Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej nr 10-11/2007

„Niezłomni” − 17 września
W siedzibie Episkopatu Polski odbyła się promocja tomu dokumentów, otwierającego
ipeenowską serię wydawniczą „Niezłomni”, której bohaterami są hierarchowie
Kościoła. Pierwszy tom przedstawia cztery postacie: kardynała Henryka Gulbinowicza,
abp. Ignacego Tokarczuka, bp. Juliusza Bieńka i bp. Jana Pietraszkę. Przez lata inwigilowani,
podsłuchiwani, śledzeni, represjonowani, otoczeni agenturą, nie ulegli Służbie
Bezpieczeństwa, pozostali „niezłomni”.
WYDARZENIA
Kościół katolicki był jedyną instytucją, która zachowała swoją tożsamość w okresie rządów
komunistycznych. Podczas II wojny światowej i w późniejszych latach wymordowano,
uwięziono i zdeklasowano polskie elity. Kościół dla narodu pozbawionego elit był najważniejszym
oparciem. Od końca lat 40. do końca lat 80. w Polsce toczyła się z nim walka
zarówno jawna, jak i ukryta – propagandowa, polityczna, policyjna. Archiwa IPN zawierają
informacje dowodzące zarówno ludzkich słabości, jak i ludzkiego bohaterstwa. Prezentowana
książka mówi nie tylko o niezłomności w oporze wobec komunistycznego reżimu, ale także
o bezradności tego reżimu, bezradności właśnie wobec „niezłomnych”.
Osobę bp. Juliusza Bieńka przedstawił Adam Dziurok, współredaktor tomu. Bp Bieniek
jest autorem m.in. okólnika do księży diecezji katowickiej, w którym pisał: „Pełnienie posług
konfidenta przez kapłanów poderwałoby zupełnie autorytet i zaufanie społeczeństwa
do duchowieństwa i sprawiłoby, że prace jego w kierunku państwowotwórczym stałyby się
bezowocne. Wobec tego władza duchowa nie może zgodzić się na udział duchowieństwa
w tego rodzaju pracy. Jeżeliby zaś domagano się od księdza udzielenia informacji co do zarządzeń
władzy duchownej, należy odnośnego urzędnika skierować do Kurii Diecezjalnej”.
Jego nieprzejednanie dotyczyło nie tylko „pełnienia posługi konfidenta”, całkowicie sprzecznej
z charakterem i posłannictwem kapłaństwa, ale także jakiegokolwiek innego uwikłania
się w niejasne relacje z władzami państwowymi, m.in. współpracy z nimi w ramach ruchu
„księży-patriotów”. Inwigilacja biskupa Bieńka trwała od 1945 r. do jego śmierci w 1978 r.
Kardynał Gulbinowicz powiedział, że właściwą postawę w służbie dla Kościoła zawdzięcza
spotkaniu na drodze swego życia wielu odpowiedzialnych ludzi. W 1940 r. w Wilnie,
po otrzymaniu z rąk bp. Jałbrzykowskiego bierzmowania, poszedł do dziadka (bo taki był
zwyczaj w jego rodzinie
– po bierzmowaniu szło się
do seniora rodu i prosiło
o błogosławieństwo), pocałował
go w rękę, ukląkł
i usłyszał: „Jesteś jasny,
świeć się jaśniej albo niech
cię piorun trzaśnie”. Gdy
w czasie wojny wybierał
się do partyzantki, jego ojciec
powiedział: „Żyj, żeby
cię nikt nie przeklinał, żeby
nikt z powodu twojego zachowania
nie płakał i nie
5