Kontrola retrospektywna (końcowa)ControllingKontrola retrospektywna (realizowana pozakończeniu działania objętego planem) –polega na konfrontacji osiągniętych rezultatówz założonymi celami. Stanowi podstawę ocenysprawności funkcjonowania organizacji oraztrafności przyjętych wzorców działań. Odgrywaona również istotną rolę w przygotowaniuorganizacji do przyszłych działań,przewidywanych do realizacji w przyszłychokresach planistycznych, przez processamodzielnego uczenia się organizacji idoskonalenia w ten sposób procesówplanowania i organizowania w przyszłości.dr Rafał Kusa, <strong>Zarządzanie</strong>, Wykład <strong>IV</strong>31Controlling – ponadfunkcyjny instrument zarządzaniaprzedsiębiorstwem, będący procesem zorientowanym na wynikprzedsiębiorstwa, realizowanym przez planowanie, kontrolę isprawozdawczość.Działania podejmowane w ramach controllingu mają za zadaniewspieranie kierownictwa przedsiębiorstwa przy podejmowaniudecyzji. Controlling oznacza więc doradzanie wszystkimkomórkom decyzyjnym przedsiębiorstwa oraz koordynowaniecelów, decyzji i działań; zapewnia równowagę celówposzczególnych działów przedsiębiorstwa, z zachowaniemwspółzależności między nimi. Przyczynia się też do kształtowaniau każdego decydenta poczucia współodpowiedzialności zaogólny wynik przedsiębiorstwa, zarówno w wymiarzeekonomicznym, jak i rzeczowym.W ramach controllingu wykorzystywane są różnorodne instrumenty itechniki zarządzania tj. zarządzanie przez wyniki oraz przez cele,rachunkowość zarządcza, techniki budżetowania.dr Rafał Kusa, <strong>Zarządzanie</strong>, Wykład <strong>IV</strong>32Controling strategiczny i operacyjnyWybrane zasady zarządzaniaTypCeleOrientacjaCharakterzadańPrzedmiotzadańHoryzontczasowyControlling strategicznyZabezpieczenie zdolności irozwoju przedsiębiorstwa wdługoterminowej perspektywieOtoczenie przedsiębiorstwa(szczególnie w kontekściedopasowania się do jegozmian)Głównie jakościowy (słabastrukturyzacja)Określenie szans i zagrożeńgenerowanych przez otoczeniew konfrontacji z identyfikacjąsłabych i mocnych stronprzedsiębiorstwaDługookresowyControlling operacyjnyBieżąca rentowność, płynnośći efektywnośćWnętrze przedsiębiorstwa(szczególnie w kontekściekoordynacji procesówwewnętrznych)Głównie ilościowy (zadaniawymierne)Identyfikacja i weryfikacjawielkości w układach: kosztywyniki,nakłady-dochody,wypływy-wydatkiKrótko i średniookresowydr Rafał Kusa, <strong>Zarządzanie</strong>, Wykład <strong>IV</strong>3314 zasad zarządzania12 zasad wydajnościPrawo harmonii i zadania organizatorskieTriada Bieńkowskiegodr Rafał Kusa, <strong>Zarządzanie</strong>, Wykład <strong>IV</strong>3414 zasad zarządzania (Henri Fayol)14 zasad zarządzania – cd.1. Podział pracy (Zwiększona produkcja dziękispecjalizacji czynności i rozgraniczeniufunkcji.)2. Autorytet (Władza oparta na akceptacjiprzez tych, którzy tej władzy podlegają. Typyautorytetu: formalny – prawo rozkazywaniawynikające ze stanowiska, osobisty – tenwypracowany.)3. Dyscyplina (Posłuszeństwo i pracowitość przestrzegane wstosunkach między przedsiębiorcą a pracownikami.)4. Jedność rozkazodawstwa (Każdy pracownik powinienmieć tylko jednego przełożonego, od którego otrzymujepolecenia i któremu relacjonuje wykonanie poleceń. Zasadata wymaga od niego wiele uniwersalizmu. Aby go wspomócFayol zaproponował tworzenie sztabów dowodzeńzłożonych ze specjalistów (chorujących na brak władzy).dr Rafał Kusa, <strong>Zarządzanie</strong>, Wykład <strong>IV</strong>355) Jednolitość kierownictwa (W każdym zespole (organizacji)powinien być jeden szef i jeden plan realizowany przezwszystkich)6) Podporządkowanie interesów osobistych interesomogółu (Z zastrzeżeniem, że najlepiej godzić te dwa interesy.)7) Właściwe wynagrodzenie (Sprawiedliwe – nagradzającepracownika i motywujące go do dalszej pracy. Zadowalającezarówno z punktu widzenia pracownika jaki i pracodawcy.)8) Centralizacja (Może być określana jako stan lub proces.Stan sytuacja, w której większość decyzji podejmowanejest na najwyższych szczeblach. Proces przyjmowanieuprawnień decyzyjnych szczebli niższych przez wyższe.)9) Hierarchia (Przełożeni i podwładni. Określa ona teżwynikającą z hierarchii drogę służbową, czyli wyznaczonąkolejność komunikowania się. Zazwyczaj czas tegokomunikowania się jest bardzo długi, więc niekiedy możnago skrócić stosując tzw. kładkę Fayola. Polega ona naupoważnieniu podwładnych do dogadywania się międzysobą, ale muszą informować szefa o treści uzgodnienia)dr Rafał Kusa, <strong>Zarządzanie</strong>, Wykład <strong>IV</strong>366
14 zasad zarządzania – cd.12 zasad wydajności(Harrington Emerson)10) Ład (Zapewnienia właściwego miejsca dla każdej rzeczy iczłowieka w organizacji.)11) Stałość personelu (Pracownicy mogą osiągnąć biegłośćw wykonywaniu zadań)12) Ludzkie postępowanie z robotnikami13) Inicjatywa (Przełożony powinien częściowo rezygnowaćze swoich ambicji, aby jego podwładni mogli podejmowaćinicjatywę.)14) Zgranie personeludr Rafał Kusa, <strong>Zarządzanie</strong>, Wykład <strong>IV</strong>371. Jasno określony cel2. Zdrowy sąd3. Fachowa rada4. Dyscyplina5. Uczciwe postępowanie6. Niezawodne, szybkie, dokładne i parametrycznesprawozdania.7. Czasowy plan przebiegu działania.8. Wzorce i normy9. Przystosowanie warunków10. Wzorcowe metody pracy11. Instrukcje pisemne12. Nagroda za wydajnośćdr Rafał Kusa, <strong>Zarządzanie</strong>, Wykład <strong>IV</strong>38Prawo harmonii (Karol Adamiecki)Poszczególne elementy procesu produkcyjnegopowinny być dobrane w taki sposób, aby stratywynikające ze współdziałania tych elementówbyły jak najmniejsze, przy założeniu, żespodziewane efekty wynikłe z zakresuharmonizowania procesu pracy w czasie niemogą być mniejsze, niż poniesione nakłady.Prawo harmonii doboru – jest to dobór jednostek wytwórczych,współdziałających ze sobą tak aby miały one zbliżone do siebieprodukcje wzorcowe i aby łączny koszt straconego czasu był jaknajmniejszyPrawo harmonii działania – organy te muszą ze sobą działać wścisłym związku, każda czynność mysi być wykonana w określonymczasie (eliminacja przestoi i wąskich gardeł)Prawo harmonii duchowej – to konieczność istnienia więziemocjonalnych łączących jednostki ludzkiedr Rafał Kusa, <strong>Zarządzanie</strong>, Wykład <strong>IV</strong>39Dwa główne zadania organizatorskie(K. Adamiecki)1. odpowiedni dobór elementów systemu wytwórczego, takaby wybrać elementy dotyczące zasobów o najdoskonalszejcharakterystyce ekonomicznej z punktu widzenia celuprocesu produkcyjnego i móc realizować produkcjęwzorcową2. zharmonizowanie w czasie działań wszystkich elementówsystemu, aby wytwarzać przy jak najmniejszych stratachczasudr Rafał Kusa, <strong>Zarządzanie</strong>, Wykład <strong>IV</strong>40Triada BieńkowskiegoPrzykładowe pytania1. Prawo rozgraniczenia kompetencjiIdea rozgraniczania obowiązkówSwoboda w realizacji zleceń ramowych2. Prawo wyjątkuWyższy szczebel zatwierdza jedynie czynnościodbiegające od zleceń ramowych lub sprzeczne znimiZabezpieczenie przed przeciążeniem od czynnościzbędnych3. Prawo najkrótszej drogiNajmniejsza liczba punktów przebiegowych, jaknajkrótsza drogaNie wracać do tego samego punktudr Rafał Kusa, <strong>Zarządzanie</strong>, Wykład <strong>IV</strong>411. Istota motywowania2. Elementy procesu zarządzania personelem3. Etapy rozwoju zespołów4. Klasyfikacja kompetencji kierowniczych5. Style kierowania według Blake’a i Moutona6. Zasady zachowania przywódców7. Istota i rodzaje kontroli8. 14 zasad zarządzania Fayoladr Rafał Kusa, <strong>Zarządzanie</strong>, Wykład <strong>IV</strong>427