Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej nr 10-11/2007

Zakwaterowano go w obozie przy ul. Landshuckiej 9 , którego komendantem był Stanisław
Ratajczak, członek Komitetu Polskiego w Ratyzbonie. W tym samym dniu odbyło się spotkanie
ks. Marszałka z ppor. Franciszkiem Tymowskim „Mrozińskim”, działaczem Komitetu.
Tymowski przedstawił Marszałkowi do wypełnienia kwestionariusz, który przeznaczony był
dla wywiadu wojskowego II Korpusu PSZ na Zachodzie. Centrala wywiadu nie mieściła się
we Włoszech, w kwaterze gen. Andersa, lecz w Ratyzbonie, o czym Warszawa i Moskwa
wiedziały już po aresztowaniu Kozarzewskiego „Konrada” we wrześniu 1945 r. Na jej czele
stał mjr Mieczysław Osmólski „Kozłowski”, „Mikołaj”. Osmólski znany był polskim komunistom,
gdyż podczas wojny jako dowódca NSZ w Warszawie wydał rozkaz likwidacji
działaczy komunistycznych. 17 listopada 1945 r. przydzielony został oficjalnie do II Korpusu
PSZ na Zachodzie, przebywał jednak w Ratyzbonie.
Kontakty z amerykańskim CIC nawiązał kpt. Wawrzkowicz, natomiast za kontakty
z krajem odpowiadał w Ratyzbonie Mieczysław Dugalski „Pomorski”. Kierującym drogami
kurierskimi był Bereszko. Funkcję sekretarza wywiadu w Ratyzbonie objął Tymowski.
Tymowskiemu w Ratyzbonie Marszałek jako cel podróż podał Brygadę Świętokrzyską, do
której miał dołączyć jako kapelan wojskowy. W mieście poznał dziekana Polaków ks. Mariana
Iwańskiego, który zainteresowany był wiadomościami z kraju z pierwszej ręki, i spotkał
się z nim kilkakrotnie. 27 września Marszałek poznał w kasynie oficerskim 10 w Ratyzbonie
mjr. Osmólskiego, spotykał go później jeszcze kilka razy. Następnego dnia udał się do Norymbergi,
do Brygady Świętokrzyskiej. Tam widział się z dziekanem Stanisławem Grabowskim
11 , który wysłał go do Monachium. Po spotkaniu 1 października 1945 r. z biskupem
polowym WP gen. Józefem Gawliną powrócił na jego rozkaz do Norymbergi i udał się do
dowódcy brygady mjr. Antoniego Szackiego. Przydzielono mu mundur wojsk amerykańskich
z naszywką „Poland”. W Norymberdze ks. Marszałek zamieszkał przy ul. Roosevelta 4, pod
nowym nazwiskiem Piotr Opoka. Jako kapelan wojskowy odwiedził w następnych dniach
pododdziały brygady stacjonujące w Bambergu, Coburgu i Monachium.
W listopadzie 1945 r. mjr Osmólski rozkazał ks. Marszałkowi pojechać pod zmienionym
nazwiskiem do Polski z korespondencją, w której opracowano warunki dalszej współpracy
z NSZ w kraju. Wyruszył 28 listopada 1945 r. samochodem wojskowym z Ratyzbony do Pilzna,
dalej koleją przez Pragę i Cieszyn, gdzie dotarł 2 grudnia 1945 r.
Zgodnie z decyzją biskupa katowickiego Stanisława Adamskiego udał się 24 grudnia na
parafię na Podbeskidziu. W czerwcu 1946 r. przybyli do niego dwaj żołnierze-emisariusze
Brygady Świętokrzyskiej z Norymbergi. Spotkanie nastąpiło w klasztorze jezuickim w Dziedzicach,
gdzie omawiano ewentualny przerzut jednostki NSZ „Bartka” transportem francuskich
dipisów, z Polski do Norymbergi. Ks. Marszałek nawiązał kontakt z Henrykiem Flamem
już w grudniu 1945 r., bezpośrednio po powrocie z Ratyzbony. Po rozmowach w Dziedzicach
udał się do oddziału „Bartka”, ukrywającego się w lasach beskidzkich. Tam poznał por.
Henryka Kosowskiego „Lawinę” – prawdziwe jego nazwisko brzmiało: Henryk Wendrowski
– który jako agent UB wprowadzony został przez kolejnego agenta UB, „Łamigłowę”, do
jednostki „Bartka”.
KOMENTARZE HI STO RYCZ NE
9
Koszary Von-der-Tann przy Landshuter Straße były obozem UNRRA, w którym zamieszkali
tam Polacy utworzyli Związek Byłych Więźniów Politycznych KL Mauthausen.
10
Była to kantyna obozu dipisów, znajdująca się przy Von-der-Tann-Str. 9.
11
Ks. Stanisław Grabowski był dziekanem w Dziekanacie Północ we francuskiej strefie okupacyjnej.
115