01 - ballina N5.cdr - knsh.org

KulturëVështrim kritikNDËRMJETKRENARIVE DHE DHIMBJEVE(Iljasa Salihu”Mëngjesi ihershëm “ (roman), Shkup 2011,faqe 160)Bilall MaliqiLibri pas botimit rrugëtonnëpër lexues dhe vende tëndryshme, pra bën banim teshumë artëdashës e intelektualë tëcilët pa ngurrim ia hapinkopertinat për të parë se çkafshihet brenda këtij apo atij libri,çfarë tematike përbën dhe çka dotë mbetet në të vërtetë nëmbamendjen e tyre gjatë leximit.Pra në mesin e librave tëbotuara e që kanë marrë “udhë”për tek lexuesit është edhe libri icili para disa ditësh u bë pronë eimja e që titullohet me një titullinteresant dhe tërheqës për lexim“ Mëngjesi i hershëm” , i autoritIljasa Salihu, i cili më parë kishtebotuar librin eseistik me titull“Rrugëtimi nëpër mjegulla”.Dihet se ndërtimi i romanit ika disa specifika të cilat kanë tëbëjnë me zgjedhjen e temës,trajtimin e saj në mënyrë të thuktë,aktualiteti i temës, a do të mbetetkoherent edhe pas shumë kohëshdhe me çfarë vlerash ideoartistikedo të shoqërohet.TematikaSë lexuari romanin në fjalëvërejmë se autori ka bërë gjetjen etemës të cilën e ka aktualizuarnëpërmjet zhvillimit të saj, ka bërëkonkretizimin e ngjarjes që ështëmbarështruar dhe shtjelluar mirëme tematikë edukative duke vënënë pah se vetëm me shkollim e dijemund të ecim përpara dhe do t'idalim përballë çdo armiku të cilët ikemi armiq shekullorë. Romaniështë ndërtuar mirë, skeleti iromanit është i rregulluar me tëgjitha kërkesat bazë që i kërkon njëroman ndër to edhe futja në lojë epersonazheve, jetësimi i tyre,aktualiteti, konkretizimi i tëdhënave në temën e sajuar,përdorimi i humorit nëpër disaraste nga personazhet e që lexuesiti jep dëfrim gjetë leximit. Kujtojmëse këtyre rregullave autori nëparim iu ka përmbajtur në këtëroman interesant për lexim.Ngjarja e romanit zhvillohet nëfshatin Llojan të Kumanovës, fshatqë është banor i saj edhe autori iromanit. Siç e cekëm më lartsubjekti i romanit fillon mekryepersonazhin Betimin nxënës iklasës së gjashtë e më vonë për t'ufutur në skenë edhe personazhe tëtjera që do t'i fus në dialogje të cilatnë vazhdim do t'ia japin timonindrejtues autorit që të formësojidenë e strukturimit të romanit.Në të gjashtëmbëdhjetë pjesëte romanit autori i ka dhënëpërparësi ngjarjeve të cilat janëzhvilluar nëpër kohë dhe situata tëcaktuara të cilat u shoqëruan mëvonë edhe me luftën e UÇK-së nëMaqedoni dhe shkollimit përmessë cilës përkufizohemi si komb mekulturë e dije, zatën edhe kjo ështëporosia e autorit që fshihet në tërëromanin.Në atë mëngjes“Mëngjesi i hershëm”titullohet edhe romani i Iljasaut. Tëndalemi pak te ky mëngjes ihershëm i cili u shoqërua me fyerjetë shumta siç dinë pushtuesit dhearmiqtë ta bëjnë këtë, sidomos kurkoha është e turbulltë. Mëngjesi ivitit 1998 e gjeti Betimin në tëkthyer nga fshati Orizare mebiçikletë, në të dalë të fshatitVaksincë ndeshet me një kordon tëpolicisë, ku Betimi u bë objektfyerje e maltretimi nga policët metyta të kthyera nga një fëmijë. Këtofyerje shtazarake të policëve do t'imbaj në mend gjatë Betimi. Ishtekohë e pakohë në Kosovë, luftë,spastrim etnik, vuajtje, vrasje,masakra etj., këto e shqetësoninBetimin dhe shokët e tij të klasës:Arbrin i cili në mesin e shokëvenjihej si humorist dhe bisedat ifillonte me dozë humori,Shkëlqimi, Suejbi dhe Noli të cilëtnë shenj solidarizimi mebashkëkombasit e tyre në Kosovëtë cilët gjetën strehim në rrethet efshatrave të Kumanovës lëshuannivelin e mësimit dhe tani bisedate tyre përqëndroheshin gjithnjëmë tema lidhur me luftën e UÇKsëe cila luftonte për çlirimin eKosovës. Këtë e kishin kuptuaredhe arsimtarët e shkollës.Në vazhdim të shtjellimit të2218korrik 2011