CH¦¥NG I: DAO §éNG C¥ - Jabry

NguyÔn Quang §«ng. §H Th¸i Nguyªn Mobile: 0974974888
CH¦¥NG II: sãng c¬ vµ sãng ©m
I. sãng c¬
1. §Þnh nghÜa: Lµ dao ®éng lan truyÒn trong mét m«i tr−êng.
Chó ý: - Sãng c¬ kh«ng truyÒn ®−îc trong ch©n kh«ng.
- Mét ®Æc ®iÓm quan träng cña sãng lµ khi sãng truyÒn trong mét m«i tr−êng th× c¸c phÇn tö
cña m«i tr−êng chØ dao ®éng quanh vÞ trÝ c©n b»ng cña chóng mµ kh«ng chuyÓn dêi theo sãng. ChØ cã
pha dao ®éng cña chóng ®−îc truyÒn ®i.
2. C¸c lo¹i sãng:
- Sãng ngang: Ph−¬ng dao ®éng cña c¸c phÇn tö cña m«i tr−êng vu«ng gãc víi ph−¬ng truyÒn
sãng. VD: Sãng truyÒn trªn mÆt n−íc.
Chó ý: Sãng ngang chØ truyÒn ®−îc trong chÊt r¾n vµ trªn bÒ mÆt chÊt láng.
- Sãng däc: Ph−¬ng dao ®éng cña c¸c phÇn tö cña m«i tr−êng trïng víi ph−¬ng truyÒn sãng. VD:
Sãng ©m.
Chó ý: Sãng däc truyÒn ®−îc c trong chÊt r¾n, chÊt láng vµ chÊt khÝ.
3. C¸c ®¹i l−îng ®Æc tr−ng cho sãng:
* Chu kú T, tÇn sè f, biªn ®é A cña sãng: lµ chu kú, tÇn sè, biªn ®é dao ®éng chung cña c¸c phÇn tö
vËt chÊt khi cã sãng truyÒn qua vµ b»ng chu kú, tÇn sè, biªn ®é cña nguån sãng.
* Tèc ®é truyÒn sãng: Lµ tèc ®é truyÒn pha dao ®éng (kh¸c víi tèc ®é dao ®éng cña c¸c phÇn tö vËt
chÊt).
* B−íc sãng: lµ khong c¸ch gi÷a hai ®iÓm gÇn nhÊt trªn cïng mét ph−¬ng truyÒn sãng dao ®éng
cïng pha. B−íc sãng còng lµ qu·ng ®−êng mµ sãng truyÒn ®−îc trong mét chu kú.
C«ng thøc:
λ = vT = v/f
Trong ®ã: λ: B−íc sãng;
T (s): Chu kú cña sãng;
f (Hz): TÇn sè cña sãng
v: Tèc ®é truyÒn sãng (cã ®¬n vÞ t−¬ng øng víi ®¬n vÞ cña λ)
x x
Chó ý: Gi÷a n ®Ønh (ngän) sãng cã (n – 1) b−íc sãng.
4. Ph−¬ng tr×nh sãng
T¹i ®iÓm O: u N O M
O = Acos(ωt + ϕ)
x
T¹i ®iÓm M c¸ch O mét ®o¹n x trªn ph−¬ng truyÒn sãng.
* Sãng truyÒn theo chiÒu d−¬ng cña trôc Ox th×
x
u M = A M cos(ωt + ϕ - ω ) = A M cos(ωt + ϕ - 2π x ) =A M cos2π ( t v
λ T + ϕ - x λ )
* Sãng truyÒn theo chiÒu ©m cña trôc Ox th×
x
u N = A M cos(ωt + ϕ + ω ) = A M cos(ωt + ϕ + 2π x ) = A M cos2π ( t v
λ T + ϕ + x λ )
5. §é lÖch pha gi÷a hai ®iÓm M, N c¸ch nguån O mét khong x 1 = OM, x 2 = ON
x1 −x2 x1 −x2
∆ ϕ = ω = 2π
v λ
NÕu 2 ®iÓm ®ã n»m trªn mét ph−¬ng truyÒn sãng vµ c¸ch nhau mét khong x th×:
∆ x x
ϕ = ω 2π v
= λ
L−u ý: §¬n vÞ cña x, x 1 , x 2 , λ vµ v phi t−¬ng øng víi nhau
II. sãng ©m
1. §Þnh nghÜa: Sãng ©m lµ nh÷ng sãng c¬ truyÒn trong c¸c m«i tr−êng r¾n, láng, khÝ. Nguån ©m lµ
c¸c vËt dao ®éng ph¸t ra ©m.
- Sãng ©m truyÒn ®−îc trong c¸c m«i tr−êng r¾n láng vµ khÝ, kh«ng truyÒn ®−îc trong ch©n kh«ng.
2. Ph©n lo¹i:
- ¢m nghe ®−îc (g©y ra cm gi¸c ©m trong tai con ng−êi) lµ sãng c¬ häc cã tÇn sè trong khong tõ 16
Hz ®Õn 20000 Hz. f< 16 Hz: sãng h¹ ©m, f> 20000 Hz: sãng siªu ©m.
15