Qln t Qmp = t tln − + 1ts ts(7)W drugiej metodzie do wyznaczeniawartości p posłużono się równaniemw postaci ogólnej:Vobs− Vop= min(8)lub w postaci rozwiniętej: QtQi 1 t + it + t pti+1 ti Qm Qm t − − ⋅i=1ts t s 2 t0 s t ⋅exp −p⋅− 1d= mints(9)W rzeczywistości α i p wyznaczoneodpowiednio z równania (3) i (7) mająwartości zmienne i różne dla różnychpar współrzędnych (Q t /Q m , t/t s ). Wyjątekstanowią punkty o odciętych t/t s = 0i t/t s = 1, w których zarówno α, jak i p sąnieokreślone. Na rysunku 2 porównanokształty bezwymiarowych hydrogramówwedług równań (1) i (6) dla przyjętychwartości α = 1, 2, 3, 6 i p = 2, 4, 8, 20oraz dla typowego hydrogramu wedługmetody SCS, w zakresie wartości t/t s od0 do 2.Równanie trzecie podane w pracyStrupczewskiego (1964) opiera się narównaniach funkcji gęstości rozkładuPearsona typu III i IV. Ma postać:mnQt t m t = exp 1− (10)Qm ts n ts dla m·n > 3 z wyjątkiem przedziału 0 ≥m ≥ 3,gdzie: m, n – parametry charakteryzującekształt hydrogramu.Parametry kształtu hydrogramu wezbraniaustala się z funkcji:f o (m,n) = V b /(Q m t s ), f 1 (m,n) = m 1 /t sgdzie:V b – objętość obserwowanej fali [m 3 ],( Qt t )i iΔtim1=,( QtΔt)i iΔt – przedział czasu równy t i+1 – t i .Następnie na ich podstawie z nomogramuznajduje się wartości parametrów m i n.W tym przypadku dla każdego hydrogramuotrzymuje się po jednej wartości m i n.Analizę omówionych funkcji (1),(6) i (10) przeprowadzono dla 6 hydrogramówwezbrań (tab. 1). Pierwsze trzyzaczerpnięto z pracy Sarmy i innych(1973). Pochodzą one z dwóch zlewnizurbanizowanych w stanie Indianaw USA o udziale powierzchni nieprzepuszczalnychw całkowitej powierzchnizlewni od 0 do 38%. Jeden hydrogramdotyczy zlewni Ross Ade o powierzchni0,12 km 2 , dwa kolejne zaś zlewniPleasant Run o powierzchni 19,6 km 2 .Kolejne trzy hydrogramy wezbrania zaczerpniętoz pracy Szymczaka (1993).Są to wezbrania w nizinnej zlewni rzekiDwukółka w profilu Dwukoły leżącejw górnej części dorzecza Mławki. Powierzchniatej zlewni wynosi 42,12 km 2 ,z czego 15,49 km 2 stanowi obszar bezodpływowy.W zlewni tej grunty ornestanowią około 64%, tereny zalesione– około 20%.8 Sz.L. Dąbkowski, J. Bodulski
RYSUNEK 2. Porównanie kształtów hydrogramów bezwymiarowych wyznaczonych według równań(1) i (6) oraz według SCSFIGURE 2. The comparison of dimensionless hydrograph calculated according to equations (1) and (6)as well as the SCS methodTABELA 1. Lokalizacja i czas wystąpienia wezbrańTABLE 1. Location and time of floodsZlewnia / Drainage area A [km 2 Data wystąpienia wezbrania]Date of floodRoss Ade 0,12 20.04.1966Pleasant RunDwukoły19,6 01.05.196219,6 22.04.196342,12 18–20.07.198442,12 24–25.06.198042,12 19–20.06.1981Zarówno w pracy Sarmy i innych(1973), jak i Szymczaka (1993) wezbraniaprzedstawiono w formie hydrogramówpochodzących z pomiarówciągłych odpływu powierzchniowego.Wyznaczając ten odpływ, autorzy pracprzyjęli dwa punkty załamania na hydrogramie,w których następuje zmianafazy odpływu. Połączenie tych punktówstanowi podstawę hydrogramu odpływupowierzchniowego. Pierwszy, w którymrozpoczyna się odpływ powierzchniowy,przyjęli jako najmniejszą wartość przepływuprzed rozpoczęciem wezbrania.Drug, i kończący odpływ powierzchniowy,w każdej pracy określono inną metodą.Sarma i inni (1973) przyjęli metodę,w której punkt kończący odpływ powierzchniowyrówny jest 1/100 wartościprzepływu maksymalnego z danegoOcena możliwości analitycznego opisu hydrogramu wezbrania 9