You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
NguyÔn Quang §«ng. §H Th¸i Nguyªn Mobile: 0974974888<br />
2. ThuyÕt vô næ lín (Big Bang):<br />
- Theo thuyÕt vô næ lín, vò trô b¾t ®Çu d¨n në tõ mét “®iÓm k× dÞ”. §Ó tÝnh tuæi vµ b¸n kÝnh vò trô, ta<br />
chän “®iÓm k× dÞ” lµm mèc (gäi lµ ®iÓm zªr« Big Bang).<br />
- T¹i thêi ®iÓm nµy c¸c ®Þnh luËt vËt lÝ ®· biÕt vµ thuyÕt t−¬ng ®èi réng kh«ng ¸p dông ®−îc. VËt lÝ häc<br />
−43<br />
hiÖn ®¹i dùa vµo vËt lÝ h¹t s¬ cÊp ®Ó dù ®o¸n c¸c hiÖn t−îng xy ra b¾t ®Çu tõ thêi ®iÓm t = 10 s sau<br />
Vô næ lín gäi lµ thêi ®iÓm Planck.<br />
−35<br />
32<br />
91 3<br />
- ë thêi ®iÓm Planck, kÝch th−íc vô trô lµ 10 m , nhiÖt ®é lµ 10 K vµ mËt ®é lµ 10 kg/cm . C¸c trÞ<br />
sè cùc lín cùc nhá nµy gäi lµ trÞ sè Planck. Tõ thêi ®iÓm nµy Vò trô d·n në rÊt nhanh, nhiÖt ®é cña Vò<br />
trô gim dÇn. T¹i thêi ®iÓm Planck, Vò trô bÞ trµn ngËp bëi c¸c h¹t cã n¨ng l−îng cao nh− electron,<br />
15<br />
notrino vµ quark, n¨ng l−îng Ýt nhÊt b»ng 10 GeV .<br />
−6<br />
- T¹i thêi ®iÓm t= 10 s, chuyÓn ®éng c¸c quark vµ phn quark ®· ®ñ chËm ®Ó c¸c lùc t−¬ng t¸c m¹nh<br />
gom chóng l¹i vµ g¾n kÕt chóng l¹i thµnh c¸c pr«t«n vµ n¬tr«n, n¨ng l−îng trung b×nh cña c¸c h¹t<br />
trong vò trô lóc nµy 1 GeV .<br />
- T¹i thêi ®iÓm t = 3 phuùt , c¸c h¹t nh©n Heli ®−îc t¹o thµnh. Tr−íc ®ã, pr«t«n vµ n¬tr«n ®¨ kÕt hîp<br />
2<br />
víi nhau ®Ó t¹o thµnh h¹t nh©n ®¬teri H . Khi ®ã, ®¨ xuÊt hiÖn c¸c h¹t nh©n ®¬teri 2 H , triti 3 H , heli<br />
1 1 1<br />
4<br />
He bÒn. C¸c h¹t nh©n hi®r« vµ hªli chiÕm 98% khèi l−îng c¸c sao vµ c¸c thiªn hµ, khèi l−îng c¸c<br />
2<br />
h¹t nh©n nÆng h¬n chØ chiÕm 2% . ë mäi thiªn thÓ, cã 1 khèi l−îng lµ hªli vµ cã 3 4 4<br />
hi®r«. §iÒu ®ã chøng tá, mäi thiªn thÓ, mäi thiªn hµ cã cïng chung nguån gèc.<br />
p<br />
khèi l−îng lµ<br />
- T¹i thêi ®iÓm t = 300000 naêm , c¸c lo¹i h¹t nh©n kh¸c ®¨ ®−îc t¹o thµnh, t−¬ng t¸c chñ yÕu chi phèi<br />
vò trô lµ t−¬ng t¸c ®iÖn tõ. C¸c lùc ®iÖn tõ g¾n c¸c electron víi c¸c h¹t nh©n, t¹o thµnh c¸c nguyªn tö<br />
H vµ He.<br />
9<br />
- T¹i thêi ®iÓm t= 10 naêm, c¸c nguyªn tö ®· ®−îc t¹o thµnh, t−¬ng t¸c chñ yÕu chi phèi vò trô lµ<br />
t−¬ng t¸c hÊp dÉn. C¸c lùc hÊp dÉn thu gom c¸c nguyªn tö l¹i, t¹o thµnh c¸c thiªn hµ vµ ng¨n cn c¸c<br />
thiªn hµ tiÕp tôc në ra. Trong c¸c thiªn hµ, lùc hÊp dÉn nÐn c¸c ®¸m nguyªn tö l¹i t¹o thµnh c¸c sao.<br />
ChØ cã khong c¸ch gi÷a c¸c thiªn hµ tiÕp tôc t¨ng lªn.<br />
9<br />
- T¹i thêi ®iÓm t= 14.10 naêm, vò trô ë tr¹ng th¸i nh− hiÖn nay víi nhiÖt ®é trung b×nh T = 2,7K<br />
.<br />
=============================================================<br />
Bng quy ®æi theo luü thõa 10<br />
Thõa sè Tªn tiÒn tè Ký hiÖu Thõa sè Tªn tiÒn tè Ký hiÖu<br />
10 12 Tera T 10 -1 dexi d<br />
10 9 Giga G 10 -2 centi c<br />
10 6 Mega M 10 -3 mili m<br />
10 3 Kilo K 10 -6 micro µ<br />
10 2 Hecto H 10 -9 nano n<br />
10 1 Deca D 10 -12 pico p<br />
46
Change language