Czego (nie) uczÄ polskie szkoły? - Fundacja im. Friedricha Eberta

34czynią duże firmy stykające się z deficytem chętnych do pracy. Podejmują współpracę zeszkołami oferując im bazę praktycznej nauki zawodu. Mają oczywiste problemy związanez nieprzystosowaniem samych szkół i zasad ich działania do kształcenia we współpracyz instytucjami zewnętrznymi.Procedury administracyjneutrudniają uruchamianienowych kierunków nauczaniaCzasem problemem może być w ogóle uruchamianie kształcenia w tzw. szerokim zawodzie,kiedy pracodawcom wystarcza tylko część umiejętności albo powoływanie do życia zupełnienowego kierunku kształcenia, kiedy kształcenie w nim nie jest skodyfikowane w postaci odpowiedniejdokumentacji oświatowej. W tym zakresie daje się dość łatwo zidentyfikować barieraadministracyjna – jak wydaje się znana władzom – wymagająca uruchomienia sprawniejszychi bardziej elastycznych procedur.Problemem pozostaje kształcenie na terenie, gdzie nie ma dużych pracodawców lub w zawodach,w których działalność gospodarcza jest rozproszona. Samorządy od pewnego czasu powołującentra kształcenia zawodowego, w których tworzą wspólna bazę praktycznej nauki dlawielu szkół, ale w wielu zawodach i na terenie wielu powiatów to rozwiązanie nie jest wystarczające,by pokonać barierę wysokich kosztów stałych nauki zawodu.Średnie szkoły zawodoweoferują wiedzę praktyczną,która jest słabo związanaz jakąkolwiek branżąWiedza zawodowa nauczycieliw szkołach zawodowych jestczęsto przedawnionaEgzaminy zawodowe w Polscesą w większości teoretycznei dlatego nie cieszą się dużymuznaniem wśród pracodawcówLicea profilowane, które miałyłączyć kształcenie zawodowez ogólnym nie spełniająoczekiwań rynku pracyW średnich, zawodowych szkołach dominują kierunki techniczne i ekonomiczno-administracyjne(jednak w latach 1994-2004 spadł udział uczniów z tych kierunków: technicznych z ok.54 do 49 proc., ekonomicznych z 23 proc. do niespełna 12 proc.), zyskują popularność społeczne(nie odgrywały żadnej roli w 1994 r. a w 2004 skupiały 19 proc. uczniów), usługowe(prawie dwukrotny wzrost z ok. 8 do 16 proc.) (Edukacja dla pracy, 2007). Zmiana strukturytego kształcenia wskazuje na podążanie w kierunku relatywnie tańszych usług edukacyjnych,do których wyposażenie praktycznej nauki zawodu jest mniej kosztowne. A zarazem ichukierunkowanie na pracę zawodową jest rozproszone – są w mniejszym stopniu powiązanez konkretną branżą, co na terenie wielu powiatów zmniejsza ryzyko nietrafienia kwalifikacjiw popyt na pracę.Kształcenie zawodowe kuleje także dlatego, że trudno o nauczycieli zawodu, którzy na tylebyliby aktywni w zawodzie, że mieliby doświadczenia z bieżąco stosowanymi technologiami,jednocześnie posiadali odpowiednie uprawnienia pedagogiczne i jeszcze chcieli pracowaćw szkole. System zatrudniania nauczycieli zawodu nie wymaga od nich bieżącego doświadczeniazawodowego i nie preferuje ich płacowo.Kończąc szkołę zawodową uzyskuje się świadectwo jej ukończenia ale można też otrzymaćcertyfikat zawodowy po zdaniu odpowiednich egzaminów zawodowych. Problem w tym,że egzaminy tego rodzaju nie cieszą się wysokim prestiżem u pracodawców, ponieważ bardziejmają charakter teoretyczny niż praktyczny i nie dowodzą, że absolwent szkoły rzeczywiścieposiadł odpowiednie umiejętności zawodowe. A i tak zdawalność tych egzaminównie jest wysoka.Pozostaje jeszcze problem proporcji kształcenia ogólnego i zawodowego. Zdecydowanie nieudał się eksperyment w postaci liceów profilowanych, które miały zachować charakter ogólnokształcącyi dawać uczniom propedeutykę przygotowania zawodowego. W efekcie okazałosię – patrząc od strony wyników matur – że te szkoły okazały się słabe jeśli chodzi o kształcenieogólne, a z drugiej strony nie przygotowywały do pracy zawodowej. Większość samorządówprzekształca je albo w typowe licea ogólnokształcące albo w średnie szkoły zawodowe. Alei w samych średnich szkołach zawodowych istnieje taki sam problem – ile kształcenia ogólnego,żeby zadać maturę i uzyskać dostęp do wyższych studiów a ile zawodowego, by móc podjąćpracę w zawodzie. Średnie szkoły zawodowe mają opinię trudnych, przeciążonych treściami nauczaniai nie dość skutecznych w realizacji obydwu celów.