Kvalitetu vazduha u regionu sjeveroistocne Bosne.pdf - Ekologija.ba

KVALITET VAZDUHA U REGIONU SI BiH I ZNAČAJ INFORMISANJA O KVALITETU 92.1. Pravilnik o graničnim vrijednostimakvaliteta vazduha (Sl. glasnik Republike Srpskebroj 39/05)Ovim "Pravilnikom" utvrđene su graničnevrijednosti kvaliteta vazduha i ciljne vrijednostikvaliteta vazduha, kao indikatori planiranja kvalitetavazduha u prostoru, te pragovi upozorenja ipragovi/granice uzbune za pravovremeno djelovanjeu slučaju kratkotrajnih pojava prekograničnogzagađenja vazduha.Kvalitet vazduha je predstavljen koncentracijomdate zagađujuće materije u vazduhu i izražava se umikrogramima zagađujuće materije po kubnommetru vazduha, svedeno na temperaturu od 293 [K]i pritisak od 101,3 [kPa].Uzorci kvaliteta vazduha u periodu praćenjaslučajne (statističke) vrijednosti kvaliteta vazduhase utvrđuju sa najmanje dva parametra:1. godišnjim prosjekom (aritmetička sredina)kvaliteta vazduha na datoj lokaciji pravilnouzetih uzoraka vazduha tokom cijele godinekoji predstavlja parametar dugotrajnogdjelovanja i ukupne ekspozicije/izloženostireceptora (ljudi, biljke i životinje,materijali) u vazduhu sa primjesamazagađujućih materija i2. statističkim parametrom koji predstavljavisoke koncentracije u toku godine i koji jeparametar kratkotrajnog djelovanja visokihvrijednosti koncentracija zagađujućihmaterija koje mogu izazvati akutnadjelovanja na zdravlje.Smatra se da vrijednosti kvaliteta vazduha – VKVzadovoljavaju granične GVV, odnosno ciljnevrijednosti vazduha – CVV, ukoliko obje vrijednosti(i godišnji prosjek [pgv] i statistički parametar kojipredstavlja visoke koncentracije [vv]) zadovoljavajupostavljene granice.Ukoliko godišnji prosjek prekoračuje postavljenegranice, uzrok prekomjerne emisije je najčešćepostrojenje koje radi (i zagađuje) cijelu godinu.Ukoliko statistički parametar koji predstavlja visokekoncentracije prekoračuje postavljene granice,uzroci su sezonski izvori emisije (npr. grijanjezimi), kao i pojava nepovoljnih meteorološkihuslova koji se mogu pojaviti u periodima od tri dopet uzastopnih dana.Kako se kvalitet vazduha određuje uzorkovanjem,čija dužina je standardizovana na 30 [min], 1 [h], 8[h], 24 [h] ili jedan mjesec (zavisno od vrstezagađujuće materije i korištene metodeuzorkovanja), statistički parametar koji predstavljavisoke koncentracije je različit za različita vremenauzorkovanja, tj. isti kvalitet vazduha će bitidefinisan višom vrijednošću ovog parametra što jevrijeme uzorkovanja kraće. Stoga i graničnevrijednosti kvaliteta vazduha, odnosno, ciljnevrijednosti, imaju različite vrijednosti, zavisno odvremena uzorkovanja, tj realno ista vrijednostograničenja je prikazana višom brojčanomvrijednošću što je vrijeme uzorkovanja kraće.Kod mjernih uređaja koji vrše uzorkovanje svake triminute, pod vremenom uzorkovanja iz prethodnogstava, smatraju se aritmetički prosjeci svihtrominutnih mjernih vrijednosti, u periodu od 30[min], 1 [h], 8 [h] ili 24 [h].Za ocjenu vrijednosti kvaliteta vazduha područja –VKV koja se upoređuje sa graničnim vrijednostimavazduha – GVV, odnosno sa ciljnim vrijednostimavazduha – CVV, potrebno je posmatrati period od 1.januara do 31. decembra tekuće godine.Za ocjenu kvaliteta vazduha, minimalni periodpraćenja je pet godina. Izuzetno, kod mjerenja naosnovu pritužbe građana, period mjerenja može bitikraći.Za ocjenu vrijednosti kvaliteta vazduha područja –VKV koji se upoređuje sa pragom upozorenja,odnosno pragom uzbune, potrebno je kvalitetvazduha određivati jednočasovnim uzorkovanjem.Upozorenje ili uzbuna se daju odmah po istekuvremena za visoke koncentracije kojima sudefinisani ovi pragovi, ukoliko postoji prognoza daće se i dalje održavati vrijednosti koje zahtjevajuhitno obavještavanje stanovništva, odnosno uzbunu.Obavještavanje ili uzbuna se vrši samo ukoliko suprekoračene vrijednosti date ovim Pravilnikom nacijelom području čiji se kvalitet vazduha prati.