Czego (nie) uczÄ polskie szkoły? - Fundacja im. Friedricha Eberta

12…to wynagrodzenia tychosób w prywatnych firmachsą silniej zróżnicowaneDoświadczenie zawodowezwiększa płace najbardziejna początku karieryzawodowej, zwłaszczau osób z wyższymwykształceniemBezrobocie w Polsce bardzosłabo ogranicza presję nawzrost płaczostają wyższe w sektorze publicznym. Jednocześnie stwierdza się bardzo duże zróżnicowaniepłac wewnątrz sektora prywatnego, podczas kiedy różnice płac osób o tym samympoziomie wykształcenia, zwłaszcza wyższego, w sektorze publicznym są zdecydowaniebardziej wyrównane.Po czwarte, rola doświadczenia w kształtowaniu wysokości zarobków zmalała na początkulat 90. i pozostała stosunkowo niska do obecnej chwili (Bedi, 1998 i obliczenia własne napodstawie BAEL, 2006). Można przypuszczać, że ma to związek z zasadniczymi zmianamitechnologii wytwarzania, z powodu których ważne są przede wszystkim nowe kwalifikacje.Tradycyjnie, dodatki stażowe miały większe znaczenie w kształtowaniu zarobków w sektorzepublicznym, gdzie mniejsze znaczenie mają innowacje. Doświadczenie zawodowe liczy sięnajbardziej na początku kariery – zwłaszcza w kształtowaniu dochodów osób z wyższymwykształceniem.Po piąte, wysokie bezrobocie nie wywiera dużego wpływu na obniżanie płac na lokalnychrynkach pracy. Zasadnicze przyczyny słabego oddziaływania bezrobocia na płace są dwie:bezrobocie w dużym stopniu dotyka osoby, które mają niskie kwalifikacje i dlatego pozostająmało konkurencyjnymi na rynku pracy, a także dlatego, że w regionach wysokiego bezrobociaduży udział w kształtowaniu płac ma sektor publiczny a w nim płace kształtują się w dużymstopniu pod wpływem jednolitych regulacji nie związanych z sytuacją na lokalnych rynkachpracy (Adamchik, Bedi, 2000; Newell, Socha, 2005). Jednak indywidualne doświadczenie bezrobociawpływało ujemnie na wysokość wynagrodzenia (o ok. 4 proc.).Po szóste, stopy zwrotu z wykształcenia są wyższe dla kobiet niż dla mężczyzn i to w obydwusektorach, chociaż to zarobki mężczyzn pozostają wyższe od zarobków kobiet (Gilarska, 2006).Ze względu na brakdoświadczenia,w pierwszych latachpracy wynagrodzeniaosób z wyższymwykształceniem mogąbyć niższe od zarobkówosób z wykształceniemzasadniczym….…jednak później osoby tedoświadczają dynamicznegowzrostu dochodówWynagrodzenia osóbwyżej wykształconychrosną dzięki zdobywanemudoświadczeniuzawodowemuPoziom wykształcenia determinuje nie tylko wysokość wynagrodzenia, ale także ścieżkęjego zmian w trakcie kariery zawodowej. Czynnikiem znacząco zwiększającym zasób kapitałuludzkiego, a tym samym produktywność i wynagrodzenie jest doświadczenie zawodowe.Osoby z wyższymi poziomami wykształcenia stosunkowo późno rozpoczynają pracę i zarobkowanie.Co więcej, w pierwszych latach pracy ich zarobki mogą być niższe od zarobkówosób z niższym wykształceniem, a to ze względu na brak doświadczenia. Jednak w dalszymokresie kariery zawodowej obserwujemy dynamiczny wzrost wynagrodzeń osób z wyższymwykształceniem (mniej więcej do 40. roku życia), po czym ich zarobki się stabilizują. Ponieważosoby o niższych wynagrodzeniach względnie wcześnie się dezaktywizują zawodowo(emerytura jest dla nich atrakcyjna alternatywą dochodową), w grupie osób w wieku okołoemerytalnymponownie obserwujemy wzrost przeciętnego wynagrodzenia. Osoby z niskimpoziomem wykształcenia charakteryzuje w miarę stały poziom zarobków w całym okresiekariery zawodowej. Przyrost stawek płac jest bowiem niewielki i ich poziom stabilizuje się odok. 33 roku życia, by (minimalnie) obniżać się ok. 55 roku (Wykres 2).Również badanie absolwentów, którzy ukończyli szkoły w latach 1998-2005 pokazuje, że dośćszybko różnicowały się ich zarobki w zależności od poziomu wykształcenia: największy awanspłacowy (licząc według wysokości płacy netto) objął osoby z wykształceniem magisterskimi wynosił ponad 46,4 proc., podczas kiedy dla osób ze średnim, zawodowym wykształceniemi z wykształceniem zasadniczym osiągnął 33,3 proc. (BAZA, 2007). Dochodziło do różnicowaniapłac nie tylko na podstawie początkowych różnic wykształcenia, ale i na podstawie jakościzdobywanego doświadczenia, co wskazuje zapewne na to, że osoby wyżej wykształcone poddawanesą bardziej intensywnemu treningowi lub same dokształcają się w okresie wczesnej adaptacjizawodowej i ich ludzki potencjał dzięki temu rośnie. Firmy zaś stosują politykę szybkiegozwiększania płac osób z wysokim wykształceniem - początkowo po to, by je zatrzymać obietnicąpóźniejszych wyższych zarobków po uzyskaniu odpowiedniego doświadczenia, a następniepo to, by będąc już ukształtowanymi pracownikami nie odeszły z firmy (BAZA, 2007).