesit. Tashmë kushdo mund të vizitojë plazhin dhe 

gjiret e tij të virgjëra. Në dispozicion të pushuesve janë shtëpitë e banorëve, banesa tipike kryesisht me dy 

kate, me shkallë të gurta dhe oborre të rrethuara. Banorët e zonës kanë profesion kryesor peshkimin dhe 

këtë ua afrojnë dhe pushuesve që kanë dëshirë të zënë peshk. Gratë janë të njohura për punimin e qilimave. 

Pushuesve u afrohen dhe shumëllojshmëri perimesh e frutash të freskëta të zonës, si dhe nënprodukte të tyre, si: 

thanaku, pistili, pekmezi, të cilat janë tradicionale dhe origjinale. Gatimi karakteristik i zonës është tava e krapit. 

Plazhi i Shirokës 

Plazhi i Shirokës është shfrytëzuar që para viteve `90, ku qytetarët shkodranë dyndeshin aty çdo ditë duke përfi tuar 

nga fakti që ai ndodhej fare pranë qytetit. 

Sot në Shirokë ka mjaft lokale luksoze dhe cilësore, pasi kjo pikë pranë liqenit frekuentohet gjatë gjithë vitit nga 

turistë ditorë vendës dhe të huaj. 

114 

Rrjolli 

Një tjetër vend i mrekullueshëm në plazhin e Velipojës është dhe Rrjolli, ende i panjohur dhe i pashfrytëzuar 

plotësisht, pasi ndodhet në krahun tjetër të plazhit dhe rruga për atje kalon nëpër një urë vetëm për këmbësorë, 

nga Viluni. Ai ka një vijë bregdetare rreth 4 km, me gjerësi rëre 200 m dhe shtrihet në një zone me pyll 

shkurresh, duna të vogla rëre dhe pranë ka malin që bie thikë në det. Për të shkuar në këtë plazh të veçantë 

kalohet një urë vetëm për këmbësorë në lagunën e Vilunit.


Thethi, kurora e diamantit e Alpeve shqiptare 

Në Alpet shqiptare, 70 km larg nga qyteti i Shkodrës, i mbrojtur nga tri malet Radohimë, Shenik, Paplukë, me 

lartësi mbi 2500 m, shtrihet lugina e lartë e Thethit. Kjo është pa dyshim një nga zonat më të veçanta të Alpeve 

shqiptare, 750 deri 950 metra mbi nivelin e detit me një sipërfaqe prej 2630 hektarësh. Malet madhështore, 

pyjet e ahut, livadhet, burimet e ftohta, si dhe potencialet e veçanta që ka Thethi si zonë malore turistike dhe 

klimaterike, të vlerësuara për bukuritë natyrore, ofrojnë mundësi të mëdha për ushtrimin e turizmit në të gjitha 

stinët e vitit. Befasia dhe bukuria, që të ofron kjo zonë, fi llon që me praninë e pyjeve të dendura, ku, përveç atyre 

të ahut, nuk mungojnë edhe pyjet e tjera të larmishme me pishën e zezë, panjën, frashrin etj. ... Që nga viti 1968 

e në vazhdim Thethi funksionon si qendër turistike. ... Në vitin 1976, Thethi shpallet “Park Kombëtar”. 

Bukuritë e papërsëritshme të këtij fshati malor në zemër të Alpeve Shqiptare, e bëjnë Thethin që të zërë një vend 

të rëndësishëm në natyrën e turizmin shqiptar. Duke u nisur nga veçoritë e tij dhe nga vendndodhja pranë kufirit, 

Parku i Thethit është propozuar që të jetë pjesë e një parku ndërballkanik të quajtur Parku i Paqes. Ky projekt 

përfshin territore edhe nga Kosova dhe Mali i Zi... 

Në Theth, banorët me ndihmën fi nanciare dhe të GTZ kanë përshtatur banesat e tyre për pushuesit që çdo vit 

shtohen. Atyre u afrohen hoteleri, dhoma me kushte të përshtatshme dhe gatime tradicionale. Çmimet në Theth 

variojnë nga 10 deri 30 euro për person. 

Thethi rrethohet nga male të larta dhe qafa mahnitëse që fshehin në brendësinë e tyre ballafaqime të panumërta 

me alpinistë, pedologë, botanistë, gjeografë dhe shumë dashamirës të alpeve, te të cilët kjo zonë lë mbresa 

të pashlyeshme. Fshatrat e kësaj zone shtrihen në të dyja anët e lumit nga Okoli deri në Grunas, ku spikasin 

shtëpitë karakteristike që të gërshetuara me sfondin alpin, të shfaqen si peizazhe të papërsëritshme e të rralla. 

Udhëtim nga kanioni i Grunasit tek Ujëvara e Thethit 

Resurset natyrore të kësaj zone janë të lidhura së bashku edhe me trashëgiminë kulturore dhe historike të 

banorëve vendës, duke formuar, kështu, bazat më të rëndësishme për zhvillimin e turizmit. Kushdo që do të 

vizitojë zonën, do të përballet me mrekullinë e kanionit të Grunasit, rreth dy km i gjatë, 40 deri 60 metra i 

thellë dhe vetëm dy deri në tre metra i gjerë. Përveç kanionit, në Theth gjenden një numër i konsiderueshëm 

shpellash, por ato që kanë tërhequr vëmendjen e shumë alpinistëve, speleologëve, gjeografëve etj., janë Shpella 

e Harapit dhe Bira e Rrathëve. E veçanta e këtyre shpellave janë liqenet nëntokësore, galeritë, sifonet etj. 

Madje këto veçori janë bërë shkak i shumë legjendave të krijuara nga banorët e zonës. Një bukuri natyrore, 

të veçantë, të bjeshkëve të veriut, shpalos në këtë zonë, Ujëvara e Thethit me 25 metra lartësi. Së bashku 

me cirqet përreth dhe Mullirin e Blojës, formojnë një nga vendet më interesante për t’u vizituar. Por jo më 

pak tërheqës është edhe vendburimi i lumit të Shalës në Okol, burimet e të cilit nxjerrin 2.5 deri në 3 metra 

kub ujë, që vë në punë një hidrocentral të vogël. Thethi është park zoologjik natyror, pasi ka një hapësirë të 

admirueshme, e cila i ofron kushte të mira jetese disa llojeve të ndryshme të kafshëve të egra, si: ariu, dhia e 

egër, derri i egër, kaprolli, dhelpra, ujku, lepuri, pa anashkaluar rrëqebullin e zardafi n. Në zonë nuk mungojnë as 

shpendët e rrallë ku çdo pushues mund të shikojë lehtësisht shqiponjën, skifterin, por edhe gjelin e pulën e egër. 

Razma - aty ku ndihesh turist 365 ditë të vitit 

Në një largësi 41 km nga Shkodra dhe 900 metra mbi nivelin e detit, rrëzë malit të Veleçikut ndodhet pika turistike 

e Razmës. Rreth viteve `20 të shekullit të kaluar kjo zonë u shfrytëzua nga barinjtë për stane verore dhe më pas, 

me rritjen e standardit të jetës, tregtarët shkodranë ndërtuan shtëpitë e tyre verore. Këto banesa funksionuan 

deri në vitet 44-46, kur më pas ato u shtetëzuan dhe u shfrytëzuan si shtëpi pushimi për punëtorët. Këtë traditë 

e ruajti deri në vitet 1991-`92, kur më pas shtëpitë i morën ish-pronarët. Razma konsiderohet si një nga vendet 

më të bukura dhe me klimën më të shëndetshme të Alpeve. Në mes të pishave, lëndinave, kullotave alpine, e 

peizazheve malore ka mjaft banesa të tipit alpin. Ndryshe nga zonat e tjera turistike alpine, Razma, frekuentohet 

dendur në të gjitha stinët e vitit, veçanërisht në dimër. Dëbora që mbulon lëndinat është mjaft joshëse për 

rrëshqitjet me ski. Hotelet në këtë zonë kanë nga 4 deri 12 dhoma dhe çmim 1500 lekë të reja nata. Rruga prej 41 

km nga Shkodra në Razmë është e shtruar plotësisht dhe gjithkush mund të shkojë shumë lehtë. Zona turistike 

e saj shtrihet në një pllajë karstike,që paraqet kontraste befasuese në reliev, duke ofruar kushte mjaft tërheqëse 

për zhvillimin e turizmit. 

115


Tema 

Strategjitë 

e të folurit 


• të zbatojë strategjitë e të folurit; 

• të dallojë qëllimet e ndryshme të procesit të të folurit; 

• të përdorë teknikat e një të foluri efi kas; 

• të identifi kojë elementet e komunikimit të teksteve të ndryshme gojore; 

• të parashtrojë argumentet e tij në një debat mbi temën e caktuar. 


• Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, tekste të llojeve të ndryshme, materiale me 

argumente të ndryshme për të organizuar një debat etj. 



• Diskutim, bashkëbisedim, punë në grup, lexim hap pas hapi, paneli, rrjeti i diskutimit, 

grupi i ekspertëve. 


Mësimi nis me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Pasi dëgjojnë zgjidhjen e detyrës së shtëpisë të 

njëri-tjetrit, mësuesi/ja udhëzon nxënësit të shprehin opinione rreth detyrës duke u përqendruar në 

veçoritë e secilit. 

Hapi II (bashkëbisedim, praktikë e drejtuar, harta e konceptit) 

Kalon në një aspekt tjetër të mësimit duke u drejtuar këto pyetje nxënësve: 

- Çfarë bënë shokët tuaj për të prezantuar detyrën e tyre (Folën.) 

- Cili ishte qëllimi i të folurit të tyre (Folën për të informuar.) 

- Cila ishte gjendja juaj emocionale, kur i dëgjonit ata (E qetë, pa emocione, në ankth.) 

Mësuesi/ja vazhdon dialogun me të njëjtin nxënës dhe i drejton një pyetje të tillë: 

- Cili ishte qëllimi i të folurit tuaj pak më parë (Përgjigja e nxënësit mund të jetë: - Fola për të 

shprehur emocionet.) 

Mësuesi/ja u drejtohet përsëri nxënësve. 

- Çfarë bëri mësuesi/ja, pasi dëgjoi detyrën e nxënësve (udhëzoi, miratoi, bëri vërejtje, ndërhyri etj.) 

- Cili ishte qëllimi i të folurit të saj (Përgjigje të mundshme të nxënësve: - Mësuesi/ja foli për të 

udhëzuar, për të miratuar, për të korrigjuar etj.) 

- Çfarë bënë shokët e klasës, pasi dëgjuan detyrën e shokëve (Folën.) 

- Cili ishte qëllimi i të folurit të tyre Folën për të shprehur dhe mbështetur pikëpamjet e tyre, për 

të bindur etj.) 

Pas kësaj bisede mësuesi/ja së bashku me nxënësit ndërton hartën e konceptit. 

shpreh e mbështet opinionet 

jep urdhra Të folurit shpreh ndjenja/pikëpamje 

116 

të bind 

të informon


Hapi II (rrjeti i diskutimit) 

Mësuesi/ja shtron pyetjen: 

PO A jemi ne folës të mirë JO 

Nxënësit ndahen në dy grupe sipas përgjigjes pro dhe kundër që i japin pyetjes, duke sjellë edhe 

argumentet përkatëse. 

Përfundimi: 

Folës i mirë është ai që: 

- thotë gjërat e duhura dhe në mënyrën më të mirë për t’u kuptuar nga të tjerët; 

- zgjedh momentin e duhur për t’i thënë në përputhje me qëllimin e të folurit; 

- kontrollon emocionet e veta, ankthin, frikën, pasigurinë etj.; 

- zgjon dhe mban të ngritur interesin e dëgjuesit a dëgjuesve nëpërmjet nivelit shprehës; 

- përmbush qëllimin e vet e të dëgjuesit. 

Hapi III (punë individuale në grupe të vogla) 

Ndahet klasa në grupe të vogla me nga 2-3 nxënës dhe secilit i jepet të punojë një nga ushtrimet 

(nga 1-10). Në situatat e dhëna vihet theksi te katër elementet e domosdoshme të të folurit: folësi 

(dërguesi); dëgjuesi (marrësi), qëllimi, niveli i shprehjes, të cilat përcaktohen nga lloji i tekstit që 

duam të komunikojmë, nga vendi dhe koha kur fl asim. 

Lidhur me nivelin e shprehjes nxënësit duhet të kujtojnë llojet e ligjërimeve: libror, bisedor, i 

shkujdesur. 

Përgjigjet e ushtrimeve të dhëna mund të jenë: 

Teksti: leksion 

Argumenti: Naim Frashëri 

Dërguesi: profesori i universitetit 

Qëllimi: të japë informacion për veprimtarinë letrare 

Marrësi: studentët 

Niveli i shprehjes: i lartë (libror) 

Teksti: një bisedë miqësore 

Argumenti: kampionati i futbollit 

Dërguesi: mësuesi i fi zkulturës 

Qëllimi: të shprehë opinion 

Marrësi: nxënësit e klasës së dhjetë 

Niveli i shprehjes: i mesëm (bisedor) 

Teksti: rrëfyes 

Argumenti: një situatë e çuditshme që ke përjetuar 

Dërguesi: ti 

Qëllimi: të tregosh përvojën/ përjetimet 

Marrësi: miku yt 

Niveli i shprehjes: i ulët (i shkujdesur) 

Teksti: udhëzime 

Argumenti: si përdoret celulari 

Dërguesi: fi rma prodhuese e celularit 

Qëllimi: të udhëzojë 

Marrësi: blerësit 

Niveli i shprehjes: i lartë 

Teksti: debat 

Argumenti: studimet e larta në Shqipëri apo 

jashtë saj 

Dërguesi: maturantët 

Qëllimi: të bindë 

Marrësi: nxënësit e shkollave të mesme 

Niveli i shprehjes: mesëm (bisedor) 

Teksti: teksti i një kënge 

Argumenti: fundi i një dashurie 

Dërguesi: autori i këngës 

Qëllimi: të transmetojë emocione 

Marrësi: dëgjuesit/ publiku 

Niveli i shprehjes: i lartë 

117


Hapi IV (lexim hap pas hapi) 

Në këtë hap më shumë se debati që do të zhvillohet kanë rëndësi të dallohen rregullat që 

duhen mbajtur parasysh para, gjatë dhe pas debatit. Prandaj me anë të leximit hap pas hapi 

dallohen rregullat, të cilat shkruhen në tabelë ose në tabakë të mëdhenj letre. 

Hapi V (paneli, debati, grupi i ekspertëve, anketim) 

Mësuesi/ja e ndan klasën në dy grupe, përzgjidhet nga klasa një moderator dhe u kërkon 

nxënësve të organizojnë një debat rreth çështjes: - Si ndihemi kur pyetemi në mësim 

U lihet pak kohë që të dyja panelet të përzgjedhin argumentet dhe qëndrimin ndaj çështjes. 

Secili pjesëmarrës në debat: si drejtuesi, pjesëmarrësit, ashtu dhe grupi vlerësues i debatit, i 

zgjedhur nga klasa, duhet të mbajnë parasysh rregullat e debatit. 

Pas debatit nxirren përfundime duke vlerësuar aspekte të ndryshme të pjesëmarrësve. 

Lihen të lirë nxënësit të shprehin opinionet e tyre duke i mbështetur ato në argumente. 

Në ndihmë të grupit vlerësues vjen edhe tabela për mënyrën si është realizuar debati. 

1 

2 

3 

4 

Ndërhyrja Gjendja shpirtërore Mënyra e të folurit Argumentet që sillen 

Për ta bërë sa më real dhe objektiv vlerësimin përdoret dhe regjistrimi. 

Në fund të orës zgjidhet nga klasa folësi më i mirë duke pasur parasysh cilësitë e tij. Për këtë mund 

të përdoret edhe anketimi. Nxënësve u shpërndahet një fl etë ankete me pyetjet e mëposhtme: 

- Cili prej nxënësve diti të kontrollojë emocionet ................................................ 

- Cili prej nxënësve gjeti momentin e duhur për të folur............................................ 

- Cili prej nxënësve “kapi” interesin e të gjithë klasës ............................................ 

- Cili prej nxënësve u kuptua më mirë kur foli ............................................ 

- Cili prej nxënësve ia arriti qëllimit dhe përmbushi atë që prisnin dëgjuesit .......................... 

Detyrë shtëpie: Parapërgatit temën Strategjitë e të dëgjuarit. 

Mësuesi/ja vlerëson nxënësit për vlerat që treguan, bën vlerësimin e orës së mësimit. 

118


Tema 

Strategjitë 

e të dëgjuarit 

(ora I) 


• të dallojë teknikat e një të dëgjuari efi kas; 

• të zbatojë strategjitë e të dëgjuarit; 

• të plotësojë testin që vlerëson aftësinë e tij të të dëgjuarit. 


• Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, tekste të llojeve të ndryshme për dëgjim etj. 


Fosili 

Unë nuk e mbaj mend vdekjen time. Ajo duhet të ketë ndodhur para njëqind vjetësh. Apo 

para pesëdhjetë vjetësh Apo unë vdiqa kur u ula të shkruaj, domethënë para një sekonde 

Nuk e di. Dhe unë nuk mbaj mend vdekjen time, kur kam mbajtur mend vdekjen e stërgjyshit 

të nënës dhe tërë vdekjet që kishin ndodhur në fi sin tonë. Të gjithë i ngatërronin datat dhe 

vinin tek unë për të pyetur për vdekjen e burrit, gruas, fëmijëve. Unë u përgjigjesha në çast 

dhe, për t’i qetësuar, u tregoja si kishte qenë moti kur i kishin varrosur. Kisha përcjellë në 

varr breza të tërë që shtriheshin deri në dy shekuj e gjysmë. Tani që nuk mbaj mend kur kam 

vdekur për veten time, me duket sikur të gjithë kanë vdekur o para njëqind vjetësh, o para 

pesëdhjetë vjetësh, o në çastin kur unë u ula të shkruaj. Ajo që më shtyn të mendoj se të 

gjithë vdiqën kur u ula të shkruaj është se të gjithë më duken sikur u varrosën nën të njëjtin 

muzg me shi, si është muzgu përtej dritares, ku kam afruar tryezën për të shkruar. Unë e di 

që kjo nuk është aspak e vërtetë, sepse katragjyshi im nuk mund të vdiste në një ditë me mua 

apo unë të vdisja në një ditë me të, po ja që kam harruar gjithçka. Dhe me siguri jam i vetmi 

njeri që nuk mban mend vdekjen e vet. Po të isha gjallë, do mërzitesha dhe, ndoshta do qaja, 

po jam i vdekur dhe një i vdekur as nuk mërzitet dot dhe as nuk qan dot. Një i vdekur është 

si unë, ai nuk mban mend asgjë. 

(Marrë nga vëllimi me tregime “Ulërima e heshtur” Nasi Lera) 


• Harta e konceptit, dëgjim i drejtuar, rrjeti i diskutimit, bashkëbisedim, punë e pavarur 

individuale, konkurs. 

Hapi I (harta e konceptit) 

Mësimi nis me plotësimin e hartës së konceptit: folës i mirë. 

të kuptohesh 

nga të tjerët 

të thuash gjërat 

e duhura 

FOLËS I MIRË 

të zgjedhësh 

momentin kur i 

thua gjërat 

të mbash të 

ngritur interesin e 

dëgjuesit 

të kontrollosh 

emocionet, 

ndienjat 

të përmbushësh 

qëllimin tënd 

të përmbushësh 

interesin e 

dëgjuesve 

Hapi II (dëgjim i drejtuar, rrjeti i diskutimit, harta e konceptit) 

Më pas nxënësit dëgjojnë një tekst (lexon mësuesi/ja a një nxënës/e ose e dëgjojnë në magnetofon). 

Ndërkohë që lexohet teksti, mësuesi/ja vëzhgon me kujdes qëndrimin e nxënësve dhe në fund pyet. 

119


- A e dëgjuat me vëmendje fragmentin Pse 

- Për çfarë bëhej fjalë në fragment 

- Cilat fjalë të tekstit dëgjuat më shpesh Sa herë 

- A mund të riprodhoni pjesë nga teksti 

Mësuesi/ja pasi dëgjon opinionet e nxënësve, shtron pyetjen: 

PO A ishit ju dëgjues të mirë JO 

Përfundimi: ................................................................................. 

Me të dhënat që dalin në përfundim të diskutimit, ndërtohet harta konceptit. 

- Si mendoni kush është një dëgjues i mirë 

- Cilat janë karakteristikat e një dëgjuesi të mirë 

i kushton vëmendje 

maksimale asaj që 

dëgjon 

dëgjon në mënyrë 

të qëllimshme 

dëgjon duke analizuar, 

seleksionuar e 

përvetësuar 

dëgjon në heshtje 

DËGJUES I MIRË 

kupton atë që dëgjon 

dallon informacionin 

objektiv nga ai 

subjektiv 

mban mend atë që 

dëgjon, në përputhje 

me qëlllimin e të 

dëgjuarit 

është aktiv, 

kërkon sqarime 

për atë që dëgjon 

është i 

vëmendshëm dhe i 

përqendruar 


Mësuesi/ja rilexon tekstin dhe tashmë mat aftësitë dëgjuese të nxënësve duke iu kërkuar: 

të riprodhojnë pjesë të caktuara të tekstit; 

të shpjegojnë një term të përmendur në të njëjtën mënyrë si në tekst; 

të shpjegojnë dukuritë që janë të përdorura në tekst dhe të gjejnë lidhjet midis tyre; 

të dallojnë informacionin objektiv nga ai subjektiv; 

të zbulojnë qëllimin e dërguesit dhe interesin që u zgjoi atyre si dëgjues (qëllimi). 

Nxënësit dëgjojnë përgjigjet e shokëve dhe vlerësojnë përgjigjet e tyre, duke pasur parasysh 

hartën e konceptit. 

Hapi III (punë e pavarur individuale) 

Nxënësit punojnë ushtrimin 1 mbi mënyrën e të dëgjuarit dhe diskutojnë në dyshe përgjigjet që 

kanë dhënë. 

Argumentet që jepen ilustrohen me shembuj. 

Hapi IV (punë e pavarur individuale) 

Nxënësit plotësojnë kërkesat e testit A di të dëgjosh për të bërë vlerësimin e gjithsecilit si dëgjues 

i mirë. Pasi bëjnë shënimet përkatëse në pyetësor, shkëmbejnë fletën me shokun a shoqen e 

120


bankës, i cili vendos pikët dhe bën vlerësimin. Në fund bëhet klasifi kimi i të gjithë pjesëmarrësve në 

dëgjues shumë të mirë, të mirë dhe me probleme në dëgjim. 

Hapi V (konkurs) 

Në fund mund të organizohet një konkurs rreth të dëgjuarit. Nxënësit të ndarë në grupe japin 

përgjigje rreth pyetjeve. 

Mund të përdoren tekste të ndryshme, si më poshtë: 

Specialistët e shëndetit publik theksojnë se masat e marra për gripin e derrit, lejojnë hapjen 

e shkollave. Ndërkohë që mjekët e familjes paralajmërojnë prindërit të vaksinojnë fëmijët e të 

moshuarit me vaksinën kundër gripit me rastin e afrimit të stinës së vjeshtës. Gripi është një 

sëmundje ngjitëse, e cila vjen nga viruset. Ai shkakton te njeriu temperaturë të lartë, dhimbje trupi, 

skuqje të lehta fyti, dobësi, rrjedhje lotësh nga sytë e sekrecione nga hundët, kollë etj. Rastet e 

rënda të gripit të derrit mjekohen me tamifl u. 

Specialistët konstatojnë se në Shqipëri gripi nuk është shfaqur ende në format e tij agresive, gjë 

që pritet të ndodhë me afrimin e stinës së ftohtë. 

Në lajmet e gazetave të përditshme u bë e ditur se kryeministri argjentinas ishte sëmurur me 

gripin e derrit, pasi kishte marrë pjesë në një sesion shkencor. 

Organizata Botërore e Shëndetësisë deklaron se rreziku i pandemisë kaloi, por gjithsesi duhet 

pasur kujdes, pasi virusi mund të fi tojë mutacion dhe atëherë bëhet më i rrezikshëm. 

Në vitin 1918 u përhap kudo në botë gripi spanjoll. Bota kaloi në kufijtë e pandemisë gjatë periudhës 

së gripit spanjoll. Një numër i konsiderueshëm personash rreth 2.64 milionë humbën jetën. 

Juria do të bëjë vlerësimin duke u nisur nga harta e konceptit, të dhënat e ushtrimit 1 dhe testit. 

- Sa herë dëgjuat fjalën grip 

- Në ç’pjesë të tekstit fl itet për një grip tjetër 

- Për cilin grip bëhej fjalë 

- Në cilin vit u përhap gripi spanjoll 

- Cili kryeministër ishte i sëmurë me gripin e dërrit 

- Sa persona humbën jetën nga gripi spanjoll 

- Çfarë shkakton gripi te njeriu 

- Cila ishte deklarata e OBSH-së 

- Me se mjekohet gripi i derrit 

- Çfarë konstatuan specialistët rreth gripit të derrit në Shqipëri 


Sillni në klasë shënime nga dëgjimi i rubrikave të lajmeve në radio dhe televizion. 

Ndiqni në emisionet televizive një dokumentar historik dhe përpiquni të mbani shënim informacionet 

që do të dëgjoni. 


121


Tema 

Strategjitë 

e të dëgjuarit 

(ora II) 


• të identifi kojë lloje tekstesh të parapara për t’u dëgjuar; 

• të dallojë detajet në një tekst që dëgjon. 


• Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, tekste të llojeve të ndryshme për dëgjim CD etj. 


Teknika dhe metoda mësimore 

• Rrjeti i diskutimit, punë individuale në grupe, praktikë e pavarur. 

Një borë e çuditshme që bie së prapthi 

Ka rënë borë 

Ka rënë borë, 

çuditërisht është e bardhë sikur ne 

ishim të lirë, 

ka mbuluar pemët që s’kanë bërë asnjë krim 

dhe supet e të burgosurve 

që mbajnë krimet e të tjerëve. 

Ç’borë e bukur! Dhe telat me gjemba befas i zbuti, 

I shkëlqeu, sikur të ishin ornamente. 

Jashtë qytetet qeshin. 

Qytetet lozin 

Dhe statujat do t’kenë zbritur nga piedestalet 

Dhe qëllojnë me topa bore. Statujat, 

Në qoftë se s’kanë vrarë të tjerët 

për t’u ngritur lart. 

Ç’mrekulli! Ç’do gjë është bërë më e butë, më njerëzore, 

Vetëm njerëzit kanë ashpërsinë e shtetit 

Që bora s’ka ç’t’i bëjë. Po dhe shteti 

S’e ndalon dot këtë frymëzim bardhësie, fl uid 

që vjen nga qiejt 

e kështu do të jetë gjithmonë. 

Pavarësisht se tek unë ka rënë borë e zezë 

Së prapthi, ka dalë nga koka 

Si muzg i dërrmuar 

Funebër.... 

(Visar Zhiti) 

Hapi I (rrjeti i diskutimit) 

Mësuesi/ja nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Diskutohet mbi shënimet e mbajtura 

duke dëgjuar edicionet e lajmeve në radio dhe televizion. 

Mësuesi/ja përqendron vëmendjen te procesi i të dëgjuarit dhe u drejton nxënësve pyetjen: 

Po 

- A ka momente të veçanta kur ju e ndieni veten dëgjues të mirë 

Jo 

122 

Nxënësit japin opinionet individuale, në fund arrijnë në përfundimin: 

Para se të dëgjosh një tekst është e nevojshme të qartësosh qëllimin e dëgjimit, 

të përgatitesh për atë që do të dëgjosh.


Hapi II (punë individuale në grupe) 

Ndahen nxënësit në dy grupe dhe secilit i jepen ushtrimet e faqes 86. Nxënësit punojnë të pavarur 

duke plotësuar tabelat mbi qëllimin që ka marrësi për të dëgjuar tekste të llojeve të ndryshme. 

Diskutojnë opinionet dhe i mbështesin ato në argumente. 

Përgjigjet e mundshme 

1. 

Teksti për t’u dëgjuar 

Qëllimi i të dëgjuarit 

1. Një leksion historie Për të marrë informacion e për të fi tuar njohuri. 

2. Një kurs mbi përdorimin e kompjuterit Për të marrë njohuri praktike. 

3. Një përrallë Për të marrë kënaqësi. 

4. Një udhëpërshkrim Për të shuar kureshtjen. 

5. Radiokronika e një ndeshjeje futbolli Për t’u njohur me rezultatin. 

6. Një konferencë mbi energjinë diellore Për t’u njohur me të rejat e fundit të shkencës. 

7. Horoskopi Për të ditur se çfarë parashikohet të ndodhë. 

8. Një debat mbi SIDA-n Për të zbuluar shkaqet e përhapjes dhe rreziqet. 

9. Emisioni i lajmeve në televizion i orës 22:30 Për t’u njohur me lajmet e fundit. 

10. Një debat televiziv Për të mësuar opinionet e pjesëmarrësve. 

2. 

Emisioni Cili dëshiron ta dëgjojë Qëllimi i të dëgjuarit 

Moti sot dhe nesër 

Udhëtarët, marinarët, turistët, pushuesit 

Të informohet për kushtet e motit në bazë 

të të cilit duhet të përgatitet për... 

Nga njëra ndeshje në tjetrën Tifozët Të informohen mbi rezultatet e ndeshjeve 

Pentagram fëmijëror Fëmijët, prindërit Të informohen rreth muzikës për fëmijë 

Një këngë për ty Dashamirësit e muzikës Të dëgjojnë këngët e parapëlqyera 

Teatri në mikrofon Adhuruesit e teatrit Te shijojnë lojën e artistëve 

Mesazhe zemre Të rinjtë Të argëtohen me informacione të ndryshme 

Alternativat e ndryshme diskutohen me të gjithë nxënësit duke bërë të mundur dhënien e 

argumenteve. 

Hapi III (praktikë e udhëhequr, punë në grup) 

U kërkohet nxënësve të plotësojnë tekstin, duke zgjedhur tri nga fjalët e dhëna, atë që kanë dëgjuar 

gjatë leximit, duke u përpjekur të kujtojnë fjalët. 

Secili nga nxënësit llogarit vetë rezultatin. E krahason atë me të shokëve përreth dhe në fund plotësohet 

skema e rezultateve të klasës. 

(Nga poezia mund të hiqen fjalë ose vargje, të cilat nxënësit duhet t’i plotësojnë për të ndërtuar sërish 

poezinë.) 

Nga 14 fjalët e dhëna numri i nxënësve që ka gjetur: 

Fjalë 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 

Nxënës 

Nxirret përfundimi në lidhje me cilësinë e dëgjuesve. 

Hapi IV (praktikë e pavarur, punë në grupe) 

 

Nxënësit diskutojnë rreth përgjigjeve. 


a) Ndahet klasa në katër grupe dhe secili grup i jepet një nga ushtrimet e f. 88. 

b) Parapërgatitje për temën Strategjitë e të shkruarit. 


123


Tema 

Strategjitë 

e të shkruarit 

(Ora I) 


• të dallojë teknikat e një shkrimi efi kas; 

• të zbatojë strategjitë e procesit të të shkruarit; 

• të shkruajë përmbledhje tekstesh. 


• Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, tekste të llojeve të ndryshme për të bërë një 

përmbledhje etj. 



• Diskutim, bashkëbisedim, harta e konceptit, praktikë e drejtuar, lexim i drejtuar, 

vështrim krahasues, praktikë e pavarur. 


Nxënësve u është kërkuar të mbajnë shënime nga një orë mësimi dhe nga një emision në radio. 

Diskutohet mbi shënimet që kanë mbajtur nxënësit dhe bëhet klasifi kimi i tyre si dëgjues të mirë. 

Ushtrim interesant është realizimi i ushtrimit 2, ku një grup ndërton tekste në bazë të shënimeve të 

grupit tjetër. Diskutohet mbi mënyrën si janë ndërtuar tekstet dhe vështirësitë që hasën nxënësit 

gjatë këtij procesi. Cilat janë të metat, ku e kanë burimin. 

Hapi II (bashkëbisedim, harta e konceptit) 

Mësuesi/ja merr shkas nga diskutimet që lindën në mënyrën e mbajtjes së shënimeve dhe kalon në 

një çështje tjetër, e cila ka të bëjë me teknikat e të shkruarit. Shtrohen pyetjet: 

- Çfarë duhet të kesh parasysh për të qenë një shkrues i mirë 

- Çdo të thotë të jesh një shkrues i mirë 

Të dish të shkruash një tekst të vërtetë. 

Mësuesi/ja shfrytëzon njohuritë e nxënësve të marra në mësimet e mëparshme dhe pyet: 

- Ç’kuptoni ju me tekst të vërtetë 

Nxënësit listojnë cilësitë e një teksti: 

- i saktë; - i plotë; 

- i rregullt; - koherent; 

- që i korrespondon qëllimit për të cilin shkruhet; 

- që është në të njëjtën linjë me situatën komunikuese. 

Mësuesi/ja shtron një tjetër çështje për diskutim: 

- Cila është përvoja juaj në shkrimin e një teksti 

- Cili quhet një shkrues i mirë 

Plotësohet harta e konceptit. 

qartëson qëllimin e shkrimit 

siguron informacionin e nevojshëm 

dallon informacionin kryesor nga dytësori 

rendit logjikisht dhe kronologjikisht të dhënat 

projekton 

SHKRUES I MIRË 

në bazë të temës hedh disa ide 

strukturon përmbajtjen 

hyrje zhvillim mbyllje 

përdor regjistrin e përshtatshëm 

124 

lexon e korrigjon draftin e parë 

kontrollon, 

korrigjon, 

përmirëson 

përpunon 

rilexon tekstin e shkruar 

fshin pjesët e panevojshme


Hapi III (bashkëbisedim, praktikë e drejtuar) 

Mësuesi/ja e përqendron vëmendjen në teknikën e hartimit të përmbledhjes. 

Rikujtohen njohuritë e nxënësve për përmbledhjen me anë të pyetjes: 

- Ç’kuptoni me përmbledhje Variant i shkurtuar i tekstit. 

Nga çdo tekst i shkruar ose i folur mund të krijohet një tekst i ri ku të jepen shkurtimisht 

informacionet e tekstit të dhënë. 

e lirë 

e përcaktuar 

përmbledhja 

reduktimi është përpjesëtimor 

e ekuilibruar 

Mësues/ja u shpërndan nxënësve një tekst dhe kërkon prej tyre të mbajnë parasysh disa rregulla 

që do t’i ndihmojnë për të realizuar përmbledhjen. 

Ta lexojnë tri herë në mënyrë të njëpasnjëshme: 

Leximi i parë kuptimi i përgjithshëm dhe përcaktimi i temës. 

Leximi i dytë evidentimi i informacioneve kryesore. 

Leximi i tretë realizimi i përmbledhjes. 

U kërkohet nxënësve të kenë kujdes në përcaktimin e llojit të tekstit. (Përmbledhja realizohet sipas 

veçorive të llojit të tekstit). 

Te një tekst argumentues, ku i referohesh faktit, 

problemit ose tezës mbahet parasysh: 

Për kë e çfarë fl itet për të 

Ku dhe kur ka ndodhur fakti, problemi 

Si ka ndodhur 

Përse ka ndodhur 

Te një tekst rrëfyes: 

Cilat janë veprimet 

Cilave personazhe iu referohen 

Në cilën hapësirë e kohë 

Cila është ideja që përcillet 

Nga “Autobiografi a” Fan Noli Kryeministër i Shqipërisë 

(fragment) 

(kur, ku, kush) Më 20 prill, 1924, Avni Rustemi, deputet i opozitës, u vra nga një vrasës i paguar në pikë të 

ditës në Tiranë. Meqë Avni Rustemi ishte shumë i popullarizuar, vrasja e tij shkaktoi një revolucion kundër regjimit 

të Ahmet Zogut. 

(Kush) Fan Nolin e lutën miqtë e tij që të bashkohej me kryengritësit. Këta të fundit përfaqësonin fshatarët 

e Shqipërisë, të cilët ishin ngritur kundër pronarëve feudalë të tokave. Ishte padyshim një luftë e popullit kundër 

tiranëve. Prapë, (çfarë) Fan Noli shqyrtoi çështjen, siç e kishin mësuar i ati dhe i ungji në Ibrik-Tepe. 

Çfarë do të bënte Napoloni në këtë rast Natyrisht, ai do të bashkohej me popullin kundër çifl igarëve feudalë. 

Nuk kishte aspak dyshim. Fundi i fundit, ai veproi kështu në të gjitha fushatat e tij, duke përmbysur mbretër e 

baronë. 

Çfarë do të bënte Skënderbeu në këtë rast Natyrisht, ai do të bashkohej me popullin kundër tiranëve. Tek e 

fundit, ai e kishte bërë këtë gjë gjithë jetën, derisa ethet vdekjeprurëse e penguan t’i hipte kalit. 

Po Jezui si do t’ia bënte Natyrisht ai nuk do të luftonte. Ai nuk ishte gjeneral. Por, pa dyshim, do të mbante 

anën e të skamurit dhe të shtypurit, siç kishte bërë gjithmonë. Ai do ta ndihmonte popullin të çlirohej me forcën e 

armëve që konsideronte më të fuqishme se shpata, nëpërmjet dashurisë, shërbimit dhe sakrifi cës. 

Prapë vota ishte e njëzëshme. Kështu Fan Noli u bashkua me kryengritësit dhe i udhëhoqi në fi tore. Më 10 

qershor 1924 kryengritësit pushtuan Tiranën dhe detyruan Zogun të ikte në Jugosllavi. 

Pas këtij revolucioni Fan Noli u emërua kryeministër, më 17 qershor 1924 dhe më vonë ushtrues regjent i 

Shqipërisë për disa muaj. Kabineti i tij përbëhej nga këta ministra: Fan Noli, kryeministër; Sulejman Delvina, 

125


Ministër i Punëve të Jashtme; Rexhep Shala, Ministër i Brendshëm; Luigj Gurakuqi Ministër i Financave; Kasem 

Qafëzezi, Ministër i Mbrojtjes etj. 

Fan Noli qëndroi në pushtet deri më 24 dhjetor, 1924. Gjatë regjimit të tij ai shpalli reformën agrare në Shqipëri, 

e cila deri atëherë ishte sunduar dhe poseduar nga disa çifligarë. Ishte një punë e natyrshme për një të diplomuar 

në Harvard (pse), që të sillte demokracinë në vendin e vet. 

Pas leximit të parë nxënësit përcaktojnë llojin e tekstit – rrëfyes; e rilexojnë dhe dy herë të tjera: e 

ndajnë në pjesë duke dalluar informacionet kryesore duke nënvizuar me ngjyra këto pjesë; bëjnë një 

përmbledhje të shkurtër korrekte dhe të shkurtër. 

Hapi IV (lexim i drejtuar, vështrim krahasues) 

U kërkohet nxënësve të bëjnë krahasimin e esesë Ç’është dita e verës me përmbledhjen e saj. 

TEZA: Ç’është dita e verës - Është dita në të cilën stërgjyshërit tanë të hershëm festonin për 

perënditë e luleve (përmblidhet njëkohësisht dhe problemi që trajton). 

Kur dhe kush Kur ndodh - Kur afrohet vera, zemra e njeriut shkarkohet nga një barrë. 

Përse ndodh ky fakt – në këtë gëzim gjyshërit tanë iu falshi perëndive. 

Çfarë ndodh - besnikët paganizmit ... 

Sipas kohës që është dispozicion mund të përdoret edhe teksti më poshtë. 


(kur) Në mëngjes mbërriti (kush) një korrier nga kancelaria e princit, (çfarë) i cili solli një 

zarf për Stresin. Në zarf ishte një shënim ku thuhej se princi kishte marrë njoftim mbi ngjarjen 

e 11 tetorit porosia e tij ishte të bëhej ç’ishte e mundur për t’u sqaruar sa më parë gjithçka, në 

mënyrë që, siç shkruante vetë Stresi, të mos krijoheshin turbullira dhe keqkuptime në popull. 

Kancelaria kërkonte që Stresi ta njoftonte atë menjëherë sapo çështja të quhej e zgjidhur. 

- Cilat janë veprimet Mbërriti një korrier, solli një zarf, princi kishte marrë njoftim mbi ngjarjen e 

11 tetorit, të bëhej ç’ishte e mundur për t’u sqaruar sa më parë gjithçka. 

- Cilave personazhe u referohen Stresit, princit. 

- Në cilën hapësirë, në cilën kohë Në mëngjes. 


Pas këtyre hapave mësuesi/ja përqendron vëmendjen në teknikat e përmbledhjes, të cilat kanë 

të bëjnë me: 

eliminimin e përshkrimeve dhe shembujve, 

transformimin e ligjëratës së drejtë në të zhdrejtë, 

paraqitjen e vepruesve në vetën e tretë, 

njehsimin e formave foljore, 

eliminimin e elementeve të parëndësishme për tekstin. 

Nxënësit ushtrohen nën drejtimin e mësuesit/es në ushtrimet 1. 2. 

126 


1. 

Me atë qëndrim nuk arritën të fi tonin zemrat e dashamirësve. 

Kishte vendosur të mos merrte pjesë në takim, sepse i trembej përballjes me të. 

(Në dollap ishin vendosur vazo me karamele, biskota, çokollata, bonbone.)


2. 

Ai nuk shpresonte për falje te pjesa e Mëshirës së krijesave të gjalla. Po në Ditën e Gjykimit, Zoti do ta 

falte. Ai nuk mendonte se duke bërë publike dosjen e R.G po shpërdoronte të fshehtat e tij, e nuk vinte 

në kundërshtim me porosinë hyjnore. Ishte i sigurt se do të vinte në kundërshtim me krijesat e gjalla, nga 

të cilat nuk shpresonte falje. Kjo ishte arsyeja e kësaj shtojce të panevojshme. Kështu që zbriti nga qielli 

në tokë, në pikën e nisjes. 

R.G u kthye tek ai nga mesi i prillit. Sa u hap dera dhe pa R.G., donte t’i thoshte se duhej të gjente 

zgjidhje tjetër, po nuk i tha asgjë. Nga pamja dhe buzëqeshja që iu end R.G-së në fytyrë, i tregoi që ia 

kishte lexuar mendimet. Pastaj i tha se s’do të rrinte gjatë, sepse qëndrimi aty do të ishte torturë. 

Hapi V (praktikë e pavarur) 

Mësuesi/ja ndan klasën në grupe, të cilat punojnë ushtrimet 3, 4, 5. Në fund u vihet përmbledhjeve 

nga një titull. Diskutohen përgjigjet dhe praktikat që u ndoqën për të bërë përmbledhjet. 

Shënim. Në fund të çdo ushtrimi është vendi ku do të shkruhet përmbajtja. Kjo do të orientojë 

 

nxënësit për vendin që do të zërë përmbledhja. 

Detyrë shtëpie. Nëse koha nuk mjafton, u lihet detyrë nxënësve t’i përfundojnë përmbledhjet në 

shtëpi. 

Parapërgatitje: parafraza dhe skeda e një teksti. 


Tema 

Strategjitë 

e të shkruarit 

(ora II) 


• të shkruajë parafrazimin e një poezie; 

• të plotësojë skeda të ndryshme. 


• Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, poezi të ndryshme për të bërë parafraza, 

informacione të ndryshme për të bërë skedën e një libri, fi lmi etj. 



• Diskutim, bashkëbisedim, shkrim i lirë punë në grup, punë në çift, INSERT, pyetje- 

-përgjigje harta e konceptit, skeda e fi lmit. 


Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Nxënësve u është kërkuar të 

përmbledhin tekstin e ushtrimit në një përmbledhje rreth 200 fjalë dhe t’i vendosin një titull. 

Diskutohen teknikat e përdorura për të realizuar përmbledhjen dhe argumentimi për vendosjen e 

titullit, duke i evidentuar në punimet e tyre. (Në këtë mënyrë përsëriten njohuritë e marra.) 

Hapi II (bashkëbisedim, shkrim i lirë) 

Kalohet te pjesa tjetër e detyrës, ku nxënësit lexojnë lloje të ndryshme tekstesh poetike, që kanë 

sjellë në klasë dhe diskutojnë nëse u pëlqejnë nxënësve dhe cili element i tyre bie në sy. 

Nxënësit mund të shprehin opinione të ndryshme, si: ka ndienjë, rrëfejnë në mënyrë të veçantë, të 

ngjallin emocion etj. 

127


Drejtohet pyetja: 

- Si do ta tregonit ju përmbajtjen e poezisë me fjalët tuaja 

U sugjerohet nxënësve ta provojnë. Në fi llim ky veprim mund të bëhet gojarisht, pastaj punojnë 

edhe me shkrim. (5 minuta për të krijuar një ide do të ishte më se e mjaftueshme.) 

Dëgjohen punimet e nxënësve, vlerësohen / motivohen për punën e bërë, por njëkohësisht 

diskutohen edhe vështirësitë që hasën nxënësit dhe të metat, nëse ka. 

Jepet përkufi zimi i parafrazës: riformulim i një teksti letrar me fjalë më të thjeshta quhet parafrazë. 

Pyeten nxënësit nëse e kanë hasur më parë termin. Përgjigjet e nxënësve mund të jenë: 

- Njohin praktikën e punës, por ndoshta jo termin. (Në klasat pararendëse ata kanë shkruar në 

prozë përmbajtjen e poezisë.) 

U sugjerohet nxënësve të lexojnë shembullin e dhënë në libër, për të krijuar një ide më të saktë 

rreth parafrazës. 

Hapi III (punë në çift) 

Për të zbërthyer teknikën e parafrazës, mësuesi/ja mund të praktikojë së bashku me nxënësit 

hartimin e një parafraze për një tekst poetik të zgjedhur prej tij/saj. Është mirë që dyshet të kenë 

nga një kopje të tekstit poetik mbi tavolinë, sepse bashkëpunimi në dyshe mund të jetë i frytshëm, 

duke shkëmbyer me njëri-tjetrin përvojat individuale. 

Udhëzohen nxënësit për organizimin e punës hap pas hapi: 

transformoni në prozë strukturën në vargje të poezisë, 

ndani tekstin në fjali (njësi sintaksore) në bazë të shenjave të pikësimit, 

organizojeni tekstin (bazuar në sintaksën e shqipes: të ketë kryefjalë, kallëzues, kundrinorë), 

përfshini, nëse është e mundur, edhe shprehjet që mungojnë (eliptiket), 

zëvendësoni fjalët dhe shprehjet e vështira me sinonime, 

ruani metaforat dhe metonimitë, 

ruani vetën dhe kohën e foljeve të zgjedhura nga autori, 

zëvendësoni ligjëratën e drejtë me atë të zhdrejtë, 

mos shtoni refl ektime dhe komente për tekstin. 

Arnaut Osmani 

Ky trim mbi trima probatin me Mujon, ka ndejt me orët e maleve, ka marrë Mujon e Halilin me shokë: 

Mbasi ini aq azgana, eni me mue, se në Zadër due me shkue. 

U ka prie e natën i ka ra Zadrës. 

Krajli deri nade ka qitë shum asqer, tridhet agët i ka xanun rob. 

Arnauti kish kenë vetun në nji anë. 

Kur ka ndie se rob e kanë xanë Mujon me tridhetë agallarë, i ka hypë bedovisë, e ka msy, në kullë të krajlit 

yrysht desht me hij. 

Shka po ushton gjama e bedovisë! 

Krajli at gjam po e ndi, i thot asqerit: - Shpërndaju n’shpij, se po vjen Arnaut Osmani, qi s’e pret as tagani, 

as konopi s’e mban për hava, atij s’ka kush – o shka me i ba. 

Kur u avit arnaut Osmani, kërkend s’ndeshi e vojt te zidani, ku ishin ndrymë agët e Jutbinës. 

E thej derën e gjet tridhetë agë të lidhun. 

U avit e zgilli agëte u thotë: po me mue breh, si ju vini, qi u merr pushka e u pret shpata 

Mbasi juve u mban konopi, ktu u diftue kush asht ma i zoti! ... etj. 

128 

(Shkëputur nga Cikli i Kreshnikëve, Epika Legjendare, vëll. I, Kënga e Arnaut Osmanit, f. 382)


2- 

Trimi mbi trima arnaut Osmani, vëllamë me Mujin, i cili kishte ndenjur me orët e maleve, u ka thënë Mujit dhe 

Halilit me shokë, të shkonin me të në Zadër, meqenëse ishin trima azganë. 

Të prirë prej tij, natën sulmuan Zadrën. Deri në mëngjes, krajli që kishte vënë shumë asqerë, i zuri rob të 

tridhjetë agallarët. Arnauti kishte qenë vetëm në anën tjetër. 

Kur e kuptoi se Muji me tridhjetë agallarët është zunë rob, i hipi kalit dhe me vrull sulmoi kullën e krajlit. 

Sa fort ushtoi anembanë hingëllima e kalit! 

Kur krajli e dëgjoi oshtimën, u thotë asqerëve të shpërndaheshin, sepse po vinte Arnaut Osmani që s’e prekte 

jatagani, dhe as litari s’e mban të lidhur në hava, atij s’ka kush –o shka me i ba. (s’mund t’i bënte gjë askush). 

Arnaut Osmani u afrua te kulla, po s’ndeshi askënd e atëherë shkoi te burgu, ku ishin mbyllur agallarët e Judbinës. 

E theu derën dhe gjeti tridhjetë agallarë të lidhur. U afrua, i zgjidhi dhe u tha se si ishte e mundur që të shkonin me 

të, kur i zinte plumbi, i priste shpata dhe i lidhte litari (binin rob). Kjo tregoi se kush ishte më i zoti... 

Pas këtij procesi mësuesi/ja pyet nxënësit: 

- Çfarë vini re në tekstin që sapo krijuat 

Përgjigjet do të jenë nga më të ndryshmet: 

I thjeshtë për t’u mbajtur mend, i kuptueshëm, tani e kuptova më mirë tekstin etj. 

- Çfarë ndryshuat nga teksti origjinal dhe çfarë nuk ruajtët të paprekur 

Mësuesi/ja thekson se parafraza është e rëndësishme për të verifi kuar kuptimin e pjesës, për 

t’u përballur me tekste me një shkallë vështirësie të lartë, për të rishkruar në një gjuhë më të 

kuptueshme dhe për ta mbajtur mend më lehtë e më mirë. 

Hapi IV (INSERT, pyetje-përgjigje, harta e konceptit) 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë tekstin për 3-4 minuta dhe të mbajnë shënime lidhur me 

informacionin e njohur, të panjohur ose atë që e dinë ndryshe a duan ta mësojnë. 

Pasi nxënësit kanë përfunduar leximin, do të plotësohet harta e konceptit, duke bashkëbiseduar me ta: 

- Ç’është skeda - Cilat janë të dhënat kryesore të një skede 

- Pse përdoret - Ku qëndron rëndësia e skedës 

Titulli 

Autori 

Botuesi dhe viti i botimit 

Nr. i faqeve 

Fabula 

tekst skematik 

përmbledh informacion 

të nevojshëm rreth 

një vepre 

Skeda e një vepre 

ndahet në pika 

japin informacion 

shumë të shpejtë 

përdoren në sedarë 

që përmbajnë shumë 

vepra 

- Çfarë është e nevojshme në hartimin e një skede 

Listohen aspekte të rëndësishme, si: 

- Gjetja e informacionit të nevojshëm. - Zgjedhja e informacionit. 

- Organizimi i tij sipas një rrjedhe logjike. - Kujdesi për paraqitjen grafi ke. 

Në të njëjtën mënyrë punohet edhe skeda e fi lmit. 

Hapi V (skeda e fi lmit) 

Nxënësit shohin një shembull skede (mund të shfrytëzohet informacioni i tekstit mbi skedën e një 

libri, fi lmi dhe modelin e sugjeruar më poshtë.) 

129


“Charlie Wilson’s War”, filmi i polemikave ruso-amerikane 

Prodhim i Hollivudit me regjisor Majk Nikols (Mike Nichols), i nderuar me Oskar, në interpretimin e aktorëve Tom Hanks, 

Julia Roberts dhe Philip Seymour Hoffman, vjen me një histori e pabesueshme, por të vërtetë, Mike Nichols, pas një 

udhëtimi në “Closer” dhe “Angels” kthehet për të folur për Amerikën e ditëve të sotme, duke iu referuar një ngjarjeje në 

fund të viteve ‘80, lufta në Afganistan si një parathënie e tragjedive talebane; Afganistan, Irak, 11 shtator. 

Skenari është shkruar mjeshtërisht nga Aaron Sorkin dhe është një histori që ngrihet mbi humorin dhe cinizmin 

social-politik. Një Tom Hanks thuajse i përsosur për një rol të pazakontë për të, meqë kujtohet për interpretimet 

në “Apolo 13” e “Forrest Gump”. Pushteti është i bukur. Pushteti është gjithçka. Dhe mbi të gjitha, të lejon 

shumë privilegje; para, famë, dyer të hapura dhe joshje të lehta dashurie. Pikërisht kështu Mike Nichols tregon 

me “Charlie Wilson’s War” (në shqip “Lufta e Çarli Uillsonit”), historinë e një burri të suksesshëm, simpatik dhe 

pa asnjë peng në zemër, i përfshirë thuajse rastësisht në një çështje që do të ndryshonte historinë e botës. I 

frymëzuar nga një personazh i vërtetë, fi lmi tregon sesi një senator i Teksasit, Charlie Wilson, ia doli që të jepte 

dërrmën vendimtare për rënien e Bashkimit Sovjetik. Dhe si e bëri këtë Thjesht duke i dhënë të gjithë kontributin 

e mundshëm luftës së afganëve kundër Ushtrisë së Kuqe: një gërshetim i përsosur i dollarëve dhe spiunëve, me 

shumë “sponsorë” teksanë të përfaqësuar nga një trashëgimtare e pasur që mbështet çështjen antikomuniste 

me qëllim furnizimin e afganëve me armët më moderne, pa përfshirë drejtpërsëdrejti Uashingtonin. 

Polemika në SHBA, refuzim në Rusi 

Meqë fi lmi ka një kontekst biografi k dhe aq më shumë ende historik, është e natyrshme që të shoqërohet me 

një atmosferë debati dhe polemikash që kalojnë sferën artistike duke iu referuar historisë dhe politikës së viteve 

‘80. Kështu në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ish-zyrtarë të presidentit Regan janë ndarë në dy grupe për sa 

i takon fi lmit. Një pjesë e tyre janë të pakënaqur duke u ankuar se fi lmi promovon gabimisht konceptin se ishte 

CIA, që në njëfarë mënyre prodhoi 11-shtatorin, ndërsa grupi tjetër mendon se fi lmi është një leksion mbi fi toren 

e Luftës së Ftohtë nga Amerika. E ndërsa në SHBA, fi lmi ndez debate, në Rusi, ai mbetet thuajse i ngrirë. Në 

fi llim u tha se fi lmi mund të mos shfaqej në kinematë ruse. Të drejtat për filmin ishin blerë nga Universal Pictures 

International (UPI). U spekulua se fi lmi nuk do të shfaqej për shkak të disa pikëvështrimeve negative përkundrejt 

Bashkimit Sovjetik. Drejtuesi i UPI-së për Rusinë, Jevgen Beginin mohoi këto zëra duke thënë, “Ne thjesht 

menduam se fi lmi nuk do të sillte asnjë përfi tim.” Por reagimet në blogerat rusë që e kishin parë fi lmin piratisht 

në DVD ishin negative. Njëri prej tyre shkruante: “I gjithë fi lmi tregon rusët ose sovjetikët si vrasës brutalë.” 

Skeda e filmit 

Titulli: “Charlie Wilson’s War” 

Regjia: Mike Nichols 

Skenari: George Crile (libri), Aaron Sorkin (përshtatja) 

Prodhuar nga: Tom Hanks 

Aktorë: Tom Hanks, Julia Roberts, Philip Seymour Hoffman, Amy Adams, Ned Beauty 

Gjinia: Dramë biografi 

Kohëzgjatja: 100 minuta 

Pasi nxënësit njihen me modelin e skedës, mësuesi/ja ndan në dy grupe klasën, punon në formën e 

diskutimit ushtrimet 1. 2 

130 

Hapi VI (punë në grup) 

Pas njohjes me modelin, punojnë në grup mbi informacionet e marra prej tyre. 

Ushtrimi 3 

Puna e ndarë në grupe u lejon nxënësve të ndërtojnë skeda të natyrave të ndryshme, si: 

- Skeda e një libri; 

- Skeda e një skedari për këngë ose pjesë muzikore; 

- Skeda e një personazhi historik;


- Skedë përmbledhëse që përshkruan shkurtimisht karakteristikat e një mjedisi natyror; 

- Skedë përmbledhëse për të evidentuar karakteristikat e zhvillimit të një qytetërimi të lashtë; 

- Skeda e një ndeshjeje sportive. 

(Për realizimin e kësaj pune në klasë, duke qenë se kërkon një informacion të caktuar për t’u hartuar, është 

mirë që nxënësve t’u kërkohet një orë më parë të bëjnë një punë parapërgatitore për hartimin e saj.) 

Ushtrimi 5 u lejon nxënësve të vlerësojnë e kontrollojnë punën e tyre. Në fund prezantohet puna para klasës. 

Nëse koha për kryerjen e këtij ushtrimi nuk mjafton mësuesi/ja mund t’u lejojë nxënësve të 

prezantojnë punën e tyre orën që vjen, duke lënë kështu mundësi të shfrytëzojnë materialet e 

punuara prej nxënësve edhe për temën që pason korrektimi dhe redaktimi i tekstit. 

Detyrë shtëpie. Ushtrimi 4, faqe 102. 


Tema 

Si korrigjohet 

një tekst 


• të njohë teknikat për redaktimin dhe korrigjimin e një teksti; 

• të redaktojë dhe korrigjojë tekste të ndryshme. 


• Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”, poezi të ndryshme për të bërë redaktimin dhe 

korrektimin e një teksti. 


• Diskutim, praktikë e drejtuar, praktikë e pavarur. 


Hapi I (diskutim, praktikë e drejtuar) 

U kërkohet nxënësve të zgjedhin një përmbledhje të një parafraze nga detyrat e realizuara dhe ta 

lexojnë me kujdes, duke korrigjuar për ta përmirësuar. 

Mësuesi/ja vëzhgon, kontrollon punën e nxënësve dhe dëgjon opinionet e tyre. Nxënësit duhet të ndjekin 

këtë radhë pune, të vëzhgojnë nëse teksti është i rregullt për nga: 

Përmbajtja 

Plotësia 

Origjinaliteti 

Efi kasiteti i hyrjes dhe përfundimit 

Rregulli dhe koherenca 

Forma 

Koherenca stilistike 

Drejtshkrimi 

Pikësimi 

Leksiku dhe kuptimet 

Morfologjia 

Sintaksa 

Paraqitja grafi ke 

Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të mbështeten në informacionin e dhënë në libër rreth korrektimit dhe 

redaktimit të tekstit. Nxënësit u demonstrojnë shokëve pjesë të tekstit ku kanë redaktuar e korrigjuar duke 

argumentuar ndërhyrjen e bërë. 

Hapi II (praktikë e pavarur) 

Mësuesi/ja e ndan klasën në grupe dhe u jep për të redaktuar e korrigjuar tekstet e ushtrimeve 1, 2, 3. 

Të tria grupet organizojnë punën e tyre duke u ndarë në dy grupe përkatëse, njëri merret me përmbajtjen 

dhe tjetri me formën. 

131


Pasi bëhen korrigjimet, të dyja grupet shkëmbejnë punët dhe grupet punojnë përsëri mbi to duke 

vënë në dukje edhe mangësitë e secilit grup. Pasi ndajnë të njëjtat opinione, paraqesin punën e tyre 

para klasës duke treguar me hapat konkretë që ndoqën për redaktimin dhe korrigjimin e tekstit. 

Shembull përgjigjeje: 

Ushtrimi 1 

Në përmbajtje është rishikuar plotësia dhe koherenca, të cilat kanë të bëjnë me informacionet e 

nevojshme, konceptet e qarta e të papërsëritura me renditjen e koncepteve në mënyrë të rregullt në 

lidhje me argumentin dhe me lidhjen logjike e kuptimore të tekstit. Kështu, fjalitë e mëposhtme nuk 

kanë lidhje logjike me pjesën tjetër të tekstit. 

Disa nga elementet që mund të korrigjohen janë: 

Ndërsa Japonia përgatitet t’i bjerë Indisë dhe Australisë. Gjyq. Përmbarim. Lajmëroj lexuesit 

se shkaku që numri i kaluar i gazetës doli i dobët dhe me gabime ishte se kam qenë sëmurë 

nga stomaku. Na kanë ardhur një numër ankesash nga ...për Qani Kekezin. Sistemi pedagogjik 

i zotit Kekezi është me të vërtetë i habitshëm... herën e fundit mac(e)ja ... Zonjusha vajza e 

pronarit të Fabrikës së Lëkurëve, ... Adresa e mamive të qytetit. Çmimi i bukës. Lajmërime ... 

Teksti ka gabime që i përkasin formës, kryesisht të karakterit drejtshkrimor, si: 

Mospërdorimi i shkronjës së madhe te disa emra të përveçëm ose në fi llim të fjalisë. 

Mospërdorimi i zanores -ë në trup dhe në fund të fjalës: ësht-është, lajmrime –lajmërime, 

t’ -të, lëkurve – lëkurëve 

Përdorimi i - ë në vend të - e te fjalët kur e-ja ndiqet nga bashkëtingëlloret n, m, nj, p.sh., qënë-qenë. 

Përdorimi i gabuar i zanores -e te emrat e gj. femërore, që në trajtën e pashquar, rasa emërore mbarojnë 

me - e, të cilat në trajtën e shquar nuk e ruajnë - e, p.sh., lule – lulja, mace – macja, anije – anija etj. 

Mospërdorimi i apostrofi t ti – t’i. 

Mospërdorimi i saktë i shenjave të pikësimit, si: Gjatë mësimit të anatomisë, ky njeri ther mace 

në sytë e nxënësve, duke tmerruar kalamajtë e shkretë. 

132

LETËRSI 

TEKSTET LETRARE 


Tema 

Natyra dhe 

funksioni i 

letërsisë 

Objektiva: Në fund të orës së mësimit nxënësit të jetë i aftë: 

• të fl asë për objektin e letërsisë, duke e dalluar nga fushat e tjera të dijes; 

• të tregojë për funksionin estetik të teksteve letrare, duke i krahasuar me funksionin 

praktik të teksteve joletrare; 

• të lexojë një tekst studimor, ku të identifi kojë procesin e krijimit letrar; 

• të shprehë opinionin e tij/e saj për veprat letrare që ka lexuar; 

• të plotësojë skemën e komunikimit letrar. 

Struktura PNP 

Evokimi 

Realizimi i kuptimit 

Refl ektimi 

Metoda, teknika e veprimtari 

Stuhi mendimesh; Diskutim 

Diskutim; Praktikë e drejtuar; Lexim i drejtuar 

Praktikë e pavarur 

Koha 

Mjetet: teksti i nxënësit, tabela, shkumësa me ngjyra. 


Evokimi: (stuhi mendimesh, diskutim) 

Nxënësit njihen me temën e mësimit dhe objektivat që duhet të arrijnë. 

Mësuesi/ja me anë të një stuhie mendimesh, nxit nxënësit të fl asin rreth termit letërsi. 

- Ç’kuptoni me termin letërsi 

njeriu dhe bota rreth tij 

vepra në poezi, prozë 

ndikon te ndjenjat, 

emocionet e njeriut 

gjinitë: epike, lirike, 

dramatike 

Letërsi 

përfytyron një realitet 

të njohur, i përpunuar 

artistikisht 

stili i veçantë i veprës 

dhe i autorëve 

gjuha e zgjedhur 

ka funksion njohës, 

ndikues, estetik 

Fjala letërsi vjen nga fjala latine littera, që do të thotë shkronjë (diçka e shkruar). 

Realizimi i kuptimit: (diskutim, praktikë e drejtuar, lexim i drejtuar) 

Mësuesi/ja shtron për diskutim pyetjet e mëposhtme: 

- Cili është objekti i studimi të letërsisë (Objekti i studimit të letërsisë është njeriu dhe bota.) 

- Cili është dallimin ndërmjet letërsisë dhe shkencave të tjera 

- Cili është ndryshimi mes teksteve letrare dhe teksteve joletrare (Dallimi kryesor është trillimi (fi ction).) 

Për të dyja pyetjet e fundit mund të përdoret diagrami i Venit. 

133


letërsia 

shkencat, 

filozofia 

Ilustrimi, interpretimi, mishërimi i së vërtetës; 

Ndikimi te lexuesi në mënyrë subjektive 

Njeriu, 

bota 

Zbulimi i së vërtetës shkencore 

Objektiviteti 

Mund të shpjegohet edhe fjala trillim nga ana letrare. 

Trillim - Krijimi i një ngjarjeje a i një karakteri, që nuk është ashtu në jetën e përditshme, por që jepet si diçka e 

vërtetë që mund të ndeshet a mund të ngjasë; krijim imagjinar, fantazi; trillim artistik (poetik). 

Gjithashtu mund të themi se teksti letrar ndikon te lexuesi në mënyrë subjektive nëpërmjet emocioneve, qëndrimeve 

të tij. Tekstet letrare kanë të pranishme edhe funksionin estetik (kënaqësia estetike e së bukurës), i cili përfshin në 

vetvete: stilin, gjuhën, metrin, ritmin, strukturën e veprimit letrar. 

Nxënësit orientohen të vëzhgojnë pikturën e Salvatore Dalisë, në f. 108 të tekstit me pikëvështrimin nga 

larg-afër dhe të fl asin rreth saj. 

Larg: hapësirat në horizont (ranore) – informacion nga gjeografi a; mbetjet e nxjerra në breg – fosile; 

trupin pa tipare; një qenie e madhe e dukshme (qeni) në zgavrën e syrit shihet hapësira; 

Afër: në të djathtë të tavolinës paralel me të një pjatë me fruta; mbi tavolinë pjata me fruta me shfaqjen 

e fytyrës. 

Nxënësit duhet të fl asin për informacionin që marrin nga ky krijim, ku si objekt studimi është: natyra, bota, 

njeriu. (Tërhiqet vëmendja e nxënësve për të ilustruar të dhënat e diagramit të Venit, duke bërë dallimin 

midis dijeve të tjera dhe letërsisë, si dhe nxjerrja e tipareve të përbashkëta.) 

Drejtohet pyetja: - A ka dallim midis së bukurës në natyrë dhe në art 

Në art bukurinë e transmeton mesazhi që përcillet te lexuesi në mënyrë artistike. E bukura në art nuk ka 

lidhje me objektin. P.sh.: Një objekt mund të jetë i shëmtuar, si p.sh.: Kuazimodoja, por përshkruhet bukur 

nga autori. 

U kërkohet nxënësve që të bëjnë dallimin ndërmjet së bukurës që shohin në natyrë dhe në pikturë. Ata 

formulojnë mesazhet që nxjerrin nga piktura. Në këtë etapë nxënësit kanë realizuar nga leximi i pikturës 

gjendjen e përjetimit artistik, si: 

- intelektin, 

- ndjeshmërinë, 

- imagjinatën. 

Kalohet te rubrika “Diskutoni dhe arsyetoni”, punohet ushtrimi 3. 

Punë në grupe. Ndahet klasa katër grupe dhe secili zgjedh një krijim letrar (poezi, tregim, roman, dramë), 

nga ato që janë zhvilluar në klasat e mëparshme. Të gjitha grupet u përgjigjen kërkesave të dhëna në 

tekst. 

Ushtrimi 4. Nxënësit nxiten të shprehin opinionin e tyre në lidhje me vlerat e ekranizimit të një vepre 

letrare dhe vetë veprës, duke argumentuar me fakte e të dhëna se nga leximi i një vepre kanë përfi time 

të shumëfi shta. 

Ushtrimi 5. 

U lihet nxënësve kohë (2’-3’) për të lexuar fragmentin me synimin për të identifi kuar lidhjen ndërmjet 

134


krijuesit dhe fantazisë. 

Krahasimi që bën Frojdi ndërmjet fëmijës dhe lojës së tij: 

o që ndryshon sipas fantazisë së tij rendin e veprimeve, 

o ndan realitetin nga bota e vet e lojërave, 

o orienton objektet dhe qëndrimet imagjinare te sende të kapshme të botës reale, 

o gjithçka e bën me pasion, me seriozitet; 

e bën shumë të qartë si e krijon krijuesi botën e tij të fantazuar, të cilën e merr shumë seriozisht, e 

trajton me pasion të madh, duke e ndarë qartë nga realiteti. 

Nga bota joreale, objektet e së cilës nuk na japin kënaqësi, në kuadrin e lojës së fantazisë, ato bëhen 

për shikuesin, dëgjuesin, krijuesin burime kënaqësie. 

Në procesin e krijimit, sipas Frojdit, marrin pjesë: 

a. imagjinata, 

b. serioziteti, 

c. pasioni i madh, 

d. sinqeriteti, 

e. kënaqësia e të bërit diçka ndryshe nga realiteti. 

Dëgjohen 2-3 nxënës. 

Reflektimi: (praktikë e pavarur) 

Nxënësit plotësojnë skemën e komunikimit duke pasur parasysh krijime të ndryshme. Për plotësimin 

e skemës mund të shërbejë edhe teksti i Z. Frojdit Krijuesi dhe fantazimi. 

REFERENTI 

tema 

DËRGUESI KANALI MESAZHI KANALI MARRËSI 

autori - Frojdi teksti bota reale+ fantazi teksti lexuesi 

= krijim artistik 

KODI 

gjuha e shkruar 

Skema do tù shërbejë nxënësve për të lidhur njohuritë e mëparshme me njohuritë e reja. 

Detyrë shtëpie: Ushtrimi 6 në faqen 109 të tekstit. 

Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës. 

135


Tema 

Gjuha e 

letërsisë dhe 

klasifikimi i 

letërsisë 


• të dallojë gjuhën e letërsisë dhe veçoritë e saj; 

• të krahasojë gjuhën e letërsisë me gjuhën e shkencës dhe gjuhën në jetën e përditshme; 

• të hetojë në mënyrë krahasuese veçoritë gjuhësore të një teksti letrar dhe shkencor, 

që kanë të njëjtën temë; 

• të klasifi kojë tekstet letrare në gjini e lloje letrare; 

• të dallojë analizën nga komenti letrar. 

Struktura PNP 

Evokimi 


Refl ektimi 


Pyetje-përgjigje, diskutim; Parashikim me terma paraprakë 

Punë në grupe; Tabelë e strukturuar 

Vështrim krahasues 

Koha 


Mjetet: teksti i nxënësit, mjete shkollore, tekste të llojeve të ndryshme. 

Evokimi: (pyetje-përgjigje, diskutim, parashikimi me terma paraprakë) 


- Cili është ai element i komunikimit, që përdoret nga dërguesit (dhënësit) e një teksti letrar, shkencor, 

fi lozofi k, fetar (kodi – gjuha) 

- Cilat janë veçoritë e gjuhës në këto tekste 

Shënohen në tabelë konceptet e mëposhtme dhe me përgjigjet e nxënësve bëhen plotësimet përkatëse: 

Gjuha e shkencës 

Gjuha e përditshme 

Gjuha e letërsisë 

- treguese (denotative) 

- objektive 

- përdorimi i shenjave, 

formula 

- nuk është uniforme: përfshin 

të gjitha regjistrat e gjuhës: të 

folur, zyrtare, fetare 

- tregon botëkuptimin e folësit 

- ka funksion shprehës 

- e pasur me nuanca 

dhe ngjyrime kuptimore 

(konotative) 

- subjektive 

- ka ngarkesë emocionale 

Ndërmjet gjuhë së letërsisë dhe gjuhës së përditshme nuk ka kufi të prerë. 

Realizimi i kuptimit: (punë në grupe, tabelë e strukturuar) 

Hapi I. 

Nxënësit do të punojnë në dy grupe të mëdha. Informacioni i tekstit do të lexohet për 2-3 minuta. 

• Grupi i parë do të lexojë materialin për gjuhën e shkencës. 

• Grupi i dytë do të lexojë materialin për gjuhën e letërsisë. 

Mësuesi/ja ka përgatitur skemën, e cila do të plotësohet prej secilit grup. Duke u mbështetur 

edhe në shpjegimin që bëri më parë mësuesi/ja për gjuhën e shkencës dhe atë të letërsisë, 

nxënësit plotësojnë skemat përkatëse. 

Gjuha e shkencës 

136 

Denotative 

Shpreh mendim ose qëndrim subjektiv. 

Po shkon drejt rrudhjes dhe përdorimit të shenjave-formula.



Konotative. 

E ngarkuar emocionalisht. 

Shpreh qëndrimin dhe ndikimin e autorit ndaj lexuesve. 

Është mjaft e pasur dhe e larmishme. 

Përfshin të gjitha format e ligjërimit, si dhe gjuhën standarde. 

Shfrytëzon format dialektore dhe krahinore; gjuhën e grupeve të ndryshme shoqërore, për të dhënë 

koloritin e mjedisit. 

Krijon shumësi kuptimore. 

Hapi II. Kalohet te rubrika “Provoni njohuritë tuaja”. 

Ushtrimi 1. Nxënësit punojnë në libër, të ndarë sipas grupeve. 

• Grupi i parë do të trajtojë veçoritë e gjuhës te një tekst shkencor, p.sh.: 

a. Treguese – ylli dhe dukuria. 

b. Përfshin bashkim elementesh kimike. 

c. Yjet kanë ngjyrë të kuqe, shpërthejnë në mënyrë spektakolare/ rrisin ndriçimin. 

d. Shpërthimi vjen si rezultat i shpërthimit bërthamor. 

e. Hidrogjeni (H). 

f. Ylli shpërthen në brendësi, shpërndan lëndën. 

• Grupi i dytë do të trajtojë veçoritë e gjuhës te një poezi lirike, p.sh.: 

a) - e pasur me nuanca dhe ngjyrime kuptimore: 

- shkëndija jote tretur në mërgim; 

- drita derdhet/ shkrep; 

- jetë të re përjetë e ka mbuluar; 

- te ti nis udhën jetë e çdo krijese; 

b) - qëndrimi dhe ndikimi i autorit ndaj lexuesve. 

Hapi III (punë individuale) 

• Nxënësit lexojnë informacionin teorik në libër dhe renditin karakteristikat e gjuhës së përditshme dhe 

gjuhës së letërsisë nga tabelat përkatëse në tekst, njohuri që do t’u shërbejnë për të punuar ushtrimin 2. 

Një nxënës i shkruan në tabelë ose në tabakë letre. Verifikohet saktësia e plotësimit të detyrës. 

Gjuha e përditshme 


nuk është uniformë 

përmban botëkuptimin e folësit 

ka funksion shprehës 

synon të ketë saktësi 

shfrytëzon rezervat e gjuhës së përditshme 

shprehet personaliteti i shkrimtarit 

çdo vepër vendos një rregull të vetin mbi materialin gjuhësor 

ka funksion shprehës 

Hapi IV (punë në grupe) 

Punohet ushtrimi 2. Mësuesi/ja u shpërndan grupeve shirita letre ku janë shkruar dy tekstet, të cilat 

pasi të krahasohen, do të vihen në dukje veçoritë gjuhësore. 

137


Tekst me funksion praktik 

Si vizitohet një muze 

Disa këshilla për ta bërë më të këndshme vizitën në një muze apo galeri arti do të ishin: 

- para se të fi lloni vizitën, pajisuni me një planimetri të muzeut, në mënyrë që të planifi koni drejtimet dhe kohën 

e vizitës. 

- Kërkoni ndihmën e guidave, njerëzve që u shoqërojnë t’ju bëjnë komente ose t’ju japin informacion për veprat 

që shihni. 

- Lexoni tabelat informuese, të cilat do t’ju ndihmojnë të orientoheni për të gjetur sallën që dëshironi të 

vizitoni. 

- Në fund të vizitës kërkoni katalogë që analizojnë me hollësi veprat e ekspozuara 

Tekst letrar 

U ngjitëm në katin e tretë. 

Gjyshja ndezi zjarrin në dhomën e dimrit. Unë rashë për të fjetur. 

Jashtë ulërinte furtuna, oxhakët rënkonin majë çatisë si të gjallë dhe tani unë mendoja, sesi nën themelet e 

shtëpisë sonë nuk ishte toka e fortë dhe e sigurt, por uji i zi dhe i pabesë i sternës... 

Kur u zgjova, shtëpia ishte e shurdhër. Babai dhe nëna fl inin. Unë u ngrita pa bërë zhurmë dhe pashë orën. 

Ishte nëntë. Shkova në dhomën tjetër, por edhe gjyshja fl inte. Ishte hera e parë që të gjithë fl inin në këtë 

orë… 

- Megjithatë, dallimi mes autorit dhe tregimtarit nuk është i thjeshtë në një vepër konkrete 

Marrë nga “Kronikë në gur”, Ismail Kadare 

Hapi IV. 

Nxënësit kanë informacion nga klasa e 9-të, i cili duhet të përdoret gjatë kësaj etape. Nxënësit 

lexojnë për disa minuta informacionin e tekstit për klasifi kimin e letërsisë dhe mbajnë shënime, të 

cilat do t’u duhen për të klasifi kuar veprat letrare sipas gjinisë me foto. 

Nxënësit thonë karakteristikat për çdo gjini, duke ilustruar me tekste të ndryshme. 

Epika: - rrëfi m i ngjarjeve heroike; 

- objektiviteti; 

- rrëfi mi në vetën III, vetën I; 

- lloji letrar: poezi; prozë. 

Lirika: - shpreh botën e brendshme të poetit; 

- subjektiviteti; 

- rrëfi mi në vetën I; 

- lloji letrar: poezi, prozë poetike. 

Dramatika: - trajton konfl iktin mes së mundshmes dhe realitetit; 

- dialogu; 

- lloji letrar: në vargje dhe në prozë. 

Reflektimi: (vështrim krahasues) 

Nxënësit duhet të qartësojnë dallimin ndërmjet analizës së një teksti letrar nga komenti i tij. Mësuesi/ja 

shkruan në tabelë karakteristikat e secilit proces: 

138 

• Analiza e tekstit letrar: 

- Të kuptosh thellësisht atë që ke lexuar. 

- Të njohësh veçoritë themelore të tekstit (llojin letrar; stilin dhe autorin). 

- Temën, mesazhet, strukturën.


Komenti i tekstit letrar mund të jetë: 

- i përgjithshëm - zbërthen elementet përbërëse (kuptimin; gjuhën; interpretimin; stilin; 

strukturën e një fragmenti të veprës). 

- me synim - kur përqendrohet te një element i veçantë: kuptimi, stili etj. 

- krahasues - kur krahason dy ose më shumë tekste. 

 

Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja bëri vlerësimet për nxënësit pjesëmarrës. 

Detyrë shtëpie: Bëni analizën e teksteve që u përkasin tri gjinive kryesore në bazë të informacionit, 

në faqen 112. 

• Grupi I. “Pas vdekjes” - Çajupi. 

• Grupi II. “Historia e Skënderbeut” - Naim Frashëri. 

• Grupi III. “Lirija” - Ndre Mjeda. 

Tema 

Teksti 

tregimtar dhe 

llojet e tij (ora I) 


• të identifi kojë tekstin tregimtar dhe veçoritë e tij; 

• të klasifi kojë tekstin tregimtar sipas zhvillimit të formave; 

• të renditë tekstet rrëfyese sipas zhvillimit të formave; 

• të krahasojë romanin tradicional nga ai modern për të gjetur dallimet. 


Struktura PNP 

Evokimi 


Refl ektimi 


Stuhi mendimesh 

Pema e mendimit, Punë me grupe, 

Di/ Dua të di/ Mësova 


Koha 

Mjetet: teksti i nxënësit, tabela, shkumësa me ngjyra, tekste tregimtare në forma 

elementare. 

Evokimi (stuhi mendimesh) 

Mësimi fi llon me një stuhi mendimi për të kujtuar llojet e teksteve, të cilat nxënësit i kanë mësuar në 

fi llim të librit. 

- Ç’dini për llojet e teksteve 

përshkrues 

shpjegues 

argumentues 

Llojet e 

teksteve 

udhëzues 

rrëfyes 

Në këtë orë mësimi nxënësit do të njihen me tekstin rrëfyes letrar (tregimtar). 

Realizimi i kuptimit (pema e mendimit, punë me grupe) 

Mësuesi/ja parapërgatit nxënësit për të hyrë në temën e re të mësimit: Teksti tregimtar dhe llojet e tij. 

Njohuritë do të plotësohen në bashkëpunimin nxënës - mësues - nxënës. 

Në këtë etapë do të përdoret teknika Pema e mendimit. 

139


ngjarja zhvillohet në 

kohë dhe mjedise të 

caktuara 

ka një ose më 

shumë personazhe 

T 

E 

K 

S 

T 

I 

rrëfen një ose më shumë 

ngjarje 

organizohet më lirshëm 

se teksti poetik: 

a. fjalia nuk fillon me rend të ri 

b. gjuha më afër komunikimit 

të përditshëm 

c. zgjedh dhe përdor fjalë me 

kuptim të figurshëm 

d. përdor shprehje 

frazeologjike, krahinorizma 

mbështetet në format e 

hershme të antikitetit 

a. miti 

letërsia 

b. legjenda 

gojore: 

c. fabula 

format 

d. fjalët e urta 

elementare: 

e. përralla 

T 

R 

E 

G 

I 

M 

T 

organizimi gjuhësor bëhet 

në njësi të mëdha: 

i kushton pak rëndësi 

organizimit tingullor 

letërsia e shkruar: 

format e përbëra: 

a. vëllimi 

b. pjesët 

c. kapitujt 

a. përkthehet më 

lehtë se poezia 

a. tregimi 

b. novela 

c. romani 

A 

R 

Shkruhen në tabelë ose paraqiten në tabak letre tituj të teksteve rrëfyese, si më poshtë dhe 

kërkohet prej nxënësve t’i klasifi kojnë sipas formës. 

Format elementare 

Format e përbëra 

- Narcisi (popullore greke) 

- Muji dhe Halili (popullore shqiptare) 

- Djali, shkabonja dhe e bukura e dheut 

(popullore shqiptare) 

- Fjalët e urta 

- Prilli i thyer (I. Kadare) 

- Kthimi në lice (Le Klezio) 

- Jesminë (M. Camaj) 

Hapi III. Pa klasifi kimit të titujve të teksteve, nxënësit shpjegojnë me fjalët e tyre se çfarë janë këto 

forma, çfarë i bën të dallueshme. 

Punë me grupe: 

Grupi I. Narcisi - Miti grek. 

Grupi II. Muji dhe Halili - legjendë popullore shqiptare. 

Grupi III. Djali, shkabonja dhe e bukura e dheut - Përrallë popullore shqiptare. 

Grupi IV. Fabul. 

140


Grupi V. Fjalë e urtë. 

Çdo grup në shpjegimin e formës së tekstit rrëfyes mbështetet dhe në veçoritë dalluese të 

paraqitura në tekst, faqe 113. 

Hapi IV (Di/ Dua të di/ Mësova) 

Kalohet te faqja 114 - Format e përbëra. Do të punohet me teknikën Di/ Dua të di/ Mësova. 

Klasa ndahet në 3 grupe: 

Grupi I - Tregimi; 

Grupi II - Novela; 

Grupi III - Romani. 

Grupet lexojnë informacionin e tekstit dhe shkruajnë në tabelën: 

Di 

Dua të di 

Mësova 

Informacioni i njohur 

Pyetjet rreth asaj që kërkojnë të mësojnë 

Informacionin e ri që mësuan 

Në fund të procesit të leximit mësuesi/ja ose nxënës që kanë informacion për pyetjet që kanë 

dalë, japin shpjegime për to. Bëhet përmbledhja në tabelë e njohurive të reja që nxënësit 

mësuan për format e përbëra. 

Reflektimi: (pema e mendjes) 

Në këtë etapë nxënësit do të klasifi kojnë romanin (tregimin, novelën) sipas tematikës, 

qëndrimit të autorit, ndërtimit të subjektit, formës. 

sentimental 

didaktik 

humoristik 

fi lozofi k 

shoqëror 

Qëndrimit 

të autorit 

policor 

historik 

tematikës 

Klasifikimi i 

Romanit 

sipas: 

Formës 

psikologjik 

fantastiko-shkencor 

fantastik 

Ndërtimit të 

subjektit 

paralel unazor zinxhiror 

Romani modern (shpesh): 

- nuk përmban ndonjë fabul të caktuar 

- ngjarja ndodh brenda një kohe të 

pacaktuar 

- pozicioni i rrëfi mtarit është i 

ndërlikuar 

- meditimet dhe mendimet lindin nga 

nënvetëdija. 

 

Romani tradicional: 

- karakterizohet nga një fabul e fortë 

- rrjedh e natyrshme e zhvillimit të 

ngjarjes 

- zhvillimi i karaktereve të 

personazheve 

- analiza e hollësishme psikologjike e 

tyre. 

Vepra të paklasifi kueshme 

Detyrë shtëpie: Duke përdorur diagramin e Venit gjeni të përbashkëtat dhe të veçantat midis 

romanit tradicional dhe atij modern. 


141


Tema 

Teksti tregimtar 

dhe llojet e tij 

(ora II) 

Analiza 

e tekstit 

tregimtar 


• të dallojë elementet e analizës së tekstit tregimtar; 

• të plotësojë hartën e një teksti tregimtar; 

• të dallojë paragrafët, llojet e tyre në tekstin rrëfyes (tregimtar); 

• të vëzhgojë e të përcaktojë bërthamat rrëfyese prej të cilave është ndërtuar teksti 

“Tregtar fl amujsh”; 

• të përcaktojë rolin dhe funksionin e personazheve; 

• të zbulojë rolin e kohës dhe hapësirës në tekstin rrëfyes, si elemente thelbësore 

të rrëfi mit dhe si mjeshtëri e stilit të autorit. 

Mjetet: teksti i nxënësit, tabela, mjete shkollore. 

Teknika e metoda të mësimdhënies 

Diskutim, INSERT, përmbledhje e strukturuar, praktikë e drejtuar. 




- Cilat janë elementet e ndërtimit (kompozimit) të një teksti tregimtar 

(Nxënësit kanë informacion nga klasa IX.) 

- Titulli: 

- Situata fi llestare: - Parashikimi; 

- Ndodhia qendrore: 

s- Pika e lidhjes; 

- Përfundimi: - Zgjidhja e konfl iktit; 

Hapi II (INSERT) 

Në këtë orë mësimi nxënësit do të mësojnë hapat që ndiqen për të bërë analizën e tekstit 

tregimtar (procedurë e njohur prej tyre në analizën e tekstit tregimtar). 

Lihen nxënësit për disa minuta të lexojnë informacionin e tekstit duke përdorur INSERT-in. 

Nis me rikujtimin e njohurive të mëparshme dhe i lejon nxënësit të kontrollojnë gjerësisht 

shkallën e tyre të të kuptuarit gjatë leximit të një materiali. Përpilohet tabela e mëposhtme: 

V + - 

Informacion 

Informacion 

Informacioni 

Informacioni 

i njohur 

është i ri 

ndryshe 

që duan të dinë 

Hapi I Tema Përmbajtja Motivi 

Në përfundim nxënësit përqendrohen në tre hapat që ndiqen për analizën e një teksti tregimtar: 

142


Hapi I 

Autori 

Titulli i teksti 

Lloji 

Hapi II 

Ç’është tema 

Ç’janë motivet 

Ç’është përmbajtja 

Hapi III 

Si funksionon një tekst rrëfyes 

Fabula (historia) dhe subjekti 

Paragrafët 

Bërthamat rrëfyese 

Personazhet 

Koha dhe hapësira 

Mjetet stilistike 

Vepra dhe konteksti i saj 

Hapi III (përmbledhje e strukturuar) 

Nxënësit do të studiojnë se cilat janë veçoritë e dukshme e të padukshme të kompozicionit 

të një vepre. 

Kompozicioni i veprës: 

- i jashtëm 

organizimi i jashtëm i poezisë 

/dramës/ krijimeve në prozë 

- i brendshëm 

organizimi i motiveve për të 

krijuar tërësinë kuptimore 

Hapi IV (përmbledhje e strukturuar) 

U kërkohet nxënësve të bëjnë dallimin ndërmjet fabulës dhe subjektit. Lexohet informacioni 

në libër për të tërhequr vëmendjen e nxënësve për punën që kërkohet të bëhet prej tyre: 

a. Fabula ngjarja kryesore që rrëfehet 

në rrjedhë logjiko - kohore 

b. Subjekti montimi i tërësisë së ngjarjeve, 

mënyra si i lidh autori ngjarjet 

sipas nevojës së rrëfi mit 

rend kronologjik - rend kohor 

Dallimi mund të ilustrohet dhe me tekste tregimtare. 


Lexim i drejtuar - dallimi i paragrafëve. 

Nxënësit lexojnë materialin teorik dhe përcaktojnë llojin e paragrafi t: rrëfyes, përshkrues, 

meditues, dialogues. 

Grupi I. “Më 7 prill ...” 

Grupi II. “Një avion ushtarak” 

Grupi III. “Pas darke” 

Hapi V (praktikë e drejtuar) 

Nxënësit do të njihen me bërthamat rrëfyese. 

momenti themelor i ngjarjes: 

i gjatë 

i shkurtër 

Bërthama rrëfyese: 

zhvillon në mënyrë të plotë: 

një temë rrëfyese 

të njëjtat personazhe 

të njëjtin vend 

të njëjtën hapësirë kohore 

Nxënësit vëzhgojnë bërthamat rrëfyese prej të cilit është ndërtuar teksti “Tregtar fl amujsh” 

dhe diskutojnë rreth tyre. 

143


Hapi VI (përmbledhje e strukturuar, pema e mendimit) 

Do të punohet me teknikën “Pema e mendimit” për të rikujtuar dhe shtuar njohuritë mbi 

personazhet. Drejtohet pyetja: - A ka ngjarje kur mungojnë personazhet 

Për të kuptuar një tregim duhet njohur: 

A. Roli dhe funksioni i personazhit. 

Personazhet sipas: 

- rolit: 

a. kryesor (protagonist) 

b. dytësor (episodik) 

c. fi gurant 

- funksionit: 

a. protagonist, zakonisht pozitiv (heroi) 

b. antagonist (kundështar) 

c. ndihmës 

Nxënësit në bashkëpunim me mësuesin plotësojnë skemën dhe bëjnë shpjegimet e nevojshme. 

Analiza e një teksti tregimtar kërkon të përcaktohen: 

• Marrëdhëniet e 

ndërsjella mes 

personazheve 

• Prezantimi i 

personazhit te 

lexuesi 

Personazhi (sidomos protagonisti) ndërfutet në tregim: 

Nga autori, nëpërmjet portretizimit të tij; 

Nga një personazh tjetër, që tregon për të; 

Nga vetë personazhi , që vetërrëfehet. 

a. karakterizimi psikologjik, emocionet, gjendjet e tij 

b. përshkrimi fi zik 

c. gjendja shoqërore, kulturore, ideologjike etj. 

• Shndërrimet që u 

ndodhin personazheve 

a. ndryshimet qësjellkoha 

b. evolucione të natyrës psikologjike ose shpirtërore 

Ky informacion praktikohet te fragmenti “Tregtar fl amujsh”. 

Grupi I. Marrëdhëniet ndërmjet personazheve. 

Grupi II. Karakterizimi i personazheve. 

Grupi III. Shndërrimet që u ndodhin personazheve. 

Hapi VII. Informacioni i ri për nxënësit është: Prologu, Epilogu. Informacioni që e lexojnë ndërkohë 

që mësuesi/ja ka përgatitur në tabelë skemën për kohën e tekstit rrëfimtar. 

autori respekton në rrëfim radhën 

antikiteti 

mesjeta 

shek. XX 

historike 

e brendshme 

në të cilën ka ndodhur ngjarja 

gërshetimi i radhës së ngjarjeve 

avancimi 

flashback 

(kthim mbrapa) 

Koha 

Hapësira 

vendet, mjediset ku zhvillohet 

ngjarja nënkupton: 

nxjerr kryet/ 

merr fjalën në rrëfim 

i drejtohet lexuesit 

që ndjek rrëfi min e tij 

rrëfyesi në vetën I 

zëdhënës i autorit 


Rrëfyesi 

situatë zakon traditë 

a. vëzhgon 

rrëfyesi në vetën III b. përshkruan 

qëndron jashtë historisë: c. komenton atë 

që sheh lexuesi 

144


Praktikë e pavarur. Punohet në tekstin “Tregtar flamujsh”. Përcaktohet pozicioni i rrëfimtarit në dy 

paragrafët e parë. 

Hapi VIII. Në këtë etapë mësuesi do të përqendrohet të roli i mjeteve stilistike (shkurtimisht). 

Teksti rrëfyes përdor: - mjetin gjuhësor (kodin - gjuhë): 

- mjetet stilistikore: përsëritjet e fjalëve, përdorimin e fjalës të rralla, imazhet figurative e bëjnë 

shkrimin më të qartë, më interesant e më ekspresiv (shprehës) 

Si dhe pse autori e manipulon gjuhën 

zgjedhjet gjuhësore përdoren për: 

- krijimin e atmosferës sugjestionuese 

- shpejtimin e ritmit të ngjarjes (fjalitë e shkurtra, koncise) 

- atmosferën e qetë e të paqtë (fjalitë e përbëra, me marrëdhënie të larmishme, leksik i pasur, 

përdorimi i gjymtyrëve homogjenë etj.) 

Mësuesi/ja së bashku me nxënësit plotëson skemën e ushtrimit 1, në faqen 121. 

Titulli: Kërkohet shpresë Autori: Antonis Samarakis Lloji letrar: Vëllim me tregime 

Tema: Blerja e shtëpisë së fëmijërisë dhe kthimi në të. 

Koha: 

koha historike: bashkëkohësia 

koha e brendshme: mesditë, kryhet veprimi, pasditja 

(koha e mbetur në kujtesë) 

Hapësira: Shtëpia e fëmijërisë dhe mjedisi 

rrotull saj. 

Rrëfyesi: 

personazhi kryesor 

Personazhi: 

- kryesor rrëfyesi 

- dytësor gruaja 

Bërthamat rrëfyese: 

I. Personazhi kryesor ka arritur të sigurojë kontratën e blerjes 

së shtëpisë. (paragraf rrëfyes) 

II. Shpreson se do të arrijë lumturinë me kthimin te shtëpia e 

fëmijërisë. (meditues, përshkrues) 

III. Meditimi për kohën e shkuar, në mjedisin e shtëpisë së 

fëmijërisë. (paragraf përshkrues dhe meditues) 

IV. Zhgënjimi, nga realiteti, i cili nuk i mundëson rikthimin te 

koha e shkuar. (përshkrues, veprues) 

Mesazhi: 

Zhgënjimi nga realiteti nuk 

mund të mundet nga ëndrrat e 

fëmijërisë, malli dhe nostalgjia 

për të. 

Nëse nuk arrihet të përfundohet në klasë, kjo punë lihet detyrë shtëpie. 

Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve. 

145


Tema 

Mitet 

(ora I) 


• të identifi kojë mitin si lloj i hershëm i tekstit tregimtar dhe ta komentojë atë; 

• të tregojë për origjinën e miteve; 

• të dallojë veçoritë e mitologjisë greke dhe të asaj shqiptare; 

• të vëzhgojë skulptura dhe piktura që lidhen me subjekte mitike dhe të flasë për 

elementet e tyre. 

• të ndërtojë një fjalor me figura mitike duke shfrytëzuar fjalorin mitologjik. 

Mjetet: teksti i nxënësit, fjalor mitologjik, piktura që lidhen me subjekte mitike, mjetet 

e mësimit, tabela, shkumës. 

Teknika të mësimdhënies: 

Stuhi mendimesh, pema e mendjes, vështrim krahasues, diskutim, punë me fjalorin, 

lexim i drejtuar. 


Hapi I (stuhi mendimesh, pema e mendjes) 

Mësuesi/ja pasi i njeh nxënësit me temën dhe objektivat që duhet të arrijnë, vazhdon me teknikën 

“Stuhi mendimesh”. 

Mësuesi/ja, pasi ka rikujtuar se teksti tregimtar mbështetet në format e hershme të antikitetit, 

shtron pyetjen: 

- Çfarë është miti 

Miti 

Njohuritë e nxënësve mësuesi/ja i plotëson me informacionin e ri: Konteksti historik dhe letrar. 

Plotësohet skema. 

Miti 

Konteksti historik dhe letrar 

e ka zanafi llën në kohët më të lashta 

shkalla e parë e ndërgjegjësimit 

sintezë e përvojës kolektive 

shpjegon: 

- fenomene të natyrës 

- krijimin e Botës 

urtësi me karakter: 

- universal 

- tejkohor 

ndryshime: 

- vendi 

- lloji i shoqërisë 

shpreh nevojën për të kuptuar dhe 

shpjeguar dukuri dhe mistere të natyrës 

forma më e hershme e organizimit shpirtëror 

ofron modele të: 

- sjelljes 

- gjykimit 

- veprimit 

riciklohet epokë pas epoke: 

- imazhe fantastike 

- mesazhe të vyera 

rrëfi m i lidhur me një ngjarje 

ngjashmëri midis miteve të 

popujve të ndryshëm 

146


Hapi II. Shtrohen pyetjet: 

- Ç’kuptoni me mitologji 

- Çfarë studion mitologjia 

- Cilat shkenca mbështeten te të dhënat e mitologjisë dhe pse 

- Cila është rëndësia e mitologjisë 

a. sistemon, ballafaqon, interpreton mitet 

b. rindërton fazat parahistorike 

Mitologjia 

shkenca që merret me studimin e 

rëndësia (mythos – rrëfi m; logos – kuptim, logjikë) 

miteve të lashta të një populli 

a. njohja me 

hapat e parë të 

qytetërimit; 

b. njohja me 

instinktet dhe 

pavetëdijen 

kolektive 

çelës për shkencat e: 

a. historisë 

b. arkeologjisë 

c. gjuhësisë 

d. etnologjisë 

e. fi lozofi së 

poetët 

heronjtë 

burimi i arteve dhe letërsia antike 

tragjedianët fi lozofët oratorët 

fi llin për te materialin frymëzim 

fati i njeriu për të tek e drejta 

kuptuar 

botën 

arkitekt, 

piktorët, 

skulptorët 

fi gurat me 

forma të 

përsosura 

Hapi III. Vështrim krahasues. Në këtë hap do të realizohet objektivi c. 

• elementet e saj zbulohen në besimet pagane e te përrallat: 

a. qenie mitologjike: katallani, dragoi, kuçedra, shtriga, lugati 

b. qeniet fantastike: orët, shtojzovallet, hiret, fl oçkat 

Mitologjia shqiptare 

• s’është e sistemuar 

• ngjashmëritë me fi gurat mitike të përbotshme: 

- E Bukura e dheut (në shumë popuj) 

- Zana – simotër e hyjnisë romake Diana (hyjni e pyjeve, e gjuetisë) 

- tri Fatitë - 3 Moirat e mitologjisë greke 

• fi gura të mirëfi llta mitologjike shqiptare: 

a. mitologjia e Rozafës 

b. heronjtë Muji dhe Halili 

Mitologjia greko-romake 

Llojet 

Funksionet 

Lidhja e miteve me: 

mitet e krijimit - rrëfejnë si u krijua Bota dhe 

forcat që e kontrollojnë 

mitet e origjinës - rrëfejnë për origjinën e 

fi seve dhe qyteteve 

mitet njohëse - shpjegojnë karakterin e 

njeriut dhe fatin e tij 

mitet didaktike - shërbejnë si model sjelljeje 

Faqe 124, lidhja e mitit me skulpturën. 

poezinë 

fi lozofi në, fatin e njeriut 

oratorinë 

arkitekturën – skulptura 

me historinë, stilin e jetës 

147


Hapi IV (vëzhgim) 

Në këtë etapë të orës së mësimit nxënësit do të përqendrohen te vëzhgimi, si proces. Ata shohin 

foto të ndryshme të hyjnive, marrë nga Fjalori mitologjik etj. ose fotot në f.122, 123,124 të tekstit, si 

dhe nga CD-ja do të vëzhgojnë skulpturën “Venera e Milos”, e cila është edhe në faqe 123. 

Udhëzohen nxënësit të vështrojnë me kujdes skulpturën, veçanërisht në lidhje me këndvështrimin 

(vështrimi në profi l, anash) dhe të diskutojnë rreth cilësisë së lartë artistike të saj, duke mbajtur 

parasysh se është realizuar 2200 vjet përpara dhe të fl asin për emocionet që iu ngjall ajo. 

Hapi V (punë në grupe) 

Në këtë etapë nxënësit lexojnë informacionin rreth cikleve mitologjike (përdoret Fjalori mitologjik dhe 

fletorja e fjalorit) dhe përcaktojnë çfarë funksioni kanë pasur këto mite dhe si mund të klasifikohen. 

Diskutojnë përfundimet e arritura, pasi përfaqësuesit e çdo grupi kanë dhënë zgjidhjen e tyre. 

Cikli i miteve 

greke: 

Cikli Olimpik 

miti i origjinës 

Cikli Teban 

miti njohës 

Cikli i Argonautëve 

miti njohës 

Cikli i Herakliut 

miti i njohës 

a. origjina e hyjnive të Olimpit, 

b. personazhet: titanët, gjigantët, ciklopët 

c. personazhi kryesor: Zeusi – hyu i Qiellit dhe i Tokës; 

dytësore: fëmijët e tjerë të Kronit sundojnë hapësirën e mbetur 

a. qëndrimi dinjitoz ndaj fatit dhe përmbushja e 

misionit jetik 

b. personazhet: 

kryesore: Edipi, mbreti i Tebës 

dytësore: bijtë e tij: Eteokli, Poliniku, Antigona 

Cikli i Artridëve 

miti didaktik 

Cikli Trojan 

miti njohës 

Hapi VI. Punohet “Skeda e strukturës së mitit”, faqe 125. 

Nxënësit, pasi lexojnë për disa minuta tekstin, plotësojnë hartën e konceptit. 

STRUKTURA E MITIT 

VENDET 

KOHA 

PERSONAZHET 

NGJARJET 

GJUHA 

FIGURACIONI 

MESAZHI 

FANTASTIKE E 

IMAGJINARE, 

POR EDHE 

REALE 

 

E 

PACAKTUAR 

MITOLOGJIKE, 

FANTASTIKE 

ME ROLE TË 

PARACAKTUARA 

TË 

JASHTËZAKONSHME 

RRËFEHEN BUKUR 

E THJESHTË 

FJALI TË SHKURTRA 

PËRSËRITJE DHE 

FORMULA TË 

GATSHME 

I PASUR ME KRAHASIME, 

EPITETE, SIMBOLE ETJ. 

HIMNIZIMI I VLERAVE 

MORALE E 

SHPIRTËRORE 

TË NJERIUT 

Detyrë shtëpie: Lexoni mitin “Orfeu dhe Euridika”, nënvizoni emrat mitologjikë dhe me ta ndërtoni një 

fjalor mitologjik. Për realizimin e detyrës nxënësit duhet të shfrytëzojnë fjalorin mitologjik ose burime të tjera. 

148


Tema 

Koment: 

“Orfeu dhe 

Euridika” 

(ora II) 


• të lexojë për të shpjeguar identitetin e hyjnive; 

• të dallojë strukturën e mitit; 

• të identifi kojë rolin që luan secili personazh kyç i këtij miti; 

• të shpjegojë pasionet e Orfeut; 

• të interpretojë mesazhet që përcjell ky mit; 

• të shpjegojë kuptimin simbolik të mitit; 

• të dallojë dhe të shpjegojë antitezat në gjuhën e mitit. 

Mjetet: teksti i nxënësit, fletore e fjalorit, dërrasa e zezë, shkumësa, mjete shkollore. 

Teknika e metoda të mësimdhënies: 

Punë në grupe, ditari dypjesësh, ditari trepjesësh (tabela e personazhit, tabela 

e fi gurave), pyetje–përgjigje. 


Hapi I. Mësimi nis me detyrën e shtëpisë: plotëso fjalorin mitologjik në fletoren e fjalorit. 

Nxënësit lexojnë emrat mitologjikë që kanë gjetur dhe japin shpjegimin për hyjnitë. Ndiqen me 

vëmendje përgjigjet e njëri-tjetrit. 

Hapi II (ditari dypjesësh, punë në grupe) 

Kalohet te rubrika Refl ektimi për kuptimin. Mësuesi/ja vendos në dërrasë të zezë organizuesin 

grafi k të ditarit dypjesësh, të cilin e ka të parapërgatitur në një tabak kartoni të bardhë dhe 

e plotëson me shkumës me ngjyra, hap pas hapi me përgjigjet e nxënësve. (Grafiku mund 

të shkruhet edhe në dërrasën e zezë.) Me anë të këtij grafiku nxënësit dallojnë elementet e 

strukturës së mitit dhe i ilustrojnë me pjesë nga miti. 

Ndahet klasa në disa grupe. Dy grupe mund të punojnë për strukturën e çdo pjese të mitit, grupet e tjera 

për elementet përbërëse të mitit. Në fund plotësohet grafiku me përgjigjet dhe ilustrimet e nxënësve. 

Struktura e mitit Orfeu dhe Euridika 

Dy pjesët e mitit Titulli i pjesës I ................................................................ 

Titulli i pjesës II................................................................ 

Struktura e secilës pjesë 

Hyrja, zhvillimi, pika kulmore, mbyllja 

Pjesa I 

Pjesa II 

Elementet përbërëse të mitit 

Vendet 

- përtej varrit, 

- në botën e të gjallëve: lëndina, shpella e Tenarit, lumi Stiks, ishulli 

Lesbos, lumi Hebër, 

149


Personazhet - protagoniste: Orfeu, Euridika 

kryesore: 

- antagoniste: Hadi, 

dytësore: 

- ndihmës: Persefona, Karonit, Hermesi 

Koha 

e pacaktuar 

Bërthamat rrëfyese 

Fabula e mitit (ngjarjet) 

Gjuha 

Figuracioni 

Paragrafi I - jeta e lumtur e Orfeut me Euridikën dhe prishja e 

lumturisë nga vdekja e saj... 

Vdekja e Euridikës, vuajtja pasionante e Orfeut, fundi i dhimbshëm i 

Orfeut, kthimi në Had, jeta në pavdekësi 

Fjali të shkurtra, të thjeshta të përbëra, me marrëdhënie 

bashkërenditëse, e më pak të përziera. 

simboli 

antiteza 

fi gura të tjera 

Mesazhet 

Modeli më i lartë i dashurisë: për femrën dhe për jetën. 

Muzika, poezia, kënga është magjia, ushqimi shpirtëror dhe mendor, 

është forca më e madhe që mundëson paqen në jetën tokësore. 

Artet, muzika dhe poezia, me fuqinë e tyre janë në gjendje të zbusin 

bishat dhe të mposhtin vdekjen. Dashuria është akti më i lartë njerëzor 

dhe jeton në përjetësi. 

Heronjtë kulturorë, si Orfeu, i kanë hapur njerëzimit rrugën e qytetërimit 

dhe të përparimit. 

Të rikthesh të vdekurin në botën e të gjallëve është e pamundur. 

Njerëzit me vese nuk janë në gjendje të shijojnë dhe mbrojnë vlerat 

qytetëruese 

Hapi III (punë në grup, grafi ku Tabela personazhit) 

Punë në grupe: Klasa ndahet në tri grupe. 

Grupi I Ushtrimi 3. 

Grupi II Ushtrimi 4. 

Grupi III Ushtrimi 5. 

Grupi I. Përgjigjet do të ilustrohen me tekstin. 

Forca magjike e lirës së Orfeut: 

Zbutja e shpirtrave: të Hadit, Karonti 

a. Magjepsja, mallëngjimi. 

b. Zbutja e egërsisë së kafshëve të egra në natyrë. 

Grupi II. Dy pasionet e Orfeut: 

a. Kënga e shoqëruar me lirë. 

b. Dashuria. 

150


Dy pasione që ushqejnë njëra-tjetrën dhe vihen në shërbim të njëra-tjetrës. 

Fragmenti: “Orfeu zuri t’i lutej... i mbushur me lot nga hidhërimi.” 

Grupi III. Në ç’mënyrë ky mit lartëson figurën e Euridikës (pasive dhe nuk flet asnjë fjalë) 

Euridika: Nimfë e vdekshme. Tek Euridika shihet dashuria për jetën. Jeta e Orfeut me të kishte 

qenë e lumtur. Një jetë në të cilën Orfeu kishte njohur dhe jetuar vetëm ditët e shkëlqyera plot 

dritë të pranverës. 

Plotësohet përmbledhtas në tabelë roli dhe funksioni i personazheve. 

Personazhi 

Orfeu 

Hadi 

Karonti 

Natyra 

Veprimet që kryen 


Punohet rubrika: Refl ektoni për strukturën. 

Mësuesi/ja e ndan klasën në dy grupe. 

Grupi I Ushtrimi 7 dhe 8. 

Grupi II Ushtrimi 9. 

Me përgjigjet e nxënësve do të plotësohet organizuesi grafik: 

Vendi Personazhet Ngjarja 

Hapi V (punë më grupe, ditari trepjesësh) 

Punohet rubrika Gjuha dhe Stili me teknikën organizuesin grafik të figuracionit, 

Grupi I. 

Shprehja Figurat letrare Funksioni kuptimor 

Kthimi i kokës prapa simbol Joshja për të parë; pasiguri 

Orfeun e mbysin bakhidet simbol Pasioni i shfrenuar nuk 

mund të shijojë virtytet 

qytetëruese 

Grupi II. 

Fragmenti Mjeti stilistik Funksioni kuptimor 

“Kënga e magjishme e Orfeut 

kumbonte me aq fuqi, kishte 

aq magji e forcë tërheqëse... 

rreth e përqark” 

“Befas gjëmuan...zërin e 

këngëtarit” 

Antiteza: kumbonte – gjëmuan 

– buçitnin 

Magji e forcë tërheqëse – zëra 

të lartë, tinguj daullesh, të 

qeshura 

Zëri i këngëtarit – zhurma e 

festës 

Pasioni i shfrenuar është një 

forcë shkatërruese, vrastare, 

më e egër se dhe vetë 

egërsia e natyrës. 

Funksioni i antitezës: 

I shërben zbërthimit të 

mesazhit. 

151


Hapi VI (pyetje përgjigje). 

Nxënësve u shtrohet pyetja: 

- Ç’funksion kryente miti “Orfeu dhe Euridika” (njohës – fati i njeriut, didaktik roli i artit) 

Nxënësit kujtojnë llojet e miteve, si dhe bëjnë lidhjen e tyre me mesazhin që përcjell ky mit. 

Detyrë shtëpie. Kërkoni në internet informacion për personazhet e mitit, për krijime të 

frymëzuara prej tij. 

 

Në fund të orës së mësimit bën vlerësimin e të nxënësve pjesëmarrës për analizën e elementeve 

të përmbajtjes dhe strukturës së mitit dhe për zgjedhjen e ilustrimeve nga miti. 

Shënim. Komenti mund të zhvillojet në dy orë, duke komentuar në orën e dytë gjuhën dhe stilin e mitit. 

Tema 

Koment: 

“Orfeu dhe 

Euridika“ 

(ora III) 


• të shkruajë një mbyllje tjetër për mitin Orfeu dhe Euridika; 

• të vëzhgojë pikturën e dhënë dhe ta komentojë, duke zbuluar lidhjen e saj me mitin; 

• të plotësojë skedat për biografinë e miteve të sotme; 

• të kërkojë në internet për të gjetur disa figura të sotme mitesh; 

• të lexojë një tekst informativ për të zgjeruar njohuritë rreth temës së mitit. 

Mjetet: teksti i nxënësit, fletore e fjalorit, fletore, dërrasa e zezë, shkumësa, mjete shkollore. 

Teknika e metoda të mësimdhënies: Ritregim i përmbledhur, shkrim i lirë, vëzhgim i 

drejtuar, punë në grup, vështrim krahasues, diagrami i Venit. 


Hapi I (ritregim i përmbledhur) 

Nxënësit nxiten të tregojnë një përmbledhje të mitit me sa më pak fjali, të cilat mund të 

shkruhen edhe në dërrasë të zezë. 

Hapi II (shkrim i lirë) 

U kërkohet nxënësve të tregojnë me hollësi përfundimin e mitit, duke shfrytëzuar sa më 

shumë elemente gjuhësore nga teksti. Pas kësaj u kërkohet të shkruajnë për rreth 10 minuta 

një mbyllje tjetër. 

Lexohen disa nga punimet para klasës dhe diskutohet rreth realizimit të tyre. 

152 

Hapi III (vëzhgim i drejtuar) 

Nxënësit drejtohen të vëzhgojnë në libër ose të zmadhuar nga CD-ja pikturën “Orfeu dhe 

Euridika”, të piktorit Eduart Poynter dhe të diskutojnë rreth realizimit të saj: 

- Cilin çast të mitit ka fi ksuar piktori 

- Cilat janë ngjyrat që ka përdorur dhe ç’simbolizojnë ato 

- Cilat detaje të pikturës parathonë fundin tragjik 

- Ç’simbolizon gjarpri që është në plan të parë 

- Ç’ndryshim ka realizimi i mitit nga piktori me përfytyrimin tuaj, pasi lexuat mitin


Hapi IV (punë në grup) 

Në këtë etapë nxënësit do të punojnë për informacionin e ri: Mitet e sotme. Punohet me 

faqen 132 (teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 10”). 

Nxënësit të ndarë në dy grupe të mëdha, punojnë me informacionet e marra nga interneti 

dhe plotësojnë në libër përmbledhtas. 

Grupi I Mitet e sotme: zgjidhni dy personazhe. 

Grupi II Mitet e antikitetit (fi gura mitologjike). 

Nxënësit plotësojnë skedat për biografi në e miteve të sotme. 

Të dhënat e çdo grupi shkruhen në tabakë letre, të cilat vihen në murin e klasës. 

Hapi V (vështrim krahasues, diagrami i Venit) 

Mitet e 

sotme 

- popullaritet 

- famë 

- sukses i 

përmasave 

botërore 

- nderim 

- sintezë e përvojës 

- urtësi: 

‣ universale 

‣ tejkohore 

- imazhe fantastike, të 

jashtëzakonshme 

- kohë e papërcaktuar 

Mitet në 

antikitet 

modele 

 

Detyrë shtëpie. Lexoni “Info plus” (material për të shtuar kulturën) në f. 131. Gjeni informacion plus 

nga Interneti apo burime të tjera si është përdorur mitologjia në kohët e sotme. 

Në fund të orës së mësimit bën vlerësim të nxënësve për pjesëmarrje në mësim, për origjinalitetin 

dhe fantazinë e tyre krijuese, si dhe për aftësinë vëzhguese. 

Tema 

Letërsia e 

Rilindjes 

(ora I) 


• të bëjë lidhjen ndërmjet kontekstit historik me zhvillimin e mendimit humanist letrar; 

• të bëjë lidhjen ndërmjet kontekstit historik dhe zhvillimin e formave letrare në prozë; 

• të vëzhgojë piktura që lidhen me epokën e Rilindjes dhe të fl asë për elementet e 

saj, krahasuar me subjektet mitike; 

• të lexojë për të dalluar periudhat letrare dhe lulëzimin e prozës për çdo periudhë. 

Mjetet: teksti i nxënësit, tabela, shkumësa, mjete shkollore. 

Teknika e metoda të mësimdhënies: Stuhi mendimesh, pema e mendimit, lexim 

hap pas hapi, diagrami i Venit, lexim i drejtuar, punë në grupe, minitest. 

153




Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re “Letërsia e Rilindjes”. Në këtë etapë do të 

punohet me teknikën “Stuhi mendimesh”. Drejtohet pyetja: 

- Ç’’ju kujton termi Rilindje 

Rilindje 

Shkruhen në tabelë disa prej mendimeve të nxënësve që do të shërbejnë për këtë temë. 

Hapi II (pema mendimit) 

Konteksti historik: (lidhja ndërlëndore me historinë). 

Shtrohen pyetjet: - Çfarë ju kujtojnë kryqëzatat (Njihet si një epokë e errët.) 

- Ç’ju kujtohet nga reforma luteriane (Luteri dhe e reja që solli.) 

- Cila periudhë përfshin epokën e Rilindjes 

MESJETA (shek. XII-XIII): 

• Luftërat e brendshme 

• Kryqëzatat 

• Shek. XIV – paqe e vazhdueshme 

karakteristikat 

RILINDJA 

historik 

konteksti 

letrar 

• Shkenca u shkëput prej teologjisë 

• Ngjallet shpirtin kritik 

• Mendimtarët e artistët: 

a. filluan të shkëputen nga feja; 

b. kthyen sytë nga antikiteti; 

c. në qendër të veprimtarisë së tyre vunë njeriun. 

• Reforma luteriane (1521): 

a. ndarja e kishës në protestante dhe katolike; 

b. i hapi rrugë lirisë së besimit. 

• Zbulime të mëdha shkencore në: 

a. astronomi 

b. fizikë e matematikë 

• Zbulimet dhe udhëtimet gjeografike. 

• përkthimi i Biblës dhe librave të shenjtë në gjuhët kombëtare 

• themelimi i bibliotekave 

• shtypshkronja: (roli) botimi i teksteve të autorëve të mëdhenj antikë 

• botimi origjinal i veprave (ruajtja e origjinalitetit) 

154 

Hapi II (lexim hap pas hapi) 

U kërkohet nxënësve që të lexojnë individualisht në libër pjesën Rilindja dhe mendimi 

humanist dhe të nxjerrin veçoritë duke plotësuar pemën e mendimit. 

1. Rilindje e kulturës antike (antikiteti – model i përsosmërisë për epokën e Rilindjes). 

2. Ringjallje, ripërtëritje e letërsisë, arteve. 

3. Rilindje shpirtërore e kulturore e njeriut. 

4. Ka karakter human (njerëzor). 

5. Në qendër të mendimit humanist: njeriu, shkenca.



Në këtë etapë do të punohet për të zbuluar nëpërmjet vëzhgimit të pikturave elemente humaniste 

Punohet me rubrikën “Vëzhgoni”. 

Nxënësit lexojnë informacionin dhe bëjnë një vështrim krahasues ndërmjet elementeve humaniste 

në pikturën e Da Vinçit dhe në atë të Mikelanxhelos. 

Mona Liza 

- Portreti i gruas 

Zbulimi i veçorive të syve. 

- Trupi i burrit 

Bukuria fi zike e njeriut. 

Sepie në karton 

- Njeriu dhe aftësitë e tij mendore e fi zike 

Hapi IV (lexim i drejtuar, punë në grupe, pema e mendimit) 

Grupi I – Shkrimtarët humanistë patën si model antikitetin. 

- Gjeni arsyet. - Çfarë shërbeu si burim frymëzimi 

Grupi II – Letërsia e Rilindjes dallohet për disa periudha zhvillimi. 

- Cilat janë karakteristikat e çdo periudhe 

Grupi III – Cilat janë format letrare që u zhvilluan dhe përfaqësuesit e tyre 

Ndërkohë që nxënësit punojnë në tekst faqet 134 -135, mësuesi/ja përgatit në tabelë vazhdimësinë 

e pemës së mendimit. 

RILINDJA 

Periudhat Gjinitë dhe llojet letrare Individualitetet letrare 

u frymëzuan nga: 

P. I - Shek. XIII-XIV 

përfaqësuesit: Aligeri, Petrarka 

Lirika 

• soneti 

• jeta reale 

P. II - Shek. XV - pjekuria 

Rivlerësimi i letërsisë 

P. III - Shek. XVI – shek. XVII 

kulmi i Rilindjes 

përfaqësuesit: Shekspiri, Servantesi 

Epika 

Dramatika 

• romani 

• rrëfenja 

• proza tregimtare 

• tragjedia 

• komedia 

• kultura dhe historia kombëtare 

Hapi V (minitest) 

1. Kur lindi letërsia humaniste 

2. Pse letërsia e Rilindjes quhet edhe letërsi humaniste 

3. Cilët janë disa nga përfaqësuesit kryesorë të letërsisë së Rilindjes 

Shënim. Është e mirë që nxënësit të porositen që në fillim të vitit shkollor që të lexojnë ato vepra që do 

të analizohen në klasë. 

 

Detyrë shtëpie. Lexoni informacionin për Servantesin dhe rikujtoni subjektin e romanit “Don Kishoti”. 

155


Tema 

Analizë e 

romanit 

“Don Kishoti” 

(Ora II -III) 


• të analizojë romanin “Don Kishoti” duke u ndalur te kuptimi i parë dhe kuptimet 

plotësuese; 

• të bëjë analizën e personazhit, si modeli i personazhit të dyzuar; 

• të shpjegojë format e komikes duke ilustruar me shembuj nga romani; 

• të analizojë stilin e shkrimtarit; 

• të ndërtojë (të plotësojë) hartën e strukturës së romanit (objektivi 3 dhe 4); 

• të zbulojë në fragmentin e shkrimit kritik mesazhin aktual të veprës dhe të shfaqë 

opinionin e tij; 

• të vëzhgojë pikturat që paraqesin dukuri të kohës kalorësiake duke i krahasuar 

me njëra-tjetrën. 


Mjetet: Teksti i nxënësit, dërrasa e zezë, mjete shkollore. 


Stuhi mendimesh, ritregim, rrjeti i diskutimit, diskutim, lexim i drejtuar, punë në 

grupe, grafi ku organizues: Harta e strukturës së romanit. 


Mësuesi/ja e nis mësimin duke kontrolluar detyrën që ka dhënë orën e kaluar. 

- Ç’dini për jetën dhe veprën e Migel Servantesit 

lindi më 1547 spanjoll vepra e parë: katër poezi 

Migel Servantes 

pasionet e tij 

përfaqësues i letërsisë së Rilindjes 

përsosi romanin në letërsinë e Rilindjes 

Shkruhet në dërrasë të zezë informacioni që sjellin nxënësit, duke nënvizuar çastet kryesore nga 

jeta, si dhe veprat. 

Hapi II (ritregim) 

Nxënësit ritregojnë fabulën e romanit. 

Mësuesi/ja së bashku me nxënësit bën interpretimin e kuptimit të parë dhe të kuptimeve plotësuese. 

Don Kishoti 

kuptimi i parë 

U botua më 1605 

Roman për të vënë në lojë romanet kalorësiake 

i shkëputur nga realiteti (humbet orientimin) 

i etur për aventura 

hero grotesk (kërkon të kthejë mbrapsht kohët e lavdishme të 

kalorësisë) 

i fandaksur nga librat kalorësiakë: 

për lavdinë e vet 

a. me kalorës që: luftojnë për lavdinë e të shtypurve 

u bëjnë nder damave 

b. të një bote ku ligësia ndëshkohet 

156


kuptimet plotësuese 

qëllimi: - të ndreqë botën (shpresa e njeriut për ndryshimin e botës edhe kur është e pamundur) 

ideali për të shërbyer pa interes, me vetëmohim në dobi të së drejtës, të së mirës, të së vërtetës; 

- refuzon të pranojë realitetin; 

- pikë orientuese për të është e kaluara, fëmijëria; 

- kërkon të rikthejë të kaluarën. 

realizimi i qëllimit: marrëzi e vërtetë. 

tiparet e heroit: 

në çast qetësie ka gjykim tepër të saktë; 

një shpirtmadhështi të habitshme; 

priret nga e drejta, ka qëllime, synime të larta. 

- horizontal: aventurat e fandaksura 

leximi në dy plane: 

- vertikal: synimi për idealin, të vërtetën që heroi i vetmuar 

merr përsipër t’i realizojë në çdo situatë. 

Hapi III (rrjeti i diskutimit) 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve t’i përgjigjen pyetjes: 

PO 

- Personazhet (Don Kishoti dhe Sanço Panço) veprojnë të shkëputur 

apo në marrëdhënie me njëri-tjetrin dhe plotësojnë njëri-tjetrin 

JO 

Nxënësit shfaqin mendimet e tyre pro dhe kundër. 

U kërkohet nxënësve të lexojnë informacionin në libër dhe i rikthehen edhe një herë pyetjes. 

Mësuesi/ja aktivizon nxënësit që mendonin ndryshe dhe nga informacioni që lexuan, ndryshuan 

mendim. Si në rastin e parë dhe në të dytin kërkohet që të argumentohet përgjigjja. 

Përfundimi shkruhet në dërrasën e zezë. 



- A keni dëgjuar të thonë “Ai njeri është donkishot” 

Bëhet sqarimi i termit në tabelë. 

Hapi V (vëzhgim) 

interpretimi 

anakronik i botës 

interpretimi i realitetit sipas 

kodit fantastik 

lidhja patologjike me librin 

Donkishotizëm (anakronik) 

metaforë 

beson në mënyrë të verbër 

mungon mendimi kritik 

ana pozitive 

aftësia për t’u udhëhequr 

nga ide të mëdha, vetëm dhe 

kundër të gjithëve 

ana negative 

mungesë e aftësisë për t’u 

orientuar saktësisht, veprime 

abuzive në mbrojtje të së vjetrës 

157


Në libër janë disa piktura. U kërkohet nxënësve t’i vëzhgojnë me kujdes dhe t’u përgjigjen 

pyetjeve: 

- Ç’mendime ju lindin kur shihni foton në f. 138 

- Ç’simbolizon perëndimi i diellit dhe ecja e dy personazheve 

“Në një sfond perëndimi (metaforë) kemi një ecje para me vendosmëri, me karakter lart.” 

- Cili është ndryshimi ndërmjet fi gurës së kalorësit të piktorit S. Martini dhe Don Kishotit, pikturë e 

H. Daumier 

- Mësuesi/ja i nxit të gjithë nxënësit të bëjnë interpretimin e tyre. 

Hapi IV (lexim i drejtuar) 

U kërkohet nxënësve të lexojnë informacionin në tekst dhe të nënvizojnë aty si realizohet komizmi 

te vepra Don Kishoti. Ndërkohë mësuesi/jai ka përgatitur një tabak letre ku janë shkruar tiparet 

e komizmit. Pasi nxënësit të kenë paraqitur punën e tyre, bëhet verifi kimi me të dhënat që jepen 

nga mësuesi/ja. 

1. kontrasti – mospajtimi ndërmjet: 

a. qëllimit dhe mjetit - qëllime fi snike, mjete qesharake; 

b. veprimit dhe rezultatit të veprimit – vepra të mëdha, rezultatet krejt të kundërta (kujto 

mullinjtë e erës, lufta me shakujt e verës etj.) 

2. ekzagjerimi – i sendeve, personazheve dhe tipareve të tyre nëpërmjet hiperbolave, karikaturës 

dhe groteskut, për të paraqitur: 

a. komizmin e gjestit (lëvizjet e heroit dhe gjestet që bën); 

b. komizmin e karakterit (realiteti dhe ëndrrat me sy hapur të heroit); 

c. komizmin e situatës (e pazakonta shihet si normale dhe e kundërta). 

3. format imituese – imitimi i veprimeve të kalorësve 

4. përsëritëse – përsëritja me kokëfortësi e të njëjtave veprime të dështuara. 

5. mjetet gjuhësore 

a. manierizmi – artifi cialiteti në të shprehur; 

b. anakronizmi gjuhësor – përdorimi i fjalëve të vjetruara, të dala nga qarkullimi 

(Për të gjitha tiparet u kërkohet nxënësve të sjellin shembuj nga vepra). 

Hapi VI (punë në grupe, grafi ku organizues: Harta e strukturës së romanit) 

Ndahet klasa në tri grupe, të cilët do të punojnë për 5’-7’ për të ndërtuar Hartën e strukturës së romanit. 

Grupi I: 

- Titulli 

- Autori 

- Gjinia 

- Koha e jashtme – historike 

- Koha e brendshme 

- Hapësira 

Grupi II: 

- Personazhet 

- Mesazhi 

- Gjuha 

- Stili 

Grupi III: Ushtrimi 2 faqe 138, duke u mbështetur te fragmenti i shkëputur nga introdukta e F. Nolit, 

nxënësit të nxjerrin mesazhin aktual të veprës për kohën kur u përkthye, por edhe për shfaqjet e 

tij në çdo kohë dhe të shfaqin opinionin e tyre. 

Përfaqësuesit e grupeve paraqitin punën. Diskutohet rreth tyre. 

Detyrë shtëpie. Lexoni fragmentin “Sojliu i Mançes, nënvizoni fjalët e panjohura dhe 

përpiquni të gjeni shpjegimin e tyre te Fjalori i gjuhës së sotme shqipe. 


158


Tema 

Koment: 

“Sojliu i 

Mançes” 

(Ora IV) 


- të komentojë fragmentin duke u ndalur te: 

- përshkrimi i personazhit; 

- shpjegimi i dukurisë së donkishotizmit; 

- gjetja e kohës së brendshme dhe e kohës historike; 

- shfaqja e komizmit të karaktereve, veprimeve, mendimeve etj.; 

- të parafrazojë një paragraf. 

Mjetet: teksti i nxënësit, dërrasa e zezë, mjete shkollore. 


Teknika dhe metoda të mësimdhënies: 

Ritregimi i subjektit, përmbledhje, punë në grupe, punë e pavarur, shkrim i lirë. 

Hapi I (ritregimi i subjektit, përmbledhje) 

U kërkohet nxënësve të tregojnë përmbledhtas subjektin e fragmentit Sojliu i Mançës. (Nxënësve 

u është dhënë detyrë ta lexojnë fragmentin në shtëpi). 

Hapi II (punë në grupe) 

Klasa do të ndahet në grupe sipas niveleve dhe secili grup do të trajtojë një nga objektivat e dhëna. 

Grupi I – të përshkruajë personazhin; 

Grupi II – të analizojë strukturën e fragmentit: të përcaktojë vendin; kohën e brendshme (të rrëfimit) 

dhe kohën historike; paragrafi n kyç. 

Mund të punohet me hartën e ngjarjes në fragment. 

Grupi III – të zbulojë si dhe ku shfaqet në fragment dukuria e donkishotizmit 

Punohet me ditarin dypjesësh. 

Dukuria e donkishotizmit 

Si shfaqet në fragment - ilustrim 

Grupi IV: të zbulojë si shfaqet komizmi te fi gura e personazhit, te veprimet dhe mendimet e tij. 

Ky grup mund të punojë me tabelën e personazhit. 

1. Ekzagjerimi 

komizmi i situatës 

Komizmi 

Si realizohet komizmi 

Pasi ka lexuar për ditë të tëra romanet 

kalorësiake, mendon të bëhet kalorës i arratisur, 

spastroi ca armë të stërgjyshërve etj. 

komizmi i gjestit 

komizmi i karakterit 

2. 

3. 

159


Grupi V – punon me ditarin dypjesësh. 

Thënia ose fragmenti 

Komenti 

“Shpesh bisedonte me priftin... e humbi gjykimin”. 

“Thoshte se Sid Rui Diazi...mbesën e tij bashkë”. 

“Shkurt... dëshirën e tij” apo “Fantazia e tij... në botë”. 

Hapi III (punë në grupe) 

Kalohet te rubrika: Refl ektoni për interpretimin. 

Ushtrimi 6: Qarko dhe argumento. 

Ushtrimet 7 – 8. 

Mësuesi/ja sqaron nëse është e nevojshme kuptimin e fjalës patetik. 

Patetik - që përshkohet nga patosi; një veprim që bëhet me zjarr të madh ose me frymëzim të ngritur. 

Patos-i - gjendje e brendshme e një njeriu që është i mbushur me ndjenja të zjarrta a me frymëzim të 

lartë; ndjenjë e zjarrtë që e ngre peshë njeriun e frymëzuar nga një ide e madhe; shfaqja e jashtme e 

kësaj ndjenje a gjendjeje. 

Hapi V (punë e pavarur, shkrim i lirë) 

Secili nxënës të zgjedhë një paragraf dhe ta parafrazojë atë. 

 

Detyrë shtëpie. Ushtrimi 10, faqe 144. 

Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja bën vlerësimin e nxënësve pjesëmarrës. 

Shënim. Nëse fragmenti do të zhvillohet në dy orë mund të ndiqet kjo ecuri. 

Tema 

Koment: 

“Sojliu i 

Mançës” 

(ora II) 



• të dallojë rrëfyesin duke ilustruar përgjigjen me tekstin; 

• të shpjegojë veçori të gjuhës së romanit (imitimi, artifi cat); 

• të shpjegojë veçoritë e përkthimit – përdorimi i një gjuhe anakronike; 

• të argumentojë komizmin e karakterit; 

• të parafrazojë një fragment rrëfyes/përshkrues të marrë nga teksti. 



Diskutim, punë e pavarur individuale, ditari dypjesësh, hap pas hapi. 


Mësimi nis me diskutimin dhe vlerësimin e detyrës së shtëpisë. Pasi lexojnë detyrën 2-3 nxënësit, të tjerët 

bëjnë vlerësimin e punës së bërë. Mësuesi/ja bën ndërhyrje, po të jetë ë nevojshme. 

Hapi II (punë e pavarur individuale, ditari dypjesësh) 

Punohet ushtrimi 11 me teknikën “Ditari dypjesësh”. 

Fragmenti 

Fantazia e tij u mbush... në botë 

Komenti i nxënësit 

Autori rrëfen në mënyrë të drejtpërdrejtë 

160


Ushtrimi 12: Rendit sipas radhës veprimet që bëri Don Kishoti. 

Nxënësit punojnë në mënyrë të pavarur. Në fund një nxënës lexon detyrën dhe të tjerët e plotësojnë: 

1. spastroi armët; 

2. i spastroi dhe i meremetoi; 

3. zbuloi se helmetës i mungonte mbulesa; 

4. i bëri mbulesë helmetës me një mukava; 

5. zhveshi pallën dhe goditi helmetën; 

6. copëtoi helmetën; 

7. ndenji dhe e bëri përsëri; 

8. e quajti helmetën më të bukurën; 

9. vajti dhe pa kalin; 

10. e vlerësoi gërdallën e tij më të mirë se kalin e Aleksandrit të Madh; 

11. u mendua katër ditë për emrin e kalit; 

12. kërkoi emër, shpiku emra, shoi e ndërroi; 

13. emëroi kalin; 

14. pagëzoi vetveten; 

15. pagëzoi zonjën e tij. 

Ky ushtrim është mjaft interesant dhe kërkon të ndihmojë nxënësit që të lexojnë me vëmendje dhe 

t’iu japin rëndësi hollësive, të cilat shërbejnë si mjete për të nxjerrë në pah komizmin e fi gurës së 

Don Kishotit. 

Hapi III (hap pas hapi) 

Kalohet rubrika “Refl ektoni për gjuhën dhe stilin”. Punohen hap pas hapi ushtrimet e tekstit. 

Ushtrimi 13: Ilustrim nga teksti ose përshkrim (rrëfi m) me fjalët e tyre. Për këtë ushtrim mund të 

punojnë dy nxënës të nivelit bazë dhe të mesëm. 

Ushtrimi 14: Përgjigje: Noli shfrytëzon një leksik të pasur me fjalë krahinore, dialektizma, anakronizma 

gjuhësore, për t’iu përgjigjur logjikës së personazhit dhe krijimin e komizmit. 

U kërkohet nxënësve të zbulojnë sa më shumë fjalë e shprehje anakronike. 

Ushtrimi 15: Shprehje të huazuara nga romanet kalorësiake: “Arsyeja e mosarsyes....” 

“Qielli i lartë.... madhëria jote” 

“Unë jam Vigani... madhërisë sate” 

Ushtrimi 16: Për këtë ushtrim nxënësit do të ndihmohen nga ushtrimi 9 dhe tabela e personazheve 

e plotësuar prej tyre. 

a. komizmi i karakterit – gjatë leximit të librave (sheh ëndrra me sy hapur) “Shkurt pasi e 

humbi... dëshirën e tij” 

b. komizmi i mendimeve: “Me të tilla lodra fjalët më të mëdha e më të dendura”. 

c. komizmi i veprimeve: “Dhe e para gjë ishte të spastronte armët”. 

 

Nxënësit mund të punojnë edhe në ushtrimin 12. 

Kalohet te rubrika “Shkruani”. Do të punohet me teknikën “Punë e pavarur”. 

Nxënësit punojnë në libër. 

2-3 nxënës lexojnë dhe vlerësohen për punimin e tyre. 

Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi për pjesëmarrjen e nxënësve në mësim. 

Detyrë shtëpie. Zgjidhni nga fragmenti të dhëna që e paralajmërojnë lexuesin për veprimet e 

ardhme dhe fatin e Don Kishotit. 

161


Tema 

Koment- 

“Don Kishoti 

kundër 

mullinjve 

të erës” 


• të komentojë fragmentin duke zbuluar: 

- si deformohet realiteti nga personazhi kalorësiak; 

- cili është roli i aventurave në çift, personazhet me lidhjen e tyre (plotësues të 

njëri-tjetrit); 

• të zbulojë veçoritë e gjuhës (kontrastit, për efektet komike) dhe të përkthimit; 

• të interpretojë mendimin e vet lidhur me romanin kalorësiak, dukurinë e 

donkishotizmit; 

• të bëjë përmbledhjen e fragmentit me synimin që të dalë sa gjysma e tij; 

• të sintetizojë njohuritë për përshkrimin e personazheve kryesore duke u ndalur te 

poezia që mbyll librin; 

• të interpretojë në mënyrë shprehëse duke ruajtur karakterin e komizmit të veprës. 




Pema e mendjes, lexim shprehës, rrjeti i diskutimit, puna me tekstin, punë në grupe, 

ditari dypjesësh. 

Hapi I (pema e mendjes) 

Mësimi nis me teknikën “Pema e mendjes”, e cila e ndihmon mësuesin/en të kontrollojë dijet e 

nxënësve për romanin “Don Kishoti”. 

e brendshme 

e jashtme 

koha 

vendi 

lloji i romanit 

“Don Kishoti” 

personazhet 

stili 

komizmi 


Hapi II (lexim shprehës) 

Do të punohet me fragmentin “Don Kishoti kundër mullinjve të erës”. 


- Si e kuptoni titullin Merr 2-3 përgjigje të nxënësve. 

Një nxënës lexon fragmentin me intonacion, në mënyrë shprehëse që të ruajë komizmin e tij. 

Nxënësit e tjerë do të punojnë me ushtrimet 1 dhe 2 faqe 146. 

Nxënësit përgjigjen me ilustrim. 

Ushtrimi 1: i janë errur sytë nga dëshira për të kryer aventura - ndihet i shkëputur nga realiteti etj. 

Ushtrimi 2: fragmenti “Edhe sikur të bëhemi më tepër krahë se ata të viganit () prapë do të ma 

paguani!” 

162



Ushtrimi 3: 

Po 

- A luan rol të dyfi shtë Sanço Pançoja për Don Kishotin 

Pse 

Jo 

Disa nga argumentet mund të ishin: 

1. Plotësimi i fi gurës së Don Kishotit, është një vesh që shërben për të dëgjuar dhe një krah për 

t’u mbështetur. 

2. Nëpërmjet dialogut del në pah kundërshtia (kontrasti). 

3. Sanço Pançoja është njeriu praktik që ka dalë përkrah Don Kishotit për të fituar tokë, pasuri, 

të premtuara nga Don Kishoti. 

4. Sanço Pançoja përdoret nga autori për të vënë në dukje lajthitjet e të zotit. 

Përfundimi: ....................................................................................................... 

Pasi diskutojnë mendimet pro dhe kundër arrijnë në një përfundim, i cili shkruhet në dërrasën e zezë. 

Mësuesi/ja zgjedh një nxënës për të punuar ushtrimin 4. 

Ushtrimi 4: Karakterizimi i Don Kishotit. 

- është natyrë fi snike – ka qëllime të larta (fisnike), por përdor mjete idiote; 

- është bykosur nga leximi i librave kalorësiakë, saqë është shkëputur nga realiteti; 

- mungesa e pikës orientuese në realitet e bën edhe më komik. 

Hapi IV (puna me tekstin) 

Punohet rubrika “Refl ektoni për interpretimin”. Në këtë etapë mësuesi/ja aktivizon disa nxënës 

për ushtrimet 5, 6, 7, 8. Gjatë interpretimit nxënësit argumentojnë përgjigjen. 

Hapi V (punë në grupe, ditari dypjesësh) 

Kalohet te rubrika “Gjuha dhe stili”. 

Ushtrimi 9: Si shprehet hendeku midis fantazisë së autorit dhe realitetit të jetës 

Nxënësit do të përqendrohen te: 

- manierizmi; 

- anakronizmi. 

Punë me grupe: Do të punohet me ditarin dypjesësh. 

Grupi I: Ushtrimi 10, plotësohet tabela e ditarit dypjesësh. 

Fragmenti 

- Fati po i rregullon (...) janë shfaqur ... 

viganë 

- Ç’viganë - tha Sanço... 

Ushtrimi 11: 

Fragmenti 

“Mos ikni, frikacakë e burracakë... 

Komenti i nxënësve 

- pikëvështrime të kundërta; 

- kundërshtia mes idealit të pamundur dhe realitetit; 

- aspirata fi snike e njërit dhe shpirti praktik i tjetrit. 


- kalorës që ka dalë për lavdi të vetën, por edhe të të 

tjerëve, të shtypurve; 

- shpreh idealin e të shërbyerit pa interes, me vetëmohim 

në dobi të së drejtës, të së mirës, të së vërtetës. 

163


Ushtrimi 12: Nxënësit do të punojnë për stilin: 

- Komizmi në fragment; 

- Përshkrimi; 

- Gjestet, veprimet; 

- I kundërvihen idealit të lartë të Don Kishotit. 

Ushtrimi 13: “me tërë shpejtësinë e gomarit të tij” 

- komizmi – në thënie 

Te Sanço Panço, Don Kishoti gjen një vesh që ta dëgjojë dhe një krah që ta ndihmojë. Ndryshe nga 

situata që e kërkon ndihmën e Sanço Panços të menjëhershme, ai harxhon kohë deri sa ta ndihmojë. 

Hapi VI (punë në grupe) 

Ndahet klasa në katër grupe dhe secili do të komentojë nga një strofë të vjershës. Të katërta 

grupet do të argumentojnë kërkesat e ushtrimeve 5, 6. 

Përfaqësuesit e grupeve paraqesin punimet në emër të grupit. 

 

Detyrë shtëpie. Bëni një ese argumentuese duke mbajtur parasysh vargjet: 

Botën prapa desh ta kthente, 

dhe me ushtën ta mbërthente. 


Tema 

Humanizmi 

në Shqipëri 


• të identifi kojë veçoritë e tekstit në prozë, të zhvilluar në kohën e humanizmit në 

Shqipëri; 

• të bëjë lidhjen ndërmjet kontekstit historik dhe zhvillimeve të tekstit në prozë; 

• të njohë strukturën e veprës së M. Barletit “Historia e Skënderbeut”; 

• të zgjerojë informacionin duke lexuar një tekst përshkues dhe duke vëzhguar 

objektin e përshkruar; 

• të krahasojë për të gjetur dallimet midis letërsisë së Rilindjes, humanizmit evropian 

dhe atij shqiptar. 



Mjetet e mësimit: teksti i nxënësit, dërrasa e zezë, shkumësa, fl etë formati A4, 

shënues me ngjyra, mjete shkollore. 


Pema e mendjes, përmbledhje e strukturuar, lexim i drejtuar, punë në grupe, vizatim 

i lirë, diskutim, vështrim krahasues, diagrami i Venit. 

Mësimi nis duke rikujtuar njohuritë që kanë marrë përsipër nxënësit për letërsinë e Rilindjes 

duke përfshirë kontekstin historik dhe atë letrar. 

Mësuesi/ja aktivizon nxënës që do t’i vlerësojë, por edhe të tjerë. 

Epoka e Rilindjes 

objekt studimi: 

- njeriu 

- shkencat 

konteksti letrar: 

- model antikiteti 

- përsosi stilin 

- zhvillimi i prozës 

konteksti historik: 

164 

- shek. XIV 

- lëvizja luteriane 

- zhvillimet në shkenca 

- shpikja e shtypshkronjës 

- simbolik: viti 1616


Zhvillimi i prozës: Servantes “Don Kishoti” 

Don Kishoti 

Donkishotizmi 

- roman kritik (antiroman) 

- Struktura: 

- Mesazhi 

- Personazhi i çiftëzuar 

- Kontrasti 

- Stili 

- Gjuha: 

- manierizmat 

- anakronizmi (fjalë, shprehje të vjetëruara) 

- Forma komike: 

- ekzagjerimi - grotesku 

- përsëritjet, imitimi 

- mungesë orientimi në realitet 

- kuptim metaforik 

- interpretim anakronik i botës 

- rrafshi pozitiv: aftësia për t’u udhëhequr nga ide të mëdha, vetëm dhe 

kundër të gjithëve. 

- rrafshi negativ: veprim abuziv në mbrojtje të së vjetrës. 

Hapi II (përmbledhje e strukturuar) 

Informacion i ri: Mësuesi/ja do t’i njohë nxënësit me temën e re, të cilën e shkruan në tabelë dhe 

objektivat (objektivin a). 

Humanizmi në Shqipëri: 

konteksti historik 

lindi, u zhvillua nën ndikimin e humanizmit italian (model) 

origjinaliteti: qëndresa shumëshekullore e popullsisë shqiptare për të ruajtur 

pavarësinë e vet ndaj Perandorisë Osmane 

konteksti letrar 

ishte letërsi qëllimore 

modele të retorikës: 

- të bindjes 

- të argumentimit 

Faza I - shek. XVI: M. Barleti: 

- Proza: 

• Rrethimi i Shkodrës 

• Historia e Skënderbeut: 

- Shkrim biografik 

- Shkrim historik 

- Gërshetim i fakteve, dëshmive me imagjinatën e shkrimtarit, me qëllimin e tij. 

- Skënderbeu personazh historik bëhet edhe personazh letrar. 

Faza II – shek. XVII (letërsia filobiblike): 

- Shkrime me thelb biblik 

- Përkthime 

- Parathënie 

- Lutje 

- Fjalë të urta 

- Relacione 

165


Për fi gurën e Skënderbeut që nxënësit kanë njohuri, u jepet mundësia e bashkëpunimit. 

Hapi IV (lexim i drejtuar, punë në grupe) 

Do të punohet me teknikën “Lexim i drejtuar” (për të realizuar objektivin b). 

Klasa do të ndahet në tri grupe dhe secilit i jepet puna që do të bëjë me tekstin. 

Në fragmentin “Historia e Skënderbeut” f. 148. 

Grupi I – Të identifi kojë strukturën: 

- kompozicioni 

i jashtëm 

i brendshëm 

Grupi II – Të identifi kojë Tipare dalluese të humanizmit në vepër. 

Grupi III – Të identifi kojë Tipare të stilit të veprës së M. Barletit. 

Ndërkohë që nxënësit punojnë, mësuesi/ja përgatit në dërrasën e zezë Hartën e veprës 

“Historia e Skënderbeut” (do të plotësohet me përgjigjet e nxënësve). 

- kompozicioni 

“Historia e Skënderbeut” 

- Tipare të Humanizmit: 

i jashtëm: 

2 pjesë 

13 libra 

i brendshëm 

rrëfi me 

dëshmi 

ndërthurje 

e shkrimit 

historik dhe 

letrar 

- stili: 

stil heroik 

Natyra njerëzore 

Ndryshimi ndërmjet natyrës njerëzore 

dhe hyjnore 

Njerëzit duhet të ndihmojnë 

njëri-tjetrin 

Ekzaltim për njeriun 

Adhurimi për lirinë 

Liria mendimit 

Kërkimi i drejtësisë 

Ligjësia morale 

Mësuesi/ja plotëson në tabelë të dhënat që kanë nxjerrë nxënësit gjatë leximit. 

Hapi V (vizatim i lirë, diskutim) 

Kalohet te rubrika “Info plus” f. 150 (realizohet objektivi c). 

Nxënësit lexojnë në heshtje tekstin përshkrues (ose e lexon një nxënës) dhe nënvizojnë të 

dhënat që jepen në të. 

Nxënësit që kanë aftësi të pikturojnë u shpërndahen (gjatë leximit) fl etë A4 dhe shënues dhe 

punojnë deri në fund të orës. Nxënësit e tjerë diskutojnë rreth legjendës së kokës së dhisë. 

Hapi VI (vështrim krahasues, diagrami i Venit) (realizimi i objektivit d). 

Krahasoni humanizmin evropian me atë shqiptar për të gjetur dallimet e të përbashkëtat. 

Nxënësit përdorin informacionet që kanë në dërrasë në grafi kët Pema mendimit.. 

166 

Humanizmi 

evropian 

 

Shek. XIV 

- Njeriu në qendër 

- Rrëfenja 

- Romani (romani kritik) 

- Dukuri - donkishotizmi 

njeriu 

heroi 

Nxënësit paraqesin pikturat e tyre dhe vlerësohen nga shokët e shoqet e tyre. 

Në fund të orës së mësimit bëhen vlerësime për nxënësit e aktivizuar prej mësuesit/es, por dhe të tjerët. 

Detyrë shtëpie. Lexoni fragmentin “Fjalimi i Skënderbeut”. 

Shek. XVI 

- Ndikim nga humanizmi italian 

- Qëndresa e popullit 

- romani historiko-letrar 

- dukuri: lufta çlirimtare 

- Skënderbeu - personazh letrar 

Humanizmi 

shqiptar


Tema 

Koment: 

“Fjalimi i 

Skënderbeut 

përpara 

princave 

shqiptarë” 


• të komentojë fragmentin duke zbuluar: 

• të dhëna historike për epokën, 

• tipare të humanizmit, 

• komunikimin shkrimtar – lexues, 

• tipare të fi gurës historike si personazh, 

• veçori të oratorisë, duke ilustruar me pjesë nga teksti; 

• të gjejë mjetet stilistike, me të cilat portretizohen mbrojtësit e Krujës dhe barbarët; 

• të gjejë veçori të stilit të shkrimtarit, ndërthurjen e shkrimit historik me atë letrar; 

• të bëjë përmbledhjen e fragmentit duke e kthyer ligjëratën e drejtë në ligjëratë të 

zhdrejtë. 

Mjetet e mësimit: 

Teksti i nxënësit, mjete shkollore. 


Punë në grupe, punë individuale, vështrim krahasues, diagrami i Venit. 


Hapi I (punë në grupe) 

Nxënësit ndahen në grupe dhe secili do të trajtojë një nga çështjet e parashikuara në objektivat: 

Grupi I – të renditë sa më shumë të dhëna historike për epokën duke u mbështetur kryesisht 

te paragrafi II. 

Grupi II – të zbulojë tipare të humanizmit duke përdorur ditarin dypjesësh: jepen tiparet e 

humanizmit dhe nxënësit ilustrojnë me pjesë nga fragmenti. 

Tipare të humanizmit 

Ilustrim nga teksti 

Natyra njerëzore 

o Ndryshimi ndërmjet natyrës njerëzore dhe hyjnore; 

o Njerëzit duhet të ndihmojnë njëri-tjetrin; 

o Ekzaltim për njeriun; 

o Adhurimi për lirinë; 

o Liria mendimit; 

o Kërkimi i drejtësisë; 

o Ligjësia morale. 

Grupi III – të zbulojë si realizohet komunikimi shkrimtar – lexues duke përdorur 

skemën e komunikimit: shkrimtar – lexues, (dhënësi, marrësi, kanali, kodi, referenti, mesazhi). 

Grupi IV – të dallojë tiparet e personazhit, si fi gurë historike dhe letrare. 

(Tabela e personazhit) 

Grupi V – të dallojë veçoritë e oratorisë, duke ilustruar me pjesë nga teksti (ditari dypjesësh). 

Veçoritë e oratorisë 

Fragmenti për ilustrim 

Grupi VI – të analizojë strukturën e fragmentit: për realizimin e kësaj kërkesa nxënësit 

ndihmohen nga kërkesat e ushtrimit 7 dhe 8. 

Lihen nxënësit të punojnë për 7-10 minuta, duke shfrytëzuar fragmentin dhe kërkesat e 

ushtrimeve që lidhen me detyrën e dhënë. 

167


Nxënësit i shkruajnë të dhënat në tabakë letre dhe një përfaqësues i tyre i prezanton përpara klasës. 

Kjo etapë mos i kalojë 25-30 minutat. 

Hapi II (punë individuale, vështrim krahasues, diagrami i Venit) 

Punohet Ushtrimi 3 i rubrikës “Refl ektoni për interpretimin” me teknikën” (realizimi i objektivit b). 

para 

princave 

- u ngacmon sedrën 

- u kujton detyrën që duhet të kenë përpara 

atdheut dhe popullit 

- vlerëson cilësitë e tyre dhe mençurinë 

- u kërkon bashkimin e forcave 

- kërkon prej tyre gjykim të kthjellët, të 

arsyeshëm 

- si bir i dëshpëruar për fatin e atdheut 

- nota mirëkuptimi 

- respekton besën e tyre 

- bashkëqytetar 

- u drejtohet me respekt për historinë e qytetit 

- u ofron aftësitë e tij në punët e luftës 

- forcën e mendjes si strateg 

para popullit 

të Krujës 

Ushtrimet 4, 5, 6 – Diskutim i shkurtër. 

- e mbështet fjalimin te bindja, argumenti 

- i kujdesshëm në zgjedhjet e fjalëve, 

respektimin e logjikës dhe emocionit të 

dy forcave 

Ushtrimi 4: Nxënësit 

- ligjërim i saktë 

- ndërtimi i fjalisë 

- zgjedhja e fjalës 

- përdorimi i përemrit 

Hapi III - Kalohet te rubrika “Refl ektimi për gjuhën dhe stilin”. 

Lloji i prozës - është një prozë oratorike. 

Ushtrimi 11 – Punohet me tabelën e mjeteve stilistike. 

Për këtë ushtrim nxënësit mund të gjejnë 2-3 mjete stilistike. 

Shprehja 

Gjakun e pafajshëm 

Kryetrima 

Zemrat e ndezura 

Murati i pabesë 

Mjete stilistike 

Epitet metaforik 

Epitet 

Metaforë mbiemër ose epitet metaforik 

Epitet 

168 

 

Ushtrimi 11: Nxënësit: Analiza sintaksore dhe stilistikore e pyetjes retorike: 

- fjali pyetëse 

- ngacmon arsyen, emocionin 

Ushtrimi 12: Nxënësit: Përdorimi i përemrit vetor unë, ne, ju është në funksion të ligjërimit letrar. 

Unë, ne, ju – emocioni dhe vlerësimi i nënshtrohen logjikës dhe arsyes. 

Ushtrimi 11: Për këtë ushtrim mësuesi/ja u rikujton nxënësve se në këtë vepër autori ka gërshetuar 

shkrimin historik me atë letrar. 

Stili heroik: 

- himnizimi i vlerave, virtyteve kombëtare; 

- himnizimi i fi gurës së Skënderbeut nëpërmjet madhështisë së fjalimit, oratorisë, 

mesazhit që përcjell. 

Ushtrimi 13: Tiparet e stilit heroik të gjetura në fragment jepen detyrë shtëpie. 

Detyrë shtëpie. Shkruani. Kthimi i ligjëratës së drejtë në ligjëratë të zhdrejtë është bërë në klasën IX.


U kujtohen nxënësve disa rregulla që duhet të mbajnë parasysh për realizimin e detyrës, si: 

• Kthimi i ligjëratës së drejtë në fjali të përbërë ftilluese. 

• Shndërrimi i pjesës lajmëruese (fjalët e autorit) në pjesë kryesore të fjalisë dhe pjesa 

përmendëse në pjesë të nënrenditur ftilluese. 

• Shndërrimi i foljes nga veta e parë ose e dytë në të tretën dhe nga koha e tashme në të 

ardhmen e së shkuarës. 

Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja bën vlerësimin e nxënësve pjesëmarrës. 

Tema 

Vëzhgoni 

dhe 

krahasoni 

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 

• të vëzhgojë duke krahasuar elementet e pikturës me ato të tekstit; 

• të bëjë lidhjen ndërmjet librit dhe fi lmit me të njëjtën temë; 

• të shkruajë një hyrje imagjinare për skenarin e fi lmit që i kushtohet 

Skënderbeut. 


Teksti i nxënësit, tabela, CD me fi lmin “Skënderbeu”, mjete shkollore. 


Stuhi mendimesh, skeda e romanit, vëzhgim, krahasim, shkrimi i pjesëve të fi lmit. 



Mësimi nis me teknikën Stuhi mendimesh. Drejtohet pyetja: 

- Vepra “Historia e Skënderbeut” e M. Barletit është një tekst historik apo letrar 

Përzgjidhen dy nxënës për të dhënë përgjigjen (nxënësit e tjerë do t’i vlerësojnë). 

Hapi II (skeda e romanit) 

Është momenti kur mësuesi/ja vazhdon kontrollin e njohurive duke ndërtuar Hartën e strukturës së veprës. 

Titulli: 

“Histori e Skënderbeut” 

Autori: 

Marin Barleti 

Gjinia: 

Roman 

Tema: __________________________________________________________________ 

Koha historike: __________________________________________________________ 

Koha e brendshme: ______________________________________________________ 

Hapësira: _______________________________________________________________ 

Rrëfyesi: ________________________________________________________________ 

Personazhet kryesore: ____________________________________________________ 

Personazhet dytësore: ____________________________________________________ 

Në këtë etapë nxënësit do të përshkuanë fi gurën e Skënderbeut: 

- Karakterizimi: 

o psikologjik 

o shoqëror 

o kulturor 

- Bërthamat rrëfyese: 

o populli 

o princat 

169


Mesazhi: 

Gjuha: fjali të përbëra, rrëfi m i ngadaltë me funksion për të nxjerrë në pah idetë, 

logjikën e mendimeve. 

Stili: gërshetim i dëshmisë historike dhe letrare, oratori, ligjërim i saktë. 

Mjete stilistikore: 

- pyetje retorike; 

- epitete; 

- epitet metaforik; 

- kundërshtinë e personazheve. 

Lexohet detyra e shtëpisë. Vlerësohet kthimi i ligjëratës së drejtë në të zhdrejtë. 

Hapi III (vëzhgim, krahasim) 

Punohet me rubrikën “Vëzhgo dhe krahaso”. Nxënësit lexojnë individualisht fragmentin dhe e vëzhgojnë 

pikturën duke u përpjekur të analizojnë sa piktura i qëndron besnike përshkrimit të veprës. 

Hapi IV (shkrimi i pjesëve të fi lmit) 

Mësuesi/ja paraqet me video-projektor pjesë nga fi lmi “Histori e Skënderbeut” dhe u kërkon 

nxënësve të shkruajnë një hyrje skenari imagjinare për fi lmin që i kushtohet Skënderbeut”. 

 

Dëgjohen 2-3 hyrje (në bazë të minutave të mbetura). 

Detyrë shtëpie. Shkruani një tekst argumentues. 

Skënderbeu një fi gurë historike (simbol kombëtar) apo një legjendë 

- Sillni foto dhe informacione për shkrimtarin Viktor Hygo. 

Tema 

Epoka e 

romantizmit 


• të identifi kojë veçoritë e romanit në kohën e romantizmit evropian; 

• të bëjë lidhjen ndërmjet kontekstit historik dhe zhvillimeve të romantizmit në prozë; 

• të njohë karakteristikat e prozës romantike evropiane dhe asaj shqiptare; 

• të zbulojë veçoritë e strukturës së romanit “Katedralja e Parisit”. 

Mjetet e mësimit: teksti i nxënësit, tabak letre, shënues, shkumësa, thënie, mjete 

shkollore. 


Pyetje-përgjigje, shpjegim, pema e mendimit, punë në grup. 


Hapi I (pyetje-përgjigje) 

Mësimi nis duke dëgjuar detyrën e shtëpisë. U kërkohet nxënësve që të bëjnë vlerësime për 2-3 detyra 

dhe mësuesi/ja bën vlerësimin në fund. 


- Cilës epokë të letërsisë i përket vepra “Historia e Skënderbeut” e M. Barletit 

(Epokës së humanizmit.) 

- Cila ngjarje historike shërben si kontekst historik 

shkrimtarët në kërkim të artit të ri – romantizmit 

170 

Hapi II (shpjegim, pema e mendimit) 

U kërkohet nxënësve të vëzhgojnë foton në f. 155 dhe ta interpretojnë atë. 

Në këtë fazë mësuesi/ja lidh natyrshëm njohuritë e nxënësve me informacionin e ri për epokën 

e romantizmit. Paraprakisht është përgatitur në tabak të bardhë letre pema e mendimit, e cila 

vendoset në tabelë.


Epoka e romantizmit: 

shek. XIX – Revolucioni Francez 

simbolika: rrëzimi i kështjellës-burg të 

Bastijës (14 korrik, 1789) 

shpallja e Republikës 

• V. Skot (Angli) 

• Hygo (Francë) 

• Dyma (Francë) 

• Manxini (Itali) 


sanksionimi i të drejtave themelore të 

njeriut dhe i parimeve demokratike 

bazë 

përfaqësues: 

fundi i shek. XVIII – gjysma e dytë 

e shekullit XIX; romantizmi edhe në 

arte të tjera në Shqipëri: 


shkrimtarët largohen nga imitimi i modeleve të vjetra 

në qendër të veprës letrare vendoset qenia njerëzore: 

a. në përmasat e saj shoqërore: 

në qendër individi kryengritës, luftëtar i lirisë 

rrëfen betejat popullore 

ndeshjet me të vjetrën, forcën, qëndresën, vetëmohimin 

b. në përmasat e jetës intime 

hulumton zemrën njerëzore 

botën e brendshme, ëndrrat, ankthet, aspiratat, 

dyshimet 

në planin artistik: përdorimi i kontrastit për të zbuluar 

konfl iktet shoqërore e vetjake 

tragjikja me komiken 

e bukura me të shëmtuarën 

sublimja me grotesken 

karakteristika të prozës romantike: 

gjinia: 

epika 

lirika 

proza e gjatë 

roman, novelë 

tema: 

Proza romantike 

u afi rmua si arti: 

ekzotike: çmonin ndjeshmërinë, imagjinatën 

historike: legjendarizim i historisë 

metaforës 

kontrastit 

zmadhimit 

shpirtëzimit 

rrëzuan rregullat e klasicizmit 

ngritën në kult ndjenjën përkundrejt arsyes, natyrës, 

lirisë krijuese 

e përtërinë artin, e shkëputën nga sallonet aristokrate 

arti u bë pronë shpirtërore e njerëzve 

171


fundi i shek. XVIII – gjysma e shek. XIX 

legjendarizimi i historisë 

tema historike 

Romantizmi në Shqipëri 

imazhi heroik i së kaluarës 

gjinitë 

përfaqësues: 

poezia 

poema historike 

fundi i shek. XIX – proza 

Jeronim de Rada 

Naim Frashëri 

Gjergj Fishta 

Sami Frashëri 

Pashko Vasa 

Ndoc Nikaj 

lëvruan 

poemën e gjatë 

tregimtare 

lëvron prozën (romani 

në turqisht – romani 

parë i shkruar nga një 

shqiptar) 

lëvron prozën në 

frëngjisht 

romancieri i parë 

shqiptar, babai i 

romanit shqiptar 

Hapi III. (punë në grup) 

Nxënësve u kërkohen foto, informacione të përmbledhura, thënie të Hygosë, tituj që 

bashkëkohësit i kishin vënë. 

Në këtë etapë nxënësit do të lexojnë me synim që të zbulojnë tipare të strukturës së romanit 

“Katedralja e Parisit”. 

Grupi I – Zbuloni të dhënat për: 

- Kohën: 1882 

- Hapësirën: Katedralja në Paris 

- Personazhet: Frolo, Kuaziomodo, Esmeralda 

Nxënësit plotësojnë përmbledhtas. 

Grupi II – Rrëfi mi: në stilin gotik: imiton arkitekturën gotike 

- Stili: teknika e preferuar: kontrasti: 

o Pranëvënie kundërshtie 

• Madhështia e rëndë e katedrales përkundrejt gjallërisë së turmës 

• Shëmtimi i Kuazimodos – bukuria e Esmeraldës 

• Përçudnimi fi zik i Kuazimodos – përmasat e shpirtit të tij 

• E jashtëzakonshmja është rregulli – e përditshmja, realja janë përjashtim nga rregulli 

Detyrë shtëpie. Ndërtoni në fl etore “Hartën e strukturës” së romanit “Katedralja e Parisit”. 

172


Tema 

Koment: 

fragmenti 

Shtylla e turpit 

nga romani 

“Katedralja e 

Parisit” 


• të identifi kojë veçoritë e romantizmit në kohën e romantizmit evropian; 

• të komentojë fragmentin duke u ndalur te: 

• kuptimi i situatës dhe i sjelljes së personazheve; 

• veçoritë e romantizmit në gjuhë e stil. 

• të interpretojë fi gurat kryesore: kontrasti, antiteza, hiperbola; 

• të zbërthejë me shkrim kuptimin e metaforës; 

• të dallojë paragrafët në fragment dhe llojet e tyre; 

• të bëjë përmbledhjen e fragmentit vetëm në 8 fjali; 

• të vëzhgojë fotot e marra nga fi lmi me të njëjtin subjekt; 

• të diskutojë për skenarin e fi lmit duke e krahasuar me atë të librit; 

• të kërkojë të dhëna në internet për një variant tjetër fi lmi me të njëjtin subjekt. 



Teksti i nxënësit, shkumësa, mjete shkollore. 


Stuhi mendimesh, lexim i drejtuar, punë në grupe, diskutim, rrjeti i diskutimit, punë 

në çift, punë me grupe, ditari trepjesësh. 


Mësimi nis me një stuhi mendimesh për romantizmin. 

me kontraste të 

jashtëzakonshme 

Romantizmi 

tematika 

heroi 

subjektivizmi 

Hapi II (lexim i drejtuar, punë në grupe) 

Punohen ushtrimet e rubrikës “Refl ektoni për kuptimin”. 

Grupi I – Ushtrimi 1: 

- Si jepet përshkrimi i Kuazimodos 

- Pse një përshkim i atillë mbetet në mendje 

Grupi II – Ushtrimi 2: 

- Si sillet turma me Kuazimodon 

- Si reagon ai ndaj turmës. (Nxënësit nënvizojnë folje që shprehin sjellje dhe veprime.) 

Grupi III – Ushtrimi 3: 

- Cili është roli i Esmeraldës 

- Çfarë simbolizon gjesti i saj 

Të tria grupet nënvizojnë fi gurat letrare që hasin gjatë leximit. 

Përgjigjet: 

Ushtrimi 1: Kuazimodoja ishte shurdh, por për të parë shihte mirë..... pickimeve prej mushkonje. 

Fytyra e tij nuk shprehte as turp, as turbullim. 

Ai ishte shumë larg shoqërisë njerëzore.... ç’është turpi. Po ngadalë... syri i tij prej ciklopi. 

Fytyra e fatziut u zbut, zemërimi... shpëtimtarin e tij. Reja e zezë mbuloi... dëshpërim të thellë. 

173


Ushtrimi 2: A. Të gjithë ishin të gëzuar kur e panë Kuazimodon te shtylla. 

Turma e amatorëve me thumbin e talljes. 

I hodhi turirit një copë sfungjer të njomur në një pellg me llucë. 

Turma u ngashërye e zuri të duartrokiste. 

B: Së pari ai i hodhi turmës... i shponin plagën. 

Zuri të hidhej... e shtyllës së turpit. 

Atëherë... ta këputë kularin. 

Kuazimodoja i hodhi një vështrim të dëshpëruar. 

Ushtrimi 3: Nga turma doli një vajzë e veshur me rroba të çuditshme. 

Realizohet pranëvënia e të kundërtave: 

Shëmtimi i Kuazimodos – bukuria e Esmeraldës. 

Siguron lidhjen: bukuria e saj – me fi snikërinë e shpirtit të Kuazimodos. 

Sjellja e saj ndryshon turmën. 

Ushtrimi 4: Për këtë ushtrim punojnë 5 nxënës që i cakton mësuesi/ja. 

Hapi III (diskutim, rrjeti i diskutimit) 

Kalohet te rubrika: Refl ektoni për interpretimin. 

A. Ushtrimi 5 – Studioni sjelljen e turmës – zhvillohet si diskutim. 

Ushtrimi 6 – realizohet me anë të rrjetit të diskutimit. 

Po 

- Fakti që autori e quan “turmë” na jep të 

drejtën të mendojmë se turma udhëhiqet 

nga instinktet dhe jo nga arsyeja 

Jo 

Përfundimi ....................................................................................... 

Për t’i dhënë përgjigje pyetjes dhe për të arritur në përfundimin e duhur duket lexuar edhe pjesa 

e parë e kërkesës së ushtrimit, si dhe fundi i fragmentit. 

Ajo që shihet si e zakonshme nga shoqëria, “turma” nuk është gjë tjetër veçse një situatë e 

jashtëzakonshme që thyen rregullat mbi të cilat duhet të ndërtohet një shoqëri. Fyerja, masakra 

nuk janë një mjet argëtimi, ato tregojnë instinktet çnjerëzore me të cilat është ushqyer “turma”, 

populli i paditur. 

Esmeralda – simbol i bukurisë, i së mirës, i virtytit – mësim i duhur për turmën. 

Lihen nxënësit të shprehin lirisht mendimet dhe të grupohen sipas pikëpamjeve të tyre, mjafton 

që për zgjedhjen e tyre të sjellin argumente. 

Ushtrimi 7: Nxënësit qarkojnë alternativat duke i ilustruar me fjali: 

- Prifti uli sytë, u kthye menjëherë mbrapsht neveri. 

- i ra mushkës fort me mamuze sikur donte të shpëtonte...keqdashje. 

Sipas predikimit të njerëzve të fesë njeriu duhet të tregojë dhembshuri, mirësi dhe keqardhje, gjë 

që nuk u zbatua nga njeriu i fesë, por nga Esmeralda. 

174


B. Dëgjohet një nxënës për ushtrimin 4 – përmbledhjen me 8 rreshta. 2-3 mendime të vlefshme 

nga 2-3 nxënës që e punuan. 

Hapi IV (punë në çift, punë me grupe) 

Punohen ushtrimet e rubrikës “Refl ektoni për strukturën”. 

Për të bërë të mundur zhvillimin e të gjitha ushtrimeve të kësaj rubrike punohet në grupe. 

Ushtrimi 8 – dallohen paragrafët dhe roli që luajnë në zhvillimin e ngjarjes. Ky ushtrim punohet në libër. 

Ushtrimet 9 dhe 10 kërkojnë të nxirret në pah forca evokuese dhe sugjestionuese e shkrimit të 

V. Hygoit. 

Çasti më emocionues: 

Esmaralda i çon ujë Kuazimodos. 

- Syri i Kuazimodos shkreptiu: 

- Fatkeqi zgjati buzët e tij të nxira, sikur të desh ta puthte, i hodhi asaj një vështrim që shprehte 

qortim dhe pikëllim të patreguar... 

Kthesat e befasishme: 

- Kjo skenë ishte vërtet madhështore... 

- Edhe turma u ngashërye ... 

Hapi V (punë me grupe, ditari trepjesësh) 

Punohen ushtrimet 11, 12, 13 për figurat letrare: epitetet, hiperbolat, metaforat me ditarin trepjesësh. 

Grupi I – Ushtrimi 11 – punon me tabelën e epiteteve. 

Fjalia Figura letrare Funksioni stilistik 

Fytyra e fatziut.. Epitet Përshkrim i së shkuarës dhe e tashmja 

Buzët e zhuritura.. 

Grupi II – Ushtrimi 12 – punon me tabelën e antitezës – ilustrim me tekstin. 


- Durimi i tij... kalitur nga kamxhiku 

i xhelatit ... nuk u bëri dot ballë 

pickimeve prej mushkonje. 

- Një vajzë e bukur, e freskët, e 

kulluar, krijesë e mjerë. 

Antitezë 

Grupi III – Ushtrimi 13 – punon me tabelën e hiperbolës, si tipar karakteristik i romantikëve në 

funksion të situatës së jashtëzakonshme. 


- Shkreptima që lëshonte syri i tij mund 

të digjte. 

- Cigania do të ishte bërë shkrumb e hi. 

Hiperbola 

175


Grupi IV – Ushtrimi 14 – punohet me tabelën e metaforës. 


Re e zymtë 

(epitet metaforik) 

Përshkrim që paralajmëron për 

fatin e Kuazimodos 

Koha në dispozicion nuk duhet të jetë më shumë se 2’-3’. Çdo grup mjafton të gjejë 1-2 mjete 

stilistikore. Përfaqësuesit e grupeve paraqesin detyrën në emër të grupit. 

Që në fi llim të mësimit duhet parë me kujdes koha në dispozicion, që t’i lihet koha e mjaftueshme 

edhe të vëzhguarit. Për këtë etapë do të shërbejë edhe CD-ja ku është një pjesë nga fi lmi 

“Katedralja e Parisit” dhe një fragment nga një mjuzikëll me të njëjtin titull. 

Nxënësit vëzhgojnë fotot dhe materialin filmik dhe shprehin mendimet e tyre lidhur me përfytyrimit 

që iu ka ngjallur romani dhe sa janë përputhur ato me materialet figurative dhe filmike. 

Detyrë shtëpie. Jepet si punë me shkrim kërkesa e rubrikës “Shkruani”, f. 162. 

Tema 

Forma të 

shfaqjes së 

realizmit, 

veçori të 

prozës 

realiste 


• të identifi kojë veçoritë e tregimit realist; 

• të dallojë veçori të prozës realiste duke i krahasuar me veçori të prozës romantike; 

• të vëzhgojë me synimin për të krahasuar elementet e realizmit në letërsi me ato 

në pikturë; 

• të lexojë për të marrë informacionin mbi jetën, veprën, stilin e Çehovit; 

• të bëjë komentin e tregimit duke u ndalur tek elementet realiste që shfaqen: 

- që në titull, 

- në paragrafët e tekstit, 

- te mesazhi aktual. 

Mjetet e mësimit: foto të marra nga interneti, epoka e romantizmit, teksti i nxënësit, 

dërrasa e zezë, mjete shkollore. 


Teknika e metoda të mësimdhënies: vëzhgim, vështrim krahasues, diskutim, 

vështrim krahasues, parashikim me terma paraprakë. 

Hapi I (vëzhgim, vështrim krahasues, diskutim) 

176 

Nxënësit orientohen të vëzhgojnë fi gurën në f. 165 dhe u drejtohet pyetja: 

- A janë të idealizuara gratë në fushë 

Nxënësit duhet të analizojnë pikturën dhe nëpërmjet sjelljes së detajeve të arrijnë në përfundim 

që piktura është realiste. 

- Fusha me grurë të korrur. 

- Gratë kokulur mbledhin kallinjtë. 

- Veshja e grave.


- Nxitimi, ngutja, përkushtimi. 

- Qielli i vrenjtur. 

Nxënësit vëzhgojnë edhe pikturën “Plaku me shkop” dhe vërejnë detajet realiste në të. Ata 

bëjnë krahasimin e dy pikturave duke vënë në dukje ngjashmëritë apo dallimet. 

Hapi II (pema e mendimit) 

- Ç’kuptoni me termin Epoka e Realizmit 

Realizmi 

shek. XIX 

letërsia pranë masave 

subjektet lidhen me jetën 

trajtimi i temave aktuale 

kritikë ndaj romantizmit, që e 

idealizonte realitetin 

a.zhdukja e fantastikes, 

trillimit, mistifi kimit 

b. rrallimi i subjekteve historike 

natyralizmi si realizëm më 

i kulluar që ka objektivitetin 

e shkencës: raca, mjedisi, 

momenti 


përfaqësuesit 

Në Francë 

Balzak: teorinë e tipit letrar: 

personazhi, ngjarja, mjedisi përfaqësojnë një shumë vetish 

të përbashkëta të individëve dhe mjediseve 

Stendal: teorinë e shpëtimit estetik – në art, si në jetë, 

s’ka njerëz tërësisht të mirë dhe tërësisht të këqij 

Flober: artisti të jetë objektiv, rrëfi m i saktë, pavarësisht 

ndjenjave. 

Në Rusi 

Gogoli – stilisti i madh i prozës ruse 

Çehovi – tregimi i shkurtër i karakterit psikologjik 

Tolstoi – epizmi dhe lirizmi në romane voluminoze 

Në Shqipëri 

Gjysma e parë e shek. XX proza poetike e F. Konicës, 

L. Skëndos 

Forma tregimtare (novela) – E. Koliqi, Migjeni, M. Kuteli 

Romani – H. Stërmilli 

Hapi III (vështrim krahasues) 

U kërkohet nxënësve të lexojnë në f. 164 informacionin për veçoritë e prozës – dhe me anë të 

teknikës Vështrim krahasues të nënvizojnë veçoritë e prozës realiste duke i dalluar nga veçoritë e 

prozës romantike. 

177


Proza realiste 

- kritikon romantizmin për mistifi kim (idealizim) 

të realitetit, 

- marrëdhënie e ngushtë ndërmjet veprës së 

artit dhe realitetit, 

- nuk fotografon realitetin, por pasqyron ato 

anë që kanë vlera përgjithësuese, 

- temat dhe problematikat lidhen ngushtë me 

aktualitetin, 

- qëndrim opozitar ndaj polarizimit të 

shoqërisë, 

- dënon humbjen e vlerave njerëzore, 

- dënon vesin dhe ngre lart virtytet njerëzore, 

- realiste në të gjithë përbërësit e saj, 

- subjekti zhvillohet në mënyrë kronologjike, 

- ruan etapat klasike të kompozicionit. 

Proza romantike 

- i kundërvihet klasicizmit dhe rregullave të 

ngushta, 

- paraqit botën shpirtërore e interesat e njeriut, 

- kërkon të largohet nga realiteti dhe të 

drejtohet nga e kaluara historike ose të 

ëndërrojë për të ardhmen, 

- temat: historike, legjendare, ekzotike, 

- liri mendimi e forme, 

kulti i arsyes, i ndjenjës, i natyrës, 

- kulti i natyrës, 

- u afi rmua si arti i metaforës, kontrastit, 

zmadhimit, 

- situata të jashtëzakonshme, 

- pranëvënia e të kundërtave. 

Hapi IV (vëzhgim krahasues) 

Orientohen nxënësit të vëzhgojnë pikturat dhe të vënë re elementet realiste në to: 

a. tema aktuale; 

b. iluzioni i vërtetësisë së plotë; 

c. ngjyrat e tablosë; 

d. ravijëzimi i tipareve; 

e. karakter psikologjik (Plaku në shtëpi) etj. 

Nxënësit orientohen të kalojnë në faqen 166. 

Lexoni për të marrë informacion për jetën e Çehovit. 

Ndërkohë mësuesi/ja plotëson në tabelë veçori të stilit të Çehovit “Sa më thjesht, aq më mirë”. 

Stili i Çehovit: 

a. synonte të arrinte formë të përkryer gjuhësore e stilistike; 

b. shmang hollësitë e panevojshme; 

c. ruan thelbësoren; 

d. kujdeset të mos përdorë zbukurime letrare; 

e. jep në një rrëfi m të shkurtër gjithë kompleksitetin tragjik të jetës së njeriut. 

A- Nxënësit përmbledhin njohuritë mbi jetën dhe mbi veprimtarinë e Çehovit.. 

B- Njihen me të dhënat e stilit në tabelë. 

178 

 

Hapi V (parashikim me terma paraprakë) 

U kërkohet nxënësve të parashikojnë subjektin e tregimit duke u nisur nga titulli i tregimit “I 

trashi dhe i holli”. 

- Si do ta komentonit titullin 

- Duke lexuar titullin, si e parashikoni të jetë subjekti i tregimit 

Mund të përdoret edhe teknika ditari dypjesësh. 

Titulli 


“I trashi dhe i holli” - përshkrimi fi zik 

- përshkrimi i karakterit psikologjik ... 

Detyrë shtëpie. Lexoni tregimin për të bërë lidhjen ndërmjet titullit dhe subjektit. 

Dalloni paragrafët dhe elementin realist që shfaqet në çdo paragraf.


Tema 

Komenti: 

“I trashi dhe 

i holli” 


• të identifi kojë veçoritë e tregimit realist; 

• të bëjë komentin e tregimit duke u ndalur tek elementet realiste, që shfaqen në titull 

dhe te paragrafët e tekstit; 

• të zbulojë mesazhin aktual dhe elementet realiste të mesazhit; 

• të interpretojë funksionin e ironisë, antitezës nëpërmjet gjetjes së elementit real; 

• të përshkruajë nëpërmjet elementeve realiste motivimet e sjelljes së 

personazheve; 

• të analizojë mungesën e kohës, gjendjes së personazheve para takimit si elemente 

të stilit të shkrimtarit; 

• të shkruajë një tekst të shkurtër tregimtar me temë të ngjashme. 


Mjetet e mësimit: teksti i nxënësit, tabela, shkumësa, fletoret e punës, mjete shkollore. 

Teknika e metoda të mësimdhënies: lexim i drejtuar, harta e ngjarjes, tabela e 

fi gurave letrare. 

Hapi I (lexim i drejtuar) 

Nxënësit udhëzohen të mbyllin librat dhe të dëgjojnë tregimin “I trashi dhe i holli” me vëmendje, 

për t’iu përgjigjur pyetjeve. 

Mësuesi/ja shkruan në tabelë të dhënat e para të strukturës së romanit. 

Ndalesa I. Mësuesi/ja lexon paragrafi n “Në stacion... (6 rreshta)... i biri”. 

Mësuesi/ja drejton pyetjen e rubrikës “Refl ektoni për kuptimin”. 

Ushtrimi 1: Në këtë paragraf na jepet në mënyrë të tërthortë pozita shoqërore e dy personazheve 

kryesore. 

- Cilat janë detajet që e tregojnë këtë 

- Buzët e lyera me yndyrë i shkëlqenin si qershi të pjekura. 

- Goja i mbante erë heres dhe fl ër ‘d’ oranzh 

- i ngarkuar me valixhe, me bohçe, me pako 

- goja i mbante erë pastërma dhe kafe e rëndë. 

Ndalesa II: “Porfrij ... hi-hi-hi” f. 167. 

Bëhen pyetjet e ushtrimeve 4 dhe 5. 

Në interpretim nxënësit duhet të fl asin shkurt duke nxjerrë anën thelbësore. 

Mësuesi/ja dëgjon, bën vlerësime dhe ndërhyrje për të qartësuar mendimin, lidhjen kuptimore 

të mendimeve të nxënësve. 

Ndalesa III: Po mjaft... deri në fund; f. 168. 

Bëhen pyetjet e ushtrimeve 6 dhe 2. 

Përgjigje: 

Ironia që autori e drejton për këtë shtresë shpreh edhe shqetësimin e tij për shoqërinë e humbjen 

e vlerave individuale. 

Përmes ironisë autori shpreh edhe mesazhin që ka vlera gjithëkohore. 

Ushtrimi 3: Shpjegoni titullin. 2-3 nxënës do të vlerësohen. Është momenti që mësuesi/ja 

kontrollon detyrat e shtëpisë. Nxënësit e plotësojnë detyrën me mendime të reja të fi tuara gjatë 

interpretimit të tregimit. 

179


Hapi II (skeda e ngjarjes) 

Punohet me rubrikën “Refl ektoni për strukturën”. Në dërrasë të zezë mësuesi/ja ka shkruar: 

Titulli: I trashi dhe i holli 

Autori: A. Çehov 

Gjinia: prozë 

Lloji: tregim i shkurtër 

Tema: Marrëdhëniet shoqërore ndërmjet njerëzve me nivele të ndryshme shoqërore. 

Marrëdhënie që ndërtohen mbi antitezat. 

Koha: e papërcaktuar 

Hapësira: stacioni hekurudhor 

Personazhet: 

a. kryesore: 

- Porfi rij – i holli, nëpunës i rangut të ulët 

- Butjushki – i trashi, këshilltar sekret 

b. dytësore: - Nafanja 

- Narfanaili 

Rrëfyesi: autori 

Mesazhi: disniveli shoqëror prish karakterin e njeriut, e bën servil, mendjemadh etj. 

Gjuha: përdorimi i antitezës, ndryshimi i mënyrës të të folurit i të hollit 

Stili: 

Në këtë etapë nxënësit do të punojnë të ndarë në grupe: 

Grupi I – ushtrimi 7. 

Grupi II – ushtrimi 8. 

Grupi III – ushtrimet 9 -11. 

Nxënësit punojnë 5’-7’. 

Përgjigjet e nxënësve: 

Ushtrimi 7 - tregimi është i ndërtuar me dy pjesë: 

Pjesa I nga fi llimi deri te ... Kam edhe dy yje”. 

Pjesa II nga “I holli përnjëherësh...deri në fund. 

Të dyja pjesët janë në kontrast me njëra-tjetrën. 

Argumentimi: Kontrasti realizon dukshëm një thyerje brenda rrëfi mit. Me anë të tij shkrimtari nxjerr 

në pah si ndryshimin e mënyrës së sjelljes, ashtu edhe ndryshimin e raportit të marrëdhënieve midis 

tyre. Thyerja e menjëhershme i jep mundësi shkrimtarit të karakterizojë fi gurat e personazheve, për 

të cilat ndien keqardhje përzier me neveri. 

Thyerja në strukturën e tregimit tregon dhe për një ndarje të papajtueshme, vendosur ndër shekuj 

midis shtresave shoqërore. Autori nëpërmjet ndarjes, thyerjes, nxjerr në pah inferioritetin e shtresës 

së ulët, servilizmin, humbjen e dinjitetit. 

Pasi nxënësit me ndihmën e mësuesit/es argumentojnë përdorimin e thyerjes, mësuesi/ja kërkon 

prej nxënësve të formulojnë mesazhin e tregimit. 

Mesazhi: Servilizmi, inferioriteti, mungesa e respektit, respekti dhe nderimi i përulur ndaj shoqërisë 

së lartë (ndaj postit) janë sjellje me të cilat njeriu humbet vlerat e veta dhe cenon marrëdhëniet e 

vërteta në shoqërinë njerëzore. 

180 

Një mesazh tjetër më i dhimbshëm: Transmetimi i kësaj mënyre sjelljeje, të menduari, të vepruari në 

qelizën më të rëndësishme e më thelbësore të shoqërisë, në familje, është shkatërrues për shoqërinë.


Ushtrimi 9, punohet me tabelën e personazheve. Autori përdor elemente realiste, të cilat 

nxënësit do t’i zbulojnë dhe do t’i renditin në tabelë. 

Personazhi Vepron Mendon Flet 

Gruaja Qafa e gjatë u zgjat Buzëqeshi E heshtur 

Djali: 

në pjesën I 

në pjesën II 

U mundua një copë herë, pastaj 

hoqi kapelën. 

U fsheh pas kurrizit të t’et ... 

Mori qëndrim gatitu, 

kopsiti kopsat e kapotës... 

Përpoqi takat në qëndrim 

gatitu... 

I ra kapela nga dora... 

Të tre u tronditën 

I heshtur 

Personazhet janë të heshtur, kanë mungesë veprimi, veprojnë, mendojnë nën diktatin, autoritetin 

e të hollit. (Personazhe që kanë humbur vlerësimin dhe respektin për veten.) 

Ushtrimi 11 

“I holli” Vepron Gjuha dhe fjalët që përdor 

Pjesa I Entuziast Batjushki! Misha! Shoku i vogëlisë! 

Flet me kapadaillëk 

Ke vënë ndonjë çikë pasuri 

Punoj, i dashur, punoj... 

Po të dojë kush... i bëj zbritje 

Pjesa II 

I kënaqur Gruaja nga familja ... 

Jam sesor kolegji, 

Kam edhe Urdhrin e Stanislavskit 

Gruaja nga familja Vancenbah...Luteriane 

Mësuese muzike 

Ngriu në vend 

Fytyra iu ngërdhesh 

U tkurr, u përmblodh, 

u zvogëlua 

Sikur nga sytë i dilnin shkëndija 

nga një buzëqeshje e madhe 

si kurrizdalë 

unë, shkëlqesë, jam ...shok, nëse më lejoni, 

fëmijërie... Hi-hi-hi. 

Kujdesi atëror është si një avull jetëdhënës 

Kjo është ime shoqe...luteriane, si të thuash... 

Regjistri i gjuhës, si dhe fjalët që përdor në pjesën e dytë ndryshojnë menjëherë, gjë që nxjerr 

menjëherë në pah karakterin e personazhit. 

Mësuesi/ja vlerëson punën e grupeve dhe nxënësit në veçanti. 

Hapi IV (tabela e fi gurave letrare) 

Në këtë etapë mësuesi/ja do të punojë me teknikën Tabela e fi gurave letrare. 

Shprehja Mjeti stilistik Funksioni stilistik 

trashi/i holli 

përmalluar/fytyra iu 

antitezë Kontrast, marrëdhënie kundërshtie 

ngërdhesh 

Jo i dashur humor Marrëdhënie të ngrohta 

Ngjitu edhe më 

metaforë Të sinqerta (të vërteta), asgjë s’ka 

ndryshuar për të 

Duke përkulur gjithë trupin ironi I vërtetë, therës deri në fund të përshkrimit 

181


Pas plotësimit të tabelës mësuesi/ja kërkon prej nxënësve të plotësojnë skedën e tregimit. 

Gjuha: e thjeshtë, përdoren kryesisht fjali të thjeshta, fjali të përbëra me bashkërenditje me 

dy-tri pjesë dhe rrallë fjali me nënrenditje; përdoret dialogu, ku mbizotërojnë fjalitë pyetëse dhe 

dëftore- thirrmore, përzihen regjistrat. 

Stili: përdorimi i kontrastit, antitezës, ironisë, humorit, gërshetimi i dy regjistrave. 

Koha: Mungesa e kohës i jep tregimit vlera gjithëkohore. Rrëfi mi i autorit kalon menjëherë te 

veprimi, te fabula (pjesa më e rëndësishme e tregimit). 

Hyrja dhe mbyllja e tregimit janë paragrafë, që përshkruhen me thjeshtësi, drejtpërdrejt (pa 

nëntekst). Autori shmang letrarizmat apo përshkrimet me ngarkesë emocionale, që ndikojnë 

në logjikën dhe mendimet e lexuesit. 

Personazhet karakterizohen përmes veprimeve, p.sh.: Miqtë u puthën ... ky takim. 

 

Punohet rubrika “Shkruani”. 

Nxënësit do të punojnë të pavarur 7’. 

Mësuesi/ja dëgjon tri punë nga nxënës të niveleve të ndryshme. 

Vlerësimi bëhet nga vetë nxënësit edhe me ndonjë ndërhyrje të mësuesit/es. 

Kjo detyrë përfundon në shtëpi në fl etë A4. 

Detyrë shtëpie. Lexoni informacione të ndryshme për Migjenin dhe i tregoni në mënyrë të 

përmbledhur përpara shokëve. 

Nxënësit rikujtohen për veprat letrare që duhet të lexojnë, si: nga Prusti: “Një dashuri e 

Suanit”; nga Kadare: “Ura me tri harqe”. 

Tema 

“Tragjedi apo 

komedi” 


• të identifi kojë veçoritë e skicës letrare si lloj i tekstit tregimtar; 

• të komentojë skicën letrare duke u ndalur te ngjashmëria ndërmjet kuptimit 

të dilemës së autorit me trajtën e shkrimit; 

• të komentojë nëntekstin e ironisë që lidhet me absurditetin e jetës; 

• të gjejë elementet e strukturës së skicës; 

• të parafrazojë çdo paragraf të tekstit me një fjali. 

Mjetet e mësimit: informacione të ndryshme për Migjenin, foto, vepra, teksti i 

nxënësve, tabela, mjete shkollore, shkumësa. 

182 

Teknika e metoda të mësimdhënies: pema e mendjes, diskutim, bashkëbisedim, 

vështrim krahasues, punë me fjalorin, punë në grupe.



Hapi I (pema e mendjes, diskutim) 

Mësuesi/ja për të kontrolluar njohuritë rreth tregimit të shkurtër realist, shtron pyetjen: 

- Cilat janë karakteristikat e tregimit të shkurtër realist, duke pasur parasysh tregimin e Çehovit 

Me përgjigjet e nxënësve ndërtohet në dërrasë të zezë skema. 

tema 

personazhet: 


ndërmjet tyre 

Tregimi realist 

gjuha 

mesazhi 

stili realist 

B. Një nxënës lexon tregimin e shkurtër me temë aktuale dhe të tjerët diskutojnë cilat nga tiparet e 

tregimit realist janë realizuar në të. 

Mësuesi/ja bën vlerësimin e detyrës dhe dijeve të nxënësve. 

Hapi II (bashkëbisedim, vështrim krahasues) 

Mësuesi/ja kërkon prej nxënësve të sjellin informacione për jetën dhe veprën e Migjenit, foto, 

mendime rreth fi gurës së tij. Nëse nuk del në pah sa duhet fi gura e Migjenit, mësuesi/ja bën një 

përmbledhje me fakte interesante për jetën, veprimtarinë, qëndrimin opozitar ndaj shoqërisë, 

personazhet dhe tiparet e tyre. 

Mund të bëhet një krahasim ndërmjet Migjenit dhe Çehovit, duke vënë në dukje të përbashkëtat 

ndërmjet tyre. 

Hapi III (punë me fjalorin) 

Mësuesi/ja i njeh nxënësit me titullin dhe temën e tregimit (skicës), të cilat i shkruan në tabelë. 

Qartëson nxënësit që është një skicë me veçoritë e saj. 

Fjalor 

Skicë-a - Vizatim që paraqet diçka vetëm me vijat kryesore dhe që mund të plotësohet më pas. 

Nga ky kuptim i parë rrjedh kuptimi i skicës si lloj letrar, që ka në bazë një përshkrim të 

shkurtër të fakteve e ngjarjeve, të jetuara a të para drejtpërdrejt nga autori, që paraqiten 

me një stil të thjeshtë e të rrjedhshëm. 

Gjatë kohës që mësuesi/ja do të lexojë skicën nxënësit do të nënvizojnë në tekst. 

Çiftet antonimike që realizojnë kontraste të forta – mbi të cilat realizohet dilema: 

a. E mira – e keqja “Gjini njerëzore asht...Shenjti dhe Katili...”; 

b. Hidhërimi – gëzimi “Ting-tung-tang- janë tingujt e zemrës.... kryqëzimin e udhëve”; 

c. Shpirti – trupi “Një krijesë e dorës së mbrapse... tragjedia e kufomës”; 

d. Madhështia – vogëlsia “Tragjedia e njeriut asht në ndjenjën... e imtësisë së tij” 


Punohet rubrika “Refl ektoni për interpretimin”. 

Nxënësit ndahen në tri grupe, secilit grup i jepet të punojë në libër një nga ushtrimet (nga 3-5), ku 

të përzgjedhë një nga alternativat e dhëna. 

Më pas do të punojnë me strukturën “Ditari dypjesësh” për të argumentuar a ilustruar alternativën 

e zgjedhur. 

183


Alternativa e dhënë Ilustrim nga fragmenti Interpretimi i nxënësve 

Absurditeti i jetës qëndron te 

tragjikomedia e jetës njerëzore. 

Pse njeriu zhgënjehet sa herë 

provon krahun e kundërt të së 

keqes dhe të fatalitetit 

Cilët janë faktorët që kanë 

ndikuar në gjendjen e pesimizmit 

të Migjenit 

“Por tash, gjini njerëzore 

asht skena ku e Mira, e 

Keqja, Perëndia... Qeshju, 

palaço” 

Dora me pasion të 

ndezur...melodia vdiq 

– dhe njeriu! 

Njeriun-palaço e krijoi 

absurditeti.... mvaret nga 

absurdi i cili e krijoi... 

Një krijesë e dorës së 

mbrajme... fatalitetit 

komik... 

Jeta e njeriut është vazhdimisht 

përballë të kundërtave: jetës 

– vdekjes, dashurisë –urrejtjes 

etj. Njeriu çdo ditë ndeshet 

me jetën, me kundërshtarë 

(me sëmundjen, pabesinë, 

pasigurinë e jetës etj.) Për 

sa kohë nuk mbrohet nga 

kundërshtarët dhe nuk i 

përballon dot, njeriu del humbës 

i zhgënjyer. 

Njeriu zhgënjehet sa herë 

provon kahun e kundërt të së 

keqes, të fatalitetit, kur nuk 

është përgatitur për ta njohur 

dhe për ta pranuar atë kah. 

Që të shmangë zhgënjimet 

e mëdha që e çojnë atë drejt 

udhëkryqit, duhet të përgatitet 

për dilemat e jetës. 

a. Shkaku i sëmundjes së 

pashërueshme. 

b. Gjendja ekonomike e njerëzve 

të thjeshtë. 

c. Hipokrizia e shoqërisë së 

kohës. 

Në këtë ushtrim mësuesi/ja tërheq vëmendjen për përdorimin e ironisë dhe nënteksti i saj lidhet 

me absurditetin e jetës. 

Hapi IV (punë individuale) 

Punohet ushtrimi 6 nga të gjithë nxënësit për të zbuluar elementet e strukturës së skicës dhe 

diskutohet zgjidhja e tij. Është një ushtrim që kërkon logjikë (për nivelin bazë dhe mesatar) dhe 

rikujton të gjitha elementet që kanë të bëjnë me strukturën e një teksti tregimtar. 

Hapi V (shkrim i drejtuar) 

Ushtrimi 7. Punë me shkrim. - Të parafrazojnë çdo paragraf të tekstit me një fjali, sipas modelit të 

dhënë në tekst. 

Nxënësit punojnë të pavarur për 4’-5’. Në fund disa nxënës (sipas kohës në dispozicion) lexojnë 

parafrazat e tyre. Parafrazimi do të zbulojë sa nxënësit kanë arritur të zbërthejnë kuptimin e 

dilemës dhe trajtës së shkrimit (ka kapërcime, nëntekst). 

 

Detyrë shtëpie. 1. Ushtrimi i rubrikës Shkruani - ktheni fragmentin në shqipen standarde. 2. Nënvizoni 

në libër fi gurat letrare, si: antitezë, metaforë, epitet, ironi paralelizëm, shkallëzim. (Realizimi i kësaj 

184


Tema 

Koment: 

“Tragjedi apo 

komedi” 

(Ora II) 


• të gjejë mjetet stilistike në fragment; 

• të zbërthejë dhe të interpretojë mjetet shprehëse; 

• të zbërthejë kuptimin e metaforës; 

• të hetojë dhe të gjejë në tekst falët kyç që bartin kuptimet kryesore; 

• të ndalet në veçoritë e stilit polemizues dhe tonin e revoltues; 

• të vëzhgojë foton dhe skicën që lidhet me anën vetjake të poetit; 

• të lexojë një tekst përshkrues dhe duke u nisur nga ai të bëjë një skicë të portretit të poetit. 



Teksti i nxënësit, tabela, mjete shkollore, shkumësa. 


Karrigia e nxehtë, praktikë e udhëhequr, punë në grup. 

Hapi I (karrigia e nxehtë) 

Mësuesi/ja e nis orën e mësimit duke përdorur teknikën “Karrigia e nxehtë”. Zgjidhet një nxënës, 

i cili del përpara klasës, ulet në karrigen përballë me ta dhe u përgjigjet pyetjeve që i drejtojnë 

nxënësit lidhur me skicën e Migjenit. 

Hapi II (praktikë e udhëhequr, punë në grup) 

Punohet rubrika “Refl ektimi për gjuhën dhe stilin” për realizimin e objektivave 1, 2, 3. 

Ushtrimi 8: Për këtë ushtrim nxënësit kanë punuar paraprakisht në libër. 2-3 nxënës lexojnë 

zgjidhjen e detyrës. 

a. Paralelizmi “Dora me pasion të ndezun, lëmon telat e kitarës, ngadalë-ngadalë, pak shpejt, 

shpejt, ma shpejt, shumë shpejt, e thonjtë. 

epshkapërthyese plagosin kitarën, jo, por gjini ... dhe njeriu!” 

b. Shkallëzimi: “Dora lëmon telat e kitarës, ngadalë-ngadalë, pak shpejt, shpejt, ma shpejt, shumë 

shpejt”. 

c. Epiteti: kompozita shkapërthyese. 

Mjetet morfologjike të shprehësisë: Nxënësit rikujtojnë njohuritë për klasat e fjalëve (të 

pandryshueshme), si: ndajfoljet, pjesëzat, pasthirrmat. 

o Ndajfolje: 

ngadalë – ngadalë – ndajfolje (shkalla pohore, përforcohet nga përsëritja), 

pak shpejt – ndajfolje në shkallën sipërore të ultësisë. 

ma shpejt – ndajfolje në shkallën krahasore. 

shumë shpejt – ndajfolje në shkallën sipërore të sipërisë. 

o Pjesëza: kushedi, ndoshta. 

Interpretimi: 

Figurat letrare: Paralelizmi, epiteti, shkallëzimi dhe mjete morfologjike të shprehësisë janë në 

funksion të përshkallëzimit të tonit që arri deri në revoltë. 

Përshkallëzimi ka funksion emocional, por nxit dhe imagjinatën e lexuesit. 

Klasa ndahet në dy grupe. 

Grupi I – Ushtrimi 9: Punohet me tabelën e fi gurave letrare. 

Grupi II – Ushtrimi 10. 

185


Përgjigje për ushtrimin 9. 

Fjalia Mjeti stilistik Funksioni kuptimor 

Por tash, gjini njerzuer 

asht skena ku e Mira, 

e Keqja, Perëndia 

shfaqin dramë mnie 

dhe dashurie ... 

Metaforë 

Në këtë frazë përsëritet mendimi i ardhur që nga 

antikiteti, humanizmi, lufta e së mirës me të keqen, 

fati i jetës së njeriut është i varur nga Perëndia, njeriu 

është i pafuqishëm për të vendosur për rrugën që do 

të marrë jeta e tij. Në kurriz të njeriut Perëndia luan 

lojën e saj. Gjatë kësaj loje njeriu vihet përballë sfidash 

për të cilat lufton, por nuk fiton dot vetë, sepse është 

Perëndia ajo që e vendos fitoren apo humbjen. 

Nxënësit përqendrohen te shkallëzimi ngjitës e zbritës, i cili përdoret me funksion emocional, siç 

është dhe jeta: mëri-përbuzje-dëshirë-adhurim-dashuri-simpati-apati-mallkim. 

Ushtrimi 10: Punohet për gjuhën. Dilema e autorit realizohet gjuhësisht nëpërmjet përsëritjes së 

shpeshtë të disa fjalëve, si: 

Grupeve emërore: gjini njerzuer, kitarë e gjallë, një kulturë e gjallë, melodina tragjike etj. 

Emrave: dora, një melodi, një krijesë, mik, tragjedisë, komedisë etj. 

Mbiemrave: tragjike, komike, e idhtë, i grishun. 

Foljeve: asht, qeshu, të pëlcet, varet 

Ndajfoljeve: ndoshta, ngadalë – ngadalë, shpejt etj. 

Onomatopeve: ting-tung-tang, tungtangting. 

Ushtrimi 11: Gjeni thirrorët që shërbejnë për të shprehur revoltën. 

- Qeshu, palaço, e cila përsëritet tri herë. 

Në këtë moment është e rëndësishme që mësuesi/ja të bëjë një përmbledhje të veçorive të 

gjuhës, mjeteve stilistike, stilit dhe cili është qëllimi i përdorimit. 

Migjeni me këtë skicë është i revoltuari ndaj realitetit. Ai (autori) zbulon para lexuesit fatin e 

njeriut në përpjekje për mbijetesë, indinjohet, revoltohet dhe denoncon. 

Ushtrimi 12: Mësuesi/ja kërkon prej dy nxënësve të punojnë për të gjetur ironinë, e cila është e 

pranishme, tipar i stilit të Migjenit, e cila përshkallëzohet deri në sarkazëm. 

Ting-tang-tung - fi llon ironia. 

Pika kulmore: Bërtasin me britmë ngadhënjyese 

Sarkazma: Qeshju, palajço, ndërsa zemra të pëlcet. 

Pasi kanë komentuar skicën dhe kanë nxjerrë në pah veçoritë dhe vlerën e saj artistike, nxënësit 

do të kalojnë në linjën e të vëzhguarit. 


Grupi I - do të vëzhgojë në faqen 174 foton dhe do të vërë në dukje detajet, që lidhen me 

qëndrimin e personave, shprehjen e fytyrës, veshjen, marrëdhëniet me njëri-tjetrin. 

Grupi II - do të gjejë elementet e përbashkëta midis mënyrës së shkrimit të skicës dhe vijës së 

shpejtë e të saktë me të cilën vizaton autoportretin. 

Përfaqësuesit e grupeve shfaqin mendimet në emër të grupeve. 

186 

Praktikë e pavarur 

U kërkohet nxënësve të lexojnë në tekstin përshkrues, kujtime nga motra e Migjenit dhe të 

plotësojnë skemën.


lexonte shumë 

i pëlqente mjaft natyra 

i pëlqente sporti 

notonte shumë mirë 

luante futboll 

luante shah 

i pëlqente muzika 

dëgjonte me ëndje këngët korale 

i binte mandolinës 

këndonte bukur 

ndiqte kinemanë 

njihte regjisorët dhe artistët 

ishte i dashur me shokët 

komentonte fi lmat 

pëlqente më shumë nga artistët Çarli Çaplinin 

nuk pinte alkool ose duhan 

Detyrë shtëpie. 1. Shkruani një tekst argumentues me temë: “Migjeni, shkrimtari që tronditi 

themelet e shoqërisë shqiptare”. 

2. Lexoni tregimin “Vjeshta e Xheladin Beut”. 


Tema 

“Vjeshta e 

Xheladin Beut” 

(Ora I) 


• të identifi kojë veçori të novelës-rrëfenjë si lloj i tekstit tregimtar; 

• të komentojë tekstin duke u ndalur te tematika e parapëlqyer e shkrimtarit, 

përshkallëzimi i fazave të rënies së personazhit, depërtimi në psikologjinë dhe 

instinktet e personazhit; 

• të zbulojë momentet kyç të rrëfi mit dhe pikën kulmore pas së cilës vjen zgjidhja, 

komunikimin e autorit me lexuesin. 

Mjetet e mësimit: teksti i nxënësit, dërrasa e zezë, shkumësa, mjete shkollore. 


Teknika e metoda të mësimdhënies: stuhi mendimesh, pyetje-përgjigje, punë me 

tekstin, punë në grupe, vështrim krahasues. 

Hapi I (Stuhi mendimesh) 

Mësuesi/ja ritregon një paragraf nga rrëfenja “Rinë Katerinëza”. (“Ndenji mbi një tjetër varr, 

mermer i bardhë si bora, të do – një plaku... 

Sa s’dua të ndahemi kurrë!”) dhe drejton pyetjet: 

- Cili është autori i këtij tregimi-rrëfenjë Cila është tema 

- Në cilën formë të tregimit dallohet M. Kuteli 

- Ç’dini ju për jetën dhe veçoritë e shkrimit të tij. 

Përgjigjet e nxënësve mësuesi/ja i plotëson në tabela. 

187


Do të vihen në dukje disa nga tiparet e tregimit-rrëfenjë të Kutelit, si: 

- Rrëfen rrëfi min për ngjarjen. 

- Luan rolin e ndërmjetësit ndërmjet autorit dhe lexuesit. 

- Kjo përcakton veçorinë gjuhësore: kalimin nga gjuha e folur në gjuhën e shkruar. 

- Subjektet e rrëfenjave e marrin temën nga: 

a. Realiteti: 

- kurbeti; 

- marrëdhëniet ndërmjet shtresave të varfra, feudalëve, bejlerëve; 

- gjakmarrja; 

b. Nga tekstet e këngëve popullore, përrallave, legjendave, teksteve biblike, që vihen në raport 

me realitetin e asaj kohe. 

c. Jeta shpirtërore e njeriut dhe analiza më e thellë e saj. 

Ballafaqon njeriun me: 

- jetën dhe vdekjen; 

- moralin e antimoralin; 

- virtytin dhe vesin; 

- traditën dhe të tashmen; 

- përkohësinë dhe përjetësinë; 

- dashurinë tokësore dhe atë hyjnore; 

Veçoritë gjuhësore: leksiku mjaft i pasur, me ngjyrime të rralla, përdor frazeologji të pasur popullore. 

Hapi II (pyetje-përgjigje) 

Pasi është trajtuar tematika e veprës së Kutelit, u drejtohet nxënësve pyetja: 

- Pasi lexuat “Vjeshtën e Xheladin beut”, në ç’lloj të tekstit tregimtar do ta klasifi konit 

Mësuesi/ja i njeh nxënësit me disa veçori specifike të novelës, të cilat i ka parapërgatitur në një 

tabak letre. 

• Tekst tregimtar ndërmjet tregimit dhe romanit. 

Novela 

• Trajton një motiv të vetëm, që e ngre në nivel të 

jashtëzakonshëm. 

• Struktura ka elemente të ngjashme me përrallën, si: 

- futja në mënyrë të shpejtë e të menjëhershme e motivit 

- përfundimi i befasishëm 

- numri i vogël i personazheve 

- gërshetimi i elementeve fantastike me ato reale 

- ka edhe novela që anojnë nga romani 

a. lidhen në cikle, 

b. kanë në qendër një personazh 

188 

- Çfarë ua ka bërë më të thjeshtë kuptimin e novelës-rrëfenjë dhe cili është vlerësimi juaj për personazhin 

Gjuha: 

me ngjyrime të rralla; 

e pasur në leksik; 

ndikohet nga frazeologjia popullore; 

ka ngarkesa të mëdha ndjesish.


Hapi III (punë me tekstin) 

Leximi i novelës u është dhënë si detyrë nxënësve një orë më parë, prandaj kalohet te rubrika 

“Refl ektimi për kuptimin”. 

Ushtrimi 1: Nxënësit shkruajnë titujt për çdo pjesë. Përzgjidhen dy më të goditurit. 

Ushtrimi 2: Lexohet fragmenti i dhënë nga një nxënës dhe nxënësit e tjerë japin mendime. 

Përfundimet shkruhen në dërrasë të zezë. 

Edukimi i tij që në vogëli ngrihej mbi norma antimorale, veset më të këqija, instinktet çnjerëzore, si: 

a. ruajtja e pushtetit nëpërmjet dhunës e vrasjes; 

b. mënjanimi i njerëzve më të mençur se vetja; 

c. pozicioni ruhet gjithmonë nëse je në krah të më të fuqishmit; 

d. zotërimi dhe përdorimi i gjithçkaje që është në pronën e vet: bagëti, qenie njerëzore. 

• Ushtrimi 3: me anë të këtij ushtrimi nxënësit, pasi sjellin momente kryesore nga fazat e 

rënies së personazhit; arrijnë te mesazhi i pjesës: Trashëgimtarë të ligjshëm nuk do të ketë. Ky 

do të jetë edhe fundi i këtij lloji dhe njëkohësisht shpëtimi i shtresave të varfra. 

– Me këto ushtrime nxënësit fi llojnë të analizojnë disa anë të përgjithshme të fi gurës së 

Xheladin Beut, personazhi kryesor i novelës. 

Xheladin Beut 

Përfaqësues i shtresës së bejlerëve. 

Pasqyron bazat e edukimit dhe formimit të tij. 

Ka tiparet social-kulturore. 

Hapi IV (punë me tekstin) 

Do të punohet rubrika Refl ektimi për interpretimin. 

Ushtrimi 4: Mësuesi/ja përzgjedh 2-3 nxënës, që formulojnë mendimet rreth instinkteve të 

personazhit, si Grykësisë dhe shfaqja e saj: 

- në epsh; 

- në argëtim. 

Ilustrohet me fragmentin: “Se Xheladin Beu kish qenë gjithnjë, që në të ri, njeri...” 

Ushtrimi 5: Për herë të parë Kuteli futi dukurinë e incestit në letërsinë shqipe. Punon një nxënës 

me fragmentin: 

1. “Xheladin Beu zgjati dorën, i çiku lehtë faqet...Do të marr në konak, do t’i bëj...” 

2. “Ta dish, o pushtanik”, - thirri gruaja... 

Shpjegim: Analiza e personazhit përshkallëzohet në disa rrafshe: 

a. shoqërore; 

b. kulturore; 

c. psikologjike (vetëdija dhe nënvetëdija) etj. 

Në çastin kur njeriu fi llon e ndërgjegjësohet për plakjen e tij, bën një analizë të arritjeve në jetë, 

dështimeve apo një përmbledhje se çfarë ka bërë në jetën e tij. 

Në të gjithë ato vite Xheladin Beu kishte pasur udhërrëfyes këshillat e gjyshërve (deri këtu 

mund ta kuptojmë sjelljen dhe grykësinë e tij). Por në momentin kur Xheladin Beu nuk është 

më i aftë të mbrohet nga një femër (“ishte një zog që sheh gjarprin tek afrohet e nuk ik dot. E 

189


mban të rëndët e dheut”), forca fizike e gruas i ka shkaktuar një goditje psikologjike dhe kjo sjell 

përmbysje të raporteve Xheladin Beu – vajzë/femër. (“E shtynte, e hiqte, e tundte, e shtynte 

prapë si leckë dhe ai, Xheladin Beu, zot kasabeje e zot çifl igjesh, zgurdullonte sytë si të bufi t.”) 

Kuptohet se beu ka humbur pushtetin mbi femrën. Kjo ishte goditja më e madhe e kësaj fi gure që 

e ushtronte pushtetin përmes kamxhikut. Në këtë moment lexuesit i lind dyshimi: Mos ndoshta 

ka kryer dhe herë të tjera incestin 

Në momentin kur kupton pafuqinë fizike (plakjen) dhe kjo ishte një goditje që nuk ishte përgatitur 

për ta marrë, merr dhe goditjen më të fortë. Instinkti i tij shtazarak, po e çonte drejt incestit, ky 

instinkt do ta çonte edhe drejt marrëzisë, shkatërrimit përfundimtar. Nëse fshatarëve u kishte 

shkaktuar dhimbje, turpërim, goditjen e turpit Xheladin Beu do ta merrte nga veprimet e veta. 


Punohet rubrika Refl ektimi për strukturën. 

Shpjegohet alegoria e titullit të novelës “Vjeshta e Xheladin Beut”. 

Me anë të alegorisë realizohet metamorfoza e beut. 

Klasa ndahet në 4 grupe. Çdo grup do të punojë një nga kërkesat e ushtrimi 6. 

Grupi I – 6/a 

Grupi II – 6/b (qëndroi përpara pasqyrës, nuk e njohu veten; f. 180) 

Grupi III – 6/c 

Grupi IV – 6/d 

Kriza fizike: “Hej sa zët i kish atë çast ata derra çifçinj që rendnin me bukë misri e dhallë, po 

leshrat i kishin si penda e korbit.” 

Kriza morale: “Dhe i vozitën mornica të ftohta nëpër trup, jo për kohën që i kish shkuar por për 

ato që do t’i vente pasandaj. Ja nëpër qytet.... varri....” f. 181. 

Kriza mendore: “Kishte kohë që fl iste e përgjigjej vetë.” 

“Po vjen yt birë kaluar e po të sjell tët bijë për ... si qentë e si derrat.. Ta solla baba! Merre 

time motër, tët bijë!”. 

Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjen: 

- Si komunikon autori me lexuesin 

Përgjigjja: Autori luan rolin e ndërmjetësit midis atij që rrëfen (autorit) dhe atij që dëgjon 

(lexuesit). 

Hapi VI (vështrim krahasues) 

Nxënësit do të plotësojnë diagramin e Venit duke mbajtur parasysh të veçantat dhe të 

përbashkëtat ndërmjet prozës së Migjenit dhe të Kutelit për këto kërkesa: 

Tema: 

Personazhi: 

Paragrafët rrëfyes: 

Toni i rrëfimit: 

Migjeni 

Kuteli 

Kjo detyrë mund të përfundohet në shtëpi. 

Proza 

realiste 

190 

Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës.

Tema 

“Vjeshta e 

Xheladin Beut” 

(Ora II) 



• të përshkruajë personazhin fi zikisht e shpirtërisht duke i krahasuar gjendjet e tij në 

dy fazat kulmore: 

a. në lulëzimin e plotë; 

b. në shkatërrimin përfundimtar; 

• të hetojë në tekst për të gjetur fjalët kyç që lidhen me përshkrimin e mjediseve dhe 

të natyrës; 

• të gjejë shprehje e të shpjegojë mbështetjen e autorit në rrëfi met gojore. 

Mjetet e mësimit: teksti i nxënësit, shkumës, mjete shkollore. 


Teknika e metoda të mësimdhënies: vështrim krahasues, punë në grupe, tabela e 

personazhit, lexim i drejtuar, punë me grupe, tabela e mjeteve stilistike. 

Hapi I (vështrim krahasues, punë në grupe) 

Në këtë orë mësimi mësuesi/ja do ta nisë me detyrën e shtëpisë “Vështrim krahasues”. 

Mësuesi/ja aktivizon, kontrollon dhe vlerëson nivelin e dytë të nxënësve. 

Proza realiste: 

Tiparet Kuteli Migjeni 

Tematika Kotësia e jetës absurdi i jetës 

Personazhi 

Xheladin beu 

Paragrafët rrëfyes Në funksion të karakterizimit të personazhit dhe në 

funksion të strukturës klasike të kompozicionit. 

Koha Anakronik kronologjike 

Roli i autorit Ndërmjetës polemizues 

Për të plotësuar nënçështjet e këtij ushtrimi nxënësit punojnë me rubrikën “Refl ektoni për gjuhën, 

stilin”. 

Autori rrëfen në vetën e tretë nga këndvështrimi i Xheladin Beut. 

Tiparet e jashtme: 

a. kur beu ishte në lulëzim të plotë: “Shëndetin e kish pasur grurë. ...as ta shikonin në dritën e syrit.” 

b. kur beu shihet para pasqyrës: ... u shikua e nuk e njohu veten, nga pasqyra e vështronte një 

burrë tjetër, me sy të skuqur, të kërcyer, me një grykë të shfryrë dhe të varur si laprat e misërokut, 

me ballin brazda-brazda... sikur i kishte shkuar ndonjë damalug në fytyrë. Megjithatë, vajti e 

u ngul përpara një pasqyre tjetër. Po edhe ajo i tregonte një burrë me lapra, brazda e sy të 

skuqur... (karakterizim i Xheladin Beut). 

Gjuha e autorit – përdorim i leksikut popullor, shprehje e frazeologjizma, fjalë me ngarkesë 

emocionale që ndihmon në karakterizimin e personazhit. 

Punohen me grupe, me teknikën e ditarit dy a më shumë pjesësh, ushtrimet e librit. 

Grupi I – Ushtrimi 8. 


Grupi III – Ushtrimi 10. 

191


Pasi punojnë për 5-7 minuta, përfaqësuesi i çdo grupi paraqit para klasës punën e grupit. 

Shembull 

Grupi I – Ushtrimi 8, do të punojë me fragmentin për të vënë në dukje se si i përdor Kuteli mjetet 

stilistike për të përshkruar personazhin e çupës së zënë në çark. 

Ndahet tabaku i letrës në dy pjesë dhe grupi zbulon mjetet stilistike. 

Figura e përdorur 

Si zogu gjarprin 

Frika e kish mbërthyer 

Pëllumbeshë e butë 

Si bari i njomë 

E peshoi me sy 

Hunda si qiri 

E bardhë 

Lloji i fi gurës 

Krahasim i zgjatur 

Metonimi 

Metaforë, emër 

Krahasim 

Metaforë 

Krahasim 

Përsëritje (funksioni i pastërtisë së jashtme dhe 

të brendshme, virgjinitetit, bukurisë) 


Përshkrimi i Sheqeres 

“Një ballabane zeshkane me një shami aliskë ... Ditët tona në të tuat bej” 

“Sheqerja njëherë e një kohë kishte qenë zjarrjoshësja... kish mbetur gjithnjë ‘fol e qesh”. 

Mjetet stilistike Lloji i mjetit Funksioni kuptimor 

Ballabane zeshkane Epitet Në funksion të karakterit të saj. Mungon 

Gojëmjaltë 

Epitet 

vlera, virtyti, e moralshmja. Është modeli i 

Zjarrjoshësja 

Epitet 

gruas meskine, servile e perverse, që pranon 

fatin dhe vihet në shërbim të beut. 

Gurija: “Miturake me ca faqe... këmbët e zbathura”. 

“Gurija doli kryeunjur, me sytë e përlotur... Por nuk u kthye”. 


Pulpët e zëmbakta, me 

damarë të hollë, të kaltër 

Blegërinte si shqerrë 

thertore 

E bukur, me qafë të gjatë 

e të bardhë .... më të 

mbushur” 


Metaforë, 

krahasim 

Përdorimi i epitetit i shërben autorit për të vënë 

në dukje, sa dëlirësinë shpirtërore të vajzës, aq 

edhe qëndrimin e tij dashamirës ndaj saj. 

Veprimi i beut qe përdhunim vrasës për 

Gurijen. 

Autori në mënyrë të përshkallëzuar 

paralajmëron lexuesin për fundin e Gurijes 

njëlloj si të Maros së Kovit: 

e shkatërruar dhe e transformuar fi zikisht dhe 

psikologjikisht. 

Mara e Kovit: “..dukej nga nishanet që kishte qenë e bukur, dhe ishte e fortë... të hanin hallvën” 

“Çupa i kishte sytë të mëdhenj... më e dobët” 

“E shikoi si ujkonjë, u ngrit e shkoi çalë-çalë, humbi nëpër lule e blerime.” 

192



Një grua e gjatë, e athtë, e 

nxirë 

Si çatallë lisi që e ka djegur 

rrufeja” 

Epitete 

Krahasim i 

zgjatur 

Jepet vuajtja fi zike dhe shpirtërore e Maros 

dhe forca e karakterit të saj, me të cilën 

ka përballuar jetën dhe i jep forcë për t’iu 

kundërvënë dhe beut. Mënyra si e përshkruan 

E shikoi si ujkonjë. 

Krahasim autori ndikon fort te lexuesi. Maroja, ajo bukuri 

e natyrës, me dhimbjen dhe turpin e saj, u 

fsheh nga natyra - bukuria e saj (dëshmitare e 

veprimit shtazarak të beut). 

Duket sikur autori bën një paralelizëm midis beut dhe personazheve gra: 

Beu në lulëzimin e jetës së tij – por që e kalon në kotësi. 

Shkon drejt rrënimit fi zik e psikologjik – rrënim gradual. 

Personazhi grua – ka rrënim fi zik e psikologjik nga veprimet e beut, po edhe bëhet e fortë për 

të përballuar jetën dhe, kur i preket fëmijë, ajo bëhet e papërballueshme. 

Grupi III – Ushtrimi 10. 

Mjedisi i përshkruar Antiteza Paralelizmi Fjalët çelës 

Konaku i beut mure 

kalaje, të përdredhur, 

si: brirë dashi, dy palë 

hekura e kafazë. 

Nata e çmendisë 

E rrallë dhe e 

verdhë fl eta e plepit 

përtej dritareve me 

hekura...,po qielli ishte 

i ëmbël. 

Galat, korbi i zi, 

pëllumbat. 

Shpesëria, që siç na 

duket neve, njerëzisë 

..., s’ditka kurrë se 

ç’qenka dhimbja e 

pikëllesa, cicërinte e 

ngazëllohej 

Ushtrimi 11 – Shprehje karakteristike të rrëfi mit gojor - punohet individualisht. Një nxënës nga 

vendi lexon zgjidhjen, nxënës të tjerë plotësojnë. 

Edhe çudi, siç na duket neve, siç thosh tërë bota, mirë thoshin, po çudi, ta pret mendja, dhe ja tani. 

Autori bën pjesëmarrës në rrëfi m edhe lexuesin nëpërmjet shprehjeve të mësipërme. 

Hapi VII: (vështrim krahasues) 

Nxënësit plotësojnë tabelën duke gjetur të përbashkëtat e këtij rrëfi mi me ato të rrëfi meve gojore 

popullore, si: 

Gjuha 

Stili 

Mjete stilistike 

rrëfi mi në vetën e 3-të, ndërmjetësi, fjalë, shprehje me ngarkesë 

emocionale 

përdor përshkrime të jashtme/ të brendshme, me qëllim karakterizimin e 

personazheve dhe raporteve 

epiteti, krahasimi, metafora 


1. a. Përshkruani Xheladin Beun në të dyja fazat kulmore: 

në lulëzimin e tij të plotë dhe në shkatërrim përfundimtar. 

b. Përshkruani Gurijen e Maron e Kovit nga këndvështrime të ndryshme apo në raport me të 

dyja fazat e Xheladin Beut. 

Nxënësit lihen të lirë në zgjedhjen e alternativës. 

2. Lexon fragmentin “Një dashuri e Suanit”. 

193


Tema 

Proza 

bashkëkohore 

“Një dashuri 

e Suanit” 

(Ora I) 


• të dallojë veçoritë e romanit modern; 

• të krahasojë veçoritë e romanit modern me ato të romanit tradicional; 

• të analizojë romanin duke u ndalur te veçoritë e prozës moderne: 

- Struktura e ndërlikuar; 

- Historia shpirtërore e rrëfyesit; 

- Detaji si veçori dalluese e stilit të autorit. 

Mjetet e mësimit: teksti i nxënësit, tabela, shkumësa, mjete shkollore. 


Teknika e metoda të mësimdhënies: pyetje-përgjigje, vëzhgim, pema e mendjes, 

punë në grupe, harta e strukturës së romanit. 

Hapi I (pyetje-përgjigje) 

Mësimi nis duke rikujtuar tiparet e prozës realiste. Drejtohet pyetja: 

- Cilat janë veçoritë e prozës realiste 

Nxënësit përmendin veçoritë, i argumentojnë me shembuj nga proza realiste dhe i ilustrojnë këto 

veçori me detyrën e tyre: Përshkrimi i personazhit të Xheladin Beut ose përshkrimi i personazhit 

femër. Ndërkohë një nxënës plotëson në tabelë hartën e konceptit. 

Bëhet vlerësimi për strukturën, paragrafët përshkrues, gjuhën, stilin e përdorur nga nxënësi. 

Hapi II – Mësuesi/ja bën një rikujtim të njohurive, që kanë marrë për romanin tradicional. 

Nxënësit rikujtojnë njohuritë, shfrytëzojnë njohuritë e marra për të arritur te njohuritë e reja që 

lidhen me veçoritë e romanit modern, pasi lexojnë tekstin (5’-7’). 

Mësuesi/ja shkruan në tabelë: 

A: Romani tradicional 

a. karakterizohet nga një fabul e fortë; 

b. subjekti me rrjedhshmëri të natyrshme të ngjarjeve; 

c. i jepet përparësi anës së jashtme të ngjarjes; 

d. zhvillimi i karaktereve të personazheve; 

e. analiza e hollësishme psikologjike. 

B: Romani modern 

a. shpesh nuk përmban ndonjë fabul të përcaktuar; 

b. subjekti trajton thellësitë e fshehta të psikikës njerëzore (atë çka ndodh në 

brendësi të individit); 

c. ndërthurja e absurdit dhe ekzistencializmit, si sfi dë kundër fatit tragjik; 

d. heronj të etur për jetë, që i dorëzohen vetmisë, zhgënjimit; 

e. ngjarja ndodh brenda një kohe të pacaktuar; 

f. pozicioni i rrëfi mtarit është i ndërlikuar; 

g. meditimet lindin nga nënvetëdija; 

h. përroi i ndërgjegjes. 

Hapi III (vëzhgim) 

Mësuesi/ja i orienton nxënësit të shohin foton në faqen 186 dhe të zbulojnë fabulën. 

Dikutohet rreth mendimeve të nxënësve. 

194


Hapi IV (pema e mendjes) 

Paraqitet një skemë e prozës bashkëkohore (moderne) (e parapërgatitur në një tabak të madh 

kartoni) dhe sqaron çdo të dhënë. Kjo etapë mund të zgjatë 10’. 

konteksti historik: shek XX 

drejtimet kryesore 

Proza bashkëkohore 

Proza në Shqipëri: 

Proza moderne 

M. Prust, F. 

Kafka, Xh. Xhojs 

Brezi i 

humbur 

Përfaqësuesit: 

Drajzer, 

Cvajg, 

Remark, 

Heminguej 

Realizmi 

magjik 

Markez, 

Borges 

Tiparet: 

Mbështetja te fi lozofi a ekzistenciale teknika 

të guximshme në rrëfi m 

- Bashkëpunimi 

i artit me 

psikanalizën, 

- Eksplorojnë 

thellësitë 

e fshehta 

të psikikës 

njerëzore 

- 

ekzistencializmi 

dhe absurdit, si 

sfi dë kundër fatit 

tragjik të njeriut 

- Sfi dojnë 

botën e 

dhunës 

- Heronjtë e 

etur për jetë 

u dorëzohen 

vetmisë, 

zhgënjimit, 

vetëvrasjes 

Fantastikja 

dhe e 

jashtëzakonshmja 

ndërhyjnë 

normalisht 

në jetën 

e njeriut 

Përfaqësuesit: 

Në Shqipëri 

P. Marko, 

I. Kadare, 

J. Xoxa, 

D. Agolli, 

F. Kongoli, 

V. Koreshi, 

K. Trebeshina etj. 

Në Kosovë, 

Maqedoni 

H. Sulejmani 

A. Pashku 

A. Shkreli 

R. Qosja 

N. Rrahmani etj. 

Veçori të prozës shqiptare: 

a. Prozë skematike sipas 

metodës së realizmit socialist 

b. Prozë moderne me: 

- strukturë dhe me mesazhe 

estetike të reja 

- elemente tregimtare realiste 

të gërshetuara me ato mistike, 

simbolike dhe imagjinatave 

- teknika e format moderne të 

shprehjes letrare, si: 

• futja e llojeve të 

ndryshme të rrëfi mit 

• teknikat e reja të 

dialogut e monologut të 

brendshëm 

• fabula e shkurtuar 

• personazhi ide dhe 

simbol 

• trajta pavetore e 

shkrimit 

Proza në Kosovë e 

Maqedoni: 

• 2 prirje narrative: 

• Rrëfi mi romanor i traditës 

realiste të Paraluftës 

• Prirja e prozës moderne 

Hapi IV (punë në grupe, harta e strukturës së romanit) 

Nxënësit kanë lexuar veprën (romanin që hap ciklin “Në kërkim të kohës së humbur”). 


1. Autori: M. Prust 

2. Titulli: Një dashuri e Suanit nga cikli romanor “Në kërkim të kohës së humbur”. 

Ndahet klasa në grupe dhe secili grup lexon materialin e tekstit, sipas ndarjes për 20’: 

Grupi I – Informacion për M. Prustin “Në kërkim të kohës së humbur”. 

Grupi II – Konteksti “Një dashuri e Suanit”. 

Grupi III – Studimi i ndjenjës. 

195


Gjatë kohës që nxënësit përzgjedhin materialin, mësuesi/ja plotëson në tabelë hartën e strukturës 

së romanit (ku një përfaqësues i çdo grupi lexon materialin). 

Tema: Historia shpirtërore e rrëfyesit - Gjithçka në këtë botë është e përkohshme. 

Subjekti: strukturë e ndërlikuar. 

Hapësira: hapësirat aristokrate të Parisit, provincë. 

Koha e jashtme: e fi lloi shkrimin 1906 – deri në vdekje. 

Rrëfyesi: 

- rrëfi mi në vetën III 

- rrëfi mi në vetën I (rrëfyesi – protagonisti) 

Personazhet: Suani, Odeta 

Mesazhi: 

Stili: pasuri, larmi të detajeve 

Nxënësit dëgjojnë punën e çdo grupi. 

Mësuesi/ja vlerëson nxënësit pjesëmarrës, nxënësit që i aktivizoi për të kontrolluar njohuritë. 

Tema 

Koment: 

“Një dashuri 

e Suanit” 

(Ora II) 


• të komentojë fragmentin e romanit duke u ndalur te: 

- historia shpirtërore e rrëfyesit; 

- detaji, si veçori dalluese e stilit të autorit, kujtesa e pavullnetshme e personazhit; 

• të hetojë në tekst fjali që shprehin konceptin përvojë; 

• të portretizojë personazhin Odetë në marrëdhënie me Suanin dhe të tjerët / 

personazhin Suan duke e karakterizuar nëpërmjet xhelozisë që ai ndien për 

Odetën; 

• të analizojë sintaksën e tekstit duke dalluar fjalitë e përbëra me marrëdhënie 

bashkërenditëse e nënrenditëse; 

• të shkruajë një tekst të shkurtër me fjali të gjata, ku të përshkruajë një mendim të 

komplikuar; 

• të shfaqë opinionin e tij për vizionin modern të autorit. 

Mjetet e mësimit: teksti i nxënësit, tabela, mjete shkollore, shkumës. 


Teknika e metoda të mësimdhënies: praktikë e udhëhequr, rrjeti i diskutimit, 

refl ektoni për gjuhën, mendimi kritik. 

Hapi I (praktikë e udhëhequr) 

Klasa ndahet në pesë grupe, sa janë edhe ushtrimet e rubrikës Refl ektoni për përmbajtjen. Këto 

ushtrime e ndihmojnë nxënësin të komentojë fragmentin. 

Ushtrimi 1: Gjendja paraqitet e rëndë për Suanin. Lexohet paragrafi i “Po, megjithatë,... e 

zhvishte nga çdo interes”. 

Komenti: Suani jo thjesht e dashuron Odetën, por ndihet i përulur, i pafuqishëm për t’i dhënë 

drejtim jetës së tij. Jeta e tij, gëzimi apo jo është në dorë të Odetës. 

Suani është i dashuruar me Odetën, aq sa e shikon si një lodër, objekt që i përket vetëm atij. 

Nuk përpiqet për më tepër. 

Ushtrimi 2. Fragmenti “Por, të nesërmen në mëngjes, ai ndiente... e kishte zgjuar”. 

196


Ushtrimi 3. Çfarë është “kujtesa e pavullnetshme” dhe si funksionon ajo 

Fragmenti “Por nga thellësia e panjohur do të hidhen poshtë qysh përpara”. 

Koment 

Kujtesë e pavullnetshme në rrafsh sinonimik me thellësitë e panjohura. 

Edhe me termin “kujtesë e pavullnetshme” vazhdon të përshkallëzohet ideja se Suani e jetonte 

çdo çast të jetës së tij vetëm me ekzistencën e Odetës, veprimet e fjalët e së cilës formonin një 

kornizë të palëvizshme, ia bënin të pamundur të jetuarin e jetës me spontanitet, me ide të lindura 

befas. 

Si funksionin: Edhe në çastet kur Suani mendon se mund t’i propozoj diçka ndryshe nga herët e 

tjera, edhe kur dëshiron që Odetës t’i shkojë mendja tek ai, sidomos rastësisht, befas i kujtohet se 

Odeta ka të tjera impenjime me të cilat është e lidhur domosdoshmërisht. 

Ushtrimi 4. Nxënësit gjejnë fragmentin (pyetje për nivelin bazë). 

“Meqenëse Odeta .... truri i punonte në boshllëk” 

Ushtrimi 5. Përgjigje e dy nxënësve të përzgjedhur nga mësuesi/ja: 

Suani do të ishte i gatshëm të ndryshonte edhe të mohonte rrethin e vet klasor dhe pozitën 

shoqërore vetëm që të ndodhej pranë Odetës, të gëzohej kur Odeta gëzohej, të kënaqej me ato 

gjëra të thjeshta që kënaqej Odeta. Por Suani është i vendosur të heqë dorë nga gjithçka që ka 

qenë e rëndësishme në edukimin dhe formimin e tij estetik e kulturor vetëm për të qenë i lumtur 

me Odetën. 

Atij nuk i shkon asnjëherë mendja se problemi në jetën e tij është Odeta me shpërfi lljen, mungesën 

e dashurisë dhe respektit ndaj tij. 

Hapi II. Punohet rubrika Refl ektoni për interpretim. Punohet me rrjetin e diskutimit. 

Klasa ndahet në grupe: 

Grupi I – Ushtrimi 6. 

Suani është xheloz ngase Odeta: 

a. Shkon me burra të tjerë 

b. Nuk i kushton vëmendje atij 

c. Pse 

Grupi II – Ushtrimi 7 

Stërhollimet e Suanit janë: 

a. Sinqeritet 

b. Simptoma të xhelozisë 

c. Pse 

(...kur ndihej i sëmurë dhe mendonte...) 

Grupi III – Ushtrimi 8. Fragmenti “Mos t’i harxhojmë fi shekët për hiçgjë, s’ia vlen të lodhesh duke 

i propozuar gjëra të papranueshme e që do të hidhen poshtë qysh përpara.” 

“Njeriu dridhet gjithnjë vetëm për vete, vetëm për atë që do. Kur lumturia jonë nuk është më në 

duart e tyre, ç’qetësi, ç’lehtësi, ç’guxim që ndjejmë me ta!” 

Grupi IV – Ushtrimi 9: Që në çastin që e ka takuar Odetën në zemrën e tij është ndezur një ëndje, 

e cila shtohet gjithnjë e më tepër në shpirtin e tij, aq sa ia ka mbushur mendjen vetes se e dashuron 

Odetën, atë vajzë që hijeshonte sallonet, që kishte sharmin femëror për të tërhequr vëmendjen 

e të gjithë meshkujve, por që ishte sipërfaqësore. Në kokën e tij Odeta ishte personazhi femër i 

idealizuar, aq i dëshiruar dhe i vlerësuar nga shijet e tij të holla estetike dhe artistike. 

Hapi IV – Do të punohet me rubrikën “Refl ektoni për strukturën”. 

Ushtrimi 10: Do të punojnë dy nxënës. 

197


Përgjigje: Roli i rrëfyesit. 

Ngjarjet rrëfehen në vetën e 3-të. 

Rrëfyesi luan rol të madh në zhbirimin dhe analizën psikologjike të mendjes së personazhit. Ai 

hulumton në botën e brendshme të personazhit duke e ndihmuar lexuesin të njohë dhe shpjegojë jo 

vetëm simptomat e personazhit, por të përshkruajë personazhin në raport me veten dhe në raport 

me të tjerët. 

Ushtrimi 11, 12: Për portretizimin e personazhit mësuesi/ja përzgjedh dy nxënës të nivelit të lartë. 

Portretizimin e personazheve nxënësit e bëjnë me gojë. 

Hapi IV (reflektoni për gjuhën) 

Ushtrimi 13: Nxënësit lexojnë informacionin (me tepër kujdes) dhe përzgjedhin fjali në tekst. “Ajo e 

këqyrte atë kohë...!” 

Ushtrimi 14: Për këtë ushtrim nxënësit do të nisen nga informacioni që dinë për origjinalitetin e stilit 

të Prustit f.189. 

Stili i Prustit: 

Stili Shprehje Funksioni 

a. Pasuria, larmia 

e detajeve 

b.rikujtimi i çasteve: 

c. përvijimi i ndjesive, 

emocioneve, shijeve 

duke ngjallur xhelozi 

te Suani: 

- shkrimi i letrës 

- sëmundja e re etj. 

“Ju s’do të jeni kurrë si të 

tjerët” 

- Ky shpjegim i qetësonte 

dyshimet ... 

- Ah, sa do të kishte dashur 

ta njihte atë shoqen... 

A s’do t’i kishin dhënë 

ato, të vetmin qetësues 

të efektshëm për vuajtjet 

e tij 

Këto të dhëna punohen si 

në tabelë. 

Zbulon ligjësitë që udhëheqin sjelljen 

e njeriut dhe që rregullon orientimin 

shpirtëror. Zbulon, hulumton botën e 

brendshme të personazheve. 

Hapi V (mendimi kritik) 

Nxënësit shfaqin opinione për materialin që lexuan. 

 

Detyrë shtëpie. Shkruani. Bëni një përmbledhje të veçorive të strukturës së romanit modern (të 

detajuar me fragmentin “Një dashuri e Suanit”). 

Tema 

“Ura me tri 

harqe” 

(ora I) 


• të identifi kojë veçori të romanit bashkëkohor shqiptar; 

• të dallojë veçori të stilit në prozën e autorit; 

• të diskutojë duke shprehur mendimin e tij në lidhje me rëndësinë e rolit të 

shkrimtarit në jetën e një kombi. 


Teksti i nxënësit, tabela, mjete mësimore, shkumësa. 

198 


Stuhi mendimesh, pema e mendimit, lexim i drejtuar.




Mësimi nis me një stuhi mendimi në lidhje me fi gurën dhe veprën e I. Kadaresë. 

Hapi II (pema e mendimit) 

Nga diskutimi dhe materiali që do të lexojnë nxënësit, krijohet pema e mendjes për prozën e I. 

Kadaresë, duke nënvizuar tiparet e saj. 

Veçori të prozës 

Stili 

• sa i drejtpërdrejtë, 

aq dhe me shtresa 

të tëra kuptimore 

• dhimbja dhe 

dashuria për 

Shqipërinë në 

udhëkryq 

• tone të 

madhërishëm 

për pasqyrimin e 

qëndresës 

shqiptare 

• historia 

bashkëkohore 

me përmasat e 

legjendës 

“Ura me tri harqe”, “Kështjella” 

raportin 

ndërmjet 

jetës dhe 

vdekjes 

qëndresën si: 

dukuri 

abstrakte 

tema lidhet me: 

dukuri 

fi zike 

kohë 

simbolike 

• pallatet reale të njerëzve 

• ëndrrave të pushtetarëve 

• me kohën e tashme 

• tejkohësinë 

dimrin si: 

me ringjalljen dhe 

ripërtëritjen e konceptit besë 

kohë 

fi zike 

kronikat e 

shkruara 

baladat 

shqiptare 

Mitet 

Hapi II – diskutim 

Nxënësit lexojnë informacionin me nëntitull “Nga mosnjohja deri në famën 

botërore” dhe diskutojnë rreth pyetjeve të rubrikës Diskutoni. 

Hapi III (lexim i drejtuar) 

Mësuesi/ja shkruan në dërrasën e zezë: 

Titulli i veprës: Ura me tri harqe 

Autori: I.Kadare 

Gjinia: Roman 

Vargjet e marra nga kreu i veprës: 

Ashtu siç dridhem unë në mur 

Ashtu u dredhtë dhe kjo urë 

Grupi I – Leximi i pjesës I do t’i përgjigjet kërkesës së ushtrimit 1. 

Koha historike - viti 1978. 

Koha e rrëfi mit - 23 dhjetor në orën 4 pasdite. 

Koha abstrakte rrjedh njëlloj, por nga pikëpamja shoqërore ajo ka domethënien e saj. 

Koha matet jo me ngjarjen që ka ndodhur, por me fi lozofi në e kohës. Këtë e shpjegon simbolika 

e legjendës. Koha nuk rrjedh e qetë, ajo paraqitet plot dramacitet, konfl ikte, forca të kundërta që 

përleshen për jetë a vdekje. 

Nga pikëpamja kohore autori fl et për qëndresën kundër të huajit. Legjendën e Rozafës e lidh me 

fatin tragjik të Shqipërisë. 

Grupi II – Leximi i pjesës I do t’i përgjigjet kërkesës së ushtrimit 2. 

Incidenti në mes të urës paralajmëron për përpjekjet e turqve për të fi lluar luftën për pushtimin e 

vendit dhe realizimin e qëllimit të tyre: Kjo ditë do të vinte... 

199


Grupi III – Leximi i pjesës II do t’i përgjigjet kërkesës së ushtrimit 3. 

Gjok Ukcama parashikon se populli e gjuha shqipe do të rezistojë në male. ...Vdekja e madhe, 

ajo që merr popuj s’do të na arrijë dot. Populli i madh i Arbrit ka lindur bashkë me perënditë dhe 

ai është i pavdekshëm... 

Grupi IV – Leximi i pjesës II do t’i përgjigjet kërkesës së ushtrimit 4. 

Lindja e prijësit në tokën e Arbrit kushtëzohet nga koha. ...Koha e madhe pjell madhështi... 

Hapi IV – diskutim 

Kalohet te rubrika Refl ektoni për interpretimin. 

U kërkohet nxënësve të lexojnë kërkesën e ushtrimit 5 dhe, duke ilustruar nga teksti, të 

argumentojnë veçoritë e veprës së Kadaresë. 

Interpretimi 

Legjenda shfrytëzohet nga të huajt, nga përfaqësuesit e dy shoqërive të transportit: ujorë dhe 

tokësorë. U vu në plan dhe u zbatua vrasja e Murrash Zenebishtës duke e paraqitur atë si një 

fl ijim (murosje) vullnetare nga ana e tij, që ura të mos të dëmtohej 

 

Elementet historike: përçarjet ndërmjet princërve të Arbrit u jepnin mundësi të huajve të përdornin 

legjendën në favor të tyre. Gërshetimin e të dyja elementeve e bëri murgu Gjon Ukcama, që del 

jo vetëm si kronikan, por edhe si përfaqësues i ndërgjegjes popullore. 

Detyrë shtëpie. Bëni një ese krahasuese, duke zbuluar dhe krahasuar elementet që sjellin frymën 

e legjendës dhe elementet reale historike. 

Tema 

“Ura me tri 

harqe” 

(ora II) 


• të krahasojë fi llimin me fundin e romanit; 

• të dallojë rolin e rrëfyesit – kronikani në të dyja rastet; 

• të analizojë gjuhën duke u ndalur te funksioni stilistik i toponimeve, fjalëve në 

dialekt, emërtimet historike, përdorimin e fjalëve të rralla ose të reja nga ana e 

shkrimtarit; 

• të hetojë në tekst dhe të gjejë fjalët kyç që pasqyrojnë atmosferën e misterit dhe 

të ankthit. 


Mjetet e mësimit: teksti i nxënësit, tabela, mjete mësimore, shkumësa. 

Teknika dhe metoda të mësimdhënies: Stuhi mendimesh, punë individuale, 

vështrim krahasues, punë në grupe, punë në dyshe, ditari dypjesësh. 


Mësuesi/ja e nis orën e mësimit duke ngacmuar fantazinë e nxënësit në lidhje me legjendën 

e murimit. Kjo do të shërbejë për të plotësuar skemën, njohuritë që kanë marrë nxënësit për 

kuptimin dhe interpretimin e legjendës dhe historisë. 

Legjenda e murimit 

Hapi II (punë individuale) 

U kërkohet nxënësve të bëjnë përmbledhjen e fragmentit me 3 paragrafë: 

një rrëfyes, një përshkrues, një meditues. Mund të kontrollohet një ose dy nxënës. 

Bën vlerësimin e ritregimit apo ndërhyrje orientuese. 

200



Kalohet te rubrika Refl ektoni për strukturën. 

Ushtrimi 6 do të punohet me teknikën “Vështrim krahasues”. Nxënësit do të punojnë në dy grupe. 

Grupi I – do të punojë me fi llimin e romanit. 

Grupi II – do të punojë me fundin. 

Që të realizohet synimi i këtij hapi, mësuesi/ja ka parapërgatitur në shirita letre thëniet nga vepra 

e Buzukut. U jepen nxënësve t’i krahasojnë dhe të dallojnë fjalët nga shqipja e vjetër që kanë 

përdorur shkrimtarët, ndërtimin e fjalive etj. 


Grupi I – punon ushtrimin 7 – Qëllimi i shkrimit për mbitheksuar: 

a. Qëndresën e gjuhës shqipe. 

b. qëndresën e mureve shqiptare. 

Shfrytëzohet legjenda dhe shkrimi i kronikës (orientohen nxënësit të punojnë me informacionin 

e ushtrimit 6). 

1. Qëndresa e mureve lidhet murimin - e vetmja baladë me këtë motiv në Ballkan; 

2. lidhet me pushtimin e huaj që do të shfaqet si kuçedër; 

3. lidhet me dëshirën për të vazhduar lidhjet me Evropën Perëndimore. 

Grupi II – punon ushtrimin 8. Dalloni në fragment rolin e rrëfyesit, kronikanit, me qëllimin për të 

mbitheksuar qëndresën. 

Nxënësit arrijnë në përkufi zim që rrëfyesi shfaqet, si: 

a. kronikan (ai vetë e pohon, “Po shpejtoj të mbaroj kronikën time”); 

b. si përfaqësues i ndërgjegjes popullore. 

Hapi V (punë në dyshe) 

Punohen ushtrimet 8 a/b dhe 9. 

Nxënësit punojnë me fragmente dhe përfaqësues të çiftit dallojnë paragrafët: rrëfyes, përshkrues, 

meditues si dhe nënvizojnë në to elementet dëshmuese, subjektive, letrare. 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të argumentojnë zgjidhjet e tyre. 

Ushtrimi 8 b – Vini re përdorimin e përemrit vetor Ne. 

Mësuesi/ja i orienton nxënësit të punojnë me paragrafi n “Vdekjen e kemi pranë... i 

pavdekshëm” 

Nxënësit (të përzgjedhur nga mësuesi/ja) formulojnë mesazhin. 

Mesazhi universal shihet në këndvështrimin e ardhmërisë. “Besimi për një të ardhme më të 

mirë, kërkesa për të qenë syçelët, vendosmëria për një luftë të gjatë që të fi tohet fi torja dhe 

pavdekësia e Arbërisë”. 

Ky është momenti që mësuesi/ja bën një lidhje të ushtrimeve mbi strukturën dhe mesazhin dhe 

plotëson skemën që u punua në hapin I. 

Mesazhin a mund ta marrim në titull – “Ura me tri harqe” 

- Një fl ijim për një ndërtim. 

- E shkuara / e tashmja / e ardhmja. 

- Historikja është bashkëkohore. 

2. Mesazhin e marrim nga personazhi në rolin e rrëfyesit kronikan. 

3. Mesazhin e marrim dhe tek ushtrimi 6: qëndresa e gjuhës shqipe – qëndresa e një kombi që 

kërkon të ecë me të njëjtin hap si vendet e tjera përtej Adriatikut. 

Hapi VI (ditari dypjesësh) 

Do të punohet rubrika Refl ektoni për stilin. 

Nxënësit qartësohen për objektivin që duhet të arrijnë. 

Ushtrimi 10 fragmenti II: Për këtë ushtrim nxënësit sjellin 3-5 shembuj dhe përfundon në shtëpi. 

201


Ushtrimi 11 – Klasa ndahet në 3 grupe dhe secili do të punojë me ditarin dypjesësh. Nxënësit 

punojnë 10’. 

Pasurimi i gjuhës së autorit, në normë letrare, me: 

Grupi I – 

fjalë dialektore 

Grupi II – 

toponime 

Grupi III – 

emërtime 

Funksioni 

historik - stilistik 

Grupet gjedhin një përfaqësues, i cili lexon detyrën, nxënësit e tjerë nënvizojnë në tekst. 

Mësuesi/ja plotëson në tabelë funksionin historik dhe stilistik ose vendosen në dërrasën e zezë 

tabakët e letrës, ku kanë punuar grupet. 

Në 5 minutat e fundit mësuesi/ja kërkon prej 1 – 2 nxënësve një vlerësim të përmbledhur për 

gjuhën e autorit dhe rëndësinë e saj. 

Tema 

“Ura me tri 

harqe” 

(ora III) 


• të shkruajë një ese historike ose një ese letrare duke respektuar teknikat e 

shkrimit argumentues ose informues-paraqitës; 

• të lexojë tekste vlerësuese (kritike) për të zgjeruar njohuritë dhe të shfaqë 

opinionin e tij për veprën në fjalë. 

Mjetet e mësimit: teksti i nxënësit, fl etë A4, foto të ndryshme që lidhen me 

tematikën, tabela, mjete shkollore, shkumës. 


Teknika dhe metoda të mësimdhënies: lexim i pavarur, shkrim i lirë, punë e 

pavarur, vështrim krahasues. 

Hapi I (lexim i pavarur) 

Mësuesi/ja i njeh nxënësit me kërkesat e rubrikës Shkruani dhe me objektivat që do të arrijnë. 

Rikujtohen për disa minuta njohuritë që kanë marrë nxënësit për tekstin informues-paraqitës, f. 

49/53 apo për tekstin argumentues, f. 61/64 “Teknikat, karakteristikat e gjuhës”. Rikujtohen edhe 

elementet e strukturës së esesë. 

Hapi II (shkrim i lirë, punë e pavarur) 

Nxënësit do të punojnë 25’-30’. 

Mësuesi/ja përzgjedh 3 nxënës sipas nivelit bazë, mesatar, të lartë për të lexuar esenë e tyre. 

Nxënësit e tjerë shprehin opinionet dhe vlerësimet për punën e shokëve/shoqeve. 


Nxënësit bëjnë dallimin midis dy eseve: 

- Esesë historike; 

- Esesë letrare. 

Dallimi do të bëhet për argumentin, mënyra si janë renditur faktet, dhe për leksikun e stilin. 

 

Detyrë shtëpie. Eseja do të ripunohet me kërkesat e paracaktuara më sipër dhe do të dorëzohet orën tjetër. 

202 

Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja do të bëjë vlerësimin e nxënësve për të tria nivelet.

TEKSTI POETIK 


Tema 

Teksti poetik 

dhe llojet e tij 


• të identifi kojë tekstin poetik dhe veçoritë e tij; 

• të krahasojë tekstet poetike sipas llojit: lirik, epik, epiko-lirik; 

• të dallojë ngjashmëritë ndërmjet tekstit rrëfyes poetik dhe tekstit rrëfyes tregimtar; 

• të krahasojë një tekst poetik lirik me një tekst në prozë. 


Materialet dhe mjetet mësimore: 

• Teksti i nxënësit, mjete shkollore, lloje të ndryshme poezie. 


• Stuhi mendimesh, pema e mendjes, tabela Di/ Dua të di/ Mësova, minikonkurs, 

lexim i drejtuar. 


Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit “Teksti poetik dhe llojet e tij”. 

U lexohet nxënësve një strofë e zgjedhur nga tekstet poetike të panjohura nga nxënësit. 

U drejton pyetjen: - Cilat janë veçoritë e tekstit që sapo dëgjuat 

Teksti poetik 

Mësuesi/ja shënon në tabelë mendimet e nxënësve, të cilat do t’i shërbejnë për të plotësuar më 

pas pemën e mendjes. 

Shpreh ndjenjat e poetit 


Teksti poetik 

Organizim gjuhësor në vargje 

teksti poetik i 

llojit lirik 

teksti poetik 

tekste 

Futet në marrëdhënie me: 

i llojit epik epiko-lirike 

lirike-epiko tingujt fjalët imazhet pamjet 

grafi ke 

gjini e hershme që nga antikiteti deri në ditët e sotme 

rrëfen sikurse teksti tregimtar 

ngjason me tekstin e gjatë tregimtar, romanin 

këngë, aventura, krerë, libra 

poeti rrëfen në mënyrë të pandashme 

është i pranishëm përmes përshkrimit, veprimit të personazheve, dialogut 

tema e veprës epike lidhen me heroiken (ngjarje të rëndësishme) 

fabula përmban linja të shumta paralele 

lexuesi njihet menjëherë me konfl iktin që po ndodh, duke u konsideruar i njohur shkaku 

203


Struktura: 

• Fillimi – hyrje e shkurtër – ui drejtohet hyjnive apo muzës që ta frymëzojnë për të shkruar këngën 

• Digresioni: largim nga objekti përkohësisht 

• Episodi: digresion i përfunduar 

• Funksioni ngadalësues i digresionit dhe episodit 

• Teksti poetik lloji epik: epi, poema kalorsiake, didaktike, alegorike. 

• Llojet epiko-lirike dhe liriko-epike u krijuan nga llojet epike duke iu shtuar elemente lirike: 

poema, romanca, balada. 

Teksti poetik i llojit lirik 

- Lloj poezie e shoqëruar me tingujt e lirës 

- Poezi e shkurtër që shpreh unin e poetit 

Hapi III. Nxënësit ndahen në grupe për të plotësuar tabelën me teknikën Di/ Dua të di/ Mësova. 

Çdo grupi i jepet nga një çështje, p.sh.: 

Grupi I: Llojet epike në vargje 

Grupi II: Llojet epiko lirike dhe liriko-epike 

Grupi III: Llojet e lirikës tradicionale 

Grupi IV: Lirika moderne 

Çështja Di Dua të di Mësova 

Llojet epike në vargje Formë e gjatë e 

krijimit në vargje 

- Epi i Gilgameshit 

- Kënga epike më e shkurtër se 

poema kalorësiake etj. 

Llojet epiko-lirike dhe 

liriko-epike 

Llojet e lirikës 

tradicionale 

Lirika moderne 

- Poema 

- Romanca 

- Balada 

Kanë ton të pikëlluar, 

nota elegjiake, 

elemente realiste dhe 

të jashtëzakonshme 

- Elegjia 

- Oda 

- Himni 

- Idili 

Risi në formë dhe në 

përmbajtje, 

vargu i lirë 

- Ka marrë nga epika mënyrën e 

rrëfi mit të ngjarjeve dhe notat lirike. 

- Tema e dashurisë, 

elementet epike janë shkrirë në 

mënyrë harmonike. 

Synon të hyjë në thellësi të 

nënvetëdijes. 

Zbulon një botë me imazhe dhe 

përjetime emocionale. 

Hapi IV (minikonkurs) 

Mësuesi/ja u shpërndan të tria rreshtave të bankave nga një fragment të ndryshëm teksti poetik. 

Një nxënës i secilit rresht e lexon atë me zë të lartë. 

Nxënësve u kërkohet ta klasifi kojnë tekstin sipas llojit. 

Ata duhet të argumentojnë përgjigjen e tyre me 2-3 veçori kryesore. 

Grupi I: Kënga e Rozafatit / Cikli i Kreshnikëve 

Grupi II: Bagëti e Bujqësi 

Grupi II: Vdekja e Nositit 

204 

Hapi V (lexim i drejtuar) 

Do të punohet me çështjen Veçoritë e tekstit poetik. Nxënësit do të lexojnë dy fragmentet për të 

krahasuar tekstin poetik me tekstin tregimtar.


Në fi llim nxënësit duhet tì dallojnë poezitë për nga forma, e cila bie menjëherë në sy. 

(1 → tekst, ka fjali të përfunduara; 2 → kolonë, ka vargje që nuk arrijnë në fund të rreshtit) 

Nxënësit duhet të dallojnë poezitë për nga përmbajtja, pra për nga tematika që ato trajtojnë. 

(Tema e të dyja teksteve është e njëjtë, pra, fl asin për pranverën.) 

Nxënësit dallojnë veçoritë e secilit krijim. 

1 → përshkrim objektiv, është tekst informues, ka përshkrim në detaje, gjuha është e drejtpërdrejtë, 

zbatohen rregullat sintaksore; 

2 → përshkrim subjektiv, paraqitet gjendja shpirtërore e poetit, është poezi 

- Veçoritë e tekstit poetik: vargu, rima, ritmi, muzikaliteti, efekte të veçanta zanore, prishet rregulli 

normal sintaksor – (inversioni), leksiku është i veçantë, ka gjuhë të fi gurshme. 

Punë e pavarur: 

Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjen: - Cili është qëllimi i shkrimit të të dyja teksteve 

Bëni një përmbledhje të tekstit të parë dhe të dytë. 

Merren mendime të nxënësve të nivelit bazë për tekstin e parë dhe të nivelit të lartë për tekstin 

e dytë. 

- Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës. 

Detyrë shtëpie: Përshkruani gjendjen emocionale e shpirtërore të poetit N. Mjeda në poezinë 

“Pranvera”. 

Tema 

Analiza e 

tekstit poetik 


• të dallojë aspektet metriko-ritmike të vargëzimit; 

• të dallojë sintaksën poetike dhe fi gurat e sintaksës; 

• të analizojë strukturat poetike sintaksore. 


• Teksti i nxënësit, vargje nga poezi të ndryshme, mjete shkollore, CD me vargje 

nga Epika legjendare - Cikli i Kreshnikëve. 


• Dëgjim i poezisë, parashikimi me terma paraprakë, praktikë e udhëhequr, 

marrëdhëniet pyetje-përgjigje, lexim zinxhir. 


Hapi I (dëgjim i poezisë) 

Mësuesi/jau kërkon nxënësve të jenë të vëmendshëm për të dëgjuar fragmentin nga Cikli 

i Kreshnikëve. 

Gjatë leximit nxënësit do të përcaktojnë nëse vargjet kanë ritëm, rimë dhe muzikalitet. 

Pas atmosferës plot emocion që krijohet, nxënësit diskutojnë për praninë e këtyre tri veçorive në vargje. 

205


Hapi II (parashikimi me terma paraprakë) 

Mësuesi/ja shkruan në tabelë termat metrikë, varg, cezurë, ritëm, rimë. 

Metrikë 

Varg 

Cezurë 

Ritëm 

Rimë 

Metrikë - nga 

greq. metër – varg. 

Metrika është ajo 

degë e teorisë së 

letërsisë që merret 

me sistemin, mbi 

të cilin ndërtohen 

llojet e ndryshme 

të vargjeve. 

Elementi formal 

më i dukshëm që 

dallon një tekst 

poetik nga tekstet 

e llojeve të tjera. 

Pushim i shkurtër 

brenda një vargu 

gjatë leximit, që 

bëhet në një vend 

të caktuar, sipas 

metrit, për të 

theksuar më mirë 

ritmin. 

Përsëritje e rregullt 

e rrokjeve të 

theksuara 

e të patheksuara 

ose të rrokjeve të 

gjata e të shkurtra 

në një varg. 

Përputhje e plotë 

e rrokjeve të fundit 

të dy a më 

shumë vargjeve, 

duke fi lluar 

nga zanorja e 

theksuar. 

Nxënësit duhet të bëjnë lidhjet ndërmjet termave dhe tekstit poetik. 

Për tì përvetësuar më mirë këta terma edhe nga ana praktike mësuesi/ja udhëzon nxënësit që të 

lexojnë me vëmendje tabelën në faqen 206. 

Disa nxënës, të zgjedhur nga mësuesja, lexojnë vargje duke u kujdesur ta përshtatin me theksin 

ritmik. Mësuesi/ja sjell shembuj nga muzika për të shpjeguar ritmin. 

206 

Hapi III (praktikë e udhëhequr) 

Mësuesi/ja udhëzon nxënësit që të lexojnë kërkesat e ushtrimeve 1 dhe 2, në faqen 212. 

Ata duhet të gjejnë lidhjen mes ritmit dhe vargut, si dhe të punojmë me kërkesat e ushtrimit 2. 

- Poezia e Kadaresë ka ritëm të shpejtë, ruhet simetria për të theksuar fjalët me të njëjtin theks 

ritmik (3, 7). 

Hapi IV (marrëdhëniet pyetje-përgjigje) 

Mësuesi/ja udhëzon nxënësit që të lexojnë çështjen Aspektet metriko-ritmike – rima, dhe u drejton 

nxënësve pyetjet: 

- Si e dallojmë rimën (Nga përputhja e plotë e rrokjeve të fundit të dy a më shumë vargjeve, 

duke fi lluar nga zanorja e theksuar.) 

- Sa lloj rimash kemi (Kemi disa lloj rimash, si: rima të përputhura, rima të kryqëzuara, rima të 

alternuara dhe rima zinxhir.) 

Punohet edhe ushtrimi 5, në faqen 213. 

- Jepni disa shembuj të rimave që përmendët. 

Nxënësit lexojnë secili nga një strofë dhe shpjegojnë llojin e rimës. 

- A ka vlerë kuptimore rima (Rima është element organizues i vargut që jep muzikalitet. 

Një nxënës dallon rimën e alternuar ABAB. 

Vargu Rima Vlera kuptimore 

Tani kërkoj unë posht’ e lart 

Një vend ku ty të të lëshoj 

Një strofë, notë a një brilant 

Ku të të lë, të puth, të shkoj 

(I. Kadare, Kristal) 

Hapi V (lexim zinxhir) 

ABAB – rimë e alternuar 

Vë në dukje fjalët me peshë 

kuptimore, 

shërben si orientim për vëmendjen 

e lexuesit 

Mësuesi/ja në bashkëpunim me nxënësit punojnë temën Strofa. 

Strofa është njësi metrike ku grupohen vargjet. 

Nxënësit lexojnë zinxhir informacionin për strofën. 

- Për sonetin mësuesi/ja ka përgatitur të fotokopjuar poezinë e Mjedës “Lirija”.


Hapi VI (praktikë e udhëhequr) 

Mësuesi/ja aktivizon nxënës të nivelit bazë për të dalluar llojet e strofave. 

Distiku – strofë me dy vargje. 

Tercina – strofë me tri vargje. 

Katrena – strofë me katër vargje. 

Gjashtëvargëshi – strofë me gjashtë vargje. 

Soneti – dy strofa katërshe dhe dy strofa treshe. 

Nxënësit duhet tì dallojnë në praktikë këto strofa. 

Lexohen disa nga poezitë që mësuesi/ja ose nxënësit kanë sjellë në klasë dhe analizohen llojet 

e strofave. 

Gjithashtu, punohet edhe me çështjen Struktura poetike sintaksore: vendosja e fjalëve në varg. 

Gjuha e poezisë dallohet nga gjuha e teksteve të tjera, sepse gjuha e poezisë ka sintaksë të lirë. 


Figurat e sintaksës 

poetike 

enumeracioni-shkallëzimi inversioni 

anafora ... 

(anasjella) 

Për çdo fi gurë nxënësit e nivelit mesatar dhe të lartë shpjegojnë në mënyrë të përmbledhur 

kuptimin e tyre. Punohet me shembuj e faqes 209. 

Mësuesi/ja u jep nxënësve detyra si më poshte: 

Te Mjeda: 

Dalloni inversionin. Kthejeni vargun në rendin normal. 

- Çfarë i dallon vargjet polisindete dhe asindete 

- Çfarë do të përftohet nga prania dhe mungesa e lidhëzave 

Për enumeracionin: 

Lexoni strofën, gjeni objektet që numërohen. 

- A ju ndihmon enumeracioni për të imagjinuar, për të përshkruar 

Dalloni shkallëzimin ngjitës (klimaks) nga shkallëzimi zbritës (antiklimaks). 

Për anaforën: 

Dalloni anaforën: 

- Cili është roli i përsëritjes 

Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës (të nivelit bazë dhe mesatar). 

Detyrë shtëpie: Ushtrimet 18,19, në faqen 213. 

Tema 

Teksti poetik. 

Gjuha 

figurative: 

figurat 

retorike të 

kuptimit 


• të dallojë transformimin e kuptimit nga një fjalë në tjetrën; 

• të identifi kojë fi gurat retorike; 

• të përshkruajë një peizazh, duke përdorur fi gurat retorike të kuptimit. 


• Teksti i nxënësit, mjete shkollore, foto të ndryshme me simbolikë. 


• Stuhi mendimesh, piramida e kuptimit, praktikë e udhëhequr, tabela e koncepteve, 

koment mbi fotot, diskutim, shkrim i lirë. 

207




Mësuesi/ja shkruan në tabelë konceptin tekst poetik dhe ndërton skemën e mëposhtme, duke 

bërë kështu përmbledhjen e elementeve të tij. 

të theksuara 

të patheksuara 

Teksti poetik 

informimi dhe përshkrimi 

mënyra si shprehet përmbajtja qëllimi komunikimi i gjendjes shpirtërore dhe emocionale 

epike 

vargu 

numër rrokjesh 

cezura 

ritmi 

rima 

strofa 

formë 

përmbajtje epiko-lirike, liriko-epike 

lirike 

kombinim i fjalëve në 

planin sintaksikor 

rendin normal 

sintaksikor 

shmangie simbolesh (inversion) 

enumeracion 

anaforë 

Hapi II (piramida e mendimit) 

Mësuesi/ja ndërton në tabelë piramidën e mendimit me konceptin figurat e kuptimit. 

FIGURAT LETRARE 

M 

E 

T 

O 

N 

I 

M 

I 

A 

S 

I 

N 

E 

K 

T 

O 

K 

A 

P 

E 

R 

I 

F 

R 

A 

Z 

A 

M 

E 

T 

A 

F 

O 

R 

A 

S 

I 

M 

B 

O 

L 

I 

A 

L 

E 

G 

O 

R 

I 

A 

K 

R 

A 

H 

A 

S 

I 

M 

I 

S 

I 

M 

I 

L 

I 

T 

U 

D 

A 

P 

E 

R 

S 

O 

N 

I 

F 

I 

K 

I 

M 

I 

E 

P 

I 

T 

E 

T 

I 

A 

N 

T 

I 

T 

E 

Z 

A 

H 

I 

P 

E 

R 

B 

O 

L 

A 

L 

I 

T 

O 

T 

A 

G 

R 

O 

T 

E 

S 

K 

U 

I 

R 

O 

N 

I 

A 

208 

Mësuesi/ja u shpjegon nxënësve se çfarë janë fi gurat e kuptimit dhe fi gurat e shprehjes. 

Figurat e kuptimit krijohen duke bërë një zhvendosje të kuptimit të fjalëve, duke u dhënë atyre një 

kuptim të ri, të pasur me ndërlikime të thella e me vlera sugjestive. 

Për ta shpjeguar më qartë procesin e zhvendosjes së kuptimit, mësuesi/ja i orienton nxënësit të 

lexojnë vargjet që janë shkëputur nga “Martesa e Halilit” dhe “Gjergj Elez Alia”. 

U drejton pyetjen: 

- Ç’kuptoni me krahasim të zgjatur (similitudë) 

- A e ndihmon krahasimi i zgjatur lexuesin të përftojë imazhe, vizion të ri sugjestiv dhe origjinal


Hapi III (praktikë e udhëhequr) 

Mësuesi/ja u lexon nxënëseve dy vargje nga vjersha e Naim Frashërit “Bagëti e Bujqësi”. 

Kur dëgjon zëthin e s’ëmës qysh e lë qingji kopenë, 

blegërin dy a tri herë edhe ikën e merr dhenë. 

- Në këto vargje kemi krahasim apo krahasim të zgjatur (similtudë) Shpjegoni këtë figurë letrare. 

Mësuesi/ja zgjedh një nxënës të nivelit bazë për të dhënë përgjigjen dhe një nxënës të nivelit 

mesatar për të bërë shpjegimin. 

- Kështu punohet edhe për hiperbolën dhe litotën. 

Hapi IV (tabela e koncepteve) 

Në këtë fazë mësuesi/ja ndalet në çdo figurë për të bërë shpjegimet përkatëse, duke i shoqëruar 

me shembujt e tekstit. Mësuesi/ja ndërton në dërrasë të zezë tabelën e konceptit, e cila plotësohet 

edhe nga nxënësit në fl etoret e tyre. 

Metafora Metonimia Alegoria Simboli 

Fjala metaforë 

vjen nga greqishtja 

dhe do të thotë 

bartje. Metafora 

vlerësohet edhe 

si krahasim i 

shkurtuar, të cilit i 

mungon lidhëza si. 

Fjala metonimi vjen 

nga greqishtja dhe 

do të thotë ndërrim, 

zëvendësim emri. 

Pra, kjo është fi gurë 

e zhvendosjes 

kuptimore, duke 

i dhënë fjalës një 

kuptim të ri, i cili 

mbështetet në lidhjen 

e varësisë e jo të 

ngjashmërisë. 

Fjala alegori vjen nga 

greqishtja alegoria = 

allos - tjetër dhe agoreio 

- fl as, them. Alegoria 

është i foluri i tërthortë. 

Kuptimi i vërtetë 

fshihet pas simboleve, 

paralelizmave e 

krahasimeve. (Kujtoni 

veprën e D. Aligerit, 

në të cilën alegoria 

përshkon tërë veprën.) 

Fjala simbol vjen nga greqishtja 

simbolon – shenjë konvencionale. 

Simboli paraqet një ide, mendim, 

dukuri me anë të një sendi, shenje, 

fi gure konkrete, të perceptueshme. 

Thelbi i tij është përfaqësimi, 

pra sendi ose përfytyrimi i tij 

përfaqëson idenë, dukurinë. P.sh., 

fl amuri simbolizon një shtet, një 

organizatë, një grup shoqëror etj. 

P.sh., titulli i romanit të Kadaresë 

“Kështjella” është simbolik, sepse 

kështjella simbolizon qëndresën e 

shqiptarëve ndaj pushtimit osman. 

Antiteza Grotesku Ironia 

Fjala antitezë vjen nga greqishtja 

dhe do të thotë kundërvënie. Pra, 

në qendër të kësaj fi gure qëndron 

kundërvënia e dukurive, tipareve 

ose e veprimeve. Kjo fi gurë 

ndërtohet shpesh me anë të 

antonimeve (p.sh., i mirë, i keq). 

Mënyrë e paraqitjes artistike të 

gjërave reale e të dukurive të 

jetës, duke zmadhuar tepër dhe 

me qëllim disa anë të tyre, për 

të dhënë kontraste të forta e të 

papritura. 

Fjala ironi vjen nga gr. dhe do 

të thotë tallje e fshehur. Kjo 

fi gurë përdoret shpesh në llojet 

e letërsisë komike. Ironia, kur 

merr formë të ashpër, kalon në 

sarkazëm. 

Shembujt për secilën nga fi gurat e paraqitura në tabelën e konceptit janë në libër. 

Hapi V (praktikë e udhëhequr, punë në grupe) 

Mësuesi/ja udhëzon nxënësit që të punojmë me ushtrimet 9 dhe 13 në faqen 213. 

Ushtrimi 13. Gjeni ndryshimin ndërmjet këtyre dy shprehjeve. 

a. e kuqe si fl aka 

b. e kuqe fl akë 

Ky ushtrim do të ndihmojë nxënësit për të kuptuar metaforën si fi gurë e kuptimit, ku mekanizmi i 

zhvendosjes arrihet nëpërmjet një termi të ndërmjetëm. 

Mësuesi/ja shpjegon termin e ndërmjetëm. Nxënësit lexojnë shembujt në tekst. 

209


Nxënësit punojnë të ndarë në dy grupe ushtrimin 8. 

Grupi I – qiell i ngrysur; 

Grupi II – mjekër e agjendë. 

- Për të ilustruar alegorinë mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë fjalitë që kanë nënvizuar. 

Mësuesi/ja lexon “Vaji i bylbylit” ose “Shkëndija e diellit ndaj manushaqes”. U kërkohet nxënësve 

të shpjegojnë se cili është kuptimi i alegorisë “bylbyl” ose “manushaqe”. 

Hapi VI (koment mbi fotot, diskutim) 

Mësuesi/ja u tregon nxënësve disa foto: kurorë me degë ulliri; fole; fl amurin tonë kombëtar. 

U drejton pyetje, me anë të të cilave nxënësit të lidhin kuptimin e fotove me simbolin. 

Mësuesi/ja kërkon prej nxënësve që gjatë leximit të informacionit për simbolin të nënvizojnë atë 

veçori që e dallon nga alegoria apo nga figurat e tjera të kuptimit. Nxënësit që zgjedh mësuesi/ja 

nënvizojnë veçorinë dalluese. 

Për të shpjeguar antitezën mësuesi/ja shkruan në tabelë disa çifte antonimike, p.sh.: vdesim 

- rrojmë, zhvish - vish dhe shpjegon se këto çifte: 

1. kanë kuptime të kundërta (vdesim – rrojmë); 

2. janë përdorime të formave negative (me ndihmën e parashtesave, zhvish - vish). 

Mësuesi/ja u drejton pyetjen nxënësve: 

- Cilin personazh, cilën vepër ju kujtojnë fi gurat letrare: ironi - sarkazëm - grotesk 

Nxënësit kujtojnë Don Kishotin. 

Nxënësit lexojnë informacionin në tekst, duke nënvizuar ndërtimin dhe kuptimin e fi gurës. 

Mësuesi/ja ndërkohë shkruan në tabelë shembuj dhe u kërkon nxënësve të dallojnë ironinë dhe 

groteskun. 

Grotesku: i shkëputur nga vepra “Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo”. Eseja 13: Qeni është një 

kafshë besnike. Pse zemërohemi kur na thonë qen 

Ironi nga Migjeni. 

Hapi VII (shkrim i lirë) 

Shkrim me temë të lirë 

Shkruani një përshkrim të shkurtër të një peizazhi, duke përdorur krahasime, epitete. Përdorni deri 

në 8 fjali. 

Nxënësit punojnë rreth 10 minuta. 

Mësuesi/ja dhe nxënësit dëgjojnë dy përshkrime të nxënësve të niveleve të ndryshme. 

Mësuesi/ja i orienton nxënësit ku duhet të jenë të vëmendshëm gjatë përshkrimit. 


Detyrë shtëpie: ushtrimi 20, në faqen 213. 

210

LETËRSIA ANTIKE GREKE 


Tema 

Poezia në 

antikitet 


• të identifikojë veçoritë e poemës epiko-heroike si lloj poetik epik dhe ta analizojë atë; 

• të bëjë lidhjen ndërmjet kontekstit historik e letrar me zhvillimin e poezisë epike; 

• të lidhë prejardhjen e poemave homerike me fi llesat mitologjike; 

• të analizojë poemën “Iliada” duke u ndalur te veçoritë e poemës epike: struktura e 

veprës, koha e rrëfi mit, sistemi i personazheve, heroizmi, teknika e rrëfi mit. 


• Teksti i nxënësit, mjete shkollore. 


• Pema e mendjes, stuhi mendimesh, analizë, hartimi i skedës së poemës, punë në 

grupe, ditari dypjesësh. 



Mësuesi/ja shkruan në tabelë emrin e Homerit dhe u kërkon nxënësve të thonë se çfarë dinë rreth kësaj figure 

dhe veprave të tij. 

HOMERI 


Rikujtohen njohuritë që kanë marrë nxënësit në klasën IX për letërsinë antike greke dhe poemën “Iliada” 

- Ç’dini ju për luftën ndërmjet grekëve dhe trojanëve 

Letërsia antike greke 

shek. XII, fi set helene kthejnë 

në gërmadhë Trojën 

aristokracia ushtarake 

shek. VII –IV pr.K. ndërtohen institucionet, 

arti merr shkëlqim të jashtëzakonshëm 

shek. V pr. K. – sundon Perikliu 

lulëzoi poezia, teatri, filozofia, arkitektura 

Athina, kryeqendër kulturore politike 

Konteksti historik 

Konteksti letrar 

cikli mitologjik Trojan 

poemat epike 

poemat heroike 

Iliada – Odiseja 

Hesiodi – pasqyroi përvojën, urtësinë e 

njerëzve të thjeshtë (Punët dhe ditët) 

Homeri i këndon aristokracisë ushtarake 

Iliada, Odiseja, Punët dhe ditët, Teogonia 

→ burimi që ushqeu gjithë letërsinë e 

mendimin antik greko-romak 

lindi poezia lirike me tematikë 

ditirambi dhe poezia 

e karnavaleve 

} 

aktualitetin 

intimitetin 

çuan në krijimin e 

tragjedisë dhe të 

komedisë 

Nxënësit që kanë dëshirë përmbledhin informacion me gojë dhe mësuesi/ja plotëson skemën në tabelë. 

211


Mësuesi/ja përzgjedh dy nxënës që kanë sjellë informacion dhe më pas i orienton të lexojnë 

informacionin mbi Homerin dhe mbi poemat epike. 

Hapi III (analizë) 

Kalohet te analiza e poemës “Iliada”. Mësuesi/ja rikujton fillesën mitologjike mbi mollën e sherrit, që u bë 

shkak i luftës 10-vjeçare greko-trojane. Më pas ndalet te subjekti dhe struktura e poemës “Iliada”. 

Për ritregimin e subjektit mësuesi/ja përzgjedh nxënës që kanë dëshirë. 

Hapi IV (vëzhgim, hartimi i skedës së poemës) 

Vëzhgoni me vëmendje foton dhe bëni interpretimin e saj. 

Ndërkohë që nxënësit vëzhgojnë, mësuesi/ja shkruan në tabelë skedën me të dhënat kryesore që 

do të plotësohen më pas nga nxënësit. U jepet fjala atyre për të interpretuar foton dhe mësuesi/ja gjen 

mundësinë për të bërë ndërhyrje e për të dhënë informacionin e shkruar në tabelë në lidhje me kohën e 

rrëfimit dhe hapësirën. 

Lihen nxënësit për disa minuta të lexojnë në grupe informacionin në libër dhe pastaj plotësohet skeda. 

Titulli: “Iliada” 

Autori: Homeri 

Lloji: poemë epike-heroike 

Struktura: 24 libra 

Tema: lufta e akejve kundër trojanëve. 

Hapësira: Troja (Ilioni) 

Sistemi i personazheve: 

Akili dhe Hektori 

Paridi dhe Helena 

Hektori dhe Andromaka 

Agamemoni 

Mesazhi: tragjizmi dhe heroizmi 

Rrëfimi dhe përshkrimi: teknika e rrëfi mit dhe e përshkrimit është themelore. Nuk përshkruhet e 

gjithë lufta e Trojës, por vetëm 51 ditët e fundit të luftimeve 

Rrëfyesi: mban distancë me lexuesin 

Stili: 

ligjërim i lartë, stil heroik, elemente fantastike, elemente heroike. 


Përfaqësuesi i çdo grupi, sipas informacionit që ka lexuar grupi mbi “Sistemin e personazheve”, 

do të fl asë për tiparet e veçanta të personazheve. 

Hapi VI (ditari dypjesësh) 

Nxënësit do të lexojnë materialin dhe do të zbërthejnë çështjen: Veçori të epizmit te “Iliada” me 

teknikën ditari dypjesësh. 

Informacioni mbi veçoritë e epizmit tek “Iliada” është dhënë në formën e ditarit dypjesësh, ku 

në njërën anë qëndron çështja dhe në anën tjetër komenti. Në këtë tabelë përmbledhëse u jepet 

mundësia nxënësve të përforcojnë njohuritë kryesore për veçoritë e poemës. Tabela mund të 

plotësohet me informacione shtesë nga mësuesi/ja ose nga nxënësit. 

Mësuesi/ja sjell shembuj nga vepra, për të konkretizuar teknikën. 


Detyrë shtëpie: Të përgatisin në shirita letre veçoritë e epizmit tek “Iliada”. Këta shirita mund tì ngjisin 

në tabakë letre. Të plotësojnë fl etoren e fjalorit me fjalë të reja për Akilin dhe për ciklin e Atridëve. 

212


Tema 

Koment: 

“Iliada”- 

Kënga I, 

Hyrja (Ora I) 


• të bëjë koment të fragmentit, duke u ndalur te hyrja e poemës, fi llesa e konfl iktit; 

• të gjejë të dhënat që fl asin për kryepersonazhin dhe personazhet e tjera dhe për 

ndërhyrjen e hyjnive; 

• të bëjë një koment të përgjithshëm për kultin e sundimtarit, kultin e heroizmit; 

• të gjejë metaforat dhe të shpjegojë efektin e tyre stilistik; 

• të parafrazojë vargjet duke respektuar mjetet shprehëse e gjuhësore të ligjërimit heroik; 

• të mësojë përmendsh hyrjen dhe ta recitojë duke respektuar notat e ligjërimit epikheroik 

dhe dialektin e gegërishtes në përkthim. 



• Teksti i nxënësit, mjete shkollore, shkumësa me ngjyra. 


• Prezantimi i punës, ditari dypjesësh, rrjeti i diskutimit, punë në grupe, tabela e fi gurave 

letrare, punë e pavarur. 

Hapi I (prezantimi i punës) 

a. Nxënësit kanë vendosur në dërrasën e zezë tabakë të bardhë, ku janë shkruar veçoritë e epizmit 

te poema “Iliada”. 

b. Nxënësit lexojnë të dhënat që kanë shkruar në fl etoren e fjalorit mbi ciklin e Atridëve, 

Agamemonin, Menelaun, Akilin. 


Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën dhe objektivat që duhet të arrijnë hap pas hapi. 

Mësuesi/ja ose një nxënës lexon Këngën I. 

Punohet me ushtrimet e rubrikës “Refl ektoni për kuptimin”. 

Ushtrimi 1. Nxënësit mund të përdorin për ilustrim hyrjen te “Fuqia e Mujit”, “Martesa e Halilit”, te 

“Bagati e Buqësia”. 

Ushtrimi 2. Punohet me teknikën Ditari dypjesësh. 

Vargu dytë 

Vargu 


Mësuesi/ja aktivizon një nxënës të nivelit bazë dhe një mesatar. 


Mësuesi/ja ndërton në tabelë rrjetin e diskutimit. 

Po Pyetja Jo 

- A sjell grindja dhe përçarja vetëm humbje 

Nxënësit japin mendimet e tyre pro ose kundër dhe në fund arrijnë në një përfundim të përbashkët. 

213



Punohen ushtrimet 4 dhe 5, të rubrikës “Reflektoni për strukturën”. Nxënësit ndahen në katër grupe. 

Puna për secilin grup Vargjet Interpretimi 

Grupi I - personazhi 

Grupi II - konfl ikti me personazhin 

Grupi III - ngjarja dhe çfarë e shkaktoi atë 

Grupi IV - kryeheroi është Akili 

Hapi V (tabela e fi gurave letrare, ditari trepjesësh) 

Punohet rubrika “Refl ektoni për stilin” me tabelën e fi gurave në dy grupe. 

Vargu Figura e kuptimit Efekti stilistik 

i tretë ... në skëterrë gremisi Metaforë (foljore) 

i katërt ... shpirtna burrërore ... Metaforë (mbiemër) 

Hapi VI (punë e pavarur) 

Punohet në punë të pavarur ushtrimi 7. 

Nxënësit punojnë 5-7 minuta të pavarur. Mësuesi/ja dëgjon dy punime të nxënësve sipas niveleve 

dhe qartëson dhe përmbledh mjetet shprehëse të ligjërimit poetik. Nxënësit punojnë. 

Kjo detyrë, nëse s’ka përfunduar, punohet në fl etoren e shtëpisë. 


Detyrë shtëpie: rubrika “Lexim shprehës”. 

Tema 

Koment nga 

“Iliada” 

-Kënga I 

(Ora II) 


• të komentojë duke u ndalur te kulti i heroizmit, kulti i sundimtarit; 

• të komentojë duke u ndalur tek elementi i parandjenjës dhe i retrospektivës; 

• të analizojë rolin e sintaksës poetike; 

• të shkruajë një tekst ku të përshkruajë ndjesitë e personazheve ose një tekst 

argumentues (në dialog) për zgjidhjen e konfl iktit. 




• Recitim, lexim i drejtuar, tabela e personazhit, punë në grupe, rrjeti i diskutimit. 


Hapi I (recitim) 

Mësimi fi llon me recitimin e fragmentit hyrës dhe vlerësimin e drejtuesve. U drejtohen pyetje 

nxënësve që lidhen me fi gurën e Akilit, ngjarjen që ndodh. 


Mësuesi/ja lexon fragmentin duke e ndarë në tri pjesë, që lidhen me kërkesat e rubrikës “Refl ektoni 

për kuptimin”. 

214


Hapi III (tabela e personazhit) 

Punohet me rubrikën “Refl ektoni për interpretimin”, konkretisht ushtrimet 4, 5 dhe 6. 

Për ushtrimin 4 mësuesi/ja aktivizon nxënës të nivelit bazë. 

Ushtrimet 5 dhe 6 mund të punohen në grupe. 

Puna sipas grupeve Çështja Interpretimi 

Grupi I - ushtrimi 5 

Kulti i sundimtarit 

Grupi II - ushtrimi 6 

Idealet heroike të epokës 


Punohet me rubrikën “Refl ektoni për strukturën”. 

Grupi I – ushtrimi 7 (të përbashkëtat ndërmjet dialogut të personazheve dhe dialogut në një dramë). 

Grupi II – ushtrimi 8/a (punohet me tabelën). 

Grupi III – ushtrimi 8/b (punohet me tabelën). 

Grupi IV – punon me ditarin dypjesësh. 

Vargjet (rrëfen autori) 


Hapi V (rrjeti i diskutimit) 


Po Pyetja Jo 

- A janë fjalët nder dhe hakmarrje shkak dhe 

pasojë të njëra-tjetrës 

Nxënësit japin mendimet e tyre pro ose kundër dhe në fund arrijnë në një përfundim të përbashkët. 


Punohet ushtrimi 11 në faqen 225. 

Grupi I – Akili 

Grupi II – Agamenoni 

Grupi III – Briseida 

Ushtrimi 12 (punojnë nxënësit e nivelit të lartë). 

Vargu Fjala kyç Efekti emocional 

të tijtë 

Ushtrimi 13. Dy nxënës lexojnë me zë të lartë dhe nxënësit e tjerë përcaktojnë inversionin, 

polisidentin, enumeracionin. 

Vargu Figura e sintaksës poetike Funksioni stilistik 

të tijtë 


Detyrë shtëpie: Mund të zgjidhet një nga pikat e rubrikës ‘Shkruani”. 

215


Tema 

Komentfragment 

nga poema 

“Iliada” 

(ora III) 


• të nënvizojë disa të dhëna për jetën dhe veprën e përkthyesit Gjon Shllaku; 

• të komentojë fragmente nga poema; 

• të zbulojë në fragment veçori të epizmit dhe të artit homerik; 

• të plotësojë skedat, duke u përqendruar te ndjenjat e personazheve, veçoritë e 

rrëfi mit epik, mesazhi, mjetet stilistike. 


• Teksti i nxënësit, mjete shkollore, shkumësa me ngjyra, fl etë A4, tabakë letre. 


• Lexim zinxhir, punë në grupe. 


Hapi I (lexim zinxhir) 

Nxënësit lexojnë zinxhir informacionin për përkthyesin e veprës “Iliada”, Gjon Shllakun. 

a) Nënvizojnë në fragmentet e dhëna për jetën dhe veprën e tij dhe të dhëna të tjera 

interesante. 

b) Nxënës të nivelit të lartë shpjegojnë veçoritë të epizmit dhe të artit të Homerit. 


Klasa e ndarë në dy grupe do të punojë me një fragment për të plotësuar skedat e komentit. 

Grupi I – Dhimbja e Akilit për mikun e vrarë. 

Nxënësit do të punojnë me fl eta A4 dhe secili çift e dorëzon punën tek udhëheqësi i grupit për ta 

paraqitur në tabakë letre. Ky grup plotëson skedën e librit Shprehja e hidhërimit. 

Grupi II – Andromaka i lutet Hektorit tì shmanget mërisë së akejve. 

Ky grup plotëson skedën: Veçori të dialogut. 

Përfaqësuesi i çdo grupi paraqet në tabak të bardhë letre punën e grupit të tij. 

Hapi III (diskutim) 

Klasa diskuton për punen e bërë nga çdo grup dhe mënyrën e paraqitjes së punës së grupit. 

Tema 

Koment, 

fragment 

nga poema 

“Iliada” 

(ora IV) 

 

Punohen fragmentet 3/4/5/6 dhe plotësohen skedat përkatëse për çdo fragment. 

Do të punohet me të njëjtën teknikë si në orën e kaluar. 

Shënim: Në të gjitha orët e komentit do t’i lihet kohë e mjaftueshme vëzhgimit të 

fi gurave dhe nxjerrjen në pah të hollësive që janë karakteristikë për artin antik. 

Detyrë shtëpie: Gjeni informacione lidhur me filma të realizuar mbi poemën “Iliada”, si: tituj filmash, subjekte, 

realizime fi lmike, autorë protagonistë, vendi i xhirimeve, besnikëria ndaj poemës etj. 

216


Tema 

Skedari i filmit 

(ora V) 


• të vëzhgojë pamje filmike me qëllim që të krahasojë përfytyrimet e tij/saj për 

personazhet nga poema me fi gurat e krijuara nga aktorët në fi lm; 

• të zgjerojë të dhënat për fi lmin me të njëjtin subjekt; 

• të japë opinione për skenarin e ndryshuar të filmit që nuk korrespondon me 

subjektin e poemës homerike. 



• Informacione për realizimin e fi lmit “Troja”; CD “Troja”, projektor, foto të aktorëve të 

marrë nga interneti. 


• Shikim fi lmi, diskutim, lexim zinxhir. 

Hapi I (shikim fi lmi, diskutim) 

Nxënësit shikojnë pjesë nga filmi, të cilat, së bashku me informacionin në tekst, do të shërbejnë për 

diskutim. 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të paraqesin informacionet e sjella rreth fi lmave me subjekt nga 

“Iliada”, kuriozitete rreth tyre, foto të ndryshme të aktorëve. 

Hapi II (lexim zinxhir) 

Nxënësit lexojnë zinxhir informacionin mbi skenarët e fi lmave dhe diskutojnë për qëllimin e 

ndryshimeve që janë bërë në to. 

Ata diskutojnë për personazhet imagjinare të një vepre letrare dhe personazhet në film. 

Hapi III (diskutim) 

Nxënësit punojnë rubrikën “Diskutoni” dhe diskutojnë me njëri-tjetrin kërkesat e kësaj rubrike. 

Tema 

Poezia gjatë 

mesjetës. 

Eposi 

shqiptar 

(Ora I) 


• të zgjerojë informacionin për kohën kur janë krijuar eposet evropiane dhe ato 

ballkanike; 

• të identifikojë veçoritë e Ciklit të Kreshnikëve si lloj poetik epik i letërsisë gojore 

(në mesjetë); 

• të gjejë ngjashmëritë ndërmjet eposit shqiptar dhe atij ballkanik; 

• të dallojë nëpërmjet skemës përmbledhëse veçoritë e eposit shqiptar. 


• Teksti i nxënësit, tabela, shkumësa me ngjyra, mjete shkollore. 



• Të nxënit në bashkëpunim, pema e mendjes, vështrim krahasues, punë në grupe. 

Hapi I (Të nxënit në bashkëpunim) 

Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re dhe shkruan në tabelë Poezia gjatë mesjetës. 

U drejtohen pyetje nxënësve: 

217


- Në ç’periudhë formohen kombet e reja 

- Cilat janë ngjarjet kryesore që kanë ndodhur në mesjetë 

- Ç’lidhje ka krijimi i eposeve me formimin e kombeve 

Nxënësit shfrytëzojnë informacionin që kanë marrë në histori për këtë periudhë. Ngjarjet 

interesante mësuesi/ja i shkruan në tabelë. 

Rikujtimi i njohurive e përgatit nxënësin për të bashkëvepruar me mësuesin/en për të marrë njohuri 

të reja. 


Mësuesi/ja ndërton në tabelë të zezë pemën e mendjes për kontekstin historik në shekujt XII 

– XVI. 

kishte karakter kolektiv 

Poezia gjatë mesjetës 


shek. XII - XVI 

llojet e epikës 

llojet e lirikës 

poemat kalorësiake lirika e dashurisë poezia mistike 

u krijuan eposet kombëtare 

Në Evropën Perëndimore 

u krijua: 

eposi francez 

(këngët e Rolandit) 

eposi spanjoll 

(këngët e Sidit) 

eposi gjerman 

(këngët e Nibelungëve) 

Në Evropën Lindore 

cikli epiko-greko-bizantin 

“Digenis Aktris” 

ciklet epike të vendeve 

ballkanike 

Muji dhe Halili dhe 

agallarët e Jutbinës 

Zhvillim etno-kulturor 

të ngjashëm 

Frymë epike 

Idealizim të vlerave 

të - trimërisë - heroizmit 

me serbokroatët 

me Shqipërinë Veriore 

degëzime nga Bullgaria 

218 

Hapi III (lexim në grup) 

Grupi I. - Përshkruani personazhet te eposi shqiptar “Këngët e Kreshnikëve” 

Grupi II. - Cila është hapësira ku jetojnë kreshnikët 

- Cila është baza e tematikës dhe konfl iktit 

Nxënësit lexojnë rreth 10 minuta, duke nënvizuar në libër dhe duke mbajtur shënime në fl etore. 

Mësuesi/ja do të aktivizojë dy nxënës për çdo grup.


Eposi shqiptar ose këngët e Kreshnikëve 

Personazhet 

Personazhe protagoniste 

Muji 

Halili 

Agallarët e Jutbinës: 

rreth tyre organizohet 

rrëfi mi 

Zuku Bajraktari, Arnaut Osmani, 

Basha Jona, Gjergj Elez Alia 

Personazhe antagoniste 

– bajlozë 

Karakteristikat e 

personazheve 

vëllai i madh, me 

forcë të jashtëzakonshme, 

mbron zakonet 

protagonistë të bëmave 

legjendare 

– qenie 

gjysmëfantastike e 

gjysmëreale, 

- simbol i agresionit të 

armikut të panjohur 

Hapësira 

Bjeshkët e larta, 

banojnë në kulla 

e vende mitike, ku 

dielli është i ftohtë, 

kufi ri ndëretnik 

fushat e mejdanit 

Konfl ikti 

- mes çetës së Mujit 

dhe çetave të fqinjëve 

në kufi jtë etnikë 

- zgjerimi ose mbrojtja 

e hapësirës jetësore 

- ka bazë territoriale 

ose lind për motive 

individuale 


Punohet me veçoritë e eposit. Për të realizuar këtë objektiv mësuesi/ja e ndan klasën në tri grupe. 

Çdo grup do të sjellë shembuj dhe vargje për të konkretizuar veçoritë e eposit. 

Grupi I – koha, hapësira, veprimi, heronjtë. 

Grupi II – forma, mitologjia (kujto informacionin mbi mitologjinë shqiptare f. 123). 

Grupi III – sinkretizmi – veçoritë e eposit shqiptar, dallimi nga ai boshnjak, serb. 

Çdo grup i shkruan të dhënat në një tabak letre dhe përfaqësuesi i tyre jep shpjegime para klasës. 

Diskutohen çështjet e paqarta dhe vlerësohet puna e çdo grupi. 

Tema 

Këngët e 

Kreshnikëve 

- koment 

“Fuqia e 

Mujit” 

(Ora II) 



• të komentojë fragmentin duke u ndalur te formula hyrëse e poemës dhe prania e 

qenieve fantastike; 

• të përshkruajë e të ilustrojë tiparet e zakonshme e të jashtëzakonshme të 

kryepersonazhit, Mujit; 

• të gjejë detaje që dëshmojnë për hapësirat reale dhe ato fantastike; 

• të ndajë fragmentin në pjesë dhe të titullojë secilën prej tyre. 


• Teksti i nxënësit, mjete shkollore, tabela, shkumësa me ngjyra. 


• Pema e mendjes, lexim i drejtuar, ditari dypjesësh. 


Mësuesi/ja rikujton veçoritë e eposit. Nxënësit përgjigjen dhe mësuesi/ja plotëson në tabelë pemën e mendjes. 

koha e papërcaktuar 

hapësira e papërcaktuar 

Veçoritë e 

eposit 

veprimi i i hiperbolizuar vargjet 10-rrokëshe 


Lexohet nga mësuesi/ja fragmenti “Fuqia e Mujit”. 

Pas leximit të fragmentit punohet rubrika “Refl ektoni për kuptimin”. 

219


Ushtrimi 1 - Komentoni formulën hyrëse “Lum e lum për t’lumin Zot” duke u ndalur te datimi i eposit. 

Ushtrimi 2 - Çfarë fryme sjell në rrëfi m ardhja e zanave (Për këtë pyetje pyeten nxënës të nivelit 

mesatar.) 

Nxënësit ndalen tek epiteti dhe krahasimi bardh si drita. 

Ushtrimi 3 - “Njerëzit i adhurojnë zanat e njëkohësisht ua kanë frikën ...” - Si dalin këtu zanat 

Argumentoni duke ilustruar vargje 

Nxënësit argumentojnë duke ilustruar me vargje nga fragmenti. 

Hapi III (ditari dypjesësh) 


Ushtrimi 4. punohet me teknikën Ditari dypjesësh. 

Vargjet 


Ushtrimi 5. Lexohen nga një nxënës vargjet 108-110. 

Ushtrimi 6. Zbulohet kuptimi i përmbylës i këngës. 

Muji e ka bërë zgjidhjen e tij përfundimtare: Puna e tij e ardhshme është të luftojë. 

Ia ka nis Muji tuj luftue. 

Vargjet e fundit vënë në dukje heroizmin dhe fi toret e tij. 


Nxënësit punojnë të ndarë në grupe ushtrimet e tekstit. 

Grupi I – ushtrimi 7 për nxënësit e nivelit të lartë. 

Grupi II – ushtrimi 8, për nivelin bazë. 

Grupi III – ushtrimi 9, plotësohet ditari dypjesësh. 

Vargjet (detaji) 

Vargjet 17-21 

Vargu 103 

I njerëzishëm 

Karakter burrëror 

Interpretimi 

Grupi IV – Ushtrimi 10. Ndajeni këngën në disa pjesë. Vendosini secilës këngë nga një titull. 

(Kjo është një kërkesë me të cilën nxënësit janë mësuar – ndarja e pjesës dhe nxjerrja e pikës së 

planit.) 

- Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i disa nxënësve. 

Detyrë shtëpie: Përshkruani Mujin, heroin mitik të eposit shqiptar. 

220


Tema 

Këngët e 

kreshnikëve 

(Ora III) 


• të identifi kojë në fragment elementet e kompozicionit duke i detajuar me vargje; 

• të tregojë si realizohet funksioni magjik dhe i mbinatyrshëm duke gjetur elementet 

kuptimore që bartin magjinë dhe të mbinatyrshmen; 

• të gjejë elemente të supsensit (të pasigurisë ose pezullimit); 

• të komentojë zgjedhjen që bën Muji, sugjestionimi që i bëhet lexuesit; 

• të analizojë strukturën metrike të poemës; 

• të shkruajë një tekst argumentues/krahasues duke u mbështetur te heronjtë e 

Homerit dhe të eposit shqiptar. 




• Tabela e strukturës, vështrim krahasues, tabela e personazhit, punë me grupe, 

praktikë e drejtuar. 


Hapi I (tabela e strukturës) 

Nxënësit, pasi kanë ndarë këngën në pjesë, lexojnë titujt që i kanë vënë çdo pjese. Aktivizohen 

nxënësit e tjerë për të identifi kuar elementet e kompozicionit dhe të plotësojnë në fl etore skedën. 

Struktura e poemës 

Hyrja:_______________________________________________________ 

Pika e lidhjes:________________________________________________ 

Zhvillimi:____________________________________________________ 

Pika kulmore:________________________________________________ 

Zgjidhja:____________________________________________________ 

Punohet ushtrimi 12. Mësuesi/ja zgjedh një nxënës për të rikujtuar veçoritë e eposit. 

Koha: relative 

Vendi: mjedise reale dhe fantastike 

Veprimi: shumë i hiperbolizuar. 

Suspensi: kureshtja për dhuratën e zanave, padurimi për përgjigjen e Mujit 

Sugjestionimi i lexuesit: Si do të sillet Muji me shokët, çfarë do të bëjë pasi 

të kthehet në shtëpi 

Elementet - realiste: bjeshkët, 

- të mbinatyrshme: drita e bardhë, zanat, qumështi, forca e Mujit. 

Këto të dhëna do tì ndihmojnë nxënësit për të gjetur elementet kuptimore që bartin magjinë, 

të mbinatyrshmen. 

Për ushtrimet 13 dhe 14 nxënësit ndahen në dy grupe, nga një ushtrim për secilin grup. 

Nxënësit punojnë deri në pesë minuta. 

Përgjigjet e nxënësve që zgjedh mësuesi/ja shkruhen në tabelë, duke plotësuar strukturën e poemës. 

221


Hapi II (vështrim krahasues, tabela e personazhit) 

Punohet me rubrikën: “Refl ektojmë për gjuhën, stilin”. 

- Cili është roli i përsëritjes në poemat epike 

- Cili është funksioni i përsëritjes te “Iliada” dhe te “Këngët e Kreshnikëve” 

Mësuesi/ja u rikujton nxënësve se përsëritja është një tipar i poemave epike-heroike që u analizua 

dhe tek “Iliada”. 


Nxënësit krahasojnë funksionin e përsëritjes te poemat “Iliada” dhe “Këngët e kreshnikëve”. 

Tabela e personazhit 

Mësuesi/ja i ndan nxënësit në disa grupe pune. 

Nxënësit e grupit të parë punojnë ushtrimin 17, në faqen 239. Plotësohet tabela e mëposhtme. 

Personazhet Veprojnë Flasin Karakterizohen 

Muji 

Zana 

Nxënësit e grupit të dytë punojnë me ushtrimin 18. Përgjigjen e lidhin me karakteristikat e personazhit 

të Mujit. Sjellin argumentet e tyre dhe i ilustrojnë vargjet, të cilat u shërbejnë për të plotësuar tabelën. 

Kur nxënësit përfundojnë punën, mësuesi/ja përzgjedh nxënësit, të cilët do t’i vlerësojë për shpjegimin 

dhe argumentimin. 

Nxënësit e grupit të tretë lexojnë të pavarur ushtrimin 19 dhe mësuesi/ja punon me tabelën (vendos 

shenjën + te zgjidhja e drejtë). 

Fjala 

Funksioni 

Poetik kuptimor ritmik narrativ 

tha 

Nxënësit japin zgjidhjen, duke shpjeguar arsyen e saj. 

Hapi III (praktikë e drejtuar) 

Punohet rubrika “Refl ektoni për metrikën” 

Ushtrimi 20. Mësuesi/ja zgjedh një nxënës, i cili lexon ushtrimin dhe një nxënës tjetër që të saktësojë 

numrin e rrokjeve. Një nxënës përcakton nëse janë vargje të bardha, nxënësi tjetër punon (ndërkohë) 

në tabelë me vargun, duke përcaktuar theksat ritmikë. 

Një nxënës i nivelit të lartë argumenton rolin e ritmit të brendshëm si burim melodie. Nxënësit 

vëzhgojnë me vëmendje zanoret e nënvizuara për të dhënë përgjigje. 

Zgjidhet një nxënës (i nivelit mesatar ose të lartë) për të recituar katër vargjet e zgjedhura sipas kërkesave. 

- Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja vlerëson disa nxënës pjesëmarrës. 

Detyrë shtëpie: rubrika “Shkruani”. 

Nxënësve u shpjegohet se çfarë do të arrijnë me këtë detyrë. 

1. Të shkruajnë një tekst argumentues-krahasues, u kujtohet struktura e tij, u tërhiqet vëmendja te 

zbulimi i fakteve për të realizuar argumentimin për heronjtë e ciklit shqiptar dhe për tì krahasuar. 

2. Të respektojnë teknikat që kanë mësuar për shkrimin e tekstit argumentues-krahasues. 

3. Të argumentojnë: zgjedhja që bëjnë heronjtë në raport me qëllimin e jetës të secilit. 

Shfrytëzoni vargjet e fragmentit, në faqet 49-83. 

222


Tema 

Llojet lirike 

gjatë 

mesjetës 


• të identifi kojë sonetin si lloj i poezisë lirike; 

• të dallojë veçori të llojeve lirike në mesjetë; 

• të përcaktojë subjektin dhe strukturën; 

• të komentojë poezinë duke u ndalur te veçoritë e sonetit (mbi theksimi i ndjenjës 

së dashurisë dhe vuajtja nga mospërgjigjja e dashurisë); 

• të nxjerrë në pah gjendjen e mundimshme shpirtërore në të cilën ndodhet ai që 

dashuron. 





• Stuhi mendimesh, pema e mendjes, interpretim, lexim i drejtuar, ruaje fjalën e fundit 

për mua, ditari dypjesësh. 


Mësuesi/ja do të bëjë një përmbledhje të mësimit rreth njohurive mbi tekstin poetik dhe dy llojet e saj. 

Teksti poetik 

epika 

lirika 

“Iliada” 

poemat 

epike 

“Këngët e 

Kreshnikëve” 

lirika tradicionale 

elegji odë himn idil 

lirika moderne 

poezi 

dashurore atdhetare fi lozofi ke meditative 

Nxënësit rikujtojnë njohuritë që kanë për llojet e lirikës dhe plotësojnë në tabelë. 


Nxënësit lexojnë në libër informacionin e ri dhe shkruajnë në fl etore skemën. 

Llojet e poezisë lirike gjatë mesjetës 

pastorela 

rondoja 

lirika e dashurisë 

poezia mistike 

poema alegorike 

balada 

ideali i dashurisë 

frymëzim fetar 

frymëzim fetar 

poetët trubadurë 

në jug të Francës 

poetët shëtitës 

poetët truverë 

në veri të Francës 

ngrenë lart kultin e damës 

shprehet besimi dhe 

frymëzimi hynor 

Dantja 

komedia ka: 

kuptim të drejtpërdrejtë 

te modernistët 

kuptime të tjera 

lidhen me mitologjinë, historinë, 

astronominë, fenë, moralin etj. 

lidhen me aktualitetin 

e kohës 

223



Klasa ndahet në tri grupe. 

Grupi I. - Lexoni dhe sillni informacion për jetën dhe veprën e Petrarkës, si dhe për strukturën e sonetit. 

Grupi II. - Subjekti i veprës “Libri i këngëve”. 

Grupi III. - Struktura e veprës “Libri i këngëve”. 

Përfaqësuesi i secili grup paraqet përmbledhjen e informacionit para nxënësve të tjerë. Mësuesi/ja gjatë 

kohës që nxënësit lexojnë, plotëson në tabelë. 

Sonetet shërbejnë si 

model i poezisë së dashurisë nga 

poetët rilindas deri te romantikët 

Petrarka 

Libri i këngëve 

çaste nga jeta 

Në të gjallë të 

zonjës Laura 

Në vdekje të 

zonjës Laura 

dy pjesë 

struktura 

Përmbledhje poetike me 

366 kancona (këngë) 

317 sonete 29 kancona 9 këngë, 7 balada 4 medrigale 

me strofë 

gjashtëshe 

Hapi IV (vëzhgim, interpretim) 

Punohet me ilustrimin: Nxënësit vëzhgojnë ilustrimin dhe e interpretojnë atë. 

Hapi V (ruaje fjalën e fundit për mua, ditari dypjesësh) 

dashuria 

pa përgjigje 

përmbajtja 

vasha që dashuron 

kthehet në simbol të 

bukurisë, pastërtisë, 

përsosmërisë hyjnore 

Ruaje fjalën e fundit për mua 

Nxiten nxënësit të mendojnë rreth asaj që lexojnë (dëgjojnë). 

Hapi I - Mësuesi/ja lexon, nxënësit gjejnë 1-2 pjesë, që iu duken më interesante. 

Hapi II - Atë që zgjedhin, e shkruajnë në një fletë. 

Hapi III - Mbrapa fletës shkruhet komenti. 

Hapi IV - Një nxënës tregon atë që ka zgjedhur, që mund të jetë një figurë ose një fjalë e mësimit. 

Shokët e klasës e shohin dhe e komentojnë atë që është zgjedhur. 

Hapi V - Fjalën e fundit e thotë nxënësi, të cilit i janë komentuar fjalët e zgjedhura, duke 

argumentuar pse kishte zgjedhur pikërisht atë figurë apo ato fjalë (vargje). 

Më pas mësuesi/ja i njeh nxënësit me përmbajtjen e këngës “Nuk gjej paqe”, duke e lexuar sonetin 

para klasës. Punohet me rubrikën “Refl ektoni për kuptimin”. 

Ushtrimi 1 – gjeni vargjet. 

Ushtrimi 2 – punohet me teknikën “Ruaje fjalën e fundit për mua”. 

Një nxënës lexon vargjet, nxënësit e tjerë komentojnë. Nxënësi i parë thotë mendimin e fundit. 

Më pas plotësohet ditari dypjesësh. 

Vargu 


224 

 

Detyrë shtëpie: Ushtrimi 3, në faqen 243


Tema 

“Nuk gjej 

paqe” 

-Koment 


• të komentojë poezinë duke u ndalur të veçoritë e sonetit: vuajtja nga mospërgjigja 

e dashurisë; 

• të bëjë analizën metrike; 

• të parafrazojë poezinë; 

• të krahasojë dy sonetet dhe të argumentojë pse janë shkruar në kohë të ndryshme; 

• të krahasojë dy përkthimet: njëri në gjuhën standarde dhe tjetri në gegërisht; 

• të vëzhgojë figurat për të krijuar një përfytyrim konkret për poetin dhe vashën e zemrës. 





• Pema e mendjes, tabela e fi gurave artistike, vështrim krahasues, punë në grupe, 



Mësuesi/ja së bashku me dy nxënës, të cilët i ka përzgjedhur për tì vlerësuar, bën një përmbledhje 

të njohurive që kanë marrë për lirikën dhe sonetin. 

Poezia në fillim të Rilindjes 

Poezia lirike Poema alegorike Poezia epike 

Sonetet e 

Petrarkës 

ngjallën 

traditën antike 

formë poetike e 

ndërmjetme 

Dante Aligeri - 

“Komedia Hynore” 

llojet 

heroike historike tregimtare 


struktura 

Arioso 

Taso 

3 katika 

Ferri 

Purgatori Parajsa 

33 këngë secila 

Tercina - strofa 

trevargëshe 

225



Punohet me rubrikën “Refl ektoni mbi interpretimin”. 

Ushtrimi 4. Nxënësve u kërkohet të përshkruajnë si e përfytyrojnë Petrarkën, pasi lexojnë vargjet 

ku ai shpreh ndienjat e veta. 

Dëgjohen disa nxënës, të cilët përshkruajnë Petrarkës sipas këndvështrimit të tyre. 

Ushtrimi 5. Punohet në tabelë me teknikën “ditari dypjesësh”. 

Vargu 

Dhimbja më ushqen, e vaji më del me gaz. 


Ndjenja e dashurisë e cila i sjell poetit edhe 

dhimbjen, edhe lumturinë ... 

Mësuesi/ja plotëson në tabelë komentet e nxënësve. 

Hapi III (punë në grupe, tabela e fi gurave) 

Punohet me rubrikën “Refl ektoni për gjuhën, stilin”. 

Klasa ndahet në tri grupe. 

Grupi I - punon ushtrimin 6. 

Grupi II - punon ushtrimin 7. 

Grupi III - punon ushtrimin 8. 

Grupet do të punojnë me tabelën e fi gurave. 

Vargu Figura kuptimore Funksioni kuptimor Stilistik 

Nxënësit punojnë për rreth 5 - 7 minuta dhe së bashku me mësuesin/en diskutojnë për funksionin 

kuptimor dhe stilistik, si dhe përzgjedhin mendimin e saktë. 

Hapi IV (tabela e fi gurave stilistike) 

Punohet me rubrikën “Refl ektoni për metrikën”. 

Ushtrimet 9, 10, 11. Mësuesi/ja aktivizon nxënës të nivelit të ulët dhe të mesëm të cilët plotësojnë 

tabelën. 

Vargu Figura e intonacionit poetik Funksioni kuptimor 

Përgjigjet e sakta të nxënësve, mësuesi/ja i shkruan te pema e mendimit te struktura e sonetit. 

Hapi V (vështrim krahasues) 

Punohet ushtrimi 1 nga rubrika “Leximi shprehës” me metodën Vështrim krahasues - . 

Grupi I - të përshkruajë gjendjen shpirtërore të poetit para dhe pas vdekjes së Laurës. 

Të gjejë fi guracionin që ka përdorur poeti. 

Grupi II - të analizojë strukturën metrike dhe përkthimet. 

- Në fund të punës mësuesi/ja bën vlerësim të grupeve. 

Detyrë shtëpie: Shtjelloni me shkrim gjendjen shpirtërore të poetit para dhe pas vdekjes së Laurës 

ose u lihet e lirë zgjedhja. 

226


Tema 

Poezia 

shqiptare 

në kohën e 

humanizmit 


• të identifi kojë poezinë fetare si lloj poetik i zhvilluar gjatë humanizmit në Shqipëri; 

• të lidhë kontekstin historik me zhvillimin e formave poetike; 

• të zgjerojë informacionin me tekste informuese për humanistët e shquar shqiptarë; 

• të komentojë poezinë, duke u ndalur te përmbajtja fetare dhe mesazhi patriotik. 


• Teksti i nxënësit, informacione për Xhaminë Blu, mjete shkollore, shkumësa me ngjyra. 



• Pema e mendjes, vëzhgoni dhe diskutoni, shkrim argumentues, punë në grupe, 

koment. 


Mësuesi/ja i njeh nxënësit me informacionin e ri. Shkruan në tabelë. 

Poezia shqiptare në kohën e humanizmit 



krishterimi 

shkrimtarët e parë - 

priftërinj 

islamizmi, 

pushtimi nga 

Perandoria Osmane 

krijimi i trajtave poetike 

vargu 8-rrokësh 

humanistët shqiptarë 

Marin Barleti 

Frang Bardhi 

Pjetër Budi 

Pjetër Bogdani 

Nxënësit lexojnë informacionin për poezinë në kohën e humanizmit në Shqipëri (informacion që 

e plotëson mësuesi/ja). 

Hapi II (vëzhgoni dhe diskutoni) 

Punohen rubrikat e tekstit “Info plus” dhe “Vëzhgoni”, në faqen 245. 

Nxënësit lexojnë informacionin dhe diskutojnë për vlerat e bashkëjetesës fetare mes shqiptarëve. 

Sjellin shembuj të bashkëjetesës deri në ditët e sotme. 

Hapi III (shkrim argumentues) 

Nxënësit punojnë me rubrikën “Shkruani”, në faqen 246 (duke respektuar teknikën e shkrimit 

argumentues). Dëgjohen 2-3 shkrime argumentuese. 

227



Nxënësit lexojnë dhe diskutojnë informacionin për Pjetër Budin, fi gurën e rëndësishme të humanizmit 

shqiptar, si dhe evidentohen veçoritë e stilit. 


Grupi I - punon për jetën dhe veprën e Budit. 

Grupi II - përcakton veçoritë e stilit. 

Nxënësit punojnë për 5-7 minuta. 

Hapi V (koment) 

Mësuesi/ja lexon poezinë Laudans invocabo dominum. Komentohet poezia. 

Punohet me rubrikën “Refl ektoni për kuptimin”. 

Ushtrimi 1 - komentohen vargjet e dhëna. 

- A është i vetëdijshëm Budi për forcën mirëbërëse të artit Ku duket kjo Gjejini këto vargje. 

Ushtrimi 2 - ilustroni me vargje: optimizmin, dashurinë për njerëzit, dëshirën e urimit, adhurimin e Zotit. 

Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve që u pyetën për informacionet, si dhe nxënësit 

e tjerë pjesëmarrës. 

Detyrë shtëpie: parafrazoni 6 vargjet e para të poezisë. 

Tema 

“Laudans 

invocabo 

dominum” 

(Ora II) 


• të komentojë poezinë duke u ndalur te përmbajtja fetare, mesazhi patriotik dhe 

notat e lirizmit; 

• të evidentojë si realizohet komunikimi i poetit me lexuesin e asaj kohe; 

• të interpretojë fi gurën e hiperbolës; 

• të hetojë në tekst për të gjetur fjalë të gurrës popullore; 

• të krahasojë fjalë të gjuhës së vjetër me ato të sotme; 

• të diskutojë për rolin e poetit si përgjegjësi ndaj qytetarëve të vet (duke përgatitur 

më parë një skedë me pikat kryesore). 





• Stuhi mendimesh, rrjeti i diskutimit, përmbledhja e strukturuar, tabela e fi gurave 

letrare, vështrim krahasues, diskutim. 


Mësimi nis me rikujtimin e njohurive që janë marrë orën e kaluar. 

historik 

Poezia në kohën e humanizmit 

konteksti 

letrar 

mesazhet 

• 

• 

• 

tematika 

• 

• 

• 

gjinitë 


228


Hapi II (rrjeti i diskutimit) 

Nxënësit njihen me objektivin që duhet të arrijnë. 

Punohen ushtrimet 1 dhe 2 të rubrikës “Refl ektoni për kuptimin”. 

Po 

Pyetja 

A është i vetëdijshëm Budi për forcën mirëbërëse të artit 

Pse 

Jo 

Hapi III (punë në grupe, ditari trepjesësh) 

Punohen ushtrimet e rubrikës “Refl ektoni për interpretimin”. 

Mesazhi Vargjet Argumenti 

Në të dyja ushtrimet nxënësit do të ilustrojnë mendimet dhe zgjedhjen e tyre me vargje. 

Ushtrimi 4, punë në grup. Klasa ndahet në tri grupe. Gjeni vargjet që shprehin se Budi i kishte vënë detyra vetes: 

Grupi I - në drejtim të gjuhës shqipe. 

Grupi II - në drejtim të fesë. 

Grupi III - në drejtim të atdheut. 

Secili grup cakton përfaqësuesin e vet që të japë përgjigjet e ushtrimit. 

Pranohen edhe mendimet e nxënësve të tjerë që e qartësojnë zgjidhjen. 

Hapi IV (përmbledhje e strukturuar, tabela e fi gurave letrare) 

Punohet ushtrimi 5 nga rubrika “Refl ektoni për metrikën”. 

Mësuesi/ja aktivizon nxënës të nivelit bazë dhe mesatar për dhënien e përgjigjes: 

Mësuesi/ja shkruan në tabelë. 

në kolonë 

Struktura 

varg 16-rrokësh (8-rrokësh i dyzuar) 

rimë (mbiemërore: të mirë, të lirë; foljore: kujtuam, ngushulluam etj.) 

Nxënësit të jenë të vëmendshëm për të dalluar kategorinë gramatikore ku është njësia 

tingëllore e rrokjeve fundore, dhe kategorisë që i përkasin: mbiemrit 

emrit 

foljes 

Punohet ushtrimi 5, pika e tretë, në faqen 249. 

përemrit 

Vargjet Shprehja Toni 

e urimit 

e lutjes 

Ushtrimin 6 do ta punojë një nxënës në tabelë. 

Shprehja popullore 

Funksioni kuptimor 

229


Ushtrimin 7 do ta punojnë të gjithë nxënësit në fl etoren e klasës. 

Hiperbola Funksioni llojit Funksioni stilit 

Ushtrimi 8, nxënësit do të analizojnë mënyrën se si e përshkruan Budi parajsën qiellore. 

Parajsa qiellore 

Detajet përshkruese 

Hapi V (diskutim, shkrim i lirë) 

Nxënësit të pavarur parafrazojnë gjashtë vargjet e para të poezisë. 

Vlerësohet punimi i mirë. 

Pra, ushtrimet punohen me radhë. Nxënësit mbajnë shënime dhe sqarojnë gjërat e paqarta. 

Detyrë shtëpie: Punohen ushtrimet 9, 10 dhe rubrika “Diskutoni”. 

Tema 

Poezia në 

kohën e 

romantizmit. 

“Çajld 

Harold” 

(Ora I) 


• të identifi kojë poemën romantike si lloj poetik liriko-epik; 

• të lidhë kontekstin historik me zhvillimin e formave poetike në kohën e romantizmit 

evropian; 

• të komentojë fragmentin, duke u ndalur te: 

shprehësia e ndienjave, 

përshkrimi madhështor i natyrës, 

veçoritë ekzotike; 

• të komentojë vargjet që portretizojnë dhe tipizojnë “Bijtë e shqipes”; 

• të analizojë strukturën metrike dhe funksionin e sintaksës poetike: thirrorët dhe pyetjet 

retorike. 




• Stuhi mendimesh, përmbledhje e strukturuar, koment i fotos, lexim i drejtuar, punë në 

grupe, ditari dypjesësh, rrjeti i diskutimit. 



Mësuesi/ja mbledh për të vlerësuar një numër të caktuar detyrash. Shkruan në tabelë fjalën lirizëm 

dhe romantizëm qëndron lidhja ndërmjet tyre dhe kërkon nga nxënësit të tregojnë ku qëndron lidhja 

ndërmjet tyre. 

Lirizëm = Romantizëm 

230 

Nxënësit rikujtojnë njohuritë që kanë marrë për lirizmin (të shprehësh ndjenjat) dhe romantizmin 

(gjendja shpirtërore e njeriut që ëndërron për një jetë më të mirë).


Hapi II (përmbledhje e strukturuar) 

Mësuesi/ja i plotëson njohuritë e nxënësve me informacionin e ri. 

poezi e ndjenjës, e brendësisë 

poeti shprehet në vetën e parë 

Lirizmi dhe romantizmi 

veta I - veta e unit vetjak, njerëzor 

ka ambicie drejt universales 

gjëja më e shtrenjtë është liria 

Romantizmi evropian zhvillohet sipas dy modeleve në raport me vizionin që kanë poetët për lirinë. 

poeti melankolik, i dëshpëruar 

izolohet në vetmi, në gjirin e natyrës, larg njerëzve që s’e kuptojnë 

Modeli i parë 

e shfrytëzon lirinë 

për të lëmuar formën 

për të përsosur shprehjet poetile 

temat përshtaten me temperamentin e tyre – ndjesi pesimiste 

mjeshtër i përshkrimit – kulti i natyrës, simbolizon harmoninë universale 

poeti energjik 

i kushtohet një çështjeje të madhe, idealit të lartë, misionit historik 

Modeli i dytë 

lirinë e vet e vë në shërbim të lirisë së popujve 

mesazhet humane, politike, shoqërore, fi lozofi ke 

poetët nuk e ndajnë fjalën nga vepra (aktivë) 

përfaqësuesit: Shelli, Hygoi, Lamartimi, rilindësit tanë etj. 

informacion nga nxënësit dhe mësuesi/ja për jetën dhe veprën 

Bajroni 

titulli i veprës 

struktura e veprës 

tematika, personazhi 

Hapi III (koment i fotos) 

Mësuesi/ja udhëzon nxënësit që të shohin me vëmendje foton e Bajronit me kostum shqiptar, në faqen 251. 

Nxënësit bëjnë komentet e tyre, si dhe lexojnë rubrikën “Info plus”. 

Mësuesi/ja drejton pyetjen: - Çfarë ndjesish përjetoni kur shikoni Bajronin të veshur me kostum 

shqiptar 

Dëgjohen 2-3 mendime të nxënësve. 

231


Hapi IV (lexim i drejtuar, punë në grupe, ditari dypjesësh) 

Mësuesi/ja, në bashkëpunim me nxënësit do të punojnë rubrikën “Refl ektoni për kuptimin”. 

Nxënësit ndahen në tri grupe. 



Grupi III – ushtrimi 3. 

Nxënësit njihen me ushtrimet gjatë kohës që mësuesi/ja do të lexojë fragmentin “Shtegtari” te Çajld Haroldi. 

Nxënësit nënvizojnë vargjet për t’iu përgjigjur ushtrimit. 

Për këtë ushtrim aktivizohen nxënës të nivelit bazë dhe mesatar. 

Ushtrimi 4, punohet me teknikën “Ditari dypjesësh” 

Vargu 

Të rreptë bijt’ e Shqipes! Po vetitë 

nuk u mungojnë.... 


Me këtë ushtrim nxënësit do të karakterizojnë shqiptarët, cilësitë, ndikimin e natyrës në personalitetin 

e shqiptarit. 

Do të punohet për shtresimin kuptimor të mbiemrit në shkallën krahasore më të arrira – funksion 

kuptimor. 

Hapi V (punë në grupe, rrjeti i diskutimit) 

Punohet me rubrikën “Refl ektoni për metrikën.” Nxënësit ndahen në tri grupe sipas nivelit. 

Ushtrimi 7. Në këtë ushtrim aktivizohen nxënës të nivelit bazë dhe të mesëm. 

strofa 

Struktura – analiza metrike 

rima 

vargu 

Për ushtrimin 8 punojnë nxënës të nivelit mesatar. 

Vargu Informacione poetike Funksioni kuptimor 

Ushtrimi 9 të punohet nga nxënës të nivelit të lartë. 

Punohet me teknikën “Rrjeti i diskutimit”. 

Po Pyetja Jo 

- A jeni dakord me thënien: “Çàrmiq për vdekje, po 

sa miq besnikë!” 

Në fund të punës së bërë dëgjohet mendimi i tyre për çdo ushtrim. Nxënësit dëgjojnë njëri-tjetrin. 

Mund të marrin pjesë dhe nxënës të grupeve të tjera për të saktësuar apo qartësuar. 

232


Tema 

Koment: 

“Çajld Harold” 


• të zbulojë mbishtresimin e kuptimeve romantike mbi ato realiste; 

• të hetojë në tekst për të gjetur fjalët kyç që lidhen me përshkrimin e mjediseve; 

• të zbulojë në Këngën hyrëse veçoritë e romantizmit; 

• të vëzhgojë pikturat për të gjetur në to elemente romantike. 





• Pema e mendjes, tabela e figurave letrare, vëzhgoni dhe krahasoni, leximi shprehës. 


Në këtë orë mësimi do të vazhdohet analiza e poemës, duke u mbështetur tek informacioni që 

nxënësit mësuan në temën e kaluar. Do të punohet me teknikën Pema e mendjes, duke aktivizuar 

dy nxënës. 

Poema Çajld Harold 

kulti i lirisë 

pyetje retorike 

kulti i natyrës 

fi gura të intonacionit poetik 

apostrofa (thirrorë) 

enumeracioni - fi gura të sintaksës poetike 

antiteza 

krahasimi 

fi gura të kuptimit 

epiteti 

metafora 

lloji - poemë liriko-epike 

struktura 4 këngë, 4455 vargje 

strofa 9-vargëshe 

tematika - udhëtimet e Bajronit 

motivet 

mesazhi 

përshkrimi i personazhit 

gjuha dhe stili 

strofa 

analiza metrike vargu 

rima 

- Çdo element i analizës ilustrohet me vargje. 

Hapi II (tabela e fi gurave letrare) 

Punohet rubrika “Refl ektoni për gjuhën dhe stilin” 

Ushtrimi 10 do të punohet në tabelë nga një nxënës. 

Vargu Figura e kuptimit Komenti 

Ushtrimi 11 do të punohet me gojë nga një nxënës tjetër. Për këtë ushtrim do të shprehin mendime 

dhe nxënës të tjerë. 

233


Kuptimi romantik 

Shpirti liridashës, energjik dhe aktiv i shqiptarëve, që vlerësohet me syrin e një poeti romantik 

(si trima turren). 

Kuptimi realist 

Ushtarë të bindur të udhëheqësit të tyre (Ali Pashës) – Ku tì çojë i pari i tyre. 

Nxënësi shpjegon dhe krahasimin, vlerën kuptimore të foljes turren. Pas diskutimit me klasën nxënësi 

vlerësohet. 

Ushtrimi 12. Nxënësit ndahen në dy grupe dhe lihen të punojnë për 5 minuta. 

Grupi I – fjalët kyç për Shqipërinë: Iskanderi, Iskanderi tjetër, nënë, kryqi, minaret, hënës (simboli 

i besimit islam), agimi lind (afrimi i lirisë për popullin grek), shkëmbi i Sulit. 

Grupi II – fjalët kyç për shqiptarët: të rreptë, armiq për vdekje, miq besnikë, trima, mikpritës e 

bujarë, pa lajka, të shpatës, të këngës (të argëtimit). 

Ushtrimi 13 – elementet ekzotike. 

Vendi – shkëmbi i Sulit, çunat e Pindit, t`banat e malësorëve, kulla e Ali Pashës, bregdeti me 

shkëmbinj të Sulit, abuz. 

Natyra – pyje me selvi, zogj, bisha, njerëz të egër zën` e duken, stuhi të tundin, të tundin motin që mbron. 

Traditat dhe zakonet – e pritën në shtëpi me gjithë të mirat, suljotët u dhanë dorën, ... i përcuall, ... pa 

lajka, ndezën zjarr, u thanë rrobat ... mbushën plloshën, shtruan sofrën ... përcjellësit ia nisën këngës, 

... me këngë apo vajtim u drodhën fustanellat. 

Hapi III (punë me grupe) 

Nxënësit ndahen në dy grupe. 

Grupi I, ushtrimin 13. 

Grupi II, ushtrimin 14. 

Ekzotizmi lidhet me efektin e së jashtëzakonshmes që përjeton një evropian kur ndeshet me vende, 

natyrë, bimësi, zakone e tradita të panjohura e të largëta për tëpër të - vargjet. 

Vargu Figura letrare Komenti 

O nënë e rreptë 

Epitet 

burrash të egër 

me ngjyra mashkullore 

e kuqërreme 


Nxënësit punojnë ushtrimet për 5 minuta. Përfaqësuesit e grupeve paraqesin zgjidhjet e ushtrimeve 

në tabelë. 

Hapi IV (vëzhgoni dhe krahasoni) 

Punohet rubrika “Vëzhgoni dhe krahasoni”. Nxënësit vëzhgojnë dhe pikturat, duke u nisur nga 

karakteristikat e romantizmit në letërsi. Ata përpiqet tì evidentojnë ato nëpërmjet gjuhës së pikturës 

(ngjyrave, linjave, tematikës etj.). 

234


Hapi V (lexim shprehës) 

Lexohet “Kënga e lamtumirës” nga dy nxënës. 

Nxënësit plotësojnë në tekst tiparet e poezisë romantike që janë shumë të dallueshme te kjo këngë. 

1. ikja nga realiteti; 

2. ndihet i vetmuar; 

3. ndihet i zhgënjyer; 

4. është rebel; 

5. heroi lirik është i trishtuar; 

6. niset në kërkim të lirisë së vet individuale. 

Detyrë shtëpie: Nxënësit punojnë në shtëpi ushtrimin e rubrikës “Zbuloni dhe shkruani”. 

Tema 

Romantizmi 

shqiptar 

(ora I) 


• të identifi kojë poemën romantike si lloj epiko-lirik (në letërsinë shqiptare); 

• të bëjë lidhjen ndërmjet kontekstit historik dhe zhvillimit të formave poetike të 

romantizmit shqiptar; 

• të krahasojë veçoritë e romantizmit evropian me atë shqiptar; 

• të analizojë poemën duke u ndalur te koha historike dhe te koha e rrëfi mit. 





• Punë e drejtuar, pema e mendimit, diagrami i Venit, punë e drejtuar, lexim i drejtuar, 

punë në grupe. 

Hapi I (punë e drejtuar, pema e mendimit) 

Nxënësit njihen me temën e re “Romantizmi shqiptar” dhe objektivat që duhet të arrijnë dhe u lihet 

kohë të lexojnë informacionin në libër. Nënvizojnë në libër veçoritë, të cilat do të shërbejnë për të 

ndërtuar skemën. 

Mësuesi/ja plotëson në tabelë skemën. 

Veçoritë e romantizmit shqiptar 

tematika - çlirimi kombëtar cilësi 

kryesore e letërsisë romantike 

romantikët i kënduan natyrës 

shqiptare, jo natyrës në vetvete 

heroi romantik shqiptar - heroi luftëtar 

që sakrifikon gjithçka për lirinë e atdheut 

heroi romantik njeri i thjeshtë 

himnizimi i vendlindjes dhe 

i historisë 

bujku 

fshatari 

bariu 

interesi për thesarin e folklorit 

gjinitë e llojet 

romantizmi shqiptar fi toi veçoritë 

e origjinalitetit kombëtar 

poezia lirike intime 

poema epope 

poezia liriko-epiko 

235


Romantizmi shqiptar 


përmasat e gjera të luftës politike 

kundër Perandorisë Osmane 

faza I (1878) Lidhja Shqiptare e Prizrenit 

faza II - nga Lidhja Shqiptare e Prizrenit 

deri te Shpallja e Pavarësisë 

mungesa e unitetit kombëtar 

krijohet vetëdija kombëtare 

Veçoritë letrare 

Ideologjia iluministe 

platformë ideologjike 

ngjallja e dashurisë për vendin 

krenaria për vlerat kombëtare 

ideja e bashkimit të të gjithë shqipëtarëve 

feja në shërbim të çështjes kombëtare 

krijohet letërsia kombëtare shqiptare 

Rilindja Kombëtare 

Përfaqësuesit 

De Rada 


Zef Serembe 

Zef Skiroi 

Anton Santori 

Gavril Dara 

Letërsia romantike tek 

arbëreshët e Italisë - veçoritë 

lindi dhe u zhvillua larg tokës mëmë 

thelbi shqiptar, mesazhi 

u zhvillua përkrah letërsisë italiane 

çlirimi kombëtar 

a. gjendja e robërisë në atdheun mëmë dhe shtypja e tyre nën 

burbonët 

b. drama e pakicës kombëtare 

u thellua karakteri patriotik dhe demokratik 

pasqyroi luftën për çlirim të popujve të tjerë 

Hapi II (diagrami i Venit) 

Nxënësit do të krahasojnë veçoritë e romantizmit evropian dhe atij shqiptar, si dhe do të shkruajnë në 

diagramin e Venit të përbashkëtat dhe të veçantat e tyre. 

Romantizmi 

evropian 

Romantizmi 

shqiptar 

236



Do të punohet në grupe për analizën e veprës “Këngët e Milosaos”. 

Secili grup do të lexojë informacionin e caktuar, do të zgjedhë informacionin e nevojshëm dhe do ta 

shpjegojë para klasës. 

Mësuesi/ja përgatit në tabelë skedën e analizës. 

Titulli: “Këngët e Milosaos” 

Autori: Jeronim de Rada 

Gjinia: poemë 

Struktura: ______________________________ 

Motivet: ________________________________ 

Mesazhet: ______________________________ 

Personazhet: ____________________________ 

Natyra: _________________________________ 

Gjuha: __________________________________ 

Metrika: _________________________________ 

Detyrë shtëpie: Lexoni fragmentin “Kënga I” dhe plotësoni kërkesën e ushtrimit 1. 

Tema 

Koment: 

“Këngët e 

Milosaos” 

(Ora I) 


• të komentojë fragmentin, duke u ndalur te prania e frymëzimit poetik, entuziazmi 

djaloshar; 

• të komentojë si komunikon poeti me lexuesin, mesazhi që përcjell te ai; 

• të komentojë duke u ndalur te natyra, lulëzimi i natyrës, paralelizmi me ndjenjën e 

dashurisë; 

• të gjejë fi gurat letrare dhe të shpjegojë funksionin e tyre. 





• Skeda e fragmentit, lexim i drejtuar, punë në grupe, rrjeti i diskutimit, ditari dypjesësh, 

tabela e fi gurave. 

Hapi I (skeda e fragmentit) 

Mësuesi/ja e nis orën e mësimit duke kontrolluar njohuritë e marra mbi poemën “Këngët e Milosaos” 

mbështetur te skeda e analizës së poemës. 


Lexohet poema Kënga I nga mësuesi/ja ose nga një nxënës. 

Më pas u kërkohet të ilustrojnë me vargje kërkesat e ushtrimit 1, që i kanë realizuar në shtëpi. 

Ripërtëritja e natyrës → (vargjet 1-3). 

Frymëzimi poetik → (4-13) 

Stina e pranverës → (14-24) . 

Kthimi i poetit në mjedisin familjar → (24 deri në fund). 

237


Për të zbërthyer kuptimin e Këngës I, nxënësit punojnë me rubrikën “Refl ektoni për kuptimin” edhe 

me ushtrimet 2, 3. 


Ushtrimi 4, punohet me teknikën Rrjeti i diskutimit. 

Po Pyetja Jo 

- A është poeti i zgjedhuri nga muza poetike për 

të përtëritur poezinë shqiptare 

Përfundimi: .................................................................................................................. 

Hapi IV (ditari dypjesësh) 

Në ushtrimin 5, nxënësit do të gjejnë vargjet ku duket entuziazmi djaloshar. 

Punohet me teknikën Ditari dypjesësh, të cilën mësuesi/ja e përgatit në tabelë. 

Vargjet 


Entuziazmi djaloshar për...... 

Në ushtrimin 6 nxënësit duhet të gjejnë vargjet dhe të bëjnë komentin e tyre. 

Vargjet 

“Ti vëzhgoje dhe s’kujtoje...” 


Poeti i drejtohet vetvetes me ti, por 

njëkohësisht edhe lexuesit ... 

Ushtrimi 7. Nxënësit formulojnë në libër mesazhin, i cili lexohet nga disa nxënës dhe vlerësohet 

formulimi më i saktë dhe i shprehur më bukur. 

Hapi V (punë në grupe, ditari dypjesësh, tabela e fi gurave) 

Punohet rubrika “Refl ektoni për gjuhën, stilin”. Nxënësit ndahen në disa grupe pune, në mënyrë që 

të punohen me të gjitha ushtrimet. 


Vargjet 



a) nënvizohen në libër fjalët kyç; 

b) gjendet epiteti antonimik dhe efekti i lidhjes kundërshtuese: e re - e moçme. 


Punohet me tabelën e fi gurave. 

Vargu Figura letrare Funksioni stilistik 

Similtudë 

Epitet 

Metaforë 

238


Hapi VI (shkrim i drejtuar, punë individuale) 

Nxënësit punojnë 5-7 minuta dhe çdo grup dëgjon punën e grupit tjetër duke plotësuar në tekst 

ose në fl etore. 

Mësuesi/ja shkruan njohuritë, si dhe plotëson skemën e strukturës (analizës). 

Punohet ushtrimi 11. Nxënësit parafrazojnë vargjet e dhëna. 

Ushtrimi 12, punohet në fl etoren e klasës. 

Detyra e shtëpisë. Punohet rubrika e kërkesës “Shkruani”. 

 

Shënim. 

Tema “Këngët e Milosaos” është parashikuar të zhvillohet në pesë orë. Mësuesi/ja duhet tì organizojë 

këto orë duke i lënë vend linjës “Të vëzhguarit”, si dhe duke shfrytëzuar pamjet që sjell libri dhe lidhjet 

e tyre me vargjet e poemës dhe të skedarit të muzikës. 

Tema 

Koment: 

“Këngët e 

Milosaos” 

(Ora II) 


• të interpretojë kuptimin mbi të cilin ngrihet forca e dashurisë; 

• të komentojë detajet paralajmëruese në poemë, figurat e intonacionit poetik, figurat 

e kuptimit; 

• të krahasojë fjalët në variantin origjinal, në arbërishten e vjetër me variantin e 

përshtatur në gjuhën e sotme. 





• Tabela e fi gurave, rrjeti i diskutimit, punë në grupe. 

Hapi I 

Lexohet detyra e shtëpisë – një prozë poetike ndërtuar mbi Këngën I vlerësohet punimi që sjell më 

bukur mjedisin dhe kohën, duke përdorur fjalë me ngjyrim arkaik. 

Hapi II (tabela e fi gurave, rrjeti i diskutimit) 

Nxënësit dëgjojnë fragmentin (Kënga V) dhe më pas punojnë ushtrimet 1 dhe 2. 

Plotësohet tabela e fi gurave të kuptimit. 

Vargu Figura kuptimore Funksioni kuptimor 

Përse të venë në det mendimet, 

zemra ime. 

simbol 

1. rreziku që i kanosej atdheut. 

2. Ringjallja e frymës, idealit patriotik. 

Mësuesi/ja dëgjon 2-3 mendime dhe shkruan në tabelë mendimin më të saktë, më të plotë. 

Ushtrimi 3. Mësuesi/ja zgjedh një nxënës për të punuar me këtë ushtrim (pranon dhe mendime të 

nxënësve të tjerë) dhe plotëson në tabelë. 

Lajtmotivi: Milosaos i ringjallet fryma patriotike (motivi patriotik). 

Në vargje shprehen qartë dhe me forcë shpirtërore idealet demokratike. 

239


Ushtrimi 4. Punohet me teknikën Rrjeti i diskutimit. 

Po Pyetja Jo 

Nxënësit argumentojnë përgjigjet e tyre duke ilustruar me vargje. 

Hapi III (punë me grupe) 


- Në ç’kuptim forca e dashurisë ngrihet mbi: 

Grupi I 

– rrezikun e luftës; 

Grupi II – përmbysjet natyrore; 

Grupi III – ndarjet klasore. 

Për të bërë interpretimin, nxënësit do të përdorin dhe subjektin e dy këngëve. 

Ushtrimi 6, diskutim i lirë. 

Hapi IV (punë në grupe, tabela e fi gurave letrare) 

Punohet me rubrikën “Refl ektoni për gjuhën dhe stilin” punë në grupe. 


- Dy betimet kundërshtojnë njëri-tjetrin apo 

shkrihen natyrshëm 

Shenjat paralajmëruese Funksioni kuptimor Realizimi gjuhësor 


Pyetja retorike Funksioni kuptimor Funksioni stilistik 


Thirrori Analiza gjuhësore Funksioni kuptimor/stilist 

Zgjidhen dy nxënës që të përshkruajnë cilësitë e Rinës dhe të Milosaos. 

Ndërkohë mësuesi/ja së bashku me nxënësit e tjerë punojnë ushtrimin 11. 

Mësuesi/ja shkruan në tabelë 

Nata 

Vasha 

Vasha e zemrës 

Epitetet 

e zezë 

foremadhja 

buzëhieshmen 

Si janë formuar dhe pse janë 

mbresëlënëse epitetet 

Nxënësit nënvizojnë në tekst me një vijë vargjet që mbartin nota romantike dhe me dy vija ato vargje 

që mbartin nota realiste. 

Punë me fjalorin 

Nxënësit lexojnë të dyja variantet për disa minuta dhe plotësojnë fjalorin në libër. 

Në fund të orës lihen 2-3 minuta në dispozicion për leximin shprehës. Për të ngjallur emocionin e 

nevojshëm, mund tù jepet disa nxënësve për ta parapërgatitur. 


Detyrë shtëpie: Përshkruani Milosaon duke u mbështetur në të dyja këngët. 

 

240


Tema 

Bukuria - 

Koment 

(Ora I) 


• të identifikojë ciklin poetik si lloj poetik të zhvilluar në kohën e romantizmit shqiptar; 

• të komentojë ciklin “Bukuria” duke u ndalur te: 

tematikat e ndryshme brenda ciklit, 

strukturat e ndryshme metrike, 

koncepti për bukurinë hyjnore dhe atë tokësore; 

• të përshkruajë vashën me tiparet e përgjithshme; 

• të hetojë në tekst për të gjetur fi gurat më të përdorura: epitetet, krahasimet, 

metaforat etj.; 

• të analizojë veçoritë gjuhësore që ndihmojnë zbërthimin kuptimor; 

• të parafrazojë disa vargje. 





• Stuhi mendimesh, lexim i drejtuar, punë në grupe - tabela e fi gurave, pema e 

mendimit. 


Mësuesi/ja e fi llon mësimin duke recituar vargje të Naim Frashërit. Shkruhet në dërrasë emri i poetit 

dhe nxiten nxënësit të fl asin rreth tij. 

Mësuesi/ja sjell informacion shtesë duke shkruar në tabelë. 

Lulet e verës 

Bagëti e Bujqësi 

fi gura më përfaqësuese e Rilindjes sonë Kombëtare 

poet 

Historia e Skënderbeut 

veprat 


atdhetar 

Qerbelaja 

mendimtar 

Ëndërrimet (Tehajylat) 

mësues popullit shqiptar 

Hapi II (punë e pavarur, pema e mendimit) 

Lihen nxënësit të lexojnë për disa minuta informacionin në libër dhe plotësojnë së bashku me 

skemën. 

Larmia e formave poetike 

(rima, ritme, strofa, vargje) 

Veçoritë e poemës 

Përpjekje për vargëzim 

në gjuhën shqipe 

Motivet 

meditativ- fi lozofi k erotik atdhetar 

Panteizmi 

(Zoti i shtrirë kudo në univers) 

= Zoti = Bukuria (ana etike) Zoti = Atdheu (ana patriotike) 

= 

241



Mësuesi/ja i njeh nxënësit me kërkesat e ushtrimit 1, mandej për disa minuta i lë të lexojnë ciklin dhe 

të zgjidhin detyrën. 

Hapi IV (punë në grupe, tabela e fi gurave) 

Punohet me rubrikat “Refl ektoni për gjuhën dhe stilin”. 

Grupi I – ushtrimi 6, do të punohet me tabelën. 

Figura letrare Ndërtimi gjuhësor Funksioni kuptimor mbresëlënës 

emër 

Perëndi e bukurisë 

Perëndia bukuroshe 

Grupi II – ushtrimi 7, mund të punohet në tekst. 

Grupi III – ushtrimi 8, do të punohet me tabelën e mëposhtme. 

Vargjet Dallimi gjuhësor Dallimi kuptimor 

Përcaktues i emrit në grupin emëror. 

Përcaktor i shprehur me mbiemër 

të formuar me prapashtesën 

përkëdhelëse -oshe. 

Dëgjohen dhe vlerësohen përgjigjet e nxënësve për tri ushtrimet. 

Grupi emëror përdoret si sinonim i 

fjalës dashuri 

Përdoret si epitet, ku shprehet 

qëndrimi i poetit ndaj Perëndisë. 

Grupi IV - ushtrimi 9, punohet në tabelë. Mësuesi/ja përgatit tabelën dhe u jep mundësi nxënësve 

të përgjigjen. 

Vargu Funksioni stilistik Kuptimi konkret 

Dhe ajo, Ti është bërë. 

Kuptimi simbolit. 

Grupi V - ushtrimi 10. Për këtë ushtrim mund të punohet vetëm strofa a. Nxënësit punojnë në 

tekst. Mësuesi/ja e kërkon përgjigjen nga nxënës të nivelit mesatar dhe të nivelit të lartë. 

Grupi VI - ushtrimi 11. Me këtë ushtrim nxënësit do të njohin edhe një veçori të gjuhës së poetit, 

që është ndikimi nga poezia popullore (konceptimi popullor). 

Konceptimi popullor – nota tragjike komike – funksion stilistik (për nxënësit e nivelit të lartë). 

Për shpjegimin e skemës mësuesi/ja aktivizon nxënës të të tri niveleve. 

Grupi VII - ushtrimet 12 dhe 13, që tregon përdorimin e ë-së fundore. Nxënësit lexojnë kërkesën, 

mësuesi/ja shkruan në tabelë. 

përdorim i saj në toskërishte 

ë-ja fundore 

sjell ndryshime në theksin e fjalës 

Ushtrimi 14 - nxënësit e nivelit bazë dhe mesatar përcaktojnë llojin e rimës, strofës. 


Detyrë shtëpie: Parafrazoni fragmentin 15. 

242


Tema 

“Bukuria” 

Koment: 

(Ora II) 


• të lexojë një ese dhe të refl ektojë për argumente të ndryshme; 

• të plotësojë skedën e analizës së ciklit poetik; 

• të shfaqë opinionin e tij për konceptin e bukurisë. 


• Teksti i nxënësit, mjete shkollore, shkumësa. 



• Skeda e analizës së veprës, hap pas hapi, argumentim, ruaje fjalën e fundit për mua, 


Hapi I (skeda e analizës së veprës) 

Mësimi nis me analizën e fragmenteve nga cikli poetik “Bukuria”. 

Titulli:____________________________________________________ 

Autori:____________________________________________________ 

Gjinia:____________________________________________________ 

Tematika:_________________________________________________ 

Motivet:___________________________________________________ 

Mesazhi:__________________________________________________ 

Sistemi i personazheve:_____________________________________ 

Gjuha:____________________________________________________ 

Stili:______________________________________________________ 

Figurat letrare:_____________________________________________ 

Analiza metrike-ritmike:______________________________________ 

Nxënësit plotësojnë skedën për veçoritë e ciklit poetik. Ata do tì ilustrojnë mendimet me vargjet 

përkatëse. 

Për veçorinë e sistemit të personazheve, nxënësit do të lexojnë detyrën e shtëpisë. Ata vlerësojnë 

punën e njëri-tjetrit. 

Hapi II (hap pas hapi) 

Punohet rubrika “Thelloni njohuritë” me teknikën Hap pas hapi. 

Nxënësit lexojnë esenë e Ndre Mjedës: “Të shprehurit poetik të bukurisë”, me qëllim që t’u përgjigjen 

pyetjeve të ushtrimeve 1 deri në 4. 

Ushtrimi 1. 

a) nxënësit lexojnë dhe nënvizojnë në ese mënyrat që përdor poeti për të shprehur bukurinë. 

b) Naimi bukurinë e ka shprehur si bukuri hyjnore (Çdo vent që të ketë zënë/ Atje faqet perëndia/ 

... / dhe ajo ti është bërë); 

dhe si bukuri tokësore (Pashë pjeshkëtë në fl etë,/ pa mù mejtua gjiri yt), por ato janë në lidhje të 

pandashme dhe të përjetshme. 

Ndihmohen nxënësit të bëjnë krahasimin ndërmjet konceptit për dashurinë te Mjeda dhe te Naimi. 

Punohet hap pas hapi me ushtrimet e tekstit. 

Ushtrimi 3. Nxënësit nënvizojnë fjalitë ku shprehet se bukuria ka lidhje me të vërtetën. 

243


Hapi III (argumentim) 

Punohet rubrika “Argumentoni opinionin tuaj”. 

Nxënësit lexojnë thëniet e njerëzve të shquar për bukurinë dhe i komentojnë ato, duke zgjedhur 

shprehjen që iu pëlqen më shumë. 

Hapi IV (ruaje fjalën e fundit për mua, ditari dypjesësh) 

Punohet rubrika “Shkruani”. Nxënësit do të punojnë të pavarur në tekst. Secili nxënës do të shkruajë 

dy argumente pro për shprehjen që zgjodhi, dhe dy kundër për atë që nuk zgjodhi (punohet me teknikën 

“Ruaje fjalën e fundit për mua”). 

Mësuesi/ja zgjedh nxënësin që do të lexojnë shprehjet e zgjedhura. 

Diskutohet nga nxënësit e tjerë për argumentet e sjella. Në fund, thotë argumentet e tij nxënësi që 

ka zgjedhur shprehjet. 

1. 

2. 

 

Shprehja 

Komenti 

Detyrë shtëpie: Gjeni në fragmentet e dhëna fi gurat letrare më të përdorura dhe të analizojnë 

veçoritë gjuhësore. Klasa mund të ndahet në dy grupe. 

Tema 

Nga romantizmi 

te poezia e re 

“Metamorfozis” 

(ora I) 



• të identifi kojë poezinë satirike (me temë atdhetare) si lloj lirik poetik; 

• të bëjë lidhjen ndërmjet kontekstit historik dhe mesazhit që përcjell poeti; 

• të komentojë poezinë duke u ndalur te: motivet e poezisë, zgjidhja stilistike e 

vetëdemaskimit, karakteri tragjik-komik sarkastik dhe tragjik-komik. 




• Skeda e krahasimit, stuhi mendimesh, Di/ Dua të di/ Mësova, punë në grupe, 

punë e drejtuar, ditari dypjesësh, lexim i drejtuar, tabela e fi gurave. 

Hapi I (skeda e krahasimit) 

Kjo orë mësimi do të nisë me vështrim krahasues midis dy poetëve të Rilindjes. 

Konteksti historik De Rada Naim Frashëri 

Hapësira 

Gjinia 

Tematika 

Motivet 

Mesazhet 

Gjuha 

Stili 

Analiza metrike-ritmike 

... 

244 

Shënohen në tabelë të dhënat.


Hapi II (stuhi mendimesh, Di/ Dua të di/ Mësova, punë në grupe) 

Mësuesi/ja u lexon nxënësve vargje nga Fishta, të njohura prej tyre. Pastaj zhvillon me nxënësit 

teknikën Stuhi mendimesh, për të rikrijuar njohuritë që kanë marrë. 

- Kush është Gjergj Fishta 

Për të thelluar njohuritë mësuesi/ja zhvillon teknikën Di/ Dua të di/ Mësova. 

Grupi I – jeta e Gjergj Fishtës; 

Grupi II – vepra e tij; 

Grupi III – veçoritë e poezisë satirike. 

Nxënësit, të ndarë në tri grupe, lexojnë informacionin dhe shënojnë në anë të tekstit shenjën 

përkatëse. Mësuesi/ja përgatit tabelën në dërrasën e zezë. 

Di (√) Dua të di () Mësova (+) 

Pasi plotësohet tabela me informacionin, nxënësit orientohen të lexojnë rubrikën “Reflektoni kuptimin”. 

Konteksti historik për poezinë Metamorfoza. 

Zbulojnë arsyet e këtij qëndrimi - Kleri katolik – kritika kundër regjimit të Zogut – lëvizje popullore 

kundër tij etj. 

Hapi III (punë e drejtuar) 

Mësuesi/ja e lexon poezinë Metamorfoza dhe u jep detyrë nxënësve ushtrimin 1. 

Gjatë leximit të poezisë nxënësit nënvizojnë vargjet, ku Fishta shpall se ai është ndeshur me armiqtë 

e Shqipërisë (Shqypnija kufij ma s`ka ... fis kam ma t`fortin/ e vlla bujarin,/ Për at me barkun,/ 

Për erz kam arin). 

Lexohen vargjet, nxënësit bëjnë një përcaktim të Fishtës, si: 

- fi gurë e shquar intelektuale, 

- poet kombëtar, 

- françeskan. 

Sigurohet pjesëmarrja e nxënësve të tri niveleve. 

Ushtrimi 2. Nxënësit shkruajnë në libër vargje ku goditen veset e shqiptarëve. 

Hapi IV (ditari dypjesësh, punë në grupe, tabela e fi gurave të kuptimit) 

Ushtrimi 3. Punohet me rubrikën “Refl ektoni për interpretimin”. Mësuesi/ja shkruan në tabelë 

tri motivet. Një motiv për çdo grup. 

Motivi 

Interpretimi i nxënësve 

Grupi I - Tradhtia e idealit kombëtar. 

Grupi II - Tragjikomedia e patriotizmit. 

Grupi III - Interesi personal mbi atë të përgjithshëm. 

Ushtrimi 4. Secili grup i interpreton vargjet sipas motiveve duke i lidhur me aktualitetin. Diskutohet 

për punën e paraqitur nga çdo grup. Duhen shmangur përsëritjet, fjalët sinonime gjatë interpretimit. 

Nxënësit interpretojnë shkurt, qartë dhe me shembuj konkretë. 

245


Hapi V (ditari trepjesësh, punë në grupe) 

Punohet në grupe me rubrikën “Refl ektoni për gjuhën dhe stilin”. 

Grupi I - Ushtrimi 5. 

Vargjet Ironia Satira 

Grupi II - Ushtrimi 6. 

Nxënësit gjejnë në poezi detaje që përshkallëzojnë satirën. 

Vargjet ku shprehet shitja e identitetit 

Konteksti 

Grupi III - Ushtrimi 7, Ky është ushtrim për nxënësit e nivelit të lartë. 

Mësuesi/ja shkruan në tabelë, ndërsa nxënësit punojnë në fl etore. 

Regjistri stilistik 

Vargjet Tragjikomike Sarkastike 

 

- Në fund të orës së mësimit nxënësit lexojnë përgjigjet e tyre. 

Mësuesi/ja bën vlerësimin e punës dhe përgatitjes së tyre. 

Detyrë shtëpie: Kriza e ka mbuluar botën shqiptare dhe e ka bërë Fishtën aq hidhnak. Interpretoni 

si përshkallëzohet shqetësimi i Fishtës. A ka paralajmërime Ç’ndikim ka te lexuesi 

Imagjinoni veten tuaj një fi gurë të shquar të Shqipërisë. Cili do të ishte reagimi juaj 

ndaj fenomenit të pseudopatriotizmit. 

Tema 

Koment 

“Metamorfozis” 

(Ora II) 


• të krahasojë sesi përcillen mesazhet e kësaj poezie me ato të një poezie tjetër 

me të njëjtën temë; 

• të hetojë në tekst për të gjetur shprehje frazeologjike dhe fjalë të urta të 

karakterit 

popullor dhe të pasurojë fjalorin me to; 

• të lexojë në mënyrë shprehëse, duke ruajtur tonin sarkastik të poezisë; 

• të vëzhgojë foto të ndryshme për të zbuluar në to elemente të kohës; 

• të bëjë një përshkrim objektiv dhe subjektiv. 



• Teksti, mjete shkollore, shkumësa me ngjyra. 


• Pema e mendimit, vështrim krahasues, puna me fjalorin, lexim shprehës, diskutim 

mbi foton. 

Hapi I (pema e mendimit) 

Mësuesi/ja bën një përmbledhje të njohurive, që nxënësit të dallojnë veçoritë e poezisë romantike 

nga ajo realiste. 

246


Metamorfoza, Fishta 

konteksti historik konteksti letrar 

realiteti i kohës kur jetoi 

opozita e klerit katolik ndaj regjimit 

goditjet e prirjeve anadollake 

motivet 

notat realiste 

fi gurat e kuptimit 

regjistri tragji-komik 

ironia 

sarkazma 

Hapi II (vështrim krahasues) 

Do të punohet me teknikën “Vështrim krahasues” (shikoni ushtrimin 8, në faqen 282). Bëhet 

krahasimi mes poezive “Metamorfoza” dhe “Gjuha shqype”. Nxirren në pah mjetet me të cilat realizohet 

toni polemizues te poezia I dhe himnizues te poezia II. 

Për të bërë krahasimin mësuesi/ja aktivizon nxënësit nga vendi dhe vetë plotëson në tabelë. 

Hapi III (puna me fjalorin, lexim shprehës) 

Nxënësit punojnë të pavarur në libër me rubrikën “Punë me fjalorin” për 5 minuta. Mësuesi/ja pas 

përfundimit aktivizon nxënës të tri niveleve. 

Punohet edhe me rubrikën “Lexim shprehës”, mësuesi/ja përzgjedh dy nxënës për të lexuar. Nxënësit 

e tjerë vlerësojnë se cili prej tyre bëri lexim shprehës. 

Hapi IV (vëzhgim, diskutim mbi foton) 

Lexohet informacioni për skedarin e fotografi së dhe mbi bazën e të dhënave të skedës vëzhgohen 

dhe diskutohet mbi fotografi të. 

Nxënësit vëzhgojnë foton e parë dhe u përgjigjen dy pikave të kësaj rubrike. 

Nxënësit punojnë të pavarur. Mësuesi/ja dhe nxënësit dëgjojnë përshkrimet për të njëjtën foto nga 

dy nxënës dhe në fund të orës mësuesi/ja i vlerëson këta nxënës. 

Tema 

Simbolizmi. 

“Himni i 

bukurisë” 

(Ora I) 


• të identifi kojë poezinë simbolike si lloj lirik i tekstit poetik; 

• të krahasojë veçoritë e realizimit me ato të simbolizmit; 

• të bëjë lidhjen ndërmjet një të dhëne biografi ke dhe krijimtarisë së autorit; 

• të komentojë poezinë duke u ndalur te imazhet poetike dhe te koncepti i bukurisë. 




• Stuhi mendimesh, pema e mendjes, lexim i drejtuar, vështrim krahasues, punë në grupe. 



Mësimi do të nisë me rikujtimin e njohurive që kanë marrë nxënësit për poezinë. 

247


Do të aktivizohen dy nxënës për të plotësuar njohuritë. 

Teksti poetik 

Llojet epike 

Llojet lirike 

Lirika përshkruan gjendjen e poetit 

Moderne – hyn në thellësi të 

vetëdijes, zbulon botë me imazhe, 

përjetime emocionale 


Nxënësit lexojnë për disa minuta informacionin për simbolizmin dhe e sistemojnë atë te Pema e mendjes. 

Këtë informacion mësuesi/ja e rëndit në skemën e mëposhtme. 

Simbolizmi 

Llojet: lirikë dashurore, atdhetare, 

peizazhi, meditative, fi lozofi ke 

Tradicionale dhe moderne 


estetika e poezisë simbolike 

u shfaq në Francë, 

në vitet `80 të shek.XIX 

u përhap në poezi 

tradicionale moderne simbolike 

rrymë letrare që nuk ka 

të bëjë as me realitetin, as 

me prozën 

shmangu heroin lirik 

Poezia nuk është: 

- predikim (moral, fi lozofi k, politik) 

- analizë psikologjike e vetvetes 

- përshkrim i realitetit të jashtëm 

Poezia duhet të evokojë: 

- fi gura 

- ritme 

- ndjesi 

- emocione 

}që lidhen me përjetimet 

e brendshme të qenies 

vargu i lirë 

Natyra dhe kuptimi i simbolit: 

duhet t’i veshë objektet 

me kuptime të mistershme 

- tì kthejë në simbol 

248 

- poezia fi ton harmoni të pastër, të ngjashme me muzikën; 

- priret për t’u bërë muzikë; 

- stimulon shqisat dhe intelektin e lexuesve; 

- ndërmjet fantazisë zbulon atë që fshihet nga bashkimi i tingujve/ ritmeve/ fjalëve; 

- ndikim të madh në vizionin simbolist kishte piktura.



Mësuesi/ja ka përgatitur për çdo nxënës skedën e mëposhtme ose e shkruan këtë skedë në 

dërrasën e zezë dhe nxënësit e plotësojnë në fl etoret e tyre. 

Tema: 

Natyra/përshkrimet: 

Heroi lirik: 

Vargu: 

Ritmi: 

Poezia romantike Poezia realiste Poezia simbolike 

Hapi IV (lexim i drejtuar, punë në grupe) 

Nxënësit ndahen në tri grupe: 

Grupi I – Jeta e Bodlerit. 

Grupi II – Vepra e Bodlerit. 

Grupi III – Rubrika “Indo plus”. 

Nxënësit lexojnë informacionin dhe e riprodhojnë atë. 

Lexohet nga një nxënës ose nga mësuesi/ja poezia “Himni i bukurisë”. 

Mësuesi/ja u drejton nxënësve këto pyetje: 

- A ka lidhje kuptimore midis titullit dhe përmbajtjes 

- Si do ta interpretoni foton “Muza e Bodlerit” në lidhje me përmbajtjen e poezisë 

Nxënësit japin përgjigjet e tyre, të cilat vlerësohen. 

Hapi V (punë me tekstin) 

Punohet rubrika “Refl ektoni për kuptimin”. 

• Ushtrimi 1. Punohet me detaje që realizojnë kundërvënien kuptimi – imazhi. 

• Zbret nga qielli / del nga ferri i zi 

• Demoniak e hyjnor 

• Krim i ulët / lumturi 

• Njëlloj si gota e verës 

Evokon aromë, shije, ndjesi, emocion. 

kur zbret në kraharuar 

Nxënësit fl asin për imazhin që përftojnë dhe karakterin e bukurisë sipas imazhit të dhënë. 

• Ushtrimi 2. Për t’i dhënë përgjigje nxënësit i referohen pemës së mendimit – marrëdhëniet 

e fshehta të një objekti real me objektet e tjera zbulon atë që fshihet nga bashkimi i pikturës/ tingujve/ 

ritmeve/ fjalëve: përhap – fl lad 

parfume – plot aromë 

si muzg – ngjyrat 

si agim – emocion 

• Ushtrimi 3. Për këtë ushtrim nxënësit do të zgjedhin në vargjet e poezisë. 

Kureshtia Detajet në vargje Shpreh 

kuptim të mistershëm 

simbol 

249


Punë në grupe 

Grupi I – ushtrimin 4, punohet me skemën. 

Bukuria – imazhet 

e pasosura. 

Grupi II – ushtrimin 5. 

Sirena Përshkrimi Funksioni kuptimor 

kuptim të mistershëm 

simbol 

Grupi III – ushtrimin 6, Bukuria – Fytyrat e njëpasnjëshme që merr në vargjet e Bodlerit. 

Plotësohen në tabelë përgjigjet e çdo grupi. 

Në fund të interpretimit që do të bëjnë nxënësit sipas grupeve shohin dhe vetë se bukuria është një 

koncept dualist për poetin. 

 

Detyrë shtëpie: Bëni një përshkrim subjektiv për përjetimet që ndjeni kur lexoni 

“Himni i bukurisë”. 

Tema 

Koment - 

“Himni i 

bukurisë” 

(Ora II) 


• të komentojë poezinë, duke u ndalur te koncepti dualist i bukurisë, kuptimet e 

nëntekstit; 

• të shfaqë opinionin për bukurinë; 

• të shpjegojë përdorimin e antitezave, harmonizimin e shijeve, tingujve, ngjyrave si 

veçori të simbolizmit; 

• të bëjë analizën metrike, funksionin e fi gurave tingëllore; 

• të krahasojë me shkrim se si konceptohet artistikisht bukuria në një poezi romantike 

dhe në një poezi simbolike. 





• Pema e mendjes, ditari dypjesësh, lexim i drejtuar, punë në grupe, tabela e figurave 

të kuptimit, analiza metrike, punë e pavarur, koment krahasues. 


Mësuesi/ja shkruan në tabelë titullin e poezisë “Himni i bukurisë” dhe plotëson pemën e mendjes. 

Kuptime të mistershme 

Poezi simbolike 

Lirikë moderne 

e Pasosura 

Bukuria 

“Himni i bukurisë” 

Kundërvënie kuptimi 

250 

fytyra imazhe të njëpasnjëshme 

imazhe përjetime emocione



Punohet rubrika “Refl ektoni për interpretimin”. Për këtë rubrikë mësuesi/ja aktivizon katër nxënës. 

Çdo nxënës punon njërin nga ushtrimet, përkatësisht ushtrimet 7, 8, 9 dhe 10. 

• Ushtrimi 7, punohet me tabelën. 

Vargjet 


Marrin pjesë edhe nxënës të tjerë në interpretim, argumentim dhe shtjellim. 

• Ushtrimi 8, punohet me tabelën. Zgjidhen vargjet që nënkuptojnë se Bukuria është estetikë, 

fi lozofi , por edhe parim veprues i botës, si dhe argumentohet zgjidhja e bërë. 

Bukuria është: Vargjet Argumento 

Estetikë 

Syri yt demoniak dhe hyjnor 

në dritë të syrit zjarr dhe dëborë 

Filozofi 

Mbjell paqe edhe mjerim 

Parim veprues 

Se ti drejton gjithçka 

• Ushtrimi 9. 

Mesazhet Vargjet Natyra e simbolit 

Ritëm, parfum, dritë 

Stimulon shqisat dhe intelektin e 

lexuesit 


Ti mbjell paqe 

edhe mjerim 

Vargjet 

Shtjelli i idesë 

Bukuria është synim i njeriut dhe ndëshkim 

• Ushtrimi 11. Shfaqni opinionin tuaj për bukurinë. Realizohet linja “Të fl asim”. 

Mësuesi/ja për këtë ushtrim përzgjedh dy nxënës të nivelit të lartë. 

Hapi III (punë në grupe, tabela e fi gurave të kuptimit) 


• Grupi I, punon me ushtrimin 12. 

Mesazhet Figura e kuptimit Funksioni kuptimor/vargjet 

Bukuria ka karakter të dyfi shtë antiteza 

(dualist) 

• Grupi II, punon me ushtrimin 13. 

Vargu Figura kuptimore Funksioni kuptimor/funksioni 

stilistik 

Nxit për krim të ulët dhe kall lumturi 

Njësoj si gota e verës kur zbret në 

kraharor 

krahasim 

• Grupi III, punon me ushtrimin 14. 

Bukuria ka aftësi transformuese. (E bën këtë ferr të zi disi më pak të zi - vargu IV, strofa e fundit; edhe 

sikur ajo vetë të ketë dalë nga ferri i zi - vargu i fundit.) 

251


• Grupi IV, punon ushtrimin 15. 

Formoni grupin emëror dhe shpjegoni zgjedhjen tuaj. 

Të gjitha përgjigjet e nxënësve (përfaqësues të çdo grupi) shënohen në tabelë duke plotësuar 

mesazhet për gjuhën dhe stilin e poezisë “Himni i bukurisë”. 

Hapi IV (analiza metrike) 

Punohet me analizën metrike-ritmike. Përgjigja u kërkohet nxënësve sipas niveleve. 

- strofa dhe rima – niveli bazë; 

- figura tingëllore – funksioni ritmik, efekti emocional – niveli i mesëm; 

- struktura e posaçme e poezisë – niveli i lartë. 

Hapi V (punë e pavarur, koment krahasues) 

Punohet 10 minuta në punë të pavarur për të krahasuar mënyrën poetike të N. Frashërit me atë 

të Bodlerit për të shprehur të Bukurën. Dëgjohen dy komente krahasuese. Nëse nuk ka kohë për të 

mbaruar këtë detyrë në klasë, mund të merret si detyrë në shtëpi. 

- Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës të të tria niveleve. 

Tema 

Poezia e re 

Koment - 

“Karuseli” 


• të identifi kojë poezinë meditative si lloj lirik i tekstit poetik; 

• të komentojë poezinë duke u ndalur tek: imazhet poetike, elementet realiste me ato 

fi lozofi ke, kuptimet e nëntekstit, rimarrja e detajeve, intonacionet ngjitëse/zbritëse; 

• të interpretojë fi gurën e metaforës së ciklit jetësor dhe të epitetit metaforik; 

• të krahasojë me shkrim sesi konceptohet bukuria në një poezi romantike dhe në 

një poezi simbolike. 


• Teksti i nxënësit, mjete shkollore, shkumësa, shirita letre me thënie të Rainer Maria Rilke. 


• Ditari dypjesësh, lexim i drejtuar, punë në grupe, tabela e figurave të kuptimit, 

bisedë. 


Hapi I (ditari dypjesësh) 

Mësuesi/ja paraqet në tabelë, thëniet e mësimit (të shkruara në shirita letre). 

Plotësohet ditari dypjesësh. 

Thënia 

“Nëse dita juaj ju duket e varfër, nuk keni pse e akuzoni ditën. 

Akuzoni veten që s’jeni aq poet sa t’i bëni tuajat pasuritë e saj”. 

“Poeti ka nevojë vetëm për një gjë: për vetmi. Për vetminë e vet 

të brendshme. Të hyjë thellë në vetvete dhe, aty, të mos takojë 

për orë të tëra askënd, ja çfarë i duhet të arrijë”. 


252



Klasa ndahet në dy grupe. Njëri grup merret me jetën dhe veprën e Rilkes, ndërsa grupi tjetër merret 

me leximin e rubrikës “Info plus”. 

Nxënësit pasi kanë nënvizuar informacionin në tekst, fl asin për poetin dhe konceptin e tij për 

poezinë. 

Hapi III (lexim shprehës) 

Lexim i poezisë “Karuseli”. Nxënësit kujtojnë kuptimin e fjalës karusel. Mësuesi/ja ose një nxënës 

lexon poezinë. Punohet me rubrikën “Refl ektoni për kuptimin”. 

• Ushtrimi 1. Nxënësit gjejnë detajet realiste të poezisë dhe shpjegojnë ndjesinë që përjetojnë në 

momentin që shtypet butoni dhe karuseli ndalon. 

• Ushtrimi 2. Nxënësit punojnë të pavarur për të gjetur detajet poetike. 

Detajet poetike Jeta e gjallë në lëvizje Lumturia e jetës 

• Ushtrimi 3. Zbulohen vargjet që sjellin prishjen e harmonisë dhe kuptimin e kësaj lumturie, si dhe 

komentohen vargjet. 

Vargjet 

... vajza si drita, që moshën më sè kanë 

... vështrimin hedhin larg, diku përpara ... 

gjithçka shkon, nxiton për të mbaruar 


“Re e zezë që prish harmoninë dhe kuptimin e kësaj 

lumturie.” 


Punohet me rubrikën “Refl ektoni për interpretimin”. 

Grupi I - ushtrimi 4. 

Nocioni kohë, detajet Faktor (+) apo (-) Roli i përshkrimit 

Grupi II - ushtrimi 5, punohet me tabelën e fi gurave kuptimore. 

Vargu Figura e kuptimit Funksioni kuptimor Funksioni stilistik 

Grupi III - ushtrimi 6, punohet me tabelën. 

Fjalia 

Ky realitet është zhgënjyes ... 

Interpretimi 

Nxënësit dëgjojnë dhe mbajnë shënime për punën e kryer të çdo grupi. 

Mësuesi/ja plotëson në tabelë mendimet e çdo grupi. 

Hapi V (ditari dypjesësh, tabela e fi gurave të kuptimit) 

Punohet rubrika “Refl ektoni për metrikën”. Mësuesi/ja u rikujton nxënësve se ç’funksion luan ritmi, 

efekti i përsëritjes së tingujve, ngjyrave në poezinë simbolike. 

• Ushtrimi 7. Lexohet nga një nxënës dhe mësuesi/ja dëgjon perceptimin e nxënësve si lexues të 

efektit që krijon përsëritja, rimarrja e të njëjtit varg. 

Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjen: - Çfarë efekti ka ritmi 

- Muzika nuk mbetet një stoli, ajo bën lidhje midis materiales dhe shpirtërores. 

• Ushtrimi 8, punohet me teknikën Ditari dypjesësh. 

253


Vargjet 

Dhe gjithçka shkon, nxiton për të mbaruar, 

vërtitet, rrotullohet pa qëllim 

Shpërthen, jehon e shuhet 

(kurbë zbritëse) 


Thyerja e tonit gazmor fi llestar, që hapte poezinë. 

Prishje të harmonisë dhe lumturisë 

Nëse është e nevojshme, mësuesi/ja plotëson te “Komenti” argumentin e nxënësve. 

• Ushtrimi 9. Një nxënës lexon ushtrimin dhe gjatë kohës që nxënësit mendohen për të dhënë një 

interpretim, mësuesi/ja përgatit tabelën dhe shkruan. 

Vargu Figura e kuptimit Funksioni kuptimor 

Metafora (fi gura të kuptimit) 

shkallëzim zbritës 

Zbulohet kuptimi i jetës dhe i 

vdekjes 



Grupi I – ushtrimi 10. Nxënësit nënvizojnë fjalë dhe shprehje që tregojnë lëvizje, dinamizëm, 

energji: me furi, vërdallë vjen, kanë guxim të madh në sy, edhe një dre krejt si në pyll, një çupë me sy 

blu – e bukur yll, një çun bardhosh luanin kalëron, kapur fl ur. 

Grupi II – ushtrimi 11. Nxënësit nënvizojnë fjalë dhe shprehje që tregojnë ndërprerje, pushim, 

mbarim: në fund ndalon, (një dre), por veç se ka samar, luani ... gjuhë tregon, moshën më sè kanë për 

këtë vrap kuajsh; gjithçka shkon, nxiton për të mbaruar, ... shuhet e harruar. 

Nxënësit nënvizojnë në tekst, gjatë kohës që përgatiten për t’iu përgjigjur mësuesi/ja shkruan në tabelë. 

Pasi grupet kanë përfunduar punën, punohet ushtrimi 13. Nxënësit bëjnë lidhjet kuptimore mes 

këtyre serive të fjalëve dhe zbulojnë mesazhin, që vjen nëpërmjet karuselit, që simbolizon jetën që 

karakterizohet nga lëvizjet, vrulli, por që vjen çasti dhe ndalon (vdekja). 

Detyrë shtëpie: Jepet detyrë nga rubrika “Shkruani”. Krijoni një tekst me varg të lirë ose një prozë 

poetike duke u mbështetur tek imazhet e dhëna në libër. 

 

Tema 

Koment: 

“Vdekja e 

Nositit” 



• të identifi kojë poezinë fi lozofi ke si lloj lirik i tekstit poetik; 

• të komentojë poezinë, duke u ndalur te: kuptimi fi llestar i poezisë dhe kuptimet 

e fshehta fi lozofi ke, misioni i poetit dhe vetëfl ijimi, cikli i trashëgimisë; 

• të gjejë fi gurat simbolike, të interpretojë funksionin kuptimor. 


• Teksti i nxënësit, mjete shkollore, vëllimi poetik i Lasgush Poradecit. 


• Lexim i drejtuar, punë në grupe, tabela e fi gurave të kuptimit. 


Nxënësit njihen me temën e re të mësimit: komenti i poezisë “Vdekja e Nositit”, poezi simbolike 

- fi lozofi ke. Para se të komentohet poezia, mësuesi/ja i njeh nxënësit me disa të dhëna për jetën dhe 

veprën e Lasgush Paradecit, si dhe me veçoritë e stilit të tij: 

a. mbështetja te poezia moderne; 

b. solli në poezinë shqipe fi guracion origjinal dhe përdorim gjuhësor të veçantë; 

c. temat kryesore: 1. dashuria në kuptimin ndjesor, 

në kuptimin fi lozofi k: për natyrën, vendlindjen, femrën, 

artin, të bukurën. 

254


2. vetëflijimi: 

ç. fi gurat simbolike janë: Nositi, Gjeniu i anijes; 

d. mjedisi: liqeni ku plekset ndeshja e njeriut me natyrën dhe vetveten, racën njerëzore; 

e. mesazhi poetik – ideali i përjetësisë; 

ë. fi gurat kryesore: simboli, metafora, epiteti. 

Poezinë e lexon mësuesi/ja ose një nxënës. Punohet me rubrikën “Refl ektoni për kuptimin”. 

Nxënësit punojnë të pavarur ushtrimin 1 dhe lexojnë vargjet ku shprehet: 

a) dhembja brenda vetes (strofa I, II); 

b) fl ijimin për hir të trashëgimisë (strofa III, IV); 

c) arritja e idealit (vargu i fundit i strofës IV); 

d) dhembja përballohet me gaz (3 strofat e fundit). 

• Ushtrimi 2. Punohet në tabelë me teknikën Ditari dypjesësh. 

Vargu 

Me zjarr ju fl as, me zjarr 

Kuptimi 

Kuptimi, përsëritja, retiçenca, artikulacioni 

Mësuesi/ja shkruan te kolona e dytë (kuptimi) sugjerimet e nxënësve. 

Hapi II (punë me grupe) 

Punohet ushtrimi 3 i rubrikës “Refl ektoni për interpretimin”. 

Mësuesi/ja u shpjegon paraprakisht nxënësve një karakteristikë të nositit (pelikanit), një zog uji, që 

vetëfl ijohet për të ushqyer zogjtë e vet. Në kuptimin fi llestar kemi të bëjmë me dhimbjen fi zike të zogut. 

rrëfi mi në vetën e parë 

Poezia 

fl et Nositi, që simbolizon poetin ligjëron dhimbjen e vet, e cila është dhimbje shpirtërore dhe 

lidhet me vetësakrifi kimin e poetit 

Mësuesi/ja i ndan nxënësit në grupe pune. Secilit grup i jep nga një detyrë ose nga një ushtrim. 

Nxënësit duhet të gjejnë: fjalët kyç – detajet realiste – kuptimin fi llestar – kuptimet e fshehta fi lozofi ke. 

Grupi I – punon ushtrimin 3. 

Nxënësit duhet të gjejnë: fjalët kyç – detajet reale – kuptimin fi llestar – kuptimet e fshehta fi lozofi ke. 

Grupi II – punon ushtrimin 4, duke plotësuar tabelën e mëposhtme. 

Strofa IV Veprimi i Nositit Misioni shpirtëror i poetit 

Grupi II – punon ushtrimin 5. 

Analiza të bëhet në planin vertikal. 

Lidhja e zogut me liqenin – fjalë kyç: helmohet, buçet, liqeri i shkret, rit tallazin, gjit, fund – shkakton tronditje 

të liqerit – në fund të liqenit. 

Lidhja e poetit me vendlindjen është e pazgjidhshme (pas mallit tìm). 

Nxënësit punojnë deri në 7 minuta dhe dëgjohen shpjegimet dhe interpretimet, të cilat mësuesi/ja i shkruan 

në tabelë. Pranohen mendime dhe nga grupet e tjera. 

Grupi III – diskuton për kërkesën e ushtrimit 6. Dëgjohen mendimet dhe shembujt e nxënësve. 

Hapi III (tabela e fi gurave të kuptimit) 

Punohet me tabelën e fi gurave të kuptimit për të realizuar objektivin b. 

 

Vargjet Figura e kuptimit Fuksioni stilistik 

simboli 

Detyrë shtëpie: Bëni një interpretim kuptimor, imagjinar të lidhjes së Nositit me liqenin. 

Përdorni gjuhë simbolike. 

255


Tema 

Koment 

“Vdekja e 

Nositit” 

(Ora II) 



• të hetojë në tekst për të gjetur fjalët kundërshtuese, figurat retorike, rimat dhe ritmet; 

• të lexojë në mënyrë shprehëse, duke respektuar intonacionin e poezisë; 

• të vëzhgojë pikturën për të gjetur elemente të përbashkëta me poezinë. 


• Teksti i mësimit, mjete shkollore, shkumësa. 


• Pema e mendjes, ditari dypjesësh, analizë metrike, lexim shprehës, vëzhgo dhe 

refl ekto. 


Kjo orë mësimi do të nisë me teknikën Pema e mendjes. 

poezi simbolike/fi lozofi ke 

kuptimi fi llestar 

“Vdekja e Nositit” 

kuptimi fi gurativ 

misioni detaje reale motivi 


Punohet me rubrikën “Refl ektoni për gjuhën dhe stilin”. 

• Ushtrimi 7. Mësuesi/ja shkruan në tabelë. 


Punohet rubrika “Refl ektoni për gjuhën dhe stilin”. 

• Ushtrimi 7. Mësuesi/ja shkruan në tabelë: Cikli i zhvillimit shpirtëror. 

1. lindja – fi zike dhe shpirtërore (kam hapur varr, që tì jap shpresë...); 

2. trashëgimia – nga sakrifi ca dhe vetëfl ijimi poeti u kalon brezave ushqim dhe dashuri, një dashuri 

për llaftari; 

3. vetëfl ijimi – dhe i ngij ah! zogjtë; 

4. vdekja – e vdes me gas; - kush sakrifi kohet e vetëfl ijohet mbetet i pavdekshëm. 

5. lindja - ky gjir’i em që të pat pjellë... 

Nxënësit punojnë të pavarur 5 minuta. 

Mësuesi/ja zgjedh nxënës të të tria niveleve për të argumentuar dhe i shkruan argumentet e tyre në tabelë. 

• Ushtrimi 8. Stili poetik i Lasgush Paradecit. 

Përdorimi i fjalëve kundërshtuese dyshe, lidhja dramatike jetë-vdekje. 

Nxënësit punojnë në dyshe në fl etoret e tyre. 

Fjalët kundërshtuese dyshe 

Mbresa/përfytyrime 

256


Nxënësit lexojnë punët e tyre. Mësuesi/ja shkruan në tabelë dhe plotëson kuptimet, nëse është e 

nevojshme. 

• Ushtrimi 9. Stili poetik - trepikëshi. 

(Nxënësit rikujtojnë njohuritë që kanë marrë mbi trepikëshin dhe analizojnë funksionin stilistik në poezi.) 

Trepikëshi 

Efekti stilistik 

Hapi III (analizë metrike) 

Punohet me analizën metrike të poezisë “Vdekja e Nositit”. 

Analiza metriko-ritmike 

Strofa: tercina (treshe) 

Vargu: 8-rrokësh 

Aliteracioni:________________________________________________ 

Asonanca:_________________________________________________ 

Rima fundore, si realizohet ajo:________________________________ 

Ritmi:_____________________________________________________ 

Asonancat 

Aliteracioni 

Vargu 


Ushtrimi 11. Nxënësit punojnë për të zbuluar domethënien kuptimore dhe efektet metrike që krijojnë rimat 

e puthura. Mësuesi/ja përgatit tabelën. Nxënësit zgjidhin rimën dhe punojnë. 

Rimat e puthura Domethënie kuptimore Efekti metrik 

Zëmbak/gjak 

Dashuri / llaftari 

Zjarr/ varr 

Shkund /mund 

Hapi IV (lexim shprehës) 

Zgjidhen nxënës (me dëshirë) për të lexuar në mënyrë shprehëse, duke respektuar veçoritë metrike 

dhe ato të ritmit sipas kërkesave të tekstit. 

Hapi V (vëzhgoni dhe refl ektoni) 

Punohet me rubrikën “Vëzhgoni dhe refl ektoni”, konkretisht me pikat e ushtrimit 1. 

Nxënësit vëzhgojnë për të gjetur elemente të përbashkëta me poezinë: 

a) koha (çasti i ditës), 

b) stina, 

c) ngjyrat, 

d) peizazhi, lëvizja. 

Lidhja ndërmjet pikturës, poezisë dhe fotos. 

Gjatë përgjigjeve të nxënësve shmangen përsëritjet, fjalët e tepërta. 

Detyrë shtëpie: ushtrimi 2 i rubrikës “Vëzhgoni dhe refl ektoni”, në faqen 295. 

257


Tema 

Proza 

poetike. 

“Prrue 

n`Dukagjin” 

(Ora I) 



• të identifi kojë prozën poetike si lloj të ndërmjetëm; 

• të identifi kojë elementet e prozës poetike; 

• të analizojë imazhet poetike; 

• të analizojë strukturën e tekstit poetik. 




• Lexim i drejtuar, punë në grupe, lexim me synim, hap pas hapi, ditari dypjesësh. 

Hapi I (lexim i drejtuar, punë në grupe) 

Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re. Ndahen nxënësit në tri grupe. 

Grupi I – lexon materialin për jetën e Ernest Koliqit. 

Grupi II – lexon materialin për veprën e Ernest Koliqit. 

Grupi III – lexon materialin për veçoritë e prozës poetike. 

Përmblidhet informacioni në tabelën e mëposhtme: 

Mësuesi/ja shkruan në mënyrë të përmbledhur informacionin që nxënësit mësuan për jetën, veprën 

dhe veçoritë e prozës poetike të Koliqit. 

Hapi II (lexim me synim, hap pas hapi) 

Mësuesi/ja i njeh nxënësit me objektivin që do të arrijnë: - të komentojnë fragmentin me synim, që të 

identifikojnë ato elemente të prozës poetike, të cilat e bëjnë fragmentin të anojë nga poezia e nga proza. 

Mësuesi/ja lexon fragmentin “Prrue n`Dukagjin” dhe nxënësit dallojnë ato elemente që e bëjnë këtë 

prozë poetike, poezi – prozë. 

Punohet hap pas hapi me ushtrimet e tekstit. 

• Ushtrimi 1. Nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme. 

Fragmenti Poezi Prozë Argumento 

“Ah Narçiz.. 

... këto banesa malesh” 

Ernest Koliqi 

Jeta Vepra Veçoritë e prozës poetike 

Lindi më 20 maj, 1903, në 

Shkodër. 

Në poezi: Kushtrimi i 

Skanderbeut, Symfonia e 

shqypeve, Kangjelet e Rilindjes 

Në prozë: Hija e maleve, Tregtar 

fl amujsh, Pasqyrat e Narçizit. 

- fshirja e kufi jve mes poezisë dhe 

prozës; 

- fshin karakterin normativ të 

rregullave të poezisë; 

- ndryshimi në formë, në konceptim, 

në ndjesi. 

+ Imazhe poetike, përsëritje të 

tingujve, ritëm të rendshëm. 

258 

• Ushtrimi 2. Nxënësit punojnë të ndarë në dy grupe. 

Mësuesi/ja përgatit në dërrasën e zezë tabelat për të dyja grupet. 

Grupi I – Identifi koni dy rrëfyesit. 

Fragmenti 

“Herët në mëngjes ... së murrme” 

i parë 

i dytë 

Rrëfyesi


Grupi II – Gjeni veçoritë e personazhit lirik të vashës. 

Personazhi lirik - vasha Detajet përshkruese Veprimet 

“Një nuse e hijshme malsore 

Ajo vash... zemra” 

• Ushtrimi 3. Nxënësit njehen me objektivat. 

Të dallojë elemente që e bëjnë prozën poetike të anojë nga poezia – imazhet poetike. 

Nxënësit punojnë me tabelën e mëposhtme. 

Fragmente 

Rrezet e para ... si murrme” 

Jashtë ajër i shëndetshëm... fara e sëmundjeve” 

“Me ni za vetmitar ... në robëri” 

Hapi III (punë në grupe, ditari dypjesësh) 

• Ushtrimi 4. Nxënësit dallojnë zërat. 

Grupi I – a) Gjithsaherë shof... i ngjeshun” 

Një za i msheftë më qortoi” 

Grupi II – b) Çfarë shpreh zëri i Narçizit në fund të tekstit 

Punohet me teknikën “Ditari dypjesësh”. 

Fragmenti 

“Me nji za vetmitar, por të nxehtë, ... në zymtim e në 

vobsi” 

Imazhet poetike 


• Ushtrimi 5. Për këtë ushtrim nxënësit do të nënvizojnë detajet përshkallëzuese, nëpër të cilat ka kaluar 

poezia në kërkim të fytyrës së vërtetë. 

Detajet 

nji Narçiz i panjohun, në fytyrë i lexohej vuajtja, një 

vuajtje fi snike pastruese, përtritse, krenija vetonte, 

krenija e Zotsis ndër fl ijime 

Mesazhi 

- legjenda e Narçizit – gjetje stilistike 

- poeti dhe misioni i tij. 


Detyrë shtëpie: Rikujtoni mitin e Narcizit. 

Koliqi e ka shfrytëzuar si gjetje stilistike për të transmetuar mesazhet që dalin nga 

nënteksti poetik. Gjeni mesazhet. Bëni një pikturë duke u mbështetur në imazhet që 

përftuat nga proza poetike. 

259


Tema 

Proza 

poetike. 

“Prrue 

n`Dukagjin” 

(Ora II) 


• të komentojë me synim fragmentin, me qëllim që të dallojë elemente që e bëjnë 

prozën poetike të anojë nga poezia; ritmi i brendshëm, pasuria e fi guracionit; 

• të hetojë në tekst për të gjetur fjalë të rralla poetike me nuanca të shumta 

kuptimore; 

• të tregojë për mënyrën origjinale si e ka shfrytëzuar mitin Koliqi; 

• të lexojë një tekst vlerësimi për Koliqin dhe të shprehë mendimin e tij/saj. 





• Skeda e prozës poetike, analiza metrike, punë në grupe, tabela e figurave të kuptimit, 

ilustrim, diskutim. 

Hapi I (skeda e prozës poetike) 

Mësuesi/ja do të punojë me nxënësit me skedën e prozës poetike për të përforcuar njohuritë rreth saj. 

Titulli: “Prrue n’Dukagjin” 

Autori: Ernest Koliqi 

Lloji: prozë poetike 

Struktura e tekstit: rrëfi mi lirik realizohet ndërmjet 

rrëfyesit në vetën I - personazhi i zgjedhur 

nga autori (autori); 

Narçizi - rrëfyesi në vetën II - personazhi i zërit të poetit (zëri i brendshëm i autorit) 

rrëfyesi në vetën III - vasha malësore 

Imazhet poetike: 

Poezia: vargje të lira 

ritmi 

Personazhet: veçori të personazhit lirik të vashës malësore 

Mesazhet: 

Gjuha: me imazhe (poetike) 

Hapi II (analiza metrike, punë në grupe) 

Nxënësit do të punojnë për të dalluar elemente të poezisë. Lexojnë kërkesën e ushtrimit 7. 

Për të fi tuar kohë nxënësit të ndarë në grupe punojnë sipas kërkesave. 

Grupi I – llojet e ndryshme të përsëritjeve. 

Fragmenti 

Motra të tueja, vllazen të tuej vuejnë në kët` eden 

M’u duk se dy duer të njoma e të ngrita nimfe 

Grupi III – anaforat. 

Fragmenti – Nënvizo 

Krenija prap vetonte në të ... 

260 

Grupi II – aliteracion. 

Fragmenti – Nënvizo përsëritjet 

Shpatat e lulzueme, pyet plot mystere të blerta. 

Grupi IV – asonanca. 

Fragmenti 

Prroni i Dukagjinit... 

Nxënësit punojnë 3-4 minuta dhe mësuesi/ja 

shkruan në tabelë elementet e metrikës së 

poezisë te Pema e mendimit.


Hapi III (tabela e fi gurave të kuptimit) 

• Ushtrimi 8. Mësuesi/ja shkruan në tabelë, ndërsa nxënësit plotësojnë në fl etoret e tyre. 

Gjuha Mendimi im Ilustrim 

• Ushtrimi 9 i rubrikës “Punoni me fjalorin”. 

Grupi I – Gjeni fjalë të rralla poetike dhe grupojini sipas klasave. 

Grupi II – Zbuloni dhe interpretoni efektin stilistik të disa prej epiteteve, krahasimeve 

dhe metaforave. 

Figurat e kuptimit 

Funksioni stilistik 

Hapi IV (ilustrim) 

Nxënësit duke kujtuar mitin e Narçizit (Narcizit), zbulojnë se si e shfrytëzon këtë mit Koliqi në mënyrë 

kaq origjinale. 

Punohet në tekst. Klasa ndahet në katër grupe. Secilit grup i caktohet një nga pikat e dhëna. 

Nxënësit lexojnë fragmentin me mesazhin përkatës dhe plotësojnë në tekst. Në këtë hap nxënësit i 

paraqesin të dhënat në tabelën e mëposhtme: 

Mesazhet 

Ilustrimi në tekstin 

Hapi V (diskutim) 

Punohet me rubrikën “Mendimi kritik”. Nxënësit diskutojnë mbi vlerësimet që kritika (Skiroi i Ri dhe 

Karl Gurakuqi) i bën kësaj proze poetike. 


Detyrë shtëpie: Duke u mbështetur në mendimin e Karl Gurakuqit, zbuloni nëpërmjet gjuhës 

ndjesitë që na prekin. Ilustroni me fragment nga teksti. 

Tema 

Poezia 

bashkëkohore 

- Piktura 


• të identifi kojë elemente moderne të rrymave letrare poetike në poezi dhe në 

pikturë; 

• të zgjerojë informacionin për rrymat letrare bashkëkohore në letërsi dhe pikturë; 

• të lexojë një tekst informativ-sqarues për këndvështrimin ndaj artit të pikturës; 

• të diskutojë duke shprehur mendimin e tij për shijet artistike; 

• të vëzhgojë piktura të rrymave të ndryshme për të gjetur elemente e detaje 

specifi ke; 

• të kërkojë në internet ose bibliotekë për të gjetur albume e piktura. 




• Stuhi mendimesh, punë në grupe, tabela e koncepteve, lexim me synim, diskutim. 

261



Punë me projekt 

Mësuesi/ja mbi bazën e objektivave së bashku me nxënësit ndërton projektin. 

Tema e projektit është: Krijimi dhe promovimi i një katalogu me vepra dhe përfaqësues të rrymave 

bashkëkohore në poezi dhe në pikturë. 

Ndër aktivitetet e parashikuara për prezantimin e katalogut mund të jenë: 

1. Hapja e një ekspozite, ku të paraqiten disa piktura të artit bashkëkohor dhe piktura të nxënësve; 

2. Paraqitja e kopertinave të veprave poetike të shekullit XX; 

3. Katalogu; 

- Vizita në ekspozitë, shoqërohet me muzikë bashkëkohore. 

4. Organizimi i një konference ku paraqiten: 

a. referime për poezinë e shekullit XX; 

b. recitime; 

c. referime për pikturën bashkëkohore. 

5. Koncert i përgatitur nga nxënësit. 

Tema 

Koment 

“Kitara” 


• të identifi kojë elemente të poezisë bashkëkohore (të llojit të romanceros); 

• të komentojë poezinë, duke u ndalur te veçoritë e llojit të romaceros; 

• të hetojë në tekst veçoritë e metrikës: përsëritja e tingujve dhe e të njëjtit element për 

nevoja ritmike e kuptimore; 

• të dallojë elementet origjinale simbolike në këtë poezi. 





• Lexim i drejtuar, pema e mendjes, lexim shprehës, punë në grupe, analizë metrike, 

përmbledhje e strukturuar. 


Nxënësit lexojnë informacionin Poezia e shekullit XX, si dhe nënvizojnë rrymat dhe veçoritë e secilës 

prej tyre. 


Së bashku me nxënësit, mësuesi/ja ndërton në dërrasë skemën: 

262 

Poezia e re 

dadaizmi 

simbolizmi 

surrealizmi 

hermetizmi 

revolta kundër degradimit moral e politik të Evropës 

triumfi i irracionales në art 

çlirimi i imagjinatës nga format tradicionale të 

mendimit dhe ligjërimit poetik 

depërtimi në esencat e poezisë së pastër 

krijimi i një realiteti të ri - mbirealitet 

shmangia e mënyrës logjike të të menduarit 

shmangia e strukturave të gatshme të gjuhës 

hedh poshtë traditën e poezisë tradicionale 

artistët nuk shqetësohen se sa kuptohet nga masat 

lloji poetik që lëvrohet - lirika


Nxënësit duhet ta plotësojnë Pemën e mendjes me 2-3 veçori dalluese për çdo poezi. 

Gjithashtu mësuesi/ja ndërton në tabelë pemën e mendjes edhe për romanceron. 

Romancero 

Vëllim me romanca spanjolle 

Etimologjia e fjalës: 

romanca në shek. XV 

vargjet çift lidhen 

me asonancë 

vargjet tek të lira 

Krijim poetik i thjeshtë – temë 

sentimentale 

Tekst i hartuar në gjuhën 

romane/latine 

Vargje tetërrokëshe 

U përhap nga ciganët 

– vegla muzikore 

Ciklet e këngëve të 

trimërisë i Sidit 

Në Spanjë – Lorka 

Kombinim ritmik 

Hapi III (lexim shprehës, pema e mendjes) 

Lexohet poezia “Kitara” nga një nxënës, bëhet një lexim shprehës, me intonacion. 

Nxënësit do të nënvizojnë vargjet në të cilat shprehet: 

1. ideja e nostalgjisë, e mallit; 

2. dhimbja më e thellë e heroit lirik. 

Mësuesi/ja shkruan në tabelë. 

“Kitara” 

poezi bashkëkohore 

romancero 

mesazhi i nostalgjisë 

dhe mallit 

hero lirik (ndryshe 

nga simbolizmi) 

këtu dhimbja është më e thellë 


Punohet me rubrikën “Refl ektimi për kuptimin”. 

Nxënësit ndahen në disa grupe pune, në mënyrë që të punohen të gjitha ushtrimet e tekstit. 

• Grupi I - Ushtrimi 3. Bëhen copë kupat e agimit. Nxënësit gjejnë metaforën (katakrezë), kuptimi 

fi gurativ fl et për nëntekst. 

Bëhen copë → tingujt e telave të kitarës së shpirtit. 

263


• Grupi II - Ushtrimi 4. 

Vajton perëndimin pa mëngjes, 

Vajton shigjetën pa nishan. 

Dy nxënës shpjegojnë kuptimin e vargjeve që janë ndërtuar mbi kundërshti. Poeti ka një dhimbje të 

thellë që vjen nga një mungesë e pazëvendësueshme, siç mund të jetë perëndimi i një dite, kur s`ka 

mëngjes (element i jashtëzakonshëm) ose të qëllosh mbi një shenjë pa pasur shigjetë. 

Një nxënës i nivelit të lartë shpjegon vajin e kitarës. 

• Grupi III, punon ushtrimin 5 nga rubrika “Refl ektoni për interpretimin”. 

Kitara si simbol Vargjet Interpretimi 

Instrument i ciganit 

Instrument i poetit 

Metaforë për shpirtin njerëzor 

Mësuesi/ja plotëson në tabelë punën e çdo grupi. 

• Grupi IV, punon ushtrimin 6. Nxënësit mbështeten për të dhënë përgjigje në informacionin 

“Pema e mendjes” për romanceron. 

Romancero 

temë sentimentale 

elementi lirik 

kitara - vegël muzikore 

kombinimi ritmik 

vargje tek/ çift 

• Grupi V, punon ushtrimin 7 nga rubrika “Refl ektoni për gjuhën dhe stilin”. 

Gjenden efektet emocionale të përngjasimit, si p.sh.: 

Forma 

Kupa e drurit të kitarës 

Imazhi 

Kupa e qiellit 

Interpretimi 

Në ushtrimin 8, nxënësit duhet të gjejnë ngjashmëritë mes gjuhës së poezisë dhe muzikës (gjuha 

e poezisë fi ton një lloj harmonie të pastër të ngjashme me muzikën). 

Nxënësve u drejtohet pyetja: 

- A mendoni se krijohet ndonjë efekt i posaçëm në poezi nga bashkimi i të nxehtit me të bardhën 

(i nxehti të krijon iluzionin e mirazhin – avulli të krijon imazhin e dukurisë së tjerrjes) 

E bardha – është term që emërton ngjyrë, por e bardha të transmeton një ftohtësi, duket e pajetë. 

Nga bashkimi i të nxehtit me të bardhën krijohet një efekt që të lëndon – një puhizë që shuhet. 

Largimi i padukshëm drejt të pajetës (vajton kitara për këtë humbje). 

Mësuesi/ja pranon çdo interpretim që mund të japin nxënësit. 

264


• Grupi VI, punon ushtrimin 9. Do të bëhet interpretimi i shushurimës së rrëkesë së ujit – bëhet 

shpjegimi kuptimor (nxënës-mësues), shushurimë-tingull i natyrës që krijohet nga lëvizja e gjetheve të 

pemëve, barit, valëve të ujit, përroit, kroit. 

Rrëke – një vijë uji – e patrazuar – monotone 

Ky grup punon edhe ushtrimin 10. Nxënësve mund t`ju vijë në ndihmë edhe tabela e mëposhtme. 

O kitarë! 

Zemërplagosur për vdekje. 

Nga pesë shpata. 

Vargjet Detaji Efekti emocional 

Pesë 

Vajton për gjëra të largëta 

për rërën e nxehtë, për perëndimin pa 

mëngjes 

për shigjetën pa nishan 

për zogun e parë që vdiq 

Hapi IV (analizë metrike) 

Punohet ushtrimi 11 i rubrikës “Refl ektoni për metrikën”. 

Nxënësit pasi lexojnë informacionin për romancierin ilustrojnë me shembuj pse tetërrokëshi është i thyer. 

• Ushtrimi 12. Nxënësit nënvizojnë në poezi anaforat: fi llon të vajtojë, ta pushosh, është e 

pamundur. 

Anafora Funksioni kuptimor Stilistikor 

Fillon kitara të vajtojë ... 

Fillon kitara ... 

Është e pamundur ta pushosh ... 

Është e pamundur ta pushosh ... 

përshkallëzim 

zbritës 

Hapi VI (përmbledhje e strukturuar) 

Mësuesi/ja bën një përmbledhje të njohurive që nxënësit morën në këtë orë mësimi. 

simbolet 

heroi lirik 

Origjinaliteti i Lorkës 

vargu tetërrokësh i thyer, përsëritjet 

ngjyrat, muzikaliteti në funksion të idesë së nostalgjisë, mallit 


Detyrë shtëpie: rubrika “Shkruani”. Parafrazoni poezinë në një prozë poetike. 

265


Tema 

Poezia 

shqiptare 

bashkëkohore. 

“Korbi”/”Një 

ditë e ka dhe 

korbi” koment 

krahasues 

(Ora I) 



• të identifi kojë elemente të poezisë hermetike në poezinë shqiptare; 

• të dallojë veçori të poezisë bashkëkohore shqiptare; 

• të komentojë duke krahasuar dy poezi që i përkasin përkatësisht periudhës klasike 

dhe asaj paramoderne. 




• Pema e mendjes, shpjegim, lexim krahasues. 


Rikujtohen veçoritë e poezisë së shekullit XX në Evropë. 

Nxënësit duhet ta plotësojnë Pemën e mendjes, duke kujtuar 2-3 veçori dalluese nga çdo poezi të 

komentuar (Bodler, Himni i bukurisë; Rilke, Karuseli; Poradeci, Vdekja e Nositit; Koliqi, Prrue n`Dukagjin; 

Lorka, Kitara) 

Mësuesi/ja shpjegon informacionin e ri për poezinë shqiptare pas Luftës II Botërore. 

Poezia shqiptare pas 

Luftës II Botërore 

poezia bashkëkohore 

shqiptare 

ndikimi i metodave moderne 

perëndimore ruhej i fshehur 

gjuha e vargut synonte 

autonomi poetike 

gjuha e abstragimit krijues 

pakënaqësi ndaj poezisë 

së pas luftës 

hoqën dorë nga metrika e 

rreptë dhe nga rima e rregullt 

shmangën tematikën, prirjen 

e heroizmit /luftë-punë 

përsosën gjuhën e ironisë, 

alegorisë 

kultivimi i shprehjes së 

fi gurshme 

përfaqësuesit: Kadare, Arapi, 

Agolli, Mehmeti, Podrimja, 

Shkreli, Camaj, Hamiti etj. 

zgjeruan leksikun poetik 

brezi i viteve `60 

266 

Hapi III (shpjegim) 

Mësuesi/ja shkruan në tabelë emrin e shkrimtarit Martin Camaj. 

Martin Camaj → gërshetoi artistikisht elementet tradicionale me ato të botës perëndimore. 

Shpjegohen veçoritë e poetikës së Camajt, duke u ndalur te periudhat e krijimtarisë së tij:


Poetika e Canajt 

periudhat fi guracioni fi gurat 

epitete 

metaforë 

simbole 

kosovare-klasike italiane-paramoderne gjermane-moderne 

ndihet mbështetja 

e fuqishme në 

mjetet, konceptet 

tradicionale 

dhe në folklorin 

shqiptar 

elementi shprehës 

origjinal gërshetohet 

me elementin e 

poezisë hermetike 

italiane 

i largohet elementit 

tradicional (e 

ruan si tharm) 

u përkushtohet 

temave 

ekzistenciale, 

universale 

koncepte 

hermetike 

metafi zike 

Figuracioni që përdor Camaj: epitet, metaforë, simboli; këto figura marrin frymën e konceptimeve 

hermetike metafi zike. 

Hapi IV (lexim krahasues: “Korbi” dhe “Një ditë e ka dhe korbi”) 

Leximi bëhet me synim që të krahasohen subjektet e dy poezive. Punohen ushtrimet e rubrikës “Reflektoni 

për kuptimin”. 

Subjekti i parë: Korbi simbolizon kundërshtinë radikale. Ai shpend është i dënuar të mos zbresë dot 

kurrë në tokë edhe kur e provon, ndëshkohet me përfl akje, kthehet në shkrumb dhe më të zi se ç’ishte 

në gjallje. 

Subjekti i dytë: Korbi përjeton afrimin me pëllumbat. Pra, prirjen për të provuar birësimin nën ndikimin 

e modeleve sublime. 

 

Në ushtrimin 2, nxënësit gjejnë vargjet dhe i lexojnë ato. 

Detyrë shtëpie: Ushtrimi 3, në faqen 310. 

Tema 

“Korbi”/ “Një 

ditë e ka 

dhe korbi” 

(Ora II) 


• të identifi kojë unin lirik me të keqen dhe me të mirën; 

• të gjejë elemente që mbështeten në mjedisin tradicional shqiptar, si dhe elemente 

të ndikuara nga simbolizmi dhe hermetizmi; 

• të parafrazojë poezinë e parë në normën letrare dhe të dytën në gegërisht. 





• Vështrim krahasues, marrëdhëniet pyetje-përgjigje, rrjeti i diskutimit, punë në grupe, 

diagrami i Venit, lexim i detajuar, shkrim i pavarur. 

Hapi I (vështrim krahasues) 

Mësuesi/ja e nis këtë orë mësimi me teknikën “Vështrim krahasues” për të kontrolluar dhe vlerësuar 

njohuritë e marra. 

267


“Korbi” 

“Një ditë e ka 

dhe korbi” 

mesazhi 

subjekti 

në qendër korbi 

Pasi analizojnë disa elemente të poezisë, nxënësit evidentojnë të përbashkëtat dhe të veçantat në 

të dyja poezitë (në subjekt dhe në mesazhet që ato përcjellin). 

Hapi II (marrëdhëniet pyetje-përgjigje, rrjeti i diskutimit) 

Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet e ushtrimit 4. Përgjigjet e nxënësve duhet të jenë të 

përmbledhura. Ushtrimi 5, punohet me teknikën Rrjeti i diskutimit. 

Po Pyetja Jo 

- A mendoni se te njeriu gjendet e mira dhe e keqja njëkohësisht 

Nxënësit argumentojnë përgjigjet e tyre dhe arrijnë në një përfundim të përbashkët. 

Hapi III (punë në grupe, diagrami i Venit) 

Punohet me rubrikën “Refl ektoni për gjuhën dhe stilin”. 

Grupi I, punon ushtrimin 6. Gjejini elementet stilistikore të rrëfi mit gojor. (“Korbi” i përket 

periudhës së parë të krijimtarisë). Camaj mbështetet në mjetet dhe konceptet e mjedisit tradicional dhe 

folklorit shqiptar. 

Grupi II, punon ushtrimin 7. Poezia e dytë është një rrëfim lirik, vërehet harmonizimi i ngjyrave: 

i zi, gri, e bardhë dhe tingujve: zë, gazullim, ritmi i flatrave. 

Në funksion të idesë: poezia është simbolike dhe ka mesazh që i adresohet raporteve njerëzore, duke 

tentuar të përçojë e të mbjellë farën e humanizmit, të mirëkuptimit e të paqes në botë. 

Përfaqësues nga të dyja grupet lexojnë ushtrimet dhe të tjerët plotësojnë në libër, ndërhyjnë ose 

saktësojnë nëse është e nevojshme për të kristalizuar idenë. 

Grupi III, punon ushtrimin 8. Dy nxënës punojnë në tabelë. Gjenden fjalët kyç që shprehin 

tension shpirtëror (nëpër qiell, shkonte e vinte rrotull, as po gjen kund, përmbi shkëmbinj). 

A mu ul/a mos mu ulë 

Grupi IV, punon ushtrimin 9. Gjenden fjalët kyç që shprehin gjendjen e paqtë: nën hijen e 

ullinjve, te dheu i butë, nën shkrepa; nuk lëshonte zë. 

Grupi V, punon ushtrimin 10. Për këtë ushtrim nxënësit punojnë në fl etoren e tyre gjatë kohës 

që dy nxënës punojnë në tabelë. Përgjigjet e nxënësve shërbejnë për të plotësuar diagramin e Venit. 

268


“Korbi” 

“Një ditë e ka dhe korbi” 

- bën pjesë në vëllimin poetik “Legjenda” 

- i përket periudhës së parë të krijimtarisë 

- ka elemente të traditës 

- ka elemente të rrëfi mit gojor 

- ka elemente folklorike 

- vëllimi poetik “Lirikë mes dy moteve” 

- ka formë të re poetike 

- është rrëfi m lirik 

- ndikim nga poezia simbolike 

- i jepet rëndësi nëntekstit, e jo subjektit 

- në fi llim të poezisë poeti ndjek lëvizjet e 

korbit ... 

Të përbashkëtat 

- fi gura e korbit në qendër 

- kanë të njëjtin motiv 

- kemi identifi kim të unit lirik 

me të mirën dhe me të keqen ... 


Detyrë shtëpie: rubrika “Shkruani”. Nxënësit ndahen në dy grupe. 

Grupi I – punon pikën 1. 

Grupi II – punon pikën 2. 

Tema 

“Pelegrini” - 

koment 

(Ora I) 


• të identifi kojë poezinë vetjake si lloj lirik; 

• të komentojë duke u ndalur te tema e udhëtimit në kuptimin fi llestar dhe në kuptimin 

metaforik; 

• të komentojë duke u ndalur te dilema e poetit në kohë të ndryshme; 

• të interpretojë mendimin që lidhet me karakterin dhe ndryshimin e qëndrimit. 





• Përsëritje, pema e mendjes, lexim i drejtuar, ditari dypjesësh, diskutim i lirë. 

Hapi I (përsëritje, pema e mendjes) 

Mësuesi/ja do të bëjë një përmbledhje të njohurive për “Poezinë bashkëkohore”, duke shtuar edhe 

informacionin e ri. 

269


Poezia bashkëkohore 

shqiptare 

Shekulli XX 

Simbolika e 

Martin Camajt 

ndikimi nga metodat 

perëndimore 

Dritëro Agolli – 

ndryshoi tematikën 

poet idealist 

gjuha e vargut synonte 

autonomi poetike 

gjuha e abstragimit 

krijues 

kultivimin e ekspresionit 

të fi gurshëm 

“Brezi i viteve `60” 

kërkon madhështinë poetike jo vetëm 

te heroizmi i punës dhe luftës, por 

edhe përjetimet e heroit të jetës së 

përditshme 

kulti i vendlindjes, i tokës, i bukës, i 

parmendës, i familjes, i prindit, i babait 

shfaq hapur zhgënjimet që lidhen 

me vendin e tij 

nuk mban distancë me lexuesin e thjeshtë 

- mohim estetik, 

- frymë e re 

- metrikë e re 

- leksik i zgjedhur poetik 

- përsosmëri e gjuhës ... 

ndjenjat njerëzore i merr si ndjenja 

universale, i shkrin me filozofinë e jetës. 

poezia e tij ka ndikim prej poezisë së Naim 

Frashërit, Lasgush Poradecit, Berns-it. 

Hapi II (lexim i drejtuar, hap pas hapi) 

Mësuesi/ja lexon poezinë “Pelegrini”. Kërkohet mendimi i nxënësve se ç’kuptojnë me fjalën pelegrin. Lexojnë 

informacionin te rubrika “Refl ektim për kuptimin”. Punohet hap pas hapi me të gjitha ushtrimet e tekstit. 

• Ushtrimi 1. Nxënësit e punojnë këtë ushtrim, duke ilustruar me vargjet. 

Udhëtimi → metaforë në lidhje me kohën: 

Në të shkuarën: Udhëtar në vendin e shpresës së thyer. (Nuk i ka më pranë ata që i kishte si misionarë.) 

Në të tashmen: Jam ndarë padashur nga karvani im. (Ka humbur bashkudhëtarët.) 

Në të ardhmen: Dhe bart në kurriz një premtim. Të dhënë në hirin e gjyshërve të mundur. 

• Ushtrimi 2. Për tìu përgjigjur këtij ushtrimi, nxënësit shfrytëzojnë materialin e pemës së mendjes. 

- Shfaq hapur zhgënjimet që lidhen me vendin e tij. 

- Koha e vërtetë historike, në vitet `90, ku përpiqet të shikojë vlerat e artit të tij. Ai ia qan hallin edhe rrugës 

së tij të jetës. 

• Ushtrimi 3. Nxënësit duhet të gjejnë nëse gjyshërit janë të mundur nga koha e ndryshimeve apo nga 

brezat e rinj. 

• Ushtrimi 4. Dritëro Agolli është një poet që nuk mban distancë me lexuesin e thjeshtë. Është i 

besueshëm, Pelegrini i kohërave përjeton një çast të dhimbshëm. 

Ai ka humbur karvanin. 

270 

Hapi III (ditari dypjesësh, diskutim i lirë) 

Punohet me rubrikën “Refl ektoni për interpretimin” 

• Ushtrimi 5. Punohet me tabelën e mëposhtme. Nxënësit interpretojnë vargjet përkatëse.


Vargjet 

Interpretimi 

Poeti ndryshon me ngadalë, me vetëdije dhe me shumë 

dhimbje bindjen e tij. 

Ai ka karakter... 

• Ushtrimi 6. Diskutim i lirë. 


Detyrë shtëpie. ushtrimi 6 c/d. 

Tema 

“Pelegrini” 

(Ora II) 


• të hetojë në tekst për të gjetur fjalët kyç që përcjellin gjendjen fizike, shpirtërore të 

poetit; 

• të interpretojë përdorimin e sinonimit, antonimit dhe inversionit në poezi; 

• të krahasojë vetminë e poetit romantik në vetminë e poetit realist me një shkrim 

eseistik; 

• të bëjë lidhjen ndërmjet poezisë dhe muzikës; 

• të kërkojë në internet tekste poetike. 





• Skeda e poezisë, punë në grupe, tabela e fi gurave të kuptimit, vështrim krahasues. 

Hapi I (skeda e poezisë) 

Në këtë orë mësimi rikujtohen njohuritë e marra për autorin (veçori të poezisë) dhe tematikën, metodat e 

poezisë “Pelegrini”. Ndërtohet në tabelë skeda e poezisë ose u shpërndahet nxënësve në skeda. 

Titulli: “Pelegrini” 

Autori: Dritëro Agolli 

Gjinia: Poezi 

Drejtimi letrar: poezia bashkëkohore, koha historike. 

Tema: tema e vetmisë, e udhëtimit si poet dhe si njeri. 

Rrëfimi: i sinqertë, i gjendjes emocionale. 

Mesazhi: 

Hapi II (punë në grupe, tabela e fi gurave të kuptimit) 

Nxënësit punojnë me rubrikën “Refl ektoni për gjuhën dhe stilin”. 


Tema 

Vetmi intelektuale 

Vetmi poetike 

Vetmi personale 

Shkaqet 

271


Mësuesi/ja i ndan nxënësit në grupe pune, ku secili grup do të zbulojë fjalët kyç, që lidhen me: 

Grupi I – punon ushtrimin 8 - me nocionin e udhëtimit (udhëtar, mes shtigjeve, në udhë çapitur 

mes vapës, mes shiut). 

Grupi II – punon ushtrimin 9 - me gjendjen fi zike e shpirtërore të udhëtarit (krejt i humbur fi llikat, 

buza ime u dogj, u bë zhur, sytë më shpojnë). 

Grupi III – punon ushtrimin 10 – me mesazhin e poezisë (jam pelegrin, më duhet të arrij karvanin, 

bart në kurriz një premtim). 

Nxënësit plotësojnë në tekst me fjalët kyç. 

• Ushtrimi 11. Punohet në tabelë nga një nxënës. 

Vargu Figura e kuptimit Funksioni emocional 

Udhëtar në vendin e shpresës së Epitet - metaforë 

thyer 

• Ushtrimi 12. Punohet në tabelë nga një nxënës. 

Vargu Figura e kuptimit Funksioni emocional 

Rërë – shpat 

antonim 

U dogj u bë zhur 

sinonim 

Gjatë kohës që nxënësit punojnë në tabelë mësuesi/ja dhe nxënësit analizojnë metrikën. 

• Ushtrimi 14 – nxënësit e nivelit bazë. Rima - ABAB 

• Ushtrimi 15 – nxënësit e nivelit mesatar – përsëritja, në funksion të idesë, mesazhit. 

• Ushtrimi 16 – nxënësit e nivelit mesatar - për ujë ndal në udhë, inversion. 

Nxënësit dëgjojnë dhe japin mendime për efektet emocionale të fi gurave të kuptimit. 

Mësuesi/ja plotëson: stili 

fi guracioni 

rima 


Punohet rubrika “Përdorni fjalorin”. Mësuesi/ja ka përgatitur fl etë ku shpjegohet kuptimi i fjalëve: 

udhëtar dhe shtegtar. 

Lexohen shpjegimet dhe gjenden nuancat kuptimore të përbashkëta dhe të veçanta. 

Nxënësit mund tì ndihmojë diagrami i Venit. 

Udhëtar 

Shtegtar 

Hapi IV (vështrim krahasues) 

- Si e trajton motivin e vetmisë poeti romantik Po poeti realist 

Vetmia 

Poeti romantik 

Poeti realist 

272 

Hapi V (dëgjimi i këngës) 

Lexohet nga një nxënës poezia “Kur të jesh mërzitur shumë” dhe në sfond dëgjohet kënga. 

Nxënësit shprehin emocionet që përjetojnë dhe bëjnë lidhjen mes poezisë dhe muzikës. 

 

Detyrë shtëpie: rubrika “Shkruani”.


Tema 

Teksti dramatik 


• të identifi kojë tekstin dramatik dhe veçoritë e tij; 

• të bëjë skemën e klasifikimit të tekstit dramatik; 

• të dallojë veçoritë e analizës së tekstit dramatik; 

• të dallojë tekstin dramatik nga teksti teatror. 



• Teksti i nxënësit, shirita letre me dialog, mjete shkollore, shkumësa. 


• Skeda e dialogut, pema e mendjes, vështrim krahasues, punë në grupe, lexim i pavarur. 

Hapi I (skeda e dialogut) 

Nxënësit kanë marrë informacion për tekstin dramatik në klasën IX. 

Mësuesi/ja paraqet në tabelë një shirit letre, ku është shkruar një dialog i shkëputur nga tragjedia 

“Hamleti”. 

Mbretëresha: Eja këtu, Hamlet i dashur, ulu pranë meje. 

Hamleti: Jo, e dashura nënë, këtu gjendet magneti që më tërheq shumë (shkon drejt Ofelisë). 

Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjen: 

- Materiali që po lexoni i përket një teksti rrëfyes apo një teksti dramatik Nxënësit në përgjigjen e 

tyre mund të fl asin dhe për llojin e tekstit dramatik (për tragjedinë). 


Mësuesi/ja shkruan në tabelë termin teksti dramatik dhe së bashku me nxënësit plotëson skemën. 

dialog monolog didaskalitë (informojnë) 

nuk ka përshkrim 

dialogu ka ngarkesë shprehëse 

mbart tensionin dramatik 


Struktura 

nuk ka rrëfim të ngjarjes 

aktet skena emri i personazhit fjalët 


Mësuesi/ja bashkë me nxënësit lexojnë dy tekstet, punojnë me teknikën “Vështrim krahasues”. 

Teksti rrëfi mtar 

- rrëfyesi në vetën III 

- ka përshkrime 

- dialog 

- pjesë 

- personazhe 

- tensioni dramatik jepet 

nëpërmjet fjalëve të rrëfyesit 


- emrat e personazheve 

- dialogët e tyre 

- didaskalitë që zëvendësojnë 

përshkrimin 

- tensioni dramatik jepet nëpërmjet 

dialogut 

273


Punë në grupe 

Mësuesi/ja i ndan nxënësit në tri grupe pune. Secili grup do të nxjerrë në pah veçoritë e një prej 

llojeve të tekstit dramatik. 

Grupi I – tragjedia, 

Grupi II – komedia, 

Grupi III – drama. 

Nxënësit mund të punojnë me teknikën Pema e mendjes. 

Fillesa e tekstit dramatik, 

në antikitet 

Llojet e tekstit dramatik 

Tragjedia 

imitim i veprimeve të 

njerëzve të veçantë 

tema të rëndësishme për 

individët dhe shoqërinë 

gjuha e ngritur me fjalë 

të zgjedhura 

karakteristikë - tragjizmi 

heronj me veti të larta, mbretër, 

hyjni, të pafajshëm, lidhen me 

faje të së kaluarës, dënimi i 

tyre është i pashmangshëm 

fundi i pashmangshëm i 

heroit tragjik 

Katarsis – procesi i 

pastrimit shpirtëror 

Komedia 

imitim i veprimeve të ulëta 

gjuha e komedisë e 

ngjashme me gjuhën e 

përditshme 

karakteristikë - komizmi 

dhe satira 

mospërputhje midis 

fjalës dhe veprimit të 

personazhit 

personazhet: njerëz të 

zakonshëm, me vese, 

veprimet e tyre i bëjnë 

qesharakë 

mesazhi - goditja e veseve 

nëpërmjet të qeshurës 

Drama 

jeta dhe veprimet e 

njerëzve të zakonshëm 

tema afër tematikës së 

prozës 

konfl iktet njerëzore pa 

pjesëmarrjen e hyjnive; 

konfl ikti i individit me të 

tjerët, me rrethin shoqëror 

nuk ka hero tragjik 

heroi lufton për 

individualitetin e vet, jo për 

interesa të shoqërisë 

heroi nuk bëhet qesharak 

kur përpjekjet e tij dështojnë, 

humbja dhe fi torja shihen si 

dukuri të zakonshme të jetës 

njerëzore 

Nxënësit sipas grupeve i nënvizojnë në tekst këto veçori dhe përfaqësuesi i çdo grupi lexon 

të dhënat, të cilat mësuesi/ja i shkruan në tabelë duke plotësuar skemën e llojeve të tekstit 

dramatik. 

Lexohet edhe informacioni për: farsën, melodramën, radiodramën dhe dramën televizive. 


Punohet me skedën Analiza e tekstit dramatik. 

Për të realizuar objektivin b, mësuesi/ja u shpërndan nxënësve material të fotokopjuar nga tragjedia 

Hamleti (Gjuha shqipe 9, faqe 149) ose punon në tekstin e nxënësit, faqen 336, fragmentin nga 

tragjedia “Romeo dhe Zhulieta”, “Dashuria dhe familja”. Nxënësve do t’u jepen detyra, në mënyrë 

që të njihen të gjithë brenda orës së mësimit me skedën e analizës së tekstit dramatik. 

274


Grupi I – Elementet e jashtme. 

Autori: 

Titulli: 

Botimi: 

Struktura e tekstit: 

a) Didaskalitë dhe batutat. 

b) Skenat dhe aktet. 

Grupi II – Elementet e brendshme. 

Personazhet: 

Gjuha dhe stili: 

Nxënësit zgjedhin detaje për të dhënë përgjigje të sakta. 

Mësuesi/ja cakton nxënës të nivelit të lartë për të punuar me sintaksën, leksikun, figurat retorike. 

Grupi III – Mesazhi (faqe 336) në fjalët e dy personazheve. 

Teksti e konteksti: 

Nxënësit do të shfrytëzojnë informacionin në faqen 332. 

Mësuesi/ja e ndjek punën e tyre hap pas hapi. 

Në përfundim të punës përfaqësues të secilit grup prezantojnë punën e tyre. Nxënësit e tjerë 

plotësojnë në fletore ose në tekst përgjigjet, duke ndjekur hap pas hapi analizën e tekstit dramatik. 

Hapi V (lexim i pavarur) 

Nxënësit do të punojnë për të dalluar tekstin dramatik nga teksti teatror. 

Nënvizoni me një vijë të dhënat e tekstit dramatik, me dy vija të dhënat e tekstit teatror. 

Një nxënës lexon të dhënat e tekstit dramatik. 

 

Një nxënës tjetër lexon të dhënat e tekstit teatror. 

Detyrë shtëpie: ushtrimi 2 i rubrikës “Provoni njohuritë tuaja”, në faqen 319. 

Shënim: rubrika e faqes 320, “Teatri i shkollës” mund të shfrytëzohet nga mësuesit për veprimtaritë ekstrakurrikulare. 

Tema 

Teatri antik 

(tragjedia) 


• të identifi kojë veçoritë e tragjedisë antike; 

• të zgjerojë informacionin për teatrin grek duke e krahasuar me atë shqiptar; 

• të analizojë lidhjet mes arkitekturës dhe teatrit; 

• të punojë me fjalorin sinonimik për të gjetur kuptimin e fjalëve: arkitekturë, 

urbanistikë, skulpturë, teatër. 


• Teksti i nxënësit, fjalori sinonimik, mjete shkollore, shkumësa me ngjyra. 


• Stuhi mendimesh, pema e mendjes, përmbledhje e strukturuar, lexim zinxhir, 

punë me tekstin, diskutim, vështrim krahasues, vëzhgo dhe zbulo. 

275




Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjen: - Kur janë shfaqur fillesat e tekstit dramatik 


Nxënësit ndahen në dy grupe dhe me teknikën Pema e mendjes dhe zbërthejnë: 

Grupi I - kontekstin historik dhe letrar të teatrit antik. 

Grupi II - veçoritë e poetëve dramatikë. 


antikiteti grek 


origjina e teatrit te kulti i hyut Dioniz 

lojërat festive për nder të Dionizit 

ditirambet marrin formën e një 

dialogu të improvizuar 

shekulli V p.e.s. (shekulli i artë) 

lulëzimi i teatrit 

Aristoteli te vepra “Poetika” bëri 

ndarjen e tri gjinive, kodifikoi 

rregullat për llojet dramatike 

Konteksti letrar 

në skenë dolën aktorët që 

mishëronin heronj mitologjikë, 

hyjni, gjysmëhyjni, mbretër, 

princa, heronj 

aktorët recitonin dialogë të një 

subjekti të dhënë 

subjekti organizohej në akte, veprimi 

zhvillohej në një ose disa linja 

mes replikave të aktorëve futej 

kori dhe korifeu 

Përfaqësuesit e teatrit antik 

Tragjedianët 

Komedianët 

Eskili 

Sofokliu 

Euripidi 

Aristofani 

276 

“Babai i tragjedisë” 

ideale të larta të heroizmit, 

drejtësisë, lirisë 

heronj dinjitozë e të 

papërulur 

“Prometeu i mbërthyer”, 

triologjia “Orestia” 

(Agamemnoni, Koeforët, 

Eumenidet), “Të shtatë 

kundër Tebës” etj. 

i shtoi tragjedisë edhe 

një aktor të dytë 

heronj me karakter 

të fortë 

përsosi 

organizimin e 

brendshëm të pjesës 

“Edipi mbret”, “Edipi 

në kolonë”, “Elektra”, 

“Ajaksi”, “Antigona”, 

“Filokteti”, 

“Trakinianët”. 

i shtoi tragjedisë 

aktorin e tretë 

afroi teatrin me jetën 

heronj kontradiktorë, 

me ulje-ngritje; 

shikuesi identifi kohet 

me ta 

“Medea”, “Alkestra”, 

“Elektra”, “Hekuba”, 

“Ifi gjinia në Aulidë”, 

“Andromaka” etj. 

zgjidhja vinte nga 

lart 

Deus eks-makina 

(Deus ex machina) 

integroi 

komedinë 

me jetën 

qytetare 

satirizoi 

politikanët, 

shkrimtarët 

dhe artistët 

“Bretkosat”, 

“Zogjtë”, 

“Paqja”, 

“Kalorësit”, 

“Gratë në 

parlament” 

etj.


Hapi III (përmbledhje e strukturuar) 

Punohet informacioni “Veçori të tragjedisë antike” dhe “Konkurset dramatike”. Mësuesi/ja u 

shpjegon nxënësve informacionin e ri dhe e paraqet atë në mënyrë të strukturuar. 

Etimologjia e 

fjalës fatalitet 

Personazhet 

Fatalizëm: Pikëpamje idealiste, mistike e fetare, sipas së cilës gjithçka që ndodh në natyrë, 

në shoqëri e në jetën e njeriut është e paracaktuar nga një fuqi e panjohur a e mbinatyrshme, 

që nuk mund të shmanget e nuk mund të mposhtet nga njeriu; besimi i verbër te fati. 

- heroi tragjik afi rmohet në luftë me fatalitetin, por nuk e shmang dot; 

- perënditë, personazhe me të drejta të plota; 

- heronj të jashtëzakonshëm, hyjni, gjysmëhyjni, princër, mbretër, heronj. 

Subjekti 

- subjekti merret i gatshëm nga cikli mitologjik; 

- nuk ka rëndësi zgjidhja (dihet nga shikuesi), por teknika si organizohet materiali 

dramatik. 

Hapi IV (lexim zinxhir) 

Mësuesi/ja ngre tre nxënës me dëshirë që të lexojnë zinxhir tri informacionet e rubrikës “Info 

plus”. 

Hapi V (punë me tekstin, diskutim) 

Punohet me rubrikën “Punoni me fjalorin”. 

Mësuesi/ja ka përgatitur fjalë të fjalorit sinonimik, të cilat shpjegojnë kuptimin e fjalëve: 

arkitekturë, urbanistikë, skulpturë, teatër. 

Diskutim: - Ç’lidhje ka urbanistika me teatrin 

Hapi VI (vështrim krahasues) 

Pasi kanë lexuar zinxhir materialet e rubrikës “Info plus”, nxënësit bëjnë krahasimin mes 

teatrit të Epidaurit dhe teatrit të Butrintit. 

Shekulli i ndërtimit: shek. III p.e.s. 

Teatri i Epidaurit 

shek. III p.e.s. 

Teatri i Butrintit 

Funksioni: shoqëror shoqëror 

Arkitektura: 

u realizua sipas modelit demokratik 

të organizmit të jetës, komunikim i 

drejtpërdrejtë me publikun 

pjesa rrethore - stili grek 

skena - stili romak 

Hapi VII (vëzhgo dhe zbulo) 

Kjo është një praktikë zbavitëse dhe reflektim për njohuritë që nxënësit morën për arkitekturën e teatrit. 

Tema 

“Prometeu i 

mbërthyer” 

koment 


• të komentojë duke u ndalur te mbështetja në mit, mesazhi aktual; 

• të përshkruajë fi gurën e Prometeut si simbol; 

• të zbulojë qëndrimin e korit duke shprehur vlerësimin për to (oqeanideve); 

• të zbulojë veçoritë e tragjedisë – veprimi dramatik duke ilustruar me fragmentin; 

• të shkruajë një ese për fi gurën e Prometeut. 




• Stuhi mendimesh, punë në grupe, punë me tekstin, ditari dypjesësh. 

277




Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet: 

- Çfarë informacioni dini për Eskilin - Po për Prometeun çfarë kujtoni 

Eskili është quajtur babai i tragjedisë. Prometeu u mori zjarrin perëndive dhe ia dha njerëzimit. 

Proteteu ishte titan – i pavdekshëm. 

Nxënësit japin përgjigjet që dinë rreth Eskilit dhe tragjedisë. 


Mësuesi/ja do të lexojë fragmentin “Prometeu i mbërthyer” me synim që nxënësit të zbulojnë: 

Grupi I – Prometeu ndihmon njerëzit me qëllim. 

Grupi II – Ndëshkuesi i Prometeut. Çfarë përfaqësojnë Hermesi dhe Zeusi 

Grupi III – Zbuloni qëndrimet që mban Hermesi dhe Zeusi. 

Punohet me ushtrimet 4, 5 dhe 6, pra me rubrikën “Reflektoni për kuptimin”. 

Hapi III (punë me tekstin, ditari dypjesësh) 

Punohet me rubrikën “Reflektoni për interpretimin”. Mësuesi/ja rikujton me nxënësit disa veçori 

të tragjedisë. 

- Për tragjedianët nuk ka rëndësi zgjidhja e konfliktit, por teknika, intriga, momenti kulmor, 

personazhi, mesazhi universal. 

• Ushtrimi 7 zhvillohet në formë diskutimi me 2-3 nxënës. 

• Ushtrimet 8-9 punohen me tabelën e personazhit. 

Personazhi Flet Mendon Përshkrimi i tij 

Prometeu 

• Ushtrimi 9, punohet me teknikën Ditari dypjesësh. 

Fragmenti 


Nxënësit punojnë të pavarur ose në çift. Dëgjohen mendimet, përshkrimet dhe komentet, të 

cilat mësuesi/ja i shkruan në tabelë. 

Hapi IV (plotëso tabelat) 

Punohet me rubrikën “Reflektoni për strukturën”. Nxënësit duhet të komentojnë duke u ndalur 

te roli i korit, i oqeanikeve. 

Mësuesi/ja përgatit tabelën. 

Kori – urtësia 

njerëzore 

Vargjet Ideja Vlerësimi im 

278

• Ushtrimi 12. Veprim dramatik, punohet me tabelën. 


Veçori të tragjedisë 

Vargjet 

Intriga 

Pika kulmore 

Personazhi hyjni 

Heroi 

• Ushtrimi 13. Mësuesi/ja aktivizon nxënës të nivelit të lartë: Gjeni fi gurat e metonimisë, 

anaforës, shpjegoni funksionin e tyre stilistik. 

Një nxënës punon në tabelë me çiftet antonimike. 

Çifte antonimike 

Tradhtar – 

Dhelpër – 

Pasuro – 

Hajdut – 


 

Detyrë shtëpie: Jepet ushtrimi i rubrikës “Shkruani”. 

Tema 

Tragjedia 

në kohën e 

humanizmit. 

Teatri 

elizabetian. 

Analizë 

“Romeo dhe 

Zhulieta” 


• të identifi kojë tragjedinë si lloj të tekstit dramatik në kohën e Rilindjes; 

• të komentojë motivin e “agimit” në poezitë e dashurisë; 

• të analizojë tragjedinë e dashurisë së pafat duke u ndalur te: pikëpamja, subjekti 

i mëparshëm, efektet, kontraktimet, dialogët dhe monologët plot dramatizëm. 




• Pema e mendjes, skeda e tragjedisë, punë në grupe. 



Mësuesi/ja do t’i njohë nxënësit me temën e mësimit dhe për të arritur tek informacioni i plotë 

për zhvillimin e tragjedisë nga zanafilla deri në Rilindje. Mësuesi/ja, në bashkëpunim me 

nxënësit ndërton pemën e mendjes. 

279


Tragjedia 

Tragjedia antike 

Tragjedia në Rilindje 

zanafi lla në antikitet 

kulti i hyut Dioniz 

shekulli V p.e.s. 

(shekulli i artë) 

Korifeu - zëri i urtësisë 

subjektet nga 

mitologjia 

zgjidhja e konfl iktit 

dihej nga publiku 

përfaqësuesit: Eskili, 

babai i tragjedisë, 

Sofoktiu, Euripidi etj. 

teatri elizabetian 

epoka elizabetiane 

(shek.XVI) - epoka e 

artë e teatrit anglez 

temat e trajtuara fi tuan 

karakter universal 

subjektet nga bota 

njerëzore 

veprimi dramatik nuk 

krijoi pika të vdekura 

heronjtë paraqiteshin 

para konfl ikteve dhe 

dilemave të skajshme 

përfaqësuesit: Shekspiri, 

Marlou, Xhonsoni etj. 


Mësuesi/ja ndalet te veçoritë e artit të Shekspirit dhe plotëson skemën e mëposhtme. 

progres i dukshëm 

në tërë përbërësit 

subjekte të larmishme 

shtrirje gjeografi ke 

e ndryshme 

tema universale 

Arti i Shekspirit 

problematika që trajton 

heronjtë zbulohen 

përmes sprovave 

zgjidhja e konfl iktit 

shtysat e veprimit gjenden 

në natyrën njerëzore, 

si: urrejtja, hakmarrja, 

krenaria, smira 

origjinale 

laike 

me forcë 

shpirtërore 

ose 

rrugëdalje 

nuk ka 

Gjithashtu ndërtohet pema e mendjes edhe për gjuhën dhe figuracionin që përdor Shekspiri në krijimtarinë e tij. 

Gjuha dhe figuracioni te Shekspirit 

gjuhë e pasur (20.000 

unitete gjuhësore) 

arti i thurjes së dialogut 

dhe monologut 

secili personazh fl et me 

gjuhën që i përshtatet nivelit, 

shoqëror dhe karakterit të tij 

shmang artifi cialitetin 

fi gurat letrare si mjet për poetizimin e universit 

fi gurat e prozodisë 

sistemi retorik 

sistemi i vargëzimit - 

vargje të bardha 

fjalët pasurohen me: kuptime shtesë, të 

fshehura, ironike, të dyfi shta; neologjizma; 

sharje vulgare; lojërat e fjalëve 

280 

*Prozodi - Tërësia e elementeve gjuhësore e ritmike (gjatësia dhe shkurtësia e zanoreve, theksi, rima, ritmi, ngritja e ulja e tonit 

etj.), sipas të cilave ndërtohet një sistem i caktuar vjershërimi; metrikë.


Hapi III (lexim në grupe, Di/ Dua të di/ Mësova) 

Nxënësit lexojnë të ndarë në pesë grupe informacionin për analizën e veprës “Romeo dhe 

Zhulieta”. Pas leximit, një nxënës tregon subjektin e tragjedisë. Mirë është që tragjedia të jetë 

lexuar papaprakisht. Nxënësit plotësojnë skedën e tragjedisë. 

Për këtë çdo grup nxjerr përfaqësuesin e vet, i cili plotëson një nga të dhënat e skedës. 

Titulli i tragjedisë: “Romeo dhe Zhulieta” 

Lloji i tragjedisë: tragjedi pasioni 

Pikënisja: 

Struktura: 

Zhvillimi i ngjarjeve: 

Tragjedia e pasionit: 

Efektet e kontrasteve: 

Roli i dialogut: 

Roli i monologut: 

Detyrë shtëpie: Shkruani në fletë A4 veçoritë e tragjedisë. Gjeni në internet foto të artistëve që kanë 

interpretuar rolet kryesore në film ose në teatër. Materialet e sjella do të ekspozohen orën e ardhshme. 

Tema 

“Romeo dhe 

Zhulieta”. 

Koment - 

Dashuria dhe 

familja 

Objektiva: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 

• të komentojë fragmentin duke u ndalur te motivi dhe shenjat parandaluese, mesazhi 

i fjalëve të personazheve; 

• të interpretojë qëndrimin lidhur me paradoksin, gjendjen shpirtërore të të rinjve; 

• të komentojë duke u ndalur te figurat e krahasimit, metaforës, kontrastit; 

• të analizojë nëntekstin e thellë fi lozofi k. 


• Teksti i nxënësit, kartonë, mjete shkollore, shkumësa. 



• Lexim me role, hap pas hapi, tabela e fi gurave të kuptimit, punë në grupe. 

Hapi I (lexim në role dhe me synim) 

(Ndahen rolet - Romeoja, Zhulieta, Vaja, zonja Kapulet dhe Kapuleti.) 

- Nxënësit kanë përgatitur mjedisin e klasës për interpretimin e fragmentit. 

Mësuesi/ja zgjedh katër nxënës për të lexuar në role fragmentin. Leximi është me synim. 

Ai i parapërgatit nxënësit për të punuar ushtrimet e rubrikës Reflektoni për kuptimin, duke 

realizuar objektivin e parë. Diskutohen përgjigjet e dhëna më saktë, më emocionale, të cilat 

mund të shkruhen në tabelë sipas ushtrimeve. 

Hapi II (hap pas hapi) 

Punohet me rubrikën Refl ektoni për kuptimin. 

Nxënësit punojnë hap pas hapi ushtrimet e tekstit. 

• Ushtrimi 1, motivi i “agimit” → motivi i ndarjes. 

281


• Ushtrimi 2, motivi i ndarjes → gjendja emocionale e dy të rinjve ndërtohet mbi efekte që 

kundërshtojnë njëra-tjetra, me efekte kontrastesh. 

Mësuesi/ja u drejton pyetje nxënësve: 

- Duke u nisur nga analiza e tragjedisë së pasionit si përshkruhet Romeoja: i arsyeshëm, 

pasionant apo meditues 

• Ushtrimi 3. - Vargjet që thotë Romeoja: “Më duhet të iki e të rroj” 

Ose të rri këtu e të vdes.” 

Nxënësit shënojnë parandjenjën për tragjedinë që i pret të rinjtë. 

• Ushtrimi 4. (ditari dypjesësh) Për këtë ushtrim mësuesi/ja zgjedh nxënës të nivelit bazë. 

Vargu 

U gdhi, u gdhi, por, ik sa më shpejt! 

Interpretimi i ankthit 

Përsëritja e foljes u gdhi, në kohën e kryer të thjeshtë, 

shpreh ankthin e Zhulietës për fatin e Romeos. 

• Ushtrimi 5. Mësuesi/ja zgjedh një nxënës për të ritreguar skenën dhe një nxënës tjetër 

për të argumentuar ku e ka burimin arbitrariteti i prindërve ndaj vajzës së tyre. 

- Normat e patolerueshme nga shoqëria, nga epoka. 

• Ushtrimi 6, për të argumentuar përgjigjen nxënësit lexojnë vargjet dhe argumentojnë 

alternativën. 

Vargjet 

Alternativa 

Krenare s’jam 

Pse 


Punohet rubrika Refl ektoni për interpretimin. Nxënësit ndahen në tri grupe dhe punojnë me 

tabelat sipas grupeve. 


Vargjet (paradoks) 

Funksioni kuptimor – mesazhi 

Një dëshpërim i paktë, tregon më 

shumë dashuri ... 


Fjalët 

Qëndrim i babait/ Përshkrimi i tij nga fjalët 

Kjo vajzë e padenjë, 

një burrë i denjë e bujar 


Vargjet 

Mesazhi 

Po di t’i çmoj dhe gjërat që urrej, 

kur bëhen për të mirë e dashuri 

282


Hapi IV (tabela e fi gurave të kuptimit) 

Punohet me rubrikën “Refl ektoni për gjuhën”. Ushtrimi 11 punohet me tabelën e mëposhtme. 

Vargjet Figurat e kuptimit Funksioni pamor Gjendja emocionale 

Rrezet ... majë malesh 

Për të fi tuar kohë dhe për të marrë përgjigje të plotë mësuesi/ja zgjedh nxënës të nivelit të 

lartë. 2-3 nxënës bëjnë interpretimin e figurës kuptimore, imazhin që përftohet dhe shprehja e 

gjendjes emocionale të dy të rinjve. 

Mësuesi/ja plotëson në tabelë mendimet e nxënësve. 

• Ushtrimi 13. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të lexojnë edhe fjalët e Romeos: 

“Siç shtohet drita, nxin mjerim ynë” për të bërë interpretimin e fjalëve të Zhulietës. 

Nxënësit gjejnë fi gurat letrare, krahasimin, metaforën, kontrasin dhe i interpretojnë: rrezet 

nakare, si dantellë e hollë, drita e qeshur, drita e ditës, e diellit është drita e bukurisë dhe e 

dashurisë. Drita është fytyra e Romeos për Zhulietën dhe anasjellas. 

Në kontrast me dritën është nata, errësira, mynxyra, është jeta brenda dritareve, mureve. 

Detyrë shtëpie: Ushtrimi 14, në faqen 339. 

Tema 

Tragjedia 

“Romeo dhe 

Zhulieta” Akti I 

– skeda e komentit 


• të komentojë me synim duke plotësuar skedën për veçoritë e tragjedisë; 

• të përcaktojë marrëdhëniet midis personazheve; 

• të analizojë gjendjen emocionale dhe psikologjike të personazheve. 




• Diskutim, lexim me role, skeda e tragjedisë, përshkrim, punë në grupe, lexim në role. 



Mësuesi/ja së bashku me nxënësit flasin për epokën elizabetiane – epokën e artë. 

Nxënësit plotësojnë skemën për njohuritë mbi motivet që përdor Shkespiri: 

- motivi i dashurisë (motivi i agimit, i albave), 

- motivi i ndarjes. 

Nxënësit të zgjedhur nga mësuesi/ja përshkruajnë motivet duke përdorur dhe shpjeguar detajet. 

Gjithashtu diskutohet edhe për: 

- personazhet në raport me njëri-tjetrin; 

- veçoritë e personazheve që dalin nëpërmjet dialogut – gjendja e tyre emocionale dhe psikologjike. 

Nxënësit përshkruajnë katër personazhet. 

283


Intriga – Detaji që na lajmërojnë për pikën kulmore. Detaje që paralajmërojnë për dramën e 

personazheve (detaje, vargje). 

- Gjuha e Shekspirit: me kontraste, metafora, epitete, krahasime etj., me funksion për të 

nxitur imazhin pamor dhe me funksion emocional. 

Hapi II (lexim në role) 

Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën dhe punën që do të bëjnë hap pas hapi për të realizuar 

objektivin. Mësuesi/ja zgjedh tre nxënës për të lexuar dhe u cakton rolet përkatëse. 

Hapi III (skeda e fragmentit) 

Punohet për plotësimin e skedës. Mësuesi/ja aktivizon nxënës të nivelit bazë dhe atij të mesëm 

për t’iu përgjigjur pyetjeve. Në përgjigjen e tyre nxënësit do të lexojnë dhe vargun, detajin. 

Vendi: në shtëpinë e Kapuletit 

Personazhet: Zhulieta, Vaja, znj. Kapulet, Kapuleti 

Mosha e heroinës kryesore: 14 vjeç 

Shenja paralajmëruese që lidhet me moshën: “Ti e di që ime bijë është në moshë, dy ngjarjet 

me të cilat Vaja llogarit moshën e Zhulietës: Më datë 1 të gushtit bën 11 vjet që ra tërmeti. 

Marrëdhëniet e dy personazheve: Zhulieta - Znj. Kapulet 

- Ç’më do nënë 

Znj. Kapulet (Vajës) - 

... na lipset fjala jote 

- Ti e di që ime bijë është në moshë. 

Për Zhulietën, znj. Kapulet dhe Vaja zënë një vend të madh në jetën e saj. 

Marrëdhëniet e dy personazheve me heroinën kryesore: Nëna dhe dadoja 

Dadoja që e njeh shumë mirë Zhulietën, e këshillon e kujdeset për të çdo minutë të jetës së saj etj. 

Hapi IV (lexim në role, koment) 

Lexohet Akti I - Në mbarim të ballos. Nxënësit komentojnë duke u mbështetur në dy 

momente të fragmentit (a, b) dhe ilustrojnë me vargje. 

a. Shenja paralajmëruese e dashurisë. 

N’është i martuar. 

M’u bëftë varri shtrat i nusërisë. 

Nga kjo urretje ... 

m’u ngjallka sot e vetmja dashuri 

b. Shenja paralajmëruese e tragjedisë. 

... Më sjell në zemrën time një mynxyrë. 

Akti II, Skena II 

 

Hapi V (koment) 

Lexohet nga mësuesi/ja ose një nxënëse e talentuar monologu i Zhulietës. U kërkohet 

nxënësve të tjerë të përshkruajnë gjendjen emocionale dhe psikologjike të Zhulietës. 

Zbulohen hap pas hapi veçoritë e monologut të Shekspirit. 

- Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja bën vlerësimin e nxënësve pjesëmarrës. 

Te fragmenti B dallohen veçoritë e dialogut, që dalin nëpërmjet fjalëve të personazheve. 

Detyrë shtëpie Guha e Shekspirit. 

284


Tema 

Koment nga 

“Romeo dhe 

Zhulieta” 

Akti V 

Skena III 


• të bëjë komentin e fragmentit duke u ndalur te veçoritë e tragjedisë; 

• të parafrazojë shprehje me nuancë fi lozofi ke; 

• të vëzhgojë ilustrimet dhe fotot për të gjetur, nëse përputhet përfytyrimi i tij për 

personazhet me fi gurat e krijuara nga aktorët; 

• të diskutojë për skenarin e filmit dhe të gjejë dallimet që lidhen me teknologjinë moderne; 

• të shkruajë një ese. 


• Teksti i nxënësit, videoprojektor, DVD “Romeo dhe Zhulieta”, mjete shkollore, 

shkumësa. 



• Stuhi mendimesh, lexim në role, punë me tekstin, praktikë e drejtuar, shkrimi i esesë. 


Mësuesi/ja u drejton pyetjen nxënësve. 

- Cilat janë ato veçori të gjuhës së Shekspirit që e bëjnë veprën e tij të fl asë me gjuhën e të 

gjitha kohërave 

Mendimet e nxënësve: 

- përdor fjalë e shprehje më shumë se çdo autor; 

- arti i fjalës me të cilin ndërtoi dialogët dhe monologët; 

- secili personazh fl et me gjuhën që i përshtatet më së miri nivelit dhe karakterit të tij; 

- shmang artifi cialitetin, mungesën e natyrshmërisë; 

- fjalët pasurohen me kuptime shtesë, të fshehta, ironike, të dyfi shta, neologjizma; 

- përdorimi i fi gurave letrare si mjet i poetikës universale. 

Hapi II (lexim në role) 

Lexohet pjesa në role, Akti I. Skena III. 

Mësuesi/ja aktivizon nxënës të tri niveleve. Para leximit në role nxënësve u kërkohet të 

lexojnë kërkesat e faqes 344, ku mbështeten për komentin. 

a. Roli i personazhit të Princit në tragjedi: 

- Cili është niveli i tij shoqëror 

Tragjedia që nga antikiteti luhej për shtresat e larta të shoqërisë dhe personazhet ishin pjesë 

e elitës. 

- Cili është roli që ka kjo pjesë në edukimin, kulturën dhe vazhdimësinë e shoqërisë 

- Nëse do të bënit një krahasim me tragjedinë në antikitet me kë është i barasvlershëm roli 

i princit 

b. Shkaqet që çuan në tragjedinë e dy të rinjve. Gjeni vargjet: 

Kapulet, Montag! Vështro ç’kërbaç qëlloi qielli gazin! 

Dhe unë që për zihjet mbylla sytë. 

c. Mesazhi i Shekspirit nëpërmjet fjalëve të Princit. Gjeni vargjet: 

I mjeri çift, therrori i hasmërisë. 

Kështu që të gjithë u dënuam. 

Mëngjesi solli paqe të trishtuar. 

ç. A ishte i vetëdijshëm Shekspiri se dashuria mes Romeos dhe Zhulietës do të mbetej e 

pavdekshme në të gjitha kohërat Ku duket ajo 

Se do t’ia ngreh statujën thjesht fl ori 

285


Që sa të rrojë emri i Veronës 

Statujë kaq të ç’muar të mos ketë. 

Nxënësit plotësojnë skedën në tekst me mesazhin dhe vlerat universale. 

Hapi III (punë me tekstin) 

Punohet me veçorinë e gjuhës së Shekspirit. Nxënësit lexojnë parafrazimet e shprehjeve 

që kanë përgatitur në shtëpi. Objektivi është që nxënësit të arrijnë të kuptojnë fi lozofi në e 

shprehjes. Dëgjohen dy nxënës për çdo parafrazim. Vlerësohen përgjigjet më të arrira. 

Hapi IV (praktikë e drejtuar) 

Shfaqen në mjesidet e klasës pjesët më të bukura, më emocionuese të fi lmit. Gjatë kohës që 

nxënësit bëjnë gati materialin për t’u paraqitur, nxënësit e tjerë lexojnë materialin e skedarit 

të fi lmit. 

Pasi shihet materiali nxënësit diskutojnë: 

- dallimet e epokave (detaje që i gjejmë në fi lm); 

- personazhet; 

- vetëvrasja – mjetet e teknologjisë moderne. 

Mësuesi/ja u drejton pyetjen nxënësve. 

- Cili është qëllimi i përshtatjes së tragjedisë me (aktualitetin) 

- Çfarë i kanë sjellë tragjedisë ndryshimet në formë 

Hapi V (shikimi i esesë) 

Nxënësit do të realizojnë objektivin e fundit: shkrimi i një eseje për dashurinë. 

Mësuesi/ja lexon vargjet dhe u kërkon nxënësve të nënvizojnë antonimet. 

Mbështetur në antitezat e shprehjes së kuptimit të dashurisë nxënësit shkruajnë një ese. 

Kjo detyrë përfundon në shtëpi në format A4. 

Shënim. Për këtë punë me shkrim mund të planifi kohet një orë e veçantë. 

286 

Tema 

Drama 

romantike, 

“Vilhelm Teli” 

Koment 

(Ora I) 



• të identifi kojë veçoritë e dramës romantike; 

• të ilustrojë elementet e dramës romantike; 

• të analizojë dramën duke u ndalur te kulti i heroit dhe i lirisë, linjat paralele, trajta 

epike e ngjarjes dhe e heronjve, vërtetësia psikologjike e heroit. 




• Pema e mendjes, diagrami i Venit, punë në grupe, skeda e dramës. 


Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re, me të cilën do të punojnë dhe objektivat që do të 

arrijnë. Plotësohet pema e mendjes.


përhapja - 

shek. XVII – Gjermani 

shek. XIX – Evropë 

u mbështet në parimet 

estetike të romantizmit 

ndikimi nga Shekspirit 

përkushtimi ndaj 

historisë kombëtare 

larmia e vendeve 

u lëvrua drama jo 

tragjedia apo komedia 

drama romantike nuk 

pati jetëgjatësi 

u vu në skenë në 

shek. XX 

Drama romantike 

temat kryesore nga historia 

heronjtë – njerëz të 

thjeshtë, u prijnë masave 

fi gura e heroit të vetmuar 

në ndeshje me padrejtësitë 

dhe ligësinë, i cili nuk fi ton 

në ndeshje me mizorinë 

universale 

përjetimi emocional-subjektiv, 

problematika e lirisë, e unit 

braktiset vargu – prozë 

përshtatje të shijeve 

të publikut 

Hapi II (diagrami i Venit) 

Duke u mbështetur në informacionin që nxënësit morën, mësuesi/ja i udhëzon ata të bëjnë 

një vështrim krahasues ndërmjet tragjedisë dhe dramës, duke u ndalur te: tema, personazhet, 

mjediset, problematika, mesazhi. 

Tragjedia 

Drama 

Hapi III (punë në grupe, skeda e dramës) 

Nxënësit do tì lexojnë materialet të ndarë në grupe. 

Grupi I – jeta dhe vepra e Shilerit. 

Grupi II – analizë: kulti i heroit dhe i lirisë. 

Grupi III – veçoritë romantike të veprës. 

Nxënësit prezantojnë materialin sipas grupeve. Mësuesi/ja përgatit në tabelë skedën e analizës. 

Titulli: “Vilhelm Teli” 

Autori: Fridrik Shiler 

Gjinia: dramë 

Tema: marrë nga të dhëna të supozuara historike lidhur me fi gurën e V. Telit. 

Kulti i heroit: nuk gjunjëzohet para tiranit 

Kulti i lirisë: aspiratat liridashëse për t’u çliruar nga autoriteti despotik 

Veçoritë romantike: dy linja paralele që i bashkon në fund - kryengritja e përgjithshme 

1. linja e bashkimit në fshehtësi të krerëve zviceranë kundër pushtetit të Gelslerit 

2. linja vetjake e V. Telit 

Rrëfime: - trajta epike të ngjarjes e heroit 

- patos i fuqishëm heroik 

- personazhet: jepen në evolucion psikologjik: V. Teli nga malësor te – baba i një kombi. 

- vërtetësi psikologjike e kalimit nëpër situata. 

287


Hapi IV (pema e mendjes) 

Mësuesi/ja do të kërkojë prej nxënësve informacion për meritat që pati Shileri në dramën romantike: 

tematika 

shqetësimi 

Meritat e Shilerit 

kulti i heroit 

evolucioni psikologjik 

- Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja bën vlerësimin e nxënësve të tri niveleve për pjesëmarrje. 

Detyrë shtëpie: ushtrimi 1 i rubrikës “Reflektoni për kuptimin”, në faqen 352. 

Tema 

Drama: 

“Vilhelm 

Teli” Koment 

(Ora II) 



• të komentojë fragmentin duke u ndalur te veçoritë romantike; 

• të zbulojë nëntekstin simbolik të momentit kyç të tensionit dramatik të skenës; 

• të zgjerojë njohuritë me informacionin plus. 




• Lexim me role, hap pas hapi, punë në grupe, vështrim krahasues, punë në grupe, 

tabela e personazheve, punë e pavarur, lexim me synim. 

Hapi I (lexim me role) 

Lexohet fragmenti në faqen 349 të tekstit, sipas roleve: Rudolf der Harrasi, Teli, Gesleri, 

Frishardi, Valteri, Berta, Valter Fyrsti, Shuafaheri, Roselmani. 

Hapi II (hap pas hapi, punë në grupe) 

Nxënësit punojnë hap pas hapi ushtrimet e tekstit. Për lehtësi pune, mund të ndahen edhe në 

grupe. 

• Ushtrimi 2. Mësuesi/ja shkruan në tabelë se çfarë simbolizon kapela e Geslerit → simbol i 

respektit dhe i nënshtrimit. 

• Ushtrimi 3. Nxënësit zbulojnë vargjet që tregojnë për situatën e rëndë emocionale dhe 

psikologjike sapo Gesleri, majë kalit, hyn në skenë. Ç’është ky rrëmet i madh! Kush thirri 

ndihmë! (Heshtje e gjithanshme.) (Të gjithë japin shenja tmerri.) 

Përdhunë bota rreh të ma rrëmbejë 

është shkëndija e revoltës. 

• Ushtrimi 4, gjuajtja e mollës simbolizon: 

- fjala shenjë dhe shënjestër – pas mollës shënjestër do të ishte sundimtar i urryer. 

- shenjën për kryengritje do ta jepte V. Teli 

- gjuajtja në shenjë është një cilësi jo vetëm fi zike, por edhe mendore 

- nga kjo cilësi karakterizohet Vilhelm Teli: qetësi 

arsyetim i ftohtë logjik 

288

Punohet me rubrikën “Refl ektoni për interpretimin” 

• Ushtrimi 5. Karakterizimi i fi gurës së Vilhelm Telit. 

Telit i dridhet zemra, por jo harku. 

Hapi III (vështrim krahasues, punë në grupe) 

• Ushtrimi 6, punohet me plotësimin e tabelës së mëposhtme. 


Teli Të përbashkët Heroi legjendar 

Guximi, toni epik, heroik i 

luftës kundër sunduesve. 

• Ushtrimi 7, punohet në grupe. 

Nxënësit gjejnë vargjet dhe i citojnë ato. Secili grup punon për nxjerrjen e mesazhit. 

Grupi I – nënshtrimi i verbër ndaj sundimtarit. 

Grupi II – mospërulja ndaj sundimtarit. 

Grupi I → 

Grupi II → 

Vargjet 

Mesazhi 

Hapi IV (tabela e personazheve, punë e pavarur) 

Punohet me rubrikën “Refl ektoni për strukturën”. 

• Ushtrimi 8. Mësuesi/ja përgatit tabelën e personazheve dhe nxënësit punojnë të pavarur. 

V. Teli 

Personazhet Vepra Flet Mendon Vërtetësi psikologjike 

Dëshmitarë të ngjarjes 


• Ushtrimi 10 – heshtja, të shpjegohet efekti psikologjik. 

• Ushtrimi 11, punohet me plotësimin e tabelave të mëposhtme. 

Mësuesi/ja bën vlerësimin për përgjigjet. 

Vargjet Toni Informacioni i tërthortë 


Momenti kyç Detajet Funksioni i zgjatjes së momentit Roli i dëshmitarit 

Hapi VI (lexim me synim) 

Lexohet informacioni plus, me synim që të zgjerojë njohuritë dhe të bëjë dhe një vlerësim 

përfundimtar për Shilerin. 

 

Detyrë shtëpie: Bëni një vlerësim me shkrim për veprën e Shilerit. 

289


Tema 

Komedia 

“14 vjeç 

dhëndër”. 

Koment 


• të identifi kojë veçori të komedisë si lloj i tekstit dramatik; 

• të komentojë fragmentin duke u ndalur te: komizmi i situatave, notat dramatike të 

ndërthurura me komike, përshkrimi i atmosferës së kohës; 

• të hetojë në tekst për të gjetur shprehje popullore dhe fjalë krahinore që përdor autori; 

• të bëjë lidhjen ndërmjet fi lmit dhe komedisë. 





• Recitim, lexim i drejtuar, pema e mendjes, lexim i pavarur, skeda e komedisë, 

punë në grupe, rrjeti i diskutimit, lexim me synim. 

Hapi I (recitim, lexim i drejtuar) 

Mësuesi/ja reciton vargje të njohura të A. Z. Çajupit dhe kërkon prej nxënësve të gjejnë se cili është 

autori i tyre. Më pas lexon dialogun e Tanës me Vangjelin nga komedia “14 vjeç dhëndër”. Nxënësit 

duhet të gjejnë titullin e komedisë nga është shkëputur fragmenti. Drejtohen pyetjet: 

- Çfarë dini për A. Z. Çajupin Çajupi është i pari shkrimtar që shënoi në letërsinë shqipe 

kthesën prej romantizmit në realizëm. 

- Cilat janë veçoritë e dramës romantike 

Nxënësit përgjigjen: - ngjarjet dhe heronjtë me “veshje” legjendare; 

- ngrihen në nivelin e të jashtëzakonshmes; 

- mjedise ekzotike 

- Pse drama romantike nuk pati jetëgjatësi 


Mësuesi/ja shpjegon pjesën e tekstit “Drama, realizmi në teatër”. Fundi i shekullit XIX shënoi fi llimin 

e drejtimit realist në teatër. 

- lindi si reaksion kundër teatrit romantik; 

- dramaturgët e zbresin teatri në nivelin e njeriut të zakonshëm; 

- skena është vendi ku riprodhohet besnikërisht realiteti; 

- përpiqet të krijojë iluzionin e vërtetësisë së plotë: 

idetë, njerëzit, ngjarjet janë të vërteta; 

nuk imitojnë realitetin, por e rikrijojnë atë në mënyrë të besueshme; 

qëllimi: në skenë shikuesi duhet të gjejë vetveten. 

Hapi III (pema e mendjes) 

drejtimi letrar 

Drama realiste 

lloji i dramës 

neorealizëm verizëm 

natyralizëm 

dramë familjare dramë borgjeze 

teatër proletar etj. 

290


Zhvillimi i dramës në Shqipëri 

Në periudhën e romantizmit 

De Rada 

“Sofonizba” 

Në shekullin XX 

- drama e dokeve 

- drama shoqërore me ide fi lozofi ke 

Santori 

“Emira” 

Sami 

Frashëri 

“Besa” 

- tragjedia klasike 

- tragjedia neoklasike 

komedia - farsa 

Çajupi – themeluesi i 

komedisë shqiptare 

komedia shoqërore 

“14 vjeç dhëndër” 

komedia politike 

“Pas vdekjes” 

Hapi III (lexim i pavarur, skeda e komedisë) 

Lexim i pavarur i fragmentit “Dit` e darsmës” nga komedia “14 vjeç dhëndër”. 

Pasi nxënësit lexojnë për 5 minuta, nënvizojnë informacionin për strukturën dhe mesazhin, më 

pas këto informacione do tì shënojnë te skeda e komedisë. 

Plotësohet në tabelë skeda me përgjigjet e nxënësve. 

Titulli: “14 veç dhëndër” 

Autori: A. Z. Çajupi 

Gjinia: komedi shoqërore 

Struktura: 

Skenat: 

Mesazhi: 

Personazhet: 

Hapi IV (lexim me role, punë në grupe) 

Nxënësit punojnë në grupe. 

Grupi I – bën përshkrimin e mjediseve ku zhvillohen ngjarjet, sipas skenave. Në realizimin e 

detyrës do të mbahen parasysh si dialogu dhe didaskalitë. 

Grupi II – komenton notat dramatike të ndërthurura me ato komike. 

Nxënësve u ndahet puna dhe bëhet leximi me role. 

Gjatë leximit zgjedhin fragmentin për punën e tyre. 

291


Nxënësit e grupit të dytë duhet të zbulojnë notat realiste në përshkrimin e karaktereve, si dhe të 

zbulojnë detaje, që krijojnë situata komike. 

Prifti: 

fjalët veprimet komizmi 

Grupi III – Ushtrimi 4. Zbulimi i notave dramatike, të ndërthurura me ato komike në skenën V: 

a. Dhëndri me nusen mbetën vetëm. 

b. Pialogu ndërmjet dhëndërit dhe nuses. 

Nxënësit sipas grupeve lexojnë punën e kryer, mësuesi/ja vlerëson dhe bën përmbledhjen. 

Hapi V (rrjeti i diskutimit, punë në grupe) 


Po Pyetja Jo 

- A është kjo martesë është e paradënuar të dështojë 

Nxënësit argumentojnë përgjigjet e tyre. Ata mund të mbështeten te: 

- ana shpirtërore; 

- pjekuria mendore dhe fi zike; 

- pavarësia materiale. 

Punohet në grupe për rubrikën “Refl ektoni për gjuhën, stilin”. 

Grupi I – Gjeni dhe shkruani disa shprehje popullore. 

Grupi II – Gjeni dhe shkruani mjetet gjuhësore plot humor. 

Gjatë kohës që nxënësit plotësojnë në tekst mësuesi/ja përgatit pemën e mendjes: 

Notat realiste në 

krijimtarinë e Çajupit 

Hapi VI (lexim me synim) 

Nxënësit lexojnë me synim “Info Plus” që: 

– të bëjnë lidhjen midis fi lmit dhe komedisë; 

– të diskutojë për elementet moderne që i janë shtuar fi lmit. 

Nxënësit nënvizojnë në tekst dhe lexojnë. 

a) Thelbi i komizmit, martesa, prifti dhe hipokrizia, Marigoja nuk shkon kundër vullnetit të 

prindërve. 

b) Dashuria e Marigosë, shtatzënia e rreme, pirja e helmit, zgjidhja, fi torja mbi mentalitetin, 

paragjykimet e opinionit anakronik. 

- Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja vlerëson nxënësit pjesëmarrës. 

292


293


294


295


296


297


298


299


300


301


302


Shënim. 

Ky plan mësimor është sugjerues. Është zbërthyer përmbajtja lëndore dhe janë dhënë objektivat e përgjithshëm dhe specifi kë për temat mësimore, 

që përputhen me objektivat e parashikuara në program. Mësuesi/ja në varësi të nivelit të klasës mund të mos i zhvillojnë të gjitha fragmentet për koment 

(veçanërisht ato që kanë të bëjnë me të njëjtin lloj), duke shtuar ose pakësuar orët e programit. 

303

Udhëzues 

PËRMBAJTJA 

për tekstin “Gjuha shqipe dhe Letërsia 10” 

GJUHA DHE KOMUNIKIMI 

TEKSTI TREGIMTAR 

TEKSTI POETIK 

Komunikimi 22 

22 

Gjuha 26 

Tekti poetik dhe llojet e tij 

10 

Analiza e tekstit poetik 

Llojet e ndryshme të komunikimit 29 

13 

Gjuha shqipe dhe emri shqiptar 32 

17 

- Antikiteti - Poema epike 

Dialektet dhe shqipja standarde 35 

20 

- Analizë / Koment – Iliada (Homeri) 

- Epika legjendare 

TEKSTI DHE LLOJET E TIJ 

- Koment – Cikli i kreshnikëve 

Teksti dhe karakteristikat e tij 38 - Mesjeta – format lirike 

24 

Teksti dhe pjesët e tij 46 - Koment – Sonete (Petrarka) 

29 

Llojet e teksteve 50 - Humanizmi – format poetike 

33 

Teksti përshkrues 

54 - Koment - Laudans Invocabo Dominium (P. Budi) 

Teksti informues-paraqitës (shpjegues) 70 - Romantizmi evropian – poema 48 


79 - Koment - Shtegtimet e Çajld Haroldit – (Bajroni) 

Teksti argumentues/bindës 85 - Romantizmi shqiptar – poema, poezia 60 

Teksti rrëfyes 97 - Analizë / Koment - Këngët e Milosaos (J. De Rada) 67 

Gjuha e medies 106 - Koment – Bukuria (N. Frashëri) 

73 

Publiciteti - Reklama 110 - Koment - Metamorphosis (Gj. Fishta) 

77 

- Poezia e re – poezia 

PËRDORIMI I GJUHËS 

Strategjitë e të folurit 116 

- Himni i bukurisë (Bodleri) 

- Koment – Karuseli (Rilke) 

79 

Strategjitë e të dëgjuarit 119 - Koment – Vdekja e nositit (L. Poradeci) 83 

Strategjitë e të shkruarit 124 - Koment - Prrue n’Dukagjin (E. Koliqi) 89 

- Poezia bashkëkohore / Piktura 

- Koment - Kitara (F. G. Lorka) 

TEKSTET LETRARE 

- Koment krahasues – Korbi dhe Një ditë e ka dhe Korbi (M. Camaj) 

- Koment - Pelegrini (D. Agolli) 

Natyra dhe funksioni i letërsisë 133 

108 

Gjuha e letërsisë dhe klasifi kimi i letërsisë 136 

TEKSTI DRAMATIK 

Teksti dramatik dhe llojet e tij 

- Antikiteti – tragjedia antike 

Teksti tregimtar dhe llojet e tij 139 - Koment - Prometeu i mbërthyer (Eskil) 

113 

Analiza e tekstit tregimtar 142 - Rilindja – tragjedia e pasionit 

115 

- Analizë / Koment – Romeo dhe Zhuljeta (U. Shekspiri) 

- Antikiteti - miti 146 - Romantizmi - drama 

122 

- Koment - Orfeu dhe Euridika 149 - Analizë / Koment - Vilhel Teli (F. Shiler) 125 

- Nga mesjeta në rilindje - romani 153 - Realizmi - drama 

133 

- Analizë / Koment – Don Kishoti (Servantes) 156 - Koment – 14 vjeç dhëndër (Çajupi) 136 

- Humanizmi - proza 164 

148 

- Koment - Histori e Skënderbeut (M. Barleti) 167 

150 

- Romantizmi - romani 170 - Plani mësimor për shkollat profesionale 155 

- Koment – Katedralja e Parisit (V.Hygo) 173 

159 

- Realizmi – novela, tregimi 176 

164 

- Koment – I trashi dhe i holli (Çehov) 179 

167 

- Koment – Tragjedi apo komedi (Migjeni) 182 

170 

- Koment – Vjeshta e Xheladin Beut (M. Kuteli) 187 

177 

- Proza moderne 186 

- Koment – Një dashuri e Suanit (M. Prust) 194 

188 

- Koment – Ura me tri harqe (I. Kadare) 198 

194 

203 

205 

211 

213 

217 

219 

223 

225 

227 

228 

230 

235 

237 

241 

244 

247 

252 

254 

258 

261 

262 

266 

269 

273 

275 

277 

279 

281 

286 

290 

293 

304

zhvillimi i mÃ«simit - Albas

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?