Kvalitetu vazduha u regionu sjeveroistocne Bosne.pdf - Ekologija.ba

8KVALITET VAZDUHA U REGIONU SI BiH I ZNAČAJ INFORMISANJA O KVALITETUOzon je opšteprisutan u Zemljinoj atmosferi: uslojevima pri zemlji je jedan od opasnih zagađivačasa štetnim uticajem na pluća; ozon u gornjimslojevima atmosfere upija ultraljubičasto (UV)zračenje sa sunca, sprečavajući na taj način da poživot opasno UV zračenje ne dođe do Zemlje iživota na Zemlji. Upijajući većinu UV-B zraka sasunca prije nego što dođu do Zemlje, ozonskiomotač štiti našu planetu od štetnih utjicaja poživot.Brojni eletrični uređaji mogu da generišu ozon,posebno oni koji koriste visoki napon poputlaserskih štampača, mašina za fotokopiranje ililučno zavarivanje. Svi električni motori koji koristečetkice stvaraju izvjesnu količinu ozona manje višeproporcionalnu veličini i snazi motora.Udisanjem, takozvani prizemni ozon dolazi ukontakt sa svim dijelovima disajnog sistema i dobrose resorbuje. Njegovo djelovanje je lokalno isistemsko. Djelovanjem na sluznicu disajnih putevauzrokuje oštećenje epitela što će kao posljedicuimati upalne procese te povećanu osjetljivost naalergene. Uočeno je da tokom perioda povišenihkoncentracija ozona raste broj pacijenata koji sejavljaju ljekaru radi respiratornih smetnji snajvećom učestalošću kod asmatičnih pacijenata.1.6. UgljovodoniciEmisija ugljovodonika u atmosferu iz urbanih iindustrijskih područja, kao posljedica cjelokupneljudske aktivnosti, veoma je značajna. Emiteri sumotorna vozila (oko 50%), industrijski procesi (do15%), isparavanje rastvarača (do 10%) i drugiizvori (izgaranje fosilnih goriva, šumski požari,požari smetlišta).Proces sagorijevanja u automobilskom motorurezultira pojavu mnogobrojnih ugljovodonika. Onošto daje obilježje njihovom negativnom uticajusvakako je činjenica da se policikličnimaromatičnim ugljovodonicima pripisujekancerogeno dejstvo. Danas je već dokazana vezaizmeđu prisustva ugljovodonika u vazduhu i pojavekancerogenih oboljenja pluća.Dejstvo ugljovodonika na biljke je dostakompleksno i ogleda se u velikom broju smetnji.Visoke koncentracije prouzrokuju nekrozu cvetova ilistova a niže opadanje lišća i teškoće pri cvetanju.Veoma osetljive biljke, kao što je karanfil, reaguju ipri vrlo niskim koncentracijama ugljovodonika,posebno kod prisustva etilena. Uticaj ugljovodonikana građevinske materijale pouzdano nije dokazan.2. ZAKONSKA REGULATIVAImajući u vidu iznijete negativne uticaje pojedinihaerozagađivača kao i iznijete stavove o mogućimuzajamnim dejstvima u domenu uticaja na čovjeka,biljke, životinje i materijale od posebnog značaja jedonošenje zakonskih normi koje regulišu ovuproblematiku.Nivo koncentracije zagađujućih materija utvrđuje semjerenjem. Koncentracija zagađujućih materija uvazduhu, na određenom mjestu, kojom se izražavakvalitet vazduha, zove se imisija. NadležnoMinistarstvo propisuje granične vrijdnosti imisije,obezbjeđuje propisno praćenje kvaliteta vazduha unaselju i evidenciju podataka, obezbjeđuje praćenjeosnovnih meteoroloških elemenata i prati uticajzagađenog vazduha na zdravlje ljudi.kritičnih situacija u cilju upozorenja javnosti,utvrđivanje mjera zaštite.U Republici Srpskoj zakon i pravilnici koji regulišuproblematiku zaštite vazduha, monitoringa igraničnih vrijednosti kvaliteta vazduha su: Zakon o zaštiti vazduha (Sl. glasnikRepublike Srpske broj 53/02), Pravilnik o graničnim vrijednostimakvaliteta vazduha (Sl. glasnik RepublikeSrpske broj 39/05), Pravilnik o monitoringu kvaliteta vazduha(Sl. glasnik Republike Srpske broj 39/05), Pravilnik o monitoringu emisijazagađujućih materija u vazduh (Sl. glasnikRepublike Srpske broj 39/05).Cilj kontrole kvaliteta vazduha je zaštita zdravljaljudi, odnosno, utvrđivanje izvora zagađenja,utvrđivanje stepena zagađenja, utvrđivanje kretanjazagađenosti vazduha u toku godine, procjenaopterećenosti pojedinih lokacija, utvrđivanje