CH¦¥NG I: DAO §éNG C¥ - Jabry

NguyÔn Quang §«ng. §H Th¸i Nguyªn Mobile: 0974974888
Trong ®ã: M0 mX 1
m
2
lµ tæng khèi l−îng c¸c h¹t nh©n tr−íc phn øng.
= + X
M = mX 3
+ mX
4
lµ tæng khèi l−îng c¸c h¹t nh©n sau phn øng.
Chó ý: + NÕu M 0 > M th× phn øng to n¨ng l−îng ∆E d−íi d¹ng ®éng n¨ng cña c¸c h¹t X 3 , X 4 hoÆc
ph«t«n γ. C¸c h¹t sinh ra cã ®é hôt khèi lín h¬n nªn bÒn v÷ng h¬n.
+ NÕu M 0 < M th× phn øng thu n¨ng l−îng |∆E| d−íi d¹ng ®éng n¨ng cña c¸c h¹t X 1 , X 2 hoÆc
ph«t«n γ. C¸c h¹t sinh ra cã ®é hôt khèi nhá h¬n nªn kÐm bÒn v÷ng.
3
- Trong phn øng h¹t nh©n + → +
A1 A2 A A4
Z
X X
1 1 Z
X
2 2 Z
X
3 3 Z4
4
C¸c h¹t nh©n X 1 , X 2 , X 3 , X 4 cã: N¨ng l−îng liªn kÕt riªng t−¬ng øng lµ ε 1 , ε 2 , ε 3 , ε 4 .
N¨ng l−îng liªn kÕt t−¬ng øng lµ ∆E 1 , ∆E 2 , ∆E 3 , ∆E 4 ; §é hôt khèi t−¬ng øng lµ ∆m 1 , ∆m 2 , ∆m 3 ,
∆m 4
N¨ng l−îng cña phn øng h¹t nh©n : ∆E = A 3 ε 3 +A 4 ε 4 - A 1 ε 1 - A 2 ε 2
4. HiÖn t−îng phãng x¹:
∆E = ∆E 3 + ∆E 4 – ∆E 1 – ∆E 2
∆E = (∆m 3 + ∆m 4 - ∆m 1 - ∆m 2 )c 2
- §Þnh nghÜa: Lµ qu¸ tr×nh ph©n huû tù ph¸t cña mét h¹t nh©n kh«ng bÒn v÷ng. Qu¸ tr×nh ph©n huû
nµy kÌm theo sù t¹o ra c¸c h¹t vµ cã thÓ kÌm theo sù ph¸t ra c¸c bøc x¹ ®iÖn tõ.
H¹t nh©n tù ph©n huû gäi lµ h¹t nh©n mÑ. H¹t nh©n ®−îc t¹o thµnh sau ph©n huû gäi lµ h¹t nh©n con.
- Quy t¾c dÞch chuyÓn cña sù phãng x¹
4
+ Phãng x¹ α (
2
He ):
A
Z
X→ He+
Y
4 A − 4
2 Z−2
- So víi h¹t nh©n mÑ, h¹t nh©n con lïi 2 « trong bng tuÇn hoµn vµ cã sè khèi gim 4 ®¬n
vÞ.
- Lµ h¹t nh©n Hªli ( 4
2
H
e
), mang ®iÖn tÝch d−¬ng (+2e) nªn bÞ lÖch vÒ bn ©m khi bay qua
tô ®iÖn.
- ChuyÓn ®éng víi tèc ®é cì 2.10 7 m/s, qu·ng ®−êng ®i ®−îc trong kh«ng khÝ cì 8cm,
trong vËt r¾n cì vµi mm. => kh n¨ng ®©m xuyªn kÐm, cã kh n¨ng i«n hãa chÊt khÝ
m¹nh.
+ Phãng x¹ β - −1
A 0 A
( 0e ):
ZX→ − 1e+
Z+
1Y
- So víi h¹t nh©n mÑ, h¹t nh©n con tiÕn 1 « trong bng tuÇn hoµn vµ cã cïng sè khèi.
- Thùc chÊt cña phãng x¹ β - lµ mét h¹t n¬tr«n biÕn thµnh mét h¹t pr«t«n, mét h¹t electr«n vµ
mét phn h¹t n¬trin«: n → p + e + υ%
- Bn chÊt cña tia phãng x¹ β - lµ h¹t electr«n ( 0
−1
e ), mang ®iÖn tÝch ©m (-1e) nªn bÞ lÖch vÒ phÝa
bn d−¬ng cña tô.
- H¹t n¬trin« (v) kh«ng mang ®iÖn, kh«ng khèi l−îng (hoÆc rÊt nhá) chuyÓn ®éng víi vËn tèc
cña ¸nh s¸ng vµ hÇu nh− kh«ng t−¬ng t¸c víi vËt chÊt.
- Phãng ra víi vËn tèc gÇn b»ng vËn tèc as.
- I«n hãa chÊt khÝ yÕu h¬n tia α.
- Kh n¨ng ®©m xuyªn m¹nh, ®i ®−îc vµi mÐt trong kh«ng khÝ vµ vµi mm trong kim lo¹i.
+ Phãng x¹ β + + 1 A 0 A
( 0e ):
ZX→ + 1e+
Z−1Y
- So víi h¹t nh©n mÑ, h¹t nh©n con lïi 1 « trong bng tuÇn hoµn vµ cã cïng sè khèi.
39