CH¦¥NG I: DAO §éNG C¥ - Jabry

NguyÔn Quang §«ng. §H Th¸i Nguyªn Mobile: 0974974888
CH¦¥NG VII. H¹t nh©n nguyªn tö
1. CÊu t¹o h¹t nh©n nguyªn tö, ®¬n vÞ khèi l−îng nguyªn tö:
a) CÊu t¹o h¹t nh©n nguyªn tö:
- CÊu t¹o:
+ H¹t nh©n nguyªn tö ®−îc cÊu t¹o tõ c¸c pr«t«n (mang ®iÖn tÝch nguyªn tè d−¬ng), vµ c¸c n¬tron
(trung hoµ ®iÖn), gäi chung lµ nucl«n.
+ H¹t nh©n cña c¸c nguyªn tè cã nguyªn tö sè Z th× chøa Z pr«ton vµ N n¬tron; A = Z + N ®c gäi lµ sè
khèi.
+ C¸c nucl«n liªn kÕt víi nhau bëi lùc h¹t nh©n. Lùc h¹t nh©n kh«ng cã cïng bn chÊt víi lùc tÜnh ®iÖn
hay lùc hÊp dÉn; nã lµ lo¹i lùc míi truyÒn t−¬ng t¸c gi÷a c¸c nucl«n trong h¹t nh©n (lùc t−¬ng t¸c
m¹nh). Lùc h¹t nh©n chØ ph¸t huy t¸c dông trong ph¹m vi kÝch th−íc h¹t nh©n (cì 10 -15 m).
- §ång vÞ: C¸c nguyªn tö mµ h¹t nh©n cã cïng sè pr«ton Z nh−ng kh¸c sè n¬tron N gäi lµ c¸c ®ång vÞ.
b) 1 sè ®¬n vÞ hay dïng trong VLHN:
- §¬n vÞ khèi l−îng nguyªn tö: §¬n vÞ u cã gi¸ trÞ b»ng 1 12 khèi l−îng nguyªn tö cña ®ång vÞ 12 6C , cô
thÓ:
1u = 1,66055.10 -27 kg ; 1u = 931,5 Mev
c 2 ==> 1uc2 = 931,5MeV
- u xÊp xØ b»ng khèi l−îng cña mét nucl«n, nªn h¹t nh©n cã sè khèi A th× cã khèi l−îng xÊp xØ b»ng
A(u).
- §¬n vÞ n¨ng l−îng: 1 eV = 1,6.10 -19 J ==> 1 MeV = 10 6 .1,6.10 -19 J = 1,6.10 -13 J
- 1 sè ®¬n vÞ n/tö th−êng gÆp: m P = 1,67262.10 -27 kg = 1,00728 u ;
m n = 1.67493.10 -27 kg = 1,00866 u ;
m e = 9,1.10 -31 kg = 0,0005486 u
- C¸c −íc vµ béi : G ↔ 10 9 ; M ↔ 10 6 ; k ↔ 10 3 ; m ↔ 10 -3 ; µ ↔ 10 -6 ; n ↔ 10 -9 ; p ↔ 10 -12
2. HÖ thøc Anhxtanh, ®é hôt khèi, n¨ng l−îng liªn kÕt:
- H¹t nh©n cã khèi l−îng nghØ m 0 , chuyÓn ®éng víi vËn tèc v, cã n¨ng l−îng toµn phÇn tÝnh theo c«ng
thøc:E = m 0 c 2 + K (§éng n¨ng: K= m.v 2 /2)
- Mét vËt cã khèi l−îng m 0 ë tr¹ng th¸i nghØ, khi chuyÓn ®éng víi vËn tèc v, khèi l−îng cña vËt sÏ t¨ng
lªn thµnh m víi m =
m 0
1 - v2
c 2
- HÖ thøc Anhxtanh: E = mc 2 . ==> K = E – E 0 ; Víi E 0 = m 0 c 2 lµ n¨ng l−îng nghØ cña vËt.
- §é hôt khèi: Khèi l−îng cña mét h¹t nh©n lu«n nhá h¬n tæng khèi l−îng cña c¸c nucl«n t¹o thµnh
h¹t nh©n ®ã: ∆m = [Z.m p + (A – Z).m n ] – m x gäi lµ ®é hôt khèi.
- Sù t¹o thµnh h¹t nh©n to n¨ng l−îng t−¬ng øng E LK = ∆mc 2 , gäi lµ n¨ng l−îng liªn kÕt cña h¹t nh©n
(v× muèn t¸ch h¹t nh©n thµnh c¸c nucl«n th× cÇn tèn mét n¨ng l−îng b»ng E LK ).
- H¹t nh©n cã n¨ng l−îng liªn kÕt riªng E LK /A cµng lín th× cµng bÒn v÷ng.
37