Czego (nie) uczÄ polskie szkoły? - Fundacja im. Friedricha Eberta

Czego (nie) uczą polskie szkoły? 33Samorządy mogą wybierać kierunki kształcenia w szkołach zawodowych licząc się z liczbąchętnych, ale dopiero duży „opór” kandydatów wywołuje likwidację niektórych z nich. Trudniejjeszcze z powoływaniem nowych kierunków kształcenia. Żeby powstały trzeba dysponowaćodpowiednią bazą materialną do nauki zawodu i właściwą kadrą. To, co się obserwuje, tona ogół przystosowywanie i bazy i kadry do nowych zadań, a nie radykalne zwroty w funkcjonowaniuszkół. Jeśli szkoły zawodowe wcześniej pracowały na rzecz miejscowych firm i tefirmy kontynuują działalność, to tego typu ewolucyjne podejście do kształtowania strukturynauczania zawodowego ma uzasadnienie. Inaczej jest w przypadku zanikania pewnych rodzajówdziałalności gospodarczej i postawania nowych. Gorzej jeszcze, kiedy tych nowychnie można zidentyfikować lub kiedy są one odległe od dotychczasowych kierunków rozwojugospodarczego na danym terenie. Przykładem może być los rolniczych szkół zawodowych.Znaczna cześć z nich straciła rację bytu, ponieważ rodzice i młodzież nie chcieli podejmowaćkształcenia w tym kierunku całkiem słusznie licząc się z perspektywami rozwoju gospodarki.Samorządy stanęły przed problemem – co oferować w zamian. Jeśli na danym terenie powstawaływiększe firmy, niekiedy nawiązywano z nimi kontakt i starano się otwierać kierunkikształcenia zgodne z ich potrzebami. Często jednak, zwłaszcza na terenach wiejskich, nie mawiększych pracodawców i kierunki rozwoju firm są bardzo różnorodne. W takich przypadkachposzukiwano pewnych, bardziej uniwersalnych zawodów np. mechanicznych lub związanychze świadczeniem usług dla ludności. W obu przypadkach jednak starano się wykorzystać potencjałwcześniej istniejących szkół, tym bardziej, że miejscowa kadra nauczycielska nierzadkonależy do grona miejscowych elit politycznych (Analiza w wybranych powiatowych rynkachpracy, 2006). Zmiana profilu kształcenia w szkole publicznej nie przypomina działań restrukturyzacyjnychpodejmowanych w prywatnej firmie: znacznie bardziej jest zorientowana na stronępodażową niż na popytową tego przedsięwzięcia.Toteż o efektach należy sądzić, że są połowiczne – powstały klasy z nowymi kierunkami kształcenia,których tylko częściowo jest zmieniona kadra ucząca zawodu i rzadko mają dostęp dowyposażenia i technologii, których używają firmy a także często sam kierunek kształcenia obejmujezbyt wielu uczniów w stosunku do lokalnych potrzeb, a zarazem nie ma gdzie się kształcićdla potrzeb innych pracodawców. Lokalne, powiatowe rynki mogą okazywać się za ciasne dlabardziej masowego kształcenia zawodowego o określonym kierunku. Kształcenie rozproszonez kolei nie spełnia wymagań efektów skali, zwłaszcza jeśli konieczne wyposażenie do praktycznejnauki zawodu jest kosztowne. Samorządom wówczas nie opłaca się ich uruchamiać. W zbytmałej skali (wręcz marginalnie) istnieją szkoły obsługujące po kilka powiatów i działające napodstawie porozumienia wielu samorządów.W efekcie mało jest szkół z internatami i jeśli nawet kandydaci trafnie rozpoznają przyszłe możliwościzatrudnienia i na tej podstawie chcieliby się kształcić w określonym kierunku, to w dużejczęści są skazani na lokalną ofertę kształcenia zawodowego. To nie jest problemem na tereniedużych aglomeracji i w ich pobliżu, bo tam oferta kształcenia jest dość silnie zdywersyfikowana,lecz większość terytorium Polski jest od takich aglomeracji oddalona. Wybór więc dla młodzieżyjest poważnie ograniczony.Samorządy powiatowe mogą wybierać kierunek i stosowny program z dostępnych programówkształcenia zawodowego i na ogół nie ma potrzeby powoływania zupełnie nowegokierunku kształcenia. Jednak o rzeczywistym dopasowaniu do rynku pracy decydujenie tyle program ogólny i ogólna, teoretyczna podstawa zawodu, co program kształceniapraktycznego i sprofilowanego tak, jak wynika ze stosownych współcześnie technologii.Te zaś bywają bardzo kosztowne, zwłaszcza w przemyśle. Szkoły – z racji kosztów – sąskazane albo na wielkie opóźnienie technologiczne albo na współpracę z pracodawcami.Problem w tym, że współpracę z pracodawcami tak naprawdę trzeba odbudować (zlikwidowanoją z racji redukcji kosztów działalności firm i braku zapotrzebowania na pracownikóww okresie intensywnej modernizacji i redukcji kadr). Pierwsze kroki w tym kierunkuPrzystosowywaniedotychczasowej kadrypedagogicznej do rozwijanianowych kierunków kształcenianie zapewnia wysokiej jakościedukacji zawodowejProfesjonalne kształceniezawodowe wymaga dobregozaplecza do praktycznej naukizawoduLepiej gdyby istniało mniejszkół zawodowych, ale za tolepiej wyposażonych.Rozwój internatówułatwiłby dostęp młodzieżydo profesjonalnej edukacjizawodowejDuże firmy nawiązująwspółpracę ze szkołamizawodowymi, aby dopasowaćprogram nauczania do swoichpotrzeb