Czego (nie) uczÄ polskie szkoły? - Fundacja im. Friedricha Eberta

Czego (nie) uczą polskie szkoły? 37Sumując, w obu sektorach – w szkołach państwowych i niepaństwowych zasadnicze dlatworzenia struktury kierunkowej studiów znaczenie mają zasoby kadrowe, szkoły podejmująkształcenie w kierunkach, na których mogą kształcić pracownicy tych szkół. Przy tymszkoły niepaństwowe cechuje również poszukiwanie kadr poza własną szkołą. Na drugimmiejscu plasują się identyfikowane w sposób nieusystematyzowany, oczekiwania maturzystów.Szkoły wyższe próbują określić preferencje maturzystów tak, by znaleźć kandydatówna nowo uruchamiane kierunki studiów. Rozeznanie preferencji absolwentów szkół średnichdokonuje się – jak należy przypuszczać – głównie „na wyczucie”. Stosunkowo mały udziałw podejmowaniu decyzji o kierunkach i specjalnościach studiów, które uruchamiają szkoływyższe, mają badania popytu na pracę, czy konsultacje z pracodawcami (Sztanderska i in.,2004). Liczą się oczywiście koszty kształcenia zderzone z przychodami, które można uzyskaćalbo ze źródeł publicznych (dotacja do studiów stacjonarnych w szkołach państwowych)albo prywatnych (czesne).W szkołach państwowych edukacja rozwinęła się głównie na kierunkach pedagogicznychi kształcenia, na kierunkach humanistycznych, naukach społecznych, kierunkach ekonomicznychi administracyjnych. W szkołach niepaństwowych królowały kierunki ekonomiczne, (zarządzaniei marketing, ekonomia, finanse i bankowość), pedagogiczne i kształcenia, administracyjne,informatyka, społeczne. Nowe kierunkowe proporcje rozwoju studiów wyraźniewskazują, że nie wykształciła się jakaś stabilna struktura kształcenia – przyjęcia na I rok studiówstopniowo modyfikują strukturę zastaną. I tak obserwujemy, że w szkołach państwowychw kierunkach studiów stopniowo toruje sobie większy udział informatyka, czy ochrona środowiska,a już w zupełnie ostatnim okresie bardziej ekspansywnie zaczyna się podchodzić dokształcenia na kierunkach technicznych; natomiast w szkołach niepaństwowych zwiększa sięnabór na politologię, prawo i nauki społeczne, ale również na informatykę.Wybierając studia młodzież w pierwszej kolejności zapełnia bezpłatne miejsca – zawsze jestmożliwość, że na jakichś kierunkach limity nie zostaną wykorzystane, ale to muszą być albo studiazupełnie nietrafione, które nie wydają się atrakcyjne z punktu widzenia perspektyw późniejszejpracy zawodowej, albo za trudne, takie do których podjęcia młodzi ludzie nie są przygotowani– z powodu słabości nauczania w szkołach średnich. O strukturze kierunkowej tych miejscniemal w całości decydują uczelnie publiczne. Czym się kierują? Głównie przypuszczalnymzainteresowaniem młodzieży, co jeszcze 2 lata temu nie było specjalnym kłopotem, ponieważpopulacja kandydatów na studia rosła i właściwie zawsze można było znaleźć kandydatów nabezpłatne studia. Młodzież, która nie zakwalifikowała się na preferowane przez siebie kierunkipodejmowała bowiem kształcenie na kierunkach nie budzących jej wielkiego zainteresowania,ale „darmowych”. W efekcie to, na jakich kierunkach bezpłatnie studiuje młodzież, jest kształtowanegłównie przez zasoby uczelni publicznych. A zasoby te ewoluują wolno i niekoniecznie zewzględu na istniejący popyt na rynku pracy.Ci, którzy nie dostali się na studia bezpłatne podejmują studia płatne. W zależności od własnejsytuacji materialnej wybierają nie tylko uczelnię ale i tryb studiów. Zwykle studia zaoczne sąmniej kosztowne, odbywa się tam mniej zajęć. Cena też jest niższa ale na ogół mniej niż proporcjonalniedo różnicy kosztów. W efekcie obie strony stały się bardzo zainteresowane takimi studiami– studenci, bo są tańsze i mniej angażujące a przez to do pogodzenia z pracą zarobkową,uczelnie – bo są bardziej rentowne. Rezultat – odnotowano ekspansję tego typu studiów tymbardziej, że dyplom nie ujawnia liczby odbytych zajęć ani ich formy. Mniej powstało płatnychstudiów pełnowymiarowych, odpowiednika studiów dziennych zwanych obecnie stacjonarnymi.We wszystkich wypadkach płatnych studiów: dziennych, wieczorowych, zaocznych prowadzonychw uczelniach publicznych i niepublicznych chętni byli głównie do studiowania natanich kierunkach – system finansowego wspomagania studentów nie jest wystarczający, bypokryć koszty ewentualnego, wysokiego czesnego.W Polsce brakujesystemu informacji, któryidentyfikowałby potrzebykadrowe pracodawcówi oczekiwania maturzystówDopiero ostatnio uczelniepubliczne zaczynają zwiększaćofertę studiów na kierunkachtechnicznychZasoby kadrowe i materialneuczelni publicznych zmieniająsię wolno i dlatego także ichoferta edukacyjna dopasowujesię wolno do zmian w popyciena pracęWśród studiów płatnychnajpopularniejsze są studiazaoczne, które często mająbardzo okrojony programnauczania