Kodeks spółek handlowych cz. 1 - Infor

Kodeksspółekhandlowych cz. 1Z KOMENTARZEMoraz aktami szczegółowymiDaniel KupryjańczykStan prawny na 1 czerwca 2010 r.

Kodeksspółekhandlowych cz. 1Z KOMENTARZEMoraz aktami szczegółowymiDaniel KupryjańczykStan prawny na 1 czerwca 2010 r.Wydanie 1

Redaktor Naczelna Grupy Publikacji Kadrowych i PrawnychEwa Ziętek-MaciejczykRedaktor merytorycznyAdam MalinowskiSekretarz redakcjiAneta OdziemczykSkład i łamanieMarek MałkiewiczProjekt graficznyTomasz Celmer, Tomasz BabikDruk i oprawaPerfekt S.A.INFOR Ekspert Sp. z o.o.01-042 Warszawaul. Okopowa 58/72Adres redakcji03-308 Warszawa, ul. Batalionu Platerówek 3tel. 22 212-12-37, 22 212-12-36Biuro Obsługi Klienta05-270 Marki, ul. Okólna 40, Tel. 22 761-30-300801 626 666, faks 22 761-30-31, 761-30-32e-mail: bok@infor.plwww.ksiazki.infor.plCopyright by INFOR Ekspert Sp. z o.o.Warszawa 2010Publikacja jest chroniona przepisami prawa autorskiego. Wykonywanie kserokopiilub powielanie inną metodą oraz rozpowszechnianie bez zgody wydawcy w całościlub części jest zabronione i podlega odpowiedzialności karnej.ISBN 978-83-61599-70-8

Spis treściWYKAZ SKRÓTÓW............................................................. VIIWPROWADZENIE .............................................................. XIUSTAWA z dnia 15 września 2000 r.– Kodeks spółek handlowych ............................................... 1TYTUŁ I. PRZEPISY OGÓLNE ............................................................... 1DZIAŁ I. PRZEPISY WSPÓLNE ........................................................ 1DZIAŁ II. SPÓŁKI OSOBOWE ......................................................... 8DZIAŁ III. SPÓŁKI KAPITAŁOWE ................................................... 11TYTUŁ II. SPÓŁKI OSOBOWE ............................................................ 19DZIAŁ I. SPÓŁKA JAWNA ............................................................. 19Rozdział 1. Przepisy ogólne .................................................... 19Rozdział 2. Stosunek do osób trzecich ................................... 23Rozdział 3. Stosunki wewnętrzne spółki ................................ 29Rozdział 4. Rozwiązanie spółki i wystąpienie wspólnika ....... 34Rozdział 5. Likwidacja ............................................................ 39DZIAŁ II. SPÓŁKA PARTNERSKA ................................................... 47Rozdział 1. Przepisy ogólne.................................................... 47Rozdział 2. Stosunek do osób trzecich. Zarząd spółki............ 51Rozdział 3. Rozwiązanie spółki .............................................. 52DZIAŁ III. SPÓŁKA KOMANDYTOWA .......................................... 54Rozdział 1. Przepisy ogólne.................................................... 54Rozdział 2. Stosunek do osób trzecich ................................... 58Rozdział 3. Stosunki wewnętrzne spółki ................................ 62DZIAŁ IV. SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA .......................... 64Rozdział 1. Przepisy ogólne ................................................... 64Rozdział 2. Powstanie spółki .................................................. 67Rozdział 3. Stosunek do osób trzecich ................................... 71III

Spis treściRozdział 4. Stosunki wewnętrzne spółki ................................. 74Rozdział 5. Rozwiązanie i likwidacja spółki ............................ 77TYTUŁ III. SPÓŁKI KAPITAŁOWE......................................................... 79DZIAŁ I. SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ.... 79Rozdział 1. Powstanie spółki................................................... 79Rozdział 2. Prawa i obowiązki wspólników ............................ 89Rozdział 3. Organy spółki ..................................................... 104Oddział 1. Zarząd ............................................................ 104Oddział 2. Nadzór ........................................................... 114Oddział 3. Zgromadzenie wspólników............................ 122Rozdział 4. Zmiana umowy spółki ........................................ 139Rozdział 5. Wyłączenie wspólnika ........................................ 144Rozdział 6. Rozwiązanie i likwidacja spółki .......................... 146Rozdział 7. Odpowiedzialność cywilnoprawna .................... 155USTAWA z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniuosób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi ....... 165USTAWA z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacjii prywatyzacji ..................................................................... 177DZIAŁ I. PRZEPISY OGÓLNE ........................................................ 177DZIAŁ II. KOMERCJALIZACJA PRZEDSIĘBIORSTW PAŃSTWOWYCH ... 180DZIAŁ IIa. WNIESIENIE PRZEDSIĘBIORSTWADO JEDNOOSOBOWEJ SPÓŁKI SKARBU PAŃSTWA .................... 189DZIAŁ III. (UCHYLONY)............................................................... 191DZIAŁ IV. PRYWATYZACJA POŚREDNIA ....................................... 191Rozdział 1. Zbywanie akcji ..................................................... 191Rozdział 2. Uprawnienia pracowników do nabywania akcji . 193DZIAŁ V. PRYWATYZACJA BEZPOŚREDNIA .................................. 197Rozdział 1. Przepisy ogólne.................................................... 197Rozdział 2. Sprzedaż przedsiębiorstwa, wniesienieprzedsiębiorstwa do spółki oraz oddanieprzedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania ..... 199DZIAŁ VI. EMISJA BONÓW PRYWATYZACYJNYCH...................... 203DZIAŁ VII. PRZEPISY SZCZEGÓLNE, PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE.... 206USTAWA z dnia 20 sierpnia 1997 r.o Krajowym Rejestrze Sądowym ....................................... 213Rozdział 1. Przepisy ogólne ......................................................... 213IV

Spis treściRozdział 2. Rejestr przedsiębiorców ........................................... 225Rozdział 3. Rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznychi zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładówopieki zdrowotnej .................................................... 234Rozdział 4. Rejestr dłużników niewypłacalnych ......................... 235Rozdział 5. Zmiany w przepisach obowiązującychi przepisy końcowe ................................................... 237INDEKS ............................................................................................. 239V

Wykaz skrótów1. Źródła prawak.c. .................. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16,poz. 93 z późn. zm.)k.k. .................. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. nr 88,poz. 553 z późn. zm.)k.p. .................. ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r.nr 21, poz. 94 z późn. zm.)k.p.c. ............... ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego(Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.)k.s.h. ............... ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych(Dz.U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.)k.w. ................. ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U.z 2007 r. nr 109, poz. 756 z późn. zm.)u.g.n. .............. ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami(t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 261, poz. 2603 z późn. zm.)u.k.s.c. ............. ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawachcywilnych (Dz.U. nr 167, poz. 1398 z późn. zm.)2. Czasopisma i publikatoryApel. W-wa ..... Orzecznictwo Sądów Apelacji WarszawskiejBiul. SN ........... Biuletyn Informacyjny Sądu NajwyższegoDz.U. ............... Dziennik UstawDz.Urz. ............ Dziennik UrzędowyM.P. ................ Monitor PolskiM.Prawn. ......... Monitor PrawniczyM.P.Pr. ............ Monitor Prawa PracyONSA .............. Orzecznictwo Naczelnego Sądu AdministracyjnegoOSA ................. Orzecznictwo Sądów ApelacyjnychOSAiSN ........... Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych i Sądu NajwyższegoOSN ................ Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Cywilnej SN(1933–1952). Orzecznictwo Sądu Najwyższego (1953–1961).Orzecznictwo Izby Cywilnej i Izby Karnej SN (1962). OrzecznictwoIzby Cywilnej SN (1963–1981). Orzecznictwo Izby Cywilnejoraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN (1982–1989).Orzecznictwo Izby Cywilnej i Administracyjnej oraz Izby PracyVII

Wykaz skrótówi Ubezpieczeń Społecznych SN (1990–1994). Orzecznictwo IzbyCywilnej, Izby Administracyjnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń SpołecznychSN (1995). Orzecznictwo Izby Cywilnej SN (od 1995)OSNAPiUS ....... Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Zbiór Urzędowy. Izba Administracyjna,Pracy i Ubezpieczeń SpołecznychOSP ................. Orzecznictwo Sądów PolskichOSPiKA ............ Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji ArbitrażowychPiZS ................. Praca i Zabezpieczenie SpołecznePOP ................. Przegląd Ofert PrywatnychPr. Bankowe .... Prawo BankowePr. Gosp. ......... Prawo GospodarczePr. Sp. ............. Prawo SpółekPUG ................ Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego3. Inne skrótyart. .................. artykułitp. .................. i temu podobnelit. .................... literam.in. ............... między innyminast. ................ następnyNBP ................. Narodowy Bank PolskiNIP .................. Numer Identyfikacji Podatkowejnp. .................. na przykładNSA ................. Naczelny Sąd Administracyjnyop. cit. ............ opere citato (z cytowanego dzieła)pkt .................. punktpor. ................. porównajpoz. ................. pozycjaprzyp. ............. przypisred. ................. redakcjaREGON ........... Krajowy Rejestr Urzędowy Podmiotów Gospodarki NarodowejRM .................. Rada Ministróws.a. .................. spółka akcyjnaSA .................... Sąd Apelacyjnys.c. .................. spółka cywilnaSE .................... spółka europejskas.i.w.z. ............. specyfikacja istotnych warunków zamówieniaSKOK ............... spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowaSN ................... Sąd Najwyższysp.j. ................. spółka jawnasp. z o.o. ......... spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąstr. ................... stronasygn. ............... sygnaturat. ..................... tomtj. .................... to jestt.j. ................... tekst jednolityVIII

Wykaz skrótówTK .................... Trybunał KonstytucyjnyTWE ................ Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejskątzn. .................. to znaczytzw. ................. tak zwanyuchw. .............. uchwaławyr. ................. wyrokUE ................... Unia Europejskaw zw. .............. w związkuzob. ................. zobaczz późn. zm. ..... z późniejszymi zmianamiZUS ................. Zakład Ubezpieczeń SpołecznychIX

WprowadzenieKodeks spółek handlowych to jedna z najważniejszych ustaw obowiązującychw naszym porządku prawnym. Jego wyjątkowe znaczenie wynikaz faktu, że stanowi on zasadniczy i podstawowy akt odnoszący się do problematykispółek. Stąd też jego znajomość jest cenna nie tylko dla podmiotówangażujących się bezpośrednio w działalność spółek handlowych, lecz takżedla wszystkich tych, którzy ze spółkami mają kontakt zarówno w formie stałejwspółpracy, jak i poprzez jednorazową umowę. Kodeks spółek handlowychjest przy tym ustawą niełatwą w stosowaniu. Treść poszczególnychprzepisów zostawia bowiem pole do różnych i niejednoznacznych interpretacji,co nie jest zjawiskiem pożądanym w bieżącym funkcjonowaniu firmy.Warto być świadomym pojawiających się niejasności, aby – w miarę możliwości– zoptymalizować swoje działania zarówno w spółce, jak i w kontaktachz nią.Przygotowany dla Państwa komentarz stanowi próbę przybliżenia tejtrudnej tematyki. Obok stanowiska autorów, prezentowane są również liczneprzykłady obrazujące omawiane zagadnienia. Ponadto przedstawione zostałypoglądy przedstawicieli nauki, przytoczono także najbardziej interesującei najistotniejsze orzeczenia sądowe, a zwłaszcza SN. Wypracowany przez latadorobek doktryny i judykatury stanowi bowiem wartość samą w sobie, doktórego warto sięgać i który warto zgłębiać. W książce znajdą Państwo takżeprzydatne akty szczegółowe – ustawy o wynagradzaniu osób kierujących niektórymipodmiotami prawnymi, o komercjalizacji i prywatyzacji oraz o KrajowymRejestrze Sądowym.Zachęcamy do lektury.XI

USTAWAz dnia 15 września 2000 r.– Kodeks spółek handlowych* )(Dz.U. nr 94, poz. 1037)(Dz.U. z 2001 r., nr 102, poz. 1117; Dz.U. z 2003 r., nr 49, poz. 408;Dz.U. z 2003 r., nr 229, poz. 2276; Dz.U. z 2005 r., nr 132, poz. 1108;Dz.U. z 2005 r., nr 183, poz. 1538; Dz.U. z 2005 r., nr 184, poz. 1539; Dz.U. z 2006 r.,nr 133, poz. 935; Dz.U. z 2006 r., nr 208, poz. 1540; Dz.U. z 2008 r.,nr 86, poz. 524; Dz.U. z 2008 r., nr 118, poz. 747; Dz.U. z 2008 r., nr 217,poz. 1381; Dz.U. z 2008 r., nr 231, poz. 1547; Dz.U. z 2009 r., nr 13, poz. 69;Dz.U. z 2009 r., nr 42, poz. 341; Dz.U. z 2009 r., nr 104, poz. 860)Tytuł IPrzepisy ogólneDZIAŁ IPRZEPISY WSPÓLNEArt. 1. [Zakres regulacji]§ 1. Ustawa reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie,łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych.§ 2. Spółkami handlowymi są: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa,spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąi spółka akcyjna.1. Kodeks spółek handlowych stanowi zasadniczy akt regulujący problematykęspółek handlowych.2. Wskazane w § 1 obszary regulacji, tj. „tworzenie”, „organizacja”, „funkcjonowanie”,„rozwiązywanie”, „łączenie”, „podział” i „przekształcenie”,uzasadniają wniosek, że k.s.h. ma charakter kompleksowy. Odnosi się bowiemdo każdego ze stadium związanego z bytem spółek handlowych;w odrębnej części traktuje też o ich ewentualnym łączeniu, podziale i przekształceniu.1

Art. 2 Kodeks spółek handlowych cz. 13. Do spółek handlowych odnosi się także szereg innych aktów. Z jednej stronysą to akty, których przedmiot regulacji – z racji jego specyfiki – znajdujeswoje zastosowanie m.in. w odniesieniu do spółek handlowych. Akty te rozwijajązatem sygnalizowane w kodeksie określone zagadnienia, stanowiącwłaściwe regulacje w tym zakresie. Mowa tu choćby o ustawie z dnia 28 lutego2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2009 r.nr 175, poz. 1361 z późn. zm.) czy ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodziedziałalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 z późn.zm.). Z drugiej strony są to akty, które zawierają odrębne i szczególne wobeck.s.h. rozwiązania, które na zasadzie lex specialis derogat legi generali 1obowiązują w określonych spółkach handlowych. Tytułem przykładu możnawskazać art. 9–13 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej(Dz.U. z 1997 r. nr 9, poz. 43 ze zm), czy ustawę z dnia 3 marca2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi(Dz.U. nr 26, poz. 306 z późn. zm.).4. W § 2 wyrażona jest zasada katalogu zamkniętego spółek handlowych.Oznacza to, że za spółkę handlową nie może być uznana żadna inna spółkapoza:– spółką jawną,– spółką partnerską,– spółką komandytową,– spółką komandytowo-akcyjną,– spółką z ograniczoną odpowiedzialnością,– spółką akcyjną.W żadnym razie w kategorii spółki handlowej nie należy pojmować:– spółki cywilnej – stanowiącej w istocie węzeł obligacyjny, której podmiotowośćwyraża się jedynie na płaszczyźnie stosunków prawa pracy i napłaszczyźnie przepisów o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego2 ,– spółki wodnej, o której traktuje ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawowodne (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 239, poz. 2019 z późn. zm.).Art. 2. [Stosowanie przepisów k.c.]W sprawach określonych w art. 1 § 1 nieuregulowanych w ustawie stosujesię przepisy Kodeksu cywilnego. Jeżeli wymaga tego właściwość (natura) stosunkuprawnego spółki handlowej, przepisy Kodeksu cywilnego stosuje się odpowiednio.Z komentowanego przepisu wynikają dwie kwestie. Po pierwsze – jeżeli kodeksspółek handlowych nie reguluje jakiegoś zagadnienia w ramach „tworzenia”,„organizacji”, „funkcjonowania”, „rozwiązywania”, „łączenia”, „podziału”i „przekształcenia” spółki handlowej, należy zastosować wprost właściweprzepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16,poz. 93 z późn. zm.). Po drugie – przepisy k.c. należy stosować odpowiednio,jeżeli wymaga tego właściwość (natura) stosunku prawnego spółki handlowej.W kontekście tego ostatniego stwierdzenia trzeba podkreślić, że „właściwość(naturę) stosunku prawnego spółki handlowej” należy pojmować tak,2

Tytuł I. Przepisy ogólne Art. 3–4jak rozumie się naturę stosunku prawnego w myśl art. 353 1 k.c. Abstrahującod szerszych rozważań teoretycznych w omawianym zakresie, można jedyniepodkreślić, że rekonstruując właściwość (naturę) tego stosunku, na uwadzenależy mieć z jednej strony – specyfikę i istotę tego typu powiązania/relacji,a z drugiej strony – całokształt przepisów odnoszących się do tego typu powiązania/relacji.Odpowiednie zastosowanie k.c. znajdzie swoje miejsce, jeżeliniewystarczająca będzie tu regulacja samego kodeksu.Art. 3. [Umowa spółki]Przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują siędążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowaalbo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób.1. Z istnieniem spółki handlowej należy łączyć umowę osób angażujących sięw jej byt. W ramach przedmiotowej umowy osoby te określają wspólny cel,jaki będzie realizowany za pośrednictwem spółki.2. Literalna wykładnia komentowanego przepisu prowadzi do wniosku, żeobligatoryjne jest wniesienie wkładu do spółki handlowej. Obowiązek tenz pewnością stanowi o specyfice (naturze) stosunku prawnego spółki handlowej.3. Szerzej o wkładach – zob. komentarz do art. 14, art. 25, art. 48–54, art. 91,art. 107–108, art. 130, art. 158 czy choćby art. 311 k.s.h.4. W umowie (statucie) osoby angażujące się w byt spółki handlowej mogąrównież zobowiązać się do innych form – poza wniesieniem wkładów– działania na rzecz spółki. Tytułem przykładu można wskazać obowiązekświadczeń niepieniężnych w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, nakładanychumową spółki w trybie art. 176 k.s.h.Art. 4. [Objaśnienie wyrażeń ustawowych]§ 1. Użyte w ustawie określenia oznaczają:1) spółka osobowa – spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytowąi spółkę komandytowo-akcyjną,2) spółka kapitałowa – spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkę akcyjną,3) spółka jednoosobowa – spółkę kapitałową, której wszystkie udziały alboakcje należą do jednego wspólnika albo akcjonariusza,4) spółka dominująca – spółkę handlową w przypadku, gdy:a) dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów na zgromadzeniuwspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnikalbo użytkownik, bądź w zarządzie innej spółki kapitałowej (spółkizależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lubb) jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członkówzarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni(spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymiosobami, lubc) jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członkówrady nadzorczej innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo3

Art. 4 Kodeks spółek handlowych cz. 1spółdzielni (spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymiosobami, lubd) członkowie jej zarządu stanowią więcej niż połowę członków zarząduinnej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielnizależnej), lube) dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów w spółceosobowej zależnej albo na walnym zgromadzeniu spółdzielni zależnej,także na podstawie porozumień z innymi osobami, lubf) wywiera decydujący wpływ na działalność spółki kapitałowej zależnejalbo spółdzielni zależnej, w szczególności na podstawie umów określonychw art. 7,5) spółka powiązana – spółkę kapitałową, w której inna spółka handlowa albospółdzielnia dysponuje bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 20%głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu,także jako zastawnik lub użytkownik, albo na podstawie porozumień z innymiosobami lub która posiada bezpośrednio co najmniej 20% udziałówalbo akcji w innej spółce kapitałowej,6) spółka publiczna – spółkę w rozumieniu przepisów o ofercie publiczneji warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanegosystemu obrotu oraz o spółkach publicznych,7) instytucja finansowa – bank, fundusz inwestycyjny, towarzystwo funduszyinwestycyjnych lub powierniczych, narodowy fundusz inwestycyjny, zakładubezpieczeń, zakład reasekuracji, fundusz powierniczy, towarzystwoemerytalne, fundusz emerytalny lub dom maklerski, mające siedzibęw Rzeczypospolitej Polskiej albo w państwie należącym do OrganizacjiWspółpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD),8) rejestr – rejestr przedsiębiorców,9) głosy – głosy „za”, „przeciw” lub „wstrzymujące się” oddane podczasgłosowania w sposób zgodny z ustawą, umową albo statutem spółki,10) bezwzględna większość głosów – więcej niż połowę głosów oddanych,11) sprawozdanie finansowe – sprawozdania finansowe w rozumieniu przepisówo rachunkowości.§ 2. Ilekroć w ustawie mowa jest o „umowie spółki”, należy przez to rozumiećtakże akt założycielski sporządzony przez jedynego wspólnika albo akcjonariuszaspółki kapitałowej.§ 3. W przypadku gdy dwie spółki handlowe dysponują wzajemnie większościągłosów obliczoną zgodnie z § 1 pkt 4 lit. a), za spółkę dominującą uważa sięspółkę handlową, która posiada większy procent głosów na zgromadzeniu wspólnikówalbo walnym zgromadzeniu drugiej spółki (spółki zależnej). W przypadkugdy każda ze spółek handlowych posiada równy procent głosów na zgromadzeniuwspólników albo walnym zgromadzeniu drugiej spółki, za spółkę dominującąuważa się tę spółkę, która wywiera wpływ na spółkę zależną także na podstawiepowiązania przewidzianego w § 1 pkt 4 lit. b)–f).§ 4. W przypadku gdy stosując kryteria przewidziane w § 3, nie można ustalić stosunkudominacji i zależności między dwiema spółkami handlowymi, za spółkę dominującąuważa się tę spółkę handlową, która może wywierać wpływ na inną spółkę napodstawie większej liczby powiązań, o których mowa w § 1 pkt 4 lit. b)–f).4

Tytuł I. Przepisy ogólne Art. 4§ 5. W przypadku niemożności ustalenia na podstawie § 3 i 4, która ze spółekjest spółką dominującą, obie spółki są spółkami wzajemnie dominującymi i zależnymi.1. W art. 4 ustawodawca zawiera definicje legalne określonych pojęć, jakiewystępują w dalszym tekście k.s.h. Jest to zabieg częstokroć stosowanyw aktach prawnych, szczególnie o bardziej rozbudowanej treści.2. Spółki handlowe dzielą się na spółki osobowe oraz spółki kapitałowe. Dotych pierwszych ustawodawca arbitralnie zalicza spółkę jawną, spółkę partnerską,spółkę komandytową oraz spółkę komandytowo-akcyjną (§ 1 ust. 1),a do tych drugich – spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółkęakcyjną (§ 1 ust. 2). Szerzej o różnicach między spółkami osobowymia spółkami kapitałowymi – zob. teza 1 do art. 8.3. Mimo potocznego rozumienia słowa „spółka” 3 , dopuszczalne jest występowaniespółki jednoosobowej, w której występuje tylko jeden wspólnik– w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością albo tylko jeden akcjonariusz– w spółce akcyjnej (§ 1 pkt 3).4. Wyróżnienie spółki dominującej oparte zostało o kryterium wpływu nafunkcjonowanie podmiotu zależnego (§ 1 pkt 4 lit. a)–f), § 3, § 4). Niemniejtrzeba zauważyć, że w istocie chodzi tu o wpływ potencjalny. Poza przesłankąz § 1 pkt 4 lit. f) i bezpośredniego odwołania w niej do kryterium„decydującego wpływu”, mowa jest jedynie o mechanizmach, dzięki którymspółka określana jako „dominująca” może ewentualnie determinowaćdziałania podmiotu zależnego. Rozwijając ostatnią myśl, należy przecieżzauważyć, że pozycja podmiotu dysponującego np. większością głosów nazgromadzeniu wspólników/walnym zgromadzeniu czy wśród wspólnikówspółki osobowej może być zniweczona choćby w przypadku wprowadzeniawymogu uzyskania jednomyślności dla poszczególnych uchwał czy ustanowieniałącznej reprezentacji wszystkich wspólników w spółce osobowej;doniosłość uprawnienia do powołania większej liczby członków zarządumoże być natomiast ograniczona w przypadku umownego/statutowegoposzerzenia znaczenia rady nadzorczej i odwrotnie – gdy przy prawie dopowołania większej liczby członków rady nadzorczej, jej uprawnienia są minimalne.Podobnie dominująca pozycja może być wątpliwa, jeżeli – nawetprzy wykazaniu wyżej opisanych powiązań – w spółce występują wspólnicy/akcjonariuszezachowujący szczególne uprawnienia udziałowe/z akcjiczy też uprawnienia osobiste (szerzej o tych uprawnieniach – zob. komentarznp. do art. 159, art. 174, art. 351 i art. 354 k.s.h.). Warto też zauważyć,że stosunek dominacji odnoszony jest nie tylko do spółek handlowych– osobowych i kapitałowych, lecz także do spółdzielni.5. Kryterium wyróżnienia spółki powiązanej jest liczba głosów na zgromadzeniuwspólników albo na walnym zgromadzeniu. Spółką powiązaną jest zawszespółka kapitałowa, a podmiotem z nią powiązanym – spółka handlowai spółdzielnia.6. Zgodnie z art. 4 pkt 20 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publiczneji warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanegosystemu obrotu oraz o spółkach publicznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 185,5

Art. 5 Kodeks spółek handlowych cz. 1poz. 1439) przez „spółkę publiczną” rozumie się spółkę, w której co najmniejjedna akcja jest zdematerializowana w rozumieniu przepisów ustawyo obrocie instrumentami finansowymi, z wyjątkiem spółki, której akcje zostałyzarejestrowane na podstawie art. 5a ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. nr 183, poz. 1538z późn. zm.).7. Na mocy ustawy z dnia 13 lutego 2009 r. o zmianie ustawy o działalnościubezpieczeniowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 42, poz. 341) kataloginstytucji finansowych poszerzono o „zakład reasekuracji”.8. Przez „rejestr” należy rozumieć rejestr przedsiębiorców. Obok rejestru stowarzyszeń,innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznychzakładów opieki zdrowotnej oraz rejestru dłużników niewypłacalnych,składa się on na Krajowy Rejestr Sądowy. Ten ostatni jest prowadzonyw systemie informatycznym przez sądy rejonowe (sądy gospodarcze), obejmująceswoją właściwością obszar województwa lub jego część. Są to tzw.sądy rejestrowe. Szerzej o rejestrze przedsiębiorców traktuje ustawa z dnia20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r.nr 168, poz. 1186 z późn. zm.).9. Głosy mogą być „za”, „przeciw”, jak i „wstrzymujące się”. Waga tych ostatnichzyskuje na doniosłości przy ustalaniu większości bezwzględnej.Z uwagi na fakt, że jest nią więcej niż połowa głosów oddanych, głosywstrzymujące – jakkolwiek nie są głosami przeciw – generują potrzebę uzyskaniajeszcze większej liczby głosów „za”. Przykładowo: przy oddanychtrzech głosach bezwzględna większość stanowi dwa głosy – stąd większośćta nie zostanie uzyskana, jeżeli np. „za” padnie jeden głos, a dwa będą„wstrzymujące się”, czy tym bardziej, gdy jeden będzie „za”, jeden „przeciw”,a jeden „wstrzymujący się”.Art. 5. [Dokumenty oraz informacje]§ 1. Dokumenty i informacje o spółce kapitałowej oraz spółce komandytowo--akcyjnej wymagają ogłoszenia lub złożenia dokumentu lub informacji do sądu rejestrowego,z uwzględnieniem przepisów o Krajowym Rejestrze Sądowym.§ 2. Ogłoszeniu podlegają również informacje o osiągnięciu lub utracie przez spółkęhandlową pozycji dominującej w spółce akcyjnej. Statut może przewidywać, że zamiastogłoszenia wystarczy zawiadomić wszystkich akcjonariuszy listami poleconymi.§ 3. Wymagane przez prawo ogłoszenia pochodzące od spółki są publikowanew Monitorze Sądowym i Gospodarczym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Umowaspółki albo statut może nałożyć obowiązek ogłoszenia również w inny sposób.§ 4. Złożenie przez spółkę wniosku o ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczymo zdarzeniu podlegającym obowiązkowi publikacji zgodnie z § 2 powinnobyć dokonane w terminie dwóch tygodni od zajścia zdarzenia, chyba żeustawa stanowi inaczej.1. Co do sądów rejestrowych – zob. teza 8 do art. 4.2. O Monitorze Sądowym i Gospodarczym traktuje ustawa z dnia 22 grudnia1995 r. o wydawaniu Monitora Sądowego i Gospodarczego (Dz.U. z 1996 r.nr 6, poz. 42 z późn. zm.) czy choćby rozporządzenie Ministra Sprawiedli-6

Tytuł I. Przepisy ogólne Art. 6wości z dnia 15 kwietnia 1996 r. w sprawie organizacji, sposobu wydawaniai rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowegoi Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczenie w nim ogłoszenialub obwieszczenia (Dz.U. nr 45, poz. 204).3. Zgodnie z art. 70 ust. 2 ustawy o rachunkowości ogłoszenia związane zesprawozdaniem finansowym spółek handlowych następuje w DziennikuUrzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski B”.4. Stosownie do art. 148 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe(t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 z późn. zm.) bank przejmującydwukrotnie ogłosi w pismach o zasięgu ogólnopolskim i w Monitorze Sądowymi Gospodarczym decyzję o przejęciu banku oraz wezwie wierzycieli tegobanku do zgłoszenia roszczeń w terminie miesiąca od daty ostatniegoogłoszenia. Obowiązek ten nie dotyczy wierzycieli z tytułu rachunków bankowych.W przypadku banków spółdzielczych wystarczające jest ogłoszeniew piśmie lokalnym i Monitorze Spółdzielczym.Art. 6. [Spółka dominująca]§ 1. Spółka dominująca ma obowiązek zawiadomić spółkę kapitałową zależnąo powstaniu stosunku dominacji w terminie dwóch tygodni od dnia powstania tegostosunku, pod rygorem zawieszenia wykonywania prawa głosu z akcji alboudziałów spółki dominującej reprezentujących więcej niż 33% kapitału zakładowegospółki zależnej.§ 2. Nabycie lub wykonywanie praw z akcji albo udziałów przez spółkę albospółdzielnię zależną uważa się za nabycie albo wykonywanie praw przez spółkędominującą.§ 3. Uchwała zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, powziętaz naruszeniem § 1, jest nieważna, chyba że spełnia wymogi kworum orazwiększości głosów bez uwzględnienia głosów nieważnych.§ 4. Akcjonariusz, wspólnik, członek zarządu albo rady nadzorczej spółki kapitałowejmoże żądać, aby spółka handlowa, która jest wspólnikiem albo akcjonariuszemw tej spółce, udzieliła informacji, czy pozostaje ona w stosunku dominacjilub zależności wobec określonej spółki handlowej albo spółdzielni będącejwspólnikiem albo akcjonariuszem w tej samej spółce kapitałowej. Uprawnionymoże żądać również ujawnienia liczby akcji lub głosów albo liczby udziałów lubgłosów, jakie spółka handlowa posiada w spółce kapitałowej, o której mowaw zdaniu pierwszym, w tym także jako zastawnik, użytkownik lub na podstawieporozumień z innymi osobami. Żądanie udzielenia informacji oraz odpowiedzipowinny być złożone na piśmie.§ 5. Odpowiedzi na pytania określone w § 4 należy udzielić uprawnionemuoraz właściwej spółce kapitałowej w terminie dziesięciu dni od dnia otrzymaniażądania. Jeżeli żądanie udzielenia odpowiedzi doszło do adresata później niż nadwa tygodnie przed dniem, na który zwołano zgromadzenie wspólników albowalne zgromadzenie, bieg terminu do jej udzielenia rozpoczyna się w dniu następującympo dniu, w którym zakończyło się zgromadzenie wspólników albo walnezgromadzenie. Od dnia rozpoczęcia biegu terminu udzielenia odpowiedzi dodnia jej udzielenia zobowiązana spółka handlowa nie może wykonywać prawz akcji albo udziałów w spółce kapitałowej, o której mowa w § 4 zdanie pierwsze.7

Art. 7–8 Kodeks spółek handlowych cz. 1§ 6. Przepisy § 1, 2, 4 i 5 stosuje się odpowiednio w razie ustania stosunku zależności.Obowiązki określone w tych przepisach spoczywają na spółce, któraprzestała być spółką dominującą.§ 7. Przepisy § 1–6 nie naruszają przepisów odrębnych ustaw dotyczącychobowiązku zawiadomienia o nabyciu akcji, udziałów lub o uzyskaniu pozycji dominującejw spółce handlowej albo spółdzielni. W razie zbiegu przepisów, którenie mogą być stosowane łącznie, stosuje się przepisy tej ustawy, która przewidujesurowsze obowiązki lub sankcje.Art. 7. [Umowa o zarządzanie]§ 1. W przypadku zawarcia między spółką dominującą a spółką zależną umowyprzewidującej zarządzanie spółką zależną lub przekazywanie zysku przez takąspółkę, złożeniu do akt rejestrowych spółki zależnej podlega wyciąg z umowyzawierający postanowienia, które określają zakres odpowiedzialności spółki dominującejza szkodę wyrządzoną spółce zależnej z tytułu niewykonania lub nienależytegowykonania umowy oraz zakres odpowiedzialności spółki dominującej zazobowiązania spółki zależnej wobec jej wierzycieli.§ 2. Ujawnieniu podlega także okoliczność, że umowa nie reguluje lub wyłączaodpowiedzialność spółki dominującej, o której mowa w § 1.§ 3. Zgłoszenia do sądu rejestrowego okoliczności wymagających ujawnieniazgodnie z § 1 i § 2 dokonuje zarząd spółki dominującej lub spółki zależnej albowspólnik prowadzący sprawy spółki dominującej lub spółki zależnej. Niezgłoszenieokoliczności wymagających ujawnienia w terminie trzech tygodni od dnia zawarciaumowy powoduje nieważność postanowień ograniczających lub wyłączającychodpowiedzialność spółki dominującej wobec spółki zależnej lub jej wierzycieli.1. Powyższe przepisy odnoszą się do relacji: spółka dominująca – spółka zależna,wpisując się w ramy tzw. prawa holdingowego (koncernowego).2. O stosunku dominacji i zależności – zob. teza 4 do art. 4.DZIAŁ IISPÓŁKI OSOBOWEArt. 8. [Podmiotowość prawna spółek osobowych]§ 1. Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własnośćnieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywaći być pozywana.§ 2. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą.1. Spółki handlowe dzielą się na spółki osobowe oraz spółki kapitałowe. Podziałten uzasadnia wzgląd na kilka zasadniczych okoliczności:a) spółki osobowe identyfikowane są bardziej przez pryzmat osób ich wspólników,natomiast spółki kapitałowe przez kapitał, jaki zostanie zaangażowanyprzez wspólników/akcjonariuszy. Z tego punktu widzenia w spółkachosobowych ważniejsze jest, kto jest wspólnikiem, natomiast w spółkach kapitałowych,czy znajdzie się ktoś, kto zaangażuje się kapitałowo w jej byt;8

Tytuł I. Przepisy ogólne Art. 9–10b) niejako w rozwinięciu powyższej myśli – w spółkach osobowych wspólnicysą co do zasady bezpośrednio zaangażowani w reprezentowaniei prowadzenie jej spraw, w spółkach kapitałowych reprezentowaniei prowadzenie spraw zastrzeżone jest dla zarządu, do którego wspólnicy/akcjonariuszewcale nie muszą wchodzić;c) spółki osobowe są pomyślane jako forma prawna dla prowadzeniaprzedsięwzięć o mniejszej skali, w spółkach kapitałowych, a zwłaszczaakcyjnych, rozmach działań będzie znacznie szerszy;d) spółki osobowe zachowują zdolność prawną bez przymiotu osobowościprawnej, a spółki kapitałowe to osoby prawne. W konsekwencji, jak jużzasygnalizowano to powyżej, te pierwsze działają przez swoich wspólników,te drugie zaś za pośrednictwem organów (art. 38 k.c.);e) za zobowiązania spółek osobowych są odpowiedzialni także jej wspólnicysolidarnie z subsydiarnym porządkiem egzekwowania, w spółkach kapitałowychwspólnicy/akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązaniaspółki (z wyjątkiem wspólników – członków zarządu spółki z ograniczonąodpowiedzialnością – zob. komentarz do art. 299 k.s.h.).2. Spółkę osobową należy pojmować w kategorii wskazanych w art. 33 1 § 1 k.c. jednostekorganizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznajezdolność prawną. Taka zdolność prawna zostaje przyznana spółce osobowejw § 1. Sprowadza się ona do tego, że spółka osobowa jako autonomicznypodmiot może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania,pozywać i być pozywany. Są to zasadnicze atrybuty, które przesądzają o możliwościistnienia i działania spółek osobowych, mimo braku osobowości prawnej.3. Prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą uwydatnia podmiotowośćspółki osobowej i jej odrębność od osób wspólników. W § 2 termin „przedsiębiorstwo”został użyty w znaczeniu funkcjonalnym; przez „firmę” należyzaś rozumieć nazwę, pod jaką spółka osobowa jako przedsiębiorca występujew obrocie.Art. 9. [Zmiana postanowień umowy]Zmiana postanowień umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników,chyba że umowa stanowi inaczej.Zasadą jest, że dla zmiany umowy spółki osobowej wymagana jest zgodawszystkich wspólników. Niemniej w treści umowy wspólnicy mogą od tej zasadyodstąpić i przewidzieć, że dla dokonania ewentualnych zmian koniecznabędzie zgoda np. zwykłej czy kwalifikowanej większości wspólników. Wprowadzenietakiego odstępstwa wymaga, rzecz jasna, uprzedniej woli wszystkichwspólników zawierających umowę.Art. 10. [Przeniesienie praw i obowiązków]§ 1. Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesionyna inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi.§ 2. Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesionyna inną osobę tylko po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich pozostałychwspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.9

Art. 10 1 Kodeks spółek handlowych cz. 1§ 3. W przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na innąosobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwemw spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarniewystępujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki.1. Jakkolwiek spółka osobowa w znacznej mierze pojmowana jest przez osobyjej wspólników, to skład osobowy może w czasie jej trwania ulec zmianie.Konieczne przy tym jest jednak zastrzeżenie możliwości takiej zmiany w samejumowie spółki (§ 1). To ostatnie rozwiązanie sprawia, że to od woliwszystkich wspólników zawierających umowę spółki zależy, czy ich ustalonena samym początku grono będzie otwarte na nowe podmioty.2. Każdorazowo transfer praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej będziewymagał pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, co dodatkowozabezpiecza ich pozycję w spółce, a w domyśle – interes. Może byćbowiem tak, że jakkolwiek wprowadzono możliwość zbycia praw i obowiązkówwspólnika spółki osobowej, to zastrzeżenia wywołuje osoba potencjalnegoich nabywcy. Jego przystąpienie do spółki zostanie zatem udaremnioneprzez brak zgody któregokolwiek ze pozostałych wspólników. Umowaspółki może modyfikować tę zasadę, np. poprzez ustanowienie wymoguuzyskania zgody większości wspólników (a nie wszystkich), czy w ogóle poprzezwyłączenie obowiązku uzyskania tejże zgody.3. Solidarna odpowiedzialność wspólnika występującego, wspólnika przystępującegoi spółki dotyczy zobowiązań wspólnika występującego związanychz jego uczestnictwem w spółce osobowej oraz zobowiązań tej spółkiistniejących w dacie transferu. Rzecz jasna, wspólnik występujący będziewolny od zobowiązań spółki powstałych już po jego odejściu.4. Solidarna odpowiedzialność dłużników sprowadza się do tego, że wierzycielmoże żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużnikówłącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojeniewierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Ażdo zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostajązobowiązani. Szerzej o odpowiedzialności solidarnej traktujeart. 366 i nast. k.c.Art. 10 1 . [Pełna rachunkowość]Jeżeli spółka osobowa nie jest obowiązana do prowadzenia ksiąg rachunkowychna podstawie ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U.nr 121, poz. 591, z 1997 r. nr 32, poz. 183, nr 43, poz. 272, nr 88, poz. 554,nr 118, poz. 754, nr 139, poz. 933 i 934, nr 140, poz. 939 i nr 141, poz. 945,z 1998 r. nr 60, poz. 382, nr 106, poz. 668, nr 107, poz. 669 i nr 155, poz. 1014,z 1999 r. nr 9, poz. 75 i nr 83, poz. 931, z 2000 r. nr 60, poz. 703, nr 94,poz. 1037 i nr 113, poz. 1186 oraz z 2001 r. nr 102, poz. 1117) przepisy kodeksu,które przewidują konieczność sporządzania sprawozdania finansowego,wykonuje się w oparciu o podsumowanie zapisów w podatkowej księdze przychodówi rozchodów oraz innych ewidencji prowadzonych przez spółkę dla celówpodatkowych, spis z natury, a także inne dokumenty pozwalające na sporządzanietego sprawozdania.10

Tytuł I. Przepisy ogólne Art. 11–12Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1–2 ustawy o rachunkowości jej przepisy stosuje siędo mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium RzeczypospolitejPolskiej:a) spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organizacji)oraz spółek cywilnych, z zastrzeżeniem pkt 2, a także innych osóbprawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego;b) osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych,spółek partnerskich oraz spółdzielni socjalnych, jeżeli ich przychodynetto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych zapoprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w waluciepolskiej 1 200 000 euro.W art. 2 ust. 2 ustawy o rachunkowości zastrzega się, że osoby fizyczne,spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółkipartnerskie mogą stosować zasady rachunkowości określone ustawą równieżod początku następnego roku obrotowego, jeżeli ich przychody nettoze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rokobrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro.W tym przypadku osoby te lub wspólnicy przed rozpoczęciem roku obrotowegosą obowiązani do zawiadomienia o tym urzędu skarbowego, właściwegow sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym, a w ust. 3, żejednostki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z MiędzynarodowymiStandardami Rachunkowości, Międzynarodowymi StandardamiSprawozdawczości Finansowej oraz związanymi z nimi interpretacjamiogłoszonymi w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej („MSR”), stosująprzepisy ustawy oraz przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie, w zakresienieuregulowanym przez MSR.DZIAŁ IIISPÓŁKI KAPITAŁOWEArt. 11. [Spółka w organizacji]§ 1. Spółki kapitałowe w organizacji, o których mowa w art. 161i art. 323, mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomościi inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i byćpozywane.§ 2. Do spółki kapitałowej w organizacji w sprawach nieuregulowanychw ustawie stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące danego typu spółki po jejwpisie do rejestru.§ 3. Firma spółki kapitałowej w organizacji powinna zawierać dodatkoweoznaczenie „w organizacji”.Art. 12. [Wpis do rejestru]Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji albo spółka akcyjnaw organizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką z ograniczoną odpowiedzialnościąalbo spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną. Z tą chwilą staje sięona podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji.11

Art. 13 Kodeks spółek handlowych cz. 1Art. 13. [Odpowiedzialność za zobowiązania]§ 1. Za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają solidarniespółka i osoby, które działały w jej imieniu.§ 2. Wspólnik albo akcjonariusz spółki kapitałowej w organizacji odpowiadasolidarnie z podmiotami, o których mowa w § 1, za jej zobowiązania do wartościniewniesionego wkładu na pokrycie objętych udziałów lub akcji.1. Pojęcie „spółki kapitałowej w organizacji” należy pojmować w kategoriifazy czy też stadium, jakie występuje w procesie jej powstawania i konstytuowaniajako osoby prawnej. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąw organizacji powstaje już z chwilą zawarcia umowy spółki (art. 161 § 1k.s.h.), a spółka akcyjna w organizacji z chwilą zawiązania spółki, przyczym przez zawiązanie należy rozumieć objęcie wszystkich akcji (art. 323§ 1 k.p.c. w związku z art. 310 § 1 k.s.h.). Od tego zatem momentu powstajebyt, za pośrednictwem którego można inicjować działalność.Zgodnie bowiem z art. 11 § 1 spółki kapitałowe w organizacji mogą wewłasnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inneprawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Nieposiadając osobowości prawnej, mają zatem zdolność prawną i ich statuszbliżony jest do spółek osobowych. Dzięki tej właściwości istnieje zatemmożliwość dokonania wstępnych inwestycji, zainicjowania produkcji, nawiązaniawspółpracy hand-lowej czy zawarcia pierwszych kontraktów.W art. 14 ust. 4 zd. pierwsze ustawy o swobodzie działalności gospodarczejstanowi się zresztą wprost, że spółka kapitałowa w organizacji możepodjąć działalność gospodarczą przed uzyskaniem wpisu do rejestruprzedsiębiorców. Jest to korzystne dla wspólników zakładanej spółkiz ograniczoną odpowiedzialnością i akcjonariuszy zakładanej spółki akcyjnej.Stadium spółki w organizacji – zarówno spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,jak i spółki akcyjnej – wieńczy wpis do rejestru. Z tą chwiląspółka uzyskuje bowiem osobowość prawną i staje się odpowiednio:spółką z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółka akcyjną „w pełni”.Z tą też chwilą – jak stanowi się w art. 12 – staje się ona podmiotem prawi obowiązków spółki w organizacji.2. Dodanie w firmie spółki kapitałowej oznaczenia „w organizacji” (art. 11 § 3)sprzyja bezpieczeństwu obrotu. Kontrahenci mają bowiem świadomość statusuprawnego bytu – jego właściwości i ograniczeń – z którym wchodząw interakcje.3. Za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji będą odpowiadać:a) spółka kapitałowa w organizacji, a po wpisaniu jej do rejestru spółka kapitałowajako podmiot obowiązków spółki w organizacji (art. 12);b) osoby, które działały w imieniu spółki w organizacji. Do osób tych zaliczająsię: w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – członkowiepowołanego ewentualnie zarządu, pełnomocnik powołany jednomyślnąuchwałą zgromadzenia wspólników, a w przypadku spółki akcyjnej – wszyscyzałożyciele działający łącznie do chwili ustanowienia zarządu, pełnomocnikustanowiony jednomyślną uchwałą założycieli oraz członkowie zarządupo jego ustanowieniu. Więcej – zob. komentarz do art. 161 i art. 323;12

Tytuł I. Przepisy ogólne Art. 14c) wspólnik/akcjonariusz, którego odpowiedzialność jest jednak ograniczonado wartości niewniesionego wkładu na pokrycie objętychudziałów/akcji. Rzeczywiste wniesienie wkładu w umówionej wysokościbędzie zwalniać wspólnika/akcjonariusza w tym sensie, że ichryzyko zostanie ograniczone maksymalnie do wartości tego wkładu.Jego wniesienie oznacza przecież transfer prawa własności na rzeczspółki, na poczet jej majątku. Z tego też majątku, na który złożyły siędokonane wkłady, może być następnie prowadzona egzekucja, którago niechybnie uszczupli.Art. 14. [Wkład do spółki]§ 1. Przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalnelub świadczenie pracy bądź usług.§ 2. W przypadku gdy wspólnik albo akcjonariusz wniósł wkład niepieniężnymający wady, jest on zobowiązany do wyrównania spółce kapitałowej różnicymiędzy wartością przyjętą w umowie albo statucie spółki a zbywczą wartościąwkładu. Umowa albo statut spółki może przewidywać, że spółce przysługująwówczas także inne uprawnienia.§ 3. Wierzytelność wspólnika albo akcjonariusza z tytułu pożyczki udzielonejspółce kapitałowej uważa się za jego wkład do spółki w przypadku ogłoszenia jejupadłości w terminie dwóch lat od dnia zawarcia umowy pożyczki.§ 4. Wspólnik i akcjonariusz nie może potrącać swoich wierzytelności wobecspółki kapitałowej z wierzytelnością spółki względem wspólnika z tytułu należnejwpłaty na poczet udziałów albo akcji. Nie wyłącza to potrącenia umownego.1. Regulacja komentowanego przepisu uzasadnia wniosek, że wkład do spółkikapitałowej musi mieć charakter namacalny i wymierny. Dyktuje towzgląd na istotę spółki kapitałowej i przyjęte w niej zasady odpowiedzialnościza zobowiązania. Skoro bowiem wspólnicy/akcjonariusze nie odpowiadająza zobowiązania spółki (z zastrzeżeniem odpowiedzialności wspólnika– członka zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawieart. 299), to interes wierzycieli musi być zabezpieczony choćby poprzezzapewnienie, że substancja majątkowa samej spółki będzie realna.Na majątek spółki będą się bowiem składały m.in. wnoszone przez wspólników/akcjonariuszywkłady. W świetle tych ostatnich wskazań trzeba teżprzyjąć, że podane w komentowanym artykule rozwiązania są korzystnewreszcie dla samej spółki – rzecz rozchodzi się przecież (ostatecznie) o jejmajątek.2. Urealnieniu wkładów będzie służyć:a) zakaz wnoszenia usług, pracy i prawa niezbywalnego (§ 1),b) nakaz wyrównania różnicy w przypadku stwierdzenia wad w dokonanymwkładzie niepieniężnym (§ 2),c) zakaz zaliczania pożyczki na poczet wkładu, chyba że ogłoszono upadłośćspółki w terminie dwóch lat od dnia zawarcia umowy pożyczki (§ 3),d) zakaz potrącania wierzytelności wspólnika/akcjonariusza wobec spółkiwraz z wierzytelnością spółki względem wspólnika/akcjonariusza z tytułunależnej wpłaty na poczet udziałów/akcji (§ 4).13

Art. 15 Kodeks spółek handlowych cz. 1Art. 15. [Umowy zobowiązujące]§ 1. Zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenialub innej podobnej umowy z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej,prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób wymagazgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawastanowi inaczej.§ 2. Zawarcie przez spółkę zależną umowy wymienionej w § 1 z członkiem zarządu,prokurentem lub likwidatorem spółki dominującej wymaga zgody zgromadzeniawspólników albo walnego zgromadzenia spółki dominującej. Do wyrażeniazgody i skutków braku zgody stosuje się przepisy art. 17 § 1 i 2.1. Umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub inne podobne zawierane międzyspółką a osobami decyzyjnymi w spółce, wskazanymi w § 1, lub na ich rzeczmogą stanowić pole nadużyć tych ostatnich z pokrzywdzeniem interesu samejspółki. Wymóg uzyskania zgody zgromadzenia wspólników/walnegozgromadzenia na zawarcie tychże umów stanowi zatem formę zabezpieczeniatego interesu przed potencjalnymi nadużyciami.2. Przez „inne umowy podobne” należy rozumieć umowę, z której mogą wynikaćobciążenia, jak np. w umowie kredytu, pożyczki czy poręczenia.Z uwagi na charakter i istotę przedmiotowej regulacji oraz sankcję nieważnościczynności prawnej (zob. teza 4) należy postulować, aby pojęcie „innejpodobnej umowy” rozumieć szerzej.3. Ujęcie w § 1 nie tylko umów zawieranych „z”, ale także „na rzecz” wskazanychosób podyktowane jest istotą umów o świadczenie na rzecz osobytrzeciej (pactum in favorem tertii) i wynikających z nich uprawnień osóbtrzecich. Jakkolwiek osoby te (tu: osoby decyzyjne w spółce) nie są stronamiumów, to są one uprawnione, w braku odmiennego postanowieniaumowy, do żądania bezpośrednio od dłużnika (tu: spółki) spełnienia zastrzeżonegoświadczenia. Do tego samo zastrzeżenie co do obowiązkuświadczenia na rzecz osoby trzeciej nie może być odwołane ani zmienione,jeżeli tylko osoba ta oświadczy którejkolwiek ze stron, że chce z zastrzeżeniaskorzystać (art. 393 § 1 i 2 k.c.).4. Zawarcie umowy z § 1 bez wymaganej zgody zgromadzenia wspólników/walnegozgromadzenia powoduje, że jeżeli nie zostanie ona następniepotwierdzona, nie wywoła skutków. Wymóg uzyskania zgody wynika wszakz ustawy. Szerzej – zob. komentarz do art. 17.5. W przypadku zawarcia umów wskazanych w § 1 przez spółkę wymóg uzyskaniazgody zgromadzenia wspólników/walnego zgromadzenia ograniczasię do przypadku, gdy są one zawierane z członkiem zarządu, prokurentemlub likwidatorem spółki dominującej. Nie ma zatem wymogu uzyskaniazgody dla umów zawieranych „na rzecz”, węższy jest też zakresosób – drugiej strony umowy. Zgodę wyraża przy tym zgromadzeniewspólników/walne zgromadzenie spółki dominującej, a zatem z formalnegopunktu widzenia organu osoby trzeciej. Brak takiej zgody powoduje,że w braku potwierdzenia umowa nie wywoła skutków, o czym przekonujew § 2 zd. drugie odwołanie do art. 17 § 1 i 2. Szerzej – zob. komentarzdo art. 17.14

Tytuł I. Przepisy ogólne Art. 16–176. Zgodnie z wyrokiem SN z 5 lutego 2009 r. (sygn. akt I CSK 297/07, Biul. SNz 2009 r. nr 6, poz. 12): przez poręczenie, o którym mowa w art. 15 § 1k.s.h., należy rozumieć także poręczenie wekslowe.Art. 16. [Rozporządzenie udziałem albo akcją]Rozporządzenie udziałem albo akcją dokonane przed wpisem spółki kapitałowejdo rejestru albo przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowegojest nieważne.1. Wpis spółki do rejestru, jak i wpis podwyższenia kapitału zakładowego dorejestru mają charakter konstytutywny. Dopiero zatem z chwilą wpisu powstajespółka i związany z jej bytem kapitał zakładowy. Tak samo dopieroz chwilą wpisu ustala się nowa wartość kapitału zakładowego, w związkuz czym powstają nowe udziały/akcje, czy udziały/akcje o wyższej wartościnominalnej.2. Zakaz rozporządzania udziałem/akcją przed zarejestrowaniem podwyższeniakapitału zakładowego dotyczy nowych udziałów/akcji, jak i udziałów/akcjio nowej, podwyższonej wartości nominalnej. Oznacza to zatem,że dopuszczalny jest obrót istniejącymi dotąd udziałami/akcjami. Potwierdzato wyrok NSA w Warszawie z 25 września 2007 r. (sygn. akt II FSK1021/06, niepublikowany).3. Zakaz dotyczy czynności rozporządzających oraz zobowiązująco-rozporządzających.Nie obejmuje zaś czynności zobowiązujących, które są tu dopuszczalneArt. 17. [Nieważność czynności prawnej]§ 1. Jeżeli do dokonania czynności prawnej przez spółkę ustawa wymagauchwały wspólników albo walnego zgromadzenia bądź rady nadzorczej, czynnośćprawna dokonana bez wymaganej uchwały jest nieważna.§ 2. Zgoda może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia przez spółkęalbo po jego złożeniu, nie później jednak niż w terminie dwóch miesięcy od dniazłożenia oświadczenia przez spółkę. Potwierdzenie wyrażone po złożeniu oświadczeniama moc wsteczną od chwili dokonania czynności prawnej.§ 3. Czynność prawna dokonana bez zgody właściwego organu spółki, wymaganejwyłącznie przez umowę spółki albo statut, jest ważna, jednakże nie wykluczato odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszeniaumowy spółki albo statutu.1. W § 1 stanowi się, że nieważne będą czynności dokonane przez spółkę bezzgody wspólników/walnego zgromadzenia bądź rady nadzorczej, jeżeli wymógjej uzyskania będzie wynikał z ustawy. Przykładowo: uchwały wspólnikówna podstawie ustawy wymaga zwrot dopłat (art. 228 pkt 5 k.s.h.),a uchwały walnego zgromadzenia na podstawie ustawy wymaga zbyciei wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części orazustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego (art. 393 pkt 5k.s.h.). Niemniej istnieje możliwość potwierdzenia takiej czynności odpowiednioprzez uchwałę wspólników, walne zgromadzenie bądź radę nad-15

Art. 18 Kodeks spółek handlowych cz. 1zorczą. Zestawiając zatem regulację § 1 i § 2, można wysnuć końcowy wniosek,że w istocie dokonanie czynności przez spółkę bez wymaganej ustawąuchwały wspólników/walnego zgromadzenia bądź rady nadzorczej prowadzido stanu bezskuteczności zawieszonej (negotium claudicans), a dopierobrak potwierdzenia w przypisanym dwumiesięcznym terminie będzieoznaczać ostatecznie jej nieważność. Jednak część doktryny wskazuje, żedochodzi tu do konwalidacji bezwzględnie nieważnej czynności prawnej 4 .Spór doktrynalny nie ma większego znaczenia dla praktyki obrotu– w przypadku skutecznego potwierdzenia przez właściwy organ w przypisanymczasie dokonana czynność będzie doniosła i wywoła skutki.2. Dokonanie czynności przez spółkę oznacza, że chodzi tu o działanie jakiegokolwiekreprezentanta spółki, nie tylko zarządu. Przyjęcie odmiennegowniosku prowadziłoby bowiem do kuriozalnej tezy, że dokonanie czynnościbez wymaganej ustawowej zgody wspólników/walnego zgromadzeniabądź rady nadzorczej byłoby nieważne, zaś przez radę nadzorczą (gdy reprezentujespółkę) czy choćby prokurenta – ważne.3. Redakcja § 3 nie jest fortunna. Jego literalna wykładnia prowadzi bowiemdo wniosku, że chodzi tu o dokonanie czynności prawnej jedynie przez zarządspółki, nie obejmuje zaś działania innych reprezentantów. Tymczasemsens regulacji § 3 sprowadza się w istocie do tego, że stanowi ona uzupełnienie§ 1 i § 2, stanowiąc kompleksowe ujęcie problemu skutków dokonaniaczynności przez jakiegokolwiek reprezentanta bez wymaganej zgodywspólników, walnego zgromadzenia bądź rady nadzorczej. Stąd też dyspozycję§ 3 należy odczytywać systemowo i funkcjonalnie, odnosząc ją doprzypadków, gdy konieczność uzyskania uprzedniej zgody wynika jedyniez umowy/statutu (nie z ustawy). Czynność dokonana bez takiej zgody jestważna, niemniej naraża osobę ją dokonującą na zarzut naruszenia umowy/statutuspółki.Art. 18. [Zdolność do czynności prawnych]§ 1. Członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatoremmoże być tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.§ 2. Nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albolikwidatorem osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwaokreślone w przepisach rozdziałów XXXIII–XXXVII Kodeksu karnego orazw art. 585, art. 587, art. 590 i w art. 591 ustawy.§ 3. Zakaz, o którym mowa w § 2, ustaje z upływem piątego roku od dniauprawomocnienia się wyroku skazującego, jednakże nie może zakończyć się wcześniejniż z upływem trzech lat od dnia zakończenia okresu odbywania kary.§ 4. W terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku, o którymmowa w § 2, skazany może złożyć wniosek do sądu, który wydał wyrok,o zwolnienie go z zakazu pełnienia funkcji w spółce handlowej lub o skrócenieczasu obowiązywania zakazu. Nie dotyczy to przestępstw popełnionych umyślnie.Sąd rozstrzyga o wniosku, wydając postanowienie.1. W niniejszym artykule wprowadza się ograniczenia co do możliwości sprawowaniafunkcji członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej i likwi-16

Tytuł I. Przepisy ogólne Art. 19–20datora. Funkcje te będą mogły pełnić osoby, które spełniają łącznie następująceprzesłanki;a) są to osoby fizyczne;b) mają pełną zdolność do czynności prawnych, a zatem pełnoletnie i nieubezwłasnowolnione;c) nie są skazane za ściśle określone przestępstwa lub w przypadku skazania – jeżeliupłynął określony w § 3 czas (w § 4 mowa o możliwości jego skrócenia).2. W ramach przestępstw, jakie brane są pod uwagę w kontekście możliwościpełnienia funkcji w spółce, wyróżnia się:a) przestępstwa z ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. nr 88,poz. 553 z późn. zm.), tj. przeciwko ochronie informacji, przeciwko wiarygodnościdokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemui przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, orazb) przestępstwa z art. 585, art. 587, art. 590 i w art. 591 k.s.h.Skazanie za inne przestępstwa zasadniczo nie wyklucza możliwości pełnieniafunkcji w spółce.3. W wyroku z 10 stycznia 2008 r. (sygn. akt IV CSK 356/07, OSNC z 2009 r.nr 3, poz. 43) SN stwierdził, że ustanowienie pełnomocnika procesowego przezprezesa jednoosobowego zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,w stosunku do którego orzeczono zakaz pełnienia tej funkcji, jest nieskuteczne.Art. 19. [Złożenie podpisów pod dokumentem]Złożenie podpisów przez wszystkich członków zarządu pod dokumentem wystawionymprzez spółkę jest wymagane tylko w przypadku, gdy ustawa tak stanowi.Zasadą jest, że podpisy pod dokumentem wystawionym przez spółkę są składanezgodnie z przyjętym sposobem reprezentacji, np. przez jednego członkazarządu w przypadku zarządu jednoosobowego (w zarządzie wieloosobowym,gdy taka możliwość wynika z umowy), czy np. przez dwóch członkówzarządu w przypadku wprowadzenia wymogu łącznego działania właśniedwóch członków zarządu. W przypadkach określonych w k.s.h. konieczne będziejednak złożenie podpisu przez wszystkich członków zarządu niezależnieod przyjętego w spółce sposobu reprezentacji. Przykładem takiej regulacji będzieart. 164 § 1 i art. 167 § 1 pkt 2 k.s.h. – w odniesieniu do spółki z ograniczonąodpowiedzialnością oraz art. 316 § 1 i art. 320 § 1 pkt 3 k.s.h. – w odniesieniudo spółki akcyjnej.Art. 20. [Zasada równego traktowania]Wspólnicy albo akcjonariusze spółki kapitałowej powinni być traktowani jednakowow takich samych okolicznościach.1. Wyrażona w tym przepisie zasada równości wspólników/akcjonariuszyopiera się na nakazie/postulacie jednakowego traktowania podmiotóww takich samych okolicznościach. Takie też założenie – równego traktowaniaw takich samych okolicznościach – jest częstokroć stosowane przy konstruowaniuzasady równości w szeregu innych aktów prawnych, np. w ustawieo swobodzie działalności gospodarczej.17

Art. 21 Kodeks spółek handlowych cz. 12. Zasada równego traktowania nie wyklucza możliwości ustanowienia w spółceudziałów/akcji uprzywilejowanych czy też uprzywilejowania danegowspólnika/akcjonariusza. Nie będzie to naruszać komentowanej zasady, albowiemw przypadku takiego uprzywilejowania nie będzie już „takich samychokoliczności”, pojmowanych jako równe położenie. Ktoś będzie miał bowiemudział/akcję „zwykłą”, a ktoś inny „uprzywilejowaną”. Ktoś będzie pozbawionynadzwyczajnych uprawnień, a ktoś inny takie uprawnienia uzyska. Rzeczjasna, zasady tej tym bardziej nie spacza okoliczność zróżnicowanego zakresuuprawnień wynikającej z różnej ilości udziałów/akcji. Wynika to bowiemwprost z wysokości dokonanego wkładu na rzecz spółki i objętych w zamianz tego tytułu odpowiedniej ilości udziałów/akcji. Także i w tym przypadku niebędzie zatem „takich samych okoliczności” – równego położenia.Art. 21. [Sądowe rozwiązanie spółki]§ 1. Sąd rejestrowy może orzec o rozwiązaniu wpisanej do rejestru spółki kapitałowejw przypadku, gdy:1) nie zawarto umowy spółki,2) określony w umowie albo statucie przedmiot działalności spółki jestsprzeczny z prawem,3) umowa albo statut spółki nie zawiera postanowień dotyczących firmy,przedmiotu działalności spółki, kapitału zakładowego lub wkładów,4) wszystkie osoby zawierające umowę spółki albo podpisujące statut nie miałyzdolności do czynności prawnych w chwili ich dokonywania.§ 2. W przypadkach określonych w § 1, jeżeli braki nie zostaną usunięte w terminiewyznaczonym przez sąd rejestrowy, sąd ten może, po wezwaniu zarząduspółki do złożenia oświadczenia, wydać postanowienie o rozwiązaniu spółki.§ 3. Jeżeli braki, o których mowa w § 1, nie mogą być usunięte, sąd rejestrowyorzeka o rozwiązaniu spółki.§ 4. Z powodu braków, o których mowa w § 1, spółka nie może być rozwiązana,jeżeli od jej wpisu do rejestru upłynęło pięć lat.§ 5. O rozwiązaniu spółki sąd rejestrowy orzeka na wniosek osoby mającej interesprawny albo z urzędu, po przeprowadzeniu rozprawy.§ 6. Orzeczenie o rozwiązaniu spółki nie wpływa na ważność czynności prawnychzarejestrowanej spółki.1. Możliwość rozwiązania spółki przez sąd rejestrowy spełnia funkcje prewencyjne.Pozwala bowiem wyeliminować z obrotu spółkę, przy której tworzeniudoszło do poważnych uchybień wskazanych w § 1 pkt 1–4. Do tegonastępuje to nie tylko na wniosek osób posiadających interes prawny(np. wspólnika, wierzyciela), ale także i z urzędu.2. Wykładnia literalna § 2 prowadzi do wniosku, że jeżeli braki wskazanew § 1 pkt 1–4 mogą zostać usunięte, sąd rejestrowy wyznacza stosowny terminna ich usunięcie. Jeżeli spółka nie usunie ich w terminie, sąd władnyjest wezwać zarząd do złożenia „oświadczenia”, przez co należy rozumiećwyjaśnienia co do tych braków. Jeżeli oświadczenie to będzie wyczerpujące,sąd rejestrowy może spółki nie rozwiązywać. Rozwiązanie jest natomiastobligatoryjne, jeżeli braki te są nieusuwalne (§ 3).18

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 22–233. Niemożność rozwiązania spółki po upływie pięciu lat od jej wpisu, jaki ważność czynności prawnych dokonanych przez spółkę, która została następnierozwiązana, ma stabilizować stosunki i chronić interesy osób trzecich,które weszły w interakcje ze spółką: z jednej strony – wpisaną do rejestrumimo braków i działającą już przez pięć lat, z drugiej strony – wykreślonąz rejestru w wyniku stwierdzonych braków.Tytuł IISpółki osoboweDZIAŁ ISPÓŁKA JAWNARozdział 1. Przepisy ogólneArt. 22. [Definicja]§ 1. Spółką jawną jest spółka osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo podwłasną firmą, a nie jest inną spółką handlową.§ 2. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całymswoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką,z uwzględnieniem art. 31.1. Spółka jawna jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo podwłasną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Jest to najbardziej typowy,klasyczny przykład spółki osobowej, a przy tym – obok spółek z ograniczonąodpowiedzialnością – to najpopularniejsza forma prowadzenia działalnościgospodarczej. Według stanu na dzień 31 grudnia 2009 r., na ogólnąliczbę 38 388 spółek osobowych, spółek jawnych było 31 353 5 .2. Spółka jawna nie jest osobą prawną, niemniej ma zdolność prawną. Nabywazatem prawa, zaciąga zobowiązania, pozywa i może być pozywana(zob. komentarz do art. 8).3. Odpowiedzialność za swe zobowiązania spółka jawna ponosi solidarnie wraz zewspólnikami, aczkolwiek egzekucja wobec tych ostatnich może być skierowanapo uprzednim wykazaniu bezskuteczności egzekucji z majątku samej spółki(tzw. subsydiarny porządek egzekwowania). Trzeba przy tym zwrócić uwagę, żewspólnicy ponoszą odpowiedzialność całym swoim majątkiem bez ograniczenia.W konsekwencji może to oznaczać, że straty egzekwowanego wspólnikamogą znacznie przekroczyć jego uprzedni wkład do spółki. Będzie to zwłaszczawidoczne w skrajnym przypadku, gdy spółka zaciągnęła wysokie zobowiązania,a egzekucja okazuje się być możliwa z majątku tylko jednego wspólnika.Art. 23. [Forma umowy]Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.Umowa spółki jawnej wymaga formy pisemnej ad solemnitatem.19

Art. 24–25 Kodeks spółek handlowych cz. 1Art. 24. [Firma spółki jawnej]§ 1. Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkichwspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólnikóworaz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna”.§ 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.j.”.Jako przedsiębiorca spółka jawna występuje pod firmą (art. 43 2 § 1 k.c.).W korpusie firmy spółki jawnej należy zamieścić oznaczenie co najmniej jednegowspólnika. Będzie się to zatem sprowadzać do zawarcia nazwiska wspólnika(nie pseudonimu), jeśli jest to osoba fizyczna, firmy, jeżeli wspólnikiemjest przedsiębiorca niebędący osobą fizyczną, lub nazwy, jeżeli wspólnikiemjest podmiot niebędący osobą fizyczną i niebędący przedsiębiorcą. Nie maoczywiście przeszkód, aby w korpusie firmy spółki jawnej umieścić nazwiskolub firmę (nazwę) wszystkich wspólników czy części z nich. W dodatku firmywystępuje obligatoryjne oznaczenie „spółka jawna” (ewentualny skrót„sp.j.”), które umożliwia uczestnikom obrotu identyfikację formy prawnej. Niema też przeciwwskazań, aby obok obligatoryjnych części zawrzeć elementydodatkowe, zależne od woli wspólników. Niemniej, w całościowym ujęciu firmapowinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzącychdziałalność na tym samym rynku, do tego nie może wprowadzaćw błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalnościprzedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia (art. 43 3 k.c.).Art. 25. [Elementy umowy spółki]Umowa spółki jawnej powinna zawierać:1) firmę i siedzibę spółki,2) określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,3) przedmiot działalności spółki,4) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.1. W powyższym przepisie stanowi się o minimalnych wymogach, jakie winnauwzględniać umowa spółki jawnej.2. Co do firmy – zob. komentarz do art. 24.3. Siedzibą spółki jest miejscowość, którą w braku odrębnych ustaleń umownych,będzie miejscowość funkcjonowania wspólników spółki, prowadzącychjej sprawy i reprezentujących ją na zewnątrz. W praktyce siedzibą spółkiczęstokroć jest miejscowość, w której znajduje się zakład główny. Od siedzibynależy odróżnić adres, którym jest szczegółowo wskazane miejscew ramach danej miejscowości – siedziby.4. Wkładem do spółki jawnej jest świadczenie pieniężne i niepieniężne.W przeciwieństwie do spółek kapitałowych, wkładem niepieniężnym dospółki jawnej może być świadczenie pracy bądź usług.5. Przedmiot działalności spółki jawnej jest ustalany według rozporządzeniaRady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej KlasyfikacjiDziałalności (PKD) (Dz.U. nr 251, poz. 1885 z późn. zm.).6. Spółka jawna może być zawarta na czas określony. W takim jednak przypadkuten czas musi być określony w umowie. Brak tego oznaczenia spowodu-20

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 25 1 –26je, że umowę spółki należy uznać za zawartą na czas nieoznaczony. Z tegopunktu widzenia należy uznać też, że tylko brak elementów z pkt 1–3 stanowio braku essentialia negotii umowy spółki jawnej.Art. 25 1 . [Moment powstania spółki]§ 1. Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru.§ 2. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniemdo rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie.1. Spółka jawna jest wpisywana do rejestru przedsiębiorców Krajowego RejestruSądowego. Wpis ma charakter konstytutywny – nie ma spółki jawnejbez jej wpisu.2. „Zawiązanie” spółki oznacza podpisanie umowy spółki. Z tą chwilą nawiązujesię stosunek zobowiązaniowy między wspólnikami, który na płaszczyźnieformalnej należy postrzegać w kategorii umowy cywilnoprawnej zbliżonejdo konstrukcji spółki cywilnej (co do spółki cywilnej – zob. teza 4 doart. 1). Ustawodawca nie zna bowiem konstrukcji prawnej spółki jawnejw organizacji, przez co w fazie od zawarcia umowy spółki jawnej do wpisaniajej do rejestru jakakolwiek podmiotowość wyrażana jest jedynie przezpryzmat osób wspólników. Regulacja § 2 potwierdza to założenie, wprowadzającsolidarną odpowiedzialność osób działających w imieniu zawiązaneji niewpisanej jeszcze spółki za zobowiązania powstałe w omawianym okresie.Odpowiedzialność ta ma charakter pierwszorzędny, osobisty i nieograniczony(w ramach zaciągniętych zobowiązań). Na tak ukształtowane zasadyodpowiedzialności nie wpływa późniejsza okoliczność wpisania spółkido rejestru – spółka jest wolna bowiem od zobowiązań powstałych przedjej wpisem, albowiem są to zobowiązania poszczególnych osób działającychw jej imieniu.3. Odwołanie się do kategorii „osób działających” i użycie zwrotu „za zobowiązaniawynikające z tego działania” sugeruje, że krąg osób odpowiedzialnychbędzie ograniczony konkretnie do tych osób, których konkretnedziałania doprowadziły do konkretnych zobowiązań.Przykład 1: osoba A zawiera samodzielnie umowę X, z której wynika następniezobowiązanie Z – za zobowiązanie Z odpowie zatem jedynie osoba A.Przykład 2: osoba A i osoba B zawierają łącznie umowę Y, z której wynikanastępnie zobowiązanie Z – za zobowiązanie Z odpowiedzą zatemsolidarnie osoba A i osoba B. Porównując to do konstrukcji spółki cywilnej,należy zauważyć, że w tej ostatniej odpowiedzialność solidarnaobejmuje wszystkich wspólników niezależnie od tego, kto w imieniuwspólników dokonał czynności, prowadzącej do powstania zobowiązania.Art. 26. [Zgłoszenie do rejestru]§ 1. Zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego powinno zawierać:1) firmę, siedzibę i adres spółki,2) przedmiot działalności spółki,21

Art. 26 Kodeks spółek handlowych cz. 13) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólnikówalbo ich adresy do doręczeń,4) nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki,i sposób reprezentacji.§ 2. Wszelkie zmiany danych wymienionych w § 1 powinny zostać zgłoszonesądowi rejestrowemu.§ 3. Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestru.Do zgłoszenia należy dołączyć złożone wobec sądu albo poświadczone notarialniewzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki.§ 4. Spółka, o której mowa w art. 860 Kodeksu cywilnego (spółka cywilna),może być przekształcona w spółkę jawną. Przekształcenie wymaga zgłoszenia dosądu rejestrowego przez wszystkich wspólników. Przepisy § 1–3 stosuje się odpowiednio.§ 5. Z chwilą wpisu do rejestru spółka, o której mowa w § 4, staje się spółkąjawną. Spółce tej przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątekwspólny wspólników. Przepisy art. 553 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.§ 6. Przed zgłoszeniem, o którym mowa w § 4, wspólnicy dostosują umowęspółki do przepisów o umowie spółki jawnej.1. W § 1 wskazuje się dane, jakie należy zawrzeć we wniosku o zgłoszeniespółki do rejestru. Co do firmy, siedziby, adresu i przedmiotu działalnościspółki – zob. komentarz do art. 25. Co do reprezentowania spółki – zob. komentarzdo art. 29–30.2. Prawo zgłoszenia spółki jawnej do rejestru przez każdego ze wspólnikówjest aktualne niezależnie od przyjętego w umowie sposobu reprezentacji.Co więcej – każdy ze wspólników ma ustawowy obowiązek takiego zgłoszenia.k.s.h. nie określa terminu na dokonanie zgłoszenia spółki do rejestru.Stąd też aktualne jest odwołanie się do art. 22 ustawy o Krajowym RejestrzeSądowym i wynikającego z tego 7-dniowego terminu na dokonanie wpisuod dnia zdarzenia go uzasadniającego.3. De lege lata przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną odbywa się nazasadzie dobrowolnej. Ustawodawca zrezygnował zatem z regulacji wprowadzającejobowiązkowe przekształcenie, jakie aktualizowało się w przypadkuosiągnięcia przez spółkę cywilną (w istocie jej wspólników) określonychprzychodów netto. Zniesienie obowiązku przekształcenia spółki cywilnejw spółkę jawną nastąpiło ustawą z dnia 23 października 2008 r. o zmianieustawy – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 217, poz. 1381). W uzasadnieniutej zmiany podkreślono, że: zdaniem autorów projektu zarównowprowadzenie obligatoryjnego przekształcenia spółki cywilnej w jawną,jak i określony przez ustawodawcę próg obrotów budzi poważne wątpliwości.Należy zwrócić uwagę, że kwota określona w art. 26 § 4 k.s.h. odnoszącasię do przychodów ze sprzedaży nie odpowiada ściśle przychodom,o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Autorzy projektuuznają za słuszne nałożenie na spółkę cywilną obowiązków wynikającychz ustawy o rachunkowości po osiągnięciu przez spółkę określonych obrotów,nie widzą natomiast uzasadnienia we wprowadzaniu w takim przypadkukonieczności przekształcenia formy prawnej prowadzonej działalno-22

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 27–28ści. Obowiązek przekształcenia formy prawnej powoduje dla przedsiębiorcówliczne komplikacje i dodatkowe koszty. Z powyższych względów proponujesię uchylić obowiązek przekształcania spółki cywilnej w jawną, pozostawiająctę kwestię wyłącznie decyzji wspólników 6 .4. W wyroku z dnia 7 maja 2009 r. (sygn. akt IV CSK 14/09, niepublikowany)skonstatowano, że spółka jawna, będąca rezultatem „przeistoczenia” sięspółki cywilnej, staje się właścicielem ruchomości i nieruchomości dotychczasowejwspólności łącznej wspólników tej spółki, bez potrzeby dokonywaniajakichkolwiek dodatkowych czynności prawnych, a tylko zgłaszającdo odpowiednich rejestrów, ksiąg wieczystych itp. Wstępując w stosunkimaterialnoprawne spółki cywilnej (wspólników spółki cywilnej), wstępujeteż w stosunki procesowe, np. jako strona toczącego się już postępowaniasądowego ze wszelkimi uprawnieniami strony, zachowaniem terminów,obowiązków dowodowych itp.Art. 27. [Uprawnienie współmałżonka]Współmałżonek wspólnika może żądać wpisania do rejestru wzmiankio umowie, dotyczącej stosunków majątkowych między małżonkami.1. Regulacja odnosi się do sytuacji, gdy współmałżonek wspólnika niejest jednocześnie wspólnikiem w spółce. Nie ma bowiem przeszkód,aby małżonkowie byli wspólnikami w tej samej spółce. Co więcej, jakpokazuje praktyka, takie „małżeńskie” spółki jawne nie należą do rzadkości.2. Zgodnie z art. 47 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinnyi opiekuńczy (Dz.U. nr 9, poz. 59 z późn. zm.) małżonkowie mogą przezumowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyćlub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielnośćmajątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowataka może poprzedzać zawarcie małżeństwa. W art. 47 1 ww. ustawy stanowisię zaś, że małżonek może powoływać się względem innych osób naumowę majątkową małżeńską, gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobomwiadome.3. Stosownie do art. 15 ustawy o KRS wpisy do rejestru podlegają obowiązkowiogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, chyba że ustawastanowi inaczej. Od dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczymnikt nie może zasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów. Jednakw odniesieniu do czynności dokonanych przed upływem 16. dnia oddnia ogłoszenia podmiot wpisany do rejestru nie może powoływać się nawpis wobec osoby trzeciej, jeżeli ta udowodni, że nie mogła wiedzieć o treściwpisu (art. 16 ust. 1 ustawy o KRS).Rozdział 2. Stosunek do osób trzecichArt. 28. [Majątek spółki]Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyteprzez spółkę w czasie jej istnienia.23

Art. 29–30 Kodeks spółek handlowych cz. 11. „Majątek” pojmowany jest w doktrynie w dwojakim znaczeniu: węższymi szerszym. W znaczeniu węższym oznacza to ogół aktywów majątkowychprzysługujących określonemu podmiotowi. W zakres tych aktywów wchodząmajątkowe prawa podmiotowe, jak i chronione prawnie, korzystne sytuacjefaktyczne (np. posiadanie). W szerszym znaczeniu obejmuje nie tylkoaktywa, ale i pasywa pojmowane jako ciążące na danym podmiocie obowiązki7 . Bez wątpienia w ramach dyspozycji art. 28 „majątek” pojmowanyjest w znaczeniu węższym.2. Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe (art. 44 k.c.). W odróżnieniuod „majątku”, „mienie” dotyczy zawsze aktywów i jest używane bez relatywizacjido oznaczonej osoby 8 .3. Podmiotowość spółki jawnej i jej zdolność do nabywania praw sprawia, żeposiada ona swój majątek. W jego zakres wchodzi zarówno mienie wniesionejako wkład (z dokonaniem wkładu związany jest przecież transfer prawawłasności ze wspólnika na rzecz spółki), jak i mienie nabyte przez spółkęw czasie swojego istnienia.Art. 29. [Reprezentacja spółki]§ 1. Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę.§ 2. Prawo wspólnika do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynnościsądowych i pozasądowych spółki.§ 3. Prawa reprezentowania spółki nie można ograniczyć ze skutkiem wobecosób trzecich.Art. 30. [Pozbawienie prawa reprezentacji]§ 1. Umowa spółki może przewidywać, że wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowaniaspółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łączniez innym wspólnikiem lub prokurentem.§ 2. Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki może nastąpić wyłączniez ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu.1. Reprezentowanie spółki odnosi się do sfery zewnętrznej i relacji spółkiz podmiotami trzecimi. W praktyce będzie sprowadzać się to do składaniaoświadczeń woli w imieniu spółki i ze skutkiem dla spółki (reprezentacjaczynna), jak i do przyjmowania oświadczeń woli w imieniu spółki i ze skutkiemdla spółki (reprezentacja bierna). Od reprezentowania należy odróżnićprowadzenie spraw spółki, które odnosi się do sfery stosunków wewnętrznych.2. Prawo do reprezentowania spółki zachowuje każdy wspólnik (art. 29 § 1).Jest to prawo wynikające wprost z ustawy, przez co wspólnika reprezentującegospółkę należy pojmować jako jej przedstawiciela. Z ustawy wynika teżzakres reprezentacji (art. 29 § 2). Obejmuje on zarówno czynności sądowe,a zatem dokonywane przed różnymi sądami, jak i czynności pozasądowe,które w istocie obejmują wszelkie inne czynności.3. W umowie spółki mogą być wprowadzone odstępstwa od zasady samodzielnejreprezentacji spółki przez każdego z jej wspólników. Stąd teżumowa może przewidywać, że dany wspólnik jest pozbawiony prawa re-24

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 30prezentowania spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylkołącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem (art. 30 § 1). W praktyceczęstym rozwiązaniem jest zastrzeżenie łącznego działania dwóchwspólników, czasem wprowadza się też konieczność współdziałaniawszystkich wspólników. Nierzadko wspólnicy decydują się na wprowadzeniereprezentacji łącznej w odniesieniu do określonej kategorii spraw,o większym ciężarze gatunkowym i znaczeniu dla funkcjonowania spółki,np. zaciągnięcie zobowiązań powyżej jakiegoś znacznego dla spółki poziomu.4. Zastanawia relacja art. 29 § 3 i art. 30 § 1 k.s.h. Zestawiając ze sobą te dwienormy, wysnuć trzeba następujące wnioski. Po pierwsze – od prawa do reprezentowanianależy odróżnić sposób (technikę) reprezentowania. Podrugie – wprowadzenie obowiązku współdziałania czy innych ograniczeńi wyłączeń w zakresie reprezentowania stanowi prawo umawiających sięwspólników. Po trzecie – skuteczne wobec osób trzecich będą te regulacjeumowne, które określają jedynie sposób (technikę) tej reprezentacji, np.wprowadzające konieczność działania dwóch wspólników lub wspólnikaz prokurentem; konieczność działania wszystkich wspólników, czy wprowadzającewymóg reprezentacji łącznej w odniesieniu do określonej kategoriispraw. W kontekście tego ostatniego wskazania pojawiają się poglądy, żetak sformułowany sposób reprezentacji prowadzi do ograniczenia prawareprezentowania, o jakim mowa w art. 29 § 3, ponieważ prowadzi do ograniczeniazakresu kompetencji poszczególnych wspólników 9 . Pogląd ten zasługujena dezaprobatę. Gdyby bowiem uznać jego słuszność, trzeba bystwierdzić, że zakres kompetencji poszczególnych wspólników jest tym bardziejograniczany przy ustanowieniu reprezentacji łącznej odnoszącej siędo wszelkich spraw. W dalszej konsekwencji prowadziłoby to do uznania,że wprowadzenie łącznej reprezentacji przy wszelkich czynnościach (np.zgodnie z umową spółkę reprezentuje dwóch wspólników działającychłącznie) nie będzie skuteczne wobec osób trzecich. Po czwarte– nieskuteczne wobec osób trzecich, w myśl art. 29 § 3, będą te regulacjeumowne, które godzić będą w samo prawo wspólnika do reprezentowaniaspółki czy w jego zakres, np. postanowienie umowne wyłączające osobędanego wspólnika od reprezentowania spółki czy ograniczające zakresspraw, w których konkretnie on władny jest spółkę reprezentować. Szerzejo relacji między komentowanymi normami wypowiedział się SN w uzasadnieniuuchwały z 30 maja 2008 r. (sygn. akt III CZP 43/08, OSNC z 2009 r.nr 7–8, poz. 93).5. O prokurze – zob. 3 komentarz do art. 39–47 teza.6. „Ważne powody”, o jakich mowa w art. 30 § 2 k.s.h., nie są zdefiniowane.Niemniej bezsprzecznie należy pojmować je przez pryzmat okolicznościuzasadniających tezę, że dalsza sposobność reprezentowania spółki przezdanego wspólnika godzi w jej interes, ewentualnie w dobrze pojęty interespozostałych wspólników. W tym świetle ważnym powodem będzie np. lekceważącystosunek wspólnika do jego obowiązków w spółce, działanie ewidentniena jej szkodę, rażący brak kwalifikacji, jak i długotrwały wyjazd zagranicę, długotrwała lub ciężka choroba etc.25

Art. 31 Kodeks spółek handlowych cz. 17. Roszczenie o pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki przysługujekażdemu z pozostałych wspólników, jak i samej spółce. Dyskusyjne jestzagadnienie jego charakteru. Kierując się jednak odpowiednio wskazaniamizawartymi w postanowieniu SN z 8 października 1997 r. (sygn. akt II CZ108/97, OSNC z 1998 r. nr 4, poz. 57) 10 , można uznać, że w drodze tego powództwazmierza się do zapewnienia prawidłowości funkcjonowania spółkii osiągnięcia założonego celu gospodarczego, który bez wątpienia trzebazaliczyć do kategorii spraw majątkowych. Uznanie majątkowego charakterutego powództwa powoduje, że sądem właściwym do jego rozpoznania jestco do zasady sąd rejonowy (sąd gospodarczy). Właściwość sądu okręgowegobędzie się zaś aktualizować w przypadku, gdy wartość przedmiotu sporuprzewyższa kwotę 100 000 zł, co wynika wprost z art. 17 pkt 4 k.p.c. Wydajesię, że wartość przedmiotu sporu wyznacza tu wartość udziałów wniesionychprzez wspólnika, którego prawo reprezentowania ma zostać wyłączone(art. 25 pkt 2). Jednocześnie skoro dopuszczalne jest wniesienie powództwao pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania, to tym bardziejdopuszczalne jest wniesienie powództwa o ograniczenie takiego prawa.Art. 31. [Subsydiarna odpowiedzialność za długi]§ 1. Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku,gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialnośćwspólnika).§ 2. Przepis § 1 nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwkowspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.§ 3. Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań powstałychprzed wpisem do rejestru.1. Wspólnicy są odpowiedzialni za zobowiązania spółki solidarnie ze spółką(o odpowiedzialności solidarnej – zob. teza 4 do art. 10). Niemniej ustawodawcawprowadza subsydiarny porządek egzekwowania, co w konsekwencjioznacza, że egzekucja może być wszczęta dopiero po uprzednim stwierdzeniubezskutecznej egzekucji z majątku samej spółki. Analiza orzecznictwa,poglądów doktryny i występującej praktyki przekonuje, że przesłankę„bezskuteczności egzekucji” pojmuje się elastycznie (por. np. wyrok SNz 26 czerwca 2003 r. sygn. akt V CKN 416/01, OSNC z 2004 r. nr 7–8,poz. 129, czy SA w Warszawie z 24 stycznia 2007 r. sygn. akt I ACa 781/06,Rejent z 2007 r. nr 1, poz. 177). Może ona być bowiem wykazywana w istocieprzez każdy dowód pozwalający na stwierdzenie, że spółka nie posiadamajątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela. W tym kontekście podkreślasię nawet, że dla wykazania tej przesłanki nie jest konieczne wszczynanieegzekucji. Takim dowodem może być np. postanowienie oddalającewniosek o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 ust. 1 Prawa upadłościowegoi naprawczego. Zgodnie z tym przepisem sąd oddali wnioseko ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarczana zaspokojenie kosztów postępowania.2. Subsydiarny porządek egzekwowania nie stanowi przeszkody do wniesieniapozwu także przeciwko wspólnikom/wspólnikowi, zanim egzekucja26

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 32–33z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Niemniej uzyskane w ten sposóborzeczenie wobec wspólnika/wspólników może stanowić podstawę doegzekucji dopiero po uprzednim wykazaniu bezskutecznej egzekucjiz majątku spółki.Art. 32. [Osoba przystępująca do spółki]Osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałeprzed dniem jej przystąpienia.1. Skład osobowy spółki może ulec zmianie w czasie jej trwania. Osoba przystępującado spółki jest odpowiedzialna za powstałe już zobowiązaniaspółki solidarnie wraz z pozostałymi wspólnikami i spółką, z subsydiarnymporządkiem egzekwowania. Jest to korzystne rozwiązanie dla wierzycielispółki, bowiem poszerzony zostaje krąg odpowiedzialnych za zobowiązaniaosób, z których majątków jest możliwa egzekucja.2. O odpowiedzialności za zobowiązania spółki w przypadku przeniesieniaogółu praw i obowiązków na inną osobę – zob. teza 3 do art. 10.Art. 33. [Umowa spółki z przedsiębiorcą jednoosobowym]Kto zawiera umowę spółki jawnej z przedsiębiorcą jednoosobowym, którywniósł do spółki przedsiębiorstwo, odpowiada także za zobowiązania powstałeprzy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa przed dniem utworzenia spółki do wartościwniesionego przedsiębiorstwa według stanu w chwili wniesienia, a wedługcen w chwili zaspokojenia wierzyciela.1. Przez „przedsiębiorcę jednoosobowego” należy rozumieć tu osobę fizycznąprowadzącą działalność gospodarczą, wpisywaną do ewidencji działalnościgospodarczej prowadzonej przez gminę właściwą dla miejsca zamieszkaniaprzedsiębiorcy jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej.2. Zgodnie z art. 55 1 k.c. „przedsiębiorstwem” jest zorganizowany zespółskładników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzeniadziałalności gospodarczej, w ramach którego wyróżnia się tylko aktywa(przedsiębiorstwo w znaczeniu materialnym). Jednocześnie w komentowanymprzepisie art. 33 następuje odwołanie do „zobowiązań powstałychprzy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa przed dniem utworzenia spółki”(przedsiębiorstwo w znaczeniu funkcjonalnym). Zestawienie tych normuzasadnia wniosek, że jakkolwiek zbycie przedsiębiorstwa obejmuje jedynieaktywa, to w przypadku jego zbycia przez wniesienie do spółki jawnejustawodawca wprowadza jednoczesną odpowiedzialność za ewentualnezobowiązania powstałe przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa przeddniem utworzenia spółki. W tym sensie regulacje art. 55 1 k.c. i art. 33 zachowująwzajemną spójność 11 (ten pierwszy stanowi wszak o przedmiociewkładu, ten drugi kształtuje zaś zasady odpowiedzialności za zobowiązania).Teza taka jest dobitna tym bardziej, że wprowadzana w tym ostatnimprzepisie odpowiedzialność dotyczy pozostałych wspólników – osób zawierającychz przedsiębiorcą jednoosobowym umowę spółki jawnej, a niesamej spółki, do której wnoszone jest to przedsiębiorstwo.27

Art. 34–35 Kodeks spółek handlowych cz. 13. Uzasadnienie tej regulacji sprowadza się do ochrony wierzycieli jednoosobowegoprzedsiębiorcy, który kontynuuje działalność w ramach spółki jawnej.Ochrona ta jest jednak ograniczona, bowiem pozostali wspólnicy odpowiadająjedynie do wartości wniesionego przedsiębiorstwa według stanuw chwili wniesienia, a według cen – w chwili zaspokojenia wierzyciela.Art. 34. [Dopuszczalność modyfikacji]Postanowienia umowne niezgodne z przepisami art. 31–33 nie wywierająskutków wobec osób trzecich.Wspólnicy mogą ukształtować zasady odpowiedzialności za zobowiązaniaw sposób odmienny, aniżeli jest to przedstawione w art. 31–34, niemniej będzieodnosiło to tylko skutek wewnętrzny między umawiającymi się stronami.Osoby trzecie są władne natomiast dochodzić swych należności w oparciuo zasady, jakie wynikają z art. 31–33.Art. 35. [Zarzuty wspólnika]§ 1. Wspólnik pozwany z tytułu odpowiedzialności za zobowiązania spółkimoże przedstawić wierzycielowi zarzuty przysługujące spółce wobec wierzyciela.§ 2. Jeżeli zarzut wymaga złożenia oświadczenia woli przez spółkę celemuchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli, potrącenia lub w innychpodobnych przypadkach, wspólnik może odmówić zaspokojenia wierzyciela,dopóki spółka nie złoży takiego oświadczenia. Wierzyciel może wyznaczyćspółce dwutygodniowy termin do złożenia oświadczenia woli, po którego bezskutecznymupływie wspólnik lub wierzyciel może wykonać służące mu uprawnienie.1. Pozwany wspólnik może przedstawić wierzycielowi nie tylko zarzuty przysługującemu osobiście, lecz także zarzuty, jakie mogłaby przedstawić samaspółka. Do takich zaliczyć można m.in. zarzut:a) przedawnienia,b) potrącenia,c) złej wiary,d) nadużycia prawa podmiotowegoe) nieważności czynności prawnej.W wyroku z 9 lipca 2008 r. (sygn. akt V CSK 72/08, niepublikowany) SN dopowiada,że zarzuty te są „przejęte” od spółki w ramach odpowiedzialnościza cudzy dług i że ta pochodność zarzutów oznacza, że muszą one rzeczywiścieprzysługiwać spółce w chwili zgłoszenia ich wobec wierzyciela.2. Należy podzielić pogląd wyrażony przez SN w wyroku z 10 października2007 r. (sygn. akt I CSK 263/07, niepublikowany), że pozwany z tytułu odpowiedzialnościza zobowiązania spółki jawnej dłużnik nie może przedstawićzarzutu, który przysługiwałby spółce, w momencie w którym spółka taw dacie wniesienia pozwu już nie istnieje. Przekonuje o tym choćby wykładniajęzykowa. Odwołując się do sformułowania „zarzut przysługujący spółce”,ustawodawca dał przecież wyraz stanowisku, że zarzut musi spółce nietylko przysługiwać, lecz również móc być skutecznie podniesiony, co może28

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 36–38mieć miejsce jedynie wówczas, gdy w chwili wytoczenia powództwa przeciwkowspólnikowi spółka ta istnieje.3. Nie ma przeszkód, aby stosowne oświadczenie, o jakim mowa w § 2, złożyłsam zainteresowany wspólnik, jeśli tylko zachowuje prawo do samodzielnegoreprezentowania spółki.4. Wykonanie uprawnienia po bezskutecznym upływie dwutygodniowego terminuna złożenie oświadczenia przez spółkę oznacza w przypadku tego wierzycielamożliwość dalszego dochodzenia roszczenia w procesie. W przypadkuwspólnika problem jest bardziej złożony; nie sposób przyjąć jednoznacznychwniosków. Literalna wykładnia i użyty zwrot „służące mu uprawnienie”sugerowałyby, że chodzi tu o uprawnienie do powołania zarzutu. Możliwośćwykonania służącego mu uprawnienia oznaczałaby zatem możliwość powołaniazarzutu mimo braku złożenia stosownego oświadczenia woli przez spółkę.Jest to jednak wykładnia bardzo wątpliwa, zważywszy że ustawa wymagajednak złożenia takiego oświadczenia. Podobnie zastrzeżenia wywołuje ewentualnateza, że wykonanie służącego wspólnikowi uprawnienia oznacza złożenieprzez niego doniosłego oświadczenia w imieniu spółki mimo braku prawado samodzielnej reprezentacji. Jest to bowiem wnioskowanie niemające dostatecznegopoparcia w samym przepisie – z jego treści w żaden sposób niewynika przecież, aby uprawnienie to wiązać ze sferą reprezentacji.Art. 36. [Zapłata udziału i potrącenie]§ 1. W czasie trwania spółki wspólnik nie może żądać od dłużnika zapłatyprzypadającego na niego udziału w wierzytelności spółki ani przedstawić do potrąceniawierzytelności spółki swojemu wierzycielowi.§ 2. Dłużnik spółki nie może przedstawić spółce do potrącenia wierzytelności,jaka mu służy wobec jednego ze wspólników.W art. 36 potwierdza się podmiotową odrębność spółki jawnej od osób jejwspólników, z czego wynika między innymi odrębność majątku spółki jawnejod majątku jej poszczególnych wspólników (każdego z osobna), a jeszcze ściślej– odrębność wierzytelności spółki od wierzytelności przysługujących poszczególnymjej wspólnikom (każdemu z osobna).Rozdział 3. Stosunki wewnętrzne spółkiArt. 37. [Zakres stosowania]§ 1. Przepisy niniejszego rozdziału mają zastosowanie, jeżeli umowa spółki niestanowi inaczej.§ 2. Umowa spółki nie może ograniczyć lub wyłączyć przepisów art. 38.Art. 38. [Prowadzenie praw spółki]§ 1. Nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniemwspólników.§ 2. Nieważne jest umowne ograniczenie prawa wspólnika do osobistego zasięganiainformacji o stanie majątku i interesów spółki oraz umowne ograniczenieprawa do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki.29

Art. 39–43 Kodeks spółek handlowych cz. 11. Przepisy rozdziału 3 mają charakter dyspozytywny. Oznacza to, że w ich ramachustawodawca przestawia pewne propozycje rozwiązań, które bynajmniejnie wiążą wspólników. Mogą oni bowiem rozwiązania te przyjąćw całości, mogą je przyjąć w zmodyfikowanym kształcie, mogą wreszcieprzyjąć rozwiązania odmienne.2. Bezwzględnie obowiązującą i nie podlegającą umownym ograniczeniomlub wyłączeniom jest jedynie regulacja art. 38. Niedopuszczalne jest zatempowierzenie prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniemwspólników, jak i umowne ograniczenie prawa wspólnika do osobistego zasięganiainformacji o stanie majątku i interesów spółki oraz umowne ograniczenieprawa do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki. Niewzruszalnośćtych uprawnień uwydatnia tezę, że spółkę jawną należy pojmowaćprzez pryzmat osób jej wspólników i ich działań. W ten też sposóbuwydatnia się osobowy charakter tejże spółki.Art. 39. [Zakres obowiązku prowadzenia spraw spółki]§ 1. Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki.§ 2. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzićsprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki.§ 3. Jeżeli jednak przed załatwieniem sprawy, o której mowa w § 2, choćby jedenz pozostałych wspólników sprzeciwi się jej przeprowadzeniu, wymagana jestuprzednia uchwała wspólników.Art. 40. [Osoby trzecie]§ 1. Prowadzenie spraw spółki może być powierzone jednemu lub kilku wspólnikombądź na mocy umowy spółki, bądź na podstawie późniejszej uchwały wspólników.Pozostali wspólnicy są wówczas wyłączeni od prowadzenia spraw spółki.§ 2. Jeżeli prowadzenie spraw spółki powierzono kilku wspólnikom, do prowadzeniaprzez nich spraw spółki stosuje się przepisy ustawy dotyczące prowadzeniaspraw przez wszystkich wspólników. Uchwałę wszystkich wspólników zastępujewówczas uchwała tych wspólników, którym powierzono prowadzenie spraw spółki.Art. 41. [Prokura]§ 1. Ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich wspólników mającychprawo prowadzenia spraw spółki.§ 2. Odwołać prokurę może każdy wspólnik mający prawo prowadzeniaspraw spółki.Art. 42. [Jednomyślność wspólników]Jeżeli w sprawach nieprzekraczających zwykłych czynności spółki wymaganajest uchwała wspólników, konieczna jest jednomyślność wszystkich wspólnikówmających prawo prowadzenia spraw spółki.Art. 43. [Przekroczenie zwykłego zarządu]W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymaganajest zgoda wszystkich wspólników, w tym także wspólników wyłączonych od prowadzeniaspraw spółki.30

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 44–47Art. 44. [Czynność nagła]Wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki może bez uchwały wspólnikówwykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółcepoważną szkodę.Art. 45. [Stosowanie przepisów o zleceniu]Prawa i obowiązki wspólnika prowadzącego sprawy spółki ocenia się w stosunkumiędzy nim a spółką według przepisów o zleceniu, a w przypadku gdywspólnik działa w imieniu spółki bez umocowania albo gdy wspólnik uprawnionydo prowadzenia spraw przekracza swe uprawnienia – według przepisówo prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.Art. 46. [Zakaz pobierania wynagrodzenia]Za prowadzenie spraw spółki wspólnik nie otrzymuje wynagrodzenia.Art. 47. [Pozbawienie prawa prowadzenia spraw spółki]Prawo prowadzenia spraw spółki może być odebrane wspólnikowi z ważnychpowodów, na mocy prawomocnego orzeczenia sądu; dotyczy to również zwolnieniawspólnika od obowiązku prowadzenia spraw spółki.1. Prowadzenie spraw spółki wpisuje się w sferę działań wewnętrznych. Zasadąjest prawo każdego wspólnika do prowadzenia spraw spółki, aczkolwiekmogą zostać przyjęte odmienne rozwiązania. W konsekwencji możeto doprowadzić do przyznania prawa do prowadzenia spraw spółki tylkoczęści ze wspólników. W ten sposób wyróżniona zostanie z jednej strony– kategoria „wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki”,a z drugiej strony – kategoria „wspólników wyłączonych od prowadzeniaspraw spółki”.2. „Zakres zwykłych czynności spółki” winien być ustalany z uwzględnieniemczynników obiektywnych (zewnętrznych), jak i subiektywnych (wewnętrznych).Te pierwsze odwołują się do różnego rodzaju uwarunkowań kształtującychtło działania spółki, jak np. wskaźniki ekonomiczne, sytuacja narynku. Z tego punktu widzenia czynnością obiektywnie przekraczającązwykły zarząd będzie np. decyzja o całkowitym wstrzymaniu produkcji. Tedrugie zaś są ściśle związane z bytem spółki – jej charakterem, zakresemi skalą prowadzonej działalności, kondycją finansową, liczbą wspólnikówetc. W uzupełnieniu ostatniej myśli należy zatem dopowiedzieć, że ta samaczynność, np. decyzja o wyborze maszyny do produkcji (nie jej zakup, którymieści się już w sferze reprezentacji) w przypadku jednej spółki stanowiczynność zwykłego zarządu, a w przypadku innej spółki jest czynnościąprzekraczającą ten zakres. O ostatecznym charakterze czynności tego typuzdecyduje zaś wzgląd na indywidualne właściwości danej spółki i znaczeniedanej czynności dla całokształtu spraw w spółce.3. Prokura jest szczególnego rodzaju pełnomocnictwem, udzielanym przezprzedsiębiorcę podlegającego wpisowi do rejestru przedsiębiorców. Jegozakres wynika z ustawy i jest niezwykle szeroki. Obejmuje bowiem umocowaniedo czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowa-31

Art. 48–53 Kodeks spółek handlowych cz. 1dzeniem przedsiębiorstwa, z wyłączeniem jedynie prawa do zbycia przedsiębiorstwa,do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następujeoddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości.Do tych ostatnich jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnejczynności. Prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokurałączna) lub oddzielnie. O prokurze stanowią art. 109 1 –art. 109 9 k.c.4. „Ważne powody” uzasadniające sądowe pozbawienie prawa prowadzenia sprawspółki należy pojmować podobnie jak „ważne powody” uzasadniające sądowepozbawienie prawa do reprezentowania spółki – zob. teza 6 i 7 do art. 30.Art. 48. [Wkład do spółki]§ 1. W razie wątpliwości uważa się, że wkłady wspólników są równe.§ 2. Wkład wspólnika może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własnościrzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki.§ 3. Prawa, które wspólnik zobowiązuje się wnieść do spółki, uważa się zaprzeniesione na spółkę.Art. 49. [Stosowanie przepisów o sprzedaży i najmie]§ 1. Jeżeli wspólnik zobowiązał się wnieść tytułem wkładu do spółki rzeczy inneniż pieniądze na własność lub do używania, wówczas do jego obowiązkuświadczenia i ryzyka przypadkowej utraty przedmiotu świadczenia stosuje się odpowiednioprzepisy o sprzedaży lub o najmie.§ 2. (uchylony).Art. 50. [Udział kapitałowy wspólnika]§ 1. Udział kapitałowy wspólnika odpowiada wartości rzeczywiście wniesionegowkładu.§ 2. Wspólnik nie jest uprawniony ani zobowiązany do podwyższenia umówionegowkładu.Art. 51. [Udział w zyskach i stratach]§ 1. Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczyw stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu.§ 2. Określony w umowie spółki udział wspólnika w zysku odnosi się, w raziewątpliwości, także do jego udziału w stratach.§ 3. Umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach.Art. 52. [Podział i wypłata zysku]§ 1. Wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdegoroku obrotowego.§ 2. Jeżeli wskutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy wspólnikazostał uszczuplony, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienieudziału wspólnika.Art. 53. [Odsetki od udziału]Wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% odswojego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę.32

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 54–57Art. 54. [Zmniejszenie udziału]§ 1. Zmniejszenie udziału kapitałowego wymaga zgody pozostałych wspólników.§ 2. Wspólnik nie może potrącać wierzytelności przysługującej mu wobecspółki z wierzytelnością spółki, która przysługuje spółce wobec wspólnika z tytułuwyrządzenia szkody.1. O wkładach do spółki jawnej – zob. teza 4 do art. 25. Warto dodać, że ustawodawcaodróżnia kategorię „wkładu rzeczywiście wniesionego”, jaki stanowio wartości udziału kapitałowego wspólnika w spółce, od kategorii„wkładu umówionego”, który rodzi stosunek zobowiązaniowy międzywspólnikiem a spółką. Wspólnik zobowiązuje się bowiem wobec spółki downiesienia wkładu w umówionej wysokości i w umówionym rodzaju.2. Wspólnik zachowuje prawo do zysku, uczestniczy też w stratach spółki. Problematykazasad udziału w zysku i stracie stanowi najczęściej przedmiotszczegółowych ustaleń umownych. Praktyka przekonuje, że najczęstszymrozwiązaniem przyjmowanym przez wspólników jest zapewnienie równomiernegoudziału w zyskach i stracie, z uwzględnieniem wartości udziałurzeczywiście wniesionego.Art. 55. [Obowiązki informacyjne]Jeżeli wspólnik zawrze inną umowę spółki lub przeniesie na osobę trzecią niektóreprawa z tytułu uczestnictwa w spółce, wówczas ani jego wspólnik, ani następcaprawny nie stają się wspólnikami spółki jawnej, a w szczególności nie służyim uprawnienie do zasięgania informacji o stanie majątku i interesów tej spółki.Art. 56. [Zakaz konkurencji]§ 1. Wspólnik obowiązany jest powstrzymać się od wszelkiej działalnościsprzecznej z interesami spółki.§ 2. Wspólnik nie może, bez wyraźnej lub domniemanej zgody pozostałychwspólników, zajmować się interesami konkurencyjnymi, w szczególności uczestniczyćw spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki jawnej, partner,komplementariusz lub członek organu spółki.Art. 57. [Wydanie korzyści]§ 1. Każdy wspólnik ma prawo żądać wydania spółce korzyści, jakie osiągnąłwspólnik naruszający zakaz konkurencji, lub naprawienia wyrządzonej jej szkody.§ 2. Roszczenia, o których mowa w § 1, przedawniają się z upływem sześciumiesięcy od dnia, gdy wszyscy pozostali wspólnicy dowiedzieli się o naruszeniuzakazu, nie później jednak niż z upływem trzech lat.§ 3. Przepisy § 1 i § 2 nie ograniczają uprawnień wspólników, o których mowaw art. 63.Powyższe przepisy stanowią przykład regulacji, jakie mają zabezpieczać interesspółki poprzez: zabezpieczenie jej przed wpływem osób trzecich niezaangażowanychkapitałowo w jej byt (art. 55), wprowadzenie zakazu działalnościw nią godzących – sprzecznych z jej interesem i konkurencyjnych (art. 56),33

Art. 58–59 Kodeks spółek handlowych cz. 1zastrzeżenie prawa spółki do żądania wydania korzyści, jakie osiągnął wspólniknaruszający zakaz konkurencji oraz naprawienia wyrządzonej jej szkody.Nie ma przeszkód, aby regulacje chroniące interes spółki rozszerzyć i rozwinąćw umowie spółki.Rozdział 4. Rozwiązanie spółki i wystąpienie wspólnikaArt. 58. [Przyczyny rozwiązania]Rozwiązanie spółki powodują:1) przyczyny przewidziane w umowie spółki,2) jednomyślna uchwała wszystkich wspólników,3) ogłoszenie upadłości spółki,4) śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości,5) wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika,6) prawomocne orzeczenie sądu.1. Spółka jawna nie jest bytem wiecznym. W komentowanym artykule wskazanoprzesłanki, których ziszczenie powoduje jej rozwiązanie. Większośćz nich nie ma jednak charakteru absolutnego i bezwzględnego, co oznacza,że mimo ich wystąpienia spółka może istnieć dalej, jeżeli tylko zajdą określonew tym rozdziale przypadki (zob. komentarz do poniższych artykułów).Ich wspólnym mianownikiem jest wola wspólników, zorientowanychna dalsze trwanie umowy spółki jawnej.2. Jak wynika z art. 25 pkt 4 umowa spółki jawnej może zostać zawarta naczas oznaczony. Tę perspektywę może wyznaczać nie tylko z góry ustalonyczas (np. zawarcie umowy na trzy lata do 31 grudnia 2012 r.), lecztakże określone w umowie zdarzenia (np. sprzedaż ustalonej z góry ilościtowaru).3. Niezależnie od ustaleń umownych spółka może zostać rozwiązana w każdymczasie na mocy jednomyślnej uchwały wszystkich wspólników. Skoroutworzenie spółki determinowane jest wolą wspólników, winni oni równieżzachowywać prawo do jej rozwiązania (w przypadku takiej woli).4. Przesłanki upadłości spółki określa Prawo upadłościowe i naprawcze. W największymskrócie można uznać, że przesłanką do ogłoszenia upadłości jeststwierdzenie, że spółka nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązańpieniężnych lub że jej zobowiązania przekraczają wartość jej majątku, nawetwówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.5. Z przyczyn obiektywnych śmierć wspólnika odnosi się do osoby fizycznej,upadłość zaś do jakiegokolwiek wspólnika, który zachowuje zdolność upadłościową.6. O wypowiedzeniu umowy spółki – zob. komentarz do art. 61.7. O rozwiązaniu spółki przez sąd – zob. komentarz do art. 21 i art. 63.Art. 59. [Przedłużenie na czas nieoznaczony]Spółkę uważa się za przedłużoną na czas nieoznaczony w przypadku, gdy pomimoistnienia przyczyn rozwiązania, przewidzianych w umowie, prowadzi onaswoją działalność za zgodą wszystkich wspólników.34

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 60Zastrzeżenie umowne o rozwiązaniu umowy spółki w przypadku ziszczeniasię określonych zdarzeń, a zatem o zawarciu jej na czas oznaczony, może zostaćwzruszone, jeżeli wszyscy wspólnicy zdecydują się kontynuować działalnośći zamiar taki wcielą w życie. W takim przypadku umowa spółki trwa nadali jest traktowana jako zawarta na czas nieoznaczony. Z uznaniem umowyjako zawartej na czas nieoznaczony jest z kolei związane prawo do wypowiedzeniatej umowy na podstawie art. 61.Art. 60. [Uprawnienia spadkobierców]§ 1. Jeżeli umowa spółki stanowi, że prawa, jakie miał zmarły wspólnik, służąwszystkim spadkobiercom wspólnie, a nie zawiera w tym względzie szczególnychpostanowień, wówczas do wykonywania tych praw spadkobiercy powinni wskazaćspółce jedną osobę. Czynności dokonane przez pozostałych wspólnikówprzed takim wskazaniem wiążą spadkobierców wspólnika.§ 2. Przeciwne postanowienia umowy są nieważne.1. Umowa spółki może dopuszczać możliwość wstąpienia w prawa zmarłegowspólnika przez jego spadkobierców. W takim przypadku zasadą jest, żeuprawnienia te są wykonywane przez jedną osobę wskazaną przez gronospadkobierców. Do czasu takiego wskazania prawa po zmarłym nie mogąbyć wykonywane, a spadkobiercy muszą godzić się z działaniami pozostałychwspólników, które ich wiążą. Umowa spółki może jednakże przewidywaćinne rozwiązania co do sposobu wykonania uprawnień przez spadkobierców.2. Jeżeli w umowie spółki wspólnicy nie przewidują możliwości wstąpieniaw prawa po zmarłym wspólniku (umowa „milczy” albo wprowadzazakaz), istnieje podstawa do rozwiązania spółki na podstawie art. 58pkt 4.3. Regulacja § 2 jest problematyczna. Z jednej bowiem strony jej treśćprzekonuje o tym, że art. 60 jest przepisem bezwzględnie obowiązującym.Z drugiej strony w § 1 wprowadza się sposobność umownego uregulowania– najpierw samej możliwości wstąpienia w prawa po zmarłymwspólniku, potem – zasad wykonywania tych praw po zmarłymwspólniku. W doktrynie spotkać można pogląd, że bezwzględny charakterma ta część przepisu art. 60, która dotyczy dokonania czynnościprzez pozostałych wspólników przed wskazaniem spółce jednej osobyprzez spadkobierców, które to czynności zawsze wiążą spadkobierców 12 .Pogląd ten nie wydaje się jednak trafiony. Regulację § 1 pojmować bowiemtrzeba jako spójną całość – skutek w postaci związania czynnościamipozostałych wspólników jest ściśle sprzężony z powinnościąwskazania przedstawiciela spośród spadkobierców. Odmienne uregulowaniezasad wykonywania praw przez spadkobierców może w konsekwencjidoprowadzić do tego, że zastrzeżony skutek w postaci związaniaczynnościami pozostałych wspólników straci w ogóle na znaczeniu.Z tego też względu jego zastrzeżenie nie może być pojmowane w kategoriiprzepisu bezwzględnego. Blisko stąd do końcowego wniosku, żeregulacja § 2 w istocie jest zbędna 13 .35

Art. 61–62 Kodeks spółek handlowych cz. 1Art. 61. [Wypowiedzenie umowy]§ 1. Jeżeli spółkę zawarto na czas nieoznaczony, wspólnik może wypowiedziećumowę spółki na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego.§ 2. Spółkę zawartą na czas życia wspólnika uważa się za zawartą na czas nieoznaczony.§ 3. Wypowiedzenia dokonuje się w formie pisemnego oświadczenia, którenależy złożyć pozostałym wspólnikom albo wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowaniaspółki.1. Umowa spółki jest zawarta na czas nieoznaczony, jeżeli wspólnicy w ogólenie odnoszą się do okresu jej trwania albo jeżeli w umowie przewidują towprost, albo jeżeli wprowadzają zastrzeżenie, że została ona zawarta naczas życia wspólnika (§ 2). Prawo do wypowiedzenia umowy stanowi instrumentprzerwania tego stosunku, który zawarto przecież bez zastrzeżeniajego granic czasowych. W przypadkach wskazanych w art. 64, skorzystaniez prawa do wypowiedzenia umowy przez danego wspólnika oznacza jegowystąpienie ze spółki przy jednoczesnym dalszym jej trwaniu – zob. komentarzdo art. 64.2. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy o rachunkowości przez „rok obrotowy” rozumiesię rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcykalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych. Rok obrotowylub jego zmiany określa statut lub umowa, na podstawie której utworzonojednostkę. Jeżeli jednostka rozpoczęła działalność w drugiej połowie przyjętegoroku obrotowego, to można księgi rachunkowe i sprawozdanie finansoweza ten okres połączyć z księgami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowymza rok następny. W przypadku zmiany roku obrotowego pierwszy po zmianierok obrotowy powinien być dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy.3. Przyjęty okres sześciu miesięcy może być modyfikowany umownie. Ważne,by przyjmowane rozwiązanie z jednej strony – nie czyniło prawa do wypowiedzeniaumowy iluzorycznym (czy tym bardziej – aby go wyłączało),a z drugiej strony – by umożliwiało rzeczowe rozliczenie spraw spółkiw związku z dokonanym wypowiedzeniem. Naruszenie przyjętego ustawąbądź umową terminu wypowiedzenia oznacza jego bezskuteczność.4. Wypowiedzenie umowy spółki winno nastąpić w formie pisemnej pod rygoremdowodowym.5. W wyroku z 29 kwietnia 2009 r. SN skonstatował, że wypowiedzenie umowyspółki jawnej pod warunkiem jest niedopuszczalne (sygn. akt II CSK614/08, Biul. SN z 2009 r. nr 7, poz. 12).Art. 62. [Zajęcie praw wspólnika]§ 1. W czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika może uzyskać zajęcie tylkotych praw służących wspólnikowi z tytułu udziału w spółce, którymi wspólnikowiwolno rozporządzać.§ 2. Jeżeli w ciągu ostatnich sześciu miesięcy przeprowadzono bezskutecznieegzekucję z ruchomości wspólnika, wówczas jego wierzyciel, który na podstawietytułu egzekucyjnego uzyskał zajęcie roszczeń służących wspólnikowi w przypadkujego wystąpienia lub rozwiązania spółki, może wypowiedzieć umowę spółki na36

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 63sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego, nawet gdy umowa spółki była zawartana czas oznaczony. Jeżeli umowa spółki przewiduje krótszy termin wypowiedzenia,wierzyciel może skorzystać z terminu umownego.§ 3. Przeciwne postanowienia umowy są nieważne.1. Komentowana regulacja odnosi się do osobistego wierzyciela wspólnika spółki.2. W § 1 wprowadza się ograniczenie polegające na zawężeniu prawa zajęciapraw udziałowych wspólnika – dłużnika, tylko do tych, które są zbywalne(majątkowe). Prawem takim będzie m.in. prawo do udziału w zysku.3. Wierzyciel wspólnika władny jest wypowiedzieć umowę spółki (§ 2), jeżelispełnione zostaną łącznie następujące przesłanki:a) w ciągu ostatnich sześciu miesięcy przeprowadzono egzekucję z ruchomościwspólnika;b) wierzyciel na podstawie tytułu egzekucyjnego uzyskał zajęcie roszczeń służącychwspólnikowi w przypadku jego wystąpienia lub rozwiązania spółki.Uprawnienie to zastrzeżone jest także na wypadek zawarcia umowy na czasoznaczony, nie podlega wyłączeniu (§ 3), do tego wierzyciel wspólnikamoże skorzystać z krótszego terminu wypowiedzenia, jeżeli tylko umowataki wprowadza.Art. 63. [Ważne powody rozwiązania]§ 1. Każdy wspólnik może z ważnych powodów żądać rozwiązania spółkiprzez sąd.§ 2. Jeżeli jednak ważny powód zachodzi po stronie jednego ze wspólników,sąd może na wniosek pozostałych wspólników orzec o wyłączeniu tego wspólnikaze spółki.§ 3. Przeciwne postanowienia umowy są nieważne.1. Ustawodawca nie definiuje pojęcia „ważny powód”. Z pewnością należyprzez nie rozumieć sytuację, w której dalsze funkcjonowanie spółki nie masensu lub perspektyw. Stan taki może wynikać zarówno z przesłanek obiektywnych(np. recesja na rynku), jak i subiektywnych (np. niemożność porozumieniasię i współpracy między wspólnikami).2. Odnosząc się do regulacji § 2 należy stwierdzić, że mimo niefortunnego odwołaniasię w niej do słowa „wniosek” i ujęcia w artykule stanowiącym o powództwieo rozwiązanie spółki, co w świetle wykładni systemowej mogłobysugerować jej ścisły związek z tym postępowaniem, zachowuje ona charakterautonomicznej normy. Stanowi bowiem samodzielną podstawę do wytoczeniapowództwa o wyłączenie wspólnika, po którego stronie zaistniał „ważnypowód” uzasadniający tezę, że jego dalsze występowanie w spółce straciło racjębytu. Takim „ważnym powodem” jest choćby działanie danego wspólnikana szkodę spółki, brak zaangażowania się wspólnika w sprawy spółki prowadzącydo paraliżu decyzyjnego (zwłaszcza gdy umowa wymaga działaniawszystkich wspólników) czy permanentne naruszanie umowy przez wspólnika.Powództwo o wyłączenie wspólnika, który jest tu pozwanym, wytaczająpozostali wspólnicy, między którymi zachodzi współuczestnictwo konieczne.3. Regulacja ma charakter bezwzględnie obowiązujący.37

Art. 64–65 Kodeks spółek handlowych cz. 1Art. 64. [Kontynuacja spółki]§ 1. Pomimo śmierci lub ogłoszenia upadłości wspólnika oraz pomimo wypowiedzeniaumowy spółki przez wspólnika lub jego wierzyciela, spółka trwa nadalpomiędzy pozostałymi wspólnikami, jeżeli umowa spółki tak stanowi lub pozostaliwspólnicy tak postanowią.§ 2. Uzgodnienie takie powinno w przypadku śmierci lub ogłoszenia upadłościnastąpić niezwłocznie, a w przypadku wypowiedzenia – przed upływem terminuwypowiedzenia. W przeciwnym razie spadkobierca, syndyk lub wspólnik,który wypowiedział umowę spółki, a także jego wierzyciel, mogą domagać sięprzeprowadzenia likwidacji.Śmierć, ogłoszenie upadłości wspólnika, wypowiedzenie umowy spółki przezwspólnika lub wierzyciela wspólnika nie musi prowadzić do rozwiązania spółki,jeżeli wolą pozostałych wspólników jest utrzymanie jej bytu. Wola ta możebyć wyrażona w umowie spółki, jak i na zasadzie uzgodnienia czynionego doraźnie.To ostatnie winno zapaść: w przypadku śmierci lub ogłoszenia upadłości– bez zbędnej zwłoki (tak szybko, jak jest to możliwe), a w przypadku wypowiedzenia– przed upływem terminu wypowiedzenia (umownego bądźustawowego). Brak takiego uzgodnienia w przypisanym czasie aktualizuje bowiemprawo spadkobiercy, syndyka lub wspólnika wypowiadającego umowęspółki do żądania przeprowadzenia likwidacji.Art. 65. [Wystąpienie wspólnika ze spółki]§ 1. W przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki wartość udziału kapitałowegowspólnika albo jego spadkobiercy oznacza się na podstawie osobnego bilansu,uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki.§ 2. Jako dzień bilansowy przyjąć należy:1) w przypadku wypowiedzenia – ostatni dzień roku obrotowego, w którymupłynął termin wypowiedzenia,2) w przypadku śmierci wspólnika lub ogłoszenia upadłości – dzień śmierci albodzień ogłoszenia upadłości,3) w przypadku wyłączenia wspólnika na mocy prawomocnego orzeczenia sądu– dzień wniesienia pozwu.§ 3. Udział kapitałowy obliczony w sposób określony w § 1 i § 2 powinien byćwypłacony w pieniądzu. Rzeczy wniesione do spółki przez wspólnika tylko do używaniazwraca się w naturze.§ 4. Jeżeli udział kapitałowy wspólnika występującego albo spadkobiercywspólnika przy rozliczeniu wykazuje wartość ujemną, jest on obowiązany wyrównaćspółce przypadającą na niego brakującą wartość.§ 5. Wspólnik występujący albo spadkobierca wspólnika uczestniczą w zyskui stracie ze spraw jeszcze niezakończonych; nie mają oni jednak wpływu na ichprowadzenie. Mogą jednak żądać wyjaśnień, rachunków oraz podziału zyskui straty z końcem każdego roku obrotowego.1. Z występującym ze spółki wspólnikiem należy się rozliczyć. W art. 65 przedstawiasię szczegóły tego rozliczenia – sposób ustalenia wartości udziału kapitałowegowystępującego wspólnika oraz zasady jego wypłacenia.38

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 66–672. Warto zwrócić uwagę na § 5, z którego wynika udział w stratach i zyskach,zaistniałych już po wystąpieniu ze spółki. Dotyczyć one muszą jedyniespraw „niezakończonych”, co oznacza sprawy zainicjowane przed wystąpieniemze spółki, których nie zakończono przed wystąpieniem lub śmiercią.Udział w stracie nie oznacza jednak odpowiedzialności za zobowiązaniatakiej osoby (występującego wspólnika, jego spadkobiercy) za zobowiązaniaspółki wobec osób trzecich. Osoba ta nie jest bowiem już wspólnikiemw spółce, co dezaktualizuje jej odpowiedzialność w trybie art. 22 § 2.W tym sensie udział w stracie i zysku ze spraw jeszcze niezakończonych pojmowaćnależy na płaszczyźnie wewnętrznej relacji między pozostałymiw spółce wspólnikami a wspólnikiem, który ze spółki wystąpił (ewentualnie:jego spadkobiercą).Art. 66. [Przejęcie majątku spółki]Jeżeli w spółce składającej się z dwóch wspólników po stronie jednego z nichzaistnieje powód rozwiązania spółki, sąd może przyznać drugiemu wspólnikowiprawo do przejęcia majątku spółki z obowiązkiem rozliczenia się z występującymwspólnikiem zgodnie z art. 65.Regulacja dotyczy spółki, w której występuje dwóch wspólników. Jej istotasprowadza się do zachowania integralności majątku spółki (a w konsekwencjistworzonego na jego podstawie przedsiębiorstwa spółki), który zostanie przejętypo jej rozwiązaniu przez jednego z dwóch wspólników. Przyznanie prawado przejęcia majątku przez jednego ze wspólników może nastąpić zarównow ramach postępowania o rozwiązanie spółki, jak i w ramach oddzielnegopostępowania. Wspólnik przejmujący majątek spółki jest obowiązany rozliczyćsię wspólnikiem zgodnie z art. 65, a zatem tak jak gdyby ta ostatnia osobawystępowała ze spółki.Rozdział 5. LikwidacjaArt. 67. [Przesłanki likwidacji]§ 1. W przypadkach określonych w art. 58 należy przeprowadzić likwidacjęspółki, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki.§ 2. W przypadku wypowiedzenia umowy spółki przez wierzyciela wspólnikalub ogłoszenia upadłości wspólnika porozumienie w sprawie zakończenia działalnościspółki po zaistnieniu powodu rozwiązania spółki wymaga zgody odpowiedniowierzyciela lub syndyka.1. Zasadą jest, że rozwiązanie spółki poprzedza likwidacja rozumiana jakosposób zakończenia jej działalności, a w konsekwencji – bytu. Likwidacjęnależy pojmować w kategorii sformalizowanej fazy w okresie trwania spółki,z którą wiąże się zmiana sposobu jej działania, zarówno pod kątemstrukturalnym, jak i funkcjonalnym. W tym sensie jest to okres nadzwyczajnydla spółki i jej wspólników.2. Wspólnicy mogą przyjąć inny sposób zakończenia działalności spółki,tzn. że spółka zostanie rozwiązana bez przeprowadzenia likwidacji. Jak do-39

Art. 68–70 Kodeks spółek handlowych cz. 1powiada Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 lipca 2009 r. (sygn. akt II CSK134/09, niepublikowany) przepisu art. 67 § 1 nie można rozumieć w tensposób, że wspólnicy stwierdzą tylko, iż spółka zostaje rozwiązana bez przeprowadzenialikwidacji. W szczególności jeżeli spółka jest dłużnikiem, niemożna zakończyć jej działalności bez wskazania, w jaki sposób jej długi mająbyć zaspokojone. W razie gdy wspólnicy nie wskażą innego sposobuzaspokojenia długów spółki, stają się jej następcami prawnymi do czasu zaspokojeniajej wierzycieli.3. Wymóg uzyskania zgody odpowiednio wierzyciela lub syndyka dla przyjęciaodmiennego niż likwidacja sposobu zakończenia działalności spółkiw przypadkach wskazanych w § 2, ma zabezpieczać interes wierzycielawspólnika wypowiadającego umowę spółki oraz wierzycieli wspólnika, któregoupadłość ogłoszono.Art. 68. [Stosowanie przepisów]W okresie likwidacji do spółki stosuje się przepisy dotyczące stosunków wewnętrznychi zewnętrznych spółki, chyba że przepisy niniejszego rozdziału stanowiąinaczej lub z celu likwidacji wynika co innego.1. Postawienie spółki w fazę likwidacji nie oznacza końca jej bytu, a spółka dalejistnieje. Zasady działania w tym okresie ustalają przepisy przedmiotowegorozdziału 5, a w zakresie nieuregulowanym przepisy odnoszące się dookresu, w którym spółka działa „zwyczajnie”.2. Cel likwidacji sprowadza się zasadniczo do zakończenia bieżących interesówspółki, ściągnięcia wierzytelności, wypełnienia zobowiązań i upłynnieniamajątku spółki (art. 77 § 1). Z celem likwidacji sprzeczne byłobyzatem np. żądanie wypłaty odsetek od udziału kapitałowego na podstawieart. 53.Art. 69. [Zakaz konkurencji]W okresie likwidacji zakaz konkurencji obowiązuje tylko osoby będące likwidatorami.Wspólnik niebędący likwidatorem może w okresie likwidacji zająć się interesamikonkurencyjnymi bez żadnych zastrzeżeń. Wspólnik będący likwidatorem,jak i likwidator niebędący wspólnikiem takimi interesami mogą się zająć zazgodą pozostałych wspólników (art. 56 § 2 w zw. z art. 68). Wydaje się, że oddziałalności konkurencyjnej należy odróżnić działalność sprzeczną z interesamispółki (art. 56 § 1), od której należy się powstrzymać także (a może nawettym bardziej) w fazie likwidacji.Art. 70. [Likwidatorzy]§ 1. Likwidatorami są wszyscy wspólnicy. Wspólnicy mogą powołać na likwidatorówtylko niektórych spośród siebie, jak również osoby spoza swegogrona. Uchwała wymaga jednomyślności, chyba że umowa spółki stanowiinaczej.§ 2. Na miejsce wspólnika upadłego wchodzi syndyk.40

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 71–731. W fazie likwidacji występują likwidatorzy. Co do zasady są nimi wszyscywspólnicy, aczkolwiek wspólnicy mogą podjąć uchwałę o powołaniu na likwidatorówtylko części spośród nich, jak również mogą powołać osobytrzecie spoza ich grona. Rozwijając tę ostatnią myśl, należy dopowiedzieć,że możliwa jest sytuacja, gdy żaden z likwidatorów nie będzie wspólnikiem.Jest to wyraźne odstępstwo od regulacji art. 38 § 1 k.s.h.2. Uchwała o powołaniu na likwidatorów tylko części wspólników czy teżosób trzecich spoza ich grona wymaga jednomyślności. Umowa spółki możestanowić jednak o innej większości (np. bezwzględnej).Art. 71. [Likwidatorzy sądowi]§ 1. Sąd rejestrowy może, z ważnych powodów, na wniosek wspólnika lub innejosoby mającej interes prawny, ustanowić likwidatorami tylko niektórych spośródwspólników, jak również inne osoby.§ 2. Przeciwne postanowienia umowy są nieważne.1. Odstępstwo od zasady, że likwidatorami są wszyscy wspólnicy, może wynikaćnie tylko z uchwały wspólników, lecz także z orzeczenia sądu rejestrowego.2. „Ważny powód” należy pojmować przez pryzmat celów postępowania likwidacyjnegoi ich prawidłowej realizacji. Stąd ważnym powodem uzasadniającymwystąpienie do sądu o ustanowienie likwidatorów spośród określonychosób (wspólników, osób trzecich) jest stwierdzenie, że np. (wszyscy)wspólnicy nie są w stanie się porozumieć co do przeprowadzenia likwidacji,czy że wśród wspólników nie ma osób, które byłyby w stanie w sposóbkompetentny przeprowadzić likwidację.3. Osobą mającą interes prawny w wystąpieniu do sądu jest choćby wierzycielspółki, wierzyciel osobisty wspólnika, małżonek (małżonka) wspólnika.4. Regulacja ma charakter bezwzględnie obowiązujący.Art. 72. [Odwołanie likwidatorów]Likwidator może być odwołany tylko w drodze jednomyślnej uchwały wspólników.1. Zastrzeżenie wymogu jednomyślności dla uchwały o odwołaniu likwidatorama zapewnić stabilność w prowadzeniu likwidacji. Samo zaś prawowspólników do odwołania likwidatora winno być traktowane jako instrumentumożliwiający odwołanie osoby, która z określonych przyczyn – czyto obiektywnych, czy to subiektywnych – nie może lub nie powinna pełnićtej funkcji.2. Wspólnicy nie mogą odwołać likwidatora ustanowionego przez sąd.Art. 73. [Sądowe odwołanie likwidatora]§ 1. Z ważnych powodów sąd rejestrowy może na wniosek wspólnika lub osobymającej interes prawny odwołać likwidatora.§ 2. Likwidatora ustanowionego przez sąd tylko sąd może odwołać.§ 3. Przeciwne postanowienia umowy są nieważne.41

Art. 74–75 Kodeks spółek handlowych cz. 11. Likwidatora może odwołać – obok wspólników – także sąd rejestrowy. Coważne, prawo odwołania likwidatora przez sąd nie ogranicza się tylko do likwidatorówustanowionych przez sąd, lecz dotyczy wszystkich likwidatorów.2. „Ważny powód” wystąpienia o odwołanie likwidatora winien być pojmowanyna podobnej zasadzie jak ważny powód wystąpienia o sądowe ustanowienielikwidatora – zob. teza 2 do art. 71.3. Co do osoby mającej ważny interes prawny – zob. teza 3 do art. 71.4. Regulacja ma charakter bezwzględnie obowiązujący.Art. 74. [Zgłoszenie do sądu rejestrowego]§ 1. Do sądu rejestrowego należy zgłosić: otwarcie likwidacji, nazwiska i imionalikwidatorów oraz ich adresy, sposób reprezentowania spółki przez likwidatorówi wszelkie w tym zakresie zmiany, nawet gdyby nie nastąpiła żadna zmianaw dotychczasowej reprezentacji spółki. Każdy likwidator ma prawo i obowiązekdokonania zgłoszenia.§ 2. Do zgłoszenia, o którym mowa w § 1, należy dołączyć złożone wobec sądualbo poświadczone notarialnie wzory podpisów likwidatorów.§ 3. Wpis likwidatorów ustanowionych przez sąd i wykreślenie likwidatorówodwołanych przez sąd następuje z urzędu.§ 4. Likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia „w likwidacji”.1. Okoliczność, że spółka znajduje się w fazie likwidacji, winna zostać zgłoszonado rejestru. W ten sposób chroniony jest bowiem interes uczestnikówobrotu, którzy zyskują wiedzę, że funkcjonowanie danej spółki i działaniejej reprezentantów obliczone są na rozwiązanie podmiotu. Świadomośćtego faktu wspiera obowiązek dodania do firmy oznaczenia „w likwidacji”(§ 4).2. Jednoczesne zgłoszenie do rejestru osób likwidatorów (ich nazwisk i imionoraz adresów, a także przyjętego sposobu reprezentacji) spełnia dodatkowofunkcję porządkującą i informacyjną, która ma swoją wagę ze względu narolę i kompetencje likwidatorów.Art. 75. [Łączna reprezentacja spółki]W przypadku gdy jest kilku likwidatorów, są oni upoważnieni do reprezentowaniaspółki łącznie, chyba że wspólnicy lub sąd powołujący likwidatorów postanowiliinaczej.1. Zasadą jest, że w przypadku występowania kilku likwidatorów, mogą oni reprezentowaćspółkę łącznie. Odstępstwo od tej zasady może wynikać z woliwspólników, którzy mogą zdecydować, że spółkę może reprezentować np.każdy z likwidatorów z osobna czy dwóch likwidatorów działających łącznie.Kompetencję do odmiennego ustalenia sposobu reprezentacji zachowujeteż sąd. Bezsprzecznie chodzi tu o sąd rejestrowy ustanawiający likwidatoróww trybie art. 71.2. W przypadku występowania jednego likwidatora uprawnienie do reprezentowaniaspółki skupia się na jego osobie.42

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 76–77Art. 76. [Uchwała likwidatorów]W sprawach, w których wymagana jest uchwała likwidatorów, rozstrzygawiększość głosów, chyba że wspólnicy lub sąd powołujący likwidatorów postanowiliinaczej.1. Uchwała likwidatorów jest wymagana w sytuacjach przewidzianychumową spółki lub ustawą. Bez wątpienia uchwała likwidatorów jest teżwymagana w tych wszystkich przypadkach, w których jest mowao uchwale wspólników, jeżeli tylko mieści się to w zakresie kompetencjilikwidatorów.2. „Większość głosów” oznacza zwykłą większość; bezwzględna większośćwymagałaby bowiem przesądzenia tego wprost. Stąd też głosów „za” musibyć więcej niż głosów „przeciw”, a głosy „wstrzymujące się” nie mają takiegoznaczenia jak przy ustalaniu większości bezwzględnej.3. Wspólnicy lub sąd rejestrowy ustanawiający likwidatorów mogą wprowadzićwymóg kwalifikowanej większości głosów, czy też zastrzec koniecznośćuzyskania jednomyślności.Art. 77. [Obowiązki likwidatorów]§ 1. Likwidatorzy powinni zakończyć bieżące interesy spółki, ściągnąć wierzytelności,wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki. Nowe interesy mogąbyć podejmowane tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne do ukończeniaspraw w toku.§ 2. W stosunkach wewnętrznych likwidatorzy są obowiązani stosować się douchwał wspólników. Likwidatorzy ustanowieni przez sąd powinni stosować się dojednomyślnych uchwał powziętych przez wspólników oraz przez osoby mająceinteres prawny, które spowodowały ich ustanowienie.1. Likwidacja spółki ma prowadzić do jej rozwiązania. Cel ten jest realizowanypoprzez:a) zakończenie bieżących interesów spółki, co w praktyce oznacza rozwiązaniewiążących umów, niewchodzenie w kolejne relacje, zaprzestanieprodukcji etc.,b) ściągnięcie wierzytelności, a zatem szeroko pojęte działania windykacyjnewobec dłużników, nierzadko dochodzenie roszczeń na drodze sądowej,c) wypełnienie zobowiązań, czyli najogólniej rzecz ujmując – spłatadługów,d) upłynnienie majątku, które trzeba pojmować w istocie jako pozbycie sięjego składników zasadniczo w drodze sprzedaży 14 .2. Zakończenie wszczętych uprzednio spraw wymaga czasem podjęcia nowychdziałań, które umożliwią doprowadzenie tych pierwszych spraw dokońca. W ten sposób można uznać, że nowe działania podporządkowanesą nadrzędnemu celowi – przeprowadzeniu likwidacji. Tytułem przykładumożna wskazać na okoliczność zawarcia umowy, której realizacja umożliwizakończenie procesu produkcyjnego.3. Likwidatorzy podlegają wewnętrznym ograniczeniom zgodnie z § 2.43

Art. 78–81 Kodeks spółek handlowych cz. 1Art. 78. [Czynności likwidacyjne]§ 1. W granicach swoich kompetencji, określonych w art. 77 § 1, likwidatorzymają prawo prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania. Ograniczenie ichkompetencji nie ma skutku wobec osób trzecich.§ 2. Wobec osób trzecich działających w dobrej wierze czynności podjęteprzez likwidatorów uważa się za czynności likwidacyjne.1. Przewidziane w § 1 prawo likwidatorów do prowadzenia spraw spółki i jejreprezentowania podyktowane jest faktem, że w fazie likwidacji ster sprawspółki – w miejsce wspólników – przejmują likwidatorzy, którzy za tę fazęodpowiadają. Zakres prawa do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowaniajest ściśle sprzężony z wynikającymi z art. 77 zadaniami likwidatorów,które ustawodawca pojmuje w kategorii ich „kompetencji”. Wspólnicy mogąograniczyć zakres tego prawa, aczkolwiek wywoła to skutek jedynie w relacjachwewnętrznych. Wobec osób trzecich ograniczenie to nie działa i likwidatorzyzachowują umocowanie do działania w zakresie swoich ustawowychkompetencji (z uwagi na kategorię „osób trzecich” mowa tu w istocieo zakresie prawa likwidatorów do reprezentowania spółki, podobnie § 2).2. Jeżeli osoba trzecia działa w dobrej wierze, to za czynność likwidacyjną zostanieuznana także czynność, która w istocie taką czynnością nie jest. Dobrąwiarę osoby trzeciej się domniemywa (art. 7 k.c.), aczkolwiek spółka domniemanieto może obalić.Art. 79. [Prokura w okresie likwidacji]§ 1. Otwarcie likwidacji powoduje wygaśnięcie prokury.§ 2. W okresie likwidacji nie może być ustanowiona prokura.Mając na uwadze istotę likwidacji i jej cele, istnienie prokury pozbawione jestwiększego sensu. Ważność zachowują jednak pełnomocnictwa uprzednioudzielone na nieokreślony czas zgodnie z obowiązującymi w spółce zasadamireprezentacji, jeżeli tylko nie zostały odwołane.Art. 80. [Odpowiedzialność za zobowiązania]Za zobowiązania spółki zaciągnięte w okresie likwidacji spadkobiercy wspólnikaodpowiadają według przepisów o odpowiedzialności za długi spadkowe.Odpowiedzialność za długi spadkowe regulują przepisy art. 1030–1034 k.c.Art. 81. [Bilans likwidacyjny]§ 1. Likwidatorzy sporządzają bilans na dzień rozpoczęcia i zakończenia likwidacji.§ 2. W przypadku gdy likwidacja trwa dłużej niż rok, sprawozdanie finansowenależy sporządzić na dzień kończący każdy rok obrotowy.W przypadku gdy likwidacja trwa krócej niż rok, powstaną dwa bilanse – nadzień jej rozpoczęcia i na dzień jej zakończenia. Z likwidacją trwającą dłużejniż rok jest związany dodatkowy obowiązek sporządzania sprawozdania finan-44

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 82–84sowego na dzień kończący każdy rok obrotowy. O sprawozdaniach finansowychtraktuje ustawa o rachunkowości.Art. 82. [Spłata zobowiązań spółki]§ 1. Z majątku spółki spłaca się przede wszystkim zobowiązania spółki orazpozostawia się odpowiednie kwoty na pokrycie zobowiązań niewymagalnych lubspornych.§ 2. Pozostały majątek dzieli się między wspólników stosownie do postanowieńumowy spółki. W przypadku braku stosownych postanowień umowy spłacasię wspólnikom udziały. Nadwyżkę dzieli się między wspólników w takim stosunku,w jakim uczestniczą oni w zysku.§ 3. Rzeczy wniesione przez wspólnika do spółki tylko do używania zwraca sięwspólnikowi w naturze.Art. 83. [Podział niedoboru]Jeżeli majątek spółki nie wystarcza na spłatę udziałów i długów, niedobórdzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy, a w ich braku– w stosunku, w jakim wspólnicy uczestniczą w stracie. W przypadku niewypłacalnościjednego ze wspólników, przypadającą na niego część niedoboru dzielisię między pozostałych wspólników w takim samym stosunku.1. W związku z prowadzoną likwidacją priorytetem jest spłata zobowiązań.Na ich poczet przeznaczane są zatem w pierwszej kolejności wygenerowanew procesie likwidacyjnym środki. Do tego na pokrycie zobowiązań niewymagalnychlub spornych przeznacza się „odpowiednie kwoty”, którychwysokość zależy od skali tychże zobowiązań.2. Jeżeli po spłacie zobowiązań oraz zabezpieczeniu środków na zobowiązanianiewymagalne i sporne pozostaną wolne kwoty lub jakikolwiek innymajątek („pozostały majątek”), następuje ich/jego podział między wspólnikówwedług zasad wynikających z art. 82 § 2 (umowa → spłata udziałów→ nadwyżka tak jak zysk). Rzeczy wniesione przez wspólnika do spółkitylko do używania zwraca się zaś mu w naturze.3. Uwagi z tezy 1 i 2 zachowują oczywiście aktualność, jeżeli w likwidowanejspółce w ogóle wygenerowano jakiekolwiek środki. Jeżeli takich środkówbrak, stwierdzony niedobór dzieli się między wspólników stosowniedo postanowień umowy, a w ich braku – w stosunku, w jakim wspólnicyuczestniczą w stracie. W przypadku niewypłacalności jednego zewspólników, przypadającą na niego część niedoboru dzieli się międzypozostałych wspólników w takim samym stosunku. Jego pokrycie aktualizujenastępnie roszczenia regresowe tych ostatnich wobec wspólnikaniewypłacalnego.Art. 84. [Zgłoszenie zakończenia likwidacji]§ 1. Likwidatorzy powinni zgłosić zakończenie likwidacji i złożyć wnioseko wykreślenie spółki z rejestru. W przypadku rozwiązania spółki bez przeprowadzenialikwidacji, obowiązek złożenia wniosku ciąży na wspólnikach.§ 2. Rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru.45

Art. 85 Kodeks spółek handlowych cz. 1§ 3. Księgi i dokumenty rozwiązanej spółki należy oddać na przechowaniewspólnikowi lub osobie trzeciej na okres nie krótszy niż pięć lat. W przypadkubraku zgody wspólnika lub osoby trzeciej, przechowawcę wyznacza sąd rejestrowy.§ 4. Wspólnicy i osoby mające interes prawny mają prawo przeglądać księgii dokumenty.1. Byt spółki kończy wykreślenie jej z rejestru. Wniosek o wykreślenie zgłaszają,zgodnie z przyjętym sposobem reprezentacji, likwidatorzy (wraz z jednoczesnymzgłoszeniem zakończenia likwidacji) albo wspólnicy (jeżeli w spółcenie przeprowadzano likwidacji).2. Zgodnie z art. 694 5 § 1 k.p.c. wpis do KRS następuje na podstawie postanowienia.Stosownie zaś do art. 694 5 § 2 k.p.c. postanowienia co do istotysprawy są skuteczne i wykonalne z chwilą ich wydania, z wyjątkiempostanowień dotyczących wykreślenia podmiotu z KRS. W art. 20 ustawyo KRS uściśla się, że:a) wpis do rejestru polega na wprowadzeniu do systemu informatycznego danychzawartych w postanowieniu sądu rejestrowego niezwłocznie po jegowydaniu i jest dokonany z chwilą zamieszczenia danych w rejestrze (ust. 1);b) wpisem w rejestrze jest również wykreślenie (ust. 4);c) w sprawach, w których postanowienia sądu rejestrowego są skutecznelub wykonalne z chwilą uprawomocnienia, wraz z wpisem, o którym mowaw ust. 1, zamieszcza się wzmiankę o jego nieprawomocności (ust. 2);d) w sprawach, o których mowa w ust. 2, datę uprawomocnienia wpisujesię z urzędu i wpis ten nie podlega ogłoszeniu (ust. 3).Z powyższych norm wynika zatem końcowy wniosek, że byt spółki ustaje – mimouprzedniego wpisu o wykreśleniu pojmowanego jako czynność techniczna – dopieroz chwilą uprawomocnienia się postanowienia o wykreśleniu spółki z rejestru.Art. 85. [Upadłość spółki]§ 1. W przypadku ogłoszenia upadłości spółki jej rozwiązanie następuje poukończeniu postępowania upadłościowego; wniosek o wykreślenie spółki z rejestruskłada syndyk.§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się w przypadku, gdy postępowanie kończy sięukładem lub zostaje z innych przyczyn uchylone albo umorzone.1. O przesłankach upadłości – zob. teza 4 do art. 58.2. Może być tak, że w po wszczęciu likwidacji nastąpi ogłoszenie upadłościspółki, jeżeli tylko zajdą ku temu przesłanki. W takim przypadku faza „w likwidacji”ustępuje miejsca fazie „w upadłości”, z czym związana jest choćbyzmiana reżimu regulacji determinującej dalszy byt spółki. Upadłość niemusi doprowadzić do rozwiązania spółki. Może zostać bowiem zawartyukład, postępowanie upadłościowe może zostać też uchylone z innychprzyczyn, jak i umorzone. Zgodnie z art. 371 zd. pierwsze Prawa upadłościowegoi naprawczego postępowanie upadłościowe podlega uchyleniuw razie prawomocnego odrzucenia albo oddalenia wniosku o ogłoszenieupadłości. Przepisy art. 362–367 stosuje się odpowiednio. Z kolei z art. 36146

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 86–87Prawa upadłościowego i naprawczego wynika, że sąd umorzy postępowanieupadłościowe, jeżeli:a) majątek pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów majątkowychdłużnika obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawemskarbowym lub hipoteką morską nie wystarcza na zaspokojeniekosztów postępowania;b) wierzyciele zobowiązani uchwałą zgromadzenia wierzycieli albo postanowieniemsędziego-komisarza nie złożyli w wyznaczonym terminie zaliczkina koszty postępowania, a brak jest płynnych funduszów na te koszty;c) wszyscy wierzyciele, którzy zgłosili swoje wierzytelności, żądają umorzeniapostępowania.DZIAŁ IISPÓŁKA PARTNERSKARozdział 1. Przepisy ogólneArt. 86. [Definicja spółki]§ 1. Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników(partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwopod własną firmą.§ 2. Spółka może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnegozawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej.1. Spółka partnerska pomyślana jest jako forma, w ramach której są realizowaneściśle określone profesje (wolne zawody). Jako spółka osobowa, spółkapartnerska nabywa prawa, zaciąga zobowiązania, pozywa i jest pozywana.2. Zasadą jest, że w ramach spółki partnerskiej może być wykonany więcej niżjeden wolny zawód. Kodeks spółek handlowych może wprowadzić jednakodstępstwo od tej zasady. Tytułem przykładu można wskazać ustawę z dnia14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 189,poz. 1158 z późn. zm.), z której wynika zakaz wykonywania zawodu notariuszawespół z innymi profesjami, czy ustawę z dnia 6 lipca 1982 r. o radcachprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 10, poz. 65) przesądzającą, że radca prawnymoże współdziałać z innym radcą prawnym, adwokatem czy prawnikiemzagranicznym wykonującym stałą praktykę na podstawie ustawy z dnia5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnejw Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 126, poz. 1069 z późn. zm.). Innąrzeczą jest, że ze względów funkcjonalnych nie będzie zasadne wykonywaniew ramach jednej spółki partnerskiej zawodów w żaden sposób ze sobąniezwiązanych, np. tłumacza przysięgłego i architekta.Art. 87. [Partnerzy]§ 1. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnionedo wykonywania wolnych zawodów, określonych w art. 88 lub w odrębnejustawie.47

Art. 88–90 Kodeks spółek handlowych cz. 1§ 2. Wykonywanie wolnego zawodu w spółce może być uzależnione od spełnieniadodatkowych wymagań przewidzianych w odrębnej ustawie.Art. 88. [Lista zawodów]Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następującychzawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłegorewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklerapapierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarzadentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego,rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego.1. Jedną z cech wyróżniających spółkę partnerską od innych spółek stanowi okoliczność,że jej wspólnikami (partnerami) mogą być wyłącznie osoby fizyczne,które do tego są uprawnione do wykonywania określonego wolnego zawodu.2. Wolny zawód, jaki ma być wykonywany w ramach spółki partnerskiej, musibyć wprost przewidziany w ustawie. Na gruncie obowiązującego prawa katalogtych profesji wynika z art. 88 oraz z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów(Dz.U. nr 73, poz. 763 z późn. zm.). Oznacza to, że profesje niemieszczącesię w powyższym zakresie, np. geodeta, nie mogą być póki corealizowane w ramach spółki partnerskiej.Art. 89. [Odpowiednie stosowanie przepisów]W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki partnerskiej stosujesię odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej.1. Komentowany przepis potwierdza tezę, że spółka jawna jest najbardziejpodstawowym typem spółki osobowej, której regulacja znajdzie swoje odpowiedniezastosowanie do innych typów spółek osobowych, w tym spółkipartnerskiej. Odwołanie takie aktualizuje się w zakresie nieuregulowanymprzez przepisy im poświęcone, jeżeli nie będzie temu sprzeciwiać się ustawa(zob. też art. 103 i art. 126 § 1 pkt 1).2. „Odpowiednie stosowanie” przepisów o spółce jawnej oznacza w praktyce,że część przepisów rzeczywiście stosuje się wprost (np. art. 28), część z modyfikacjami(np. art. 33), a jeszcze inna część w ogóle nie znajduje tu swojegozastosowania (np. art. 24).Art. 90. [Firma spółki partnerskiej]§ 1. Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednegopartnera, dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółkapartnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce.§ 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.p.”.§ 3. Firmy z oznaczeniem „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska”oraz skrótu „sp.p.” może używać tylko spółka partnerska.W korpusie firmy spółki partnerskiej konieczne jest zawarcie nazwiska co najmniejjednego partnera oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego48

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 91w spółce. W dodatku firmy występuje obligatoryjne oznaczenie „i partner”bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” (ewentualnie skrót „sp.p.”), któreumożliwia uczestnikom obrotu identyfikację formy prawnej. Nie ma teżprzeciwwskazań, aby obok obligatoryjnych części zawrzeć elementy dodatkowe,zależne od woli partnerów. Niemniej w całościowym ujęciu firma powinnasię odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzącychdziałalność na tym samym rynku, do tego nie może wprowadzać w błąd,w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy,miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia (art. 43 3 k.c.).Art. 91. [Elementy umowy spółki]Umowa spółki partnerskiej powinna zawierać:1) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramachspółki,2) przedmiot działalności spółki,3) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialnośćza zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w art. 95 § 2,4) w przypadku gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiskai imiona tych partnerów,5) firmę i siedzibę spółki,6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,7) określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.1. W powyższym przepisie stanowi się o minimalnych wymogach, jakie winnauwzględniać umowa spółki partnerskiej.2. O wolnym zawodzie – zob. teza 2 do art. 87–88.3. Przedmiot działalności spółki partnerskiej jest ustalany według RozporządzeniaRady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).4. O odpowiedzialności partnerów za zobowiązania spółki partnerskiej– zob. komentarz do art. 95. W umowie trzeba jedynie wskazać parterówodpowiedzialnych w trybie art. 95 § 2.5. O reprezentacji w spółce partnerskiej – zob. komentarz do art. 96 i art. 97.W umowie trzeba wskazać osoby reprezentujące spółkę, jeżeli nie wszyscypartnerzy zachowują uprawnienie w tym zakresie.6. Co do firmy – zob. komentarz do art. 90.7. Siedzibą spółki jest miejscowość, którą w braku odrębnych ustaleń umownychbędzie miejscowość funkcjonowania partnerów spółki prowadzącychjej sprawy i reprezentujących ją na zewnątrz. W praktyce siedzibą spółkiczęstokroć jest miejscowość, w której wykonywany jest wolny zawód. Odsiedziby należy odróżnić adres, którym jest szczegółowo wskazane miejscew ramach danej miejscowości – siedziby.8. Spółka partnerska może być zawarta na czas określony. W takim jednak przypadkuten czas musi być określony w umowie. Brak tego oznaczenia spowoduje,że umowę spółki należy uznać za zawartą na czas nieoznaczony.9. Wkładem do spółki partnerskiej jest świadczenie pieniężne i niepieniężne.W przeciwieństwie do spółek kapitałowych, wkładem niepieniężnym dospółki partnerskiej może być świadczenie pracy bądź usług.49

Art. 92–94 Kodeks spółek handlowych cz. 1Art. 92. [Forma umowy]Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.Niedochowanie wymogu zawarcia umowy spółki partnerskiej w formie pisemnejoznacza jej nieważność.Art. 93. [Zgłoszenie spółki do rejestru]§ 1. Zgłoszenie spółki partnerskiej do sądu rejestrowego powinno zawierać:1) firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresyalbo adresy do doręczeń,2) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,3) przedmiot działalności spółki,4) nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowaniaspółki; nie dotyczy to przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeńprawa reprezentacji przez partnerów,5) nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu,6) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialnośćza zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w art. 95 § 2.§ 2. Do zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyćdokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnegozawodu.§ 3. Wszelkie zmiany danych wymienionych w § 1 powinny zostać zgłoszonesądowi rejestrowemu.1. W § 1 wskazuje się dane, jakie należy zawrzeć we wniosku o zgłoszeniespółki do rejestru. Co do pkt 1–5 i pkt 6 – zob. komentarz do art. 91. Co doprokury – zob. teza 3 do art. 39–47. Co do zarządu spółki partnerskiej– zob. komentarz do art. 97.2. Dokumenty potwierdzające uprawnienie partnera do wykonywania wolnegozawodu winny mieć walor oficjalny. Tytułem przykładu można wskazać dokument„Prawo wykonywania zawodu farmaceuty” (aptekarza), o jakim mowaw rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 25 maja 2004 r. w sprawie wzorudokumentu „Prawo wykonywania zawodu farmaceuty” (Dz.U. nr 136,poz. 1458 z późn. zm.), czy dokumenty wymienione w obwieszczeniu MinistraZdrowia z dnia 17 lipca 2007 r. w sprawie wykazu dyplomów, świadectwi innych dokumentów potwierdzających posiadanie formalnych kwalifikacjido wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej przez obywateli państwczłonkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumieniao Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim ObszarzeGospodarczym i Konfederacji Szwajcarskiej (M.P. nr 45, poz. 536).Art. 94. [Moment powstania spółki]Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru.Wpis spółki partnerskiej ma charakter konstytutywny – bez tego wpisu niema zatem spółki. Problem zobowiązań powstałych między zawiązaniem50

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 95–97spółki a jej wpisaniem jest rozstrzygany według wskazań z art. 25 1 § 2w związku z art. 89. Zob. teza 2–3 do art. 25 1 .Rozdział 2. Stosunek do osób trzecich. Zarząd spółkiArt. 95. [Odpowiedzialność za zobowiązania]§ 1. Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałew związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawoduw spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lubzaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innegostosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przyświadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.§ 2. Umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerówgodzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej.1. Zasady odpowiedzialności wspólników (partnerów) za zobowiązania spółkistanowią kolejny element charakterystyczny, odróżniający spółkę partnerskąod innych spółek osobowych.2. Co do zasady partner jest odpowiedzialny solidarnie ze spółką za zobowiązania:a) powstałe w związku z wykonywaniem przez niego wolnego zawodu,b) wynikłe z działania lub zaniechania osób zatrudnionych przez spółkę,podlegających jego kierownictwu,c) spółki niezwiązane z wykonywaniem wolnego zawodu przez innegopartnera oraz niewynikłe z błędów osób działających pod kierownictweminnego partnera (przykładem takiego zobowiązania jest np. zobowiązaniespółki partnerskiej z tytułu zaległego czynszu za najem lokalu).3. Nie ma jednak przeszkód, aby w umowie spółki jeden (albo większa ilośćpartnerów) przyjął odpowiedzialność tak jak wspólnik spółki jawnej– a zatem za wszelkie zobowiązania spółki całym swoim majątkiem bezograniczenia z subsydiarnym porządkiem egzekwowania.Art. 96. [Reprezentacja spółki]§ 1. Każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, chyba żeumowa spółki stanowi inaczej.§ 2. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylkoz ważnych powodów uchwałą powziętą większością trzech czwartych głosóww obecności co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby partnerów. Umowa spółkimoże przewidywać surowsze wymogi powzięcia uchwały.§ 3. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki na podstawie § 2staje się skuteczne z chwilą wpisu do rejestru.Art. 97. [Zarząd]§ 1. Umowa spółki partnerskiej może przewidywać, że prowadzenie sprawi reprezentowanie spółki powierza się zarządowi. Przepisów art. 96 nie stosuje się.§ 2. Do zarządu powołanego zgodnie z § 1 stosuje się odpowiednio przepisyart. 201–211 i art. 293–300.51

Art. 98 Kodeks spółek handlowych cz. 11. Zasadą jest, że każdy z partnerów reprezentuje spółkę. W umowie możnajednak zastrzec, że prawo do reprezentowania spółki zachowa tylko częśćz partnerów, czy że dla doniosłego oświadczenia będzie wymagane np.współdziałanie dwóch partnerów.2. Pozbawienie partnera prawa do reprezentowania wymaga uchwały podejmowanejwiększością 3/4 głosów w obecności co najmniej 2/3 ogólnej liczbypartnerów, jeżeli umowa nie wprowadza surowszych wymogów.3. Co do ważnych powodów i innych zagadnień związanych z reprezentowaniemspółki przez partnerów – zob. komentarz do art. 29–30 w związkuz art. 89.4. Charakterystyczną regulacją dla spółki partnerskiej na tle przepisów o pozostałychspółkach osobowych jest możliwość ustanowienia zarządu, którybędzie prowadzić sprawy spółki i ją reprezentować. Instytucja zarządu pojmowanegojako organ kierujący bieżącą działalnością spółki związana jestściśle ze spółkami kapitałowymi, które jako osoby prawne działają przecieżprzez organy (art. 38). Możliwość wprowadzenia zarządu akurat do spółkipartnerskiej wynika z faktu, że zasadnicza i najważniejsza aktywność partnerówpolega na wykonywaniu ich profesji – często zawodów zaufania publicznegowymagających szczególnych kwalifikacji. Stąd rola zarządu, a ściślejosób do niego powołanych, ma sprowadzać się do odciążenia tychżepartnerów od bieżących i najczęściej niezwiązanych bezpośrednio z wolnymizawodami działaniami natury administracyjnej, organizacyjnej, technicznejitp. Rzecz jasna, nie ma przeszkód, aby do zarządu powołać osobyspośród samych partnerów. W świetle tej ostatniej okoliczności walor powołaniazarządu będzie dodatkowo polegał (oprócz odciążenia w obowiązkachpozostałych niepowołanych do zarządu partnerów) na ustaleniuprzejrzystych zasad prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania. Zasadyte precyzyjnie ustalają bowiem przepisy o zarządzie w spółce z ograniczonąodpowiedzialnością, do którego następuje odwołanie.Rozdział 3. Rozwiązanie spółkiArt. 98. [Rozwiązanie spółki]§ 1. Rozwiązanie spółki powodują:1) przyczyny przewidziane w umowie spółki,2) jednomyślna uchwała wszystkich partnerów,3) ogłoszenie upadłości spółki,4) utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu,5) prawomocne orzeczenie sądu.§ 2. W przypadku gdy w spółce pozostaje jeden partner lub gdy tylko jedenpartner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanegoz przedmiotem działalności spółki, spółka ulega rozwiązaniu najpóźniej z upływemroku od dnia zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń.1. Jak wynika z art. 91 pkt 6 k.s.h., umowa spółki partnerskiej może zostać zawartana czas oznaczony. Tę perspektywę może wyznaczać nie tylko z góryustalony czas (np. zawarcie umowy na dwa lata do 31 grudnia 2012 r.), lecz52

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 99–100także określone w umowie zdarzenia (np. wypracowanie łącznego zyskuo określonej wartości).2. Niezależnie od ustaleń umownych spółka może zostać rozwiązana w każdymczasie na mocy jednomyślnej uchwały wszystkich partnerów. Skoroutworzenie spółki determinowane jest wolą partnerów, winni oni równieżzachowywać prawo do jej rozwiązania.3. Przesłanki upadłości spółki określa Prawo upadłościowe i naprawcze.W największym skrócie można uznać, iż przesłanką do ogłoszenia upadłościjest stwierdzenie, że spółka nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązańpieniężnych lub że jej zobowiązania przekraczają wartość jej majątku,nawet wówczas gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.4. O rozwiązaniu spółki przez sąd – zob. komentarz do art. 21 i art. 63w związku z art. 89.5. Regulacja § 2 i wynikająca z niej możliwość istnienia spółki z jednym wspólnikiem– partnerem jest w kontekście przepisów o spółkach osobowychcharakterystyczna właśnie dla spółki partnerskiej. Zapewne podyktowanejest to specyfiką prowadzonej działalności przez spółki partnerskie, opartejna wypracowanej renomie, dużym znaczeniu zaufania w relacjach z klientami,zasadnością dokończenia często „wrażliwych” spraw przez osoby jedotąd prowadzące etc. Poza tym, w pewnych przypadkach partner możeodzyskać w przeciągu roku prawo do wykonywania zawodu, do pomyśleniajest też przyjęcie do spółki nowej osoby z uprawnieniami.Art. 99. [Odpowiednie stosowanie przepisów]Przepisy art. 59–62 i art. 64–66 stosuje się w przypadku:1) śmierci partnera,2) ogłoszenia upadłości partnera,3) wypowiedzenia umowy spółki przez partnera lub wierzyciela partnera.Zob. komentarz do art. 59–62 i art. 64–66.Art. 100. [Utrata uprawnień]§ 1. W przypadku utraty przez partnera uprawnień do wykonywania wolnegozawodu, powinien on wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem roku obrotowego,w którym utracił prawo wykonywania wolnego zawodu.§ 2. Wystąpienie następuje przez pisemne oświadczenie skierowane do zarządualbo do partnera uprawnionego do reprezentowania spółki.§ 3. Po bezskutecznym upływie terminu określonego w § 1 uważa się, że partnerwystąpił ze spółki w ostatnim dniu tego terminu.1. Nie może być partnerem osoba, która straci uprawnienia do wykonywaniawolnego zawodu realizowanego w ramach spółki partnerskiej. Przepisy komentowanejregulacji wyznaczają w § 1 termin (do końca roku obrotowego),a w § 2 formę ustąpienia partnera ze spółki (oświadczenie pisemnepod rygorem dowodowym).2. Brak oświadczenia partnera tracącego uprawnienia o wystąpieniu ze spółkiw przypisanym terminie, powoduje, że traci on status wspólnika w spół-53

Art. 101–102 Kodeks spółek handlowych cz. 1ce najpóźniej w ostatnim dniu roku obrotowego, w którym stracił uprawnienia(§ 3). Jest to rozwiązanie bez wątpienia służące bezpieczeństwu obrotu– partnerem nie powinna być przecież osoba nie mająca praw wykonywaniadanej profesji.Art. 101. [Uprawnienia spadkobierców]Spadkobierca partnera nie wstępuje do spółki w miejsce zmarłego partnera,chyba że umowa spółki stanowi inaczej, z uwzględnieniem art. 87.Spadkobierca partnera władny jest wstąpić do spółki w miejsce zmarłegopartnera, jeżeli możliwość takiego wstąpienia wynika wprost z umowy i jednocześniejeżeli spadkobierca – osoba fizyczna ma uprawnienia do wykonywaniawolnego zawodu realizowanego w ramach spółki partnerskiej, do którejzgłasza akces.DZIAŁ IIISPÓŁKA KOMANDYTOWARozdział 1. Przepisy ogólneArt. 102. [Definicja spółki]Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwapod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki conajmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialnośćco najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.1. Spółka komandytowa to kolejny typ spółki osobowej. Zgodnie zatemz art. 8 ust. 1 spółka komandytowa nabywa prawa, zaciąga zobowiązania,pozywa i jest pozywana.2. Spółkę komandytową wyróżnia to, że za jej zobowiązania co najmniej jedenwspólnik odpowiada wobec wierzycieli bez ograniczenia (komplementariusz),a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza)jest ograniczona. Ograniczenie to wynika z przyjętej w umowie sumykomandytowej, którą jest określona kwota. Zróżnicowanie zakresu odpowiedzialnościkomplementariusza i komandytariusza wpływa na różny zakresich praw i obowiązków w spółce, co uwidacznia się choćby w sferze reprezentacjiczy stosunkach wewnętrznych.3. Użyty w przepisie zwrot „co najmniej” oznacza, że w spółce komandytowejmusi wystąpić przynajmniej jeden komplementariusz i przynajmniej jedenkomandytariusz.4. Odpowiedzialność komplementariusza i komandytariusza jest realizowana z zastrzeżeniemsubsydiarnego porządku egzekwowania (art. 103 w związku z art.31 § 1). Z zastrzeżeniem uwag do art. 112, od wierzyciela będzie zależeć, przeciwktóremu wspólnikowi/wspólnikom będzie toczona egzekucja. Z ustawy bynajmniejnie wynika przecież nakaz prowadzenia – w pierwszej kolejności – egzekucjiz majątku komplementariuszy – zob. teza 2 do art. 111–114.54

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 103–105Art. 103. [Odpowiednie stosowanie przepisów]W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki komandytowejstosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej.Zob. komentarz do art. 89. Przedstawione tam uwagi znajdują tu swoje odpowiedniezastosowanie.Art. 104. [Firma spółki]§ 1. Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilkukomplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”.§ 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.k.”.§ 3. Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowejpowinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowymoznaczeniem „spółka komandytowa”. Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiskakomplementariusza, który jest osobą fizyczną.§ 4. Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki.W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmiespółki, komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.1. W korpusie firmy spółki komandytowej należy zamieścić oznaczenie co najmniejjednego komplementariusza. Sprowadza się to zatem do zawarcia: nazwiskakomplementariusza (nie pseudonimu), jeśli jest to osoba fizyczna, firmy,jeżeli komplementariuszem jest przedsiębiorca niebędący osobą fizyczną,lub nazwy, jeżeli komplementariuszem jest podmiot niebędący osobą fizycznąi niebędący przedsiębiorcą. W dodatku firmy występuje obligatoryjneoznaczenie „spółka komandytowa” (ewentualnie skrót „sp.k.”), któreumożliwia uczestnikom obrotu identyfikację formy prawnej. Nie ma teżprzeciwwskazań, aby obok obligatoryjnych części zawrzeć elementy dodatkowe,zależne od woli wspólników. Niemniej jednak w całościowym ujęciufirma powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorcówprowadzących działalność na tym samym rynku, nie może wprowadzaćw błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalnościprzedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia (art. 43 3 k.c.).2. Zamieszczenie w korpusie firmy spółki komandytowej imienia, nazwiska/firmy/nazwywspólnika będącego komandytariuszem spowoduje, że podmiottaki będzie odpowiadać wobec osób trzecich tak jak komplementariusz,a zatem bez ograniczenia. W żadnym razie komandytariusz, wskazany w firmiespółki, nie staje się przez to komplementariuszem i nie wchodzi w prawai obowiązki mu właściwe. Zachowuje zatem w dalszym ciągu status komandytariusza,aczkolwiek z poszerzonym zakresem odpowiedzialności. Zakresten zostanie zredukowany do sumy komandytowej w momencie zmianyfirmy i usunięcia z jej korpusu wspólników – niekomplementariuszy.Art. 105. [Umowa spółki]Umowa spółki komandytowej powinna zawierać:1) firmę i siedzibę spółki,55

Art. 106–107 Kodeks spółek handlowych cz. 12) przedmiot działalności spółki,3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,5) oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariuszawobec wierzycieli (sumę komandytową).1. W powyższym przepisie stanowi się o minimalnych wymogach, jakie winnauwzględniać umowa spółki komandytowej.2. Co do firmy – zob. komentarz do art. 104.3. Siedzibą spółki jest miejscowość, którą w braku odrębnych ustaleń umownychbędzie miejscowość funkcjonowania wspólników spółki prowadzącychjej sprawy i reprezentujących ją na zewnątrz. W praktyce siedzibą spółki częstokroćjest miejscowość, w której mieści się zakład główny. Od siedziby należyodróżnić adres, którym jest szczegółowo wskazane miejsce w ramachdanej miejscowości – siedziby.4. Przedmiot działalności spółki komandytowej jest ustalany według RozporządzeniaRady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).5. Spółka komandytowa może być zawarta na czas określony. W takim jednakprzypadku czas ten musi być określony w umowie. Brak tego oznaczeniapowoduje, że umowę spółki należy uznać za zawartą na czas nieoznaczony.6. Wkładem do spółki komandytowej jest świadczenie pieniężne i niepieniężne.W przeciwieństwie do spółek kapitałowych, wkładem niepieniężnymdo spółki komandytowej może być świadczenie pracy bądź usług.7. W umowie należy też wskazać sumę komandytową, pojmowaną jako oznaczonykwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobecwierzycieli. Suma komandytowa stanowi zatem ściśle określoną kwotę,np. 50 000 zł.Art. 106. [Forma umowy]Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.Ustawodawca wymaga dla zawarcia umowy spółki komandytowej szczególnejformy – aktu notarialnego. Niedochowanie tej formy oznacza nieważnośćumowy (art. 73 § 2 zd. pierwsze k.c.). O akcie notarialnym zob. art. 91–95ustawy – Prawo o notariacie.Art. 107. [Wkład do spółki]§ 1. Jeżeli wkładem komandytariusza do spółki jest w całości lub w częściświadczenie niepieniężne, umowa spółki określa przedmiot tego świadczenia(aport), jego wartość, jak również osobę wspólnika wnoszącego takie świadczenieniepieniężne.§ 2. Zobowiązanie do wykonania pracy lub świadczenia usług na rzecz spółkioraz wynagrodzenie za usługi świadczone przy powstaniu spółki nie mogą stanowićwkładu komandytariusza do spółki, chyba że wartość innych jego wkładówdo spółki nie jest niższa od wysokości sumy komandytowej.§ 3. Jeżeli komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąlub spółka akcyjna, zaś komandytariuszem jest wspólnik tej spółki, wkładu koman-56

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 108–109dytariusza nie mogą stanowić jego udziały w tej spółce z ograniczoną odpowiedzialnościąlub akcje tej spółki akcyjnej.Art. 108. [Wartość wkładu]§ 1. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, wkład komandytariusza może byćwniesiony w wartości niższej niż suma komandytowa.§ 2. Postanowienie wspólników zwalniające komandytariusza z obowiązkuwniesienia wkładu jest nieważne.Powyższa regulacja uściśla zagadnienia związane z wnoszeniem wkładu przezkomandytariuszy, co wynika z ich ograniczonego zakresu odpowiedzialnościwobec wierzycieli spółki. Wkład ten winien mieć charakter realny, tak aby wyposażyćspółkę w substancję majątkową, z której możliwa będzie ewentualnaegzekucja – przynajmniej w zakresie wynikającym z przyjętej sumy komandytowej.Z tej też przyczyny świadczenie niepieniężne winno zostać dokładnieokreślone z podaniem jego wartości, którą można zweryfikować (art. 107 § 1).Do tego wkład w postaci wykonania pracy lub świadczenia usług na rzeczspółki może być uwzględniony po uprzednim wniesieniu wkładu „realnego”(namacalnego) w wysokości nie niższej niż wysokość sumy komandytowej(art. 107 § 2). Podobnie wkładem nie mogą być udziały/akcje, jakie komandytariuszma w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością/spółce akcyjnej będącejkomplementariuszem (art. 107 § 3). Na tej samej płaszczyźnie należypojmować regulację art. 108, zgodnie z którą:a) wniesienie wkładu poniżej wartości niższej niż suma komandytowa wymagazgody wyrażonej w umowie spółki;b) zwolnienie komandytariusza z obowiązku wniesienia wkładu jest niedopuszczalne.Art. 109. [Moment powstania spółki]§ 1. Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru.§ 2. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisemdo rejestru, odpowiadają solidarnie.1. Spółka komandytowa jest wpisywana do rejestru przedsiębiorców KrajowegoRejestru Sądowego. Wpis ma charakter konstytutywny – nie ma spółkikomandytowej bez jej wpisu.2. „Zawiązanie” spółki oznacza podpisanie umowy spółki. Z tą chwilą nawiązujesię stosunek zobowiązaniowy między wspólnikami, który na płaszczyźnieformalnej należy postrzegać w kategorii umowy cywilnoprawnej zbliżonejdo konstrukcji spółki cywilnej (co do spółki cywilnej – zob. teza 4 doart. 1). Ustawodawca nie zna bowiem konstrukcji prawnej spółki komandytowejw organizacji, przez co w fazie od zawarcia umowy spółki komandytowejdo wpisania jej do rejestru jakakolwiek podmiotowość wyrażana jestjedynie przez pryzmat osób wspólników. Regulacja § 2 potwierdza to założenie,wprowadzając solidarną odpowiedzialność osób działającychw imieniu zawiązanej i niewpisanej jeszcze spółki za zobowiązania powstałew omawianym okresie. Odpowiedzialność ta ma charakter pierwszo-57

Art. 110–112 Kodeks spółek handlowych cz. 1rzędny, osobisty i nieograniczony (w ramach zaciągniętych zobowiązań)i odnosi się zarówno do komplementariuszy, jak i komandytariuszy. Zróżnicowaniezakresu odpowiedzialności za zobowiązania spółki, tak jak jest toujęte w art. 101, następuje bowiem dopiero w momencie jej wpisu do rejestru.Spółka jest zatem wolna od zobowiązań powstałych przed jej wpisem,gdyż są to solidarne zobowiązania poszczególnych osób działających w jejimieniu.Art. 110. [Zgłoszenie spółki do rejestru]§ 1. Zgłoszenie spółki komandytowej do sądu rejestrowego powinno zawierać:1) firmę, siedzibę i adres spółki,2) przedmiot działalności spółki,3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz odrębnienazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okolicznościdotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżelitakie istnieją,4) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposóbreprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylkoniektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki – zaznaczenie tejokoliczności,5) sumę komandytową.§ 2. Wszelkie zmiany danych wymienionych w § 1 powinny zostać zgłoszonesądowi rejestrowemu.1. W § 1 wskazuje się dane, jakie należy zawrzeć we wniosku o zgłoszeniespółki do rejestru. Co do pkt 1–2 i pkt 5 – zob. komentarz do art. 105. Co doreprezentowania spółki – zob. komentarz do art. 117–118. Co do prowadzeniaspraw spółki – zob. komentarz do art. 121.2. Zmiany danych wymienionych w § 1 winny zostać zgłoszone do sądu rejestrowegow terminie 7 dni. Ten ostatni wynika z art. 22 ustawy o KRS. Wpisyw omawianym zakresie mają charakter deklaratoryjny.Rozdział 2. Stosunek do osób trzecichArt. 111. [Odpowiedzialność za zobowiązania]Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylkodo wysokości sumy komandytowej.Art. 112. [Zwrot wkładu]§ 1. Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartościwkładu wniesionego do spółki.§ 2. W przypadku zwrotu wkładu w całości albo w części odpowiedzialnośćzostaje przywrócona w wysokości równej wartości dokonanego zwrotu.§ 3. W przypadku uszczuplenia majątku spółki przez stratę, uważa się za zwrotwkładu w stosunku do wierzycieli każdą wypłatę dokonaną przez spółkę na rzeczkomandytariusza przed uzupełnieniem wkładu do pierwotnej wartości określonejw umowie spółki. Dokonanie takich wypłat nie wymaga wpisu do rejestru.58

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 113–114§ 4. Komandytariusz nie jest obowiązany do zwrotu tego, co pobrał tytułemzysku na podstawie sprawozdania finansowego, chyba że działał w złej wierze.Art. 113. [Obniżenie sumy komandytowej]Obniżenie sumy komandytowej nie ma skutku prawnego wobec wierzycieli,których wierzytelności powstały przed chwilą wpisania obniżenia do rejestru.Art. 114. [Przystąpienie do spółki]Kto przystępuje do spółki w charakterze komandytariusza, odpowiada takżeza zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do rejestru.1. Powyższe przepisy uszczegóławiają zasady odpowiedzialności komandytariuszaza zobowiązania spółki.2. Punktem wyjścia jest stwierdzenie, że zakres odpowiedzialności komandytariuszajest ograniczony sumą komandytową, którą wyraża kwota ustalonaz góry w umowie spółki (art. 105 pkt 5). Komandytariusz jest jednakwolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionegodo spółki. W ten sposób należy zestawić: wysokość przyjętej w umowie sumykomandytowej – z jednej strony oraz wartość wkładów wniesionych dospółki – z drugiej strony. Jeżeli suma komandytowa i wartość wkładów sąna tym samym poziomie (np. 10 000 zł), jak i gdy wartość wkładów przewyższasumę komandytową (np. wartość wkładów wynosi 20 000 zł, a sumakomandytowa 10 000 zł), komandytariusz będzie wolny od odpowiedzialności,co należy pojmować jako niemożność dochodzenia od niegojakiejkolwiek kwoty przez wierzyciela spółki 15 . Wniesienie wkładów co najmniejo wartości sumy komandytowej oznacza bowiem, że komandytariuszdokonał na rzecz spółki przysporzenia o wartości odpowiadającej (conajmniej) zakresowi jego odpowiedzialności. Spółka uzyskała w ten sposóbdodatkową substancję majątkową, z której może być prowadzona egzekucjaprzez jej wierzycieli. Należy zatem uznać, że ryzyko komandytariuszazwiązane z udziałem w spółce mierzy się wartością wniesionegouprzednio przez niego do tej spółki wkładu. Jeżeli wartość wniesionegoprzez komandytariusza wkładu jest niższa od sumy komandytowej, odpowiedzialnośćkomandytariusza jest aktualna w zakresie kwoty stanowiącejróżnicę między wskazanymi powyżej wartości. Przykładowo: jeżeli sumakomandytowa wynosi 10 000 zł, a wartość wkładów 5000 zł, to odpowiedzialnośćkomandytariusza będzie aktualna co do kwoty 5000 zł. Podobnieodpowiedzialność komandytariusza aktualizuje się w przypadku zwrotuwkładu oraz wypłaty dokonanej na jego rzecz w czasie ponoszeniaprzez spółkę strat przed uzupełnieniem wkładu do pierwotnej wartościokreślonej w umowie spółki. Odpowiedzialność ta będzie odżywać w ramachgranicy wyznaczonej sumą komandytową, do wysokości odpowiednio:wartości zwróconego wkładu oraz do wartości dokonanej wypłaty.W kontekście przytoczonych powyżej uwag ważne jest przy tym zastrzeżenie,że brany pod uwagę i odnoszony do wartości sumy komandytowejwkład musi mieć charakter wymierny i realny – zob. komentarz do art.107–108.59

Art. 115 Kodeks spółek handlowych cz. 13. Suma komandytowa może zostać obniżona, co wymaga zmiany umowy i copowinno zostać ujawnione w rejestrze. Wpis w tym zakresie ma charakterdeklaratoryjny – zob. teza 2 do art. 110. Jednak do czasu ujawnienia obniżeniawartości sumy komandytowej w rejestrze odpowiedzialność komandytariuszywobec wierzycieli, których wierzytelność powstała i powstanieprzed tym wpisem, będzie kształtować się z uwzględnieniem sumy komandytowejw dotychczasowej wysokości (sprzed zmiany). Do tej też wysokościbędzie odnoszona wartość wkładów wniesionych przez komandytariuszydla potrzeb ostatecznego ustalenia ich odpowiedzialności w trybie art. 112§ 1 k.s.h.4. Suma komandytowa może też być podwyższona, co również podlega zgłoszeniudo sądu rejestrowego. W przeciwieństwie jednak do konsekwencjibraku zgłoszenia obniżenia sumy komandytowej do rejestru, skutek w postacizwiększonej odpowiedzialności komandytariusza wobec podwyższeniasumy komandytowej następuje w dacie zmiany umowy spółki. Innymisłowy, komandytariusze nie mogą zgłaszać wobec wierzycieli zarzutu, żeich odpowiedzialność jest ustalana według dotychczasowej, niższej sumykomandytowej wobec nieujawnienia zmiany jej wysokości. Wniosek takiwynika choćby z interpretacji art. 113 k.s.h.5. Rozciągnięcie odpowiedzialności komandytariusza przystępującego dospółki za jej zobowiązania istniejące w chwili wpisania go do rejestru jestkorzystne dla wierzycieli. Z innej strony tak ukształtowana zasada odpowiedzialnościsprawia, że ewentualna wola przystąpienia do spółki ma szansębyć bardziej przemyślaną.Art. 115. [Przyjęcie nowego komplementariusza]Jeżeli umowa spółki dopuszcza przyjęcie do spółki nowego komplementariusza,dotychczasowy komandytariusz może uzyskać status komplementariusza, lubosoba trzecia może przystąpić do spółki w charakterze komplementariusza, zazgodą wszystkich dotychczasowych wspólników.1. Możliwość przyjęcia do spółki nowego komplementariusza winna zostaćprzewidziana wprost w umowie. W razie zastrzeżenia takiej możliwości nowymkomplementariuszem może zostać zarówno dotychczasowy komandytariusz,jak i osoba trzecia. Przyjęcie nowego komplementariusza nastąpiw momencie zmiany umowy. Zmiana ta podlega zgłoszeniu do sądu rejestrowego,niemniej wpis w tym przedmiocie ma charakter deklaratoryjny(art. 110 § 1 pkt 3 i § 2). Zmiana ta jest obwarowana wymogiem uzyskaniazgody wszystkich pozostałych wspólników, przez co należy uznać, że regulacjaart. 115 w tej części stanowi lex specialis wobec art. 9 k.s.h. W umowiespółki nie może zatem dojść do złagodzenia tego rygoru, np. poprzez wprowadzeniewymogu uzyskania zgody przez zwykłą czy kwalifikowaną większośćdotychczasowych wspólników.2. Ze zmianą statusu komandytariusza na komplementariusza wiąże się przyjęcienieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki oraz poszerzenieuprawnień w sferze reprezentacji i prowadzenia spraw spółki.Ważne przy tym jest, aby po zmianie statusu komandytariusza na komple-60

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 116–118mentariusza w spółce pozostał co najmniej jeden komandytariusz. W przeciwnymrazie w spółce nie sposób byłoby wyróżnić wspólnika z ograniczonymzakresem odpowiedzialności, co pozbawiałoby ją przymiotów właściwychspółce komandytowej, a przybliżyłoby ją do konstrukcji spółki jawnej.3. Od przystąpienia do spółki w charakterze komplementariusza osoby trzeciej,czy tym bardziej dotychczasowego komandytariusza, należy odróżnićsytuację przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika w trybie art. 10,gdzie dochodzi do transferu w relacji dwóch podmiotów: wspólnika występującegoze spółki i wspólnika przystępującego do spółki. Przystąpieniew charakterze komplementariusza w myśl art. 115 oznacza natomiast:a) w przypadku osoby trzeciej – powiększenie składu wspólników o tę osobę,b) w przypadku zmiany statusu komandytariusza w komplementariusza– zmiany w strukturze wewnętrznej bez angażowania się osób trzecichspoza spółki.Art. 116. [Umowa z przedsiębiorcą]W przypadku zawarcia umowy spółki komandytowej z przedsiębiorcą prowadzącymprzedsiębiorstwo we własnym imieniu i na własny rachunek, komandytariuszodpowiada także za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu tegoprzedsiębiorstwa, a istniejące w chwili wpisu spółki do rejestru.1. Przepis ten dotyczy sytuacji, w której spółka jest zawiązywana z przedsiębiorcą,który występuje tu jako komplementariusz. Komandytariusz w takiejspółce, oprócz odpowiedzialności za zobowiązania samej spółki na zasadachogólnych, jest ponadto odpowiedzialny za zobowiązania powstałeprzy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa istniejące w chwili wpisu zawiązywanejspółki do rejestru. Odpowiedzialność w tym zakresie ogranicza oczywiściesuma komandytowa.2. Zestawiając przedmiotowy przepis z art. 33 oraz mając na uwadze brak odwołaniado pojęcia „jednoosobowy”, należy dojść do wniosku, że przezprzedsiębiorcę należy rozumieć tu nie tylko osobę fizyczną, lecz także osobęprawną oraz jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, którejodrębna ustawa przyznaje zdolność prawną. Wynika to z art. 4 ust. 1 ustawyo swobodzie działalności gospodarczej, która zachowuje swoją aktualnośćprzy pojmowaniu pojęcia i statusu „przedsiębiorcy”.Art. 117. [Reprezentacja spółki]Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki alboprawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowaniaspółki.Art. 118. [Reprezentacja spółki przez komandytariusza]§ 1. Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik.§ 2. Jeżeli komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności prawnej, nieujawniając swojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobecosób trzecich bez ograniczenia; dotyczy to także reprezentowania spółki przez komandytariusza,który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres.61

Art. 119–120 Kodeks spółek handlowych cz. 11. Prawo reprezentowania spółki zastrzeżone jest dla komplementariuszy.Ustawodawca wychodzi bowiem z założenia, że skoro odpowiadają oni zazobowiązania spółki bez ograniczenia, a zatem ich ryzyko związane z udziałemw spółce jest niewspółmiernie większe niż ryzyko komandytariuszy, towłaśnie komplementariusze winni mieć decydujący wpływ na funkcjonowaniespółki.2. Zasadą jest, że prawo reprezentowania spółki zachowuje każdy z komplementariuszy.Odstępstwa od tej zasady mogą wynikać z umowy spółki,zgodnie z którą prawo reprezentowania spółki może być zastrzeżone dlaniektórych komplementariuszy. Poza tym komplementariusz może zostaćpozbawiony prawa reprezentowania spółki na mocy prawomocnego orzeczeniasądu w trybie art. 30 § 2 w związku z art. 103 k.s.h.3. Więcej o szczegółach związanych z reprezentowaniem spółki przez komplementariuszy– zob. komentarz do art. 29–30. Przedstawione tam uwagiznajdują tu swoje odpowiednie zastosowanie.4. Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako jej pełnomocnik.Z formalnego punktu widzenia pełnomocnictwa udziela mu spółka, w imieniuktórej występuje (-ą) komplementariusz (-e) zgodnie z przyjętymw spółce sposobem reprezentacji. Należy zatem stwierdzić, że umocowaniekomandytariuszy do działania w imieniu spółki opiera się na woli komplementariuszy,przez co ci ostatni mają szansę zachować (przynajmniej teoretycznie)kontrolę nad biegiem spraw w spółce.5. Komandytariusz jest odpowiedzialny wobec osób trzecich bez ograniczenia,a zatem tak jak komplementariusz, jeżeli dokona w imieniu spółki czynnościprawnej, nie ujawniając swojego pełnomocnictwa czy nie mając w ogóleumocowania albo przekraczając jego zakres. Odpowiedzialność bez ograniczenia,aktualizująca się w związku z zaistnieniem któregoś z wymienionychpowyżej przypadków, nie oznacza bynajmniej, że komandytariusz zyskujestatus komplementariusza. Jest to jedynie forma sankcji dla komandytariuszaza nierzetelne lub nielojalne zachowanie, chroniące interes osoby trzeciej– strony transakcji, a przy tym korzystne dla komplementariuszy.Art. 119. [Niezgodność z prawem]Postanowienia umowy niezgodne z przepisami niniejszego rozdziału nie wywołująskutków prawnych wobec osób trzecich.Wspólnicy mogą odmiennie ukształtować zasady działania w relacji z osobamitrzecimi, niemniej regulacje takie odnoszą skutek jedynie w relacjach wewnętrznych.Na zewnątrz, wobec osób trzecich, obowiązują zasady wynikającez przepisów rozdziału 2.Rozdział 3. Stosunki wewnętrzne spółkiArt. 120. [Obowiązki informacyjne]§ 1. Komandytariusz ma prawo żądać odpisu sprawozdania finansowego zarok obrotowy oraz przeglądać księgi i dokumenty celem sprawdzenia jego rzetelności.62

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 121–123§ 2. Na wniosek komandytariusza sąd rejestrowy może, z ważnych powodów,zarządzić w każdym czasie udostępnienie mu sprawozdania finansowego lub złożenieinnych wyjaśnień, jak również dopuścić komandytariusza do przejrzeniaksiąg i dokumentów.§ 3. Umowa spółki nie może wyłączyć ani ograniczyć uprawnień komandytariusza,o których mowa w § 1 i § 2.Art. 121. [Prowadzenie spraw spółki]§ 1. Komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki,chyba że umowa spółki stanowi inaczej.§ 2. W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymaganajest zgoda komandytariusza, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.§ 3. Ograniczeń, o których mowa w art. 56 i art. 57, nie stosuje się do komandytariuszanieposiadającego prawa do prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentowania,chyba że umowa spółki stanowi inaczej.Art. 122. [Zbycie ogółu praw i obowiązków]W przypadku zbycia ogółu praw i obowiązków komandytariusza na nabywcęnie przechodzi prawo do prowadzenia spraw spółki.1. Podział wspólników na komplementariuszy i komandytariuszy oraz ich zróżnicowanystatus wpływa także na ukształtowanie stosunków wewnętrznych.2. Zasadą jest, że komandytariusz jest wyłączony od prowadzenia spraw spółki(art. 121 § 1). Jego ewentualne uprawnienie w tym zakresie musi wynikaćwprost z umowy i jest przypisane osobie danego komandytariusza. W przypadkuzbycia ogółu praw i obowiązków na nabywcę nie przejdzie prawo doprowadzenia spraw spółki – ewentualne prawo w tym zakresie będzie musiałobyć temu podmiotowi przyznane wprost w umowie (art. 122). Do tego sprawyprzekraczające zakres zwykłych czynności nie wymagają zgody komandytariusza,jeżeli tylko umowa spółki tak stanowi (art. 122 § 2). Co do rozumienia„zakresu zwykłych czynności spółki” – zob. teza 2 do art. 39–47 k.s.h.3. Komandytariusze, którym nie przyznano prawa prowadzenia spraw spółki,jak i którym nie udzielono pełnomocnictwa do jej reprezentowania, mogązostać zwolnieni z obowiązku powstrzymania się od działalności sprzecznejz interesami spółki czy działalności konkurencyjnej (art. 56–57). Wspiera totezę o pasywnym charakterze ich uczestnictwa w spółce.4. Z uwagi na fakt, że komandytariusz angażuje się majątkowo w byt spółkii w ograniczonym zakresie ponosi odpowiedzialność za jej zobowiązania,wskazane jest, aby zachował on prawo wglądu w stan jej spraw. Temu teżsłuży regulacja art. 120, w tym zastrzeżone w § 2 prawo wystąpienia do sądurejestrowego, gdyby ze strony komplementariuszy spotkał się z odmowądostępu do dokumentów. Jego prawa w tym zakresie nie mogą być przytym wyłączane czy ograniczane umową spółki (§ 3).Art. 123. [Udział w zysku]§ 1. Komandytariusz uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do jego wkładurzeczywiście wniesionego do spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.63

Art. 124–125 Kodeks spółek handlowych cz. 1§ 2. Zysk przypadający komandytariuszowi za dany rok obrotowy jest przeznaczanyw pierwszej kolejności na uzupełnienie jego wkładu rzeczywiście wniesionegodo wartości umówionego wkładu.§ 3. W razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy w stracie jedynie do wartościumówionego wkładu.1. O wkładzie komandytariusza – zob. komentarz do art. 107–108.2. Udział komandytariusza w zysku i stracie spółki jest ustalany w umowiespółki zgodnie z wolą wspólników. Brak regulacji umownych w tym przedmiociepowoduje, że udział w zysku jest proporcjonalny do wkładu rzeczywiściewniesionego, a w stracie – maksymalnie do wartości wkładuumówionego. W tym świetle znaczenia nabiera konieczność odróżnieniawkładu umówionego od wkładu rzeczywiście wniesionego.3. Przeznaczenie (w pierwszej kolejności) zysku na uzupełnienie wkładu rzeczywiściewniesionego do wartości wkładu umówionego zabezpiecza intereswierzycieli, jest też korzystne dla samej spółki. Rzecz jasna, regulacja taaktualizuje się w przypadku, gdy wartość wkładu rzeczywiście wniesionegojest niższa od wartości wkładu umówionego.Art. 124. [Uprawnienia spadkobierców]§ 1. Śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki. Spadkobiercykomandytariusza powinni wskazać spółce jedną osobę do wykonywaniaich praw. Czynności dokonane przez pozostałych wspólników przed takim wskazaniemwiążą spadkobierców komandytariusza.§ 2. Podział udziału komandytariusza w majątku spółki między spadkobiercówjest skuteczny wobec spółki jedynie za zgodą pozostałych wspólników.1. Śmierć komandytariusza nie powoduje rozwiązania spółki. Jego uprawnieniasą wykonywane przez jedną osobę, wskazaną przez grono spadkobierców. Doczasu takiego wskazania prawa po zmarłym nie mogą być wykonywane,a spadkobiercy muszą godzić się z działaniami pozostałych wspólników, któreich wiążą. Sposób podziału udziału komandytariusza wymaga zgody pozostałychwspólników, a zatem zarówno komplementariuszy, jak i komandytariuszy.2. Co do skutków śmierci komplementariusza – zob. komentarz do art. 64w związku z art. 103.DZIAŁ IVSPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNARozdział 1. Przepisy ogólneArt. 125. [Definicja spółki]Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenieprzedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązaniaspółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz),a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.64

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 126Art. 126. [Odpowiednie stosowanie przepisów]§ 1. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki komandytowo-akcyjnejstosuje się:1) w zakresie stosunku prawnego komplementariuszy, zarówno między sobą,wobec wszystkich akcjonariuszy, jak i wobec osób trzecich, a także do wkładówtychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy– odpowiednio przepisy dotyczące spółki jawnej,2) w pozostałych sprawach – odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej,a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładówakcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia.§ 2. Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić conajmniej 50 000 złotych.1. Spółka komandytowo-akcyjna jest typem spółki z pogranicza między formąspółki osobowej a formą spółki kapitałowej. Jakkolwiek sama w sobie kwalifikowanajest jako spółka osobowa z wszystkimi jej przymiotami (wpis dorejestru, brak osobowości prawnej, zdolność prawna), a przepisy jej poświęconenawiązują zwłaszcza do konstrukcji spółki komandytowej (co najmniejjeden komplementariusz odpowiedzialny całym swoim majątkiem zazobowiązania spółki z subsydiarnym porządkiem egzekwowania, konstrukcjafirmy, ograniczony wpływ drugiej grupy wspólników – co najmniej jednegoakcjonariusza na bieg spraw w spółce), to jednakże skupionych jestw jej ramach szereg rozwiązań typowych dla spółki kapitałowej, a ściślej– spółki akcyjnej. W tym sensie można powiedzieć, że w porównaniu do regulacjio spółce komandytowej – kreując spółkę komandytowo-akcyjną– ustawodawca poszedł krok dalej, w kierunku rozwiązań właściwych dlaspółek kapitałowych. Do najważniejszych elementów kapitałowych spółkikomandytowo-akcyjnej zaliczyć można:a) występowanie akcjonariuszy (-a) jako pasywnych wspólników nieodpowiedzialnychza zobowiązania spółki, odsuniętych od spraw spółki, którychrola sprowadza się do dokonania wkładu na kapitał zakładowy, objęciaakcji i ewentualnego uczestniczenia w walnym zgromadzeniu;b) możliwość ustanowienia rady nadzorczej jako organu kontrolującegodziałanie osób zarządzających spółką;c) występowanie przywołanego już walnego zgromadzenia, funkcjonującegona podobnych zasadach jak walne zgromadzenie w spółce akcyjnej.2. Powyższy wniosek o połączeniu w ramach spółki komandytowo-akcyjnejelementów osobowych i kapitałowych uwypukla regulacja art. 126 i występującetam odesłanie do przepisów o spółce jawnej – z jednej strony orazdo przepisów o spółce akcyjnej – z drugiej strony.3. Kapitał zakładowy spółki tworzą wkłady wniesione do spółki przez akcjonariuszy,w tym akcjonariuszy zachowujących jednocześnie status komplementariuszy.W tym ostatnim przypadku są uwzględniane ich wkłady,wnoszone na pokrycie akcji. Wymowne, że minimalny próg na ten kapitałjest o wiele wyższy, niż minimalny kapitał zakładowy w spółce z ograniczonąodpowiedzialnością (5000 zł) i tylko dwa razy niższy niż minimalny kapitałzakładowy w spółce akcyjnej (100 000 zł).65

Art. 127 Kodeks spółek handlowych cz. 1Art. 127. [Firma spółki]§ 1. Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednegolub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo--akcyjna”.§ 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.K.A.”.§ 3. Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowo-akcyjnejpowinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnejz dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowo-akcyjna”. Nie wyklucza to zamieszczenianazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną.§ 4. Nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie może być zamieszczanew firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska albo firmy (nazwy) akcjonariuszaw firmie spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jakkomplementariusz.§ 5. Pisma i zamówienia handlowe składane przez spółkę komandytowo-akcyjnąw formie papierowej i elektronicznej, a także informacje na stronach internetowychspółki powinny zawierać:1) firmę spółki, jej siedzibę i adres,2) oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywana jest dokumentacjaspółki oraz numer pod którym spółka jest wpisana do rejestru,3) numer identyfikacji podatkowej (NIP),4) wysokość kapitału zakładowego i kapitału wpłaconego.1. W korpusie firmy spółki komandytowo-akcyjnej należy zamieścić oznaczenieco najmniej jednego komplementariusza. Sprowadza się to zatem do zawarcia:a) nazwiska komplementariusza (nie pseudonimu), jeśli jest to osoba fizyczna;b) firmy, jeżeli komplementariuszem jest przedsiębiorca niebędący osobąfizyczną lubc) nazwy, jeżeli komplementariuszem jest podmiot niebędący osobą fizycznąi niebędący przedsiębiorcą.W dodatku firmy występuje obligatoryjne oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna”(ewentualnie skrót „S.K.A.”), które umożliwia uczestnikom obrotuidentyfikację formy prawnej. Oznaczenie to winno znaleźć się na końcu,tak aby ułatwić tę identyfikację. Uwaga ta nabiera znaczenia, gdy komplementariuszemjest inna spółka handlowa 16 . Nie ma też przeciwwskazań,aby obok obligatoryjnych części zawrzeć elementy dodatkowe, zależne odwoli wspólników. W całościowym ujęciu firma powinna jednak dostatecznieodróżniać się od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność natym samym rynku, a do tego nie może wprowadzać w błąd, w szczególnościco do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy,miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia (art. 43 3 k.c.).2. Zamieszczenie w korpusie firmy spółki komandytowo-akcyjnej imienia, nazwiska/firmy/nazwywspólnika będącego akcjonariuszem spowoduje, żepodmiot taki będzie odpowiadać wobec osób trzecich tak jak komplementariusz,a zatem bez ograniczenia. W żadnym razie akcjonariusz, wskazanyw firmie spółki, nie staje się jednak komplementariuszem i nie wchodziw prawa i obowiązki mu właściwe. Zachowuje zatem w dalszym ciągu statusakcjonariusza, aczkolwiek z poszerzonym zakresem odpowiedzialności.66

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 128–129Odpowiedzialność ta zostanie uchylona w momencie zmiany firmy i usunięciaz jej korpusu wspólników – niekomplementariuszy.3. Regulacja § 5 została dodana na mocy ustawy z dnia 18 października2006 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórychinnych ustaw (Dz.U. nr 208, poz. 1540 z późn. zm.). Zgodnie z intencjąustawodawcy: zmiana w art. 127, art. 206 § 1 i art. 374 § 1 k.s.h. ma zapewnićwłaściwe wykonanie art. 4 dyrektywy, a zatem zobowiązać spółkiz ograniczoną odpowiedzialnością, spółki komandytowo-akcyjnei spółki akcyjne (tym samym także spółki europejskie), aby we wszelkichskładanych pismach i zamówieniach handlowych, a także na swoich stronachinternetowych, wskazywały – obok dotychczasowych – także noweinformacje o spółkach, tj. oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywanajest dokumentacja spółki oraz numer rejestru, pod którymspółka jest zarejestrowana, a ponadto dane o wysokości kapitału zakładowegoi kapitału faktycznie wpłaconego (ostatnie dane nie dotycząspółek z o.o., które pokrywają kapitał zakładowy w całości). Wprowadzonyobowiązek ma zagwarantować bezpieczeństwo obrotu oraz upowszechnići ułatwić dostęp do informacji o spółkach. Stosowanie proponowanychprzepisów jest obligatoryjne także wobec osób pozostającychze spółkami w stałych stosunkach gospodarczych, gdyż dyrektywa nieczyni w tym względzie żadnych wyjątków. W związku z powyższym proponujesię dodać w art. 127 k.s.h. § 5 oraz uchylić § 2 w art. 206 i 374k.s.h. W celu uniknięcia dwukrotnego zapisu o wysokości kapitału zakładowego,w art. 374 k.s.h. należało uchylić dotychczasowy § 3. Kodeks nieprzewidywał obowiązku ujawniania przez spółki numeru identyfikacjipodatkowej NIP. Ponieważ wprowadzone zmiany w ustawie o KRS nakazująwpisywanie do rejestru z 1 stycznia 2007 r. numeru NIP i numer tenstanie się cechą identyfikacyjną przedsiębiorcy, należało także ujednolicićw tym zakresie przepisy k.s.h., dotyczące wszystkich spółek objętych dyrektywą17 .Art. 128. [Obowiązki akcjonariusza]Akcjonariusz jest obowiązany jedynie do świadczeń określonych w statucie.1. Akcjonariusz może być zobowiązany do świadczeń pieniężnych, jak i niepieniężnych.Za każdym razem zobowiązanie to musi wynikać ze statutu.A contrario nie wiąże akcjonariusza obowiązek świadczenia, które wynikajedynie z uchwały wspólników.2. Zwiększenie dotychczasowych świadczeń, jak i wprowadzenie nowychświadczeń wymaga zgody akcjonariuszy, których dotyczy (art. 415 § 3w związku z art. 126 § 1 pkt 2 k.s.h.).Rozdział 2. Powstanie spółkiArt. 129. [Założyciele spółki]Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Statut powinni podpisać conajmniej wszyscy komplementariusze.67

Art. 130 Kodeks spółek handlowych cz. 1Na wzór spółki akcyjnej (zob. art. 301 § 3), ustawodawca posługuje się pojęciem„założyciele” spółki komandytowo-akcyjnej. Są nimi osoby, które podpisałystatut, a zatem co najmniej wszyscy komplementariusze.Art. 130. [Statut]Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać:1) firmę i siedzibę spółki,2) przedmiot działalności spółki,3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza orazich wartość,5) wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalnąakcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela,6) liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżelimają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,7) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby,adresy albo adresy do doręczeń,8) organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statutprzewiduje ustanowienie rady nadzorczej.1. W powyższym przepisie stanowi się o minimalnych wymogach, jakie winienuwzględniać statut spółki komandytowo-akcyjnej.2. Co do firmy – zob. komentarz do art. 127.3. Siedzibą spółki jest miejscowość, którą w braku odrębnych ustaleń umownych,będzie miejscowość funkcjonowania wspólników spółki, prowadzącychjej sprawy i reprezentujących ją na zewnątrz. W praktyce siedzibą spółkiczęstokroć jest miejscowość, w której mieści się zakład główny. Od siedzibynależy odróżnić adres, którym jest szczegółowo wskazane miejsce w ramachdanej miejscowości – siedziby.4. Przedmiot działalności spółki komandytowo-akcyjnej jest ustalany według RozporządzeniaRady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).5. Spółka komandytowo-akcyjna może być zawarta na czas określony. W takimjednak przypadku ten czas musi być określony w umowie. Brak tego oznaczeniapowoduje, że umowę spółki należy uznać za zawartą na czas nieoznaczony.6. Problematykę wkładów do spółki należy pojmować przez pryzmat wspólników.Wkładem komplementariusza do spółki jest świadczenie pieniężnei niepieniężne. To ostatnie może przybrać formę świadczenia pracy bądźusług. Do wkładu akcjonariusza zastosowanie znajdzie regulacja art. 14i wynikający z niej m.in. zakaz wnoszenia prawa niezbywalnego lub świadczeniapracy bądź usług. W związku z wnoszonym wkładem na rzecz spółki,akcjonariusze obejmują w spółce akcje, składające się na kapitał zakładowy.O kapitale zakładowym – zob. teza 3 do art. 126. O akcjach – zob. komentarzdo przepisów o akcjach w spółce akcyjnej. Uwagi tam przedstawioneznajdą tu swoje odpowiednie zastosowanie.7. O walnym zgromadzeniu – zob. komentarz do art. 145–146 k.s.h.8. O radzie nadzorczej – zob. komentarz do art. 142–143 k.s.h.68

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 131–132Art. 131. [Forma statutu]Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktunotarialnego.Statut spółki należy sporządzić w formie aktu notarialnego ad solemnitatem.O akcie notarialnym traktują art. 91–95 ustawy – Prawo o notariacie.Art. 132. [Wkład do spółki]§ 1. Komplementariusz może wnieść wkład do spółki komandytowo-akcyjnejna kapitał zakładowy lub na inne fundusze.§ 2. Wniesienie przez komplementariusza wkładu na kapitał zakładowy niewyłącza jego nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki.1. Komplementariusz może być jednocześnie akcjonariuszem w spółce. W takimprzypadku jego wkład w określonej części jest traktowany jako wkładkomplementariusza, a w innej części jako wkład akcjonariusza, zaliczany napoczet kapitału zakładowego. Pod pojęciem „inny fundusz” należy rozumiećwszystko, co nie jest kapitałem zakładowym.2. Uzyskanie przez komplementariusza jednoczesnego statusu akcjonariuszanie oznacza zwolnienia go od odpowiedzialności za zobowiązania spółkibez ograniczenia całym majątkiem z subsydiarnym porządkiem egzekwowania.Potwierdza to wprost przepis § 2.3. W doktrynie sporny jest problem, czy spółka komandytowo-akcyjnamoże być jednoosobowa, a zatem czy jedyny komplementariusz możeobjąć wszystkie akcje w spółce. Część komentatorów dopuszcza takąmożliwość, wskazując na brak ograniczeń w tym zakresie. Spotkaćmożna też głos, że z art. 125 bezsprzecznie wynika, w spółce musi wystąpićprzynajmniej dwóch wspólników: co najmniej jeden komplementariuszi co najmniej jeden akcjonariusz. Ten ostatni pogląd zasługujena aprobatę. Oprócz literalnej wykładni art. 125 wspiera gododatkowo wzgląd na istotę spółki prawa handlowego. Zasadą jest, żew jej byt zaangażować się muszą co najmniej dwa podmioty (znaczeniesłowa „spółka”). Spółki jednoosobowe stanowią zaś wyjątek od tejzasady i każdorazowo możliwość ich wystąpienia wynika wprostz k.s.h. (art. 98 § 2, art. 151 § 1, art. 301 § 1). Poza tym istota spółkikomandytowo-akcyjnej sprowadza się właśnie do tego, że z jednej stronywystępuje wspólnik aktywnie zaangażowany w funkcjonowaniespółki, prowadzący jej sprawy i reprezentujący ją na zewnątrz, odpowiedzialnybez ograniczenia za jej zobowiązania, a z drugiej strony– wspólnik „pasywny”, który dokonał na rzecz spółki określonegowkładu (dokapitalizował spółkę) i który nie angażuje się w bieżący jejbyt, oczekując na zysk. Dopuszczenie możliwości istnienia jednoosobowejspółki komandytowo-akcyjnej spaczałoby zatem założenie, jakieprzyświecało wyodrębnieniu tego typu spółki (wspólnik zaangażowanyw funkcjonowanie spółki i niemający środków na konieczne jej dokapitalizowanie– wspólnik posiadający środki i wnoszący je do spółki,niewpływający na jej codzienne działanie) 18 .69

Art. 133–134 Kodeks spółek handlowych cz. 1Art. 133. [Zgłoszenie spółki do rejestru]§ 1. Zgłoszenie spółki komandytowo-akcyjnej do sądu rejestrowego powinnozawierać:1) firmę, siedzibę i adres spółki,2) przedmiot działalności spółki,3) wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji,4) liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut jeprzewiduje,5) wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem,6) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz okolicznościdotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takieistnieją,7) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposóbreprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórymspośród siebie prowadzenie spraw spółki – zaznaczenie tej okoliczności,8) jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne– zaznaczenie tej okoliczności,9) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.§ 2. Wszelkie zmiany danych wymienionych w § 1 powinny zostać zgłoszonesądowi rejestrowemu.1. W § 1 wskazuje się dane, jakie należy zawrzeć we wniosku o zgłoszeniespółki do rejestru (zob. komentarz do art. 130). Co do reprezentowaniaspółki – zob. komentarz do art. 137–138. Co do prowadzenia spraw spółki– zob. komentarz do art. 140–141.2. Zmiany danych wymienionych w § 1 winny zostać zgłoszone do sądu rejestrowegow terminie 7 dni. Ten ostatni wynika z art. 22 ustawy o KRS. Wpisyw omawianym zakresie mają charakter deklaratoryjny.Art. 134. [Moment powstania spółki]§ 1. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru.§ 2. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisemdo rejestru, odpowiadają solidarnie.1. Spółka komandytowo-akcyjna jest wpisywana do rejestru przedsiębiorcówKrajowego Rejestru Sądowego. Wpis ma charakter konstytutywny – nie maspółki komandytowo-akcyjnej bez jej wpisu.2. „Zawiązanie” spółki oznacza podpisanie umowy spółki. Z tą chwilą nawiązujesię stosunek zobowiązaniowy między wspólnikami, który na płaszczyźnieformalnej należy postrzegać tak jak spółkę cywilną (co do spółki cywilnej– zob. teza 4 do art. 1). Ustawodawca nie zna bowiem konstrukcjiprawnej spółki komandytowo-akcyjnej w organizacji, przez co w fazie od zawarciaumowy spółki komandytowo-akcyjnej do wpisania jej do rejestrujakakolwiek podmiotowość wyrażana jest jedynie przez pryzmat osóbwspólników. Regulacja § 2 potwierdza to założenie, wprowadzając solidar-70

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 135–136ną odpowiedzialność osób działających w imieniu zawiązanej i niewpisanejjeszcze spółki za zobowiązania powstałe w omawianym okresie. Odpowiedzialnośćta ma charakter pierwszorzędny, osobisty i nieograniczony (w ramachzaciągniętych zobowiązań) i odnosi się zarówno do komplementariuszy,jak i akcjonariuszy. Zróżnicowanie zakresu odpowiedzialności za zobowiązaniaspółki, tak jak jest to ujęte w art. 125 i art. 135, następuje bowiemdopiero w momencie jej wpisu do rejestru. Spółka jest zatem wolnaod zobowiązań powstałych przed jej wpisem, albowiem są to solidarne zobowiązaniaposzczególnych osób działających w jej imieniu.Rozdział 3. Stosunek do osób trzecichArt. 135. [Odpowiedzialność akcjonariusza]Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki.Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki. Jego ryzyko ograniczasię zatem jedynie do wysokości wkładu, jaki wniesie do spółki.Art. 136. [Nowy komplementariusz]§ 1. Jeżeli statut dopuszcza przyjęcie do spółki nowego komplementariusza,dotychczasowy akcjonariusz może uzyskać status komplementariusza, albo osobatrzecia może przystąpić do spółki w charakterze komplementariusza, za zgodąwszystkich dotychczasowych komplementariuszy.§ 2. Oświadczenie nowego komplementariusza, a także oznaczenie wartościjego wkładów oraz zgoda na brzmienie statutu wymaga formy aktu notarialnego.§ 3. Nowy komplementariusz odpowiada także za zobowiązania spółki istniejącew chwili wpisania go do rejestru.1. Możliwość przyjęcia do spółki nowego komplementariusza winna zostaćprzewidziana wprost w statucie. W razie zastrzeżenia takiej możliwości, nowymkomplementariuszem może zostać zarówno dotychczasowy akcjonariusz,jak i osoba trzecia. Przyjęcie nowego komplementariusza nastąpiw momencie zmiany statutu. Zmiana ta podlega zgłoszeniu do sądu rejestrowego,niemniej wpis w tym przedmiocie ma charakter deklaratoryjny(art. 133 § 1 pkt 6 i § 2 k.s.h.). Zmiana ta jest obwarowana wymogiem uzyskaniazgody wszystkich pozostałych komplementariuszy, przez co należyuznać, że regulacja art. 115 w tej części stanowi lex specialis wobec art. 9k.s.h. W statucie spółki nie może zatem dojść do złagodzenia tego rygoru,np. poprzez wprowadzenie wymogu uzyskania zgody przez zwykłą czykwalifikowaną większość dotychczasowych wspólników.2. Ze zmianą statusu akcjonariusza na komplementariusza wiąże się przyjęcienieograniczonej odpowiedzialności za istniejące (w chwili wpisu do rejestru)i powstałe w przyszłości zobowiązania spółki oraz poszerzenie uprawnieńw sferze reprezentacji i prowadzenia spraw spółki. Ważne przy tymjest, aby po zmianie statusu akcjonariusza na komplementariusza w spółcepozostał co najmniej jeden akcjonariusz. W przeciwnym razie w spółce niesposób byłoby wyróżnić wspólnika z wyłączonym zakresem odpowiedzial-71

Art. 137–138 Kodeks spółek handlowych cz. 1ności, co pozbawiałoby ją przymiotów właściwych spółce komandytowo--akcyjnej, a przybliżyłoby ją do konstrukcji spółki jawnej.3. Od przystąpienia do spółki w charakterze komplementariusza osoby trzeciej(czy tym bardziej dotychczasowego komandytariusza) należy odróżnić sytuacjęprzeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika w trybie art. 10,gdzie dochodzi do transferu w relacji dwóch podmiotów: wspólnika występującegoze spółki i wspólnika przystępującego do spółki. Przystąpieniew charakterze komplementariusza w myśl art. 136 oznacza natomiast:a) w przypadku osoby trzeciej – powiększenie składu wspólników o tę osobę,b) w przypadku zmiany statusu akcjonariusza w komplementariusza– zmiany w strukturze wewnętrznej bez angażowania się osób trzecichspoza spółki.Art. 137. [Reprezentacja spółki]§ 1. Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnegoorzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki.§ 2. Późniejsze pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółkistanowi zmianę statutu spółki i wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy.§ 3. Pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki wbrewjego sprzeciwowi może nastąpić jedynie z ważnych powodów na mocy prawomocnegoorzeczenia sądu.§ 4. Sprzeciw, o którym mowa w § 3, należy zgłosić do protokołu walnego zgromadzenialub w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym nie późniejniż w ciągu miesiąca od dnia powzięcia uchwały przez walne zgromadzenie.§ 5. Pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki wbrewsprzeciwowi, o którym mowa w § 3 i § 4, zwalnia tego wspólnika od odpowiedzialnościosobistej za zobowiązania spółki powstałe od chwili dokonania odpowiedniegowpisu w rejestrze.Art. 138. [Uprawnienia akcjonariusza]§ 1. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik.§ 2. Jeżeli akcjonariusz dokona czynności prawnej w imieniu spółki nie ujawniającswojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osóbtrzecich bez ograniczenia; dotyczy to także reprezentowania spółki przez akcjonariusza,który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres.1. Prawo reprezentowania spółki zastrzeżone jest dla komplementariuszy.Ustawodawca wychodzi bowiem z założenia, że skoro odpowiadają oni zazobowiązania spółki bez ograniczenia, a zatem ich ryzyko związane z udziałemw spółce jest niewspółmiernie większe niż ryzyko akcjonariuszy, to właśniekomplementariusze winni mieć decydujący wpływ na funkcjonowaniespółki.2. Zasadą jest, że prawo reprezentowania spółki zachowuje każdy z komplementariuszy.Odstępstwa od tej zasady mogą wynikać ze statutu spółki,zgodnie z którym prawo reprezentowania spółki może być zastrzeżone dlaniektórych komplementariuszy. Poza tym komplementariusz może zostać72

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 139pozbawiony prawa reprezentowania spółki na mocy prawomocnego orzeczeniasądu w trybie art. 30 § 2 w związku z art. 126 § 1 pkt 1 k.s.h.3. Istnieje także możliwość następczego pozbawienia komplementariuszaprawa reprezentowania spółki, a zatem osoby, która dotychczas zachowywałato prawo. Wymaga to uchwały walnego zgromadzenia i zmiany statutu– wszystko za zgodą pozostałych komplementariuszy. Komplementariusz,który ma być pozbawiony tego prawa, władny jest zgłosić sprzeciw– do protokołu walnego zgromadzenia lub w formie pisemnej z podpisemnotarialnie poświadczonym, nie później niż w ciągu miesiąca od dnia powzięciauchwały przez walne zgromadzenie. Skuteczne zgłoszenie sprzeciwupowoduje dwojakie skutki:a) komplementariusz będzie mógł być pozbawiony prawa reprezentowaniaspółki jedynie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczeniasądu,b) komplementariusz będzie zwolniony z odpowiedzialności osobistej zazobowiązania spółki powstałe od chwili dokonania odpowiedniegowpisu w rejestrze (w części dotyczącej reprezentacji spółki), jeżeli pozgłoszonym sprzeciwie sąd pozbawi go prawa reprezentowania spółki.4. Więcej o szczegółach związanych z reprezentowaniem spółki przez komplementariuszy– zob. komentarz do art. 29–30. Przedstawione tam uwagiznajdują tu swoje odpowiednie zastosowanie.5. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako jej pełnomocnik.Z formalnego punktu widzenia pełnomocnictwa udziela mu spółka,w imieniu której występuje/-ą komplementariusz/-e zgodnie z przyjętymw spółce sposobem reprezentacji. W ten zatem sposób należy stwierdzić,że umocowanie akcjonariuszy do działania w imieniu spółki opiera się nawoli komplementariuszy, przez co ci ostatni mają szansę zachować (przynajmniejteoretycznie) kontrolę nad biegiem spraw w spółce.6. Akcjonariusz jest odpowiedzialny wobec osób trzecich bez ograniczenia,a zatem tak jak komplementariusz, jeżeli dokona w imieniu spółki czynnościprawnej, nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, jak i nie mającw ogóle umocowania albo przekraczając jego zakres. Odpowiedzialnośćbez ograniczenia, aktualizująca się w związku z zaistnieniem któregośz wymienionych wyżej przypadków, nie oznacza bynajmniej, że akcjonariuszzyskuje status komplementariusza. Jest to jedynie forma sankcji dlaakcjonariusza za nierzetelne lub nielojalne zachowanie, chroniące interesosoby trzeciej – strony transakcji, a przy tym korzystne dla komplementariuszy.Art. 139. [Niezgodność ze statutem]Postanowienia statutu niezgodne z przepisami niniejszego rozdziału nie wywołująskutków prawnych wobec osób trzecich.Wspólnicy mogą odmiennie ukształtować zasady działania w relacji z osobamitrzecimi, niemniej regulacje takie będą odnosiły skutek jedynie w relacjachwewnętrznych. Na zewnątrz, wobec osób trzecich, obowiązują zasady wynikającez przepisów rozdziału 3.73

Art. 140–143 Kodeks spółek handlowych cz. 1Rozdział 4. Stosunki wewnętrzne spółkiArt. 140. [Prowadzenie spraw spółki]§ 1. Każdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki.§ 2. Statut spółki może przewidywać, że prowadzenie spraw spółki powierzasię jednemu albo kilku komplementariuszom.§ 3. Zmiana statutu, pozbawiająca prawa prowadzenia spraw spółki lub przyznającatakie prawo komplementariuszowi dotychczas go pozbawionemu, wymagazgody wszystkich pozostałych komplementariuszy.Art. 141. [Uprawnienia komplementariusza]Komplementariuszowi nie przysługuje prawo do prowadzenia spraw spółki,przekazanych do kompetencji walnego zgromadzenia albo rady nadzorczej przezprzepisy niniejszego działu lub statut spółki.1. Zasadą jest, że prawo prowadzenia spraw spółki zachowuje każdy z komplementariuszy.Nie ma jednakże przeszkód, aby na mocy statutu prawo to zastrzectylko dla jednego albo określonej części komplementariuszy.2. W trakcie trwania spółki uchwałą walnego zgromadzenia można z jednejstrony – pozbawić prawa prowadzenia spraw spółki komplementariusza,który prawo takie dotychczas zachowywał, a z drugiej strony – przyznać takieprawo komplementariuszowi dotychczas go pozbawionemu. Za każdymrazem wymaga to zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy i zmianystatutu.3. W określonym zakresie prawo prowadzenia spraw spółki zachowuje walnezgromadzenie albo rada nadzorcza. O walnym zgromadzeniu – komentarz doart. 145–146 k.s.h. O radzie nadzorczej – zob. komentarz do art. 142–143 k.s.h.Art. 142. [Rada nadzorcza]§ 1. W spółce komandytowo-akcyjnej można ustanowić radę nadzorczą. Jeżeliliczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób, ustanowienie rady nadzorczejjest obowiązkowe.§ 2. Członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje walne zgromadzenie.§ 3. Komplementariusz albo jego pracownik nie może być członkiem radynadzorczej.§ 4. Jeżeli komplementariusz objął lub nabył akcje spółki komandytowo-akcyjnej,nie wykonuje on prawa głosu z tych akcji przy podejmowaniu uchwał, o którychmowa w § 2. Nie może on również być pełnomocnikiem pozostałych akcjonariuszyna walnym zgromadzeniu przy podejmowaniu takich uchwał.§ 5. Przepisy § 3 i § 4 nie dotyczą komplementariusza pozbawionego prawaprowadzenia spraw spółki lub jej reprezentowania.Art. 143. [Kompetencje rady nadzorczej]§ 1. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkichdziedzinach jej działalności.§ 2. Do rady nadzorczej spółki komandytowo-akcyjnej nie stosuje się przepisówart. 383. Rada nadzorcza może jednak delegować swoich członków do czaso-74

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 144–145wego wykonywania czynności komplementariuszy w przypadku, gdy żadenz komplementariuszy uprawnionych do prowadzenia spraw spółki i do jej reprezentowanianie może sprawować swoich czynności.§ 3. Rada nadzorcza może wytoczyć, w imieniu spółki, powództwo o odszkodowanieprzeciwko komplementariuszom niepozbawionym prawa do prowadzeniaspraw spółki lub jej reprezentowania. Przepisy art. 483–490 stosuje się odpowiednio.1. Możliwość wystąpienia rady nadzorczej jest podyktowana specyfiką i właściwościamispółki komandytowo-akcyjnej. Ściślej rzecz ujmując, chodzi tuo okoliczność występowania w spółce grupy pasywnych wspólników – akcjonariuszy,którzy jakkolwiek nie są zaangażowani w bieżący byt spółki, winnizachować instrumenty umożliwiające kontrolę biegu spraw w spółce. Tęostatnią okoliczność uzasadnia fakt zaangażowania kapitałowego akcjonariuszyw spółkę i ryzyko utraty środków wniesionych na poczet jej kapitału zakładowego,gdyby przedsięwzięcia realizowane przez spółkę kończyły się fiaskiem.Rada stanowi zatem taki instrument (obowiązkowy, gdy występuje conajmniej dwudziestu sześciu akcjonariuszy). Jej członkowie są przecież powoływanii odwoływani przez walne zgromadzenie, a jakikolwiek wpływ komplementariuszana jej skład jest ograniczony do aktu głosowania na walnymzgromadzeniu, jeżeli komplementariusz posiada akcje, a przy tym jest jednocześniepozbawiony prawa prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania.Takie rozwiązanie jest zresztą logiczne, jeśli zważyć, że to działania komplementariuszystanowią zasadnicze pole oceny rady nadzorczej.2. Rada nadzorcza pełni w istocie bardziej funkcje kontrolne aniżeli nadzoru.Nie może ona bowiem wydawać wiążących poleceń komplementariuszom,jak i jakimkolwiek innym podmiotom. Zasady działania rady nadzorczej sąoparte o przepisy o radzie nadzorczej w spółce akcyjnej (art. 126 § 1 pkt 2),z zastrzeżeniem odrębności wskazanych w art. 143 § 2 i § 3. Zob. komentarzdo art. 381–392.Art. 144. [Pełnomocnik]W spółce komandytowo-akcyjnej, w której nie ustanowiono rady nadzorczej,przy podejmowaniu czynności wymienionych w art. 143 § 3 i art. 378 spółkę reprezentujepełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia.Mowa tu o wytoczeniu, w imieniu spółki, powództwa o odszkodowanie przeciwkokomplementariuszom niepozbawionym prawa do prowadzenia sprawspółki lub jej reprezentowania oraz o ustalaniu wynagrodzenia dla komplementariuszyzawiadujących spółką, jeżeli czynności te są wykonywane odpłatnie.Z przyczyn obiektywnych, w tych sferach spółki nie powinni bowiem reprezentowaćsami zainteresowani. Jednocześnie brak rady nadzorczej aktualizujekonieczność wskazania podmiotu od komplementariuszy niezależnego,który dopełni przedmiotowe czynności w imieniu spółki.Art. 145. [Walne zgromadzenie]§ 1. Walne zgromadzenie może być zwyczajne albo nadzwyczajne.75

Art. 146 Kodeks spółek handlowych cz. 1§ 2. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu ma akcjonariusz oraz komplementariusztakże w przypadku, gdy nie jest akcjonariuszem spółki komandytowo-akcyjnej.§ 3. Każda akcja objęta lub nabyta przez osobę, która nie jest komplementariuszem,daje prawo do jednego głosu, chyba że statut stanowi inaczej. Nie możnacałkowicie pozbawić akcjonariusza prawa głosu.§ 4. Każda akcja objęta lub nabyta przez komplementariusza daje prawo dojednego głosu.Art. 146. [Uchwały walnego zgromadzenia]§ 1. Uchwały walnego zgromadzenia oprócz innych spraw, wymienionychw dziale niniejszym lub w statucie, wymaga:1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania komplementariuszy z działalnościspółki oraz sprawozdania finansowego spółki za ubiegły rok obrotowy,2) udzielenie komplementariuszom prowadzącym sprawy spółki absolutoriumz wykonania przez nich obowiązków,3) udzielenie członkom rady nadzorczej absolutorium z wykonania przez nichobowiązków,4) wybór biegłego rewidenta, chyba że statut przewiduje w tej sprawie kompetencjęrady nadzorczej,5) rozwiązanie spółki.§ 2. Zgody wszystkich komplementariuszy wymagają, pod rygorem nieważności,uchwały walnego zgromadzenia w sprawach:1) powierzenia prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki jednemu albokilku komplementariuszom,2) podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej akcjonariuszom,3) zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa spółki lub jego zorganizowanejczęści oraz ustanowienia na nim prawa użytkowania,4) zbycia nieruchomości spółki,5) podwyższenia i obniżenia kapitału zakładowego,6) emisji obligacji,7) połączenia i przekształcenia spółki,8) zmiany statutu,9) rozwiązania spółki,10) innych czynności przewidzianych w dziale niniejszym lub w statucie.§ 3. Zgody większości komplementariuszy wymagają, pod rygorem nieważności,uchwały walnego zgromadzenia w sprawach:1) podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej komplementariuszom,2) sposobu pokrycia straty za ubiegły rok obrotowy,3) innych czynności przewidzianych w statucie.1. Walne zgromadzenie to kolejny instrument, za pośrednictwem którego akcjonariuszewładni są wpływać na sprawy w spółce. Jest to instytucja niejakozapożyczona od spółki akcyjnej i w zakresie nieuregulowanym znajdą doniej zastosowanie przepisy oddziału 3 rozdziału 3 działu II tytułu IIIw związku z art. 126 § 1 pkt 2 k.s.h.76

Tytuł II. Spółki osobowe Art. 147–1482. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu zachowuje każdy wspólnik– zarówno akcjonariusz, jak i komplementariusz, także nieposiadający akcji.Od prawa uczestniczenia w walnym zgromadzeniu należy odróżnić prawodo głosowania, które jest ściśle sprzężone z posiadaniem akcji i wynikającymz tego statusem akcjonariusza. Komplementariusz będący jednocześnieakcjonariuszem zachowuje prawo do jednego głosu z akcji, może teżbyć tego głosu pozbawiony (art. 145 § 3 zd. drugie k.s.h.). Akcjonariusz nieposiadający jednoczesnego statusu komplementariusza ma również prawodo jednego głosu z jednej akcji, aczkolwiek statut może wprowadzić odmiennerozwiązania, np. przez przyjęcie, że jednej akcji przypisane są dwagłosy. Akcjonariusz – niebędący komplementariuszem nie może być przytym całkowicie pozbawiony prawa głosu z akcji.3. Zastrzeżenie wymogu uzyskania uchwały walnego zgromadzenia dla określonychspraw opiera się na założeniu, że akcjonariusze winni zachować nanie wpływ. Jednocześnie konieczność uzyskania dodatkowej zgody wszystkichkomplementariuszy (art. 146 § 2) albo ich większości (art. 146 § 3) dlaprzyjęcia danych uchwał dyktowany jest względem na interes komplementariuszy,którzy z racji odpowiedzialności za zobowiązania spółki winni zachowaćwpływ w najbardziej strategicznych dla niej sferach. Sprzężeniewymogu podjęcia uchwały z obowiązkiem uzyskania zgody komplementariuszypowoduje, że obie grupy tych wspólników zmuszone są do współdziałaniai wypracowywania spójnego stanowiska. Brak wymaganej zgodykomplementariuszy oznacza nieważność danej uchwały.4. Zakres spraw, dla których konieczne jest powzięcie uchwały walnego zgromadzenia,może zostać poszerzony w statucie.Art. 147. [Uczestnictwo w zysku spółki]§ 1. Komplementariusz oraz akcjonariusz uczestniczą w zysku spółki proporcjonalniedo ich wkładów wniesionych do spółki, chyba że statut stanowi inaczej.§ 2. Jeżeli statut nie stanowi inaczej, komplementariuszowi nie pozbawionemuprawa prowadzenia spraw spółki, który pobiera wynagrodzenie z tytułu podejmowaniaczynności wymienionych w art. 137 § 1 i art. 141, nie przysługujeudział w zysku spółki w części odpowiadającej wkładowi jego pracy do spółki.Zasady udziału w zysku spółki reguluje statut. W braku regulacji umownychw tym zakresie, aktualizuje się powyższa regulacja.Rozdział 5. Rozwiązanie i likwidacja spółkiArt. 148. [Rozwiązanie spółki]§ 1. Rozwiązanie spółki powodują:1) przyczyny przewidziane w statucie,2) uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki,3) ogłoszenie upadłości spółki,4) śmierć, ogłoszenie upadłości lub wystąpienie jedynego komplementariusza,chyba że statut stanowi inaczej,5) inne przyczyny przewidziane prawem.77

Art. 149 Kodeks spółek handlowych cz. 1§ 2. Ogłoszenie upadłości akcjonariusza nie stanowi przyczyny rozwiązaniaspółki.1. Jak wynika z art. 130 pkt 3 k.s.h., spółka komandytowo-akcyjna może zostaćzawarta na czas oznaczony. Tę perspektywę może wyznaczać nie tylko z góryustalony czas (np. zawarcie umowy na dwa lata do 31 grudnia 2012 r.),lecz także określone w umowie zdarzenia (np. wypracowanie zysku o określonejwartości).2. Niezależnie od ustaleń umownych spółka może zostać rozwiązana w każdymczasie na mocy uchwały walnego zgromadzenia za zgodą wszystkichkomplementariuszy.3. Przesłanki upadłości spółki określa Prawo upadłościowe i naprawcze.W największym skrócie można uznać, że przesłanką do ogłoszeniaupadłości jest stwierdzenie, że spółka nie wykonuje swoich wymagalnychzobowiązań pieniężnych lub że jej zobowiązania przekraczająwartość jej majątku, nawet wówczas gdy na bieżąco te zobowiązaniawykonuje.4. Nie jest możliwe, aby w spółce nie występował co najmniej jeden komplementariusz.Z tego też punktu widzenia spółka będzie istnieć dalej, jeżeliw przypadku śmierci jedynego komplementariusza statut dopuści możliwośćwstąpienia w jego miejsce spadkobierców, których prawa będzie reprezentowaćwskazana przez nich osoba (art. 60 w związku z art. 126 § 1pkt 1), a w przypadku wystąpienia jedynego komplementariusza – wstąpieniaw jego miejsce nowej osoby. Upadłość komplementariusza sama w sobienie prowadzi natomiast do unicestwienia jego bytu i stąd spółka z jegoudziałem może istnieć dalej. Możliwość taka musi jednak wynikać wprost zestatutu. Rozwiązania spółki w żadnym razie nie powoduje upadłość akcjonariusza.5. „Inne przyczyny przewidziane prawem” wynikają wprost z przepisów,np. art. 21 w związku z art. 126 § 1 pkt 2 k.s.h.Art. 149. [Wypowiedzenie umowy spółki]§ 1. Wypowiedzenie umowy spółki przez komplementariusza i jego wystąpienieze spółki jest dopuszczalne, jeżeli statut tak stanowi. Przepisy dotyczące spółkijawnej stosuje się odpowiednio.§ 2. Akcjonariuszowi nie przysługuje prawo wypowiedzenia umowy spółki.1. Komplementariusz jest władny wypowiedzieć „umowę” spółki i z niej wystąpić,jeżeli dopuszcza to statut. Przez „wypowiedzenie umowy” należy rozumiećw istocie wypowiedzenie stosunku prawnego spółki, którego podstawęstanowił węzeł obligacyjny między osobami angażującymi się w jejbyt z pozycji wspólników. Z uwagi na odpowiednie stosowanie przepisówdotyczących spółki jawnej – zob. komentarz zwłaszcza do art. 61, art. 64i art. 65.2. Akcjonariusz nie ma prawa wypowiedzieć stosunku prawnego spółki, niemniejmoże wystąpić ze spółki choćby przez zbycie wszystkich należącychdo niego akcji. Podobnie jego akcje mogą zostać umorzone.78

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 150–151Art. 150. [Odpowiednie stosowanie przepisów]§ 1. Jeżeli przepisy niniejszego działu nie stanowią inaczej, do rozwiązania i likwidacjispółki komandytowo-akcyjnej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczącelikwidacji spółki akcyjnej.§ 2. Likwidatorami są komplementariusze mający prawo prowadzenia sprawspółki, chyba że statut lub uchwała walnego zgromadzenia, powzięta za zgodąwszystkich komplementariuszy, stanowi inaczej.Zob. komentarz do art. 459–478 k.s.h.Tytuł IIISpółki kapitałoweDZIAŁ ISPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄRozdział 1. Powstanie spółkiArt. 151. [Cel działania]§ 1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jednąalbo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowiinaczej.§ 2. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być zawiązana wyłącznieprzez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.§ 3. Wspólnicy są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowiespółki.§ 4. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki.1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to przykład spółki kapitałowejbędącej osobą prawną. Jakkolwiek może być założona w każdym celuprawnie dopuszczalnym, to pomyślana jest ona przede wszystkim jako formaprawna prowadzenia działalności gospodarczej. Jest to zresztą najpopularniejszaforma prowadzenia tejże działalności spośród wszystkich spółekhandlowych. Na dzień 31 grudnia 2009 r. stwierdzono istnienie 283 712spółek handlowych, z czego 236 355 to spółki z ograniczoną odpowiedzialnością19 .2. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być jednoosobowa. Jej jedynymwspólnikiem nie może być jednak inna jednoosobowa spółkaz ograniczoną odpowiedzialnością. Więcej – zob. komentarz do art. 156.3. Wspólnicy są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowiespółki. Do tego nie odpowiadają za zobowiązania spółki. W ten sposób należystwierdzić, że w związku z zaangażowaniem się w byt spółki wspólnicyryzykują w istocie jedynie do wysokości wkładu wnoszonego na poczetkapitału zakładowego. Jeżeli zatem spółka odnotowałaby straty i doszłobydo ewentualnej egzekucji, będzie ona prowadzona z majątku samej spółki79

Art. 152–154 Kodeks spółek handlowych cz. 1bez obciążenia jej wspólników, których straty są mierzone jedynie tym, couprzednio wnieśli do spółki (w świetle tego trzeba bardziej mówić o spółcez ograniczonym ryzykiem jej wspólników, liczonym wartością dokonanegowkładu, aniżeli o spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, co sugerujeograniczenie odpowiedzialności samej spółki). Wyjątkiem od tej zasady będziesytuacja, w której wspólnik jednocześnie pełnił funkcję członka zarządu.Jeżeli bowiem egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna,członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania w trybieart. 299. Więcej – zob. komentarz do art. 299 k.s.h.4. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, mimo jej kapitałowego charakteru,występują elementy typowe dla spółek osobowych, jak np. prawoindywidualnej kontroli wspólnika (art. 212 k.s.h.).Art. 152. [Kapitał zakładowy]Kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartościnominalnej.Art. 153. [Udziały w kapitale zakładowym]Umowa spółki stanowi, czy wspólnik może mieć tylko jeden, czy więcej udziałów.Jeżeli wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, wówczas wszystkie udziaływ kapitale zakładowym powinny być równe i są niepodzielne.Art. 154. [Wysokość kapitału zakładowego]§ 1. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 5000 złotych.§ 2. Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 złotych.§ 3. Udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeżeliudział jest obejmowany po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżkęprzelewa się do kapitału zapasowego.1. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością występuje kapitał zakładowy.Winien on wynosić co najmniej 5000 zł – jest to wartość niska, która stanowio popularności spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako formyprawnej prowadzenia działalności.2. Kapitał zakładowy dzieli się na udziały. Mogą one być o równej (takiej samej),jak i nierównej wartości nominalnej. Minimalna wartość nominalnaudziału wynosi 50 zł. Udziały są obejmowane przez wspólników, którzy dokonaliwkładu na poczet kapitału zakładowego. Umowa spółki decyduje,czy wspólnik zachowuje prawo do jednego udziału, czy też do większej ichliczby. W tym drugim przypadku udziały mają jednakową wartość i są niepodzielne.Przykład 1: w spółce X, gdzie wspólnik zachowuje prawo do jednego udziału,a ich wartość nominalna może być nierówna, przy kapitale zakładowym10 000 zł, wspólnik A ma jeden udział o wartości 4000 zł, wspólnik B – jedenudział o wartości 3500 zł, a wspólnik C – jeden udział o wartości 2500 zł.Przykład 2: w spółce Y, gdzie wspólnik jest władny mieć więcej niż jedenudział, jego wartość nominalna została ustalona na poziomie 500 zł, przykapitale zakładowym 10 000 zł wspólnik A ma 10 udziałów po 500 zł każdy80

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 155–157(10 x 500 = 5000), wspólnik B ma 7 udziałów po 500 zł każdy (7 x 500 == 3500), a wspólnik C ma 3 udziały po 500 zł każdy (3 x 500 = 1500).3. Udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeżelizatem udział wynosi np. 1000 zł, wkład wnoszony na pokrycie, winienmieć wartość co najmniej 1000 zł. Ewentualna nadwyżka, czyli różnica międzywartością wkładu a wysokością nominalnej udziału/ów, tzw. agio, jestprzelewana do kapitału zapasowego.Art. 155. [Spółki zagraniczne]Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, mające siedzibę za granicą, mogątworzyć oddziały lub przedstawicielstwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.Warunki tworzenia takich oddziałów lub przedstawicielstw określa odrębna ustawa.1. Nie wchodząc w szczegółowe rozważania, należy zasadniczo stwierdzić, żeza pośrednictwem oddziału spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, którejsiedziba znajduje się za granicą, jest władna prowadzić swoją działalnośćna terytorium Polski. Z kolei tworzone przedstawicielstwo ma realizowaćzadania w zakresie reklamy i promocji.2. O tworzeniu oddziałów lub przedstawicielstw traktuje rozdział 6 ustawyo swobodzie działalności gospodarczej 20 oraz art. 115–118 ustawy z dnia29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. nr 183,poz. 1538 z późn. zm.).Art. 156. [Spółka jednoosobowa]W spółce jednoosobowej jedyny wspólnik wykonuje wszystkie uprawnieniaprzysługujące zgromadzeniu wspólników zgodnie z przepisami niniejszego działu.Przepisy o zgromadzeniu wspólników stosuje się odpowiednio.1. Jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to taka spółka,w której występuje tylko jeden wspólnik. Stan taki może trwać od początku,gdy spółka została utworzona przez jedną osobę (art. 151 § 1 i § 2), jaki wyniknąć w czasie trwania spółki, gdy wszystkie w niej udziały zostanąskupione w jednych rękach.2. Jedyny wspólnik wykonuje wszystkie uprawnienia przysługujące zgromadzeniuwspólników, co w praktyce oznacza, że jest tu samodzielnym decydentem.Z formalnego punktu widzenia są to jednak działania zgromadzeniawspólników – jednego z organów spółki.Art. 157. [Elementy umowy spółki]§ 1. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna określać:1) firmę i siedzibę spółki,2) przedmiot działalności spółki,3) wysokość kapitału zakładowego,4) czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,5) liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnychwspólników,6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.81

Art. 158 Kodeks spółek handlowych cz. 1§ 2. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna być zawartaw formie aktu notarialnego.1. W powyższym przepisie stanowi się o minimalnych wymogach, jakie winnauwzględniać umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.2. Co do firmy – zob. komentarz do art. 160.3. Siedzibą spółki jest miejscowość, którą w braku odrębnych ustaleń umownych,będzie miejscowość funkcjonowania zarządu spółki. W praktyce siedzibąspółki częstokroć jest miejscowość, w której mieści się zakład główny.Od siedziby należy odróżnić adres, którym jest szczegółowo wskazane miejscew ramach danej miejscowości – siedziby.4. Przedmiot działalności spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest ustalanywedług Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Polskiej KlasyfikacjiDziałalności (PKD).5. Co do kapitału zakładowego i udziałów – zob. komentarz do art. 152–154.6. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być zawarta na czas określony.W takim jednak przypadku ten czas musi być określony w umowie.Brak tego oznaczenia spowoduje, że umowę spółki należy uznać za zawartąna czas nieoznaczony.7. Umowa spółki winna zostać zawarta w formie aktu notarialnego pod rygoremnieważności. O akcie notarialnym traktują art. 91–95 ustawy – Prawoo notariacie.Art. 158. [Wkład niepieniężny]§ 1. Jeżeli wkładem do spółki w celu pokrycia udziału ma być w całości albow części wkład niepieniężny (aport), umowa spółki powinna szczegółowo określaćprzedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, jak równieżliczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów.§ 2. Wynagrodzenia za usługi świadczone przy powstaniu spółki nie możnawypłacać ze środków wpłaconych na pokrycie kapitału zakładowego, jak równieżzaliczać na poczet wkładu wspólnika.§ 3. Przedmiot wkładu pozostaje do wyłącznej dyspozycji zarządu spółki.1. Z uwagi na specyfikę i właściwości wkładu niepieniężnego należy go precyzyjnieokreślić oraz oszacować. Dyktuje to wzgląd na:a) interes spółki – wkład zwiększa przecież jej majątek; interes wspólnika– w zamian za wnoszony wkład uzyskuje udziały, których łączna wartośćzależy od wysokości wkładu, orazb) interes wierzycieli spółki – zwiększa się przecież ich świadomość i wiedzaco do majątku spółki. Interesowi spółki i jej wierzycielom służy także regulacja§ 2, niepozwalająca uszczuplić wkładów o wartość wynagrodzenianależnego za usługi świadczone przy powstaniu spółki oraz chroniącarealność wkładów poprzez zakaz zaliczania tego wynagrodzenia naich poczet. Zob. też komentarz do art. 175.2. Wniesienie wkładu niepieniężnego (aportu) do spółki oznacza transfer prawawłasności na jej rzecz. Z uwagi na kompetencję zarządu do prowadzeniaspraw spółki i jej reprezentowania oraz jego odpowiedzialność za cało-82

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 159–160kształt spraw w spółce, logiczne jest, iż to właśnie ten organ władny jestdysponować przedmiotem wkładu. W tym sensie można uznać tę regulacjęza zbędną. Należy zgodzić się przy tym z głosem doktryny wskazującej,że mimo użytego słowa „wyłącznie” nie ma przeszkód, aby możliwość rozporządzeniaprzez zarząd przedmiotem wkładu niepieniężnego uzależnićod zgody innych organów, tym bardziej że czasem konieczność taka wynikawprost z przepisów k.s.h. (np. art. 228 pkt 4) 21 .Art. 159. [Szczególne korzyści i obowiązki]Jeżeli wspólnikowi mają być przyznane szczególne korzyści lub jeżeli nawspólników mają być nałożone, oprócz wniesienia wkładów na pokrycie udziałów,inne obowiązki wobec spółki, należy to pod rygorem bezskuteczności wobecspółki dokładnie określić w umowie spółki.1. Obok uprzywilejowania udziałów (art. 174), w spółce z ograniczoną odpowiedzialnościąwystąpić może uprzywilejowanie danego wspólnika, pojmowanejako przyznanie mu szczególnych korzyści. Korzyści te są ściślezwiązane z osobą wspólnika i wygasają w momencie utraty przez nią statusuwspólnika (zbycie wszystkich udziałów, śmierć). Te szczególne korzyścikażdorazowo winny być ujęte w umowie pod rygorem bezskuteczności wobecspółki. Innymi słowy, niewskazanie ich w umowie oznacza, że danywspólnik nie jest władny powoływać się na szczególne korzyści wobec spółki– jej organów.2. Podstawowym obowiązkiem wspólnika jest wniesienie wkładu na poczetkapitału zakładowego. Zakres tych obowiązków może być poszerzanyumową. Brak regulacji umownej w tym przedmiocie powoduje, że spółkanie jest władna wymagać od wspólnika spełnienia „innych obowiązków”.3. Rygor bezskuteczności z § 2 został wprowadzony w miejsce uprzednio obowiązującegorygoru nieważności. Ten ostatni ustawodawca uznał jako „zbytsurowy” i w szczególności ograniczający treść umów prywatyzacyjnych,w których często zawierane są zobowiązania inwestora na rzecz spółki 22 .W konsekwencji ewentualne ustalenia co do szczególnych korzyści lub szczególnychobowiązków wiążą inne – poza spółką – umawiające się osoby.Art. 160. [Firma spółki]§ 1. Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna jednak zawierać dodatkoweoznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”.§ 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „spółka z o.o.” lub „sp.z o.o.”.Korpus firmy może być obrany dowolnie w dodatku winno wystąpić dodatkoweoznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” (dopuszczalnyskrót: „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.”). Całość powinna się jednak odróżniaćdostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność natym samym rynku, do tego nie może wprowadzać w błąd, w szczególności codo osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejscadziałalności, źródeł zaopatrzenia (art. 433 k.c.).83

Art. 161–163 Kodeks spółek handlowych cz. 1Art. 161. [Spółka w organizacji]§ 1. Z chwilą zawarcia umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powstajespółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji.§ 2. Spółka w organizacji jest reprezentowana przez zarząd albo pełnomocnikapowołanego jednomyślną uchwałą wspólników.§ 3. Odpowiedzialność osób, o których mowa w art. 13 § 1, ustaje wobec spółkiz chwilą zatwierdzenia ich czynności przez zgromadzenie wspólników.Art. 162. [Reprezentacja spółki jednoosobowej]W spółce jednoosobowej w organizacji jedyny wspólnik nie ma prawa reprezentowaniaspółki. Nie dotyczy to zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego.1. Zatwierdzenie czynności dokonanych przez osoby z art. 13 § 1 k.s.h. powodujeustanie ich odpowiedzialności wobec spółki, lecz nie wobec osób trzecich.2. Jedyny wspólnik w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacjinie może reprezentować spółki zarówno jako członek jej zarządu czy jedenz członków jej zarządu przy łącznej reprezentacji, jak i jej pełnomocnik (powołaniepełnomocnika przez zgromadzenie wspólników oznacza przecież,że jest to pełnomocnik spółki). Z tego też punktu widzenia najbardziej praktycznymi funkcjonalnym rozwiązaniem jest powołanie do zarządu osóbtrzecich. Zastrzeżenie możliwości reprezentowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąw organizacji przez jedynego wspólnika podczas zgłoszeniajej do rejestru wynika z regulacji art. 164 § 1 i art. 167 § 1 pkt 2 k.s.h.(obowiązek podpisania wniosku o wpis spółki do rejestru oraz oświadczeniao kompletnym wniesieniu wkładów na pokrycie kapitału zakładowegoprzez wszystkich członków zarządu), gdyby osoba ta weszła do zarządu.Art. 163. [Tryb powstania spółki]Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się:1) zawarcia umowy spółki,2) wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego,a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, takżewniesienia nadwyżki,3) powołania zarządu,4) ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tegoustawa lub umowa spółki,5) wpisu do rejestru.1. Regulacja określa minimalne wymogi, jakie należy spełnić, aby doprowadzićdo powstania spółki.2. Punktem wyjścia jest zawarcie umowy spółki. W jej ramach wspólnicy zobowiązująsię dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładóworaz w inny sposób, jeżeli tak ustalą. W umowie wspólnicy decydują o najważniejszychsprawach związanych z jej istnieniem i funkcjonowaniem. Wagakształtu przyjętych w niej postanowień jest doniosła tym bardziej, jeślizważyć, że wspólnicy zachowują w tym zakresie dalece posuniętą swobodę.84

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 164–166Większość przepisów poświęconych spółce z ograniczoną odpowiedzialnościąma przecież charakter dyspozytywny i ustawodawca dopuszcza możliwośćwprowadzenia odmiennych rozwiązań właśnie w umowie. Zawarcieumowy prowadzi do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąw organizacji.3. W dalszej kolejności należy wnieść wkłady na pokrycie kapitału zakładowego.W ten sposób spółkę wyposaża się w przydatny do prowadzenia działalnościmajątek. Kapitał zakładowy winien być w całości pokryty, a w przypadkuobejmowania udziałów za cenę wyższą od nominalnej należy uregulowaćtakże nadwyżkę. Przykładowo: przy umówionej cenie 100 zł za1 udział, gdy wartość nominalna 1 udziału to 75 zł, wspólnik zobowiązanyjest – przy obejmowaniu 10 udziałów – do wniesienia wkładu o wartości1000 zł.4. Trzeba też powołać zarząd jako organ władny do prowadzenia spraw spółkii jej reprezentowania oraz radę nadzorczą/komisję rewizyjną, jeśli wymagatego umowa/ustawa. O zarządzie – zob. komentarz do art. 201–211k.s.h. O radzie nadzorczej i komisji rewizyjnej – zob. komentarz doart. 213–226 k.s.h.5. Proces tworzenia spółki wieńczy wpis do rejestru przedsiębiorców KrajowegoRejestru Sądowego. W tym momencie powstaje spółka z ograniczonąodpowiedzialnością, stając się podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacjioraz zyskując osobowość prawną.Art. 164. [Zgłoszenie do rejestru]§ 1. Zarząd zgłasza zawiązanie spółki do sądu rejestrowego właściwego zewzględu na siedzibę spółki w celu wpisania spółki do rejestru. Wniosek o wpisspółki do rejestru podpisują wszyscy członkowie zarządu.§ 2. Do zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego w sprawach nieuregulowanychw ustawie stosuje się przepisy o Krajowym Rejestrze Sądowym.§ 3. Sąd rejestrowy nie może odmówić wpisania spółki do rejestru z powodudrobnych uchybień, które nie naruszają interesu spółki oraz interesu publicznego,a nie mogą być usunięte bez poniesienia niewspółmiernie wysokich kosztów.Art. 165. [Braki usuwalne]W przypadku stwierdzenia w zgłoszeniu braku usuwalnego sąd rejestrowywyznaczy spółce w organizacji stosowny termin do jego usunięcia pod rygoremodmowy wpisu do rejestru.Art. 166. [Elementy zgłoszenia]§ 1. Zgłoszenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do sądu rejestrowegopowinno zawierać:1) firmę, siedzibę i adres spółki,2) przedmiot działalności spółki,3) wysokość kapitału zakładowego,4) określenie, czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,5) nazwiska, imiona i adresy członków zarządu oraz sposób reprezentowaniaspółki,85

Art. 167–168 Kodeks spółek handlowych cz. 16) nazwiska i imiona członków rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeliustawa lub umowa spółki wymaga ustanowienia rady nadzorczej lub komisjirewizyjnej,7) jeżeli wspólnicy wnoszą do spółki wkłady niepieniężne – zaznaczenie tejokoliczności,8) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,9) jeżeli umowa wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki – oznaczenietego pisma.§ 2. Zgłoszenie do sądu rejestrowego spółki jednoosobowej powinno równieżzawierać nazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę oraz adres jedynego wspólnika,a także wzmiankę, że jest on jedynym wspólnikiem spółki.§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio w przypadku nabycia przez jednegowspólnika wszystkich udziałów po zarejestrowaniu spółki.Art. 167. [Załączniki do zgłoszenia]§ 1. Do zgłoszenia spółki należy dołączyć:1) umowę spółki,2) oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitałuzakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione,3) jeżeli o powołaniu członków organów spółki nie stanowi akt notarialny zawierającyumowę spółki, dowód ich ustanowienia, z wyszczególnieniemskładu osobowego.§ 2. Jednocześnie ze zgłoszeniem należy złożyć podpisaną przez wszystkichczłonków zarządu listę wspólników z podaniem nazwiska i imienia lub firmy (nazwy)oraz liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich.§ 3. Do zgłoszenia spółki oraz zmian składu osobowego zarządu dołączyć należyzłożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów członkówzarządu.Zgłoszenie spółki do rejestru następuje według ściśle wskazanych prawideł:wniosek o wpis podpisują wszyscy członkowie zarządu, zgłoszenie ma ściśleokreśloną treść i załączniki (z uwzględnieniem specyfiki spółki jednoosobowej).Sąd dokona wpisu w przypadku drobnych uchybień nienaruszających interesuspółki oraz interesu publicznego, a niemogących być usuniętymi bezponiesienia niewspółmiernie wysokich kosztów. Jeżeli zostanie zaś stwierdzonybrak usuwalny, którego nie sposób pojmować w kategorii wyżej wskazanego„drobnego uchybienia”, sąd wyznaczy termin na usunięcie braków pod rygoremodmowy dokonania wpisu. Termin ten jest „stosowny”, tzn. odpowiednido skali stwierdzonych braków, tak aby strona była w stanie je usunąć.Art. 168. [Zmiana danych rejestrowych]Wszelkie zmiany danych wymienionych w art. 166 § 1 i § 2 zarząd powinienzgłosić sądowi rejestrowemu w celu wpisania do rejestru lub ujawnienia w aktachrejestrowych.Aktualizacja danych z art. 166 § 1 i § 2 zwiększa bezpieczeństwo obrotu i macharakter porządkujący. Samo zgłoszenie danych winno nastąpić w ciągu86

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 169–1717 dni od dnia ich dokonania, a jeżeli prowadzi to jednocześnie do zmianyumowy – w ciągu sześciu miesięcy (art. 256 § 3 w związku z art. 169).Art. 169. [Brak zgłoszenia]Jeżeli zawiązanie spółki nie zostało zgłoszone do sądu rejestrowego w terminiesześciu miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki albo jeżeli postanowienie sąduodmawiające zarejestrowania stało się prawomocne, umowa spółki ulega rozwiązaniu.Art. 170. [Likwidacja spółki w organizacji]§ 1. Jeżeli spółki nie zgłoszono do sądu rejestrowego w terminie określonymw art. 169 albo postanowienie sądu odmawiające rejestracji stało się prawomocne,a spółka w organizacji nie jest w stanie dokonać niezwłocznie zwrotu wszystkichwniesionych wkładów lub pokryć w pełni wierzytelności osób trzecich, zarząddokona likwidacji. Jeżeli spółka w organizacji nie ma zarządu, zgromadzeniewspólników albo sąd rejestrowy ustanawia likwidatora albo likwidatorów.§ 2. Do likwidacji spółki w organizacji stosuje się odpowiednio przepisy dotyczącelikwidacji spółki.§ 3. Likwidatorzy ogłoszą jednokrotnie o otwarciu likwidacji, wzywając wierzycielido zgłoszenia ich wierzytelności w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia.§ 4. Spółka w organizacji ulega rozwiązaniu z dniem zatwierdzenia przezzgromadzenie wspólników sprawozdania likwidacyjnego.§ 5. Sprawy rejestrowe związane z likwidacją spółki w organizacji należą dosądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę spółki.1. Jeżeli zawiązanie spółki nie zostało zgłoszone do sądu rejestrowego w terminiesześciu miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki albo jeżeli postanowieniesądu odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne, umowaspółki ulega rozwiązaniu. W takim przypadku należy spłacić zobowiązania(ewentualnie zabezpieczyć środki na ich spłatę), jeżeli doszło do ich zaciągnięciaw czasie działania spółki w organizacji oraz zwrócić wkłady (ich odpowiednieczęści), jeżeli pozostaną po rozliczeniu zobowiązań. Ostatniatransakcja/operacja kończy byt spółki w organizacji.2. Gdyby spółka z jakiegokolwiek powodu nie była w stanie zaspokoić zobowiązańlub zwrócić wkładów, należy przeprowadzić jej likwidację wedługzasad wynikających z odpowiednio stosowanych przepisów art. 270–290.Zob. komentarz do art. 270–290. Byt spółki w organizacji wieńczy zatwierdzenieprzez zgromadzenie wspólników sprawozdania likwidacyjnego.Art. 171. [Obowiązki wobec urzędu skarbowego]Po zarejestrowaniu spółki zarząd powinien, w terminie dwóch tygodni, złożyćwe właściwym urzędzie skarbowym poświadczony przez siebie odpis umowyspółki ze wskazaniem sądu, w którym spółka została zarejestrowana, oraz datyi numeru rejestracji.1. Właściwym urzędem skarbowym jest urząd skarbowy właściwy zewzględu na siedzibę spółki, w którym dokonuje ona rozliczeń podatko-87

Art. 172–173 Kodeks spółek handlowych cz. 1wych. Do urzędu należy zgłosić też każdą zmianę umowy (art. 256 § 3k.s.h.).2. Od obowiązku złożenia umowy wraz z określonymi danymi należy odróżnićwniosek o nadanie numeru identyfikacji podatkowej (NIP). W praktyce NIPczęsto zostanie przyznany już spółce w organizacji, która zgodnie z art. 14ust. ustawy o swobodzie działalności gospodarczej może podjąć działalnośćgospodarczą. Tryb nadawania NIP reguluje ustawa z dnia 13 października1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników(t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 269, poz. 2681 z późn. zm.), a zwłaszcza jej rozdział 2.Art. 172. [Usunięcie braków]§ 1. Jeżeli po zarejestrowaniu spółki zostały stwierdzone braki wynikłe z niedopełnieniaprzepisów prawa, sąd rejestrowy, z urzędu albo na wniosek osób mającychinteres prawny, wzywa spółkę do usunięcia braków i wyznacza w tym celuodpowiedni termin.§ 2. Jeżeli spółka nie uczyni zadość wezwaniu, o którym mowa w § 1, sąd rejestrowymoże nakładać grzywny według zasad określonych w przepisach o KrajowymRejestrze Sądowym.1. Przewidziane w tym przepisie tzw. postępowanie naprawcze pozwala usunąćbraki, jakich nie wyeliminowano w procedurze wpisywania spółki do rejestru.Chodzi tu o braki usuwalne, niemieszczące się w zakresie art. 21 § 1.Te ostatnie bowiem stanowią podstawę do rozwiązania spółki, a nie do nałożeniagrzywny. Podobnie nie powinno się nakładać grzywny za braki stanowiącedrobne uchybienia, o których mowa w art. 164 § 3. Drobne uchybieniabyły przecież ujawnione i nie stanowiły przeszkody dokonania wpisuspółki do rejestru m. in. z powodu niewspółmierności wysokich kosztówzwiązanych z ich usunięciem. Z tego też punktu widzenia nieracjonalne byłobynastępnie domaganie się ich usunięcia (gdy dalej niewspółmiernośćkosztów) pod rygorem grzywny.2. Grzywna jest nakładana zgodnie z art. 24 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym,który odwołuje się do przepisów k.p.c. o egzekucji świadczeń niepieniężnych.Grzywna wynosi nie więcej niż 1000 zł i może być ponawiana.Art. 173. [Forma oświadczenia woli]§ 1. W przypadku gdy wszystkie udziały spółki przysługują jedynemu wspólnikowialbo jedynemu wspólnikowi i spółce, oświadczenie woli takiego wspólnikaskładane spółce wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności, chyba żeustawa stanowi inaczej.§ 2. (uchylony).§ 3. (uchylony).1. Oświadczenia jedynego wspólnika występującego w spółce – także w sytuacjiwystępowania udziałów własnych – wobec spółki wymagają formy pisemnejpod rygorem nieważności. Należy przy tym zaznaczyć, że mowa tu oświadczeniachkierowanych do spółki jako adresata z pozycji zewnętrznego i oddzielnegopodmiotu, jakim jest wspólnik. Czasem ustawa wymaga formy szczególnej88

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 174innej i dalej idącej niż forma pisemna, np. formy aktu notarialnego. Formy tejnależy dochować pod rygorem skutków z art. 73 § 2 k.c. (np. umowa nabycianieruchomości zawierana między jedynym wspólnikiem a spółką, na którąskłada się m.in. oświadczenie woli wspólnika wobec spółki).2. W żadnym razie wymóg zachowania formy z § 1 nie odnosi się do uchwałjedynego wspólnika, albowiem wpisują się one w kategorię oświadczeńskładanych w spółce, a nie wobec spółki.3. Przepisy § 2 i § 3, które w określonych przypadkach wymagały odpowiednio:formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym (gdy przekroczonyzakres zwykłych czynności) i aktu notarialnego (gdy odrębne przepisy zostałyuchylone na mocy ustawy z dnia 23 października 2008 r. o zmianie ustawy– Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 217, poz. 1381). Uzasadnieniem takiegoposunięcia było wskazanie, że wymóg pisemny pod rygorem nieważnościz § 1 jest wystarczający i nie ma sensu, także w świetle prawa wspólnotowego,czynić w tym przedmiocie dalej idących obostrzeń 23 .Rozdział 2. Prawa i obowiązki wspólnikówArt. 174. [Zakres praw i obowiązków]§ 1. Jeżeli ustawa lub umowa spółki nie stanowi inaczej, wspólnicy mają równeprawa i obowiązki w spółce.§ 2. Jeżeli umowa spółki przewiduje udziały o szczególnych uprawnieniach,uprawnienia te powinny być w umowie określone (udziały uprzywilejowane).§ 3. Uprzywilejowanie może dotyczyć w szczególności prawa głosu, prawa dodywidendy lub sposobu uczestniczenia w podziale majątku w przypadku likwidacjispółki. Uprzywilejowanie w zakresie prawa głosu może dotyczyć tylko udziałówo równej wartości nominalnej.§ 4. Uprzywilejowanie dotyczące prawa głosu nie może przyznawać uprawnionemuwięcej niż trzy głosy na jeden udział. Uprzywilejowanie dotyczące dywidendynie może naruszać przepisów art. 196.§ 5. Umowa spółki może uzależnić przyznanie szczególnych uprawnień odspełnienia dodatkowych świadczeń na rzecz spółki, upływu terminu lub ziszczeniasię warunku.§ 6. Na udziały lub prawa do zysku w spółce nie mogą być wystawiane dokumentyna okaziciela, jak również dokumenty imienne lub na zlecenie.1. Zasadą jest, że każdy wspólnik w spółce ma takie same prawa i obowiązki,których zakres jest różnicowany ze względu na liczbę posiadanych udziałów.Umowa spółki może jednakże wprowadzać kategorię udziałów uprzywilejowanych,z którymi związane są szczególne uprawnienia. Ustawodawcawskazuje przykłady takich uprawnień, wyróżniając:a) uprzywilejowanie co do głosu (maksymalnie trzy z jednego udziału),b) uprzywilejowanie co do udziału w dywidendzie (maksymalnie 150%,możliwe pierwszeństwo w zaspokojeniu),c) uprzywilejowanie co do sposobu uczestniczenia w podziale majątkuw przypadku likwidacji spółki (większa część w tym podziale niż wynikającaze stosunku udziałów).89

Art. 175 Kodeks spółek handlowych cz. 1Katalog uprawnień nie jest zamknięty i wspólnicy mogą wyróżniać także inneuprzywilejowania, np. w zakresie prawa do powołania (członka) zarząduczy (członka) rady nadzorczej. Trzeba zwrócić uwagę na to, że szczególneuprawnienia są tu związane z udziałami, a nie z osobą wspólnika (zob.komentarz do art. 159). Tym samym w przypadku ich zbycia, uprawnieniabędą realizowane przez nabywcę udziałów.2. Przyznanie szczególnych uprawnień może zostać sprzężone z:a) koniecznością spełnienia dodatkowego świadczenia na rzecz spółki;b) upływem terminu – a zatem zdarzenia przyszłego i pewnego, z któregonadejściem aktualizuje się prawo do skorzystania z uprawnień;c) warunkiem, czyli zdarzeniem przyszłym i niepewnym, które musi się ziścić,aby mogła być mowa o udziałach uprzywilejowanych (do tego czasuudziały zachowują „zwykły” charakter).3. Niezależnie od regulacji umownych, szczególne uprawnienia w określonychspółkach zachowuje też Skarb Państwa. O odrębnościach w pojmowaniu jegostatusu wspólnika traktuje ustawa z dnia 3 czerwca 2005 r. o szczególnychuprawnieniach Skarbu Państwa oraz ich wykonywaniu w spółkach kapitałowycho istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwapublicznego (Dz.U. nr 132, poz. 1108 z późn. zm.).4. Zakaz z § 6 jest kategoryczny. Wystawione wbrew niemu dokumenty niemają wobec spółki żadnej doniosłości prawnej.Art. 175. [Wartość aportu]§ 1. Jeżeli wartość wkładów niepieniężnych została znacznie zawyżona w stosunkudo ich wartości zbywczej w dniu zawarcia umowy spółki, wspólnik, którywniósł taki wkład, oraz członkowie zarządu, którzy, wiedząc o tym, zgłosili spółkędo rejestru, obowiązani są solidarnie wyrównać spółce brakującą wartość.§ 2. Od obowiązku określonego w § 1 wspólnik oraz członkowie zarządu niemogą być zwolnieni.1. O wnoszeniu wkładu niepieniężnego – zob. komentarz do art. 158.2. „Znaczne zawyżenie” należy pojmować zarówno na płaszczyźnie obiektywnychwskaźników, jak i według kryterium subiektywnego w odniesieniu dokonkretnej spółki. W tym pierwszym przypadku do zawyżenia dojdzie, jeżeliróżnica stanowi obiektywnie wysoką wartość. W tym drugim przypadkuo zawyżeniu jest z kolei mowa, jeżeli różnica jest odczuwalna podług występującychw spółce: kapitału zakładowego, majątku, skali realizowanychtransakcji, intensywności prowadzonej działalności etc.3. Odniesienie obowiązku wyrównania „brakującej wartości” do istoty wkładuniepieniężnego – już przecież dokonanego – prowadzi do wniosku, żew istocie chodzi tu o świadczenie pieniężne, a nie aport „uzupełniający”.4. Do wyrównania brakującej wartości zobowiązani są: wspólnik dokonującyuprzednio podważonego (co do wartości) wkładu oraz członkowie zarządu,którzy wiedzieli o zawyżeniu wartości wkładu, a mimo to zgłosili spółkędo rejestru.5. Zakaz zwolnienia z obowiązku, o jakim mowa w § 2, jest pomyślany w interesiepotencjalnych wierzycieli, jak i samej spółki. Uzupełniony ma być bo-90

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 176–177wiem substrat majątkowy, który z jednej strony zwiększa szanse ewentualnejegzekucji, a z drugiej strony może być wykorzystany przez spółkę w jejdziałalności. Stosując wykładnię logiczną, niedopuszczalne jest równieżograniczenie odpowiedzialności obowiązanych osób.Art. 176. [Powtarzające się świadczenia niepieniężne]§ 1. Jeżeli wspólnik ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeńniepieniężnych, w umowie spółki należy oznaczyć rodzaj i zakres takich świadczeń.§ 2. Wynagrodzenie wspólnika za takie świadczenia na rzecz spółki jest wypłacaneprzez spółkę także w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe nie wykazujezysku. Wynagrodzenie to nie może przewyższać cen lub stawek przyjętychw obrocie.§ 3. W przypadku określonym w § 1 zbycie udziału, jego części lub ułamkowejczęści udziału, bądź obciążenie udziału, może nastąpić jedynie za zgodąspółki, o której mowa w art. 182, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.1. Z § 1 wynika, że na danego wspólnika mogą zostać nałożone umową spółkiszczególne obowiązki – powtarzające się świadczenia niepieniężne. Literalnawykładnia tej regulacji uzasadnia przy tym wniosek, że te szczególneobowiązki związane są z osobą wspólnika, a nie z jego udziałami. Pojmowanietej regulacji nie może jednak abstrahować od przepisu § 3, z któregomożna wysnuć dwa odmienne wnioski:a) szczególne obowiązki są związane z udziałem, a nie z osobą wspólnika;b) z uwagi na fakt, że szczególne obowiązki są związane z osobą wspólnika,a nie z jego udziałami, spółka winna zachować instrument pozwalającywpływać na proces pozbywania się przez niego udziałów, jak i ichobciążania. Ostateczne wyzbycie się wszystkich udziałów (także wskutekuprzedniego obciążenia) spowoduje bowiem utratę przez niego statusuwspólnika w spółce, przez co wygaśnie obowiązek do powtarzającychsię świadczeń niepieniężnych – nabywca udziałów od tego obowiązkubędzie przecież wolny. Obowiązek uzyskania zgody spółki w trybieart. 182 może jednak zostać wyłączny na mocy umowy.Ten drugi punkt widzenia ma więcej walorów funkcjonalnych, do tego korespondujez regulacją § 1.2. W zamian za powtarzające się świadczenia niepieniężne wspólnikowi należysię wynagrodzenie nieprzewyższające cen lub stawek przyjętych w obrocie.Obowiązek jego wypłaty aktualizuje się także w przypadku, gdy sprawozdaniefinansowe nie wykazuje zysku. Ta ostatnia okoliczność uzasadniaw konsekwencji wniosek, że za niedopuszczalne należy uznać zobowiązaniewspólnika do nieodpłatnych powtarzających się świadczeń niepieniężnych.Art. 177. [Dopłaty]§ 1. Umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicachliczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziału.§ 2. Dopłaty powinny być nakładane i uiszczane przez wspólników równomierniew stosunku do ich udziałów.91

Art. 178–181 Kodeks spółek handlowych cz. 1Art. 178. [Wysokość i terminy dopłat]§ 1. Wysokość i terminy dopłat oznaczane są w miarę potrzeby uchwałąwspólników. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, do dopłat tych stosuje sięprzepisy § 2 oraz art. 179.§ 2. Jeżeli wspólnik nie uiścił dopłaty w określonym terminie, obowiązany jestdo zapłaty odsetek ustawowych; spółka może również żądać naprawienia szkodywynikłej ze zwłoki.Art. 179. [Zwrot dopłat]§ 1. Dopłaty mogą być zwracane wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokryciestraty wykazanej w sprawozdaniu finansowym.§ 2. Zwrot dopłat może nastąpić po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia o zamierzonymzwrocie w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki.§ 3. Zwrot powinien być dokonany równomiernie wszystkim wspólnikom.§ 4. Zwróconych dopłat nie uwzględnia się przy żądaniu nowych dopłat.1. Dopłaty to świadczenia o charakterze pieniężnym, jakie mogą zostać nałożonena wspólników. W ten sposób spółka władna jest pozyskać środki pieniężne,które może przeznaczyć na określony cel (pokrycie straty, sfinansowanieinwestycji). Co istotne, pozyskanie tych środków obywa się bez zaciąganiaprzez spółkę zobowiązań, same zaś dopłaty mogą, ale nie muszą byćzwracane. Ich zwrot jest zaś niedopuszczalny, jeżeli mają pokryć stratę wykazanąw sprawozdaniu finansowym.2. Możliwość żądania dopłat musi być przewidziana wprost w umowiespółki, a ich wysokość i terminy każdorazowo doprecyzowuje doraźnauchwała wspólników. Wskazać przy tym trzeba, że wysokość dopłatustalana jest z uwzględnieniem ilości posiadanych udziałów, z koleiprzekroczenie ustalonego terminu uzasadnia możliwość naliczaniaprzez spółkę odsetek, a także żądanie naprawienia szkody, gdyby takapowstała wskutek zwłoki. W dalszej kolejności, przeciwko niesubordynowanemuwspólnikowi przysługuje spółce prawo wniesienia pozwuo zapłatę.3. W uchwale SN z 12 stycznia 2010 r. (sygn. akt III CZP 117/09, Biul. SNz 2010 r. nr 1, poz. 9) skonstatowano, że wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąmoże potrącić swoją wierzytelność wobec spółki z wierzytelnościspółki względem wspólnika z tytułu dopłat.Art. 180. [Forma zbycia udziału]Zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawieniepowinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.Art. 181. [Zbycie części udziału]§ 1. Jeżeli według umowy spółki wspólnik może mieć tylko jeden udział, umowaspółki może dopuścić zbycie części udziału.§ 2. W wyniku podziału nie mogą powstać udziały niższe niż 50 złotych.92

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 182–183Art. 182. [Zgoda spółki]§ 1. Zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienieudziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć.§ 2. Jeżeli zbycie uzależnione jest od zgody spółki, stosuje się przepisy § 3–5,chyba że umowa spółki stanowi inaczej.§ 3. Zgody udziela zarząd w formie pisemnej. W przypadku gdy zgody odmówiono,sąd rejestrowy może pozwolić na zbycie, jeżeli istnieją ważne powody.§ 4. W przypadku, o którym mowa w § 3, spółka może w terminie wyznaczonymprzez sąd rejestrowy przedstawić innego nabywcę. W razie braku porozumieniacenę nabycia i termin jej zapłaty ustala sąd rejestrowy na wniosek wspólnikalub spółki, po zasięgnięciu, w miarę potrzeby, opinii biegłego.§ 5. Jeżeli wskazana przez spółkę osoba nie uiściła ceny nabycia w wyznaczonymterminie, wspólnik może rozporządzać swobodnie swoim udziałem, jegoczęścią lub ułamkową częścią udziału, chyba że nie przyjął oferowanej zapłaty.1. Zasadą jest, że zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziałuoraz zastawienie udziału jest dopuszczalne. Umowa w tym zakresie wymagajedynie zachowania formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.2. Niemniej zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienieudziału może być w umowie spółki uzależnione od zgody spółkilub w inny sposób ograniczone. W ten sposób wspólnicy mogą wprowadzićmechanizmy, za pośrednictwem których zostanie zachowany wpływna to, kto ma być wspólnikiem w spółce. Uwaga ta nabiera znaczeniazwłaszcza w przypadku, gdy liczba wspólników w spółce nie jest duża,a ich skład osobowy oraz wynikający z tego parytet udziałów są wartościamisamymi w sobie, stanowiącymi o zgodności wspólników i zdolnościspółki do skutecznego działania.3. Regulacja art. 182 § 3–5 ma charakter dyspozytywny, co oznacza, żew umowie spółki mogą zostać przyjęte inne rozwiązania co do trybu i zasadudzielania przez nią zgody na zbycie lub zastawienie udziału.4. „Inny sposób ograniczenia” zależy od woli umawiających się wspólników,niemniej pamiętać należy, że ograniczenie nie może prowadzić do wyłączeniamożliwości zbycia czy zastawienia. W praktyce – w przypadku zbywaniaudziałów – „inny sposób ograniczenia” sprowadza się często do zastrzeżeniaprawa pierwszeństwa nabycia udziałów na rzecz dotychczasowychwspólników.Art. 183. [Pozycja prawna spadkobierców]§ 1. Umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki spadkobiercówna miejsce zmarłego wspólnika. W tym przypadku umowa spółki powinnaokreślać warunki spłaty spadkobierców niewstępujących do spółki, pod rygorembezskuteczności ograniczenia lub wyłączenia.§ 2. Umowa spółki może wyłączyć lub w określony sposób ograniczyć podziałudziałów między spadkobierców w przypadku, gdy zmarły wspólnik miał więcejniż jeden udział.93

Art. 183 1 Kodeks spółek handlowych cz. 1§ 3. Jeżeli według umowy spółki wspólnik mógł mieć tylko jeden udział,udział ten może być podzielony między spadkobierców, chyba że umowa spółkiwyłącza lub ogranicza w określony sposób podział tego udziału między spadkobierców.Wskutek podziału nie mogą powstać udziały niższe niż 50 złotych.1. Wstąpienie spadkobierców po zmarłym wspólniku zależne jest od treściumowy spółki. Wspólnicy mogą bowiem wyłączyć możliwość takiego wstąpienia,kierując się choćby wolą nieposzerzania swojego składu o nowe osoby(zob. teza 2 do art. 180–181). Umowa spółki może także ograniczyćwstąpienie spadkobierców po zmarłym wspólniku, np. zawężając ich krągdo osób spełniających określone kryteria.2. Umowne wyłączenie lub ograniczenie prawa wstąpienia spadkobierców pozmarłym wspólniku jest wobec nich skuteczne, jeżeli jednocześnie w umowiezostaną określone warunki spłaty spadkobierców niewstępujących dospółki. W postanowieniu SN z 17 maja 2007 r. (sygn. akt III CZP 45/07, niepublikowane)stwierdzono, że braki postanowienia umowy spółki w przedmiocieograniczenia wstąpienia do spółki spadkobierców na miejsce zmarłegowspólnika, brak określenia zasad ustanowionych ograniczeń, brak jakichkolwiekkryteriów w tym zakresie, nie są ustawowymi przesłankamiprzesądzającymi w art. 183 § 1 k.s.h. o bezskuteczności tego ograniczeniazastrzeżonego w umowie spółki. Przepis ten wyraźnie bowiem wiąże skutecznośćomawianego ograniczenia zastrzeżonego w umowie spółki z określeniemw niej warunków spłaty spadkobierców niewstępujących do spółki.3. Umowa spółki może też wyłączyć lub w określony sposób ograniczyć podziałudziałów między spadkobierców w przypadku, gdy zmarły wspólnikmiał więcej niż jeden udział. Dotyczy to zatem sytuacji, gdy spadkobiercyzachowali prawo wstąpienia po zmarłym wspólniku. Wyłączenie możliwościpodziału udziałów powoduje, że wszyscy spadkobiercy stają się ichwspółwłaścicielami. W przypadku natomiast ograniczenia podziału udziałówwszystko zależy od tego, na czym dane ograniczenie umowne polega.4. Podobnie umowa spółki może wyłączyć lub ograniczyć w określony sposóbpodział udziału między spadkobierców, jeżeli według umowy spółki wspólnikmógł mieć tylko jeden udział. Brak regulacji umownej w tym zakresie, przyjednoczesnym założeniu, że spadkobiercy nie zostali wyłączeni od wstąpieniapo zmarłym wspólniku na podstawie § 1, oznacza możliwość podziału udziału.Wskutek podziału nie mogą powstać udziały nominalnie niższe niż 50 zł.Art. 183 1 . [Pozycja prawna współmałżonków]Umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki współmałżonkawspólnika w przypadku, gdy udział lub udziały są objęte wspólnością majątkowąmałżeńską.Przepis ten został dodany na mocy ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o zmianieustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw(Dz.U. nr 29, poz. 276 z późn. zm.). W intencji ustawodawcy jego dodanie maułatwić rozwiązanie niektórych problemów wynikających z niedostosowaniaprawa rodzinnego do prawa spółek 24 .94

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 184–185Art. 184. [Wspólny przedstawiciel]§ 1. Współuprawnieni z udziału lub udziałów wykonują swoje prawa w spółceprzez wspólnego przedstawiciela; za świadczenia związane z udziałem odpowiadająsolidarnie.§ 2. Jeżeli współuprawnieni nie wskazali wspólnego przedstawiciela, oświadczeniaspółki mogą być dokonywane wobec któregokolwiek z nich.1. Współuprawnieni z udziału lub udziałów wykonują swoje prawa przezwspólnego przedstawiciela. Może nim być jeden ze współuprawnionych,jak i osoba trzecia. Brak wskazania wspólnego przedstawiciela powodujesytuację, w której prawa z udziału pozostają w zawieszeniu i nie mogąbyć wykonywane. Współuprawniony nie może zatem wykonywać prawagłosu, zaskarżać uchwał podjętych przez organy spółki, wykonywać czynnościkontrolnych, dywidenda jest zaś wypłacana do depozytu sądowegoetc. (zob. wyrok SN z 4 stycznia 2007 r. sygn. akt III CSK 238/07, niepublikowany).2. Za świadczenia związane z udziałem w spółce współuprawnieni odpowiadająsolidarnie. O odpowiedzialności solidarnej – zob. teza 4 do art. 10 k.s.h.Art. 185. [Nabywca udziału]§ 1. Jeżeli w drodze egzekucji ma nastąpić sprzedaż udziału, którego zbycieumowa spółki uzależnia od zgody spółki lub w inny sposób ogranicza, spółka maprawo przedstawić osobę, która nabędzie udział za cenę, jaką określi sąd rejestrowypo zasięgnięciu, w miarę potrzeby, opinii biegłego.§ 2. W przypadku, o którym mowa w § 1, spółka powinna, w terminie dwóchtygodni od dnia zawiadomienia jej przez sąd rejestrowy o zarządzeniu sprzedaży,zgłosić wniosek o przeprowadzenie w tym trybie wyceny udziału.§ 3. Jeżeli w terminie określonym w § 2 spółka nie wystąpi z wnioskiem o przeprowadzeniewyceny udziału albo jeżeli w terminie dwóch tygodni od dnia zawiadomieniaspółki o ustaleniu ceny nabycia osoba wskazana przez spółkę niewpłaci komornikowi sądowemu ustalonej ceny, udziały będą sprzedane w trybieprzewidzianym w przepisach egzekucyjnych.§ 4. Przepisy § 1–3 stosuje się odpowiednio do zbycia części udziału lub ułamkowejczęści udziału.1. Udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością może zostać zajętyprzez komornika w ramach egzekucji z innych praw majątkowych, prowadzonejprzeciwko wspólnikowi w spółce jako dłużnikowi osoby trzeciej– wierzyciela. Zajmując udział wspólnika, komornik powiadomi o tym zajęciuspółkę oraz zgłosi ten fakt sądowi rejestrowemu (art. 911 3 k.p.c.). Tenostatni bada zgłoszenie w zakresie obejmującym zgodność danych w nimzawartych z treścią wpisów w rejestrze, tj. czy zawiadomienie komornikao zajęciu udziałów wspólnika dotyczy takiego wspólnika, który jest ujawnionyw rejestrze jako wspólnik danej spółki. Następnie orzeka albo o włączeniudokumentu zawierającego to zawiadomienie do akt rejestrowych alboo odmowie jego włączenia. Orzeczenie zapada w formie postanowienia,od którego przysługuje apelacja (zob. uchwała SN z 8 marca 2007 r.95

Art. 186–187 Kodeks spółek handlowych cz. 1sygn. akt III CZP 7/07, OSNC z 2008 r. nr 1, poz. 8 oraz z 22 marca 2007 r.sygn. akt III CZP 8/07, OSNC z 2008 r. nr 2, poz. 21).2. Zajęty udział (jego część, ułamkowa część udziału) może zostać zbytyw drodze egzekucji. Jeżeli jednak zbycie udziałów jest w danej spółce uzależnioneod zgody spółki lub w inny sposób ograniczony na podstawieart. 182 § 1, spółka jest władna przedstawić osobę nabywcy tychże udziałów.W ten sposób spółka może zachować wpływ na skład osobowy wspólników.Jednocześnie interes wierzyciela zabezpieczy ściśle określona proceduraustalenia ceny za zbywane udziały, jak i możliwość dokonania sprzedażywedług przepisów egzekucyjnych. Ta ostatnia okoliczność ziści się,jeżeli w terminie dwóch tygodni od dnia zawiadomienia spółki przez sąd rejestrowyo zarządzeniu sprzedaży, nie zgłosi ona wniosku o przeprowadzeniewyceny udziału przez sąd rejestrowy albo jeżeli w terminie dwóch tygodniod dnia zawiadomienia spółki o ustaleniu ceny nabycia, osoba przez niąwskazana nie wpłaci komornikowi sądowemu ustalonej ceny.3. W uchwale SN z 14 września 2005 r. (sygn. akt III CZP 57/05, OSNCz 2006 r. nr 7–8, poz. 116) stwierdzono, że z mocy egzekucyjnego zajęciaudziałów dłużnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wierzycielnie może wykonywać uprawnień do uczestnictwa w zgromadzeniu wspólnikówi do głosowania nad uchwałami podejmowanymi przez wspólników.Art. 186. [Odpowiedzialność nabywcy udziału]§ 1. W przypadku zbycia udziału lub jego części nabywca odpowiada wobecspółki solidarnie ze zbywcą za niespełnione świadczenia należne spółce ze zbytegoudziału lub zbytej części udziału. Przepis ten stosuje się również do zbyciaułamkowej części udziału.§ 2. Roszczenia spółki do zbywcy z tytułu świadczeń określonych w § 1przedawniają się z upływem trzech lat od dnia, w którym zgłoszono spółce zbycieudziału, jego części lub ułamkowej części udziału.1. Regulacja odnosi się do świadczeń związanych z udziałem (częścią udziału,ułamkowej części udziału), od czego należy odróżnić świadczenia właściweosobie danego wspólnika (zob. komentarz do art. 176). Świadczenia mogąbyć zarówno pieniężne (np. dopłaty), jak i niepieniężne (np. dokonanie narzecz spółki określonych prac).2. Regulacja § 2 i wynikający z niej termin przedawnienia odnosi się jedyniedo roszczenia w relacji spółka – zbywca. Oznacza to, że roszczenie spółkiwobec nabywcy przedawnia się według zasad ogólnych z art. 118 k.c.Art. 187. [Zawiadomienie spółki]§ 1. O przejściu udziału, jego części lub ułamkowej części udziału na inną osobęoraz o ustanowieniu zastawu lub użytkowania udziału zainteresowani zawiadamiająspółkę, przedstawiając dowód przejścia bądź ustanowienia zastawu lubużytkowania. Przejście udziału, jego części lub ułamkowej części udziału orazustanowienie zastawu lub użytkowania jest skuteczne wobec spółki od chwili, gdyspółka otrzyma od jednego z zainteresowanych zawiadomienie o tym wraz z dowodemdokonania czynności.96

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 188§ 2. Umowa spółki może przewidywać, że zastawnik lub użytkownik udziałumoże wykonywać prawo głosu.Do czasu zawiadomienia spółki i doręczenia jej dowodu, przejście udziału, jegoczęści lub ułamkowej części udziału, ustanowienie zastawu lub użytkowanianie wywołują wobec niej skutku. Należy rozumieć przez to stan, jak gdybydo dokonania tych czynności nie doszło, np. jako wspólnik wobec spółkiw dalszym ciągu jest traktowany zbywca udziałów, a nie ich nabywca, czy żedany udział nie jest zastawiony, przez co zastawnik nie ma prawa głosu (przyzałożeniu, że umowa zastrzega takie uprawnienia zastawników w myśl § 2).Art. 188. [Księga udziałów]§ 1. Zarząd jest obowiązany prowadzić księgę udziałów, do której należy wpisywaćnazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę każdego wspólnika, adres,liczbę i wartość nominalną jego udziałów oraz ustanowienie zastawu lub użytkowaniai wykonywanie prawa głosu przez zastawnika lub użytkownika, a takżewszelkie zmiany dotyczące osób wspólników i przysługujących im udziałów.§ 2. Każdy wspólnik może przeglądać księgę udziałów.§ 3. Po każdym wpisaniu zmiany zarząd składa sądowi rejestrowemu podpisanąprzez wszystkich członków zarządu nową listę wspólników z wymienieniemliczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich oraz wzmianką o ustanowieniuzastawu lub użytkowania udziału.1. Księga udziałów ma walor porządkowy. Nie stanowi jednak o statusie danychosób jako wspólników, nie przesądza o ilości i wartości posiadanychudziałów, czy o ustanowieniu zastawu lub użytkowania i możliwości wykonywaniaprawa głosu przez zastawnika lub użytkownika. Dokonywanew niej wpisy mają charakter jedynie deklaratoryjny i w żadnym wypadkunie należy z nimi łączyć doniosłości prawnej 25 .2. Księgę udziałów ma prawo przeglądać każdy wspólnik. Prawa tego nie możnauchylić. Ścisła wykładnia § 2 prowadzi do wniosku, że prawa takiego sąpozbawione osoby spoza kręgu wspólników. Istota księgi udziałów orazwzględy funkcjonalne uzasadniają jednak wniosek, że krąg osób mogącychprzeglądać tę księgę jest szerszy. Bezsprzecznie wgląd do niej zachowajączłonkowie zarządu, który ją przecież prowadzi, oraz członkowie rady nadzorczej,co dyktują istota i zadania tego organu. Problematyczna jest sytuacjazastawnika i użytkownika. Z jednej strony w księdze jest mowa o ustanowieniuzastawu lub użytkowania i wykonywaniu prawa głosu przez zastawnikalub użytkownika. Z tej perspektywy zasadne byłoby uznanie, żeosoby te winny zachować prawo wglądu do księgi, której wpisy dotyczą ichbezpośrednio. Tym bardziej że w okolicznościach art. 187 § 2 zachowują oniprawo wykonywania prawa głosu z udziału, a zatem zachowują oni określonywpływ na bieg spraw w spółce. Z drugiej strony należy zauważyć, że zastawniki użytkownik to osoby trzecie, księga udziałów ma zaś charakter absolutniewewnętrzny. Nie ma zatem potrzeby ujawniania jej danych osobomz zewnątrz, których ewentualne prawa wynikają z odrębnego stosunku z danymwspólnikiem, i które istnieją niezależnie od treści księgi udziałów.97

Art. 189–191 Kodeks spółek handlowych cz. 13. W związku z § 3, w wyroku NSA z 23 września 2009 r. (sygn. akt II FSK630/08, niepublikowany) wskazano, że przepis ten nie nakłada na zarządobowiązku udokumentowania zmiany, np. przez złożenie umowy zbycia.Niezłożenie zatem takich dokumentów nie stanowi o niezgodnych z prawembrakach w postępowaniu, których stwierdzenie zobowiązywałoby sądrejestrowy do ich usunięcia. Stąd też sąd rejestrowy, dokonując wpisu do rejestruprzedsiębiorców, nie ma obowiązku badania ważności umów zbyciaudziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.Art. 189. [Zwrot wkładów]§ 1. W czasie trwania spółki nie wolno zwracać wspólnikom wniesionych wkładówtak w całości, jak i w części, chyba że przepisy niniejszego działu stanowiąinaczej.§ 2. Wspólnicy nie mogą otrzymywać z jakiegokolwiek tytułu wypłat z majątkuspółki potrzebnego do pełnego pokrycia kapitału zakładowego.1. Zakaz zwrotu wspólnikom wniesionych wkładów (pieniężnych jak i niepieniężnych)w całości, jak i części, oraz zakaz wypłat na ich rzecz z majątkupotrzebnego do pełnego pokrycia kapitału zakładowego pozwala zachowaćsubstancję majątkową spółki co najmniej na poziomie kapitału zakładowego.Jest to zatem korzystne dla samej spółki, jak i jej ewentualnych wierzycieli.2. Przypadki możliwego zwrotu w czasie trwania spółki całości, jak i częściwkładów muszą wynikać wprost z k.s.h., np. w razie umorzenia udziałów.Art. 190. [Odsetki]Wspólnikowi nie wolno pobierać odsetek od wniesionych wkładów, jak równieżod przysługujących mu udziałów.Zakaz pobierania odsetek od wniesionych wkładów, jak i od przysługującychudziałów jest logiczny, jeśli zważyć istotę wkładów oraz udziałów. Te pierwszeprzechodzą przecież na własność spółki, zwiększając jej majątek. Te drugie stanowiąz kolei o uczestnictwie w spółce, z czym związane są określone prawai obowiązki. Naliczanie odsetek od nich pozbawione byłoby zatem zasadności.Art. 191. [Udział w zysku]§ 1. Wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdaniafinansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników,z uwzględnieniem przepisu art. 195 § 1.§ 2. Umowa spółki może przewidywać inny sposób podziału zysku,z uwzględnieniem przepisów art. 192–197.§ 3. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikomdzieli się w stosunku do udziałów.Wypracowany przez spółkę w danym roku zysk, stwierdzony rocznym sprawozdaniemfinansowym, może zostać przeznaczony do podziału międzywspólników (dywidenda). W takim przypadku aktualizuje się prawo danego98

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 192–193wspólnika do otrzymania zysku w określonej części. W braku szczególnych regulacjiumownych zysk należny danemu wspólnikowi oblicza się przyuwzględnieniu liczby i wartości posiadanych przez niego udziałów.Art. 192. [Kwota do podziału]Kwota przeznaczona do podziału między wspólników nie może przekraczaćzysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłychoraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowegoi rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwotę tę należy pomniejszyćo niepokryte straty, udziały własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawąlub umową spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy nakapitały zapasowy lub rezerwowe.Przedmiotową regulację najlepiej pojąć, jeżeli sprowadzi się ją do matematycznegoujęcia:kwota przeznaczona do podziału między wspólników

Art. 194–197 Kodeks spółek handlowych cz. 1do podziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, daty wypłaty zysku,niezależnie na jak odległy dzień została ona wskazana, za dzień wymagalnościroszczenia o wypłatę dywidendy należy uznać tę właśnie datę,a nie dzień podjęcia uchwały. Pozostawienie zysku w spółce do tej daty nierodzi roszczeń cywilnoprawnych wspólników. Poza tym ustalony przezzgromadzenie wspólników termin wypłaty dywidendy może zostać zmieniony26 . Niewskazanie terminu wypłaty dywidendy przez zgromadzeniewspólników aktualizuje obowiązek zarządu w tym przedmiocie.Art. 194. [Zaliczka na poczet dywidendy]Umowa spółki może upoważniać zarząd do wypłaty wspólnikom zaliczki napoczet przewidywanej dywidendy za rok obrotowy, jeżeli spółka posiada środkiwystarczające na wypłatę.Art. 195. [Warunki wypłaty zaliczki]§ 1. Spółka może wypłacić zaliczkę na poczet przewidywanej dywidendy, jeżelijej zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy wykazujezysk. Zaliczka może stanowić najwyżej połowę zysku osiągniętego od końca poprzedniegoroku obrotowego, powiększonego o kapitały rezerwowe utworzonez zysku, którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd, oraz pomniejszonegoo niepokryte straty i udziały własne.§ 2. Do zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy nie stosuje się przepisu art. 197.Na poczet dywidendy może zostać wypłacona zaliczka. O takiej ewentualnejmożliwości przesądza jednak umowa spółki, do tego sprawozdanie finansoweza poprzedni rok musi wykazać zysk, a wysokość zaliczki nie może przekraczaćokreślonego pułapu (art. 195 § 1 zd. drugie).Art. 196. [Udział uprzywilejowany]Na udział uprzywilejowany w zakresie dywidendy można przyznać uprawnionemudywidendę, która przewyższa nie więcej niż o połowę dywidendę przysługującąudziałom nieuprzywilejowanym (dywidenda uprzywilejowana). Udziałyuprzywilejowane w zakresie dywidendy nie korzystają z pierwszeństwa zaspokojeniaprzed pozostałymi udziałami, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.Art. 197. [Dywidenda uprzywilejowana]Jeżeli umowa spółki przyznaje prawo do dywidendy uprzywilejowanej niewypłaconejw latach poprzednich, powinna określać najwyższą liczbę lat, za któredywidenda może być wypłacona z zysku w następnych latach; okres ten nie możeprzekraczać pięciu lat.1. O udziałach uprzywilejowanych – zob. komentarz do art. 174.2. Uprzywilejowanie udziału może nastąpić także w zakresie dywidendy. Niemniejustawodawca zastrzega, że dywidenda z udziału uprzywilejowanego(dywidenda uprzywilejowana) nie może przekraczać 150% dywidendy wynikającejz udziału nieuprzywilejowanego („zwykłego”). Zasadą jest, żeudziały uprzywilejowane w zakresie dywidendy nie korzystają z pierwszeń-100

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 198stwa zaspokojenia przed pozostałymi udziałami, niemniej umowa spółkimoże stanowić inaczej.3. Umowa spółki może przyznawać prawo do dywidendy uprzywilejowanejniewypłaconej w latach poprzednich. Obejmuje ona maksymalnie okres5 lat wstecz i jest wypłacana z zysku w następnych latach.Art. 198. [Zwrot wypłaty]§ 1. Wspólnik, który wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowyspółki otrzymał wypłatę (odbiorca), obowiązany jest do jej zwrotu. Członkowieorganów spółki, którzy ponoszą odpowiedzialność za taką wypłatę, odpowiadająza jej zwrot spółce solidarnie z odbiorcą.§ 2. Jeżeli zwrotu wypłaty nie można uzyskać od odbiorcy, jak również odosób odpowiedzialnych za wypłatę, za ubytek w majątku spółki, który jest wymaganydo pełnego pokrycia kapitału zakładowego, odpowiadają wspólnicy w stosunkudo swoich udziałów. Kwoty, których nie można ściągnąć od poszczególnychwspólników, rozdziela się między pozostałych wspólników w stosunku doudziałów.§ 3. Zobowiązani nie mogą być zwolnieni od odpowiedzialności, o której mowaw§ 1i§ 2.§ 4. Roszczenia, o których mowa w § 1 i § 2, przedawniają się z upływemtrzech lat, licząc od dnia wypłaty, z wyjątkiem roszczeń wobec odbiorcy, którywiedział o bezprawności otrzymanej wypłaty.1. Nienależne wypłaty pojmować trzeba jako pozbawione podstaw prawnychprzesunięcia majątkowe w relacji spółka – wspólnik. Z tego też powodunależy je zwrócić. W pierwszym rzędzie zobowiązani są do tego wspólnicy– odbiorcy tej wypłaty solidarnie z członkami zarządu ponoszącymiodpowiedzialność za taką wypłatę. Osoby te są obowiązane do zwrotu całejnienależnej wypłaty. Jeżeli od podmiotów tych, czyli zarówno od odbiorców,jak i członków zarządu odpowiedzialnych za wypłatę, nie możnauzyskać zwrotu tej wypłaty, aktualizuje się odpowiedzialność wszystkichwspólników. Jest ona przy tym ograniczona do obowiązku wyrównaniaubytku w majątku spółki do pełnego pokrycia kapitału zakładowego.Oznacza to zatem, że jeżeli wypłata nie doprowadziła do ubytku majątkuponiżej poziomu pokrycia kapitału zakładowego, wspólnicy są zwolnieniz obowiązku jej wyrównania. Odpowiedzialność wspólników nie jest solidarna,a każdy z nich jest odpowiedzialny w swoim indywidualnym zakresiemierzonym proporcjonalnie do posiadanych udziałów, przez co każdyz nich jest zobowiązany do uiszczenia określonej właściwej mu kwoty.W przypadku niemożności ściągnięcia kwot należnych od danych wspólników,rozdziela się je proporcjonalnie między pozostałych wspólników,zdolnych do spłaty.2. Odpowiedzialność wyżej wskazanych osób nie może zostać uchylona. Chodzibowiem o zapewnienie integralności majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością27 .3. Roszczenie przeciwko osobom obowiązanym przedawnia się z upływemtrzech lat, licząc od dnia wypłaty, z wyjątkiem roszczeń wobec wspólnika101

Art. 199 Kodeks spółek handlowych cz. 1– odbiorcy, który wiedział o bezprawności otrzymanej wypłaty. W przypadkutego ostatniego przedawnia się w terminie 10 lat (art. 118 k.c.).Art. 199. [Umorzenie udziału]§ 1. Udział może być umorzony jedynie po wpisie spółki do rejestru i tylkow przypadku, gdy umowa spółki tak stanowi. Udział może być umorzony za zgodąwspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę (umorzenie dobrowolne) albobez zgody wspólnika (umorzenie przymusowe). Przesłanki i tryb przymusowegoumorzenia określa umowa spółki.§ 2. Umorzenie udziału wymaga uchwały zgromadzenia wspólników, którapowinna określać w szczególności podstawę prawną umorzenia i wysokość wynagrodzeniaprzysługującego wspólnikowi za umorzony udział. Wynagrodzenie to,w przypadku umorzenia przymusowego, nie może być niższe od wartości przypadającychna udział aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym zaostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału międzywspólników. W przypadku umorzenia przymusowego uchwała powinna zawieraćrównież uzasadnienie.§ 3. Za zgodą wspólnika umorzenie udziału może nastąpić bez wynagrodzenia.§ 4. Umowa spółki może stanowić, że udział ulega umorzeniu w razie ziszczeniasię określonego zdarzenia bez powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników.Stosuje się wówczas przepisy o umorzeniu przymusowym.§ 5. W przypadku ziszczenia się określonego w umowie spółki zdarzenia, o którymmowa w § 4, zarząd powinien powziąć niezwłocznie uchwałę o obniżeniu kapitałuzakładowego, chyba że umorzenie udziału następuje z czystego zysku.§ 6. Umorzenie udziału z czystego zysku nie wymaga obniżenia kapitału zakładowego.§ 7. W razie umorzenia wymagającego obniżenia kapitału zakładowego, umorzenienastępuje z chwilą obniżenia kapitału zakładowego.1. Umorzenie udziału sprowadza się do jego unicestwienia, co prowadzi dowygaśnięcia praw i obowiązków z nim związanych. Umorzenie jest dopuszczalnepo wpisaniu spółki do rejestru i jeżeli umowa spółki dopuszcza takąmożliwość.2. Umorzenie może być dobrowolne, jak i przymusowe. To pierwsze wymagazgody wspólnika, to drugie może odbyć się wbrew jego woli. Jak stwierdziłto SN w wyroku z 12 maja 2005 r. (sygn. akt CK 562/04, OSNC z 2006 r.nr 4, poz. 70) przymusowe umorzenie udziałów nie może być wykorzystywanedo usunięcia wspólnika ze spółki z przyczyn przewidzianychw art. 266 § 1 k.s.h. Przesłanki i tryb przymusowego umorzenia określaumowa spółki.3. Zasadą jest, że umorzenie udziału wymaga uchwały zgromadzenia wspólników,określającej podstawę prawną umorzenia i wysokość wynagrodzeniaza umorzony udział, a w przypadku umorzenia przymusowego – uzasadnienie.Niemniej umowa spółki może stanowić, że udział ulega umorzeniuw razie ziszczenia się określonego zdarzenia bez powzięcia uchwały zgromadzeniawspólników (np. w razie naruszenia nałożonego umową nawszystkich wspólników zakazu konkurencji w danym zakresie). W takim102

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 200przypadku umorzenie następuje na podstawie przepisów o umorzeniuprzymusowym.4. Wspólnikowi, którego udziały są obniżane, należy się wynagrodzenie.W przypadku umorzenia przymusowego nie może być ono niższe od wartościprzypadających na udział aktywów netto wykazanych w sprawozdaniufinansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczonądo podziału między wspólników. Przez tę ostatnią należy rozumiećdywidendę (zysk przeznaczony do podziału między wspólnikami), w ramachktórej uwzględnia się także część przeznaczoną dla wspólnika, któregoudziały mają zostać umorzone. W przypadku umorzenia dobrowolnegodecyduje z kolei treść ustaleń spółki ze wspólnikiem. Mając na uwadze literalnątreść § 3, odwołanie do samego słowa „umorzenia” bez dookreśleniatrybu, w jakim ma ono nastąpić, uzasadnia jednakowoż wniosek, że za zgodąwspólnika umorzenie – zarówno przymusowe, jak i dobrowolne – możenastąpić bez wynagrodzenia.5. Co do zasady z umorzeniem udziału związane jest obniżenie kapitału zakładowego.Umorzenie następuje zresztą dopiero z chwilą tego obniżenia.W przypadku powiązania umorzenia udziału z ziszczeniem się określonegozdarzenia, uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego podejmuje zarząd.Więcej o obniżeniu kapitału zakładowego – zob. komentarz do art. 255i art. 263–265 k.s.h. Umorzenie udziału nie będzie wiązać się z obniżeniemkapitału zakładowego, jeżeli nastąpi z czystego zysku. W takim przypadkumajątek pokrywający kapitał zakładowy nie zostanie przecież w żaden sposóbnaruszony.Art. 200. [Własne udziały]§ 1. Spółka nie może obejmować lub nabywać ani przyjmować w zastaw własnychudziałów. Zakaz ten dotyczy również obejmowania lub nabywania udziałówbądź przyjmowania ich w zastaw przez spółkę albo spółdzielnię zależną. Wyjątekstanowi nabycie w drodze egzekucji na zaspokojenie roszczeń spółki, którychnie można zaspokoić z innego majątku wspólnika, nabycie w celu umorzeniaudziałów oraz nabycie albo objęcie udziałów w innych przypadkach przewidzianychw ustawie.§ 2. Jeżeli udziały, nabyte w drodze egzekucji zgodnie z § 1, nie zostaną zbytew ciągu roku od dnia nabycia, powinny być umorzone według przepisów dotyczącychobniżenia kapitału zakładowego, chyba że w spółce został utworzony,w celu umorzenia udziałów, specjalny kapitał rezerwowy.§ 3. Udziały własne należy umieścić w bilansie w osobnej pozycji kapitałuwłasnego w wartości ujemnej.§ 4. Przepisy § 1–3 stosuje się odpowiednio do części udziału oraz ułamkowejczęści udziału.1. Udziały własne (część udziału, ułamkowa część udziału) spółki należyutożsamiać z sytuacją, w której dana spółka włada udziałami w tejże spółce.Jest to zdarzenie niepożądane z punktu widzenia istoty spółki handlowej,spaczające i godzące w prawidłowość jej funkcjonowania. Stąd teżustawodawca wprowadza jako zasadę zakaz obejmowania lub nabywania,103

Art. 201 Kodeks spółek handlowych cz. 1jak i przyjmowania w zastaw własnych udziałów przez spółkę, który rozciągasię także na obejmowanie lub nabywanie udziałów bądź przyjmowanieich w zastaw przez spółkę albo spółdzielnię zależną. O stosunku dominacjii zależności – zob. teza 4 do art. 4.2. Od powyższego zakazu ustawodawca dopuszcza wyjątki:a) nabycie w drodze egzekucji na zaspokojenie roszczeń spółki, których niemożna zaspokoić z innego majątku wspólnika. Jeżeli nabyte w ten sposóbudziały nie zostaną zbyte w ciągu roku od dnia nabycia, powinnybyć umorzone według przepisów dotyczących obniżenia kapitału zakładowego,chyba że w spółce został utworzony, w celu umorzenia udziałów,specjalny kapitał rezerwowy;b) nabycie udziałów w celu ich umorzenia. Co do umorzenia udziału – zob.komentarz do art. 199;c) nabycie udziałów w innych przypadkach przewidzianych w k.s.h. Możnatu wskazać art. 515 § 2, czy art. art. 541 § 5;d) objęcie udziałów w innych przypadkach przewidzianych w k.s.h. Obecnieprzypadków takich brak.3. Udziały własne (część udziału, ułamkowa część udziału) należy umieścićw bilansie w osobnej pozycji kapitału własnego w wartości ujemnej.Rozdział 3. Organy spółkiOddział 1. ZarządArt. 201. [Kompetencje zarządu]§ 1. Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę.§ 2. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków.§ 3. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ichgrona.§ 4. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników,chyba że umowa spółki stanowi inaczej.1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jako osoba prawna działa przezorgany. Zarząd jest jednym z tych organów. Prowadzi on sprawy spółki i jąreprezentuje. Stąd można uznać, że jest to organ zajmujący się bieżącą działalnościąspółki.2. Zarząd może składać się zarówno z jednej osoby, jak i większej ich ilości. Decydujeo tym treść umowy spółki. W praktyce najczęściej przyjmowanymjest rozwiązanie, zgodnie z którym zarząd składa się z od jednej do kilku(np. trzech, pięciu) osób.3. O tym, kto może pełnić funkcję członka zarządu – zob. komentarz doart. 18. Członkiem zarządu może być wspólnik, jak i osoba trzecia.4. Członkowie zarządu są powoływani i odwoływani uchwałami wspólników,chyba że umowa spółki nie stanowi inaczej. W praktyce często umowa delegujekompetencję w tym zakresie na radę nadzorczą, czasem na rzecz poszczególnychwspólników w ramach ich uprzywilejowania osobistego lubuprzywilejowania związanego z udziałem. W tym miejscu należy też zwró-104

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 202cić uwagę na możliwość wystąpienia w tym zakresie regulacji szczególnych,które wyłączają zastosowanie generalnego przepisu § 4 (teza 3 doart. 1). Przykładem takiej normy jest art. 10a ust. 6 ustawy o gospodarce komunalnej,zgodnie z którym członków zarządu spółek z udziałem jednosteksamorządu terytorialnego powołuje i odwołuje rada nadzorcza. Przepisten ma charakter bezwzględnie obowiązujący, przez co wspólnicy w takiejspółce nie zachowują swobody w ukształtowaniu sposobu powołaniai odwołania członków zarządu, jak to wynika z § 4.Art. 202. [Kadencyjność]§ 1. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasaz dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansoweza pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu.§ 2. W przypadku powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok, mandatczłonka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającegosprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcjiczłonka zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.§ 3. Jeżeli umowa spółki przewiduje, że członków zarządu powołuje się naokres wspólnej kadencji, mandat członka zarządu powołanego przed upływemdanej kadencji zarządu wygasa równocześnie z wygaśnięciem mandatów pozostałychczłonków zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.§ 4. Mandat członka zarządu wygasa również wskutek śmierci, rezygnacji alboodwołania ze składu zarządu.§ 5. Do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się odpowiednioprzepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie.1. Punktem wyjścia jest wyróżnienie i odróżnienie pojęcia „kadencji” od pojęcia„mandatu”. Analiza całokształtu norm odnoszących się do tych zagadnieńuzasadnia wniosek, że przez „kadencję” należy rozumieć ustalonyz góry okres, na jaki dana osoba zostaje powołana do zarządu. „Mandat”z kolei oznacza umocowanie do wykonywania funkcji członka zarządu. Zestawiającte dwa pojęcia ze sobą, należy stwierdzić, że dana osoba jestwładna pełnić funkcję członka zarządu tak długo, jak długo zachowa ważnośćswojego mandatu. Kadencja będzie z kolei determinować okres ważnościtego mandatu. Niemniej długość kadencji i okres ważności mandatujakkolwiek mogą, to najczęściej w praktyce nie są sprzężone czasowo.W określonych sytuacjach długość kadencji przekroczy ważność mandatu,w innych zaś przypadkach mandat będzie krótszy od kadencji. Za każdymjednak razem o statusie członka zarządu decyduje aktualność mandatu,która stanowi o rzeczywistym okresie sprawowania funkcji członka zarządu.W tym świetle za nie do końca precyzyjną należy uznać regulację art. 369§ 1, w ramach której okres sprawowania funkcji przez członka zarządu ustawodawcawiąże z kadencją. O zależności kadencji i mandatu – zob. takżetezy przedstawione poniżej.2. Członek zarządu może zostać powołany na ściśle określony z góry czas (kadencja),jak i bez określenia ram czasowych sprawowania funkcji. W tymostatnim przypadku – w braku odmiennych regulacji umownych – jego105

Art. 202 Kodeks spółek handlowych cz. 1mandat wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającegosprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnieniafunkcji członka zarządu. Jeżeli zatem dany członek zarządu został powołanydo zarządu np. 1 kwietnia 2009 r. bez określenia ram czasowych sprawowaniafunkcji, to jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, a rok obrotowypokrywa się z rokiem kalendarzowym (co do roku obrotowego – zob. teza2 do art. 61), jego mandat wygaśnie w roku 2011 r. z dniem odbycia zgromadzeniawspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za2010 r. Pierwszym pełnym rokiem obrotowym pełnienia przez niego funkcjiczłonka zarządu był bowiem 2010 r., z kolei sprawozdanie za ten rok należyzatwierdzić w terminie sześciu miesięcy po jego upływie. Ważna jest przytym uwaga, że mandat wygasa tu z mocy prawa. Aktualizuje to zatem koniecznośćpowołania nowych osób do zarządu, jeżeli wskutek wygaśnięciamandatu danego członka zaistnieją braki w tym organie uniemożliwiającemu działanie (np. brak jakiegokolwiek członka w zarządzie czy brak drugiegoczłonka zarządu, który zgodnie z umową spółki musi się składać co najmniejz dwóch osób).3. Odwołanie się w § 2 do sformułowania „powołania członka zarządu naokres dłuższy niż rok” oznacza, że członek zarządu został powołany na z góryoznaczony czas (kadencja). W takim też przypadku, jeżeli umowa spółkinie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzeniawspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatnipełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. Jeżeli zatem członekzarządu został powołany np. 1 kwietnia 2009 r. na trzyletnią kadencję,gdy umowa spółki nie stanowi inaczej, a rok obrotowy jest tożsamy z rokiemkalendarzowym – jego kadencja upłynie 1 kwietnia 2012 r., a mandat wygaśnie:a) według wariantu 1.: ex lege w roku 2012, z dniem odbycia zgromadzeniawspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok 2011jako ostatniego pełnego roku obrotowego pełnienia przez niego funkcjiczłonka zarządu, jeżeli zgromadzenie podsumowujące ten rok odbędziesię po 1 kwietnia 2012 r. W tym wariancie ważność mandatu przekraczazatem długość kadencji;b) według wariantu 2.: ex lege w roku 2013 z dniem odbycia zgromadzeniawspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok 2012, jeżelizgromadzenie podsumowujące rok 2011 odbyło się przed 1 kwietnia2012 r., a zatem przed upływem kadencji członka zarządu. W omawianymprzypadku okres ważności mandatu jeszcze bardziej przekroczyczas trwania kadencji. Wariant drugi wchodziłby w grę także wtedy,gdyby przyjąć spotykaną w praktyce obrotu koncepcję, że ostatnim pełnymrokiem pełnienia funkcji był w omawianym przypadku rok 2012– w tym roku członek zarządu realizował bowiem swoją kadencję, przezco rok ten winien być ostatnim pełnym rokiem sprawowania funkcji.Z tego punktu widzenia bez znaczenia byłby termin odbycia zgromadzeniawspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za 2011 r.Powyższa koncepcja jest jednak pozbawiona podstaw. Wnioski z niej wywodzonestanowią nadużycie interpretacyjne i jednocześnie prowadzą106

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 202do nieuzasadnionego przedłużenia ram czasowych pełnienia funkcjiczłonka zarządu.4. Kadencja może być indywidualna, jak i wspólna. W tym pierwszym przypadkubieg kadencji jest indywidualny i odnoszony do osoby danegoczłonka zarządu, a ściślej – czasu powołania go do tego organu. W drugimprzypadku kadencja ma jeden bieg, przez co mandat członka zarządu powołanegow trakcie trwania danej kadencji zarządu wygasa równocześniez wygaśnięciem mandatów pozostałych członków zarządu. Umowa spółkimoże jednak stanowić inaczej, co czasami może doprowadzić do wypaczeniaistoty wspólnej kadencji. Wspólna kadencja musi wynikać wprostz umowy, w przeciwnym razie kadencja jest indywidualna.5. Mandat wygasa również wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania zeskładu zarządu. W tych zatem przypadkach mandat wygasa przed upływemkadencji.6. Wygaśnięcie mandatu w związku ze śmiercią uwydatnia tezę, że statusczłonka zarządu jest przypisany ściśle do danej osoby, w związku z jej i tylkojej przymiotami. Prawa wynikające z tegoż statusu w żadnym razie niesą zatem dziedziczone.7. Pełnienie funkcji członka zarządu opiera się na wolnej woli osoby ją sprawującej.W każdej chwili osoba ta może zatem zrezygnować z zarządu. Dorezygnacji członka zarządu stosuje się odpowiednio przepis art. 746 k.c. Rezygnacjastanowi zatem jednostronne oświadczenie woli składane przezdotychczasowego członka zarządu, w którym daje on wyraz braku chęci codo dalszego pełnienia funkcji. W dalszej części należy ustalić, komu – w ramachspółki – takie oświadczenie ma być złożone. Jest to zagadnienie o dużymznaczeniu i doniosłości, jeśli zważyć, że zgodnie z art. 61 § 1 k.c.oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą,gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.Uznając, że rezygnacja z zarządu wpisuje się w szeroko pojęte stosunkiumowne między dotychczasowym członkiem zarządu a spółką, w ramachktórych doszło uprzednio do jego powołania, to znaczenia nabiera odwołaniesię do dyspozycji art. 210. W takim przypadku oświadczenie winnobyć skierowane do rady nadzorczej lub do pełnomocnika powołanegouchwałą zgromadzenia wspólników, a jego skuteczność nie wymaga zgodyadresata. Taki też pogląd wspiera SN, który w postanowieniu z 19 sierpnia2004 r. (sygn. akt V CK 600/03, Glosa z 2006 r. nr 1, poz. 19) jednocześniedopowiada, że: wzgląd na pozycję rady nadzorczej w spółce i uprawnieniajego członków przemawia za przyjęciem, że – w braku odmiennych postanowieńregulaminu rady nadzorczej – dojście oświadczenia woli o rezygnacjiz funkcji członka zarządu do jednego z członków rady nadzorczej w sposóbokreślony w art. 61 k.c., można uznać za chwilę złożenia rezygnacji.Trzeba dodać, że również w sytuacji, w której regulamin określa sposóbskładania radzie nadzorczej oświadczeń i dokonywania doręczeń, w praktycenajczęściej odbiorcą oświadczenia woli o rezygnacji z funkcji członkazarządu będzie jedynie urzędujący członek tego organu. Problem powstajew przypadku, gdy w danej spółce nie ma rady nadzorczej ani nie powołanopełnomocnika. Wydaje się, że w takim przypadku rezygnacja może zo-107

Art. 203 Kodeks spółek handlowych cz. 1stać skierowana do zgromadzenia wspólników na adres spółki. Członek zarządunie może bowiem ponosić negatywnych konsekwencji braku w spółceumocowanych do jej reprezentacji osób, na co nie ma przecież wpływu,do tego jego rezygnacja nie może zostać uzależniona od uzupełnienia tegobraku. W każdym razie takie rozwiązanie potwierdza występującą w spółkachpraktykę, która nie jest kwestionowana przez sądy.8. O odwołaniu członka z zarządu – zob. komentarz do art. 203.Art. 203. [Odwołanie członka zarządu]§ 1. Członek zarządu może być w każdym czasie odwołany uchwałą wspólników.Nie pozbawia go to roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnegodotyczącego pełnienia funkcji członka zarządu.§ 2. Umowa spółki może zawierać inne postanowienia, w szczególności ograniczaćprawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów.§ 3. Odwołany członek zarządu jest uprawniony i obowiązany do złożenia wyjaśnieńw toku przygotowania sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdaniafinansowego, obejmujących okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu,oraz do udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym sprawozdania,o których mowa w art. 231 § 2 pkt 1, chyba że akt odwołania stanowi inaczej.1. Punktem wyjścia jest stwierdzenie, że jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej,członek zarządu może być odwołany przez organ/podmiot, który gouprzednio powołał. W ten sposób ten ostatni zachowuje bieżący wpływ naskład zarządu, przez co może odwołać z niego niekompetentnego członkaczy członka niezdolnego do pełnienia funkcji z przyczyn losowych (np. ciężkachoroba). Więcej – zob. teza 4 do art. 201.2. Przewidziane w § 1 prawo wspólników do odwołania członka zarząduw każdym czasie 28 nabiera swojej doniosłości, jeżeli zgodnie z umową spółkipowołanie i odwołanie członków zarządu nie następuje w drodze uchwaływspólników, a jest delegowane np. na radę nadzorczą czy poszczególnychwspólników z osobna. W takim przypadku, niezależnie od kompetencjiinnych organów/podmiotów w tym zakresie, członkowie zarządu mogąbyć w każdym czasie odwoływani przez uchwałę wspólników, niezależnieod okresu, na jaki zostali oni do zarządu powołani. Uprawnienie to możebyć ograniczone w umowie spółki poprzez uzależnienie możliwości odwołaniaczłonka zarządu przez uchwałę wspólników od spełnienia dodatkowychprzesłanek (np. naruszenia przez członka zarządu postanowieniaumowy). Niemniej mimo literalnego brzmienia pierwszej części § 3 umowaspółki nie może tego uprawnienia wyłączyć albo ograniczyć w taki sposób,który w istocie je unicestwi. W pierwszym rzędzie przemawia za tym wykładniasystemowa. W § 1 mowa jest generalnie o samym uprawnieniu doodwołania członków zarządu w każdym czasie. W § 2 wskazuje się z kolei,że umowa może zawierać „inne postanowienia, w szczególności ograniczaćprawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów”. Te inne postanowienia,możliwość ich zawarcia, nie odnoszą się zatem do samegouprawnienia, lecz do jego ewentualnego ograniczenia. Taki też poglądwspierają w dalszej kolejności względy celowościowe. Istnienie przedmioto-108

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 203wego uprawnienia uzasadnia bowiem istota spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,która mimo kapitałowego charakteru zachowuje pewne przymiotywłaściwe spółkom osobowym – spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąjest najczęściej założona przez kilka osób, które z uwagi na swoje zaangażowaniemajątkowe, czasem sięgające dorobek całego życia, są bliżejjej spraw (w tym sensie spółka akcyjna jest bardziej „anonimowa”). Z tegopunktu widzenia winni oni zachować określony wpływ na obsadę zarządu,a przez to pośrednio na bieg spraw w „swojej” spółce. Takie zapatrywaniepotwierdza wreszcie judykatura. W wyroku z 15 listopada 2008 r. (sygn. aktV CSK 241/06, OSNC z 2007 r. nr 9, poz. 140) SN zwrócił m.in. uwagę, żeużyte w § 1 sformułowanie „członek zarządu może być w każdym czasieodwołany uchwałą wspólników” pozwala bronić poglądu, że jest to przepisbezwzględnie obowiązujący. Jego względny charakter byłby uzasadniony,gdyby w jego treści zawarto zastrzeżenie, np. „chyba, że umowa spółkistanowi inaczej”. Takiego zastrzeżenia jednak brak. Poza tym za bezwzględnymcharakterem art. 203 § 1 zdanie pierwsze przemawia takżetreść art. 203 § 2, który stanowi, że umowa spółki może zawierać inne postanowienia,w szczególności ograniczać prawo odwołania członka zarządudo ważnych przyczyn. Postanowienia umowy spółki mogą więc jedynieograniczać prawo odwołania członka zarządu, np. egzemplifikować ważneprzyczyny odwołania, określić okresy ochronne, uszczegółowiać tryb odwołaniaetc. Nie znajduje tu uzasadnienia rozumowanie a minori ad maius,prowadzące do tezy, że skoro w umowie wolno ograniczyć prawo odwołaniaczłonka zarządu, to można wyłączyć ustawowe prawo odwołania przezwspólników.3. Powołanie do zarządu oznacza powstanie między jego członkiem a spółkątzw. stosunku korporacyjnego (organizacyjnego). Na jego podstawie danaosoba zyskuje status prawny członka zarządu w danej spółce. Od tego stosunkunależy odróżnić stosunek prawny, na podstawie którego osoba ta będziewykonywać funkcję członka zarządu, a ściślej prawa i obowiązki muprzypisane. Stosunkiem tym najczęściej jest umowa cywilnoprawna (umowao zarządzanie, kontrakt menedżerski), która usystematyzuje relacje członekzarządu – spółka, regulując takie zagadnienia, jak choćby wynagrodzeniez tytułu pełnionej funkcji. Często taki stosunek wynika też z umowyo pracę, aczkolwiek jej występowanie w takiej akurat relacji może wywołaćzastrzeżenia, jeśli zważyć choćby na problem podporządkowania pracowniczego.Odwołanie z zarządu bez wątpienia przerywa stosunek organizacyjny.Byt „innego stosunku” zależy z kolei od jego treści. Najczęściej jest onsprzężony z czasem pełnienia funkcji członka zarządu i w momencie odwołaniadanej osoby z zarządu ulega on rozwiązaniu. Czasem stosunek takitrwa dalej i jego rozwiązanie wymaga dodatkowych czynności, np. wypowiedzenia,gdy została zawarta umowa o pracę na czas nieokreślony.Stwierdzenie, że odwołanie danej osoby z zarządu nie pozbawia jej roszczeńz tego „innego stosunku” oznacza, że władna jest ona egzekwować odspółki prawa należne jej z tego właśnie stosunku, np. prawo do świadczeniazastrzeżonego w umowie cywilnoprawnej w przypadku rozwiązaniaumowy przed umówionym czasem czy uprawnienia przysługujące pracow-109

Art. 204–205 Kodeks spółek handlowych cz. 1nikowi w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzeniaumowy o pracę przez pracodawcę. W skrajnym przypadku do odwołanegoz funkcji członka zarządu będzie odnosił się zakaz wypowiedzenia muumowy o pracę ustanowiony w k.p., jeżeli odwołany członek zarządu– pracownik osiągnie określony w nim wiek objęty ochroną przedemerytalną.4. W związku z regulacją § 3 – zob. komentarz do art. 231–232 k.s.h.Art. 204. [Prowadzenie spraw spółki i reprezentacja]§ 1. Prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowaniadotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki.§ 2. Prawa członka zarządu do reprezentowania spółki nie można ograniczyćze skutkiem prawnym wobec osób trzecich.1. Reprezentowanie spółki odnosi się do sfery zewnętrznej i relacji spółkiz podmiotami trzecimi. W praktyce sprowadza się to do składania oświadczeńwoli w imieniu spółki i ze skutkiem dla spółki (reprezentacja czynna),jak i do przyjmowania oświadczeń woli w imieniu spółki i ze skutkiem dlaspółki (reprezentacja bierna). Od reprezentowania należy odróżnić prowadzeniespraw spółki, które odnosi się do sfery stosunków wewnętrznych.2. Zakres reprezentacji jest bardzo szeroki – obejmuje on zarówno czynnościsądowe, jak i pozasądowe. Nieskuteczne wobec osób trzecich, w myślart. 204 § 2, są te regulacje umowne, które godzą w samo prawo członka zarządudo reprezentowania spółki czy w jego zakres, np. postanowienieumowne wyłączające danego członka zarządu od reprezentowania spółkiczy ograniczające zakres spraw, w których władny jest spółkę reprezentować.Art. 205. [Zarząd wieloosobowy]§ 1. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania określa umowaspółki. Jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie,do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóchczłonków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem.§ 2. Oświadczenia składane spółce oraz doręczenia pism spółce mogą byćdokonywane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta.§ 3. Przepisy § 1 i § 2 nie wyłączają ustanowienia prokury jednoosobowej lubłącznej i nie ograniczają praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze.1. Powyższa regulacja odnosi się do sytuacji, w której zarząd składa się z więcejniż jednej osoby. W przypadku zarządu jednoosobowego, jeżeli taki jestdopuszczalny w świetle umowy spółki, prawa i obowiązki skupione są bowiemprzez jedynego członka zarządu, co dezaktualizuje potrzebę określeniasposobu (techniki) jej reprezentacji. Taka potrzeba powstaje zaś w zarządzie,w którym występuje więcej osób. Umowa spółki może przyjąć w tymzakresie różne rozwiązania – od przyznania prawa reprezentowania każdemuz członków zarządu z osobna po wprowadzenie konieczności łącznegodziałania wszystkich członków zarządu. Jeżeli umowa nie zawiera natomiastżadnych postanowień w tym zakresie, obowiązuje regulacja ustawowa,110

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 206zgodnie z którą do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jestwspółdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządułącznie z prokurentem.2. O prokurze – zob. teza 3 do art. 39–47. W kontekście regulacji o łącznymdziałaniu członka zarządu wraz z prokurentem, należy zauważyć, że odnosisię ona zarówno do prokury jednoosobowej, jak i do prokury łącznej.W tym ostatnim przypadku wystarczy działanie tylko jednego prokurenta.Jego działanie legitymuje bowiem osoba członka zarządu, poza tym sposóbsformułowania § 3 przekonuje, że od łącznego działania członka zarząduz (jakimkolwiek) prokurentem należy odróżnić działanie samych prokurentóww ramach prokury jednoosobowej, jak i łącznej.3. Przyjęty w spółce sposób (technika) reprezentowania nie ma wpływu naustanowienie prokury, czy to jednoosobowej, czy to łącznej. Niezależnie zatemod reprezentowania spółki przez zarząd, ustanowieni prokurenci reprezentująspółkę zgodnie z przepisami o prokurze. Ciekawe jest przy tym, żerealizując prokurę jednoosobową, prokurent jest władny dokonać, oczywiściew granicach prokury, czynności w imieniu spółki samodzielnie 29 , natomiastczłonek zarządu – przy przyjęciu reprezentacji łącznej – jest obowiązanywspółdziałać z drugą osobą (np. prokurentem).4. Z aprobatą należy odnieść się do uchwały SN z 23 sierpnia 2006 r. (sygn. aktIII CZP 68/06, OSNC z 2007 r. nr 6, poz. 82), zgodnie z którą członek zarząduspółki z ograniczoną odpowiedzialnością, uprawniony umową spółki dojej reprezentowania łącznie z drugim członkiem zarządu, może być ustanowionypełnomocnikiem do poszczególnych czynności. Podzielając argumentacjęprzedstawioną w jej uzasadnieniu, należy dopowiedzieć, że jeżeli spółkareprezentowana przez dwóch członków zarządu może udzielić pełnomocnictwaosobie trzeciej, to tym bardziej władna jest go udzielić jednemuz członków jej zarządu. Wniosek taki jest zasadny tym bardziej, jeśli zważyć,że spółka może nie chcieć angażować osobę trzecią (koszty, wiedza poufna),a reprezentacja dwuosobowa w danym momencie jest niemożliwa (koniecznośćstawiennictwa w dwóch różnych miejscach w tym samym czasie).Art. 206. [Treść pism i zamówień]§ 1. Pisma i zamówienia handlowe składane przez spółkę w formie papieroweji elektronicznej, a także informacje na stronach internetowych spółki, powinnyzawierać:1) firmę spółki, jej siedzibę i adres,2) oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywana jest dokumentacjaspółki oraz numer pod którym spółka jest wpisana do rejestru,3) numer identyfikacji podatkowej (NIP),4) wysokość kapitału zakładowego.§ 2. (uchylony).§ 3. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do oddziału spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąmającej siedzibę za granicą.1. Zob. teza 3 do art. 127 k.s.h.2. Co do oddziału – zob. komentarz do art. 155 k.s.h.111

Art. 207–208 Kodeks spółek handlowych cz. 1Art. 207. [Ograniczenia działań członków zarządu]Wobec spółki członkowie zarządu podlegają ograniczeniom ustanowionymw niniejszym dziale, w umowie spółki oraz, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej,w uchwałach wspólników.Szerokie kompetencje zarządu podlegają określonym ograniczeniom, tak aby zoptymalizowaćproces decyzyjny w spółce, do tego zachować wpływ innych podmiotów/organówna ten proces, co może być zasadne zwłaszcza w przypadku działańo niebagatelnym znaczeniu dla spółki. Ograniczenia te wynikają z ustawy(np. art. 229), z umowy spółki (np. konieczność uzyskania zgody rady nadzorczejna zaciągnięcie zobowiązań powyżej 100 000 zł) oraz – jeżeli umowa spółki nie stanowiinaczej, tzn. tego nie wyłącza – z uchwały wspólników (np. uchwała w przedmiocieregulaminu organizacyjnego spółki, z którego wynika m.in. podziałobowiązków w ramach zarządu). Trudności nastręcza natomiast pytanie, czywspólnicy władni są wydawać zarządowi wiążące polecenia. Z jednej strony za odpowiedziątwierdzącą przemawia okoliczność braku w przepisach o spółce z ograniczonąodpowiedzialnością odpowiednika art. 375 1 . Z drugiej strony odpowiedźprzeczącą wspiera wzgląd na istotę organów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,ich wzajemne relacje, zadania i odpowiedzialność w związku z wykonywanąfunkcją. Ta ostatnia okoliczność nabiera swej doniosłości, jeśli zważyć nanieznaną spółce akcyjnej odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązaniaspółki z subsydiarnym porządkiem egzekwowania (art. 299). W związku z tak daleceposuniętą odpowiedzialnością członkowie zarządu tym bardziej winni byćwolni od ewentualnych nacisków wspólników, które w konsekwencji mogą przecieżnarazić spółkę na straty, a ich na odpowiedzialność z art. 299.Art. 208. [Prowadzenie spraw spółki]§ 1. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, a umowa spółki nie stanowi inaczej, dowzajemnych stosunków członków zarządu stosuje się przepisy § 2–8.§ 2. Każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki.§ 3. Każdy członek zarządu może prowadzić bez uprzedniej uchwały zarządusprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki.§ 4. Jeżeli jednak przed załatwieniem sprawy, o której mowa w § 3, choćby jedenz pozostałych członków zarządu sprzeciwi się jej przeprowadzeniu lub jeżelisprawa przekracza zakres zwykłych czynności spółki, wymagana jest uprzedniauchwała zarządu.§ 5. Uchwały zarządu mogą być powzięte, jeżeli wszyscy członkowie zostaliprawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu zarządu. Uchwały zarządu zapadająbezwzględną większością głosów.§ 6. Powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich członków zarządu.§ 7. Odwołać prokurę może każdy członek zarządu.§ 8. Umowa spółki może przewidywać, że w przypadku równości głosów decydujegłos prezesa zarządu, jak również przyznawać mu określone uprawnieniaw zakresie kierowania pracami zarządu.1. Regulacja odnosi się do przypadku, gdy zarząd jest wieloosobowy, a zatemskłada się co najmniej z dwóch osób. Ma ona charakter dyspozytywny,112

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 209–210przez co umowa spółki może przyjąć odmienne rozwiązania i w inny sposóbułożyć relacje w ramach zarządu wieloosobowego.2. O zakresie zwykłych czynności spółki – zob. teza 3 do art. 39–47. Przedstawionetam tezy znajdą tu swoje odpowiednie zastosowanie.3. O prokurze – zob. teza 3 do art. 39–47. Jakkolwiek powołanie prokuryw myśl § 6 wymaga zgody wszystkich członków zarządu, to samo jej udzielenienastąpi zgodnie z przyjętym w spółce sposobem reprezentacji(np. przez dwóch członków zarządu działających łącznie).Art. 209. [Kolizja interesów]W przypadku sprzeczności interesów spółki z interesami członka zarządu, jegowspółmałżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osób, z którymijest powiązany osobiście, członek zarządu powinien wstrzymać się od udziałuw rozstrzyganiu takich spraw i może żądać zaznaczenia tego w protokole.1. Adresatem tego przepisu jest członek zarządu, który każdorazowo winienpowstrzymać się od udziału w rozstrzyganiu spraw, z którymi wiąże sięsprzeczność interesów spółki z jego interesem lub interesem określonych,związanych z nim osób. Ustawa nie dookreśla przy tym, jak należy pojmowaćsprzeczność tych interesów, przez co każdorazowo stanowi to przedmiotindywidualnej oceny. Z uwagi na istotę tego przepisu i wynikającez niego względy aksjologiczne („wyższe”), za zasadne należy uznać powstrzymaniesię członka zarządu od działań w przypadku choćby potencjalnejkolizji interesów.2. Czynność dokonana z naruszeniem nakazu wynikającego z art. 209 nie jestnieważna i wiąże spółkę (wyrok SN z 11 stycznia 2002 r. sygn. akt IV CKN1903/00, OSNC z 2002 r. nr 11, poz. 137). Niemniej członek zarządu narażasię na odpowiedzialność w trybie art. 293 § 1 k.s.h.Art. 210. [Reprezentowanie spółki w sporze]§ 1. W umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkęreprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzeniawspólników.§ 2. W przypadku gdy wspólnik, o którym mowa w art. 173 § 1, jest zarazemjedynym członkiem zarządu, przepisu § 1 nie stosuje się. Czynność prawna międzytym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktunotarialnego. O każdorazowym dokonaniu takiej czynności prawnej notariusz zawiadamiasąd rejestrowy, przesyłając wypis aktu notarialnego.1. Uprawnienie rady nadzorczej lub pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzeniawspólników do reprezentowania spółki w umowie między spółkąa członkiem zarządu oraz w sporze między tymi podmiotami zabezpiecza interesspółki. Utrzymanie kompetencji zarządu w tym zakresie prowadziłobybowiem wprost do konfliktu interesów, który niechybnie byłby rozstrzyganyprzez członka zarządu (działającego w imieniu dwóch stron) na swoją partykularnąkorzyść. Regulacja § 1 ma charakter przepisu bezwzględnie obowiązującego.Jego naruszenie oznacza zatem nieważność czynności prawnej.113

Art. 211–212 Kodeks spółek handlowych cz. 12. Obowiązek reprezentowania spółki przez radę nadzorczą lub pełnomocnikapowołanego uchwałą zgromadzenia wspólnika, o którym mowa w § 1,nie odnosi się do spółki jednoosobowej, w której występuje jednoosobowyzarząd z jedynym wspólnikiem w jego składzie. W takim przypadku czynnośćprawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółkąwymaga formy aktu notarialnego. O każdorazowym dokonaniu takiejczynności prawnej notariusz zawiadamia sąd rejestrowy, przesyłając wypisaktu notarialnego.Art. 211. [Zakaz konkurencji]§ 1. Członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymiani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółkicywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyćw innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu. Zakaz tenobejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadaniaprzez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawado powołania co najmniej jednego członka zarządu.§ 2. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zgody udziela organ uprawnionydo powołania zarządu.Zakaz zajmowania się interesami konkurencyjnymi, jak i uczestniczenia w spółcekonkurencyjnej, w tym poprzez posiadanie w niej co najmniej 10% udziałów/akcjialbo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu, odnosisię do członka zarządu. Zakaz ten nie ma charakteru bezwzględnegoi spółka może wyrazić zgodę na prowadzenie działalności konkurencyjnej.W braku odmiennych regulacji, zgody udziela organ uprawniony do powołaniazarządu. Jeżeli zgodnie z umową spółki zarząd jest powoływany przez poszczególnychwspólników w ramach ich uprzywilejowania osobistego – na zasadzieodpowiedniego stosowania § 2 – zgody danemu członkowi zarząduudziela wspólnik, który go uprzednio powołał do zarządu.Oddział 2. NadzórArt. 212. [Prawo kontroli]§ 1. Prawo kontroli służy każdemu wspólnikowi. W tym celu wspólnik lubwspólnik z upoważnioną przez siebie osobą może w każdym czasie przeglądaćksięgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnieńod zarządu.§ 2. Zarząd może odmówić wspólnikowi wyjaśnień oraz udostępnienia dowglądu ksiąg i dokumentów spółki, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że wspólnikwykorzysta je w celach sprzecznych z interesem spółki i przez to wyrządzi spółceznaczną szkodę.§ 3. W przypadku, o którym mowa w § 2, wspólnik może żądać rozstrzygnięciasprawy uchwałą wspólników. Uchwała powinna być powzięta w terminie miesiącaod dnia zgłoszenia żądania.§ 4. Wspólnik, któremu odmówiono wyjaśnień lub wglądu do dokumentówbądź ksiąg spółki, może złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie za-114

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 213rządu do udzielenia wyjaśnień lub udostępnienia do wglądu dokumentów bądźksiąg spółki. Wniosek należy złożyć w terminie siedmiu dni od dnia otrzymaniazawiadomienia o uchwale lub od upływu terminu określonego w § 3, w przypadkuniepowzięcia uchwały wspólników w tym terminie.1. Przysługujące wspólnikowi prawo kontroli jest elementem typowym dlaspółek osobowych. Jego wystąpienie akurat w spółce z ograniczoną odpowiedzialnościąpodyktowane jest jej specyfiką, gdzie mimo kapitałowegocharakteru wspólnicy są „bliżej” jej spraw.2. W związku z realizowanym prawem kontroli wspólnik jest władny przeglądaćksięgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans czy żądać wyjaśnień odzarządu.3. W przypadku odmowy udzielenia wyjaśnień lub udostępnienia ksiąg bądźdokumentów przez zarząd wspólnik może odwołać się do wspólników. Ciostatni mogą w swojej uchwale, powziętej w terminie jednego miesiąca,zobowiązać zarząd do umożliwienia wspólnikowi zrealizowania prawa kontroli.Uchwała ta będzie wiązać zarząd (art. 207). W przypadku gdy wspólnicynie uwzględnią żądania wspólnika (uchwała negatywna) albo gdyw ogóle nie podejmą uchwały w tym zakresie w przypisanym czasie,wspólnikowi przysługuje prawo wniesienia do sądu rejestrowego wnioskuo zobowiązanie zarządu do udzielenia wyjaśnień lub udostępnienia dowglądu dokumentów bądź ksiąg spółki. Wniosek ten należy złożyć w terminiesiedmiu dni od dnia otrzymania zawiadomienia o uchwale nieuwzględniającejżądania lub od upływu miesięcznego terminu z § 3,w przypadku niepowzięcia uchwały.4. Prawo kontroli może zostać wyłączone albo ograniczone umową spółki,aczkolwiek jest to dopuszczalne jedynie w przypadku ustanowienia radynadzorczej lub komisji rewizyjnej (art. 213 § 3 k.s.h.).Art. 213. [Organy nadzoru]§ 1. Umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albooba te organy.§ 2. W spółkach, w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500 000 złotych,a wspólników jest więcej niż dwudziestu pięciu, powinna być ustanowionarada nadzorcza lub komisja rewizyjna.§ 3. W przypadku ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej umowaspółki może wyłączyć albo ograniczyć indywidualną kontrolę wspólników.1. Co do zasady rada nadzorcza, jak i komisja rewizyjna są organami fakultatywnymiw spółce. Obowiązek ich ustanowienia – jednego z nich lub obujednocześnie – powstaje zaś z chwilą łącznego ziszczenia się dwóch przesłanek:gdy kapitał zakładowy przewyższa 500 000 zł i równocześnie gdywspólników jest więcej niż dwudziestu pięciu. Ustawodawca wychodzi zatemze słusznego założenia, że ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnejjest konieczne w większych spółkach. Realizują one bowiem przedsięwzięciao szerszej skali, z zaangażowaniem większych środków, wchodzącw relacje handlowe z większą ilością podmiotów. W tym sensie istnie-115

Art. 214–216 Kodeks spółek handlowych cz. 1nie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej służy bezpieczeństwu obrotu.Z kolei w spółkach mniejszych decyzję co do ustanowienia któregoś z wyżejwymienionych organów pozostawia się do uznania wspólników. Takie rozwiązaniema swój (dodatkowy) walor, jeśli zważyć, że częstokroć w mniejszychspółkach wspólnicy są zaangażowani w sprawy spółki bezpośrednioi to w znacznym stopniu, co dezaktualizuje potrzebę angażowania dodatkowychosób na potrzeby kontroli spraw w spółce.2. Rada nadzorcza jest jednak obligatoryjna w spółkach z udziałem jednosteksamorządu terytorialnego, jak i w spółkach zależnych od tych pierwszych,niezależnie od wysokości kapitału zakładowego, jak i od liczby wspólników.Nakaz taki wynika z art. 10a ust. 1 i art. 10b ustawy o gospodarce komunalnej,które mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Zob. teza 3 do art. 1.Art. 214. [Zakaz łączenia stanowisk]§ 1. Członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału lub zakładuoraz zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat nie możebyć jednocześnie członkiem rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej.§ 2. Przepis § 1 stosuje się również do innych osób, które podlegają bezpośrednioczłonkowi zarządu albo likwidatorowi.§ 3. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do członków zarządu i likwidatorówspółki lub spółdzielni zależnej.Z uwagi na istotę rady nadzorczej/komisji rewizyjnej i ich kompetencje (zob.komentarz do art. 219–220 i art. 221) w ich składzie nie powinny znaleźć sięosoby, których działalność i aktywność stanowi główny przedmiot ich oceny.Stąd też wskazane w § 1–3 wyłączenia.Art. 215. [Skład rady nadzorczej]§ 1. Rada nadzorcza składa się co najmniej z trzech członków powoływanychi odwoływanych uchwałą wspólników.§ 2. Umowa spółki może przewidywać inny sposób powoływania lub odwoływaniaczłonków rady nadzorczej.Rada nadzorcza jest organem kolegialnym, składającym się co najmniej z trzechczłonków. Zasadą jest, że członkowie rady nadzorczej są powoływani i odwoływaniuchwałą wspólników. Niemniej umowa spółki może przewidywać innysposób powoływania lub odwoływania członków rady nadzorczej, np. przezprzekazanie kompetencji w tym zakresie poszczególnym wspólnikom z osobna.Art. 216. [Kadencja rady nadzorczej]§ 1. Członków rady nadzorczej powołuje się na rok, jeżeli umowa spółki niestanowi inaczej.§ 2. Uchwałą wspólników członkowie rady nadzorczej mogą być odwołaniw każdym czasie.1. Zasadą jest powołanie do rady nadzorczej na jednoroczną kadencję. Umowamoże wprowadzić w tym zakresie odmienne rozwiązania. W praktyce116

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 217–220najczęściej dochodzi do wydłużenia kadencji do kilku lat. Od „kadencji” należyodróżnić pojęcie „mandatu” – zob. komentarz do art. 218.2. Uprawnienie wspólników do odwołania członków rady nadzorczej w każdymczasie jest uprawnieniem realizowanym niezależnie od przyjętego w spółce sposobukreowania (obsadzania) jej składu. Zob. teza 2 do art. 203 – przedstawionetam uwagi zachowują tu swoje odpowiednie zastosowanie.Art. 217. [Komisja rewizyjna]Komisja rewizyjna składa się co najmniej z trzech członków, powoływanychi odwoływanych według tych samych zasad, co członkowie rady nadzorczej.Zob. komentarz do art. 215–216 k.s.h. – przedstawione tam uwagi zachowujątu swoje odpowiednie zastosowanie.Art. 218. [Wygaśnięcie mandatu]§ 1. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandaty członków rady nadzorczeji komisji rewizyjnej wygasają z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającegosprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnieniafunkcji członka.§ 2. W przypadku powołania członków rady nadzorczej i komisji rewizyjnej naokres dłuższy niż rok, ich mandaty wygasają z dniem odbycia zgromadzeniawspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowypełnienia tej funkcji.§ 3. Przepisy art. 202 § 3–5 stosuje się odpowiednio.Zob. komentarz do art. 202 k.s.h. – przedstawione tam uwagi zachowują tuswoje odpowiednie zastosowanie.Art. 219. [Kompetencje rady nadzorczej]§ 1. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki wewszystkich dziedzinach jej działalności.§ 2. Rada nadzorcza nie ma prawa wydawania zarządowi wiążących poleceńdotyczących prowadzenia spraw spółki.§ 3. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena sprawozdań,o których mowa w art. 231 § 2 pkt 1, w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami,jak i ze stanem faktycznym, oraz wniosków zarządu dotyczących podziałuzysku albo pokrycia straty, a także składanie zgromadzeniu wspólników corocznegopisemnego sprawozdania z wyników tej oceny.§ 4. W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza może badaćwszystkie dokumenty spółki, żądać od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnieńoraz dokonywać rewizji stanu majątku spółki.§ 5. Każdy członek rady nadzorczej może samodzielnie wykonywać prawonadzoru, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.Art. 220. [Umowne rozszerzenie uprawnień]Umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej, a w szczególnościstanowić, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed do-117

Art. 221–222 Kodeks spółek handlowych cz. 1konaniem oznaczonych w umowie spółki czynności, oraz przekazać radzie nadzorczejprawo zawieszania w czynnościach, z ważnych powodów, poszczególnychlub wszystkich członków zarządu.1. Rada nadzorcza to w istocie organ kontroli, a nie nadzoru. Nie jest bowiemwładna wydawać wiążących poleceń zarówno członkom zarządu, jak i jakimkolwiekinnym podmiotom. Oprócz kompetencji ściśle opisanych w powyższychprzepisach, o dalszych jej uprawnieniach stanowi szczegółowoumowa spółki. W praktyce bardzo częstym rozwiązaniem jest zobowiązaniezarządu do uzyskania zgody rady nadzorczej dla dokonania określonychczynności, np. dla zaciągnięcia zobowiązania powyżej 100 000 zł.2. Zasadą jest, że każdy członek rady nadzorczej może samodzielnie wykonywaćprawo nadzoru (kontroli). Umowa spółki może stanowić jednak inaczeji zastrzegać, że prawo to może wykonywać np. co najmniej dwóch członkówrady nadzorczej czy wszyscy jej członkowie.Art. 221. [Obowiązki komisji rewizyjnej]§ 1. Do obowiązków komisji rewizyjnej należy ocena sprawozdań, o którychmowa w art. 231 § 2 pkt 1, i wniosków zarządu dotyczących podziału zysku lubpokrycia straty, a także składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnegosprawozdania z wyników tej oceny, w trybie i w zakresie określonym dla wykonywaniatych czynności przez radę nadzorczą.§ 2. W spółce niemającej rady nadzorczej umowa spółki może rozszerzyć obowiązkikomisji rewizyjnej.1. Komisja rewizyjna jest organem o węższym zakresie zadań niż rada nadzorcza.Skupiają się one zasadniczo do oceny dokumentów o charakterze finansowym.Zob. komentarz do art. 231 k.s.h.2. Zgodnie z § 2 w spółce niemającej rady nadzorczej umowa spółki może rozszerzyćobowiązki komisji rewizyjnej. Niemniej owo rozszerzenie nie powinnoprowadzić do tego, że komisja rewizyjna wykonuje w całej rozciągłościzadania właściwe radzie nadzorczej. Prowadziłoby to bowiem do obejściaprzepisów o radzie nadzorczej i komisji rewizyjnej, do tego nie służyłobyszeroko pojętemu ładowi korporacyjnemu i godziłoby w zasadę tzw. dobrychpraktyk w spółce.Art. 222. [Uchwały rady nadzorczej]§ 1. Rada nadzorcza podejmuje uchwały, jeżeli na posiedzeniu jest obecna conajmniej połowa jej członków, a wszyscy jej członkowie zostali zaproszeni. Umowaspółki może przewidywać surowsze wymagania dotyczące kworum rady nadzorczej.§ 2. Z przebiegu posiedzenia rady nadzorczej sporządza się protokół.§ 3. Umowa spółki może przewidywać, że członkowie rady nadzorczej mogąbrać udział w podejmowaniu uchwał rady nadzorczej, oddając swój głos na piśmieza pośrednictwem innego członka rady nadzorczej. Oddanie głosu na piśmienie może dotyczyć spraw wprowadzonych do porządku obrad na posiedzeniu radynadzorczej.118

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 222§ 4. Podejmowanie uchwał przez radę nadzorczą w trybie pisemnym lub przywykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość jestdopuszczalne tylko w przypadku, gdy umowa spółki tak stanowi. Uchwała jestważna, gdy wszyscy członkowie rady nadzorczej zostali powiadomieni o treściprojektu uchwały.§ 5. Podejmowanie uchwał w trybie określonym w § 3 i § 4 nie dotyczy wyborówprzewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady nadzorczej, powołaniaczłonka zarządu oraz odwołania i zawieszania w czynnościach tych osób.§ 6. Zgromadzenie wspólników może uchwalać regulamin rady nadzorczej,określający jej organizację i sposób wykonywania czynności. Zgromadzeniewspólników może upoważnić radę nadzorczą do uchwalenia jej regulaminu.§ 7. Przepisy § 1–6 stosuje się odpowiednio do komisji rewizyjnej.1. Rada nadzorcza zajmuje swoje stanowisko w drodze podejmowaniauchwał. Powzięcie uchwał może nastąpić w wieloraki sposób:a) na posiedzeniu – jest to zasadniczy („zwykły”) tryb podejmowaniauchwał. Podjęte na nim uchwały zachowają swoją doniosłość, jeżeli naposiedzenie zostaną zaproszeni wszyscy członkowie rady, a obecna nanim jest co najmniej ich połowa. Przez „zaproszenie” należy rozumiećzawiadomienie członków rady nadzorczej o terminie posiedzenia wrazz – w miarę możliwości – informacją o jego planowanym porządku. Celowejest zaproszenie z wyprzedzeniem czasowym, tak aby umożliwićczłonkom rady nadzorczej przygotowanie się do posiedzenia. Nierzadkojednak takie zaproszenia są formułowane na ostatnią chwilę, co wynikaz dużej dynamiki procesów zachodzących w spółce i obok spółki orazdoraźną lub nagłą potrzebą zwołania rady nadzorczej. Umowa spółkimoże zaostrzyć wymagania co do kworum, np. przez zastrzeżenie obecności2/3 czy 3/4 członków, a nawet 100% składu. Z posiedzenia sporządzanyjest protokół;b) na posiedzeniu, gdzie część głosów jest oddawana przez nieobecnegona nim członka(-ów) na piśmie za pośrednictwem członka obecnego naposiedzeniu – ten ostatni pełni rolę posłańca, czyli osoby, która przenosioświadczenie woli innej osoby. Z tego punktu widzenia dochodzi zatemdo doniosłego złożenia oświadczenia woli przez nieobecnegoczłonka rady nadzorczej, przez co jego osobę należy uwzględnić przyobliczaniu kworum (uchwały zapadają przecież formalnie na posiedzeniu,co aktualizuje konieczność spełnienia wymogów z § 1). W konsekwencjioznacza to, że w posiedzeniu może uczestniczyć mniej niż połowaczłonków, a w skrajnym przypadku tylko jeden członek będący posłańceminnych członków 30 . Omawiany tryb musi wynikać z umowy,a oddanie głosu na piśmie nie może dotyczyć spraw wprowadzonych doporządku obrad na posiedzeniu rady nadzorczej. Ta ostatnia okolicznośćjest zresztą logiczna i wynika z samej istoty głosowania za pośrednictweminnego członka rady nadzorczej. Nieobecny fizycznie na posiedzeniurady nadzorczej jej członek nie jest przecież w stanie zająć stanowiskai oddać głosu na piśmie w sprawie, która wyniknęła ad hoc na tymposiedzeniu;119

Art. 222 Kodeks spółek handlowych cz. 1c) w trybie pisemnym – odbywa się to poza posiedzeniem, obiegowo,gdzie projekt konkretnej uchwały jest dostarczany do poszczególnychczłonków rady nadzorczej, a ich głosy są zbierane przez posłańca albokorespondencyjnie, gdzie poszczególni członkowie przesyłają swoje głosyco do projektu uchwały na określony adres (najczęściej spółki). Podjętaw omawiany sposób uchwała jest ważna, gdy wszyscy członkowie radynadzorczej zostali powiadomieni o treści projektu uchwały. W samymakcie głosowania nie muszą uczestniczyć zatem wszyscy członkowie. Należyjednak uznać, że oddać głos winna co najmniej połowa członków radynadzorczej. Taki wniosek wynika z odpowiednio zastosowanego § 1,z którego wyłania się intencja ustawodawcy, aby uchwała rady nadzorczejzachowywała swoją doniosłość, jeżeli będzie ona przedmiotem analizyco najmniej połowy jej składu. Z tego też punktu widzenia intencja tawinna być pojmowana szerzej w ten sposób, że należy ją odpowiednioodnieść także do uchwał podejmowanych poza posiedzeniem. Pisemnegłosowanie może być stosowane, jeżeli taka możliwość jest przewidzianawprost w umowie spółki;d) przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość– środkami takim są choćby: telefon, faks, poczta elektroniczna,wideofony etc. W przeciwieństwie do trybu pisemnego posłużenie sięwskazanymi środkami umożliwia nie tylko akt głosowania, lecz także wyrażeniepoglądów, wymianę myśli, dyskusję. W pozostałym zakresie aktualnośćzachowują uwagi poczynione powyżej przy omawianiu trybupisemnego.2. Wybór przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady nadzorczej oraz– jeżeli leży to w gestii rady nadzorczej – powołanie członka zarządu, a takżeodwołanie i zawieszanie go w czynnościach następuje w uchwale podejmowanejna posiedzeniu w trybie „zwykłym” zgodnie z § 1.3. Uchwały rady nadzorczej zapadają zwykłą większością głosów, jeżeli umowanie stanowi inaczej. Oznacza to, że głosów „za” musi być po prostu więcejniż głosów „przeciw”. Głosy „wstrzymujące się” nie są brane pod uwagę,tak jak przy obliczaniu większości bezwzględnej (zob. teza 9 do art. 4).4. Szczegółowe zasady funkcjonowania rady nadzorczej mogą wynikać z regulaminu,jeżeli uchwali go zgromadzenie wspólników. Czasem zgromadzeniewspólników deleguje swoją kompetencję w tym zakresie na rzecz samejrady nadzorczej. Ma to swój walor, jeśli zważyć, że członkowie rady nadzorczejnajlepiej wiedzą, w jaki sposób zoptymalizować organizację swojej pracy.Dobrze pomyślany regulamin nie tylko zresztą usprawnia pracę, lecz takżeeliminuje/pozwala rozstrzygnąć ewentualne problemy proceduralnezwiązane z funkcjonowaniem rady. Jak wskazał to SN w postanowieniuz 19 sierpnia 2004 r. (sygn. akt V CK 600/03, niepublikowany), regulaminmoże określać choćby sposób składania oświadczeń i dokonywania doręczeńradzie nadzorczej.5. Regulacja § 1–5 znajduje swoje odpowiednie zastosowanie do komisji rewizyjnej.6. W wyroku z 20 stycznia 2009 r. (sygn. akt II CSK 419/08, niepublikowany)SN zauważył, że k.s.h. nie reguluje kontroli prawidłowości uchwał rady nad-120

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 223–226zorczej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ani w trybie wewnętrzkorporacyjnym,ani na drodze sądowej, tak jak przyjął to ustawodawca w odniesieniudo zaskarżania uchwał najwyższego organu spółek kapitałowych.W takich wypadkach należy uznać, że w drodze analogii ma zastosowanieunormowanie art. 249–252 k.s.h. dotyczące zaskarżania uchwał zgromadzeniawspólników, gdyż ratio legis zaskarżania tych uchwał przez odwołanychczłonków organów spółki jest analogiczne do zaskarżania przez takichczłonków uchwał rady. Jest nią ochrona stabilności stosunków spółki orazzapewnienie bezpieczeństwa obrotu, do czego prowadzi eliminacja podmiotowonieograniczonej dopuszczalności zaskarżania uchwał. Konstrukcjanormatywna zaskarżenia sprzecznej z prawem uchwały wspólnikóww spółce z o.o. jest w sensie podmiotowym analogiczna do zaskarżeniauchwały rady nadzorczej sprzecznej z umową spółki. Powyższe orzeczeniestanowi pewien przełom w podejściu do problemu wzruszania uchwał radynadzorczej (abstrahując w tym miejscu od oceny zasadności tezy, czyodwołany członek organu może skarżyć uchwałę zgromadzenia wspólników– zob. teza 4 do art. 249–251). Do tej pory orzecznictwo i doktrynakwestionowały bowiem odpowiednie stosowanie art. 249–252, wskazującna zasadność odwołania się w tym zakresie do art. 189 k.p.c.Art. 223. [Badanie sprawozdań finansowych]Sąd rejestrowy, na żądanie wspólnika lub wspólników reprezentujących conajmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego, może, po wezwaniu zarządu dozłożenia oświadczenia, wyznaczyć podmiot uprawniony do badania sprawozdańfinansowych w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki.Art. 224. [Obowiązki informacyjne]Członkowie organów spółki są zobowiązani udzielać biegłemu rewidentowiżądanych wyjaśnień oraz zezwolić mu na przeglądanie ksiąg i dokumentów spółki,badanie stanu kasy oraz dokonanie inwentaryzacji składników aktywów i pasywówspółki, a także udzielać mu w tym celu potrzebnej pomocy.Art. 225. [Sprawozdanie biegłego rewidenta]Biegły rewident składa swoje sprawozdanie sądowi rejestrowemu, który przesyłajego odpis żądającemu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki, zarządowii radzie nadzorczej lub komisji rewizyjnej. Sprawozdanie to powinno byćodczytane w całości na najbliższym zgromadzeniu wspólników.Art. 226. [Wynagrodzenie biegłego rewidenta]§ 1. Wynagrodzenie biegłego rewidenta określa sąd rejestrowy.§ 2. Koszty badania rachunkowości oraz działalności spółki ponosi żądający.§ 3. Jeżeli badanie, o którym mowa w § 2, wykaże nadużycie, niekorzystne dlaspółki działanie lub rażące naruszenie prawa bądź umowy spółki, żądający tegobadania ma prawo żądać od spółki zwrotu kosztów przeprowadzonego badania.1. Możliwość ustanowienia przez sąd rejestrowy biegłego rewidenta jakopodmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, który121

Art. 227–228 Kodeks spółek handlowych cz. 1zbada rachunkowość oraz działalność spółki, jest poważnym instrumentemwspólnika/wspólników. Za jego pośrednictwem można bowiemustalić rzeczywistą kondycję finansową spółki, co umożliwia zarównoweryfikację ustaleń poczynionych w toku ewentualnej indywidualnejkontroli (jeżeli nie została wyłączona), jak i danych oraz informacjiprzedstawianych przez zarząd. Przez pryzmat ustalonego stanu spraww spółce, można ocenić także zasadność podejmowanych aktualniew niej działań.2. O biegłych rewidentach traktuje ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentachi ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdańfinansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz.U. nr 77, poz. 649).3. Aby nie zdestabilizować i nie sparaliżować funkcjonowania spółki, wnioseko ustanowienie biegłego rewidenta może zostać złożony przez wspólnika(wspólników) reprezentującego co najmniej 1/10 kapitału zakładowego.Uprawnienia tego nie można jednakże uzależniać od posiadania większegoudziału w kapitale zakładowym, przez co może być ono pojmowane w kategoriitzw. prawa mniejszości. To ostatnie należy łączyć z instrumentarium,za pośrednictwem którego wspólnik czy wspólnicy o mniejszościowymudziale w kapitale zakładowym władni są realizować i chronić swoje interesyw spółce.4. Sąd nie jest związany żądaniem wspólnika/wspólników, wzywa natomiastzarząd do złożenia „oświadczenia”, które należy traktować w kategorii wyjaśnień.Jeżeli wyjaśnienia te okażą się wyczerpujące i usuwające wątpliwości,sąd może nie powoływać biegłego.Oddział 3. Zgromadzenie wspólnikówArt. 227. [Uchwały wspólników]§ 1. Uchwały wspólników są podejmowane na zgromadzeniu wspólników.§ 2. Bez odbycia zgromadzenia wspólników mogą być powzięte uchwały, jeżeliwszyscy wspólnicy wyrażą na piśmie zgodę na postanowienie, które ma byćpowzięte, albo na głosowanie pisemne.Art. 228. [Przedmiot uchwały wspólników]Uchwały wspólników, poza innymi sprawami wymienionymi w niniejszymdziale lub umowie spółki, wymaga:1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki,sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenie absolutoriumczłonkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków,2) postanowienie dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przyzawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru,3) zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej częścioraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego,4) nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziałuw nieruchomości, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej,5) zwrot dopłat,6) zawarcie umowy, o której mowa w art. 7.122

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 229–230Art. 229. [Nabycie nieruchomości]Umowa o nabycie dla spółki nieruchomości albo udziału w nieruchomości lubśrodków trwałych za cenę przewyższającą jedną czwartą kapitału zakładowego,nie niższą jednak od 50 000 złotych, zawarta przed upływem dwóch lat od dniazarejestrowania spółki, wymaga uchwały wspólników, chyba że umowa ta byłaprzewidziana w umowie spółki.Art. 230. [Rozporządzenia znacznej wartości]Rozporządzenie prawem lub zaciągnięcie zobowiązania do świadczeniao wartości dwukrotnie przewyższającej wysokość kapitału zakładowego wymagauchwały wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Przepisu art. 17§ 1 nie stosuje się.1. Kolejnym organem w spółce jest zgromadzenie wspólników. Jest to organ, zaktórego pośrednictwem wspólnicy wpływają na bieg spraw w spółce. Wpływten jest znaczny i aktualizuje się zwłaszcza w najbardziej kluczowych dla spółkisprawach (zob. art. 228–230). Do tego może on zostać rozszerzony umowąspółki. Z tej ostatniej sposobności wspólnicy częstokroć korzystają. Ich kapitałowezaangażowanie sprawia bowiem, że chcą mieć na nią szerszywpływ, zwłaszcza gdy spółka ma mniejszą ilość wspólników i została założonawedług klucza osobistych i majątkowych powiązań. W ten sposób aktualizujesię uwaga, że jakkolwiek spółka z ograniczoną odpowiedzialnością stanowiautonomiczny byt i wyposażona jest w odrębną osobowość prawną, niesposób oderwać jej bytu od osób jej wspólników. Na tym też tle na zgromadzeniewspólników należy spojrzeć jako na organ o najwyższej randze.2. Zgromadzenie wspólników jako organ działa poprzez podejmowanieuchwał. Co do zasady zapadają one na zgromadzeniu wspólników, pojmowanymjako formalne zebranie wspólników przeprowadzane według określonychzasad. Niemniej uchwały mogą zapadać bez tego formalnego zebrania(zgromadzenia), jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na piśmie zgodęna postanowienie, które ma być powzięte, albo na głosowanie pisemne.Podjęta w ten sposób uchwała stanowi – z formalnego punktu widzeniauchwałę zgromadzenia wspólników pojmowanego jako organ. Organemjest bowiem właśnie „zgromadzenie wspólników” 31 . Ustawodawca odwołujesię co prawda do sformułowania „uchwała wspólników”, niemniejtrzeba to traktować jako skrót myślowy oznaczający uchwałę zgromadzeniawspólników (organu), która może być podjęta w trybie art. 227 § 2, a zatempoza formalnym zebraniem (zgromadzeniem). W taki też sposób należypojmować to sformułowanie w innych częściach k.s.h. (np. art. 228,art. 229, art. 230). Na podobnej zasadzie przez występujące w treści k.s.h.sformułowanie „uchwała zgromadzenia wspólników” należy rozumiećuchwałę, która musi być podjęta na formalnym zebraniu zgodnie z art. 227§ 1 (np. art. 199 § 2, art. 210 § 1). W każdym razie zarówno „uchwałęwspólników”, jak i „uchwałę zgromadzenia wspólników” należy pojmowaćjako uchwałę podejmowaną przez zgromadzenie wspólników traktowanejako organ w spółce (organem nie są przecież „wspólnicy”, a ich uchwałnie można odrywać od działania organu).123

Art. 231–232 Kodeks spółek handlowych cz. 13. Uchwały, które mogą zapaść w trybie art. 227 § 2, mogą zostać podjęte takżena zgromadzeniu (zebraniu) wspólników. „Uchwał zgromadzenia wspólników”nie można natomiast przyjąć w trybie art. 227 § 2.Art. 231. [Zwyczajne zgromadzenie wspólników]§ 1. Zwyczajne zgromadzenie wspólników powinno odbyć się w terminie sześciumiesięcy po upływie każdego roku obrotowego.§ 2. Przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników powinno być:1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółkioraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy,2) powzięcie uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty, jeżeli zgodniez art. 191 § 2 sprawy te nie zostały wyłączone spod kompetencji zgromadzeniawspólników,3) udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nichobowiązków.§ 3. Przepis § 2 pkt 3 dotyczy wszystkich osób, które pełniły funkcję członkówzarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki w ostatnim roku obrotowym.Członkowie organów spółki, których mandaty wygasły przed dniem zgromadzeniawspólników, mają prawo uczestniczyć w zgromadzeniu, przeglądaćsprawozdanie zarządu i sprawozdanie finansowe wraz z odpisem sprawozdaniarady nadzorczej lub komisji rewizyjnej oraz biegłego rewidenta i przedkładać donich opinie na piśmie. Żądanie dotyczące skorzystania z tych uprawnień powinnobyć złożone zarządowi na piśmie najpóźniej na tydzień przed zgromadzeniemwspólników.§ 4. W sprawach, o których mowa w § 2 i § 3, pisemne głosowanie jest wyłączone.§ 5. Przedmiotem zwyczajnego zgromadzenia wspólników może być równieżrozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania finansowego grupy kapitałowej w rozumieniuprzepisów o rachunkowości oraz inne sprawy niż wymienione w § 2.Art. 232. [Nadzwyczajne zgromadzenie wspólników]Nadzwyczajne zgromadzenie wspólników zwołuje się w przypadkach określonychw niniejszym dziale lub umowie spółki, a także gdy organy lub osoby uprawnionedo zwoływania zgromadzeń uznają to za wskazane.1. Zgromadzenie wspólników jest zwyczajne albo nadzwyczajne.2. Zgromadzenie zwyczajne odbywa się raz w roku w terminie sześciu miesięcypo zakończeniu danego roku obrotowego. Co do roku obrotowego – zob. teza2 do art. 61. Jego zasadnicza rola sprowadza się do podsumowania i ocenyminionego roku obrotowego, przez co głównym jego przedmiotem jest:a) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki; rozpatrzeniei zatwierdzenie sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy;b) powzięcie uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty, jeżeli zgodniez art. 191 § 2 sprawy te nie zostały wyłączone spod kompetencji zgromadzeniawspólników;c) udzielenie członkom organów spółki, tj. zarządu, rady nadzorczej lub komisjirewizyjnej, absolutorium z wykonania przez nich obowiązków.124

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 233–235Ten ostatni punkt odnosi się do wszystkich osób, które pełniły swoją funkcjęw ocenianym roku obrotowym, choćby przez krótki okres. W związkuz tym osoby te zachowują prawa określone w art. 231 § 2 zd. drugie (udziałw zgromadzeniu, dostęp do dokumentów). Sprawy wskazane w art. 231 §2 i 3 nie mogą być głosowane w trybie pisemnym, do tego nie mogą onebyć przedmiotem nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników. Nie maprzy tym przeszkód, aby przedmiot zwyczajnego zgromadzenia wspólnikówposzerzyć o inne sprawy.3. Nadzwyczajne zgromadzenie wspólników odbywa się w każdym innym przypadkuniż zwyczajne zgromadzenie wspólników. Jego przedmiotem są sprawyniezastrzeżone dla zwyczajnego zgromadzenia wspólników, których potrzebarozstrzygnięcia ujawnia się doraźnie w toku bieżącego działania spółki.Art. 233. [Niekorzystny bilans spółki]§ 1. Jeżeli bilans sporządzony przez zarząd wykaże stratę przewyższającą sumękapitałów zapasowego i rezerwowych oraz połowę kapitału zakładowego, zarządjest obowiązany niezwłocznie zwołać zgromadzenie wspólników w celu powzięciauchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki.§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio, gdy bilans spółki został sporządzonyzgodnie z przepisami art. 223–225.Zwołanie zgromadzenia wspólników w przypadku ujawnienia określonej stratyw bilansie sporządzonym przez zarząd, jak i w bilansie sporządzonym przezbiegłego rewidenta w trybie art. 223–225 (zob. komentarz do art. 223–225),zmusza osoby zaangażowane kapitałowo w byt spółki do refleksji nad sensemjej dalszego istnienia. Zgromadzenie wspólników może zatem podjąć uchwałęo rozwiązaniu spółki, co uruchomi proces likwidacyjny, albo zdecydowaćmimo to o dalszym jej istnieniu.Art. 234. [Miejsce odbywania zgromadzeń]§ 1. Zgromadzenia wspólników odbywają się w siedzibie spółki, jeżeli umowaspółki nie wskazuje innego miejsca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.§ 2. Zgromadzenie wspólników może się odbyć również w innym miejscu naterytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na to zgodęna piśmie.Zasadą jest, że zgromadzenia wspólników odbywają się w miejscu wskazanymw umowie spółki. Brak takiego wskazania powoduje, że zgromadzeniabędą miały miejsce w siedzibie spółki. Co do siedziby – zob. teza 3 do art. 157.Powyższe miejsca mogą być jednak (doraźnie) zmienione za zgodą wszystkichwspólników wyrażoną na piśmie. Ta ostatnia okoliczność jest zatem trudnado przeprowadzenia w spółkach o większej ilości wspólników. W każdymprzypadku miejsce odbycia zgromadzenia wspólników musi znajdować sięjednak na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.Art. 235. [Zwoływanie zgromadzeń wspólników]§ 1. Zgromadzenie wspólników zwołuje zarząd.125

Art. 235 Kodeks spółek handlowych cz. 1§ 2. Rada nadzorcza, jak również komisja rewizyjna mają prawo zwołaniazwyczajnego zgromadzenia wspólników, jeżeli zarząd nie zwoła go w terminieokreślonym w niniejszym dziale lub w umowie spółki, oraz nadzwyczajnego zgromadzeniawspólników, jeżeli zwołanie go uznają za wskazane, a zarząd nie zwołazgromadzenia wspólników w terminie dwóch tygodni od dnia zgłoszenia odpowiedniegożądania przez radę nadzorczą lub komisję rewizyjną.§ 3. Umowa spółki może przyznać uprawnienie, o którym mowa w § 2, takżeinnym osobom.1. Inicjatywa i obowiązek zwołania zgromadzenia wspólników spoczywa zasadniczona zarządzie.2. Przewidziane w § 2 prawo rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej do zwołaniazgromadzenia wspólników aktualizuje się w sytuacji, gdy istniejepotrzeba odbycia zgromadzenia, a zarząd zaniechał jego zwołania.W przypadku zwyczajnego zgromadzenia wspólnika rada nadzorcza/komisjarewizyjna po prostu zwołuje to zgromadzenie, jeżeli upłynął już terminna jego odbycie wynikający z umowy lub z art. 231 § 1. W przypadkunadzwyczajnego zgromadzenia wspólników jego zwołanie przez radęnadzorczą/komisję rewizyjną poprzedza uznanie za wskazane jego zwołaniai żądanie skierowane do zarządu o jego zwołanie oraz bezskutecznyupływ dwutygodniowego terminu od dnia jego zgłoszenia. W § 2ustawodawca stanowi o „prawie” rady nadzorczej/komisji rewizyjnej, cosugeruje pojmowanie go w kategorii uprawnienia, z którego organy temogą, ale nie muszą skorzystać. Niemniej mając na uwadze doniosłośćzgromadzeń wspólników i ich znaczenie dla funkcjonowania spółki, możnadojść do wniosku, że w przypadku niezwołania zgromadzenia wspólnikówprzez zarząd w okolicznościach wynikających z § 2, rada nadzorcza/komisjarewizyjna powinny zwołać to zgromadzenie. W tym sensieregulację § 2 można poczytywać raczej jako stanowiącą o powinności niżo fakultatywnej kompetencji rady nadzorczej/komisji rewizyjnej. W każdymrazie niezwołanie zgromadzenia wspólników przez radę nadzorczą/komisjęrewizyjną w okolicznościach § 2 może uzasadniać tezę o nienależytymwykonaniu obowiązków przez poszczególnych członków tychżeorganów.3. Umowa spółki może stanowić, że w przypadku niezwołania przez zarządzgromadzenia wspólników, prawo do jego zwołania może przysługiwać innymosobom, np. wspólnikowi. Prawo to jest realizowane na zasadach wynikającychz § 2, tj. zwyczajne zgromadzenia może być zwołane od razu poupływie przypisanego na nie terminu, nadzwyczajne zgromadzenie zaś pouznaniu zasadności jego zwołania, sformułowaniu żądania do zarządui bezskutecznym upływie terminu dwóch tygodni.4. W wyroku z 3 kwietnia 2009 r. (sygn. akt II CSK 604/08, M. Prawn.z 2009 r. nr 9, poz. 468) SN skonstatował, że pomimo braku w przepisachk.s.h. wyraźnego przyznania uprawnienia do odwołania zgromadzeniawspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jej zarządowi, okolicznościfaktyczne sprawy mogą prowadzić do uznania takiej czynności zazgodną z prawem.126

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 236–237Art. 236. [Żądanie zwołania zgromadzenia]§ 1. Wspólnik lub wspólnicy reprezentujący co najmniej jedną dziesiątą kapitałuzakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego zgromadzeniawspólników, jak również umieszczenia określonych spraw w porządku obradnajbliższego zgromadzenia wspólników. Żądanie takie należy złożyć na piśmiezarządowi najpóźniej na miesiąc przed proponowanym terminem zgromadzeniawspólników.§ 2. Umowa spółki może przyznać uprawnienia, o których mowa w § 1,wspólnikom reprezentującym mniej niż jedną dziesiątą kapitału zakładowego.Art. 237. [Upoważnienie sądu rejestrowego]§ 1. Jeżeli w terminie dwóch tygodni od dnia przedstawienia żądania zarządowinadzwyczajne zgromadzenie wspólników nie zostanie zwołane, sąd rejestrowymoże, po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia, upoważnić dozwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników występujących z tym żądaniem.Sąd wyznacza przewodniczącego tego zgromadzenia.§ 2. Zgromadzenie, o którym mowa w § 1, podejmuje uchwałę rozstrzygającą,czy koszty zwołania i odbycia zgromadzenia ma ponieść spółka.§ 3. W zawiadomieniach o zwołaniu nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników,o którym mowa w § 1, należy powołać się na postanowienie sądu rejestrowego.1. Od prawa zwołania zgromadzenia wspólników należy odróżnić prawo żądaniajego zwołania. To ostatnie zastrzega się dla wspólnika lub wspólnikówreprezentujących co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowegoi jest ono odnoszone do nadzwyczajnych zgromadzeń wspólników. Umowaspółki może przyznać to uprawnienie także wspólnikowi lub wspólnikomreprezentującym mniej niż 1/10 kapitału zakładowego, nie może natomiastzaostrzać tego kryterium w górę. W ten sposób tak ukształtowane uprawnieniewpisuje się w tzw. prawo mniejszości (zob. teza do art. 223–226).Jest ono doniosłe, jeżeli zostanie sformułowane najpóźniej na miesiąc przedproponowanym terminem obrad. Jeżeli zarząd nie wyjdzie naprzeciw temużądaniu i w ciągu dwóch tygodni nie zwoła nadzwyczajnego zgromadzeniawspólników, wnioskujące o to osoby mogą wystąpić do sądu rejestrowegoo udzielenie upoważnienia do jego zwołania. Sąd rejestrowy nie jestzwiązany powyższym wnioskiem i po odebraniu oświadczenia (wyjaśnienia)od zarządu może uznać, że zwołanie zgromadzenia wspólników niejest potrzebne ani zasadne. W przypadku przychylenia się natomiast downiosku sąd rejestrowy udziela upoważnienia, wyznacza przewodniczącegozgromadzenia, może też wyznaczyć granicę czasową na zwołanie tegozgromadzenia (granica czasowa obowiązywania upoważnienia) 32 . Odbytew tym trybie zgromadzenie rozstrzyga o tym, czy koszty jego odbycia i zwołaniaponiesie spółka. Użyty spójnik „czy” oznacza, że zgromadzeniewspólników nie ma obowiązku podejmowania uchwały w omawianymprzedmiocie. Jej brak powoduje zatem, że koszty poniosą osoby, z którychinicjatywy zostało to zgromadzenie zwołane.2. Niezależnie od prawa żądania zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia,wspólnik lub wspólnicy mniejszościowi zachowują także prawo żądania127

Art. 238–239 Kodeks spółek handlowych cz. 1umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego zgromadzeniawspólników – zwyczajnego, jak i nadzwyczajnego. Tak jak w przypadkuprawa żądania zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników,prawo żądania poszerzenia porządku obrad o określone punkty należysformułować najpóźniej na miesiąc przed zaplanowanym terminemwyznaczonego już zgromadzenia, do tego może ono zostać zapewnioneumową spółki wspólnikowi lub wspólnikom reprezentującym mniej niż1/10 kapitału zakładowego, nie można natomiast zaostrzyć tego kryteriumw górę. Jego nieuwzględnienie przez zarząd aktualizuje dyspozycjęart. 239, a w ostatecznej konsekwencji prawo żądania zwołania nadzwyczajnegozgromadzenia wspólników z przedmiotem obrad obejmującympunkty nieumieszczone w porządku obrad odbytego zgromadzenia mimostosownego wniosku w tym zakresie.Art. 238. [Sposób zwołania zgromadzenia]§ 1. Zgromadzenie wspólników zwołuje się za pomocą listów poleconych lubprzesyłek nadanych pocztą kurierską, wysłanych co najmniej dwa tygodnie przedterminem zgromadzenia wspólników. Zamiast listu poleconego lub przesyłkinadanej pocztą kurierską, zawiadomienie może być wysłane wspólnikowi pocztąelektroniczną, jeżeli uprzednio wyraził na to pisemną zgodę, podając adres, naktóry zawiadomienie powinno być wysłane.§ 2. W zaproszeniu należy oznaczyć dzień, godzinę i miejsce zgromadzeniawspólników oraz szczegółowy porządek obrad. W przypadku zamierzonej zmianyumowy spółki należy wskazać istotne elementy treści proponowanych zmian.Zawiadomienie o zgromadzeniu wspólników może nastąpić w różny sposób,o czym mowa w przedmiotowej regulacji.Art. 239. [Uchwały nieobjęte porządkiem obrad]§ 1. W sprawach nieobjętych porządkiem obrad nie można powziąć uchwały,chyba że cały kapitał zakładowy jest reprezentowany na zgromadzeniu, a niktz obecnych nie zgłosił sprzeciwu dotyczącego powzięcia uchwały.§ 2. Wniosek o zwołanie nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników orazwnioski o charakterze porządkowym mogą być uchwalone, mimo że nie byłyumieszczone w porządku obrad.1. Zasadą jest, że zgromadzenie wspólników proceduje co do spraw ujętychw porządku obrad, przedstawionym w uprzednim zaproszeniu (art. 238§ 2). W ten sposób wspólnicy zachowują możliwość przygotowania się doobrad i jego poszczególnych punktów.2. Zgromadzenie wspólników władne jest podjąć uchwałę w sprawach nieobjętychporządkiem obrad, jeżeli na zgromadzeniu reprezentowany jest całykapitał zakładowy, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu dotyczącego powzięciauchwały. Rozwiązanie takie jest dobre, zważywszy, że z jednej stronyumożliwia odniesienie się do pilnej i naglącej sprawy, której potrzebarozważenia wynikła ad hoc podczas obrad, z drugiej strony chroni prawai interesy wspólników, wprowadzając obowiązkowo obecność wszystkich128

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 240–241wspólników oraz zastrzegając dla każdego z nich z osobna prawo sprzeciwuco do powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad.3. Niezależnie od przyjętego porządku obrad zgromadzenie wspólnikóww każdym czasie władne jest powziąć uchwałę co do wniosku o zwołanienadzwyczajnego zgromadzenia wspólników oraz co do wniosku o charakterzeporządkowym. Przez te ostatnie należy rozumieć tylko takie, które dotycząsposobu rozpatrywania spraw objętych porządkiem obrad zgromadzeniawspólników, sposobu głosowania i podejmowania uchwał; takiegocharakteru nie mają natomiast wnioski o zmianę składu zarządu i rady nadzorczej(zob. wyrok SN z 22 marca 2000 r. sygn. akt I CKN 450/98, OSNCz 2000 r. nr 9, poz. 170).Art. 240. [Brak formalnego zwołania zgromadzenia]Uchwały można powziąć pomimo braku formalnego zwołania zgromadzeniawspólników, jeżeli cały kapitał zakładowy jest reprezentowany, a nikt z obecnychnie zgłosił sprzeciwu dotyczącego odbycia zgromadzenia lub wniesienia poszczególnychspraw do porządku obrad.1. Zgromadzenie wspólników może obradować i podejmować wiążąceuchwały bez formalnego zwołania, jeżeli:a) cały kapitał zakładowy jest na nim reprezentowany;b) żaden ze wspólników nie zgłosił sprzeciwu co do odbycia zgromadzeniamimo braku jego formalnego zwołania;c) żaden ze wspólników nie zgłosił sprzeciwu co do wniesienia poszczególnychspraw do porządku obrad, w których mają być podejmowaneuchwały.W kontekście tej ostatniej uwagi należy zauważyć, że możliwy jest zatemprzypadek, w którym odbyte bez formalnego zwołania zgromadzeniewspólników wyczerpie porządek obrad jedynie w części, w pozostałym zakresienie podejmując zaś uchwał wobec wniesienia sprzeciwu co do tejczęści porządku obrad.2. Komentowana regulacja ma szczególny walor funkcjonalny w spółkachz niewielką liczbą wspólników czy tym bardziej w spółkach jednoosobowych.W tych ostatnich jest to zresztą podstawowy tryb odbywania zgromadzeń.Art. 241. [Ważność zgromadzenia]Jeżeli przepisy niniejszego działu lub umowa spółki nie stanowią inaczej,zgromadzenie wspólników jest ważne bez względu na liczbę reprezentowanychna nim udziałów.1. Zasadą jest, że zgromadzenie wspólników jest ważne bez względu na liczbęreprezentowanych na nim udziałów. Odstępstwo od tej zasady polegana obowiązywaniu kworum. Wprowadza je k.s.h. (np. art. 239, art. 240).Może takie kworum wprowadzić też umowa (np. uchwała w przedmiociezgody na zbycie nieruchomości może być powzięta, gdy reprezentowanejest co najmniej 50% kapitału zakładowego). Warto przy tym zauważyć, że129

Art. 242–243 Kodeks spółek handlowych cz. 1wymóg określonego kworum wprowadzane jest przez k.s.h. także poza „niniejszym”działem, czyli działem I tytułu III – „Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”(np. art. 506 § 1 k.s.h.).2. W wyroku SN z 4 stycznia 2007 r. (sygn. akt III CSK 238/07, niepublikowany)wskazano, że brak zachowania kworum należy do uchybień czyniącychuchwałę nieistniejącą. Zawarty w statucie wymóg dotyczący kworum normujesposób działania zgromadzenia wspólników spółki jako organuuprawnionego do składania w jej imieniu oświadczeń woli. Jeśli umowaprzewiduje możliwość podjęcia uchwały jedynie przy istnieniu określonegokworum i jeśli uchwała stanowi oświadczenie woli spółki, to w konsekwencjinależy uznać, że podjęcie uchwały przy braku tego kworum nie możew ogóle być uznane za złożenie oświadczenia woli. Unormowania dotyczącekworum mają zatem charakter fundamentalny z punktu widzenia procesupodejmowania uchwał, bowiem ich celem jest zapewnienie należytej reprezentacjikapitału spółki w procesie podejmowania decyzji zastrzeżonychdla zgromadzenia wspólników.Art. 242. [Obliczanie głosów]§ 1. Na każdy udział o równej wartości nominalnej przypada jeden głos, chybaże umowa spółki stanowi inaczej.§ 2. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, na każde 10 złotych wartości nominalnejudziału o nierównej wysokości przypada jeden głos.Regulacja ma charakter dyspozytywny. Przepis § 1 odnosi się do sytuacji, gdyw spółce występują udziały o równej wartości nominalnej, gdzie wspólnik możemieć więcej udziałów niż jeden. Z kolei norma § 2 dotyczy spółki, w którejwystępują udziały o nierównej wartości nominalnej, gdzie każdy ze wspólnikówzachowuje prawo wyłącznie do jednego udziału. Więcej o udziałacho równej i nierównej wartości nominalnej – zob. teza 2 do art. 152–154.Art. 243. [Działania pełnomocnika]§ 1. Jeżeli ustawa lub umowa spółki nie zawierają ograniczeń, wspólnicy mogąuczestniczyć w zgromadzeniu wspólników oraz wykonywać prawo głosu przezpełnomocników.§ 2. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważnościi dołączone do księgi protokołów.§ 3. Członek zarządu i pracownik spółki nie mogą być pełnomocnikami nazgromadzeniu wspólników.§ 4. Przepisy o wykonywaniu prawa głosu przez pełnomocnika stosuje się dowykonywania prawa głosu przez innego przedstawiciela.1. Wspólnik może uczestniczyć w zgromadzeniu wspólników i wykonywaćprawo głosu zarówno osobiście, jak i przez pełnomocnika. Działanie przezpełnomocnika może zostać ograniczone ustawą, jak i umową. Spory w doktryniewywołuje natomiast zagadnienie, czy wspólnicy mogą zostać w ogólepozbawieni prawa uczestniczenia w zgromadzeniu i wykonywania nanim głosu przez pełnomocnika. Ścisła wykładnia § 1 zd. drugie i użycie130

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 244w nim jedynie słowa „ograniczone” uzasadniają wniosek, że wspólnicy prawatakiego nie mogą zostać pozbawieni. Do tego wnioskowanie takiewspierają względy funkcjonalne – udział w zgromadzeniu i wykonywanieprawa głosu przez pełnomocnika stanowi czasem konsekwencję nadzwyczajnychzdarzeń losowych, umożliwia natomiast realizację praw wspólnikaw spółce. Poza tym w spółce często przyjmowane jest kworum, przez copozbawienie wspólników prawa występowania przez pełnomocnika mogłobyutrudnić jego osiągnięcie, gdy dany wspólnik nie jest w stanie na danezgromadzenie przybyć. W konsekwencji zgromadzenie nie byłoby w staniepodjąć skutecznie uchwał. Brak możliwości pozbawienia wspólnikówprzedmiotowego prawa nie godzi przy tym w interes spółki – chronić gomogą bowiem racjonalnie pomyślane ograniczenia w jego wykonywaniu(np. zastrzeżony osobisty udział wspólników w określonej kategorii spraw).2. Pełnomocnictwa należy udzielić w formie pisemnej pod rygorem nieważności.Forma ta jest wystarczająca niezależnie od tego, co będzie przedmiotemobrad i jakie uchwały będą na nich zapadać. Od pełnomocnictwaumocowującego daną osobę do działania w ramach organu należy bowiemodróżnić samo działanie tego organu i wymóg co do formy dla działaniategoż organu. Wymóg zamieszczenia danej uchwały zgromadzeniawspólników w protokole sporządzonym przez notariusza nie obliguje zatemdo udzielenia pełnomocnictwa do uczestniczenia i głosowania na tymzgromadzeniu w formie aktu notarialnego.3. Wyłączenie możliwości działania przez członka zarządu, jak i pracownikaspółki w charakterze pełnomocnika wspólnika ma charakter kategoryczny.Przez „pracownika spółki” należy rozumieć tu osobę, która zatrudniona jestprzez spółkę na podstawie umowy o pracę. Z tego punktu widzenia pełnomocnikiemmoże być osoba współpracująca ze spółką na podstawie umowycywilnoprawnej. Członek zarządu, jak i pracownik spółki są natomiastwładni uczestniczyć w zgromadzeniu wspólników i wykonywać prawo głosuz pozycji wspólników, jeśli tylko zachowują udziały w spółce.4. „Inni przedstawiciele”, o jakich mowa w § 4, to przede wszystkim rodzice,opiekunowie, kuratorzy.Art. 244. [Głosowanie we własnej sprawie]Wspólnik nie może ani osobiście, ani przez pełnomocnika, ani jako pełnomocnikinnej osoby głosować przy powzięciu uchwał dotyczących jego odpowiedzialnościwobec spółki z jakiegokolwiek tytułu, w tym udzielenia absolutorium, zwolnieniaz zobowiązania wobec spółki oraz sporu między nim a spółką.Uzasadnienie tej regulacji sprowadza się do tego, aby nie brać udziału w głosowaniuw swojej sprawie. Ściślej rzecz ujmując, chodzi o uchwały dotycząceodpowiedzialności wspólnika wobec spółki z jakiegokolwiek tytułu. Ustawodawcawskazuje przy tym na uchwałę w sprawie udzielenia absolutorium, jeżeliwspólnik pełnił funkcje w zarządzie albo radzie nadzorczej; uchwałęw przedmiocie zwolnienia z zobowiązania wobec spółki (np. zwolnieniez długu w trybie art. 508 k.c.) oraz uchwałę odnoszącą się do sporu międzywspólnikiem a spółką.131

Art. 245–247 Kodeks spółek handlowych cz. 1Art. 245. [Bezwzględna większość głosów]Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów, jeżeli przepisy niniejszegodziału lub umowa spółki nie stanowią inaczej.Art. 246. [Głosowanie w ważnych sprawach]§ 1. Uchwały dotyczące zmiany umowy spółki, rozwiązania spółki lub zbyciaprzedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części zapadają większością dwóchtrzecich głosów. Uchwała dotycząca istotnej zmiany przedmiotu działalności spółkiwymaga większości trzech czwartych głosów. Umowa spółki może ustanowićsurowsze warunki powzięcia tych uchwał.§ 2. W przypadku, o którym mowa w art. 233, do powzięcia uchwały o rozwiązaniuspółki wystarczy bezwzględna większość głosów, jeżeli umowa spółkinie stanowi inaczej.§ 3. Uchwała dotycząca zmiany umowy spółki, zwiększająca świadczenia wspólnikówlub uszczuplająca prawa udziałowe bądź prawa przyznane osobiście poszczególnymwspólnikom, wymaga zgody wszystkich wspólników, których dotyczy.Zasadą jest, że uchwały zapadają bezwzględną większością głosów. Co dobezwzględnej większości głosów – zob. teza 9 do art. 4. Odstępstwo od tej zasadysą wprowadzane przez k.s.h. (np. art. 246 § 1 i § 3) lub umową spółki.Art. 247. [Warunki głosowania]§ 1. Głosowanie jest jawne.§ 2. Tajne głosowanie zarządza się przy wyborach oraz nad wnioskami o odwołanieczłonków organów spółki lub likwidatorów, o pociągnięcie ich do odpowiedzialności,jak również w sprawach osobowych. Poza tym należy zarządzić tajnegłosowanie na żądanie choćby jednego ze wspólników obecnych lub reprezentowanychna zgromadzeniu wspólników.§ 3. Zgromadzenie wspólników może powziąć uchwałę o uchyleniu tajnościgłosowania w sprawach dotyczących wyboru komisji powoływanej przez zgromadzeniewspólników.1. Zasadą jest głosowanie jawne. Głosowanie tajne odbywa się w przypadkacho personalnym charakterze, wskazanych w § 2 (wybór poszczególnychosób, pociągnięcie ich do odpowiedzialności, sprawy osobowe). Czasemtajność ta może zostać uchylona (§ 3). Głosowanie tajne jest też zarządzanena żądanie choćby jednego ze wspólników, które nie dość że może byćsformułowane także przez jego przedstawiciela, to jeszcze może dotyczyćkażdej uchwały. W konsekwencji może prowadzić to do tego, że głosowanietajne stanie się w praktyce danej spółki normą. Tajność jako zasada niemoże być jednak ustanawiana umową spółki, gdyż komentowana regulacjai wynikające z niej wskazania (zasada – jawność, wyjątek – tajność) mającharakter bezwzględnie obowiązujący.2. Powzięcie uchwały w głosowaniu jawnym, mimo obowiązku zastosowaniatrybu tajnego głosowania, powoduje podstawę do stwierdzenia nieważnościuchwały w trybie art. 252 (zob. wyrok SN z 20 maja 1998 r. sygn. aktII CR 119/88, OSNC z 1989 r. nr 5, poz. 86).132

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 248Art. 248. [Wymogi formalne uchwały]§ 1. Uchwały zgromadzenia wspólników powinny być wpisane do księgi protokołówi podpisane przez obecnych lub co najmniej przez przewodniczącegoi osobę sporządzającą protokół. Jeżeli protokół sporządza notariusz, zarząd wnosiwypis protokołu do księgi protokołów.§ 2. W protokole należy stwierdzić prawidłowość zwołania zgromadzeniawspólników i jego zdolność do powzięcia uchwał, wymienić powzięte uchwały,liczbę głosów oddanych za każdą uchwałą i zgłoszone sprzeciwy. Do protokołunależy dołączyć listę obecności z podpisami uczestników zgromadzenia wspólników.Dowody zwołania zgromadzenia wspólników zarząd powinien dołączyć doksięgi protokołów.§ 3. Uchwały pisemne, powzięte zgodnie z art. 227 § 2, zarząd wpisuje doksięgi protokołów.§ 4. Wspólnicy mogą przeglądać księgę protokołów, a także żądać wydaniapoświadczonych przez zarząd odpisów uchwał.1. W związku z odbywanym zgromadzeniem wspólników sporządzany jestprotokół. W protokole należy stwierdzić prawidłowość zwołania zgromadzeniawspólników i jego zdolność do powzięcia uchwał, wymienić powzięteuchwały, liczbę głosów oddanych za każdą uchwałą i zgłoszone sprzeciwy.Do protokołu należy też dołączyć listę obecności z podpisami uczestnikówzgromadzenia wspólników. W przeciwieństwie do spółki akcyjnej(art. 421 § 1), wymóg, aby protokół w spółce z ograniczoną odpowiedzialnościązostał sporządzony przez notariusza, został ograniczony do przypadkówściśle w ustawie wskazanych (art. 255 § 3, art. 270 pkt 2). Nie ma oczywiścieprzeszkód, aby notariusz sporządzał protokoły ze zgromadzeń, gdynie jest to wymagane przepisami ustawy. Decyduje o tym wola decydentóww spółce.2. Od protokołu należy odróżnić księgę protokołów. Do tej ostatniej:a) wpisywane są uchwały powzięte przez zgromadzenie wspólników, jaki uchwały powzięte w trybie art. 227 § 2 k.s.h.;b) wnoszony jest wypis protokołu, jeżeli sporządzał go notariusz;c) załączane są dowody zwołania zgromadzenia wspólników.3. Wskazane w § 4 uprawnienie nie podlega wyłączeniu ani ograniczeniu. Jestono przy tym niezależne od istnienia/nieistnienia indywidualnego prawakontroli czy ram, w jakich to ostatnie jest wykonywane (zob. komentarz doart. 212).4. W wyroku SN z 13 kwietnia 2004 r. (sygn. akt IV CK 686/04; M. Prawn.z 2005 r. nr 9, poz. 418) podkreślono, że choć uchwały zgromadzeniawspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinny mieć formępisemną, to wymóg ten nie stanowi warunku ich ważności. Z uzasadnieniatego orzeczenia warto przy tym przytoczyć następujący fragment: z art. 248k.s.h. ani z innego przepisu k.s.h. nie wynika, aby brak wpisu uchwały doksięgi protokołów prowadził do jej nieważności. W literaturze uznaje sięteż, że ze względu na niejednolity charakter uchwał zgromadzenia wspólnikówznaczna ich część w ogóle nie może być uznana za czynności prawnew rozumieniu art. 56 i nast. k.c., co wyłącza stosowanie przepisów ko-133

Art. 249–251 Kodeks spółek handlowych cz. 1deksu cywilnego dotyczących formy czynności prawnych. Jeżeli zatemuznać, że uchwała, chociaż niewpisana do księgi protokołów, istnieje jużw chwili podjęcia, a świadczy o tym gramatyczna wykładnia art. 248 § 1k.s.h., to trzeba przyjąć, iż wymóg, o jakim mowa w tym przepisie, ma nacelu zabezpieczenie dowodu na okoliczność jej podjęcia.Art. 249. [Sprzeczność z umową]§ 1. Uchwała wspólników sprzeczna z umową spółki bądź dobrymi obyczajamii godząca w interesy spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie wspólnika możebyć zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa o uchylenieuchwały.§ 2. Zaskarżenie uchwały wspólników nie wstrzymuje postępowania rejestrowego.Sąd rejestrowy może jednakże zawiesić postępowanie po przeprowadzeniurozprawy.Art. 250. [Powództwo o uchylenie uchwały]Prawo do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały wspólników przysługuje:1) zarządowi, radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz poszczególnym ichczłonkom,2) wspólnikowi, który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądałzaprotokołowania sprzeciwu,3) wspólnikowi bezzasadnie niedopuszczonemu do udziału w zgromadzeniuwspólników,4) wspólnikowi, który nie był obecny na zgromadzeniu, jedynie w przypadkuwadliwego zwołania zgromadzenia wspólników lub też powzięcia uchwaływ sprawie nieobjętej porządkiem obrad,5) w przypadku pisemnego głosowania, wspólnikowi, którego pominięto przygłosowaniu lub który nie zgodził się na głosowanie pisemne albo też który głosowałprzeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomości o uchwale w terminie dwóchtygodni zgłosił sprzeciw.Art. 251. [Termin wytoczenia powództwa]Powództwo o uchylenie uchwały wspólników należy wnieść w terminie miesiącaod dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż w terminiesześciu miesięcy od dnia powzięcia uchwały.1. Powództwo o uchylenie uchwały wspólników (zgromadzenia wspólników)stanowi jedną z form ich zaskarżania. W art. 249 § 1 stanowi się o przesłankachjego wytoczenia. Sposób sformułowania tej regulacji jest nieprecyzyjny,przez co doktryna pojmuje ją w niejednoznaczny sposób. Uciekając od szerszych,teoretycznych rozważań i dysput w tym przedmiocie, należy przychylićsię do poglądu, że uchwała może być skarżona w drodze powództwa o uchylenie,jeżeli ziści się którykolwiek ze wskazanych poniżej przypadków:a) uchwała jest sprzeczna z umową spółki;b) uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i godzi w interesy spółki;c) uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i ma na celu pokrzywdzeniewspólnika;134

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 251d) uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, godzi w interesy spółkii ma na celu pokrzywdzenie wspólnika.2. Stwierdzenie sprzeczności uchwały z umową spółki nie powinno wywoływaćwiększych wątpliwości, zwłaszcza jeżeli ta ostatnia jest jednoznacznaw swej treści. Wyróżnienie jej jako samodzielnej przesłanki uzasadniającejpowództwo o uchylenie uchwały dyktuje nie tylko ścisła wykładnia art. 249§ 1 k.s.h. („bądź”), lecz także względy aksjologiczne (ład korporacyjnyw spółce, postulat rzetelnego i legalnego działania, zasady dobrych praktykw spółce.) Rozwijając tę ostatnią myśl, należy stwierdzić, że możliwośćuchylenia uchwały tylko ze względu na jej sprzeczność z umową stanowi instrumenteliminowania wszelkich tego typu uchwał, co bez wątpienia skłaniado przestrzegania postanowień umowy, pojętych jako ustalone i obowiązującewszystkich reguły współdziałania. W świetle tego sprzężenieprzesłanki sprzeczności uchwały z umową spółki z koniecznością wystąpieniadalszych przesłanek (godzenie w interesy spółki lub pokrzywdzeniewspólnika) może spowodować, że uchylenie uchwał sprzecznych z umowąspółki będzie utrudnione. Obok sprzeczności z umową spółki trzeba będziebowiem wykazać dodatkowo dalsze przesłanki, które częstokroć mają przecieżcharakter wybitnie ocenny. W dalszej konsekwencji doprowadziłoby todo nieuprawnionego i nieuzasadnionego rozróżniania uchwał sprzecznychz umową spółki, a zatem dotkniętych taką samą rodzajowo wadą, na:uchwały potencjalnie zagrożone uchyleniem i uchwały niezagrożone takimuchyleniem (gdy bez wątpienia nie doszło do naruszenia pozostałych przesłanekuchylenia uchwały).3. Pojęcie „dobrych obyczajów” jest niedookreślone. Jego istotę wiązać niechybnietrzeba z nakazem przyzwoitej postawy i szeroko pojętą zasadąuczciwości – tak wobec osób zaangażowanych w byt spółki, jak i wobecosób z zewnątrz, pozostających w relacji ze spółką. Mniej problematycznebędzie rozumienie „godzenia w interes spółki” czy „pokrzywdzenia wspólnika”,z tym tylko zastrzeżeniem, że muszą one mieć obiektywny charakter.Chodzi zatem o uchwałę ewidentnie niekorzystną dla bytu i funkcjonowaniaspółki, jak i o uchwałę, która krzywdzi wspólnika w sposób realny, a nietylko przez pryzmat jedynie jego subiektywnego odczucia.4. Katalog organów/osób uprawnionych do wytoczenia powództwa o uchylenieuchwały jest zamknięty. Poszczególni członkowie zarządu, rady nadzorczeji komisji rewizyjnej są władni wytaczać powództwo o uchylenie uchwały,jeżeli w dacie składania pozwu aktualny jest status członka tego organu.Innymi słowy, nie ma legitymacji procesowej czynnej osoba, która w daciewytaczania powództwa nie jest już członkiem zarządu, rady nadzorczej lubkomisji rewizyjnej (zob. uchwała SN z 1 marca 2007 r. sygn. akt III CZP94/06, OSNC z 2007 r. nr 7-8, poz. 95).5. Ustawa zastrzega maksymalne terminy (prekluzyjne) na wniesienie powództwa– jeden miesiąc od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, niepóźniej jednak niż w terminie sześciu miesięcy od dnia powzięcia uchwały.Niezaskarżenie uchwały w tym czasie powoduje, że legitymowane do wytoczeniapowództwa osoby/organy tracą uprawnienie w tym zakresie,uprawnienie to przestaje bowiem istnieć (por. wyrok SA w Poznaniu z 3 li-135

Art. 252 Kodeks spółek handlowych cz. 1stopada 1994 r. sygn. akt I ACr 326/94, OSA z 1995 r. nr 5, poz. 24). Uchwała,mimo swej wadliwości i podstaw do uchylenia, zachowa swoją doniosłośći będzie obowiązywać. W ten sposób usunięty zostaje stan niepewnościw związku z powziętą uchwałą – jej statusem i skutkami, co stabilizujestosunki w spółce i wpływa na bezpieczeństwo obrotu.Art. 252. [Powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały]§ 1. Osobom lub organom spółki, wymienionym w art. 250, przysługuje prawodo wytoczenia przeciwko spółce powództwa o stwierdzenie nieważnościuchwały wspólników sprzecznej z ustawą. Przepisu art. 189 Kodeksu postępowaniacywilnego nie stosuje się.§ 2. Przepis art. 249 § 2 stosuje się odpowiednio.§ 3. Prawo do wniesienia powództwa wygasa z upływem sześciu miesięcy oddnia otrzymania wiadomości o uchwale, jednakże nie później niż z upływemtrzech lat od dnia powzięcia uchwały.§ 4. Upływ terminów określonych w § 3 nie wyłącza możliwości podniesieniazarzutu nieważności uchwały.1. Obok powództwa o uchylenie, uchwała wspólników (zgromadzenia wspólników)może zostać zaskarżona w drodze powództwa o stwierdzenie jej nieważności.Opiera się ono na założeniu, że dana uchwała jest sprzecznaz przepisami obowiązującego prawa. Jest to jedyny tryb podważaniauchwał jako sprzecznych z prawem.2. Legitymację do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwałyzachowują organy/osoby wskazane w art. 250. Zob. teza 3 do art. 249–251.3. Sprzeczność uchwały z przepisami prawa ma większy ciężar gatunkowy odzarzutów uzasadniających uchylenie uchwały. Stąd też terminy maksymalnena wniesienie powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały – sześćmiesięcy od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, jednakże nie późniejniż z upływem trzech lat od dnia powzięcia uchwały – są wydłużone w stosunkudo terminów, w jakich wniesione ma być powództwo o uchylenieuchwały. Zob. teza 3 do art. 249–251.4. Regulację § 4 należy rozumieć w ten sposób, że upływ terminów maksymalnychna wniesienie powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały, nie niweczymożliwości podniesienia zarzutu nieważności danej uchwały. Problematycznejest zagadnienie, komu przysługuje to uprawnienie. A priori możesię wydawać, że regulacja § 4, poprzez brak bezpośredniego odniesieniado osób/organów wskazanych w art. 250, uzasadnia tezę, że zarzut ten możezostać podniesiony przez każdą osobę, która ma w tym interes. Bardziejwnikliwa analiza tego przepisu uwydatnia jednak wniosek, że dotyczy toosób władnych wytoczyć powództwo. Po pierwsze, przekonuje o tym odwołaniedo sformułowania „upływ terminów określonych w § 3”. Terminten ma znaczenie dla osób władnych do wytoczenia powództwa i jegoupływ oznacza negatywne skutki właśnie dla nich. Sprzężenie możnościpodniesienia zarzutu mimo upływu terminu oznacza zatem, że zarzut takiwłaściwy jest podmiotom legitymowanym do uprzedniego wytoczenia powództwa.Innymi słowy, gdyby intencją ustawodawcy było rozszerzenie te-136

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 253go uprawnienia na inne osoby, sformułowania tego by prostu nie zawarto.Po drugie, regulację § 4 należy czytać w kontekście całego artykułu. Dotyczyon zaś problematyki powództwa o stwierdzenie nieważności, określającm.in. krąg osób umocowanych do wytoczenia powództwa i uprawnienia,jakie przysługują tym osobom mimo braku wytoczenia powództwa w przypisanymczasie.5. Zarzut nieważności uchwały nie odniesie jednak skutku, jeżeli uprzedniowytoczone powództwo o stwierdzenie nieważności zostanie prawomocnieoddalone. Zgodnie bowiem z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocnewiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inneorgany państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkachw ustawie przewidzianych także inne osoby. W związku z przytoczoną powyżejregulacją podkreśla się w doktrynie, że: inne sądy, organy państwoweoraz organy administracji publicznej rozstrzygające w sprawach innychniż karne (§ 2) są związane prejudycjalnie, czyli nie mogą dokonać odmiennejoceny prawnej roszczenia niż zawarta w prejudykacie, ale takżenie mogą dokonać odmiennych ustaleń faktycznych 33 . Z orzeczenia oddalającegopowództwo o stwierdzenie nieważności danej uchwały wynika zatem– i jest to wiążące – że nie jest ona sprzeczna z ustawą, co dezaktualizujeewentualny zarzut o jej nieważności.Art. 253. [Reprezentacja spółki]§ 1. W sporze dotyczącym uchylenia lub stwierdzenia nieważności uchwaływspólników pozwaną spółkę reprezentuje zarząd, jeżeli na mocy uchwały wspólnikównie został ustanowiony w tym celu pełnomocnik.§ 2. Jeżeli zarząd nie może działać za spółkę, a brak jest uchwały wspólnikówo ustanowieniu pełnomocnika, sąd właściwy do rozstrzygnięcia powództwa wyznaczakuratora spółki.1. Powództwo o uchylenie uchwały lub o stwierdzenie nieważności uchwaływytacza się przeciwko spółce. Ta ostatnia jest w tym sporze reprezentowanaprzez zarząd, jeżeli na mocy uchwały wspólników nie został ustanowionyw tym celu pełnomocnik. Ustanowienie takiego pełnomocnika oznaczazatem, że jest on władny reprezentować spółkę w przedmiotowym sporzei w sferze tej zachowuje pierwszeństwo przed zarządem (zarząd władny„jeżeli” nie ustanowiono pełnomocnika; pełnomocnik ustanowiony akurat„w tym celu”).2. Zarząd nie może działać za spółkę, jeżeli pozew został złożony przez: organin corpore, członka jednoosobowego zarządu, jednego z członków zarządu,jeżeli jego obecność jest konieczna dla skutecznej reprezentacji spółki(np. zastrzeżona konieczność działania wszystkich członków zarządu).W uchwale z 22 października 2009 r. (sygn. akt III CZP 63/09, niepublikowany)SN przyjął, że kompetencja zarządu do reprezentowania spółki jestwyłączona także w razie zaskarżenia uchwały przez poszczególnych jegoczłonków nawet w sytuacji, gdy pozostali członkowie zarządu – zgodniez obowiązującymi w spółce zasadami – mogą ją reprezentować. Uzasadniająctaki pogląd, wskazał, że cel regulacji § 2 zmierza do zapewnienia ochro-137

Art. 254 Kodeks spółek handlowych cz. 1ny interesu spółki w postępowaniu o uchylenie uchwały w sytuacji sprzecznościz interesem skarżących uchwałę. Potrzeba zapewnienia właściwejochrony interesu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością aktualna jest zatemw każdej sytuacji, tj. zarówno gdy zarząd lub też tylko jego członekwniósł powództwo o uchylenie uchwały, ponieważ potencjalne niebezpieczeństwowystąpienia kolizji interesów indywidualnych z interesem spółkiistnieje zarówno w sytuacji zaskarżenia uchwały zgromadzenia wspólnikówprzez zarząd działający in corpore, jak też wówczas gdy uchwałę taką zaskarżająposzczególni członkowie tego organu. Powyższe orzeczeniew omawianej części idzie za daleko. Należy przecież zważyć, że każdyz członków zarządu zachowuje prawo do własnego osądu i zdania. Stanowiskozarządu stanowi zaś wypadkową poszczególnych głosów jego członków,czasem wbrew poglądom pojedynczych jego członków. Z tego teżpunktu widzenia nie sposób uznać kolizji interesów, jeżeli z jednej stronydany członek zarządu wytacza powództwo o uchylenie uchwały/stwierdzeniejej nieważności, uznając ziszczenie się przesłanek je uzasadniających,a z drugiej strony pozostali członkowie zarządu, władni reprezentowaćspółkę, nie widzą podstaw, aby daną uchwałę kwestionować. Zgodzić sięnatomiast należy z wyrażonym w tej samej uchwale poglądem i przedstawionąna jego poparcie argumentacją, że w sytuacji zaskarżenia uchwałyprzez członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie ma zastosowaniaart. 210 § 1 k.s.h.3. Brak możności działania przez zarząd przy jednoczesnym niepowołaniupełnomocnika aktualizuje konieczność wyznaczenia kuratora przez sądwłaściwy do rozstrzygnięcia powództwa. Dzięki temu spółka ma zapewnionąreprezentację, a postępowanie sądowe może być kontynuowane.Art. 254. [Skutki wyroku]§ 1. Prawomocny wyrok uchylający uchwałę ma moc obowiązującą w stosunkachmiędzy spółką a wszystkimi wspólnikami oraz w stosunkach między spółkąa członkami organów spółki.§ 2. W przypadkach gdy ważność czynności dokonanej przez spółkę jest zależnaod uchwały zgromadzenia wspólników, uchylenie takiej uchwały nie maskutku wobec osób trzecich działających w dobrej wierze.§ 3. Prawomocny wyrok uchylający uchwałę zarząd zgłasza, w terminie siedmiudni, sądowi rejestrowemu.§ 4. Przepisy § 1–3 stosuje się odpowiednio do wyroku, który zapadł w wynikupowództwa o stwierdzenie nieważności uchwały, wniesionego na podstawieart. 252 § 1.1. Uchylenie uchwały, jak i stwierdzenie jej nieważności, ma moc nie tylkow relacji powód – pozwana spółka, ale także w relacji spółka – wszyscywspólnicy i spółka – członkowie jej organów. Takie rozwiązanie z pewnościąma walor porządkowy, jak i stabilizuje sytuację po rozstrzygnięciu powództwa.2. Osoby działające w dobrej wierze mogą wywodzić skutki z danej czynności,której ważność zależała od uchwały zgromadzenia wspólników, która138

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 255–256została następnie uchylona lub co do której stwierdzono nieważność.Zgodnie z art. 7 k.c., jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lubzłej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary.3. Prawomocny wyrok uchylający uchwałę lub stwierdzający jej nieważnośćzarząd zgłasza, w terminie siedmiu dni sądowi rejestrowemu.Rozdział 4. Zmiana umowy spółkiArt. 255. [Warunki zmiany umowy]§ 1. Zmiana umowy spółki wymaga uchwały wspólników i wpisu do rejestru.§ 2. Obniżenie kapitału zakładowego w trybie art. 199 § 5 wymaga uchwałyzarządu i wpisu do rejestru.§ 3. Uchwały, o których mowa w § 1 i 2, powinny być umieszczone w protokolesporządzonym przez notariusza.Art. 256. [Zgłoszenie do sądu rejestrowego]§ 1. Zmianę umowy spółki zarząd zgłasza do sądu rejestrowego.§ 2. Równocześnie z wpisem o zmianie umowy należy wpisać do rejestruzmiany danych wymienionych w art. 166, jeżeli dane te podlegają wpisowi.§ 3. Do zarejestrowania zmiany umowy spółki stosuje się odpowiednio przepisyart. 164 § 3, art. 165, art. 169, art. 171 i art. 172.1. Z uwagi na duże znaczenie umowy spółki, tak dla osób w nią zaangażowanych,jak i dla jej kontrahentów, jej zmiana wymaga uchwały wspólnikóworaz wpisu do rejestru. Wpis w tym względzie ma charakter konstytutywny,przez co zmiana nabiera doniosłości dopiero z chwilą jego dokonania 34 .Jeżeli zmiana umowy powoduje zmianę danych wskazanych w art. 166,a dane te podlegają wpisowi, należy również ujawnić je w rejestrze.Zob. komentarz do art. 166.2. Odpowiednie stosowanie art. 164 § 3, art. 165, art. 169, art. 171 i art. 172do zmiany umowy oznacza, że:a) sąd rejestrowy nie może odmówić wpisania zmiany umowy do rejestruz powodu drobnych uchybień, które nie naruszają interesu spółki orazinteresu publicznego, a nie mogą być usunięte bez poniesienia niewspółmierniewysokich kosztów;b) w przypadku stwierdzenia w zgłoszeniu zmiany umowy braku usuwalnegosąd rejestrowy wyznaczy spółce stosowny termin do jego usunięciapod rygorem odmowy wpisu tej zmiany do rejestru;c) jeżeli zmiana umowy nie została zgłoszona do sądu rejestrowego w terminiesześciu miesięcy od dnia powzięcia uchwały wspólników albojeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne,zmiana nie może zostać zarejestrowana (konieczne staje sięponowne powzięcie uchwały zmieniającej umowę);d) po zarejestrowaniu zmiany zarząd powinien, w terminie dwóch tygodni,złożyć we właściwym urzędzie skarbowym poświadczony przez siebie odpisumowy spółki, uwzględniającej zmiany, ze wskazaniem sądu, w którymzmiana ta została zarejestrowana, oraz daty i numeru rejestracji;139

Art. 257–259 Kodeks spółek handlowych cz. 1e) jeżeli po zarejestrowaniu zmiany umowy zostały stwierdzone braki wynikłez niedopełnienia przepisów prawa, sąd rejestrowy, z urzędu albo nawniosek osób mających interes prawny, wzywa spółkę do usunięcia brakówi wyznacza w tym celu odpowiedni termin, a jeżeli spółka nie uczynizadość temu wezwaniu, sąd rejestrowy może nakładać grzywny wedługzasad określonych w przepisach o KRS.3. Obniżenie kapitału w trybie art. 199 § 5 związane jest ze ziszczeniem sięokreślonego w umowie zdarzenia, w związku z którym dochodzi do umorzeniaudziału bez powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników i niez czystego zysku. Obniżenie kapitału zakładowego wymaga uchwały zarządui dochodzi do skutku w momencie wpisu do rejestru. O obniżeniu kapitałuzakładowego – zob. też komentarz do art. 263–265.4. Uchwała wspólników w przedmiocie zmiany umowy spółki oraz uchwałazarządu o obniżeniu kapitału zakładowego powinny być umieszczonew protokole sporządzonym przez notariusza. Tylko ten ostatni go też podpisuje,co ma praktyczny walor dla działania spółki.Art. 257. [Podwyższenie kapitału zakładowego]§ 1. Jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego następuje nie na mocy dotychczasowychpostanowień umowy spółki przewidujących maksymalną wysokośćpodwyższenia kapitału zakładowego i termin podwyższenia, może ono nastąpićjedynie przez zmianę umowy spółki.§ 2. Podwyższenie kapitału zakładowego następuje przez podwyższenie wartościnominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych.§ 3. Jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego następuje na podstawie dotychczasowychpostanowień umowy spółki, przy zachowaniu wymagań określonychw § 1, oświadczenia dotychczasowych wspólników o objęciu nowych udziałówwymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. Art. 260 § 2 stosuje sięodpowiednio.Art. 258. [Pierwszeństwo objęcia udziałów]§ 1. Jeżeli umowa spółki lub uchwała o podwyższeniu kapitału nie stanowiinaczej, dotychczasowi wspólnicy mają prawo pierwszeństwa do objęcia nowychudziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoich dotychczasowychudziałów. Prawo pierwszeństwa należy wykonać w terminie miesiącaod dnia wezwania do jego wykonania. Wezwania te zarząd przesyła wspólnikomjednocześnie.§ 2. Oświadczenie dotychczasowego wspólnika o objęciu nowego udziałubądź udziałów lub o objęciu podwyższenia wartości istniejącego udziału bądźudziałów wymaga formy aktu notarialnego.§ 3. Przepisów § 1 i § 2 nie stosuje się do udziałów własnych spółki, o którychmowa w art. 200.Art. 259. [Forma oświadczenia]Oświadczenie nowego wspólnika powinno zawierać przystąpienie do spółkioraz objęcie udziału lub udziałów o oznaczonej wartości nominalnej. Oświadczenietakie wymaga formy aktu notarialnego.140

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 260–262Art. 260. [Podwyższenie ze środków spółki]§ 1. Uchwałą wspólników o zmianie umowy spółki można podwyższyć kapitałzakładowy, przeznaczając na ten cel środki z kapitału zapasowego lub kapitałów(funduszy) rezerwowych utworzonych z zysku spółki (podwyższenie kapitałuzakładowego ze środków spółki).§ 2. Nowe udziały przysługują wspólnikom w stosunku do ich dotychczasowychudziałów i nie wymagają objęcia.§ 3. W przypadku podwyższenia wartości nominalnej dotychczasowychudziałów stosuje się odpowiednio przepis § 2.§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się do udziałów własnych spółki, o których mowaw art. 200.Art. 261. [Odpowiednie stosowanie przepisów]Przepisy niniejszego działu dotyczące wartości nominalnej udziału, pełnejwpłaty na poczet kapitału zakładowego, wpłaty, o której mowa w art. 154 § 3,oraz wkładów niepieniężnych stosuje się odpowiednio przy podwyższeniu kapitałuzakładowego.Art. 262. [Zgłoszenie podwyższenia kapitału]§ 1. Podwyższenie kapitału zakładowego zarząd zgłasza do sądu rejestrowego.§ 2. Do zgłoszenia podwyższenia kapitału zakładowego należy dołączyć:1) uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego,2) oświadczenia o objęciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym,3) oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na podwyższonykapitał zakładowy zostały w całości wniesione.§ 3. Przepisów § 2 pkt 2 i 3 nie stosuje się w przypadku podwyższenia kapitałuzakładowego zgodnie z art. 260.§ 4. Podwyższenie kapitału zakładowego następuje z chwilą wpisania do rejestru.1. Występujący w spółce kapitał zakładowy może ulec podwyższeniu. Następujeono przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejącychlub ustanowienie nowych. Z zastrzeżeniem tezy 4, z podwyższeniem kapitałuzakładowego wiąże się wniesienie wkładu na pokrycie kapitału w podwyższonejczęści oraz objęcie udziałów w tym podwyższonym kapitale. Aktualizujeto odpowiednie odwołanie się do przepisów o:a) wartości nominalnej udziału,b) pełnej wpłacie na poczet kapitału zakładowego,c) wpłacie powyżej wartości nominalnej i powstałej w ten sposób nadwyżce(agio), czyd) wkładach niepieniężnych.2. Dotychczasowi wspólnicy mają prawo pierwszeństwa do objęcia nowychudziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoichdotychczasowych udziałów, jeżeli umowa spółki lub uchwała o podwyższeniukapitału nie stanowi inaczej. Prawo pierwszeństwa należy wykonaćw terminie miesiąca od dnia wezwania do jego wykonania. Wezwania tezarząd przesyła wspólnikom jednocześnie. Dotychczasowi wspólnicy, któ-141

Art. 262 Kodeks spółek handlowych cz. 1rzy skorzystają z prawa pierwszeństwa, winni złożyć w formie aktu notarialnegooświadczenie o objęciu nowego udziału bądź udziałów lub o objęciupodwyższenia wartości istniejącego udziału bądź udziałów. Wyłączenie lubnieskorzystanie z prawa pierwszeństwa przez dotychczasowych wspólnikówmoże doprowadzić do tego, że do spółki przystąpią osoby trzecie w charakterzenowych wspólników. Oświadczenia nowych wspólników powinny zawieraćprzystąpienie do spółki oraz objęcie udziału lub udziałów o oznaczonejwartości nominalnej. Oświadczenia takie wymagają formy aktu notarialnego.Powyższe uwagi zostały uczynione z zastrzeżeniem tezy 4 i 5.3. Do podwyższenia kapitału zakładowego może dojść na kilka sposobów. Zasadniczymtrybem jest podwyższenie kapitału zakładowego poprzez zmianęumowy spółki, a zatem po uprzedniej uchwale wspólników. Nowe udziałymogą zostać objęte zarówno przez dotychczasowych wspólników, jaki osoby trzecie.4. Podwyższenie kapitału zakładowego może też nastąpić ze środków spółki.W trybie tym podwyższenie kapitału także wymaga zmiany umowy spółki,następującej w drodze uchwały wspólników, niemniej środki na pokryciekapitału zakładowego w podwyższanej części pochodzą ze środków (majątku)spółki, pochodzących z kapitału zapasowego lub innych kapitałów(funduszy) rezerwowych utworzonych z zysku wypracowanego przez spółkę,który nie został przeznaczony do podziału między wspólników, czy nainny cel (np. inwestycje). Brak uruchomienia środków zewnętrznych na pokryciekapitału zakładowego powoduje zatem, że powstałe w związku z jegopodwyższeniem udziały/udziały o podwyższonej wartości nominalnejprzysługują dotychczasowym wspólnikom w stosunku do ich dotychczasowychudziałów i nie wymagają przez nich objęcia.5. Podwyższenie kapitału zakładowego może wreszcie nastąpić na podstawiedotychczasowych postanowień umowy spółki, bez potrzeby zmiany spółki.Podwyższenie w tym trybie jest możliwe, jeżeli jednocześnie w umowie zostałaprzewidziana maksymalna wysokość podwyższenia kapitału zakładowegooraz termin tego podwyższenia. Wskazania te winny mieć realny charakter,tak by nie prowadziło to do obejścia przepisów o podwyższaniu kapitału zakładowegona podstawie umowy bez jej zmiany. Stąd też umowa nie powinnaodwoływać się, przy określeniu wysokości podwyższenia, do wartości abstrahującejod specyfiki i potencjału spółki (np. zastrzeżenie kwoty1 000 000 000 zł w przypadku spółki „rodzinnej” prowadzącej działalność naniewielką skalę), czy jeżeli pespektywa czasowa na podwyższenie w tym trybiekapitału zakładowego jest bezzasadnie wydłużona (np. przez okres 50lat) czy niedookreślona (np. użycie sformułowania „do czasu wejścia w Polscewaluty euro”). Nowe udziały przysługują wspólnikom w stosunku do ichdotychczasowych udziałów. Ich oświadczenia o objęciu nowych udziałówwymagają zaś formy pisemnej pod rygorem nieważności. W uchwalez 15 grudnia 2006 r. (sygn. akt III CZP 132/06, OSNC z 2007 r. nr 10, poz. 48)SN skonstatował, że: jeżeli nie wszyscy wspólnicy objęli – w stosunku określonymw art. 257 § 3 w związku z art. 260 § 2 k.s.h. – udziały w kapitale zakładowympodwyższonym na podstawie dotychczasowych postanowień umowyspółki, podwyższenie kapitału nie dochodzi do skutku.142

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 263–2656. Co do udziałów własnych – zob. komentarz do art. 200.7. Niezależnie od sposobu podwyższenia kapitału zakładowego, należy zgłosićje do sądu rejestrowego. Następuje ono z chwilą wpisania do rejestru,a zatem wpis ma charakter konstytutywny.Art. 263. [Obniżenie kapitału zakładowego]§ 1. Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna określać wysokość,o jaką kapitał zakładowy ma być obniżony, oraz sposób obniżenia.§ 2. Przepisy niniejszego działu dotyczące najniższej wysokości kapitału zakładowegooraz udziału stosuje się do obniżenia kapitału zakładowego.Art. 264. [Ogłoszenie o obniżeniu kapitału zakładowego]§ 1. O uchwalonym obniżeniu kapitału zakładowego zarząd niezwłocznieogłasza, wzywając wierzycieli spółki do wniesienia sprzeciwu w terminie trzechmiesięcy, licząc od dnia ogłoszenia, jeżeli nie zgadzają się na obniżenie. Wierzyciele,którzy w tym terminie zgłosili sprzeciw, powinni być przez spółkę zaspokojenilub zabezpieczeni. Wierzycieli, którzy sprzeciwu nie zgłosili, uważa się za zgadzającychsię na obniżenie kapitału zakładowego.§ 2. Przepisów § 1 nie stosuje się, jeżeli pomimo obniżenia kapitału zakładowegonie zwraca się wspólnikom wpłat dokonanych na kapitał zakładowy, a jednocześniez obniżeniem kapitału zakładowego następuje jego podwyższenie conajmniej do pierwotnej wysokości.Art. 265. [Zgłoszenie obniżenia do sądu rejestrowego]§ 1. Obniżenie kapitału zakładowego zarząd zgłasza do sądu rejestrowego.§ 2. Do zgłoszenia obniżenia kapitału zakładowego należy dołączyć:1) uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego,2) dowody należytego wezwania wierzycieli,3) oświadczenie wszystkich członków zarządu stwierdzające, że wierzyciele,którzy zgłosili sprzeciw w terminie określonym w art. 264 § 1, zostali zaspokojenilub zabezpieczeni.§ 3. Przepisów § 2 pkt 2 i 3 nie stosuje się w przypadku określonym w art. 264 § 2.§ 4. W przypadku określonym w art. 199 § 4 i § 5 zamiast uchwały zgromadzeniawspólników należy dołączyć oświadczenie wszystkich członków zarządu,w formie aktu notarialnego, o spełnieniu wszystkich warunków obniżenia kapitałuzakładowego przewidzianych w ustawie i umowie spółki oraz w uchwale o obniżeniukapitału zakładowego.1. Kapitał zakładowy może ulec obniżeniu, co sprowadza się do zmniejszenia jegowartości. Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego jest podejmowanaprzez zgromadzenie wspólników, a w przypadku określonym art. 199 § 4i § 5 – przez zarząd. Zob. komentarz do art. 199. Obniżenie nie może naruszaćminimalnych wskazań tak co do minimalnej wysokości kapitału zakładowego(5000 zł), jak i co do minimalnej wartości nominalnej udziału (50 zł).2. Regulacja art. 264 zabezpiecza interes wierzycieli. Co do zasady obniżenie kapitałuzakładowego oznacza przecież uszczuplenie majątku spółki, co ograniczajej możliwości egzekucyjne.143

Art. 266–267 Kodeks spółek handlowych cz. 13. Obniżenie kapitału zakładowego należy zgłosić do rejestru. Prowadzi ono dozmiany umowy spółki, przez co wpis w tym zakresie ma charakter konstytutywny.Rozdział 5. Wyłączenie wspólnikaArt. 266. [Przyczyny wyłączenia]§ 1. Z ważnych przyczyn dotyczących danego wspólnika sąd może orzec jegowyłączenie ze spółki na żądanie wszystkich pozostałych wspólników, jeżeli udziaływspólników żądających wyłączenia stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego.§ 2. Umowa spółki może przyznać prawo wystąpienia z powództwem, o którymmowa w § 1, także mniejszej liczbie wspólników, jeżeli ich udziały stanowiąwięcej niż połowę kapitału zakładowego. W tym przypadku powinni być pozwaniwszyscy pozostali wspólnicy.§ 3. Udziały wspólnika wyłączonego muszą być przejęte przez wspólników lubosoby trzecie. Cenę przejęcia ustala sąd na podstawie rzeczywistej wartościw dniu doręczenia pozwu.Art. 267. [Orzeczenie o wyłączeniu]§ 1. Sąd, orzekając o wyłączeniu, wyznacza termin, w ciągu którego wyłączonemuwspólnikowi ma być zapłacona cena przejęcia wraz z odsetkami, licząc od dniadoręczenia pozwu. Jeżeli w ciągu tego czasu kwota nie została zapłacona albo złożonado depozytu sądowego, orzeczenie o wyłączeniu staje się bezskuteczne.§ 2. W przypadku gdy orzeczenie o wyłączeniu stało się bezskuteczne z przyczynokreślonych w § 1, wspólnik bezskutecznie wyłączony ma prawo żądać odpozywających naprawienia szkody.1. Prawo żądania wyłączenia wspólnika stanowi instrument, za pośrednictwemktórego ze spółki może zostać wyeliminowana osoba posiadającaw niej udziały. Wyłączenie może nastąpić jedynie z „ważnych przyczyn”.Ustawodawca nie definiuje tej przesłanki. Niemniej trzeba uznać, że należyprzez nią rozumieć wystąpienie okoliczności, w świetle których dalszeuczestnictwo danej osoby straciło rację bytu. Tytułem przykładu możnawskazać choćby:a) rażące czy ustawiczne naruszanie przez wspólnika umowy spółki,b) nielojalne zachowanie wspólnika wobec spółki, godzące w jej interes 35 ,c) nieuczestniczenie wspólnika w zgromadzeniach wspólników, co zewzględu na przyjęte w umowie rozwiązania oznacza brak kworum i niezdolnośćzgromadzenia do powzięcia uchwał,d) zachowanie wspólnika obliczone z premedytacją na generowanie konfliktu,bez woli porozumienia się z pozostałymi wspólnikami.2. Sprawa o wyłączenie wspólnika jest sprawą ze stosunku spółki rozpoznawanąprzez sąd gospodarczy (art. 479 1 § 2 pkt 1 k.p.c.). Ma ona majątkowycharakter, a wartość przedmiotu sporu wyznacza łączna (nominalna) wartośćudziałów pozwanego wspólnika 36 . Jeżeli wartość ta nie przewyższakwoty 100 000 zł sądem właściwym do rozpoznania sprawy jest sąd rejono-144

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 268wy, a gdy przekracza – sąd okręgowy (art. 17 pkt 4 k.p.c.). Właściwośćmiejscową sądu określa się według miejsca siedziby spółki (art. 40 k.p.c.).Zasadą jest, że prawo wystąpienia z powództwem o wyłączenie wspólnikaprzysługuje „wszystkim pozostałym wspólnikom”. Między nimi zachodzizatem współuczestnictwo konieczne i jednolite, co oznacza, że niewystąpieniektóregokolwiek z nich po stronie powodowej spowoduje stwierdzeniebraku legitymacji czynnej osób (części wspólników) składających pozew.W konsekwencji uzasadni to oddalenie powództwa bez koniecznościbadania meritum (art. 479 4 § 2 in fine k.p.c.). Podobny skutek nastąpi, jeżelipozew złożą wszyscy pozostali wspólnicy, jeżeli ich udziały nie stanowiąłącznie więcej niż połowę kapitału zakładowego. Umowa spółki możejednakże przyznać prawo wystąpienia z powództwem o wyłącznie wspólnikatakże mniejszej liczbie wspólników, jeżeli ich udziały stanowią więcejniż połowę kapitału zakładowego. W tym przypadku powinni być pozwaniwszyscy pozostali wspólnicy, a zatem nie tylko wspólnik, co do któregozaszły ważne przyczyny wyłączenia, ale także wspólnicy, którzy nie zdecydowalisię wystąpić po stronie powodowej. Ci ostatni będą pozwanio uznanie, że dany wspólnik ma być wyłączony 37 .3. Wyłączenie wspólnika sprowadza się do tego, że traci on status wspólnika,a jego udziały są przejmowane przez wspólników lub osoby trzecie. Cenęprzejęcia ustala sąd na podstawie rzeczywistej wartości w dniu doręczeniapozwu. Jednocześnie w orzeczeniu o wyłączeniu wspólnika sąd wyznaczatermin, w ciągu którego wyłączonemu wspólnikowi ma być zapłacona cenaprzejęcia wraz z odsetkami, licząc od dnia doręczenia pozwu. Brak zapłatyalbo złożenia tej kwoty do depozytu sądowego przez obowiązaneosoby powoduje, że orzeczenie o wyłączeniu staje się bezskuteczne. Osoba,która orzeczeniem tym została uprzednio wyłączona ze spółki, w dalszymciągu zachowuje status wspólnika w spółce i władna jest dochodzićod osób pozywających naprawienia szkody.Art. 268. [Zabezpieczenie powództwa]W celu zabezpieczenia powództwa sąd może, z ważnych powodów, zawiesićwspólnika w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce.Regulacja ta stanowi szczególny przypadek zabezpieczenia powództwa w stosunkudo normy art. 730 1 § 1 k.p.c. Wobec odwołania się do kryterium „ważnychpowodów” wspólnicy zgłaszający taki wniosek są zwolnieni zatem odobowiązku uprawdopodobnienia wiarygodności roszczenia oraz interesuprawnego w udzieleniu zabezpieczenia, zobowiązani są natomiast do uprawdopodobnieniaokoliczności uzasadniających zabezpieczenie (por. art. 736§ 1 pkt 2 k.p.c.). Wniosek o zabezpieczenie jest zatem zasadny, jeżeli stronawykaże, że jego brak godzi w interes spółki i że udzielenie ochrony dopierow wyroku uwzględniającym powództwo może okazać się zbyt późne. Tytułemprzykładu można wskazać okoliczność absencji pozwanego wspólnika nakolejnych zgromadzeniach, także na obligatoryjnym zwyczajnym zgromadzeniu,z czego wynika paraliż decyzyjny, bo brak umówionego kworum, gdytymczasem spółka znajduje się w trudnej sytuacji i konieczne jest natychmia-145

Art. 269–270 Kodeks spółek handlowych cz. 1stowe działanie samych wspólników 38 (przy ustalaniu kworum wymaganegodo podejmowania uchwał przez zgromadzenie wspólników nie uwzględniasię udziałów wspólnika zawieszonego w wykonywaniu jego praw członkowskichw spółce 39 ). Inną sprawą jest, że sąd władny jest zabezpieczyć powództwoniekoniecznie poprzez zawieszenie wspólnika w wykonywaniu jegowszystkich praw udziałowych w spółce, lecz także w zakresie ograniczonym,np. poprzez zawieszenie wspólnika w wykonywaniu przez niego prawa douczestniczenia w zgromadzeniach wspólników i prawa do głosowania na tychzgromadzeniach. Sąd może przecież uznać zasadność i wystarczający charakterzabezpieczenia – w danej sprawie – jedynie w takim akurat zakresie.Art. 269. [Skutki wyroku]Wspólnika prawomocnie wyłączonego, za którego przejęte udziały zapłaconow terminie, uważa się za wyłączonego ze spółki już od dnia doręczenia mu pozwu;nie wpływa to jednak na ważność czynności, w których brał on udziałw spółce po dniu doręczenia mu pozwu.Brak zabezpieczenia powództwa (niezawieszenie w wykonaniu praw udziałowych)powoduje, że pozwany wspólnik władny jest wykonywać prawa członkowskie,a czynności przez niego dokonane zachowują swoją doniosłość.Rozdział 6. Rozwiązanie i likwidacja spółkiArt. 270. [Przyczyny rozwiązania spółki]Rozwiązanie spółki powodują:1) przyczyny przewidziane w umowie spółki,2) uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedzibyspółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza,3) ogłoszenie upadłości spółki,4) inne przyczyny przewidziane prawem.1. Jak wynika z art. 166 § 1 pkt 8 k.s.h., spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąmoże zostać zawarta na czas oznaczony. Tę perspektywę może wyznaczaćnie tylko z góry ustalony czas (np. zawarcie umowy na trzy lata do31 grudnia 2013 r.), lecz także określone w umowie zdarzenia (np. wypracowaniezysku o określonej wartości).2. Niezależnie od ustaleń umownych spółka może zostać rozwiązana w każdymczasie na mocy uchwały zgromadzenia wspólników, podjętą większościąco najmniej dwóch trzecich głosów (art. 246 § 1). Rozwiązanie spółkinastępuje także w przypadku przeniesienia siedziby poza granice RzeczypospolitejPolskiej. Uchwały te winny zostać stwierdzone protokołem sporządzonymprzez notariusza.3. Przesłanki upadłości spółki określa Prawo upadłościowe i naprawcze. W największymskrócie można uznać, że przesłanką do ogłoszenia upadłości jeststwierdzenie, że spółka nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązańpieniężnych lub że jej zobowiązania przekraczają wartość jej majątku, nawetwówczas gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.146

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 2714. Do innych przyczyn rozwiązania spółki należy zaliczyć choćby jej rozwiązanieprzez sąd na podstawie art. 21 i art. 271 czy przez sąd rejestrowy w trybieart. 623 § 3 i art. 624 § 4.Art. 271. [Wyrok sądu]Poza przypadkami, o których mowa w art. 21, sąd może wyrokiem orzec rozwiązaniespółki:1) na żądanie wspólnika lub członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celuspółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkamispółki,2) na żądanie oznaczonego w odrębnej ustawie organu państwowego, jeżelidziałalność spółki naruszająca prawo zagraża interesowi publicznemu.1. Zob. komentarz do art. 21.2. Z cytowanego przepisu wynika zatem wprost, że rozwiązanie spółki jestuzasadnione, jeżeli spełni się (przynajmniej) jedna z dwóch przesłanek:a) osiągnięcie celu spółki stanie się niemożliwe,b) zajdą inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki.3. Bezsprzecznym jest fakt, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jakospółka kapitałowa i osoba prawna realizuje cele, których ustalenie stanowipochodną woli zakładających ją wspólników. Cele te są wskazane w umowiespółki. Jak podpowiada doktryna, element wspólnego celu ma dlaspółki znaczenie konstytutywne, jest on podstawą współdziałania wszystkichwspólników i jeżeli ona odpadnie, spółka nie ma racji istnienia. Podkreślasię przy tym, że niemożność osiągnięcia celu powinna mieć trwałyi nieprzemijający, a do tego obiektywny charakter. Ta ostatnia okolicznośćoznacza, że spółka nie jest w stanie dojść do uzgodnionego celu mimo podejmowanychwysiłków organizacyjno-prawnych. Niemożliwość tego typumoże być następstwem przyczyn natury zarówno faktycznej, jak i prawnej.Najczęściej są to przeszkody, których w ogóle nie da się usunąć 40 .4. Przesłanka „innych ważnych przyczyn wywołanych stosunkami spółki” niejest dookreślona ani zdefiniowana, zaś sam katalog „ważnych przyczyn”– w istocie nieograniczony.5. W zakresie „innych ważnych przyczyn wywołanych stosunkami spółki”mieści się trwały konflikt między wspólnikami. W tym miejscu należy jednakżekategorycznie podkreślić, że na płaszczyźnie konfliktu nie sposóbpojmować uchwał zgromadzenia wspólników i konsekwencji z nich wynikającychdla samej spółki (kierunek jej działań, skład osobowy jej zarząduitp.). W tym miejscu należy zważyć, że każdorazowo uchwała zgromadzeniawspólników stanowi pochodną woli wspólników realizujących prawogłosu z udziału (-ów). Jeżeli zatem w danej spółce występuje dwóch wspólnikówo nierównej liczbie udziałów i wynikającej z tego różnej liczbie głosów,należy liczyć się z tym, że decydujący wpływ na treść uchwał zachowawspólnik dysponujący większą liczbą udziałów. W skrajnym przypadku,gdy wspólnicy będą prezentować odmienne stanowiska w każdym zagadnieniuobjętym przedmiotem obrad, dojdzie do sytuacji, w której wszystkieuchwały będą przyjmowane głosami „za” jedynie wspólnika większościo-147

Art. 272 Kodeks spółek handlowych cz. 1wego. Taka sytuacja nie oznacza jednak, aby w spółce istniał konflikt uniemożliwiającyjej działanie. Uchwały są bowiem podejmowane zgodniez obowiązującymi w tym względzie przepisami, stanowiąc podstawę dlabytu i funkcjonowania samej spółki (przy założeniu, że nie dojdzie dostwierdzenia ich nieważności albo do ich uchylenia). Powyższe rozważaniaczynione są oczywiście z zastrzeżeniem, że w danej spółce nie wyróżnionoudziałów uprzywilejowanych, np. co do głosu, nie ustanowiono praw osobistychdanego wspólnika, nie przyjęto kwalifikowanej większości głosów(art. 245, art. 246 k.s.h.). Przyjęcie rozwiązań tego typu modyfikuje bowiemproces decyzyjny w spółce i może nawet doprowadzić do tego, że większy(decydujący) wpływ na bieg spraw w spółce zachowa wspólnik z mniejsząliczbą udziałów. Rozwijając tę ostatnią myśl, należy stwierdzić, że brak tegotypu rozwiązań w umowie spółki oznacza, że wspólnik mniejszościowy zawiązującspółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, czy przystępując do niejw czasie jej trwania godzi się na to, że może zostać przegłosowany przezwspólnika większościowego. Uwaga ta zachowuje swoją aktualność takżew przypadku spółki, której wewnętrzny ustrój był kształtowany w czasie,gdy było w niej więcej udziałowców. Każdorazowo wspólnik w spółcez ograniczoną odpowiedzialnością musi się bowiem liczyć z tym, że (z zastrzeżeniemart. 182 k.s.h.) udziały co do zasady są zbywalne i że liczbawspólników może się zmienić, wpływając na układ sił i parytet głosów.6. „Inną ważną przyczyną wywołaną stosunkami spółki” jest pozbawieniewspólnika istotnych uprawnień przez innych wspólników noszących znamionaszykany. Nie stanowi jednak o pokrzywdzeniu praw wspólnikamniejszościowego różnica zdań wspólników co do zagadnień istotnych dlafunkcjonowania spółki i przyjmowanie uchwał głosami wspólnika większościowego.Jak już to bowiem zasygnalizowano w tezie 4, uchwały stanowiłypochodną woli zgromadzenia wspólników, którą kształtuje (większa)ilość głosów.7. Jeśli nie liczyć uprawnienia prokuratora z art. 7 zd. pierwsze k.p.c. 41 , w istociebrak odrębnej ustawy, która stanowiłaby podstawę do formułowania żądaniarozwiązania spółki przez organ państwowy z uwagi na zagrożenie interesupublicznego. W konsekwencji do wniesienia powództwa o rozwiązaniespółki uprawniony pozostaje każdy ze wspólników, jak i członek jej organu.Rozpoznaje to powództwo sąd gospodarczy właściwy według miejscasiedziby spółki, która jest tu pozwaną. Właściwość rzeczowa zależy odwartości przedmiotu sporu, mierzonej wysokością kapitału zakładowegospółki. Jeżeli wysokość ta nie przewyższa 100 000 zł, właściwym jest sąd rejonowy,a jeżeli przewyższa – sąd okręgowy.Art. 272. [Moment rozwiązania spółki]Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreśleniaspółki z rejestru.Rozwiązanie spółki poprzedza obligatoryjne postępowanie likwidacyjne. Co do wykreśleniaspółki z rejestru – zob. teza 2 do art. 84. Przedstawione tam uwagi zachowujątu swoją aktualność w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.148

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 273–275Art. 273. [Uchwała wspólników]Do dnia złożenia wniosku o wykreślenie spółki z rejestru jednomyślna uchwaławszystkich wspólników o dalszym istnieniu spółki może zapobiec jej rozwiązaniu,chyba że z żądaniem rozwiązania wystąpił niebędący wspólnikiem członekorganu spółki lub organ, o którym mowa w art. 271 pkt 2, albo w przypadkachokreślonych w art. 21.Decydujące znaczenie dla bytu spółki odgrywa wola wspólników. Jednomyślnauchwała wszystkich wspólników może zdecydować zatem o dalszym jejfunkcjonowaniu, mimo wystąpienia podstaw do jej rozwiązania. Uchwała tanie ma jednak doniosłości, jeżeli z żądaniem rozwiązania wystąpił niebędącywspólnikiem członek organu spółki lub organ, o którym mowa w art. 271pkt 2, albo w przypadkach określonych w art. 21.Art. 274. [Otwarcie likwidacji]§ 1. Otwarcie likwidacji następuje z dniem uprawomocnienia się orzeczeniao rozwiązaniu spółki przez sąd, powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniuspółki lub zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania.§ 2. Likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia „w likwidacji”.§ 3. W czasie prowadzenia likwidacji spółka zachowuje osobowość prawną.1. Otwarcie likwidacji następuje w momencie finalnego przesądzenia o jejrozwiązaniu (§ 1).2. Obowiązkowe zawarcie w firmie oznaczenia „w likwidacji” uświadamiauczestnikom obrotu, w jakiej fazie znajduje się spółka i według jakich zasadfunkcjonuje.3. Spółka w likwidacji zachowuje osobowość prawną, w dalszym ciągu korzystającz atrybutów z tym związanych.Art. 275. [Odpowiednie stosowanie przepisów]§ 1. Do spółki w okresie likwidacji stosuje się przepisy dotyczące organówspółki, praw i obowiązków wspólników, jeżeli przepisy niniejszego działu nie stanowiąinaczej lub z celu likwidacji nie wynika co innego.§ 2. W okresie likwidacji nie można, nawet częściowo, wypłacać wspólnikomzysków ani dokonywać podziału majątku spółki przed spłaceniem wszystkich zobowiązań.§ 3. W okresie likwidacji dopłaty mogą być uchwalane tylko za zgodą wszystkichwspólników.1. Otwarcie likwidacji nie unicestwia bytu spółki, niemniej wpływa na bieżącefunkcjonowanie spółki. Zmienia się bowiem cel jej dalszego istnienia,co wymusza zmianę zasad jej funkcjonowania. Z tego też punktu widzeniado spółki w likwidacji odnosi się przepisy dotyczące organówspółki, praw i obowiązków wspólników, z tym zastrzeżeniem, że przepisyszczególne dotyczące likwidacji nie stanowią inaczej lub z celu likwidacjinie wynika co innego.149

Art. 276–277 Kodeks spółek handlowych cz. 12. Co do „celu likwidacji” – zob. komentarz do art. 282. Właśnie z uwagi nacel likwidacji, w jej okresie nie można, nawet częściowo, wypłacać wspólnikomzysków ani dokonywać podziału majątku spółki przed spłaceniemwszystkich zobowiązań, a dopłaty mogą być uchwalane tylko za zgodąwszystkich wspólników.Art. 276. [Likwidatorzy]§ 1. Likwidatorami są członkowie zarządu, chyba że umowa spółki lub uchwaławspólników stanowi inaczej.§ 2. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, likwidatorzy mogą być odwołanina mocy uchwały wspólników. Likwidatorów ustanowionych przez sąd tylkosąd może odwołać.§ 3. W przypadku gdy o rozwiązaniu spółki orzeka sąd, może on jednocześnieustanowić likwidatorów.§ 4. Na wniosek osób mających interes prawny sąd może, z ważnych powodów,odwołać likwidatorów i ustanowić innych.§ 5. Sąd, który ustanowił likwidatorów, określa wysokość ich wynagrodzenia.1. Zasadą jest, że likwidatorami stają się ex lege członkowie zarządu wedługstanu na dzień otwarcia likwidacji. Umowa spółki lub doraźna uchwaławspólników może jednak stanowić, że likwidatorami będą tylko określeniczłonkowie zarządu, jak i osoby spoza zarządu.2. Likwidatorów może powołać też sąd. Uprawnienie to aktualizuje sięw dwóch przypadkach:a) gdy o rozwiązaniu spółki orzeka sąd;b) na wniosek osób mających interes prawny (np. wspólników, wierzycielispółki) z ważnych powodów (np. z uwagi na konieczność zastąpieniadotychczasowego niekompetentnego likwidatora lepiej przygotowanądo przeprowadzenia likwidacji osobą).Ustanawiając likwidatorów sąd jednocześnie określa wynagrodzenie.3. Odwołanie likwidatorów następuje na kilka sposobów. Jeżeli likwidatoramibyli członkowie zarządu ex lege, odwołać ich może organ/podmiotuprawniony uprzednio do powołania i odwołania członków zarządu.Niezależnie od tego, jaki organ/podmiot władny był do powołaniai odwołania członków zarządu, likwidatorzy mogą zostać odwołaniuchwałą wspólników, jeżeli umowa spółki tego nie wyklucza. Kompetencjędo odwołania likwidatorów zachowuje też sąd. Należy ją pojmowaćdwojako: po pierwsze – sąd jest wyłącznie uprawniony odwołać likwidatorówprzez siebie powołanych, po drugie – sąd może odwołaćna wniosek osób mających interes prawny z ważnych powodów likwidatorów,co odnosi się także do tych, którzy nie byli przez niegouprzednio powołani.Art. 277. [Zgłoszenie do sądu rejestrowego]§ 1. Do sądu rejestrowego należy zgłosić: otwarcie likwidacji, nazwiska i imionalikwidatorów oraz ich adresy, sposób reprezentowania spółki przez likwidatorówi wszelkie w tym zakresie zmiany, nawet gdyby nie nastąpiła żadna zmiana150

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 278–280w dotychczasowej reprezentacji spółki. Każdy likwidator ma prawo i obowiązekdokonania zgłoszenia.§ 2. Do zgłoszenia, o którym mowa w § 1, należy dołączyć złożone wobec sądualbo poświadczone notarialnie wzory podpisów likwidatorów.§ 3. Wpis likwidatorów ustanowionych przez sąd i wykreślenie likwidatorówprzez sąd odwołanych następuje z urzędu.1. Okoliczność, że spółka znajduje się w fazie likwidacji, winna zostać zgłoszonado rejestru. W ten sposób chroniony jest bowiem interes uczestnikówobrotu, którzy zyskują wiedzę, że funkcjonowanie danej spółki i działaniejej reprezentantów obliczone są na rozwiązanie podmiotu. Świadomość tegofaktu wspiera obowiązek dodania do firmy oznaczenia „w likwidacji”(art. 274 § 2).2. Jednoczesne zgłoszenie do rejestru osób likwidatorów: ich nazwisk i imionoraz adresów, a także przyjęty sposób reprezentacji spełnia dodatkowofunkcję porządkującą i informacyjną, która ma znaczenie, jeśli zważyć na rolęi kompetencje likwidatorów.Art. 278. [Uchylenie likwidacji]W przypadku uchylenia likwidacji, likwidatorzy powinni tę okoliczność zgłosićdo sądu rejestrowego.Likwidacja nie musi prowadzić do rozwiązania spółki. Z zastrzeżeniem określonychwyjątków, do dnia złożenia wniosku o wykreślenie spółki z rejestrujednomyślna uchwała wszystkich wspólników może stanowić o dalszym istnieniuspółki – zob. komentarz do art. 273. W takim też przypadku postępowanielikwidacyjne traci rację bytu, przez co zostaje uchylone. Okoliczność tapodlega zgłoszeniu do sądu rejestrowego (wniosek o wykreślenie wpisu o likwidacji).Podobnie likwidacja jest uchylana w przypadku postawienia spółkiw stan upadłości. Ten ostatni także nie musi doprowadzić do rozwiązaniaspółki (art. 289 § 2).Art. 279. [Ogłoszenie o rozwiązaniu spółki]Likwidatorzy powinni ogłosić o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji, wzywającwierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie trzech miesięcy oddnia tego ogłoszenia.Ogłoszenie jest publikowane w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.Umowa spółki może nałożyć obowiązek ogłoszenia również w inny sposób.Wezwanie wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności wychodzi naprzeciwich interesom. W ten sposób uruchamia się bowiem tryb, w ramachktórego ci ostatni mogą zaspokoić swoje roszczenia wobec likwidowanejspółki.Art. 280. [Odpowiednie stosowanie przepisów]Do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu, chyba żeprzepisy niniejszego rozdziału stanowią inaczej.151

Art. 281–282 Kodeks spółek handlowych cz. 1W zakresie nieuregulowanym przepisami szczególnymi do likwidatorów należyodnieść przepisy dotyczące członków zarządu. Jest to logiczne następstworoli likwidatorów – z jednej strony i okoliczności niewystępowania zarząduw fazie likwidacji – z drugiej strony.Art. 281. [Bilans otwarcia likwidacji]§ 1. Likwidatorzy sporządzają bilans otwarcia likwidacji. Bilans ten likwidatorzyskładają zgromadzeniu wspólników do zatwierdzenia.§ 2. Likwidatorzy powinni po upływie każdego roku obrotowego składać zgromadzeniuwspólników sprawozdanie ze swej działalności oraz sprawozdanie finansowe.§ 3. Do bilansu likwidacyjnego należy przyjąć wszystkie składniki aktywówwedług ich wartości zbywczej.Czynności likwidacyjne (zob. komentarz do art. 282) poprzedza sporządzeniebilansu otwarcia likwidacji. Z jednej strony stanowi on opis stanu spraw spółkina dzień otwarcia likwidacji, z drugiej strony może stanowić podstawę dooceny przebiegu samego postępowania likwidacyjnego. Tę ostatnią okolicznośćuwydatnia dodatkowo obowiązek corocznego składania sprawozdań:z działalności likwidatorów i finansowego.Art. 282. [Czynności likwidacyjne]§ 1. Likwidatorzy powinni zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności,wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki (czynności likwidacyjne).Nowe interesy mogą wszczynać tylko wówczas, gdy to jest potrzebne doukończenia spraw w toku. Nieruchomości mogą być zbywane w drodze publicznejlicytacji, a z wolnej ręki – jedynie na mocy uchwały wspólników i po cenie nieniższej od uchwalonej przez wspólników.§ 2. W stosunku wewnętrznym likwidatorzy są obowiązani stosować się douchwał wspólników. Likwidatorzy, ustanowieni przez sąd, są obowiązani stosowaćsię do jednomyślnych uchwał, powziętych przez wspólników oraz przez osoby,które spowodowały ich ustanowienie zgodnie z art. 276 § 4.1. Likwidacja spółki ma prowadzić do jej rozwiązania. Cel ten jest realizowanypoprzez:a) zakończenie bieżących interesów spółki, co w praktyce oznacza rozwiązaniewiążących umów, niewchodzenie w kolejne relacje, zaprzestanieprodukcji etc.;b) ściągnięcie wierzytelności, a zatem szeroko pojęte działania windykacyjnewobec dłużników, nierzadko dochodzenie roszczeń na drodze sądowej;c) wypełnienie zobowiązań, czyli najoględniej rzecz ujmując spłata długów;d) upłynnienie majątku, które trzeba pojmować w istocie jako pozbycie sięjego składników zasadniczo w drodze sprzedaży 42 . Ustawa wprowadzaobostrzenia co do sprzedaży nieruchomości: mogą one być zbywanew drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki – jedynie na mocy uchwaływspólników i po cenie nie niższej od uchwalonej przez wspólników.152

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 283–2842. Zakończenie wszczętych uprzednio spraw wymaga czasem podjęcia nowychdziałań, które umożliwią doprowadzenie ich do końca. W ten zatemsposób można uznać, że te nowe działania podporządkowane są nadrzędnemucelowi – przeprowadzeniu likwidacji. Tytułem przykładu można podaćokoliczność zawarcia umowy umożliwiającej dokończenie wszczętegouprzednio procesu produkcyjnego. W postanowieniu SN z 18 października2006 r. (sygn. akt II CSK 136/06, niepublikowane) podkreślono, że w przypadkugdy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością znajdująca się w stanielikwidacji nie ma możliwości prowadzenia interesów, a co się z tym wiążezawierania nowych umów w celu zakończenia starych interesów, powinnazostać wykreślona z rejestru.3. Likwidatorzy podlegają wewnętrznym ograniczeniom zgodnie z § 2.Art. 283. [Prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki]§ 1. W granicach swoich kompetencji, określonych w art. 282 § 1, likwidatorzymają prawo prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki.§ 2. Ograniczenia kompetencji likwidatorów nie mają skutku prawnego wobecosób trzecich.§ 3. Wobec osób trzecich działających w dobrej wierze czynności podjęteprzez likwidatorów uważa się za czynności likwidacyjne.1. Przewidziane w § 1 prawo likwidatorów do prowadzenia spraw spółki i jejreprezentowania podyktowane jest faktem, że w fazie likwidacji w miejscezarządu wchodzą likwidatorzy, którzy przejmują ster spraw spółki w swojeręce i którzy za tę fazę odpowiadają. Zakres prawa do prowadzenia sprawspółki i jej reprezentowania jest ściśle sprzężony z wynikającymi z art. 282§ 1 zadaniami likwidatorów, które ustawodawca pojmuje w kategorii ich„kompetencji”. Wspólnicy mogą ograniczyć zakres tego prawa, aczkolwiekwywoła to skutek jedynie w relacjach wewnętrznych. Wobec osób trzecichograniczenie to nie działa i likwidatorzy zachowują umocowanie do działaniaw zakresie swoich ustawowych kompetencji (z uwagi na kategorię„osób trzecich” mowa tu w istocie o zakresie prawa do reprezentowaniaspółki, podobnie należy pojmować § 2).2. Jeżeli osoba trzecia działa w dobrej wierze, to za czynność likwidacyjną zostanieuznana także czynność, która w istocie nią nie jest. Dobrą wiarę osobytrzeciej się domniemywa (art. 7 k.c.), aczkolwiek spółka domniemanieto może obalić.Art. 284. [Wpływ na prokurę]§ 1. Otwarcie likwidacji powoduje wygaśnięcie prokury.§ 2. W okresie likwidacji nie może być ustanowiona prokura.Mając na uwadze istotę likwidacji i jej cele, istnienie prokury pozbawione jestwiększego sensu. Ważność zachowują jednak pełnomocnictwa uprzednioudzielone na nieokreślony czas zgodnie z obowiązującymi w spółce zasadamireprezentacji, jeżeli nie zostały odwołane, np. pełnomocnictwo procesowedla radcy prawnego udzielone jeszcze przez zarząd spółki.153

Art. 285–288 Kodeks spółek handlowych cz. 1Art. 285. [Złożenie do depozytu sądowego]Sumy potrzebne do zaspokojenia lub zabezpieczenia znanych spółce wierzycieli,którzy się nie zgłosili lub których wierzytelności nie są wymagalne albo sąsporne, należy złożyć do depozytu sądowego.Art. 286. [Podział majątku między wspólników]§ 1. Podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniuwierzycieli nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy oddaty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli.§ 2. Majątek, o którym mowa w § 1, dzieli się między wspólników w stosunkudo ich udziałów.§ 3. Umowa spółki może określać inne zasady podziału majątku.Art. 287. [Nieznani wierzyciele]§ 1. Wierzyciele spółki, którzy nie zgłosili swoich roszczeń we właściwym terminieani nie byli spółce znani, mogą żądać zaspokojenia swoich należności z majątkuspółki jeszcze niepodzielonego.§ 2. Wspólnicy, którzy po upływie terminu określonego w art. 286 § 1 otrzymaliw dobrej wierze przypadającą na nich część majątku spółki, nie są obowiązanido jej zwrotu w celu pokrycia należności wierzycieli.1. W związku z prowadzonym rozliczeniem w ramach czynności likwidacyjnychw pierwszym rzędzie dokonuje się spłaty zobowiązań. Jednocześnie w przypadkuznanych spółce wierzycieli, którzy się nie zgłosili lub których wierzytelnościnie są wymagalne albo są sporne, sumy potrzebne na zaspokojenie lubzaspokojenie trzeba złożyć do depozytu sądowego. O złożeniu przedmiotuświadczenia do depozytu sądowego traktuje art. 692 i nast. k.p.c.2. Podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniuwierzycieli może nastąpić po upływie sześciu miesięcy od datyogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli. Majątek ten dzielisię między wspólników w stosunku do ich udziałów, jeżeli umowa spółkinie stanowi o innym sposobie podziału.3. Dochowanie terminu z art. 286 § 1 powoduje, że wspólnicy którzy otrzymaliw dobrej wierze przypadającą na nich część majątku spółki, nie są obowiązanido jej zwrotu w celu pokrycia należności wierzycieli. Ich dobrą wiaręsię domniemywa, co może zostać obalone przez wierzycieli. Jeżeli mająteknie został jeszcze podzielony, spóźnieni, jak i nieznani spółce wierzycielemogą się w dalszym ciągu zaspokoić. Ich prawo będzie miało prymatprzez podziałem między wspólnikami.Art. 288. [Zatwierdzenie sprawozdania finansowego]§ 1. Po zatwierdzeniu przez zgromadzenie wspólników sprawozdania finansowegona dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałegopo zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli (sprawozdanie likwidacyjne) i pozakończeniu likwidacji, likwidatorzy powinni ogłosić w siedzibie spółki to sprawozdaniei złożyć je sądowi rejestrowemu, z jednoczesnym zgłoszeniem wnioskuo wykreślenie spółki z rejestru.154

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 289–291§ 2. Jeżeli zgromadzenie wspólników zwołane w celu zatwierdzenia sprawozdanialikwidacyjnego nie odbyło się z powodu braku kworum, likwidatorzy powinniwykonać czynności, o których mowa w § 1, bez zatwierdzenia sprawozdaniaprzez zgromadzenie wspólników.§ 3. Księgi i dokumenty rozwiązanej spółki powinny być oddane na przechowanieosobie wskazanej w umowie spółki lub w uchwale wspólników. W brakutakiego wskazania, przechowawcę wyznacza sąd rejestrowy.§ 4. Z upoważnienia sądu rejestrowego wspólnicy i osoby mające w tym interesprawny mogą przeglądać księgi i dokumenty.1. Likwidacja jest ukończona wówczas, gdy w majątku spółki nie ma już żadnychskładników majątkowych i okoliczność ta zostanie stwierdzona sprawozdaniemlikwidacyjnym 43 . Obok jego sporządzenia postępowanie likwidacyjnewieńczy:a) zwołanie i odbycie zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanielikwidacyjne (w razie braku kworum nie musi ono zostać zatwierdzone);b) ogłoszenie sprawozdania w siedzibie spółki;c) złożenie sprawozdania likwidacyjnego sądowi rejestrowemu wrazz wnioskiem o wykreślenie spółki z rejestru, oddanie ksiąg i dokumentówodpowiedniej osobie celem ich przechowania przez określony przepisamiodrębnymi, np. ustawą o rachunkowości, czas.2. Co do wykreślenia spółki z rejestru – zob. teza 2 do art. 84. Przedstawionetam uwagi zachowują swoją aktualność w przypadku spółki z ograniczonąodpowiedzialnością.Art. 289. [Upadłość spółki]§ 1. W przypadku upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po zakończeniupostępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. Wniosek o wykreśleniez rejestru składa syndyk.§ 2. Spółka nie ulega rozwiązaniu w przypadku, gdy postępowanie kończy sięukładem lub zostaje z innych przyczyn uchylone lub umorzone.1. O upadłości – zob. teza 3 do art. 270.2. Zob. teza 2 do art. 85. Przedstawione tam uwagi zachowują swoją aktualnośćw przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.Art. 290. [Zawiadomienie urzędu skarbowego]O rozwiązaniu spółki likwidator albo syndyk zawiadamia właściwy urząd skarbowy,przekazując odpis sprawozdania likwidacyjnego.Obowiązek ten aktualizuje się po wykreśleniu spółki z rejestru.Rozdział 7. Odpowiedzialność cywilnoprawnaArt. 291. [Fałszywe dane]Jeżeli członkowie zarządu umyślnie lub przez niedbalstwo podali fałszywe danew oświadczeniu, o którym mowa w art. 167 § 1 pkt 2 lub art. 262 § 2 pkt 3, od-155

Art. 292–293 Kodeks spółek handlowych cz. 1powiadają wobec wierzycieli spółki solidarnie ze spółką przez trzy lata od dnia zarejestrowaniaspółki lub zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego.1. Chodzi tu o oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokryciekapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całościwniesione, składane przy zgłaszaniu spółki do rejestru, oraz o oświadczeniewszystkich członków zarządu, że wkłady na podwyższony kapitał zakładowyzostały w całości wniesione, składane przy zgłaszaniu podwyższenia kapitałuzakładowego do rejestru.2. „Fałszywe dane” oznaczają dane niezgodne z rzeczywistym stanie rzeczy.Do takiego fałszu przykładowo dojdzie, gdy członkowie zarządu podpisząsię pod przedmiotowym oświadczeniem z art. 167 § 1 pkt 2 lub z art. 262 §2 pkt 3, a w rzeczywistości wkładów w ogóle nie wniesiono, wniesiono jejedynie w części, wniesiono aporty o zawyżonej wartości, wniesiono wkładypozorne itp. „Umyślność” oznacza rozmyślne podanie nieprawdziwychdanych, „niedbalstwem” jest zaś niedochowanie należytej staranności.3. Solidarna odpowiedzialność członków zarządu odnosi się zarówno wobecspółki, jak i występuje między nimi samymi.Art. 292. [Wyrządzenie szkody spółce]Kto, biorąc udział w tworzeniu spółki, wbrew przepisom prawa z winy swojejwyrządził spółce szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.Dla przypisania odpowiedzialności z komentowanego przepisu konieczne jestwykazanie, że:a) dana osoba brała udział w tworzeniu spółki; należy podzielić pogląd, żekrąg tych osób ogranicza się do wspólników, ich pełnomocników, członkóworganów spółki. Osoby trzecie, które były zaangażowane w proces tworzeniaspółki, jak np. notariusz, radca prawny, główny księgowy etc., odpowiadająwedług zasad wynikających ze stosunków prawnych, które stanowiłypodstawę ich zaangażowania 44 ;b) zachowanie danej osoby doprowadziło do wyrządzenia spółce szkody.Szkoda obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, któremógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono;c) zachowanie danej osoby było zawinione;d) zachowanie danej osoby było sprzeczne z prawem.Art. 293. [Zawodowy charakter działalności]§ 1. Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator odpowiadawobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznymz prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy.§ 2. Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator powinienprzy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającejz zawodowego charakteru swojej działalności.W kontekście przytoczonej regulacji warto powtórzyć za Sądem Najwyższym,że ustalenie bezprawności w rozumieniu art. 293 k.s.h. nie może ograniczać156

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 294–296się jedynie do ogólnikowego stwierdzenia, że działanie lub zaniechanie byłosprzeczne z prawem lub umową spółki, lecz powinno wskazywać – z przytoczeniemkonkretnych przepisów prawa lub postanowień umowy – na czympolegała sprzeczność zachowania członka organu spółki z oznaczonym przepisemprawa lub postanowieniem umowy. Nie można też podzielić stanowiska,że „działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniamiumowy spółki” jest już samo uchybienie art. 293 § 2 k.s.h., a więc obowiązkowistaranności wynikającej z zawodowego charakteru działalnościczłonka oznaczonych organów lub likwidatora spółki (wyrok z dnia 9 lutego2006 r. V CSK 128/05, TPP z 2006 r. nr 2, poz. 133)Art. 294. [Odpowiedzialność solidarna]Jeżeli szkodę, o której mowa w art. 292 i art. 293 § 1, wyrządziło kilka osóbwspólnie, odpowiadają za szkodę solidarnie.O odpowiedzialności solidarnej – zob. teza 4 do art. 10.Art. 295. [Actio pro socio]§ 1. Jeżeli spółka nie wytoczy powództwa o naprawienie wyrządzonej jej szkodyw terminie roku od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę, każdywspólnik może wnieść pozew o naprawienie szkody wyrządzonej spółce.§ 2. Na żądanie pozwanego, zgłoszone przy pierwszej czynności procesowej,sąd może nakazać złożenie kaucji na zabezpieczenie pokrycia szkody grożącej pozwanemu.Wysokość i rodzaj kaucji sąd określa według swojego uznania. W przypadkuniezłożenia kaucji w wyznaczonym przez sąd terminie pozew zostaje odrzucony.§ 3. Na kaucji służy pozwanemu pierwszeństwo przed wszystkimi wierzycielamipowoda.§ 4. Jeżeli powództwo okaże się nieuzasadnione, a powód, wnosząc je, działałw złej wierze lub dopuścił się rażącego niedbalstwa, obowiązany jest naprawićszkodę wyrządzoną pozwanemu.Art. 296. [Wyłączenie ekskulpacji]W przypadku wytoczenia powództwa przez wspólnika na podstawie art. 295oraz w razie upadłości spółki, osoby obowiązane do naprawienia szkody nie mogąpowoływać się na uchwałę wspólników udzielającą im absolutorium ani nadokonane przez spółkę zrzeczenie się roszczeń o odszkodowanie.1. Uprawnienie do wytoczenia powództwa o naprawienie szkody, jeżeliuprzednio z powództwem takim nie wystąpi sama spółka, przysługuje każdemuze wspólników. W ten sposób osoby te zyskują instrument, dzięki któremuwładne są doprowadzić do naprawienia na jej rzecz powstałej szkody.Pośrednio jest to korzystne także dla nich – wspólnicy są przecież zaangażowanikapitałowo w byt spółki.2. Możliwość nakazania złożenia kaucji w trybie § 2, rygor odrzucenia pozwuw przypadku jej niezłożenia (jeśli sąd zdecydował się ją nałożyć) oraz obowiązeknaprawy szkody pozwanemu zgodnie z § 4 mają przeciwdziałać po-157

Art. 297–299 Kodeks spółek handlowych cz. 1chopnym i nieprzemyślanym powództwom wytaczanych przez wspólnikóww trybie art. 295 § 1 k.s.h.3. Pozwany na podstawie art. 295 nie może powoływać się na uchwałę wspólnikówudzielającą mu absolutorium ani na dokonane przez spółkę zrzeczeniesię roszczeń o odszkodowanie. Udzielenie absolutorium, jak i zrzeczeniesię roszczeń przez spółkę nie ma także swej doniosłości w przypadku postawieniaspółki w stan upadłości, tak obejmującej likwidację majątku, jaki z możliwością zawarcia układu. A fortiori dotyczy to także przypadku, gdywniosek o ogłoszenie upadłości został oddalony z uwagi na fakt, że majątekniewypłacalnego dłużnika nie wystarczał na zaspokojenie kosztów postępowania,jak i gdy był obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym,zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostałyjego majątek nie wystarczał na zaspokojenie kosztów postępowania.4. Wykładnia art. 296 k.s.h. prowadzi do wniosku, że w pozostałych przypadkachodpowiedzialny władny jest powołać się na okoliczność udzielenia muabsolutorium, jak i na zrzeczenie się przez spółkę roszczeń. O ile ta ostatniaokoliczność nie wywołuje większych wątpliwości, to zastanawia znaczenieudzielenia absolutorium. Może przecież zdarzyć się, że negatywne skutkidziałań danej osoby, aktualizujące jej odpowiedzialność odszkodowawcząwobec spółki, wyjdą dobitnie na jaw już po udzieleniu jej absolutorium,obejmującego okres, w którym doszło do tych feralnych w skutki działań.Art. 297. [Przedawnienie roszczeń]Roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się z upływem trzech lat oddnia, w którym spółka dowiedziała się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jejnaprawienia. Jednakże w każdym przypadku roszczenie przedawnia się z upływemdziesięciu lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.Bieg przedawnienia rozpoczyna się w momencie jednoczesnego spełnieniasię dwóch okoliczności: dowiedzenia się o szkodzie i o osobie obowiązanejdo jej naprawienia. W każdym przypadku roszczenie przedawnia się jednakz upływem dziesięciu lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzająceszkodę.Art. 298. [Właściwość sądu]Powództwo o odszkodowanie przeciwko członkom organów spółki oraz likwidatoromwytacza się według miejsca siedziby spółki.Jakkolwiek powództwo przeciwko członkom organów spółki oraz likwidatoromskierowane jest przeciwko konkretnym osobom, powództwo przeciw nimwytacza się według miejsca siedziby spółki. Dotyczy to spraw wszczętychprzeciw tym osobom na podstawie art. 292, art. 293 i art. 295. Co do sprawywszczętej na podstawie art. 299 – zob. teza 8 do art. 299.Art. 299. [Odpowiedzialność członków zarządu]§ 1. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarząduodpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.158

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 299§ 2. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowaw § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenieupadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wnioskuo ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiłonie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłościoraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.§ 3. Przepisy § 1 i § 2 nie naruszają przepisów ustanawiających dalej idącą odpowiedzialnośćczłonków zarządu.1. Aby przyjąć odpowiedzialność członka zarządu na podstawie komentowanegoprzepisu należy stwierdzić (zasadniczo) spełnienie następującychprzesłanek:a) powstanie lub istnienie zobowiązania w czasie pełnienia funkcji w zarządzie,b) bezskuteczność egzekucji wobec majątku spółki,c) niewykazanie przez członka zarządu okoliczności uwalniających go ododpowiedzialności, wskazanych w § 2.Dla zrozumienia istoty tego przepisu warto odwołać się do bogategoorzecznictwa, zawierającego konkretne wnioski.2. Dla uznania odpowiedzialności członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąnie jest konieczne stwierdzenie, że zobowiązanie powstałoza jego kadencji. Wymownie przekonuje o tym orzeczenie SN z 2 lutego2007 r. (sygn. akt IV CSK 370/06; OSNC-ZD z 2008 r. nr 1, poz. 18), w któregouzasadnieniu podkreślono m.in., że: pozbawione podstaw jest takżetwierdzenie, że członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąodpowiada jedynie za te zobowiązania spółki, które powstały w okresiepełnienia przez niego funkcji. (…) w art. 299 k.s.h. nie zawarto żadnegoograniczenia zakresu zobowiązań spółki, za które może odpowiadać członekjej zarządu (…) odpowiedzialność na zasadach określonych w art. 298k.h. (obecnie art. 299 k.s.h.) ponoszą osoby będące członkami zarząduw czasie istnienia zobowiązania, którego egzekucja przeciwko spółce okazałasię bezskuteczna. Odwołując się do wcześniejszych orzeczeń Sądu Najwyższegopodkreślono tam, że wystarcza samo istnienie zobowiązania – jegowymagalność nie jest konieczna. W uzupełnieniu powyższej myśli możnapodkreślić, że wtórne znaczenie ma zatem okoliczność, z czyim działaniem(zaniechaniem) związane było powstanie danego zobowiązania. Wystarczającejest bowiem samo stwierdzenie, że takie zobowiązanie istnieje(istniało) za kadencji danego członka zarządu, co do którego egzekucjaokazała się następnie bezskuteczna.3. Analiza orzecznictwa, poglądów doktryny i występującej praktyki przekonuje,że przesłankę „bezkuteczności egzekucji” pojmuje się elastycznie(por. np. wyrok SN z 26 czerwca 2003 r. sygn. akt V CKN 416/01, OSNCz 2004 r. nr 7-8, poz. 129, czy SA w Warszawie z dnia 24 stycznia 2007 r.sygn. akt I ACa 781/06, Rejent z 2007 r. nr 1, poz. 177). Może ona byćbowiem wykazywana w istocie przez każdy dowód pozwalający na stwierdzenie,że spółka nie posiada majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela.W tym kontekście podkreśla się nawet, że dla wykazania tej prze-159

Art. 299 Kodeks spółek handlowych cz. 1słanki nie jest konieczne wszczynanie egzekucji. Skoro zatem bezskutecznośćegzekucji może być uwydatniona bez jej uprzedniego wszczynania, totym bardziej przesłankę bezskuteczności egzekucji będzie uwypuklało postanowieniekomornika o jej umorzeniu właśnie wobec bezskuteczności podejmowanychdziałań. Dobitnie potwierdza to zresztą SN choćby w wyrokuz 20 października 2005 r. (sygn. akt II CK 152/05, OSNC z 2006 r. nr 7-8,poz. 134), w którym stwierdził, że: postanowienie o umorzeniu postępowaniaegzekucyjnego z powodu bezskuteczności egzekucji, jeżeli nie wynikaz niego nic innego, jest wystarczającym dowodem dla stwierdzenia, że bezskutecznaokazała się egzekucja z całego majątku dłużnika. Jednocześniebezskuteczność egzekucji może zostać stwierdzona zarówno w czasie, gdydana osoba pozostaje członkiem zarządu, jak i po wygaśnięciu jej mandatu.Zob. też teza 1 do art. 31.4. Przesłanki z art. 299 § 2 k.s.h. stanowią jedyną i wyłączną podstawę uwalniającączłonka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Stądteż winien on wykazać, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenieupadłości lub wszczęto postępowanie układowe albo że niezgłoszeniewniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowegonastąpiło nie z jej winy, albo że pomimo niezgłoszenia wnioskuo ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzycielnie poniósł szkody. Zgodnie z wyrokiem NSA z 22 listopada 2006 r.(sygn. akt I FSK 189/06, niepublikowany) wniosek o ogłoszenie upadłościmoże być uznany za zgłoszony we właściwym czasie, gdy wykazane zostało,że zgłaszając go zarząd (członek zarządu) uczynił ze swej strony wszystko,by nie dopuścić do zniweczenia celu postępowania upadłościowegopoprzez stworzenie sytuacji, w której niektórzy wierzyciele są zaspokajanikosztem innych. Odnosząc się do powyższego orzeczenia, można zatemstwierdzić, że przesłanka ta jest spełniona w szczególności, gdy dany członekzarządu, który po objęciu swej funkcji i ustaleniu, że stan interesówspółki uzasadnia zgłoszenie wniosku o upadłość lub otwarcie postępowaniaukładowego oraz że czynność taka nie została dokonana, niezwłoczniezłoży odpowiedni wniosek. Z obowiązku tego nie zwalnia bynajmniejokoliczność, że przesłanki zgłoszenia wniosku o upadłość powstały przedobjęciem przez daną osobę funkcji członka zarządu.5. Jak stwierdził SN w wyroku z 7 lutego 2007 r. (sygn. akt III CSK 227/06,OSNC-ZD z 2008 r. nr 1, poz. 19): pojęcie „szkody” występuje tu w znaczeniuodbiegającym od klasycznej cywilistycznej definicji szkody rozumianejjako uszczerbek w prawnie chronionych dobrach, którego miarą jest różnicastanu tych dóbr z czasu poprzedzającego i następującego po zdarzeniuwywołującym szkodę; należy je odnosić do stanu pogorszenia możliwościzaspokojenia wierzyciela z majątku spółki zaistniałego wskutek niezłożeniawe właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości. (...) Innymi słowy,szkodę należy pojmować tu jako obniżenie potencjału majątkowego spółki.Jeżeli zatem poprzedni zarząd złożył wniosek o ogłoszenie upadłości, któryzostał oddalony z uwagi na brak środków umożliwiających pokrycie kosztówpostępowania upadłościowego, a sytuacja spółki nie uległa zmianie,a nawet się pogorszyła, członkowie nowo powołanego zarządu mogą160

Tytuł III. Spółki kapitałowe Art. 299uwolnić się od odpowiedzialności – nie sposób bowiem uznać, aby wierzycielponiósł szkodę.6. Przychylić należy się do uchwały SN z 7 grudnia 2006 r. (sygn. akt III CZP118/06; OSNC z 2007 r. nr 9, poz. 136), zgodnie z którą odpowiedzialnośćczłonków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawieart. 299 k.s.h. obejmuje zasądzone w tytule wykonawczym, wydanym przeciwkospółce, koszty procesu, koszty postępowania egzekucyjnego umorzonegoz powodu bezskuteczności egzekucji i odsetki ustawowe od należnościgłównej. Jak bowiem zasadnie wskazano w uzasadnieniu tej uchwały: członkowiezarządu odpowiadają solidarnie za wszystkie zobowiązania spółkiz ograniczoną odpowiedzialnością, lege non distinguente także za odsetkiustawowe od należności głównej oraz za koszty procesu i koszty postępowaniaegzekucyjnego umorzonego z powodu bezskuteczności egzekucji.7. Zgodnie natomiast z wyrokiem SN z 21 lutego 2002 r. (sygn. akt IV CKN793/00, OSNC z 2003 r. nr 2, poz. 22), potwierdzonym późniejszymi orzeczeniamiSN z 21 maja 2004. (sygn. akt III CK 55/03, niepublikowane), z 22czerwca 2005 r. (sygn. akt III CK 678/04, niepublikowane) czy z 7 grudnia2006 r. (sygn. akt III CZP 118/06, OSNC z 2007 r. nr 9, poz. 136): odsetki zaopóźnienie od odszkodowania dochodzonego na podstawie art. 298 k.h.należą się od chwili wymagalności ustalonej zgodnie z art. 455 k.c. W tymostatnim przepisie stanowi się, że jeżeli termin spełnienia świadczenia niejest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinnobyć spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.W praktyce termin naliczania odsetek będzie zazwyczaj stanowić dzień następującypo dniu, jaki został wyznaczony na zapłatę w wezwaniu przesądowymskierowanym bezpośrednio do członka zarządu. Niemniej trzebadopowiedzieć, że nierzadko sądy uwzględniają żądanie zasądzenia odsetekod dat, jakie wynikają z orzeczeń uprzednio zapadłych przeciwko spółce.8. Ciekawie przedstawia się w praktyce zagadnienie związane z właściwościąmiejscową sądu gospodarczego (art. 479 1 § 2 pkt 1 k.p.c.), który rozstrzygapowództwo przeciwko członkom zarządu. Z jednej strony powodowie czypozwani odwołują się do poglądu (przynajmniej części) doktryny, że właściwośćmiejscową określa miejsce zamieszkania pozwanego (art. 27k.p.c.) 45 . Z drugiej strony przytaczana jest uchwała SN z 22 września 1995 r.(sygn. akt III CZP 120/95, OSNC z 1995 r. nr 12, poz. 181), z której wynika,że sądem wyłącznie właściwym do rozpoznania sprawy przeciwko członkowizarządu jest sąd siedziby spółki. Także praktyka sądów jest w tym zakresieniejednolita. Z uwagi na fakt, że niejednolite stanowisko w tym względziewypływa ze sporu co do samej istoty tej regulacji i charakteru odpowiedzialnościczłonków zarządu, jednomyślność w tym zakresie najpewniej zostałabyosiągnięta poprzez przesądzenie o tym wprost w k.s.h.9. Niekwestionowana jest natomiast odpowiedzialność w trybie tego przepisulikwidatorów (uchwała SN z 28 lutego 2008 r. sygn. akt III CZP 143/07,Biul. SN z 2008 r. nr 2, poz. 12), jak i okoliczność, że do roszczeń wierzycieliz komentowanego art. 299 mają zastosowanie przepisy o przedawnieniuroszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym(uchwała SN z 7 listopada 2008 r. sygn. akt III CZP 72/08, OSNC z 2009 r.161

Przypisynr 2, poz. 20). Zgodnie z art. 442 1 § 1 k.c. roszczenie takie ulega przedawnieniuz upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedziałsię o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże terminten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzeniewywołujące szkodę. Takie też zapatrywanie potwierdza wyrok SNz 31 stycznia 2007 r. (sygn. akt II CSK 417/06, M. Prawn. z 2007 r. nr 5, poz. 229),w którym skonstatowano, że: termin przedawnienia roszczeń wobec członkówzarządu spółki z o.o. rozpoczyna bieg od momentu uzyskania przez wierzycielaświadomości, że wyegzekwowanie długu od spółki jest niemożliwe.Art. 300. [Odszkodowanie na zasadach ogólnych]Przepisy art. 291–299 nie naruszają praw wspólników oraz osób trzecich dodochodzenia naprawienia szkody na zasadach ogólnych.Mowa tu przede wszystkim o odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i nast.k.c.), jak i deliktowej (art. 415 i nast. k.c.).Przypisy do ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych:* ) Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji transpozycji następujących dyrektyw WspólnotEuropejskich:1) pierwszej dyrektywy Rady 68/151/EWG z dnia 9 marca 1968 r. w sprawie koordynacji gwarancji,jakie są wymagane w Państwach Członkowskich od spółek w rozumieniu art. 58 akapit drugiTraktatu, w celu uzyskania ich równoważności w całej Wspólnocie, dla zapewnienia ochronyinteresów zarówno wspólników jak i osób trzecich (Dz.Urz. WE L 65 z 14.03.1968, str. 8,z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 3, z późn. zm.);2) drugiej dyrektywy Rady 77/91/EWG z dnia 13 grudnia 1976 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakiesą wymagane w Państwach Członkowskich od spółek w rozumieniu art. 58 akapit drugi Traktatu,w celu uzyskania ich równoważności, dla ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osóbtrzecich w zakresie tworzenia spółki akcyjnej, jak również utrzymania i zmian jej kapitału (Dz.Urz.WE L 26 z 31.01.1977, str. 1, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 8,z późn. zm.);3) trzeciej dyrektywy Rady 78/855/EWG z dnia 9 października 1978 r. wydanej na podstawieart. 54 ust. 3 lit. g) Traktatu, dotyczącej łączenia się spółek akcyjnych (Dz.Urz. WE L 295z 20.10.1978, str. 36, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 42,z późn. zm.);4) szóstej dyrektywy Rady 82/891/EWG z dnia 17 grudnia 1982 r. wydanej na podstawie art. 54ust. 3 lit. g) Traktatu dotyczącej podziału spółek akcyjnych (Dz.Urz. WE L 378 z 31.12.1982,str. 47, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 50, z późn. zm.);5) jedenastej dyrektywy Rady 89/666/EWG z dnia 21 grudnia 1989 r. dotyczącej wymogów ujawnianiainformacji odnośnie do oddziałów utworzonych w Państwie Członkowskim przez niektórerodzaje spółek podlegających prawu innego państwa (Dz.Urz. WE L 395 z 30.12.1989, str. 36,z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 100, z późn. zm.);6) dwunastej dyrektywy Rady 89/667/EWG w sprawie prawa spółek z dnia 21 grudnia 1989 r. dotyczącejjednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością (Dz.Urz. WE L 395z 30.12.1989, str. 40, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 104,z późn. zm.);7) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/17/WE z dnia 19 marca 2001 r. w sprawie reorganizacjii likwidacji zakładów ubezpieczeń (Dz.Urz. WE L 110 z 20.04.2001, str. 28; Dz.Urz.UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 4, str. 3);162

Przypisy8) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawiereorganizacji i likwidacji instytucji kredytowych (Dz.Urz. WE L 125 z 05.05.2001, str. 15; Dz.Urz.UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 4, str. 15).1„Przepis szczególny uchyla ogólny”.2Więcej o spółce cywilnej zob. A. Malinowski, Spółka cywilna. Instrukcja obsługi, Gdańsk 2007.3Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN „spółka” to „umownyzwiązek dwu lub więcej osób założony dla osiągnięcia wspólnego celu, zwykle gospodarczego”;www.sjp.pwn.pl.4O spornym charakterze regulacji pisze m.in. Zbigniew Radwański; zob. Z. Radwański, Prawo cywilne– część ogólna, Warszawa 2007, s. 342.5Źródło: Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w 2009 r., opracowane przezGłówny Urząd Statystyczny, www.gus.gov.pl.6Druk nr 524; www.sejm.gov.pl.7Zob. Z. Radwański, op.cit., s. 139.8Ibidem, s. 141.9Zob. M. Borkowski, Glosa do uchwały SN z 30 maja 2008 r. sygn. akt III CZP 43/08, niepublikowany.10Orzeczenie to dotyczy co prawda problematyki wyłączenia wspólnika ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,niemniej opiera się na przesłankach, które zachowują swoją aktualność także w odniesieniudo problemu sądowego pozbawienia wspólnika prawa reprezentowania spółki jawnej.11Odmiennie: zob. A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Komentarz do art. 33 k.s.h.,Kraków 2005, z powołaniem A. J. Witosza.12Tak A. Kidyba, op.cit.13M. Rodzynkiewicz wskazuje na pusty zakres normowania; zob. M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółekhandlowych. Komentarz, Warszawa 2005, s. 109.14Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN „upłynnić” to „pozbyćsię towarów, sprzedając je, zwykle po obniżonej cenie”; www.sjp.pwn.pl.15Z takim też wnioskiem koresponduje wyrok SN z 12 marca 2008 r. sygn. akt I CSK 447/07, niepublikowany.16Np. Dexter sp. z o.o. sp.k. S.K.A. w Toruniu. Jest do zatem spółka komandytowo-akcyjna z siedzibąw Toruniu, w której komplementariuszem jest spółka komandytowa, w której komplementariuszemjest z kolei Dexter spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.17Druk sejmowy nr 808; www.sejm.gov.pl.18O różnym stanowisku doktryny – zob. M. Rodzynkiewicz, op.cit., s. 184–185.19Źródło: Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w 2009 r., opracowane przezGłówny Urząd Statystyczny, www.gus.gov.pl.20Więcej zob. D. Kupryjańczyk, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z komentarzem orazustawy szczegółowe, Warszawa 2010, s. 12–14, 87–97.21Zob. M. Rodzynkiewicz, op. cit., s. 241.22Druk sejmowy nr 1666; www.sejm.gov.pl.23Druk nr 524; www.sejm.gov.pl.24Druk sejmowy nr 2285; www.sejm.gov.pl.25Z takim też poglądem koresponduje wyrok SN z 26 lipca 2007 r. sygn. akt V CSK 130/07, niepublikowany.26Zob. wyrok WSA w Rzeszowie z 27 września 2007 r. (sygn. akt I SA/Rz 585/07, niepublikowany) oraz wyrokWSA we Wrocławiu z 22 czerwca 2005 r. (sygn. akt I SA/Wr 2848/03, POP z 2007 r. nr 3, poz. 49).27Zob. wyrok SA w Białymstoku z 21 lutego 2006 r. (sygn. akt I ACa 629/05, OSAB z 2006 r. nr 1, poz. 3).28Zgodnie z wyrokiem SA w Warszawie z 25 czerwca 1997 r. (sygn. akt I ACa 869/97, Pr. Gosp.z 1998 r. nr 5, poz. 44) sformułowanie, iż członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnościamogą być „w każdej chwili” odwołani oznacza jedynie to, iż członka zarządu można odwołaćw każdym czasie, tj. także przed upływem kadencji i bez ograniczenia jakąkolwiek przyczyną.29Zgodnie jednak z uchwałą SN z 27 kwietnia 2001 r. (sygn. akt III CZP 6/01, OSNC z 2001 r. nr 10,poz. 148) dopuszczalne jest udzielenie prokury jednej osobie z zastrzeżeniem, że może ona dzia-163

Przypisyłać tylko łącznie z członkiem zarządu spółki lub wspólnikiem. Uchwała ta była szeroko komentowanaw doktrynie, wywołując raczej krytyczne głosy.30Odmiennie: zob. A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Komentarz do art. 222 k.s.h.,Kraków 2005.31Potwierdza to dodatkowo wykładnia systemowa. To właśnie zgromadzenie wspólników jest wymienianeobok zarządu, rady nadzorczej i komisji rewizyjnej jako organ spółki w rozdziale 3 „Organy spółki”.32Zgodnie z wyrokiem SN z 27 października 2004 r. (sygn. akt IV CK 116/04, OSNC z 2005 r. nr 11,poz. 190) uchwały podjęte przez zgromadzenie wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnościązwołane po upływie terminu oznaczonego przez sąd w postanowieniu wydanym na podstawieart. 237 § 1 k.s.h. są nieważne.33Zob. P. Telenga, Komentarz do art. 365 kodeksu postępowania cywilnego [w:] J. Bodio, T. Demendecki,A. Jakubecki, O. Marcewicz, P. Telenga, M.P. Wójcik, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz,Warszawa 2008.34Pamiętać należy jednak o spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji i jej specyfice. Zgodniez postanowieniem SN z 25 lutego 2009 r. (sygn. akt II CSK 489/08, OSNC z 2010 r. nr 2, poz. 29)w drodze wyjątku od zasady wyrażonej w art. 255 k.s.h. zmiana umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąw sytuacji, w której nie doszło jeszcze do wpisania zawiązanej spółki do rejestru, następujezatem w drodze zmiany samej umowy spółki. Innymi słowy, zmiana umowy spółki z ograniczonąodpowiedzialnością w organizacji następuje w drodze umowy zawartej przez wspólników.35Zob. wyrok SN z 21 listopada 1997 r. (sygn. akt II CKN 469/97, niepublikowany).36Zob. uchwała SN z 6 czerwca 2007 r. (sygn. akt III CZP 56/07, OSNC z 2008 r. nr 7–8, poz. 79).37Tak A. Szajkowski i M. Tarska [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański i J. Szwaja, Kodeks spółekhandlowych. Tom II. Komentarz do art. 151–300, Warszawa 2005, s. 814, z powołaniem się napogląd T. Dziurzyńskiego.38Podobnie A. Szumański, Wyłączenie kilku wspólników spółki z o.o. przez jednego wspólnika większościowego,Pr. Sp. z 2007 r. nr 4, poz. 2, t. 3.39Zob. wyrok SN z 26 marca 2002 r. sygn. akt III CKN 1238/99, OSNC z 2003 r. nr 5, poz. 61.40Tak A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Komentarz bieżący do art. 271 k.s.h., Kraków2005; T. Komosa, J. Modrzejewski, Sposoby ochrony mniejszości w spółkach kapitałowych, PUG z 1991,z. 11–12, s. 204; J. Jacyszyn, Rozwiązanie spółki z o.o. (na tle art. 263 pkt 1 k.h.), Pr. Sp. z 1998 r. nr 5, s. 2 i nast.41Zgodnie z art. 7 k.p.c. prokurator może żądać wszczęcia postępowania w każdej sprawie, jak równieżwziąć udział w każdym toczącym się już postępowaniu, jeżeli według jego oceny wymaga tegoochrona praworządności, praw obywateli lub interesu społecznego. W kategorii uprawnienia dożądania rozwiązania spółki nie mieści się zaś decyzja Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentówo rozwiązaniu spółki w trybie art. 21 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochroniekonkurencji i konsumentów (Dz.U. nr 50, poz. 331 z późn. zm.).42Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN „upłynnić” to, „pozbyćsię towarów, sprzedając je, zwykle po obniżonej cenie”; www.sjp.pwn.pl.43Zob. postanowienie SN z 20 września 2007 r. (sygn. akt II CSK 240/07, niepublikowane). W jego ramachdopowiedziano, że w konsekwencji możliwe jest wykreślenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąz rejestru handlowego także wtedy, jeżeli nie ma ona majątku pozwalającego na wypełnieniew toku postępowania likwidacyjnego wszystkich jej zobowiązań i pozostaną one niezaspokojone.44Tak również M. Rodzynkiewicz, op. cit., s. 500–501.45Zob. A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Komentarz do art. 299 k.s.h., Kraków 2005.164

USTAWAz dnia 3 marca 2000 r.o wynagradzaniu osób kierującychniektórymi podmiotami prawnymi(Dz.U. nr 26 poz. 306)(Dz.U. z 2001 r., nr 85, poz. 924; Dz.U. z 2001 r., nr 154, poz. 1799; Dz.U. z 2002 r.,nr 113, poz. 984; Dz.U. z 2003 r., nr 45, poz. 391; Dz.U. z 2003 r., nr 60, poz. 535;Dz.U. z 2003 r., nr 180, poz. 1759; Dz.U. z 2004 r., nr 116, poz. 1207;Dz.U. z 2009 r., nr 157, poz. 1241; Dz.U. z 2010 r., nr 28, poz. 143)Art. 1. [Zakres przedmiotowy]Ustawa ma zastosowanie do:1) [1] przedsiębiorstw państwowych,2) [2] państwowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowośćprawną, które nie są jednocześnie podmiotami, o których mowa w pkt 8 i 9, oraznie są szkołami wyższymi,3) [3] samorządowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowośćprawną, które nie są jednocześnie podmiotami, o których mowa w pkt 4, 6 i 7,4) [4] jednoosobowych spółek prawa handlowego utworzonych przez SkarbPaństwa lub jednostki samorządu terytorialnego,5) [5] spółek prawa handlowego, w których udział Skarbu Państwa przekracza50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji,6) [6] spółek prawa handlowego, w których udział jednostek samorządu terytorialnegoprzekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji,7) [7] spółek prawa handlowego, w których udział spółek, o których mowaw pkt 4–6, przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji,8) agencji państwowych, bez względu na ich formę organizacyjno-prawną,w tym agencji wykonawczych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansachpublicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240),9) jednostek badawczo-rozwojowych lub podmiotów, do których stosuje sięodpowiednio przepisy o jednostkach badawczo-rozwojowych,10) fundacji, w których dotacja ze środków publicznych przekracza 25% rocznychprzychodów albo w których mienie pochodzące ze środków publicznychprzekracza 25% majątku fundacji na koniec roku kalendarzowego i jego wartośćprzekracza 10% przychodów tej fundacji,165

Art. 2–4Ustawa o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi11) [8] (uchylony),12) [9] państwowych jednostek budżetowych, z wyjątkiem organów administracjipublicznej i organów wymiaru sprawiedliwości oraz podmiotów, których kierownicypodlegają przepisom ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniuosób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz.U. nr 20, poz. 101,z późn. zm.),13) [10] (uchylony),14) (uchylony),15) (uchylony),16) samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej.Art. 2. [Zakres podmiotowy]Ustawa ma zastosowanie do:1) [11] kierowników jednostek organizacyjnych wymienionych w art. 1 pkt 1–10i 12, a w szczególności dyrektorów, prezesów, tymczasowych kierowników, zarządcówkomisarycznych i osób zarządzających na podstawie umów cywilnoprawnych,2) [12] zastępców kierowników jednostek organizacyjnych wymienionych w art. 1pkt 1–10 i 12, a w szczególności zastępców dyrektorów i wiceprezesów,3) [13] członków organów zarządzających jednostek organizacyjnych, o którychmowa w art. 1 pkt 1–10 i 12, a w szczególności członków zarządów,4) [14] głównych księgowych jednostek organizacyjnych wymienionych w art. 1pkt 1–10 i 12,5) [15] likwidatorów jednostek organizacyjnych wymienionych w art. 1,6) (uchylony),7) [16] członków organów nadzorczych jednostek organizacyjnych wymienionychw art. 1 pkt 2–7, a w szczególności rad nadzorczych i komisji rewizyjnych,8) (uchylony),9) (uchylony),10) kierowników samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej.Art. 3. [Zakres podmiotowy]1. [17] Ustawa ma również zastosowanie do osoby fizycznej i spółki cywilnej prowadzącejdziałalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalnościgospodarczej oraz osoby prawnej, z którą podmiot prawny, o którym mowaw art. 1 pkt 1 i 4–10, zawarł umowę o świadczeniu usług w zakresie zarządzania,zwanej dalej „podmiotem zarządzającym”.2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli podmiot zarządzający ustanowi zabezpieczenieosobowe lub rzeczowe ewentualnych roszczeń powstałych z tytułu niewykonanialub nienależytego wykonania umowy albo na własny koszt ubezpieczysię lub ubezpieczy osobę wskazaną do pełnienia funkcji członka zarządu od odpowiedzialnościcywilnej powstałej w związku z zarządzaniem.Art. 4. [Zakaz łączenia stanowisk w radach nadzorczych kilku spółek]1. Jedna osoba może być członkiem rady nadzorczej tylko w jednej spośródspółek, o których mowa w art. 1 pkt 4–7.2. [18] Osoba, która w dniu wejścia w życie ustawy jest członkiem rad nadzorczychdwóch lub większej liczby spółek, o których mowa w art. 1 pkt 4–7, w termi-166

Art. 5–8nie 3 miesięcy od tego dnia zrzeka się członkostwa w radach nadzorczych odpowiedniejliczby spółek. W razie bezskutecznego upływu tego terminu pozostajeczłonkiem tylko tej rady nadzorczej, w której członkostwo uzyskała najwcześniej.Art. 5. [Zasady wynagradzania]1. [19] Osobom, o których mowa w art. 2, niezależnie od podstawy nawiązaniastosunku pracy lub rodzaju umowy cywilnoprawnej stanowiącej podstawę zatrudnieniaprzysługuje, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, wyłącznie wynagrodzenie miesięczne.2. Osobom, o których mowa w art. 2 pkt 1–4, mogą być przyznane świadczeniadodatkowe.3. Osobom, o których mowa w art. 2 pkt 1–4 i pkt 10, może być przyznana nagrodaroczna.4. Ilekroć w ustawie jest mowa o zatrudnieniu, rozumie się przez to świadczeniepracy lub usług związanych z zarządzaniem na rzecz podmiotu, niezależnieod podstawy nawiązania stosunku pracy lub rodzaju i treści umowy cywilnoprawnejzawartej z osobą, o której mowa w art. 2.Art. 6. [Organy właściwe do ustalania wynagrodzenia]1. [20] Organem właściwym do ustalania wynagrodzenia miesięcznego osób,o których mowa w art. 2 pkt 1, 5 i 7, w podmiotach wymienionych w art. 1pkt 1–4, pkt 8–10 i 12, oraz osób, o których mowa w art. 2 pkt 10, jest organ założycielskilub organ właściwy do reprezentowania Skarbu Państwa lub jednostkisamorządu terytorialnego w podmiocie albo organ, który utworzył lub nadzorujedany podmiot, albo któremu podlega podmiot wymieniony w art. 1 pkt 1–4,8–10 i 12, lub osoba, o której mowa w art. 2 pkt 10.2. Organem właściwym do ustalania wynagrodzenia miesięcznego osób,o których mowa w art. 2 pkt 1, 5 i 7, w podmiotach wymienionych w art. 1pkt 5–7, jest zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie akcjonariuszy.3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy odrębne przepisy upoważniają PrezesaRady Ministrów do ustalenia wynagrodzenia miesięcznego.Art. 7. [Wyłączenie prawa do niektórych świadczeń finansowych]Osobom, o których mowa w art. 2, nie przysługuje prowizja od zysku, nagrodaz zakładowego funduszu nagród oraz roszczenie z tytułu udziału w zysku lubnadwyżce bilansowej.Art. 8. [Maksymalna wysokość wynagrodzenia miesięcznego]Maksymalna wysokość wynagrodzenia miesięcznego nie może przekroczyć:1) dla osób zatrudnionych w podmiotach, o których mowa w art. 1 pkt 1i 2 – sześciokrotności,2) dla osób zatrudnionych w podmiotach, o których mowa w art. 1 pkt 3– czterokrotności,3) dla osób zatrudnionych w podmiotach, o których mowa w art. 1 pkt 4–6– sześciokrotności,4) dla osób zatrudnionych w podmiotach, o których mowa w art. 1 pkt 7– czterokrotności,167

Art. 9–10Ustawa o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi5) dla osób zatrudnionych w podmiotach, o których mowa w art. 1 pkt 8–10: [21]a) utworzonych lub nadzorowanych przez ministra lub centralny organ administracjirządowej – sześciokrotności,b) utworzonych lub nadzorowanych przez jednostkę samorządu terytorialnegolub terenowy organ administracji rządowej – czterokrotności,6) [22] dla osób zatrudnionych w podmiotach, o których mowa w art. 1 pkt 12– trzykrotności,7) [23] dla likwidatorów, syndyków i zarządców masy upadłości podmiotów,o których mowa w art. 1 – czterokrotności,8) dla osób, o których mowa w art. 2 pkt 7 – jednego,9) (uchylony),10) dla osób, o których mowa w art. 2 pkt 10 – czterokrotności– przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłatnagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przezPrezesa Głównego Urzędu Statystycznego.Art. 9. [Delegacja]Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, ustali wykaz podmiotów,o których mowa w art. 1, o szczególnym znaczeniu dla państwa, w których maksymalnakwota wynagrodzenia miesięcznego może być podniesiona o 50%,uwzględniając w szczególności:1) rodzaj świadczonych usług lub przedmiot produkcji,2) zasięg działania podmiotu,3) obroty podmiotu,4) liczbę pracowników zatrudnionych w podmiocie.Art. 10. [Nagroda roczna]1. W zależności od osiągniętych wyników finansowych lub stopnia realizacjiinnych zadań osobom, o których mowa w art. 2 pkt 1–4 i 10, może być przyznananagroda roczna.2. Nagrodę roczną osobom wymienionym w art. 2 pkt 1, zatrudnionym w podmiotach,o których mowa w art. 1 pkt 1–7, przyznaje właściwy organ na umotywowanywniosek rady nadzorczej lub innego statutowego organu nadzorczego.2a. Nagrodę roczną osobom wymienionym w art. 2 pkt 1, zatrudnionymw Agencji Mienia Wojskowego, przyznaje Minister Obrony Narodowej na umotywowanywniosek rady nadzorczej.2b. Nagrodę roczną osobom wymienionym w art. 2 pkt 1, zatrudnionymw Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, przyznaje Minister Obrony Narodowej.3. [24] Nagrodę roczną osobom wymienionym w art. 2 pkt 2–4, zatrudnionymw podmiotach, o których mowa w art. 1 pkt 1–10 i 12, przyznaje organ lub osobawłaściwe dla tych osób w sprawach czynności z zakresu prawa pracy.4. Wniosek o przyznanie nagrody rocznej, o której mowa w ust. 2, powinienzawierać ocenę wyników finansowych i stopnia realizacji innych zadań, przyuwzględnieniu makroekonomicznych warunków w zakresie funkcjonowaniai rozwoju sekcji oraz działów, w których prowadzi działalność podmiot prawny.Ocena ta powinna dotyczyć roku badanego i roku poprzedzającego rok badanyi zostać sporządzona w oparciu o podstawowe wskaźniki ekonomiczne,168

Art. 11–12a w szczególności: zysk lub stratę netto, wskaźnik poziomu kosztów, rentownościobrotu netto.5. Ocena, o której mowa w ust. 4, w odniesieniu do podmiotów działającychz wykorzystaniem mienia jednostek samorządu terytorialnego powinna uwzględniaćtakże warunki stworzone dla ich prawidłowego funkcjonowania, w tym okolicznościmające wpływ na wynik finansowy podmiotu, a niezależnie od niego,w szczególności postanowienia organu stanowiącego samorządu dotyczące wyposażeniaw majątek oraz wysokości cen i opłat za usługi komunalne o charakterzeużyteczności publicznej.6. Nagrodę roczną dla dyrektora samodzielnego publicznego zakładu opiekizdrowotnej przyznaje, na wniosek rady społecznej, organ administracji rządowejwłaściwy do utworzenia tego zakładu lub organ wykonawczy jednostki samorząduterytorialnego, która ten zakład utworzyła.7. Wysokość nagrody rocznej przyznanej osobom, o których mowa w art. 2pkt 1–4 i 10, nie może przekroczyć trzykrotności ich przeciętnego wynagrodzeniamiesięcznego w roku poprzedzającym przyznanie nagrody.8. Właściwi ministrowie, w drodze rozporządzenia, zarządy powiatów i województw,w drodze uchwały, oraz wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast),w drodze zarządzenia, określą wzór wniosku o przyznanie nagrody, o którym mowaw ust. 2, oraz szczegółowe zasady i tryb przyznawania nagrody rocznej.9. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:1) szczegółowe warunki przyznania nagrody rocznej osobom, o których mowaw ust. 2a i 2b, uwzględniając stopień i terminowość realizacji przez osobęuprawnioną do nagrody nałożonych na nią zadań oraz okres jej zatrudnienia,2) tryb przyznawania nagrody rocznej osobom, o których mowa w ust. 2ai 2b, uwzględniając termin składania wniosku o przyznanie nagrody dlaosób, o których mowa w ust. 2a, oraz termin jego rozpatrzenia,3) wzór wniosku o przyznanie nagrody osobom, o których mowa w ust. 2a,uwzględniając przepisy ust. 4.Art. 11. [Świadczenia dodatkowe]1. Świadczeniami dodatkowymi, o których mowa w art. 5 ust. 2, są świadczeniaz tytułu zatrudnienia, w tym: bytowe, socjalne, komunikacyjne, oraz ubezpieczeniamajątkowe i osobowe – inne bądź wyższe niż ustalone w regulaminachwynagradzania, zakładowych i ponadzakładowych układach zbiorowych pracyoraz w odrębnych przepisach.2. Maksymalna wartość świadczeń dodatkowych przyznanych w ciągu rokuosobom, o których mowa w art. 2 pkt 1–4, nie może przekroczyć dwunastokrotnościprzeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego dla ustalenia wynagrodzeniamiesięcznego tych osób.3. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy wykazświadczeń dodatkowych, o których mowa w ust. 1, oraz tryb ich przyznawania.Art. 12. [Odprawa]W razie odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę albo umowycywilnoprawnej będącej podstawą zatrudnienia przez podmiot zatrudniający,z innych przyczyn niż naruszenie podstawowych obowiązków ze stosunku zatrud-169

Art. 13–17Ustawa o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnyminienia, osobom określonym w art. 2 może być przyznana odprawa w wysokościnie wyższej niż trzykrotność wynagrodzenia miesięcznego.Art. 13. [Nieważność postanowień umownych sprzecznych z przepisami ustawy]Postanowienia umów o pracę oraz innych aktów stanowiących podstawę nawiązaniastosunku pracy albo umów cywilnoprawnych ustalające wynagrodzenie miesięczne,nagrodę roczną, odprawę oraz wartość świadczeń dodatkowych, w wysokościwyższej niż maksymalna dopuszczona ustawą, są nieważne z mocy prawa w odniesieniudo tej części, która przewyższa kwotę maksymalną określoną w ustawie.Art. 14. [Sankcje za nieprzestrzeganie przepisów ustawy]1. Za nieprzestrzeganie przepisów ustawy organy nadzorcze jednostek organizacyjnychwymienionych w art. 1 pkt 2–7 ulegają rozwiązaniu z mocy prawa.2. Właściwy organ nie może powołać osób, które pełniły funkcje w organach rozwiązanychw trybie ust. 1, na następną kadencję jako przedstawicieli Skarbu Państwalub jednostki samorządu terytorialnego do organów, o których mowa w art. 2 pkt 7.Art. 15. [Zasada jawności wynagrodzenia]Informacje o wynagrodzeniu osób podlegających przepisom ustawy orazo nagrodach rocznych, świadczeniach dodatkowych i odprawach są jawne i niepodlegają ochronie danych osobowych ani tajemnicy handlowej.Art. 15a. [Składki na pracownicze programy emerytalne]Ograniczeń wynikających z ustawy nie stosuje się do składek podstawowychwnoszonych do pracowniczych programów emerytalnych.Art. 16. [Prawo upadłościowe]W rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. – Prawoupadłościowe (Dz.U. z 1991 r. nr 118, poz. 512, z 1994 r. nr 1, poz. 1, z 1995 r. nr 85,poz. 426, z 1996 r. nr 6, poz. 43, nr 43, poz. 189, nr 106, poz. 496 i nr 149, poz. 703,z 1997 r. nr 28, poz. 153, nr 54, poz. 349, nr 117, poz. 751, nr 121, poz. 770 i nr 140,poz. 940 oraz z 1998 r. nr 117, poz. 756) w art. 123 po § 5 dodaje się § 51 w brzmieniu:„§ 5 1 . Do wynagrodzenia syndyków i zarządców podmiotów, o których mowaw art. 1 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymipodmiotami prawnymi (Dz.U. nr 26, poz. 306), stosuje się przepisy tej ustawy.”.Art. 17. [Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych]W ustawie z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych(Dz.U. z 1991 r. nr 18, poz. 80, nr 75, poz. 329, nr 101, poz. 444 i nr 107, poz. 464,z 1993 r. nr 18, poz. 82 i nr 60, poz. 280, z 1994 r. nr 1, poz. 3, nr 80, poz. 368i nr 113, poz. 547, z 1995 r. nr 1, poz. 2, nr 95, poz. 474 i nr 154, poz. 791,z 1996 r. nr 90, poz. 405, nr 106, poz. 496, nr 118, poz. 561 i nr 156, poz. 775 orazz 1997 r. nr 43, poz. 272, nr 106, poz. 675, nr 121, poz. 769 i 770 i nr 123, poz. 777)w art. 45a w ust. 3 pkt 2 otrzymuje brzmienie:„2) zasady wynagradzania zarządcy, z uwzględnieniem przepisów ustawyz dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotamiprawnymi (Dz.U. nr 26, poz. 306),”.170

Art. 18–19Art. 18. [Ustawa o samorządzie gminnym]W ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 1996 r. nr 13,poz. 74, nr 58, poz. 261, nr 106, poz. 496 i nr 132, poz. 622, z 1997 r. nr 9, poz. 43,nr 106, poz. 679, nr 107, poz. 686, nr 113, poz. 734 i nr 123, poz. 775 oraz z 1998 r.nr 155, poz. 1014 i nr 162, poz. 1126) wprowadza się następujące zmiany:1) [25] w art. 24f skreśla się ust. 3;2) [26] skreśla się art. 24g;3) w art. 25 dodaje się ust. 6–10 w brzmieniu:„6. Wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągumiesiąca łącznie półtorakrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowejdla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawieprzepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeńw państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.nr 110, poz. 1255 i z 2000 r. nr 19, poz. 239).7. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, maksymalną wysokośćdiet przysługujących radnemu w ciągu miesiąca, uwzględniając liczbę mieszkańcówgminy, przy czym kwota wymieniona w ust. 6 oznacza maksymalnąwysokość diet w gminach o największej liczbie mieszkańców.8. Rada gminy przy ustalaniu wysokości diet radnych bierze pod uwagę funkcjepełnione przez radnego.9. Dieta nie przysługuje radnemu pełniącemu odpłatnie funkcję członka zarząduw gminie, w której uzyskał mandat.10. Minister właściwy do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia,sposób ustalania należności z tytułu zwrotu kosztów podróżysłużbowych radnych, uwzględniając celowość zwrotu rzeczywiście poniesionychwydatków związanych z wykonywaniem mandatu oraz ułatwienie dokonywaniarozliczeń.”.Art. 19. [Ustawa o pracownikach samorządowych]W ustawie z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 21,poz. 124 i nr 43, poz. 253, z 1994 r. nr 98, poz. 471, z 1997 r. nr 9, poz. 43 i nr 28,poz. 153, z 1998 r. nr 162, poz. 1118 i 1126 oraz z 2000 r. nr 12, poz. 136) w art. 20:a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:„2. Rada Ministrów, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, określa, w drodze rozporządzenia,zasady wynagradzania i wymagania kwalifikacyjne pracowników samorządowych.Rada Ministrów przy ustalaniu zasad wynagradzania członkówzarządu jednostek samorządu terytorialnego, odrębnie dla każdego stopniazasadniczego podziału terytorialnego, uwzględnia liczbę mieszkańców jednostkisamorządu terytorialnego.”,b) dodaje się ust. 3–5 w brzmieniu:„3. Maksymalne wynagrodzenie członka zarządu jednostki samorządu terytorialnegonie może przekroczyć w ciągu miesiąca, łącznie z dodatkiem za wieloletniąpracę, siedmiokrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowejdla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawieprzepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeńw państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.nr 110, poz. 1255 i z 2000 r. nr 19, poz. 239).171

Art. 20–23Ustawa o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi4. Maksymalne miesięczne wynagrodzenie kierowników i zastępców kierownikówjednostek budżetowych, gospodarstw pomocniczych tych jednostek oraz zakładówbudżetowych jednostek samorządu terytorialnego nie może przekroczyć czterokrotnościkwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmującychkierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowejoraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. nr 110, poz. 1255 i z 2000 r. nr 19, poz. 239).5. Osobom wymienionym w ust. 3 mogą być przyznane: nagroda roczna i nagrodyuznaniowe, których łączna wysokość w roku nie może przekroczyć trzykrotnościich przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w roku poprzedzającymprzyznanie nagród.”.Art. 20. [Ustawa o ustroju miasta stołecznego Warszawy]W ustawie z dnia 25 marca 1994 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz.U.nr 48, poz. 195 i nr 86, poz. 396, z 1995 r. nr 124, poz. 601, z 1998 r. nr 127, poz. 847oraz z 1999 r. nr 92, poz. 1044) w art. 27 po ust. 2b dodaje się ust. 2c w brzmieniu:”2c. Radny gminy Warszawa-Centrum nie może pobierać jednocześnie dietz tytułu wykonywania mandatu radnego gminy i radnego dzielnicy. Radnywybiera dietę, którą będzie pobierał.”.Art. 21. [Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych]W ustawie z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstwpaństwowych (Dz.U. nr 118, poz. 561 i nr 156, poz. 775, z 1997 r. nr 32,poz. 184, nr 98, poz. 603, nr 106, poz. 673, nr 121, poz. 770, nr 137, poz. 926i nr 141, poz. 945, z 1998 r. nr 106, poz. 668, z 1999 r. nr 40, poz. 400 i nr 101,poz. 1178 oraz z 2000 r. nr 15, poz. 180) w art. 17:a) w ust. 4 w pkt 2 skreśla się wyrazy „; część wynagrodzenia może być wypłacanaw akcjach spółki”,b) skreśla się ust. 5 i 6.Art. 22. [Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przezosoby pełniące funkcje publiczne]W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalnościgospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U. nr 106, poz. 679,z 1998 r. nr 113, poz. 715 i nr 162, poz. 1126 oraz z 1999 r. nr 49, poz. 483) w art. 6:a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:”2. Osoby, o których mowa w art. 2 pkt 1 i 2, mogą otrzymywać odrębne wynagrodzeniez tytułu sprawowania funkcji w spółce prawa handlowego, doktórej zostały wyznaczone jako reprezentanci Skarbu Państwa, na zasadachokreślonych w ustawie z dnia 3 marca 2000 r., o wynagradzaniu osób kierującychniektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. nr 26, poz. 306).”,b) skreśla się ust. 3 i 4.Art. 23. [Ustawa o samorządzie województwa]W ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. nr 91,poz. 576, nr 155, poz. 1014, nr 160, poz. 1060 i nr 162, poz. 1126 oraz z 2000 r.nr 12, poz. 136) w art. 24:172

Art. 24–25a) ust. 5 otrzymuje brzmienie:„5. Wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągumiesiąca łącznie półtorakrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowejdla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawieprzepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeńw państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.nr 110, poz. 1255 i z 2000 r. nr 19, poz. 239).”,b) dodaje się ust. 6–8 w brzmieniu:„6. Sejmik województwa przy ustalaniu wysokości diet radnych bierze poduwagę funkcje pełnione przez radnego.7. Dieta nie przysługuje radnemu pełniącemu odpłatnie funkcję członka zarząduw województwie, w którym uzyskał mandat.8. Minister właściwy do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia,sposób ustalania należności z tytułu zwrotu kosztów podróżysłużbowych radnych, uwzględniając celowość zwrotu rzeczywiście poniesionychwydatków związanych z wykonywaniem mandatu oraz ułatwienie dokonywaniarozliczeń.”.Art. 24. [Ustawa o samorządzie powiatowym]W ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. nr 91,poz. 578 i nr 155, poz. 1014 oraz z 2000 r. nr 12, poz. 136) w art. 21:a) w ust. 4 dodaje się zdanie drugie w brzmieniu:„Rada powiatu przy ustalaniu wysokości diet radnych bierze pod uwagę funkcjepełnione przez radnego.”,b) po ust. 4 dodaje się ust. 4a w brzmieniu:„4a. Dieta nie przysługuje radnemu pełniącemu odpłatnie funkcję członka zarząduw powiecie, w którym uzyskał mandat.”,c) ust. 5 otrzymuje brzmienie:„5. Wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągumiesiąca łącznie półtorakrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowejdla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawieprzepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeńw państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.nr 110, poz. 1255 i z 2000 r. nr 19, poz. 239).”,d) dodaje się ust. 5a i 5b w brzmieniu:„5a. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, maksymalną wysokośćdiet przysługujących radnemu w ciągu miesiąca, uwzględniając liczbęmieszkańców powiatów.5b. Minister właściwy do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia,sposób ustalania należności z tytułu zwrotu kosztów podróżysłużbowych radnych, uwzględniając celowość zwrotu rzeczywiście poniesionychwydatków związanych z wykonywaniem mandatu oraz ułatwienie dokonywaniarozliczeń.”Art. 25. [Informacja na temat funkcjonowania ustawy]Prezes Rady Ministrów do dnia 30 września 2001 r. przedstawi Sejmowi RzeczypospolitejPolskiej informację na temat funkcjonowania ustawy.173

Art. 26–30Ustawa o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymiArt. 26. [Nieważność z mocy prawa dotychczasowych postanowień umownychsprzecznych z przepisami ustawy]1. [27] Postanowienia umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązaniastosunku pracy oraz umów cywilnoprawnych stanowiących podstawęzatrudnienia ustalające wynagrodzenie miesięczne, nagrodę roczną, odprawę alboświadczenia dodatkowe w wysokości wyższej niż maksymalna dopuszczonaustawą, stają się nieważne z mocy prawa z upływem 3 miesięcy od dnia wejściaw życie ustawy; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy ustawy.2. W przypadku określonym w ust. 1 stosunek pracy lub inny stosunek zatrudnieniana czas określony może być rozwiązany przez zatrudnionego za jednomiesięcznymwypowiedzeniem.Art. 27. [Uchwalenie diet radnych i wynagrodzeń przewodniczących zarządów]1. Rady gmin, rady powiatów i sejmiki województw w ciągu 3 miesięcy oddnia wejścia w życie ustawy podejmą uchwały w sprawie diet radnych i wynagrodzeńprzewodniczących zarządów jednostek samorządu terytorialnego z uwzględnieniemzmian wprowadzonych ustawą.2. W przypadku niedotrzymania terminu, o którym mowa w ust. 1, dotychczasoweuchwały w sprawie diet i wynagrodzeń tracą moc w części, w której ustalajądiety i wynagrodzenia w wysokości przewyższającej maksymalną kwotę ustalonąna podstawie niniejszej ustawy.Art. 28. [Utrata przez radnych z mocy prawa członkostwa w organach spółek]Po upływie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy radni reprezentującyjednostki samorządu terytorialnego w organach spółek prawa handlowegotracą z mocy prawa członkostwo w tych organach.Art. 29. [Wybór diety przez radnych gminy Warszawa-Centrum]1. W ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, radny gminy Warszawa--Centrum wybiera dietę, którą będzie pobierał z tytułu jednoczesnego wykonywaniamandatu radnego gminy Warszawa-Centrum i radnego dzielnicy.2. Jeżeli radny nie dokona wyboru diety w terminie, o którym mowa w ust. 1,przysługuje mu dieta wyższa.Art. 29a. [Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw]1. W 2002 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstwbez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego,o którym mowa w art. 8, ustala się w wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzeniaw sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartymkwartale 2000 r.2. W 2002 r. indywidualne wynagrodzenie miesięczne osób wymienionychw art. 2 przysługuje w wysokości ustalonej w 2001 r.Art. 30. [28] [Wejście w życie]Ustawa wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływiemiesiąca od dnia jej ogłoszenia, z wyjątkiem art. 5 ust. 2 i 3 oraz art. 10 i 11, którewchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2001 r., oraz art. 18 w zakresie zmian okre-174

Przypisyślonych w pkt 3, a także art. 19, 20, 23 i 24, które wchodzą w życie pierwszegodnia miesiąca następującego po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.Przypisy do ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotamiprawnymi:[1]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2001 r. (Dz.U. nr 43, poz. 489)art. 1 pkt 1 jest zgodny z art. 2, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 i art. 65ust. 4 Konstytucji RP.[2]Art. 1 pkt 2 w brzmieniu ustalonym przez art. 46 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r.– Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdziew życie 1 stycznia 2011 r.[3]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2001 r. (Dz.U. nr 43, poz. 489)art. 1 pkt 3, w zakresie odnoszącym się do tych państwowych lub samorządowych jednostek organizacyjnychmających osobowość prawną, które prowadzą działalność gospodarczą, jest zgodnyz art. 2, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 i art. 65 ust. 4 Konstytucji RP.[4]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2001 r. (Dz.U. nr 43, poz. 489)art. 1 pkt 4 jest zgodny z art. 2, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 i art. 65ust. 4 Konstytucji RP.[5]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2001 r. (Dz.U. nr 43, poz. 489)art. 1 pkt 5 jest zgodny z art. 2, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 i art. 65ust. 4 Konstytucji RP.[6]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2001 r. (Dz.U. nr 43, poz. 489)art. 1 pkt 6 jest zgodny z art. 2, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 i art. 65ust. 4 Konstytucji RP.[7]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2001 r. (Dz.U. nr 43, poz. 489)art. 1 pkt 7 jest zgodny z art. 2, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 i art. 65ust. 4 Konstytucji RP.[8]Art. 1 pkt 11 uchylony przez art. 46 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy wprowadzająceustawę o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdzie w życie1 stycznia 2011 r.[9]Art. 1 pkt 12 w brzmieniu ustalonym przez art. 46 pkt 1 lit. d) ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r.– Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdziew życie 1 stycznia 2011 r.[10]Art. 1 pkt 13 uchylony przez art. 46 pkt 1 lit. e) ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy wprowadzająceustawę o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdzie w życie1 stycznia 2011 r.[11]Art. 2 pkt 1 w brzmieniu ustalonym przez art. 46 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisywprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdziew życie 1 stycznia 2011 r.[12]Art. 2 pkt 2 w brzmieniu ustalonym przez art. 46 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisywprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdziew życie 1 stycznia 2011 r.[13]Art. 2 pkt 3 w brzmieniu ustalonym przez art. 46 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisywprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdziew życie 1 stycznia 2011 r.[14]Art. 2 pkt 4 w brzmieniu ustalonym przez art. 46 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisywprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdziew życie 1 stycznia 2011 r.[15]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2001 r. (Dz.U. nr 43, poz. 489)art. 2 pkt 5 w związku z art. 5 – 13 jest zgodny z art. 2, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 22, art. 31 ust. 3,art. 32, art. 64 i art. 65 ust. 4 Konstytucji RP.175

Przypisy[16]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2001 r. (Dz.U. nr 43, poz. 489)art. 2 pkt 7 w związku z art. 5 – 13 jest zgodny z art. 2, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 22, art. 31 ust. 3,art. 32, art. 64 i art. 65 ust. 4 Konstytucji RP.[17]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2001 r. (Dz.U. nr 43, poz. 489)art. 3 ust. 1 w związku z art. 5 – 13 jest zgodny z art. 2, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 22, art. 31 ust. 3,art. 32, art. 64 i art. 65 ust. 4 Konstytucji RP.[18]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2001 r. (Dz.U. nr 43, poz. 489)art. 4 ust. 2 nie jest niezgodny z art. 2 Konstytucji RP.[19]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 października 2009 r. (Dz.U. nr 179,poz. 1394) art. 5 ust. 1 w zakresie dotyczącym syndyków jest zgodny z art. 64 ust. 2 w związkuz art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.[20]Art. 6 ust. 1 w brzmieniu ustalonym przez art. 46 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisywprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdziew życie 1 stycznia 2011 r.[21]Art. 8 pkt 5 w brzmieniu ustalonym przez art. 46 pkt 4 lit. a) ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r.– Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdziew życie 1 stycznia 2011 r.[22]Art. 8 pkt 6 w brzmieniu ustalonym przez art. 46 pkt 4 lit. b) ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r.– Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdziew życie 1 stycznia 2011 r.[23]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 października 2009 r. (Dz.U. nr 179,poz. 1394) art. 8 pkt 7 w zakresie dotyczącym syndyków jest zgodny z art. 64 ust. 2 w związkuz art. 32 ust. 1 Konstytucji RP[24]Art. 10 ust. 3 w brzmieniu ustalonym przez art. 46 pkt 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisywprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdziew życie 1 stycznia 2011 r.[25]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października 2001 r. (Dz.U. nr 118,poz. 1271) art. 18 pkt 1 jest zgodny z art. 2 Konstytucji RP i nie jest niezgodny z art. 16 ust. 2,art. 31 ust. 3 zdanie pierwsze i art. 165 ust. 1 Konstytucji RP.[26]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października 2001 r. (Dz.U. nr 118,poz. 1271) art. 18 pkt 2 jest zgodny z art. 2 Konstytucji RP i nie jest niezgodny z art. 16 ust. 2,art. 31 ust. 3 zdanie pierwsze i art. 165 ust. 1 Konstytucji RP.[27]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2001 r. (Dz.U. nr 43, poz. 489)art. 26 ust. 1 nie jest niezgodny z art. 2 Konstytucji RP.[28]Ustawa wchodzi w życie 1 czerwca 2000 r. Art. 18 w zakresie zmian określonych w pkt 3, a takżeart. 19, art. 20, art. 23 i art. 24 wchodzą w życie 1 sierpnia 2000 r.176

USTAWAz dnia 30 sierpnia 1996 r.o komercjalizacji i prywatyzacji(t.j. Dz.U. z 2002 r., nr 171, poz. 1397)(Dz.U. z 2001 r., nr 63, poz. 637; Dz.U. z 2002 r., nr 113, poz. 984; Dz.U. z 2002 r.,nr 169, poz. 1387; Dz.U. z 2002 r., nr 240, poz. 2055; Dz.U. z 2003 r., nr 60, poz. 535;Dz.U. z 2003 r., nr 90, poz. 844; Dz.U. z 2004 r., nr 6, poz. 39; Dz.U. z 2004 r.,nr 116, poz. 1207; Dz.U. z 2004 r., nr 123, poz. 1291; Dz.U. z 2004 r., nr 273,poz. 2703; Dz.U. z 2004 r., nr 273, poz. 2722; Dz.U. z 2005 r., nr 167, poz. 1400;Dz.U. z 2005 r., nr 169, poz. 1418; Dz.U. z 2005 r., nr 178, poz. 1479; Dz.U. z 2005 r.,nr 184, poz. 1539; Dz.U. z 2006 r., nr 107, poz. 721; Dz.U. z 2006 r., nr 208,poz. 1532; Dz.U. z 2008 r., nr 180, poz. 1109; Dz.U. z 2009 r., nr 13, poz. 70;Dz.U. z 2009 r., nr 157, poz. 1241; Dz.U. z 2010 r., nr 28, poz. 144)DZIAŁ lPrzepisy ogólneArt. 1. [1] [Definicja komercjalizacji i prywatyzacji]1. Komercjalizacja, w rozumieniu ustawy, polega na przekształceniu przedsiębiorstwapaństwowego w spółkę; jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej,spółka ta wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem byłoprzedsiębiorstwo państwowe, bez względu na charakter prawny tych stosunków.2. Prywatyzacja, w rozumieniu ustawy, polega na:1) obejmowaniu akcji w podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowychspółek Skarbu Państwa powstałych w wyniku komercjalizacji przez podmioty inneniż Skarb Państwa lub inne niż państwowe osoby prawne w rozumieniu ustawyz dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługującychSkarbowi Państwa (Dz.U. nr 106, poz. 493 i nr 156, poz. 775, z 1997 r. nr 106,poz. 673, nr 115, poz. 741 i nr 141, poz. 943, z 1998 r. nr 155, poz. 1014, z 2000 r.nr 48, poz. 550, z 2001 r. nr 4, poz. 26 oraz z 2002 r. nr 25, poz. 253 i nr 240, poz. 2055),1a) zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji w spółkach;2) rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymimajątku przedsiębiorstwa państwowego lub spółki powstałej w wyniku komercjalizacjina zasadach określonych ustawą przez:a) sprzedaż przedsiębiorstwa,177

Art. 1a–2Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacjib) wniesienie przedsiębiorstwa do spółki,c) oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania.3. (uchylony).Art. 1a. [Prywatyzacja przedsiębiorstw i spółek o szczególnym znaczeniu dlagospodarki państwa]1. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, przedsiębiorstwa państwoweoraz jednoosobowe spółki Skarbu Państwa o szczególnym znaczeniu dlagospodarki państwa.2. Prywatyzacja przedsiębiorstw i spółek, o których mowa w ust. 1, wymagazgody Rady Ministrów.3. Do spółek, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy Kodeksu spółekhandlowych. Oświadczenia woli składane spółce przez Skarb Państwa wymagajązachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Przepisów art. 173 § 1i art. 303 § 2 Kodeksu spółek handlowych nie stosuje się.3a. W spółkach, o których mowa w ust. 1, rada nadzorcza może liczyć do 9 osób.4. Rady nadzorcze spółek, o których mowa w ust. 1, powoływane są przez walnezgromadzenie po zasięgnięciu opinii ministra właściwego ze względu naprzedmiot działania spółki. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia,właściwość poszczególnych ministrów. Do członków rad nadzorczych spółek,o których mowa w ust. 1, stosuje się art. 12 ust. 2.5. Walne zgromadzenie może powoływać zarząd w spółkach, o których mowaw ust. 1.6. Przepisy ust. 4 nie naruszają wynikających z ustawy uprawnień pracownikówdo wyboru członków rady nadzorczej lub członka zarządu spółki powstałejw wyniku komercjalizacji.Art. 1b. [Wyłączenie stosowania przepisów ustawy]Przepisów ustawy nie stosuje się do innych niż określone w art. 1, art. 1ai art. 69a ust. 1 spółek i należącego do nich mienia – w czasie trwania przewłaszczeniaakcji lub mienia tych spółek – na zabezpieczenie roszczeń przysługującychSkarbowi Państwa reprezentowanemu przez ministra właściwego do spraw finansówpublicznych, z tytułu udzielonych poręczeń lub gwarancji.Art. 2. [Definicje ustawowe]Ilekroć w ustawie jest mowa o:1) spółce – rozumie się przez to spółkę akcyjną lub spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością,2) statucie, akcjach, akcjonariuszach i walnym zgromadzeniu – rozumie sięprzez to odpowiednio umowę lub akt założycielski, udziały, wspólników i zgromadzeniewspólników,3) przedsiębiorstwie – rozumie się przez to przedsiębiorstwo w znaczeniuokreślonym w art. 55 1 Kodeksu cywilnego,3a) poprzedniku – rozumie się przez to bezpośredniego poprzedniego pracodawcęuprawnionych pracowników, którego zespół składników majątkowychwszedł w skład komercjalizowanego przedsiębiorstwa państwowego lub przedsiębiorstwapaństwowego sprywatyzowanego przez wniesienie do spółki,178

Dział I. Przepisy ogólneArt. 2a–2b4) dyrektorze – rozumie się przez to również osobę sprawującą zarząd komisarycznylub tymczasowego kierownika przedsiębiorstwa państwowego,5) uprawnionych pracownikach – rozumie się przez to:a) [2] osoby będące w dniu wykreślenia z rejestru komercjalizowanegoprzedsiębiorstwa państwowego pracownikami tego przedsiębiorstwalub osoby będące pracownikami przedsiębiorstwa państwowego w dniuzawarcia umowy rozporządzającej przedsiębiorstwem poprzez jegowniesienie do spółki,b) [3] osoby fizyczne, które w dniu wykreślenia komercjalizowanego przedsiębiorstwapaństwowego z rejestru przedsiębiorców, lub osoby fizyczne,które w dniu zawarcia umowy rozporządzającej przedsiębiorstwempoprzez jego wniesienie do spółki były stroną umowy o zarządzanieprzedsiębiorstwem państwowym, zawartej na podstawie przepisów rozdziału8a ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych(Dz.U. z 2002 r. nr 112, poz. 981),c) osoby, które przepracowały co najmniej dziesięć lat w komercjalizowanymprzedsiębiorstwie państwowym oraz jego poprzedniku albo w przedsiębiorstwie,które zostało sprywatyzowane przez wniesienie do spółki orazjego poprzedniku, a rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło wskutek przejściana emeryturę lub rentę albo z przyczyn niedotyczących pracowników,d) osoby, które po przepracowaniu dziesięciu lat w przedsiębiorstwie państwowympodlegającym prywatyzacji oraz jego poprzedniku, zostałyprzejęte przez inne zakłady pracy w trybie art. 23 1 Kodeksu pracy,6) rolnikach lub rybakach – rozumie się przez to osoby fizyczne prowadzącegospodarstwo rolne lub rybackie, z którego w okresie pięciu lat przed wykreśleniemprzedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorców dostarczonobezpośrednio lub pośrednio do tego przedsiębiorstwa surowce o wartości co najmniej100q żyta według cen przyjmowanych do obliczania podatku rolnegow ostatnim roku przed wykreśleniem przedsiębiorstwa państwowego z rejestruprzedsiębiorców.7) (uchylony).Art. 2a. [Jawność przebiegu procesów prywatyzacyjnych]Przebieg procesów prywatyzacyjnych, prowadzonych na podstawie przepisówdziału IV i V ustawy, jest jawny.Art. 2b. [Karta prywatyzacji]1. Z przebiegu procesu prywatyzacyjnego, o którym mowa w art. 2a, sporządzasię kartę prywatyzacji, zawierającą co najmniej:1) informacje o nabywcy:a) nazwę lub firmę, pod którą działa, formę prawną oraz siedzibę, jeżeli nabywcajest osobą prawną lub jednostką organizacyjną niepo siadającąosobowości prawnej, albob) imię, nazwisko oraz miejsce zamieszkania, jeżeli nabywca jest osobą fizyczną,2) uzyskaną cenę,3) kwotowo określoną wartość zobowiązań inwestycyjnych gwarantowanychprzez nabywcę,179

Art. 2c–3Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji4) informację o zawarciu porozumienia dotyczącego pakietu socjalnego, obejmującegozobowiązania związane z ochroną interesów pracowników orazinnych osób związanych z prywatyzowanym podmiotem,5) informację o prywatyzowanym podmiocie,6) wskazanie imion, nazwisk oraz stanowisk służbowych osób odpowiedzialnychza przygotowanie i realizację procesu prywatyzacji,7) informację o realizacji zobowiązań prywatyzacyjnych.2. Kartę prywatyzacji prowadzi się od momentu rozpoczęcia procesu prywatyzacji.3. Karta prywatyzacji podlega aktualizacji i jest udostępniana na stronie podmiotowejBiuletynu Informacji Publicznej ministra właściwego do spraw SkarbuPaństwa albo organu założycielskiego.4. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa określi, w drodze rozporządzenia,wzór karty prywatyzacji, mając na względzie zapewnienie jawności procesuprywatyzacyjnego.Art. 2c. [Informacje poufne o przebiegu negocjacji]Informacje o przebiegu negocjacji, o których mowa w art. 33 ust. 1 pkt 3, mającharakter poufny jedynie do czasu ich zakończenia.Art. 2d. [Jawność umów]Umowy zawarte w trybie art. 33 ust. 1, 3 i 5 oraz art. 39 ust. 1 są jawne i podlegająudostępnianiu na zasadach określonych w przepisach o dostępie do informacjipublicznej.DZIAŁ IIKomercjalizacja przedsiębiorstw państwowychArt. 3. [Przedsiębiorstwa podlegające komercjalizacji]1. Komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego dokonuje minister właściwydo spraw Skarbu Państwa.2. (uchylony).3. Z zastrzeżeniem ust. 4 komercjalizacji mogą podlegać przedsiębiorstwapaństwowe, z wyjątkiem:1) postawionych w stan likwidacji,2) postawionych w stan upadłości,3) wykonujących prawomocną decyzję o podziale lub łączeniu przedsiębiorstwapaństwowego,4) przedsiębiorstw, w stosunku do których toczy się postępowanie układowe– do chwili uprawomocnienia się układu,5) przedsiębiorstw, w stosunku do których toczy się bankowe postępowanieugodowe – do chwili uprawomocnienia się ugody,6) zarządzanych na podstawie umowy o zarządzaniu przedsiębiorstwem, chyba żezarządca wystąpi z wnioskiem o komercjalizację przedsiębiorstwa państwowego,7) działających na podstawie ustaw innych niż ustawa o przedsiębiorstwachpaństwowych, chyba że przedsiębiorstwa te podlegają komercjalizacjiw drodze odrębnych ustaw,180

Dział II. Komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych Art. 4–4a8) przedsiębiorstw, których uprawnione organy złożyły wniosek o dokonanieprywatyzacji bezpośredniej – do czasu rozpatrzenia wniosku,9) w stosunku do których wydane zostało zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej,10) (uchylony),11) przedsiębiorstw wykonujących w dniu 1 stycznia 2006 r. działalność gospodarcząw zakresie międzynarodowego transportu morskiego.3a. Umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem państwowym, o których mowaw rozdziale 8a ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych,wygasają z dniem wpisania spółki do rejestru.4. (uchylony).4a. W przypadku komercjalizacji, o której mowa w art. 4 ust. 2 lub art. 4a ust. 1,przepisów ust. 3 pkt 6 i 8 nie stosuje się.Art. 4. [Wniosek o dokonanie komercjalizacji]1. Komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego dokonuje minister właściwydo spraw Skarbu Państwa:1) na wniosek organu założycielskiego,2) na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa państwowego i rady pracowniczej,3) z własnej inicjatywy.2. W przypadku komercjalizacji z własnej inicjatywy minister właściwy dospraw Skarbu Państwa zawiadamia o zamiarze komercjalizacji dyrektora przedsiębiorstwapaństwowego, radę pracowniczą oraz organ założycielski przedsiębiorstwapaństwowego.3. W przypadku komercjalizacji na wniosek organu założycielskiego, zawiadomieniadyrektora przedsiębiorstwa państwowego oraz rady pracowniczej o zamiarzekomercjalizacji dokonuje organ założycielski.4. Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego jest zobowiązany doręczyć ministrowiwłaściwemu do spraw Skarbu Państwa, w terminie nieprzekraczającymtrzech miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia, kwestionariusz przedsiębiorstwapaństwowego przeznaczonego do komercjalizacji, wraz z dokumentamiokreślonymi w przepisach, o których mowa w ust. 6. O niedoręczeniu dokumentówprzez dyrektora przedsiębiorstwa państwowego minister właściwy do sprawSkarbu Państwa zawiadamia organ założycielski, na którym spoczywa obowiązekdoręczenia dokumentów w ciągu jednego miesiąca od dnia zawiadomienia.5. W przypadku komercjalizacji na wniosek dyrektora i rady pracowniczejprzedsiębiorstwa państwowego, do wniosku należy dołączyć kwestionariuszprzedsiębiorstwa państwowego przeznaczonego do komercjalizacji, wraz z dokumentamiokreślonymi w przepisach, o których mowa w ust. 6.6. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi wzór kwestionariuszaprzedsiębiorstwa państwowego przeznaczonego do komercjalizacji oraz wykazdokumentów niezbędnych do sporządzenia aktu komercjalizacji.Art. 4a. [Wniosek o dokonanie komercjalizacji]1. Z uzasadnionym wnioskiem dokonania komercjalizacji przedsiębiorstwapaństwowego w celu komunalizacji może wystąpić do ministra właściwego dospraw Skarbu Państwa organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, na181

Art. 4bUstawa o komercjalizacji i prywatyzacjiobszarze której znajduje się siedziba tego przedsiębiorstwa, na podstawie uchwałyorganu stanowiącego tej jednostki.2. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, stosuje się przepis art. 4 ust. 2.W przypadku nieuwzględnienia wniosku minister informuje organ wykonawczyjednostki samorządu terytorialnego, podając jednocześnie uzasadnienie odmowy.3. (uchylony).4. (uchylony).5. (uchylony).6. (uchylony).7. (uchylony).8. (uchylony).9. (uchylony).Art. 4b. [Nieodpłatne zbycie akcji na rzecz jednostki samorządu terytorialnegolub związku jednostek samorządu terytorialnego]1. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa, na wniosek organu wykonawczegojednostki samorządu terytorialnego, na obszarze której znajduje się siedziba spółki,w której Skarb Państwa posiada akcje, lub na wniosek organu wykonawczegozwiązku jednostek samorządu terytorialnego, na obszarze którego mieści się siedzibaspółki, może zbyć nieodpłatnie część lub wszystkie posiadane przez Skarb Państwaakcje tej spółki na rzecz tej jednostki samorządu terytorialnego lub związku jednosteksamorządu terytorialnego, o ile zostały spełnione łącznie następujące warunki:1) przedmiot działalności spółki jest związany z realizacją zadań własnych tejjednostki samorządu terytorialnego lub związku jednostek samorządu terytorialnego,2) spółka wykonuje działalność gospodarczą na obszarze składającej wniosekjednostki samorządu terytorialnego lub związku jednostek samorządu terytorialnego,3) spółka nie jest wpisana na listę spółek o szczególnym znaczeniu dla gospodarkipaństwa lub inne listy spółek o znaczeniu państwowym, tworzone napodstawie przepisów odrębnych.2. Zbycie akcji, o którym mowa w ust. 1, nie jest zbyciem akcji na zasadach ogólnych.Do zbycia akcji nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r.– Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071,z późn. zm.). Zbycie akcji jest jawne i następuje na podstawie umowy cywilnoprawnej.3. Uprawnieni pracownicy w spółce powstałej w wyniku komercjalizacji, którejakcje zostały nieodpłatnie zbyte w trybie, o którym mowa w ust. 1, zachowująuprawnienia do nieodpłatnego nabycia akcji. Przepisy art. 36-38c stosuje się odpowiednio,przy czym kompetencje ministra właściwego do spraw Skarbu Państwaw zakresie zbywania akcji wykonuje organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnegolub organ wykonawczy związku jednostek samorządu terytorialnego.4. Do ustalenia momentu powstania prawa do nieodpłatnego nabycia akcjiprzez uprawnionych pracowników oraz rolników lub rybaków stosuje się odpowiednioart. 38 ust. 2.5. Przepisy, o których mowa w ust. 1 i 2, stosuje się odpowiednio do nieodpłatnegozbycia akcji posiadanych przez jednostkę samorządu terytorialnego lubzwiązek jednostek samorządu terytorialnego na rzecz innej jednostki samorządu182

Dział II. Komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych Art. 4c–6terytorialnego lub związku jednostek samorządu terytorialnego, przy czym kompetencjeministra właściwego do spraw Skarbu Państwa w zakresie zbywania akcjiwykonuje organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego lub związkujednostek samorządu terytorialnego.Art. 4c. [Przekazanie przychodów na rachunki funduszy celowych]1. W przypadku sprzedaży akcji, o których mowa w art. 4b ust. 1, część uzyskanychprzychodów jednostka samorządu terytorialnego lub związek jednosteksamorządu terytorialnego przekazuje, w terminie 3 miesięcy od dnia uzyskaniaprzychodów z tego tytułu, na wyodrębnione rachunki funduszy celowych, o którychmowa w art. 56 ust. 1, w następującej wysokości:1) 5% przychodów ze sprzedaży akcji – na Fundusz Reprywatyzacji,2) 15% przychodów ze sprzedaży akcji – na Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców,3) 2% przychodów ze sprzedaży akcji – na Fundusz Skarbu Państwa,4) 2% przychodów ze sprzedaży akcji – na Fundusz Nauki i Technologii Polskiej.2. Jeżeli jednostka samorządu terytorialnego lub związek jednostek samorząduterytorialnego zbędzie akcje, o których mowa w art. 4b ust. 1, w drodze czynnościprawnej innej niż sprzedaż, w terminie 3 miesięcy od dnia dokonania takiejczynności, przekazuje na wyodrębnione rachunki funduszy celowych, o którychmowa w art. 56 ust. 1, kwotę stanowiącą równowartość:1) 5% wartości księgowej zbytych akcji – na Fundusz Reprywatyzacji,2) 15% wartości księgowej zbytych akcji – na Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców,3) 2% wartości księgowej zbytych akcji – na Fundusz Skarbu Państwa,4) 2% wartości księgowej zbytych akcji – na Fundusz Nauki i Technologii Polskiej– przy czym wartość księgową zbytych akcji ustala się na dzień ich zbycia.3. Jeżeli jednostka samorządu terytorialnego lub związek jednostek samorząduterytorialnego przekaże nieodpłatnie akcje, o których mowa w art. 4b ust. 1,na rzecz innej jednostki samorządu terytorialnego lub związku jednostek samorząduterytorialnego, przepisu ust. 2 nie stosuje się.Art. 5. [Charakter spółki powstałej w wyniku komercjalizacji]1. Do spółki powstałej w wyniku komercjalizacji, o ile ustawa nie stanowi inaczej,stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych.2. Do akcji Skarbu Państwa nie stosuje się art. 199 i 359 w zakresie dotyczącymumorzenia przymusowego oraz art. 418 Kodeksu spółek handlowych.3. W jednoosobowej spółce Skarbu Państwa oświadczenia woli składane spółceprzez Skarb Państwa wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.Przepisów art. 173 § 1 i art. 303 § 2 Kodeksu spółek handlowych nie stosuje się.Art. 6. [Stosunek pracy dotychczasowych pracowników]1. Z zastrzeżeniem ust. 3, pracownicy komercjalizowanego przedsiębiorstwapaństwowego stają się, z mocy prawa, pracownikami spółki.2. Do pełnienia funkcji prezesa pierwszego zarządu spółki powstałej w wynikukomercjalizacji powołuje się dyrektora komercjalizowanego przedsiębiorstwapaństwowego, chyba że nie wyrazi on zgody na pełnienie tej funkcji.183

Art. 7–11Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji3. Stosunek pracy dyrektora przedsiębiorstwa państwowego oraz pracownikówzatrudnionych na podstawie powołania wygasa, z mocy prawa, z dniem wykreśleniaprzedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorców.4. Pracownikom, o których mowa w ust. 3, przysługuje odprawa w wysokościtrzymiesięcznego wynagrodzenia, liczonego jak ekwiwalent pieniężny za urlopwypoczynkowy. Odprawa ta nie przysługuje w wypadku zatrudnienia w spółcena stanowisku równorzędnym lub wyższym.Art. 7. [Kapitał spółki]Bilans zamknięcia przedsiębiorstwa państwowego staje się bilansem otwarciaspółki, przy czym suma kapitałów własnych jest równa sumie funduszu założycielskiego,funduszu przedsiębiorstwa i niepodzielonego wyniku finansowego zaokres działalności przedsiębiorstwa przed komercjalizacją.Art. 8. [Zatwierdzenie sprawozdania finansowego skomercjalizowanego przedsiębiorstwa]W przypadku niezatwierdzenia sprawozdania finansowego za okres poprzedzającykomercjalizację lub niepodjęcia decyzji w sprawie podziału zysku netto albo określeniasposobu pokrycia straty netto czynności tych dokona walne zgromadzenie spółki.Art. 9. [Akt komercjalizacji]1. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa sporządza za Skarb Państwaakt komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego.2. W akcie komercjalizacji ustala się:1) statut spółki,2) wysokość kapitału zakładowego spółki,3) imiona i nazwiska członków organów pierwszej kadencji,4) osobę upoważnioną do zgłoszenia wniosku o wpisanie spółki do rejestruprzedsiębiorców, jeżeli jest to osoba inna niż zarząd.3. Akt komercjalizacji zastępuje czynności określone w przepisach Kodeksuspółek handlowych, poprzedzające złożenie wniosku o wpisanie spółki do rejestruprzedsiębiorców.4. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa reprezentuje Skarb Państwa w odniesieniudo spółki powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego.Art. 10. [Wpis do rejestru przedsiębiorców]1. Niezwłocznie po sporządzeniu aktu komercjalizacji zarząd lub osoba upoważnionaw tym akcie przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa zgłaszado sądu rejestrowego właściwego dla siedziby spółki wniosek o wpisanie spółkido rejestru przedsiębiorców.2. Dniem komercjalizacji jest pierwszy dzień miesiąca przypadającego po wpisaniuspółki do rejestru przedsiębiorców. Z tym dniem następuje skutek wykreśleniaprzedsiębiorstwa państwowego z rejestru.Art. 11. [Rada nadzorcza spółki]1. W spółce powstałej w wyniku komercjalizacji działa rada nadzorcza. Liczbęczłonków rady nadzorczej określa statut, z tym że pierwsza rada nadzorcza liczy184

Dział II. Komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych Art. 12–13pięć osób, w tym dwóch przedstawicieli pracowników. W spółkach powstałychz przekształcenia przedsiębiorstw przemysłu rolno-spożywczego rolnicy lub rybacyoraz pracownicy mają po jednym przedstawicielu w radzie nadzorczej.2. W spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością powstałych w wyniku komercjalizacjimożna nie ustanawiać rady nadzorczej. Prawo kontroli wykonujewówczas wspólnik lub osoba przez niego upełnomocniona.3. W razie ogłoszenia upadłości spółki określonej w ust. 1, w której Skarb Państwajest jedynym akcjonariuszem, walne zgromadzenie może podjąć uchwałęo zaprzestaniu działania rady nadzorczej i odwołaniu jej członków.Art. 12. [Wybór członków rady nadzorczej]1. W czasie, w którym Skarb Państwa pozostaje jedynym akcjonariuszem spółkipowstałej w wyniku komercjalizacji, członków rady nadzorczej powołuje i odwołujewalne zgromadzenie, z tym że dwie piąte składu rady nadzorczej stanowią, z zastrzeżeniemust. 2, osoby wybrane przez pracowników albo osoby wybrane w jednejpiątej przez pracowników i w jednej piątej przez rolników lub rybaków.2. Członkowie rady nadzorczej są powoływani spośród osób, które złożyły egzamin,z zastrzeżeniem art. 60 ust. 4.3. Tryb wyboru członków rady nadzorczej przez pracowników albo pracownikówi rolników lub rybaków określa statut spółki albo regulaminy uchwalonew sposób określony w statucie, z zastrzeżeniem ust. 4. Członkowie rad nadzorczychbędący przedstawicielami pracowników albo pracowników i rolników lubrybaków wybierani są w wyborach bezpośrednich i tajnych, przy zachowaniu zasadypowszechności.4. Przedstawicieli pracowników do pierwszej rady nadzorczej wybiera ogólnezebranie pracowników (delegatów).5. Na pisemny wniosek co najmniej 15% ogółu pracowników spółki przeprowadzasię głosowanie o odwołanie przedstawiciela pracowników z rady nadzorczej.6. Niedokonanie wyboru przedstawicieli pracowników, rolników lub rybakówdo składu pierwszej rady nadzorczej nie stanowi przeszkody do wpisania spółkido rejestru przedsiębiorców ani do podejmowania ważnych uchwał przez radę.7. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:1) warunki organizowania szkoleń dla członków rady nadzorczej pierwszej kadencjiwybranych przez pracowników,2) warunki, jakie powinni spełniać kandydaci na członków rad nadzorczych,zakres obowiązujących tematów szkoleń i egzaminów, tryb powoływaniakomisji egzaminacyjnej, składania egzaminów oraz warunki, w jakich kandydatmoże być zwolniony z obowiązku składania egzaminu,3) sposób ustalania wynagrodzeń dla członków rad nadzorczych spółek,w których Skarb Państwa jest jedynym akcjonariuszem, uwzględniającwielkość, znaczenie gospodarcze i wyniki finansowe spółki.Art. 13. [Ograniczenie praw członków rady]1. W czasie gdy Skarb Państwa pozostaje jedynym akcjonariuszem spółki,członkowie rady nadzorczej tej spółki nie mogą:1) pozostawać w stosunku pracy ze spółką ani świadczyć pracy lub usług najej rzecz na podstawie innego tytułu prawnego,185

Art. 14–15aUstawa o komercjalizacji i prywatyzacji2) posiadać akcji lub udziałów u przedsiębiorców tworzonych przez spółkę,z wyjątkiem akcji dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym,3) pozostawać u przedsiębiorców, o których mowa w pkt 2, w stosunku pracy aniświadczyć pracy lub usług na ich rzecz na podstawie innego tytułu prawnego,4) wykonywać zajęć, które pozostawałyby w sprzeczności z ich obowiązkamialbo mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość lub interesowność.2. Ograniczenia, o których mowa w ust. 1 pkt 3, nie dotyczą członkostwa w radachnadzorczych, z wyjątkiem rad nadzorczych konkurencyjnych przedsiębiorców.3. Zakaz pozostawania w stosunku pracy w spółce powstałej w wyniku komercjalizacjinie dotyczy osób wybranych do rady nadzorczej przez pracowników.4. Zajęciem, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, jest również pełnienie funkcji z wyboruw zakładowej organizacji związkowej.Art. 14. [Wybór członków rady nadzorczej spółki z mniejszościowym udziałemSkarbu Państwa]1. Od chwili, w której Skarb Państwa przestał być jedynym akcjonariuszemspółki powstałej w wyniku komercjalizacji, postanowienia statutu dotyczące powoływaniai odwoływania członków rady nadzorczej mogą być zmienione, z tymże pracownicy albo pracownicy i rolnicy lub rybacy zachowują prawo wyboru:1) dwóch członków rady nadzorczej w radzie liczącej do sześciu członków,z tym że w spółkach powstałych z przekształcenia przedsiębiorstw przemysłurolno-spożywczego rolnicy lub rybacy zachowują prawo wyboru jednegoczłonka rady nadzorczej,2) trzech członków rady nadzorczej w radzie liczącej od siedmiu do dziesięciuczłonków, z tym że w spółkach powstałych z przekształcenia przedsiębiorstwprzemysłu rolno-spożywczego rolnicy lub rybacy zachowują prawowyboru jednego członka rady nadzorczej,3) czterech członków rady nadzorczej w radzie liczącej jedenastu lub więcejczłonków, z tym że w spółkach powstałych z przekształcenia przedsiębiorstwprzemysłu rolno-spożywczego rolnicy lub rybacy zachowują prawowyboru dwóch członków rady nadzorczej.2. Członkowie rad nadzorczych, o których mowa w ust. 1, wybierani są w wyborachbezpośrednich i tajnych, przy zachowaniu zasady powszechności. Wynikwyborów jest wiążący dla walnego zgromadzenia.Art. 15. [Ochrona stosunku pracy pracowników będących członkami rady]Pracownikowi spółki, będącemu członkiem jej rady nadzorczej, spółka nie może,w okresie trwania kadencji rady ani w okresie roku po zakończeniu kadencji,wypowiedzieć stosunku pracy. W tym czasie spółka nie może również zmienić naniekorzyść pracownika warunków pracy lub płacy.Art. 15a. [Członek rady nadzorczej]Osobami wskazanymi przez Skarb Państwa lub inne państwowe osoby prawnedo pełnienia funkcji członka rady nadzorczej spółki powstałej w drodze komercjalizacjinie mogą być osoby:1) zatrudnione w biurach poselskich, senatorskich, poselsko-senatorskichlub biurach posłów do Parlamentu Europejskiego na podstawie186

Dział II. Komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych Art. 16–17umowy o pracę, umowy zlecenia lub innej umowy o podobnym charakterze,2) wchodzące w skład organów partii politycznych reprezentujących partiepolityczne na zewnątrz oraz uprawnionych do zaciągania zobowiązań,3) zatrudnione przez partie polityczne na podstawie umowy o pracę.Art. 16. [Wybór i odwołanie członka zarządu przez pracowników]1. W spółkach powstałych w drodze komercjalizacji, a także po zbyciu przezSkarb Państwa ponad połowy akcji spółki, pracownicy wybierają jednego członkazarządu, jeżeli średnioroczne zatrudnienie w spółce wynosi powyżej 500 pracowników.Zasady oraz tryb wyboru i odwołania przez pracowników członka zarząduokreśla statut.2. Przepisy statutu dotyczące wyborów, o których mowa w ust. 1, uwzględniajązasady powszechności, tajności oraz bezpośredniego udziału pracowników.Wynik wyborów jest wiążący dla organu powołującego zarząd.3. Niedokonanie wyboru członka zarządu przez pracowników spółki nie stanowiprzeszkody do wpisania spółki do rejestru przedsiębiorców ani do podejmowaniaważnych uchwał przez zarząd.4. Do osób reprezentujących Skarb Państwa lub inne państwowe osoby prawnew zarządach spółek powstałych w drodze komercjalizacji przepisy art. 15a stosujesię odpowiednio.Art. 17. [Umowne powierzenie zarządu spółką osobie fizycznej]1. Sprawowanie zarządu w spółce może być zlecone osobie fizycznej w drodzeumowy. W takim przypadku w spółce ustanawia się jednoosobowy zarząd,przy czym w jego skład powołuje się osobę, której zlecono sprawowanie zarządu.Przepisu art. 16 nie stosuje się.2. Wyłonienie osoby, której zostanie zlecone sprawowanie zarządu, następujew drodze konkursu przeprowadzonego przez radę nadzorczą. O przeprowadzeniukonkursu postanawia walne zgromadzenie.3. Umowę, o której mowa w ust. 1, w imieniu spółki zawiera rada nadzorczaza zgodą walnego zgromadzenia.4. Umowa, o której mowa w ust. 1, powinna określać w szczególności:1) obowiązki osoby, której zlecono sprawowanie zarządu, w tym zakres zmiani usprawnień w przedsiębiorstwie spółki (restrukturyzacja spółki),2) wynagrodzenie osoby, której zlecono sprawowanie zarządu, ukształtowanew sposób uwzględniający związek wynagrodzenia z wynikiem finansowymspółki oraz stopniem realizacji zadań wykonywanych w ramach obowiązków,o których mowa w pkt 1,3) czas, na jaki umowa jest zawarta,4) przesłanki przedterminowego rozwiązania umowy.5. (uchylony).6. (uchylony).7. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb przeprowadzaniakonkursu, o którym mowa w ust. 2.8. Umowa, o której mowa w ust. 1, podlega złożeniu do sądu prowadzącegorejestr.187

Art. 18–19aUstawa o komercjalizacji i prywatyzacjiArt. 18. [Założenie nowej spółki]1. Spółka powstała w wyniku komercjalizacji może być jedynym założycielemspółki akcyjnej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.2. W spółce powstałej w wyniku komercjalizacji, w której ponad połowa ogólnejliczby akcji należy do Skarbu Państwa, zgody walnego zgromadzenia wymaga:1) zawiązanie innej spółki,2) objęcie albo nabycie akcji innej spółki,3) zbycie nabytych lub objętych akcji innej spółki.3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 3, uchwała walnego zgromadzeniaokreśla warunki i tryb zbycia akcji.4. Statut może określać warunki, w jakich dokonywanie czynności, o którychmowa w ust. 2, nie wymaga zgody walnego zgromadzenia.5. Pracownicy spółki powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwapaństwowego, którzy nabyli akcje tej spółki, mogą wykonywać prawo głosu nawalnym zgromadzeniu przez przedstawiciela wybranego ze swojego grona.Art. 19. [Sprzedaż majątku spółki]1. Spółka powstała w wyniku komercjalizacji, w której ponad połowa ogólnejliczby akcji należy do Skarbu Państwa, sprzedaje składniki aktywów trwałych w rozumieniuprzepisów o rachunkowości, których wartość przekracza równowartośćw złotych kwoty 5000 euro, w drodze przetargu, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.2. Spółka, o której mowa w ust. 1, może sprzedać składniki aktywów trwałychw rozumieniu przepisów o rachunkowości bez przeprowadzenia przetargu, za cenęnie niższą niż 2/3 ceny wywoławczej w przypadku nieruchomości i ceny wywoławczejw przypadku pozostałych składników aktywów trwałych, w przypadkugdy na uprzednio ogłoszony przetarg nie wpłynęła żadna oferta.3. Na obniżenie ceny sprzedaży składników aktywów trwałych w rozumieniuprzepisów o rachunkowości, których cena wywoławcza przekracza równowartośćw złotych kwoty 30 000 euro, wymagana jest zgoda walnego zgromadzenia.4. Kwoty wyrażone w euro, określone w ust. 1 i 3, przelicza się na złote wedługśredniego kursu Narodowego Banku Polskiego, liczonego na dzień podjęciauchwały zarządu o sprzedaży.5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb organizowaniaprzetargu, w tym:1) sposób zamieszczania ogłoszeń o przetargu i dane, które powinny być zamieszczonew ogłoszeniu,2) wymagania, jakie powinien spełniać oferent oraz jakim powinna odpowiadaćoferta,3) termin składania ofert oraz zakończenia przetargu,4) warunki, w których dopuszcza się odstąpienie od przetargu lub obniżenieceny– z uwzględnieniem konieczności ochrony interesu Skarbu Państwa.Art. 19a. [Powołanie na członka zarządu]1. W spółce, w której ponad połowa akcji należy do Skarbu Państwa, członkowiezarządu powoływani i odwoływani są przez radę nadzorczą.188

Dział IIa. Wniesienie przedsiębiorstwa do jednoosobowej spółki...Art. 19b–20a2. Powołanie na członka zarządu następuje po przeprowadzeniu postępowaniakwalifikacyjnego przez radę nadzorczą; przepis ten nie dotyczy członka zarząduwybranego przez pracowników.3. Celem postępowania kwalifikacyjnego jest sprawdzenie i ocena kwalifikacjikandydatów oraz wyłonienie najlepszego kandydata na członka zarządu.4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasadyi tryb przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego na stanowisko członka zarząduoraz warunki, jakie powinni spełniać kandydaci na stanowisko członka zarząduspółki, o której mowa w ust. 1.Art. 19b. [Zawarcie umowy]1. Zawarcie przez spółkę, o której mowa w art. 19a, umowy, której zamiaremjest darowizna lub zwolnienie z długu oraz innej umowy niezwiązanej z przedmiotemdziałalności gospodarczej spółki określonym w statucie, wymaga zgodyrady nadzorczej pod rygorem nieważności czynności prawnej.2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do umów o wartości nieprzekraczającej równowartościw złotych kwoty 5000 euro.3. Równowartość, o której mowa w ust. 2, oblicza się według kursu ogłaszanegoprzez Narodowy Bank Polski w dniu zawarcia umowy.Art. 20. (uchylony).DZIAŁ IIaWniesienie przedsiębiorstwa do jednoosobowej spółki Skarbu PaństwaArt. 20a. [Zarządzenie o wniesieniu przedsiębiorstwa]1. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa może wydać zarządzenieo wniesieniu przedsiębiorstwa do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa.2. Zarządzenie, o którym mowa w ust. 1, może być wydane w stosunku doprzedsiębiorstwa państwowego, którego fundusze własne są niższe niż minimalnawartość kapitału zakładowego, o której mowa w art. 154 § 1 Kodeksu spółekhandlowych, jeżeli wartość aktywów przedsiębiorstwa, ustalona na podstawieostatniego bilansu zweryfikowanego przez biegłego rewidenta w drodze wycenyprzeprowadzonej metodą skorygowanej wartości aktywów netto z uwzględnieniemwartości aktywów pozabilansowych, jest równa co najmniej wartości kapitałuzakładowego, o której mowa w tym artykule.3. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa może przeznaczyć na pokryciekapitału zakładowego spółki wkład pieniężny pochodzący ze środków, o którychmowa w art. 56 ust. 1 pkt 2 i 3, lub wnieść do spółki dopłaty z tych środków.4. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa zawiadamia organ założycielskioraz organy przedsiębiorstwa państwowego o wydaniu zarządzenia, o którymmowa w ust. 1.5. Od zarządzenia, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje prawo wniesieniasprzeciwu, o którym mowa w art. 63 ustawy z dnia 25 września 1981 r.o przedsiębiorstwach państwowych.189

Art. 20b–20eUstawa o komercjalizacji i prywatyzacji6. Zarządzenie, o którym mowa w ust. 1, podlega ujawnieniu w rejestrzeprzedsiębiorców.7. Z dniem doręczenia przedsiębiorstwu państwowemu zarządzenia, o którym mowaw ust. 1, dotychczasowe organy tego przedsiębiorstwa ulegają rozwiązaniu, a ichkompetencje przejmuje pełnomocnik ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa.Art. 20b. [Pełnomocnik przedsiębiorstwa]1. W zarządzeniu, o którym mowa w art. 20a ust. 1, minister właściwy do sprawSkarbu Państwa wskazuje osobę, którą ustanawia jako pełnomocnika, określa jegozadania oraz termin wyboru podmiotu, któremu zostanie zlecone oszacowanie wartościoraz ustalenie sytuacji prawnej przedsiębiorstwa wnoszonego do spółki.2. Udzielenie zlecenia, o którym mowa w ust. 1, jego opracowanie, odbiór i finansowanieodbywa się w trybie określonym w przepisach wydanych na podstawieart. 32 ust. 2.Art. 20c. [Czynności związane z wniesieniem przedsiębiorstwa]1. Określone w przepisach Kodeksu spółek handlowych czynności związanez wniesieniem przedsiębiorstwa do spółki wykonuje minister właściwy do sprawSkarbu Państwa.2. Do pełnienia funkcji prezesa pierwszego zarządu spółki powołuje się pełnomocnikaministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, chyba że nie wyrazi na to zgody.3. Jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, z dniem wykreślenia przedsiębiorstwapaństwowego z rejestru przedsiębiorców spółka, do której jest wnoszoneprzedsiębiorstwo, wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem byłoprzedsiębiorstwo państwowe, bez względu na charakter prawny tych stosunków.Art. 20d. [Pracownicy przedsiębiorstwa]1. Z dniem wykreślenia z rejestru przedsiębiorców przedsiębiorstwa państwowego,o którym mowa w art. 20a ust. 1, pracownicy tego przedsiębiorstwa stająsię, z mocy prawa, pracownikami spółki, do której jest wnoszone to przedsiębiorstwo,z zastrzeżeniem ust. 3.2. Stosunek pracy dyrektora przedsiębiorstwa państwowego oraz pracowników zatrudnionychna podstawie powołania wygasa, z mocy prawa, z ostatnim dniem miesiąca,w którym nastąpiło doręczenie zarządzenia, o którym mowa w art. 20a ust. 1.3. Pracownikom, o których mowa w ust. 2, przysługuje odprawa w wysokościtrzymiesięcznego wynagrodzenia, liczonego jak ekwiwalent pieniężny za urlopwypoczynkowy. Odprawa ta nie przysługuje w wypadku zatrudnienia w spółcena stanowisku równorzędnym lub wyższym.Art. 20e. [Bilans zamknięcia przedsiębiorstwa]1. Po dokonaniu czynności niezbędnych do wniesienia przedsiębiorstwa dojednoosobowej spółki Skarbu Państwa pełnomocnik sporządza bilans zamknięciaprzedsiębiorstwa państwowego oraz składa do sądu wniosek o wykreślenie przedsiębiorstwapaństwowego z rejestru przedsiębiorców.2. Z dniem zarejestrowania spółki lub podwyższenia kapitału spółki, do którejjest wnoszone przedsiębiorstwo, przedsiębiorstwo państwowe ulega z urzędu wykreśleniuz rejestru przedsiębiorców.190

Dział IV. Prywatyzacja pośrednia Art. 20f–33Art. 20f. [Rada pracownicza przedsiębiorstwa]Z pracownikami, którzy w dniu wydania zarządzenia, o którym mowa w art. 20aust. 1, byli członkami rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego, spółka,do której wniesiono przedsiębiorstwo, nie może rozwiązać stosunku pracy za wypowiedzeniem,jak również zmienić za wypowiedzeniem warunków pracy i płacyna niekorzyść pracownika w ciągu jednego roku od dnia wykreślenia przedsiębiorstwapaństwowego z rejestru przedsiębiorców.Art. 20g. [Wniesienie przedsiębiorstwa]Wniesienie przedsiębiorstwa do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa w trybieart. 20a–20f nie stanowi prywatyzacji w rozumieniu działu V.DZIAŁ III(uchylony)DZIAŁ IVPrywatyzacja pośredniaRozdział 1. Zbywanie akcjiArt. 31a. [Organ zbywający akcje]Akcje w imieniu Skarbu Państwa zbywa minister właściwy do spraw Skarbu Państwa.Art. 32. [Analiza i wycena przedsiębiorstwa spółki]1. Przed zaoferowaniem do zbycia akcji Skarbu Państwa minister właściwy dospraw Skarbu Państwa:1) zleca dokonanie analizy mającej na celu ustalenie sytuacji prawnej majątkuspółki oraz oszacowanie wartości przedsiębiorstwa,2) może zlecić dokonanie analiz w zakresie:a) ustalenia stanu i perspektyw rozwoju przedsiębiorstwa spółki,b) oceny realizacji obowiązków wynikających z wymogów ochrony środowiska,c) innym, każdorazowo określonym, jeżeli wymaga tego ochrona interesuSkarbu Państwa,3) może zobowiązać spółkę, w której Skarb Państwa posiada większość głosówna walnym zgromadzeniu, do wprowadzenia w jej przedsiębiorstwiezmian wynikających z wymogów ochrony środowiska, a w szczególnościwynikających z analizy, o której mowa w pkt 2 lit. b.2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zakres analizy, o którejmowa w ust. 1, sposób jej zlecania, opracowania, odbioru i finansowania oraz warunki,w razie spełnienia których można odstąpić od opracowania analizy.3. (uchylony).Art. 33. [Tryb sprzedaży akcji]1. Z zastrzeżeniem art. 36 i 37, akcje należące do Skarbu Państwa są zbywanew trybie:1) oferty ogłoszonej publicznie,191

Art. 34–35Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji2) przetargu publicznego,3) negocjacji podjętych na podstawie publicznego zaproszenia,4) przyjęcia oferty w odpowiedzi na wezwanie ogłoszone na podstawieart. 72–74 lub art. 91 ust. 6 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publiczneji warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanegosystemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. nr 184, poz. 1539),5) aukcji ogłoszonej publicznie, jeżeli cena wywoławcza nie jest niższa odwartości księgowej akcji,6) sprzedaży akcji na rynku regulowanym.2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb zbywania akcjioraz warunki, jakie powinny spełniać: oferta zbycia akcji, zaproszenie do składaniaofert nabycia akcji oraz zaproszenie do negocjacji, które mogą dotyczyć zobowiązań inwestycyjnych,zobowiązań związanych z ochroną środowiska, a także zobowiązań związanychz ochroną interesów pracowników i innych osób związanych ze spółką, uwzględniająckonieczność zapewnienia jawności i przejrzystości procesowi prywatyzacji.3. Rada Ministrów może wyrazić zgodę na inny niż przewidziany w ust. 1 trybzbywania akcji.4. Rada Ministrów może wyrazić zgodę na wniesienie akcji należących do SkarbuPaństwa do innej jednoosobowej spółki Skarbu Państwa w zamian za objęcieakcji w podwyższonym kapitale zakładowym tej spółki.5. Akcje należące do Skarbu Państwa mogą być zbywane w trybie innym niżokreślony w ust. 1, bez obowiązku występowania o zgodę Rady Ministrów, jeżeli:1) nabywca i cena są wskazane w umowie prywatyzacyjnej, a zbycie dotyczyakcji spółek, w których Skarb Państwa posiada mniej niż 50% kapitału zakładowego,lub2) zbycie dotyczy akcji spółek, w których Skarb Państwa posiada nie więcej niż25% kapitału zakładowego.Art. 34. [Nieważność zbycia akcji]Zbycie akcji należących do Skarbu Państwa z naruszeniem art. 33 jest nieważne.Art. 35. [Zapłata w ratach za nabyte akcje]1. Za zbywane w trybie określonym w art. 33 ust. 1 pkt 2 i 3 akcje należące doSkarbu Państwa zapłata może być dokonana w ratach, jeżeli zostanie zabezpieczonakwota pozostała do zapłaty po uiszczeniu pierwszej raty.2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, pierwsza rata ceny za akcje wynosi conajmniej 20% tej ceny. Pozostała kwota jest spłacana w ratach przez okres nie dłuższyniż 5 lat. Kwota ta jest oprocentowana w wysokości nie niższej niż wskaźnik wzrostucen dóbr inwestycyjnych, ogłaszany co kwartał przez Prezesa Głównego UrzęduStatystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:1) sposób finansowania zbywania akcji oraz wymaganą formę zapłaty za akcjenabywane od Skarbu Państwa, uwzględniając zapewnienie przejrzystościprocedur i należyte zabezpieczenie interesu Skarbu Państwa,2) warunki, w których zapłata za akcje może być rozłożona na raty, uwzględniając,że zastosowanie stawki oprocentowania korzystniejszej od oferowanej narynku stanowi regionalną pomoc publiczną na wspieranie nowych inwestycji.192

Dział IV. Prywatyzacja pośrednia Art. 35a–374. W razie upadłości nabywcy akcji Skarbu Państwa w spółkach, o których mowaw art. 5, wierzytelności Skarbu Państwa z tytułu spłaty należności z tytułu nabycia akcjizaspokajane są w kolejności przewidzianej do zaspokojenia zobowiązań podatkowych.Art. 35a. (uchylony).Rozdział 2. Uprawnienia pracowników do nabywania akcjiArt. 36. [Nieodpłatne nabycie akcji przez pracowników]1. Uprawnionym pracownikom przysługuje prawo do nieodpłatnego nabycia,z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, do 15% akcji objętych przez Skarb Państwa w dniu wpisaniaspółki do rejestru.2. Łączna wartość nominalna akcji przeznaczonych do nieodpłatnego nabyciaprzez uprawnionych pracowników nie może przekroczyć iloczynu liczby uprawnionychpracowników oraz kwoty osiemnastu średnich wynagrodzeń miesięcznych w sektorzeprzedsiębiorstw bez wypłat z zysku, obliczonych z okresu sześciu miesięcy poprzedzającychmiesiąc, w którym Skarb Państwa zbył pierwsze akcje na zasadach ogólnych.3. W przypadku spółki powstałej w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstwapaństwowego, które miało na dzień wykreślenia z rejestru przedsiębiorców uregulowanezobowiązania wobec budżetu państwa oraz z tytułu ubezpieczeń społecznych,w iloczynie, o którym mowa w ust. 2, kwotę osiemnastu średnich wynagrodzeńzastępuje się kwotą dwudziestu czterech średnich wynagrodzeń.4. Akcje zbywa się nieodpłatnie w grupach wyodrębnionych ze względu naokresy zatrudnienia uprawnionych pracowników w komercjalizowanym przedsiębiorstwiepaństwowym, jego poprzedniku i w spółce powstałej w wyniku komercjalizacjitego przedsiębiorstwa państwowego.4a. Nieodpłatne zbycie udziałów na rzecz uprawnionych pracowników następujew formie pisemnej pod rygorem nieważności. Przepisu art. 180 Kodeksuspółek handlowych nie stosuje się.5. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa określi, w drodze rozporządzenia,szczegółowe zasady podziału uprawnionych pracowników na grupy i ustalenialiczby akcji przypadających na każdą z tych grup oraz tryb nabywania akcjiprzez uprawnionych pracowników.Art. 36a. [Nieodpłatne nabycie akcji w przypadku obniżenia kapitału zakładowegospółki]W przypadku obniżenia kapitału zakładowego spółki przed dniem zbyciaprzez Skarb Państwa pierwszych akcji na zasadach ogólnych, uprawnionym pracownikomoraz rolnikom lub rybakom przysługuje prawo do nieodpłatnego nabyciado 15% akcji należących do Skarbu Państwa w kapitale zakładowym spółki pozarejestrowaniu obniżenia kapitału zakładowego. Do nieodpłatnego nabycia akcjistosuje się odpowiednio przepisy art. 36 i 37–38d.Art. 37. [Nieodpłatne nabycie akcji przez rolników i rybaków]1. Rolnikom lub rybakom przysługuje prawo do nieodpłatnego nabycia do15% akcji objętych przez Skarb Państwa w dniu wpisania spółki do rejestru. Przepisyart. 36 ust. 2 lub ust. 3 oraz ust. 4a stosuje się odpowiednio.193

Art. 38Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji1a. Liczba akcji przypadająca na jednego rolnika lub rybaka nie może przekroczyćnajwyższej liczby akcji przypadającej na jednego uprawnionego pracownika.2. (uchylony).3. Każdemu rolnikowi i rybakowi przysługuje prawo nabycia akcji w równej liczbie.4. Rolnicy i rybacy mają prawo do nabycia akcji nie więcej niż w dwóch spółkach.5. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej [4] określi, w drodze rozporządzenia,sposób wykazania przez uprawnionych rolników i rybaków okoliczności,o których mowa w art. 2 pkt 6, oraz szczegółowy tryb nabywania przez nich akcji.6. (uchylony).Art. 38. [Prawo do nieodpłatnego nabycia akcji]1. Uprawnieni pracownicy oraz rolnicy lub rybacy mogą skorzystać z prawa do nabyciaakcji nieodpłatnie, o ile w ciągu sześciu miesięcy od dnia wpisania spółki do rejestruzłożą pisemne oświadczenie o zamiarze nabycia akcji. Niezłożenie oświadczeniaw powyższym terminie powoduje utratę prawa do nieodpłatnego nabycia akcji.1a. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa, w drodze rozporządzenia, możeskrócić termin, o którym mowa w ust. 1, jeżeli zaistnieją warunki umożliwiające wcześniejszeudostępnienie akcji uprawnionym pracownikom oraz rolnikom lub rybakom.1b. (uchylony).2. Prawo do nieodpłatnego nabycia akcji powstaje po upływie 3 miesięcy oddnia zbycia przez Skarb Państwa pierwszych akcji na zasadach ogólnych i wygasaz upływem 24 miesięcy od dnia powstania tego prawa. Jeżeli zbycie akcji SkarbuPaństwa na zasadach ogólnych nastąpiło w okresie, o którym mowa w ust. 1, prawodo nieodpłatnego nabycia akcji powstaje po 3 miesiącach od upływu terminuna złożenie oświadczenia o zamiarze nabycia akcji.2a. (uchylony).3. Akcje nabyte nieodpłatnie przez uprawnionych pracowników oraz przezrolników lub rybaków nie mogą być przedmiotem obrotu przed upływem dwóchlat od dnia zbycia przez Skarb Państwa pierwszych akcji na zasadach ogólnych,z tym że akcje nabyte przez pracowników pełniących funkcję członków zarząduspółki – przed upływem trzech lat od dnia zbycia przez Skarb Państwa pierwszychakcji na zasadach ogólnych.3a. Akcje nabyte nieodpłatnie przez uprawnionych pracowników oraz przez rolnikówlub rybaków nie mogą być przedmiotem przymusowego wykupu, o którymmowa w art. 418 Kodeksu spółek handlowych, w terminach określonych w ust. 3.3b. Do akcji pracodawcy nabytych od Skarbu Państwa, wnoszonych do funduszuemerytalnego zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.o pracowniczych programach emerytalnych (Dz.U. nr 116, poz. 1207), nie stosujesię ograniczeń wynikających z ust. 3.4. Umowa mająca za przedmiot zbycie akcji nabytych nieodpłatnie, zawartaprzed upływem terminów określonych w ust. 3, jest nieważna.5. Prawo do nieodpłatnego nabycia akcji może być wykorzystane przezuprawnionych pracowników tylko w jednej spółce; uprawniony przed nabyciemakcji składa oświadczenie, że nie skorzystał z prawa do nieodpłatnego nabycia akcjiw innej spółce.6. Jeżeli umowa zbycia akcji na zasadach ogólnych przewiduje, że nabywcaakcji będący stroną tej umowy po wykonaniu określonych w niej zobowiązań bę-194

Dział IV. Prywatyzacja pośredniaArt. 38a–38cdzie mógł nabyć kolejne akcje, a termin ich wykonania przypada po upływie okresów,o których mowa w ust. 3, akcje nabyte nieodpłatnie mogą być przedmiotemobrotu po trzech i odpowiednio po sześciu miesiącach od dnia wykonania tychzobowiązań.Art. 38a. (uchylony).Art. 38b. [Ochrona uprawnień pracowników do nabycia akcji]1. W przypadku połączenia spółki powstałej w wyniku komercjalizacji z inną spółką,podziału tej spółki, jej przekształcenia lub wniesienia przez Skarb Państwa jej akcjido innej spółki, do nieodpłatnego nabywania akcji przez uprawnionych pracownikóworaz rolników lub rybaków stosuje się odpowiednio przepisy art. 36–38, 38c i 38d.2. W przypadku podziału spółki powstałej w wyniku komercjalizacji do nieodpłatnegonabywania akcji przez uprawnionych pracowników oraz rolników lubrybaków nie stosuje się ograniczeń określonych w art. 37 ust. 4 i art. 69b ust. 2.3. W przypadku wniesienia 100% akcji należących do Skarbu Państwa w jednoosobowejspółce Skarbu Państwa powstałej w wyniku komercjalizacji do innej jednoosobowejspółki Skarbu Państwa uprawnionym pracownikom oraz rolnikom lubrybakom przysługuje ekwiwalent prawa do nieodpłatnego nabycia akcji w postaciwynagrodzenia należnego z tytułu umorzenia akcji wypłaconego przez spółkę. Wypłatatego wynagrodzenia może być dokonana przez spółkę w ratach, oprocentowanychw wysokości nie niższej niż wskaźnik, o którym mowa w art. 35 ust. 2.Art. 38c. [Dziedziczenie prawa do nieodpłatnego nabycia akcji]1. Prawo do nieodpłatnego nabycia akcji podlega dziedziczeniu, z zastrzeżeniemust. 2–4.2. Spadkobierca uprawnionego pracownika, rolnika lub rybaka może skorzystaćz prawa do nieodpłatnego nabycia akcji, o ile uprawniony pracownik, rolniklub rybak złożył oświadczenie o zamiarze nieodpłatnego nabycia akcji, w terminie,o którym mowa w art. 38 ust. 1.3. W przypadku śmierci uprawnionego pracownika, rolnika lub rybaka,w okresie 6 miesięcy od dnia wpisania spółki do rejestru, spadkobierca może skorzystaćz prawa do nieodpłatnego nabycia akcji, o ile złoży oświadczenie o zamiarzenieodpłatnego nabycia akcji, w terminie, o którym mowa w art. 38 ust. 1. Dozłożenia oświadczenia o zamiarze nieodpłatnego nabycia akcji przez spadkobiercęosoby uprawnionej nie jest wymagane przedstawienie postanowienia sąduo stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczeniasporządzonego przez notariusza.4. Spadkobierca uprawnionego pracownika, rolnika lub rybaka może nieodpłatnienabyć akcje spółki pod warunkiem przedstawienia prawomocnego postanowienia sąduo stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczeniasporządzonego przez notariusza, w terminie, o którym mowa w art. 38 ust. 2.5. W przypadku śmierci uprawnionego pracownika, rolnika lub rybaka termindo skorzystania z prawa do nieodpłatnego nabycia akcji, o którym mowa w art. 38ust. 2, nie rozpoczyna biegu, a rozpoczęty ulega przerwaniu do czasu uzyskaniaprawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, a w przypadkuprzedstawienia zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia spo-195

Art. 38dUstawa o komercjalizacji i prywatyzacjirządzonego przez notariusza ulega przedłużeniu o miesiąc, o ile zostaną łączniespełnione następujące warunki:1) śmierć uprawnionego pracownika, rolnika lub rybaka nastąpiła przed upływemterminu wygaśnięcia prawa do nieodpłatnego nabycia akcji,2) oświadczenie o zamiarze nabycia akcji zostało złożone przez uprawnionegopracownika, rolnika lub rybaka albo jego spadkobiercę z zachowaniemterminu, o którym mowa w art. 38 ust. 1,3) został złożony wniosek o stwierdzenie nabycia spadku nie później niżw dniu, w którym upłynął termin wygaśnięcia prawa, o którym mowaw art. 38 ust. 2, albo w tym terminie został przedstawiony zarejestrowanyakt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza.6. W razie przerwania biegu terminu, o którym mowa w ust. 5, termin ten biegniena nowo od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniunabycia spadku.Art. 38d. [Wykonanie prawa do nieodpłatnego nabycia akcji]1. W przypadku wniesienia akcji spółki powstałej w wyniku komercjalizacji dospółki z udziałem Skarbu Państwa, minister właściwy do spraw Skarbu Państwamoże zaoferować uprawnionym pracownikom oraz rolnikom lub rybakom możliwośćwykonania ich prawa do nieodpłatnego nabycia akcji, w drodze nabycia akcjispółki z udziałem Skarbu Państwa, objętych w zamian za wniesione akcje spółkipowstałej w wyniku komercjalizacji.2. Zaoferowanie uprawnionym pracownikom oraz rolnikom lub rybakom możliwościwykonania ich prawa do nieodpłatnego nabycia akcji, o których mowaw ust. 1, powinno nastąpić niezwłocznie po zarejestrowaniu uchwały walnegozgromadzenia o podwyższeniu kapitału spółki, do której Skarb Państwa wniósł akcjespółki powstałej w wyniku komercjalizacji.3. Podstawą ustalenia liczby przysługujących uprawnionym pracownikomoraz rolnikom lub rybakom akcji spółki, do której wniesiono akcje spółki powstałejw wyniku komercjalizacji, jest wycena wartości aportu w postaci akcji spółkipowstałej w wyniku komercjalizacji oraz ustalony na jej podstawie parytet służącyokreśleniu liczby akcji obejmowanych przez Skarb Państwa w zamian za wnoszoneakcje. Liczba akcji zbywanych nieodpłatnie uprawnionym pracownikomoraz rolnikom lub rybakom powinna być proporcjonalna do liczby akcji należnychim na podstawie art. 36 albo art. 37 i określa się ją na podstawie stosunku liczbyakcji wnoszonych do liczby akcji objętych przez Skarb Państwa.4. Uprawnieni pracownicy oraz rolnicy lub rybacy mogą skorzystać z prawa donieodpłatnego nabycia akcji spółki, do której Skarb Państwa wniósł akcje spółkipowstałej w wyniku komercjalizacji, o ile w ciągu dwóch miesięcy od dnia złożeniaim oferty, o której mowa w ust. 1, przez ministra właściwego do spraw SkarbuPaństwa, złożą spółce powstałej w wyniku komercjalizacji pisemne oświadczenieo zamiarze wykonania przysługującego im prawa do nieodpłatnego nabycia akcji.Niezłożenie oświadczenia w powyższym terminie powoduje utratę prawa do wykonaniaprawa nieodpłatnego nabycia akcji w spółce, do której Skarb Państwawniósł akcje spółki powstałej w wyniku komercjalizacji.5. Do nabycia akcji, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisyart. 36–38.196

Dział V. Prywatyzacja bezpośrednia Art. 39–41DZIAŁ VPrywatyzacja bezpośredniaRozdział 1. Przepisy ogólneArt. 39. [Zasady i tryb rozporządzania majątkiem przedsiębiorstwa]1. Prywatyzacja bezpośrednia polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikamimaterialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego przez:1) sprzedaż przedsiębiorstwa,2) wniesienie przedsiębiorstwa do spółki,3) oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania.2. Prywatyzacji bezpośredniej przez oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnegokorzystania mogą podlegać przedsiębiorstwa państwowe, które spełniają łącznienastępujące przesłanki:1) wartość sprzedaży towarów i usług w roku poprzedzającym rok wydaniazarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej nie jest wyższa od równowartościw złotych kwoty 6 000 000 euro, obliczonej według kursu kupna ogłoszonegoprzez Narodowy Bank Polski na dzień 31 grudnia roku poprzedzającegorok wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej,2) wysokość funduszy własnych w dniu 31 grudnia roku poprzedzającego rokwydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej nie jest wyższa od równowartościw złotych kwoty 2 000 000 euro, obliczonej według kursu kupnaogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ten dzień.3. Rada Ministrów, w uzasadnionych przypadkach, może wyrazić zgodę naprywatyzację bezpośrednią przedsiębiorstwa państwowego przez oddanie doodpłatnego korzystania, które nie spełnia przesłanek wymienionych w ust. 2.Art. 40. [Następstwo prawne nabywcy przedsiębiorstwa]1. O ile ustawa nie stanowi inaczej, kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwowstępuje we wszelkie prawa i obowiązki przedsiębiorstwa państwowego, bez względuna charakter stosunku prawnego, z którego te prawa i obowiązki wynikają.2. (skreślony).3. W razie upadłości kupującego lub przejmującego przedsiębiorstwo, zobowiązaniaz tytułu spłaty należności wobec Skarbu Państwa zaspokajane są w kolejnościprzewidzianej do zaspokajania zobowiązań podatkowych.Art. 41. [Zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej]1. Organ założycielski dokonuje prywatyzacji bezpośredniej w imieniu SkarbuPaństwa, w szczególności gdy z wnioskiem wystąpi dyrektor przedsiębiorstwapaństwowego i rada pracownicza, albo wobec złożonej oferty nabycia przedsiębiorstwa,zawiązania spółki, o której mowa w art. 39 ust. 1 pkt 2, lub zawarciaumowy, o której mowa w art. 52.2. Organ założycielski wydaje, za zgodą ministra właściwego do spraw SkarbuPaństwa, zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej. Od tego zarządzenia nieprzysługuje prawo wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 63 ustawyo przedsiębiorstwach państwowych.197

Art. 42–45Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji3. Organ założycielski dokonuje prywatyzacji bezpośredniej działając przezpełnomocnika, zwanego dalej „pełnomocnikiem do spraw prywatyzacji”.4. W zarządzeniu, o którym mowa w ust. 2, organ założycielski określa w szczególnościsposób prywatyzacji bezpośredniej, zgodnie z art. 39 ust. 1, oraz wskazujeosobę, której udzielił pełnomocnictwa do dokonania prywatyzacji bezpośredniej.Analiza, o której mowa w art. 42 ust. 1, stanowi załącznik do zarządzenia.5. Czynności, o których mowa w art. 39 ust. 1, dokonuje pełnomocnik dospraw prywatyzacji na podstawie odrębnego pełnomocnictwa do dokonania tychczynności.6. Zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej podlega ujawnieniu w rejestrzeprzedsiębiorców.Art. 42. [Analiza i wycena przedsiębiorstwa]1. Przed wydaniem zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej:1) dokonuje się analizy stanu przedsiębiorstwa, polegającej na ustaleniu stanuprawnego majątku przedsiębiorstwa państwowego oraz oszacowaniuwartości przedsiębiorstwa,2) można dokonać analizy stanu przedsiębiorstwa, polegającej między innymina ocenie realizacji obowiązków wynikających z wymogów ochrony środowiskai ochrony dóbr kultury.2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zakres analizy, o którejmowa w ust. 1, sposób jej zlecania, opracowania i finansowania oraz warunki,w razie spełnienia których można odstąpić od opracowania analizy.3. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa, przed wydaniem zgody, o którejmowa w art. 41 ust. 2, może zobowiązać organ założycielski do dokonania dodatkowejanalizy przedsiębiorstwa, w zakresie innym niż określony w ust. 1, o ilewymaga tego ochrona interesu Skarbu Państwa.Art. 43. [Pełnomocnik do spraw prywatyzacji]1. Z dniem wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej ustaje działalnośćdotychczasowych organów przedsiębiorstwa państwowego, a ich funkcjewykonuje pełnomocnik do spraw prywatyzacji.2. Po dokonaniu czynności, o których mowa w art. 39 ust. 1, pełnomocnik dospraw prywatyzacji sporządza bilans zamknięcia, a następnie niezwłocznie występujez wnioskiem do sądu o wykreślenie przedsiębiorstwa państwowego z rejestruprzedsiębiorców.3. O wykreśleniu przedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorcóworgan założycielski zawiadamia ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa.Art. 44. [Przejęcie pracowników]Do stosunków pracy, których stroną było przedsiębiorstwo państwowe prywatyzowanebezpośrednio, art. 23 1 Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio.Art. 45. [Ochrona trwałości stosunku pracy niektórych pracowników]Z pracownikami, którzy w dniu wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniejbyli członkami rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego sprywatyzowanegona zasadach określonych przepisami niniejszego działu, nie może pra-198

Dział V. Prywatyzacja bezpośrednia Art. 46–48codawca, który w wyniku prywatyzacji bezpośredniej przejął przedsiębiorstwo,rozwiązać stosunku pracy za wypowiedzeniem, jak również zmienić za wypowiedzeniemwarunków pracy i płacy na niekorzyść pracownika w ciągu jednego rokuod dnia wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorców.Art. 46. [Skutki zbycia przedsiębiorstwa w stosunku do osób trzecich]1. Zbycie przedsiębiorstwa wywołuje skutki wobec osób trzecich z chwilą ichzawiadomienia, najpóźniej jednak z chwilą wykreślenia przedsiębiorstwa państwowegoz rejestru.2. Z ważnych powodów związanych z prywatyzacją przedsiębiorstwa kupującemulub przejmującemu oraz stronie umowy wzajemnej zawartej z przedsiębiorstwem państwowym,bez względu na jej odmienne postanowienia, przysługuje prawo wypowiedzeniatej umowy. Uprawnienie do wypowiedzenia umowy wzajemnej wygasa z upływemtrzech miesięcy od dnia zawarcia umowy rozporządzającej przedsiębiorstwem.Art. 47. [Odpowiedzialność za zobowiązania przedsiębiorstwa]1. Przejęcie w wyniku prywatyzacji bezpośredniej zobowiązań przedsiębiorstwapaństwowego, powstałych przy prowadzeniu przedsiębiorstwa, nie wymagazgody wierzycieli.2. Kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo jest odpowiedzialny za zobowiązaniaprzedsiębiorstwa państwowego; odpowiedzialność kupującego lubprzejmującego przedsiębiorstwo ogranicza się do wartości przedsiębiorstwa wedługstanu z chwili nabycia, a według cen z chwili zaspokojenia wierzyciela.Rozdział 2. Sprzedaż przedsiębiorstwa, wniesienie przedsiębiorstwa do spółkioraz oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystaniaArt. 48. [Tryb sprzedaży przedsiębiorstwa]1. Sprzedaż przedsiębiorstwa następuje w trybie:1) przetargu publicznego,2) negocjacji podjętych na podstawie publicznego zaproszenia.2. W przypadku sprzedaży przedsiębiorstwa w trybie określonym w ust. 1 pkt 2,w umowie należy uwzględnić w szczególności zobowiązania kupującego w zakresieprzewidywanych inwestycji, ochrony środowiska i dóbr kultury oraz ochronymiejsc pracy. Zobowiązania socjalne ustalone z przedstawicielami pracownikówstanowią integralną część umowy.3. Kwotę stanowiącą równowartość do 15% ceny przedsiębiorstwa, nie więcejjednak niż kwotę stanowiącą iloczyn liczby pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwiew dniu sprzedaży oraz kwoty osiemnastu średnich wynagrodzeń miesięcznychw sektorze przedsiębiorstw bez wypłat z zysku, obliczonych z okresu sześciumiesięcy poprzedzających miesiąc, w którym następuje sprzedaż, kupującyprzekazuje na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych nie później niż do dniapierwszej płatności należności za przedsiębiorstwo. O kwotę tę pomniejsza się cenęprzedsiębiorstwa.4. W przypadku sprzedaży przedsiębiorstwa, które miało na dzień wykreśleniaz rejestru przedsiębiorców uregulowane zobowiązania wobec budżetu państwaoraz z tytułu ubezpieczeń społecznych, w iloczynie, o którym mowa w ust. 3, kwo-199

Art. 49–50Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacjitę osiemnastu średnich wynagrodzeń zastępuje się kwotą dwudziestu czterechśrednich wynagrodzeń.5. Zapłata należności za przedsiębiorstwo może być dokonana w ratach pod warunkiemzabezpieczenia kwoty pozostałej do zapłaty po uiszczeniu pierwszej raty.6. W przypadku, o którym mowa w ust. 5, pierwsza rata należności za przedsiębiorstwowynosi co najmniej 20% tej ceny. Pozostała kwota jest spłacana w ratachprzez okres nie dłuższy niż 5 lat. Kwota ta jest oprocentowana w wysokościnie niższej niż wskaźnik wzrostu cen dóbr inwestycyjnych, ogłaszany co kwartałprzez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym RzeczypospolitejPolskiej „Monitor Polski”.7. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:1) szczegółowy tryb sprzedaży, o której mowa w ust. 1, uwzględniając zapewnienieprzejrzystości i otwartości procedur,2) warunki, w których zapłata należności za przedsiębiorstwo może być rozłożonana raty, uwzględniając że zastosowanie stawki oprocentowania korzystniejszejod oferowanej na rynku stanowi regionalną pomoc publicznąna wspieranie nowych inwestycji.Art. 49. [Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki]1. Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki następuje w trybie negocjacji podjętychna podstawie publicznego zaproszenia.2. Do spółki, o której mowa w ust. 1, akcjonariusze inni niż Skarb Państwa powinniwnieść wkłady na pokrycie co najmniej 25% kapitału zakładowego.3. Zbycie akcji należących do Skarbu Państwa w spółce, o której mowa w ust. 1,następuje w sposób określony w art. 33, o ile nie narusza to przyznanego akcjonariuszomprawa pierwszeństwa nabycia.4. Uprawnionym pracownikom oraz rolnikom lub rybakom przysługuje prawodo nieodpłatnego nabycia do 15% akcji należących do Skarbu Państwa w spółce,o której mowa w ust. 1, według stanu z dnia objęcia przez Skarb Państwa akcjiw spółce. Przepisy art. 36–38 i art. 38c stosuje się odpowiednio.Art. 50. [Wysokość wkładów wnoszonych przez pracowników]1. W przypadku gdy akcjonariuszami spółki, o której mowa w art. 49, opróczSkarbu Państwa są wyłącznie osoby będące w dniu wydania zarządzenia o prywatyzacjibezpośredniej pracownikami przedsiębiorstwa państwowego, rolnicy lubrybacy, powinni oni wnieść łącznie wkłady na pokrycie co najmniej 10% kapitałuzakładowego.2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, statut spółki określi obowiązekcorocznego oferowania przez Skarb Państwa akcjonariuszom, o których mowaw ust. 1, akcji w takiej liczbie, aby ich udział w kapitale spółki z dnia wpisaniado rejestru, łącznie z akcjami objętymi zgodnie z ust. 1 oraz nabytymizgodnie z art. 49 ust. 4, mógł, po pięciu latach od dnia wpisania spółki do rejestruprzedsiębiorców, wynosić 51%. Akcje oferowane i nienabyte przezakcjonariuszy, o których mowa w ust. 1, zbywane są w trybie określonymw art. 33.3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, warunki, jakie powinienspełniać statut spółki, o której mowa w ust. 1.200

Dział V. Prywatyzacja bezpośrednia Art. 51–52Art. 51. [Oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania]1. Oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania może nastąpić narzecz spółki, jeżeli łącznie spełnione zostaną następujące warunki:1) do spółki przystąpiła odpowiednio ponad połowa ogólnej liczby pracownikówprzedsiębiorstwa państwowego albo pracowników i rolników lub rybaków,2) akcjonariuszami spółki są wyłącznie osoby fizyczne, chyba że minister właściwydo spraw Skarbu Państwa zezwoli na uczestnictwo w spółce osobomprawnym,3) opłacony kapitał zakładowy spółki nie jest niższy, z zastrzeżeniem przypadkówokreślonych w przepisach wydanych na podstawie art. 54 ust. 2 pkt 1,niż 20% wysokości funduszu założycielskiego i funduszu przedsiębiorstwaw dniu, na który został sporządzony bilans za rok obrotowy poprzedzającywydanie zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej,4) co najmniej 20% akcji zostało objętych przez osoby niezatrudnione w prywatyzowanymprzedsiębiorstwie państwowym.2. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa może wyrazić zgodę na oddanieprzedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania na rzecz spółki niespełniającejwarunku, o którym mowa w ust. 1 pkt 4.3. Jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dnia złożenia wniosku o prywatyzacjębezpośrednią nie zostanie złożony wniosek o wpisanie do rejestru przedsiębiorcówspółki spełniającej warunki określone w ustawie, Skarb Państwa może, w trybieokreślonym w art. 48 ust. 1, oddać przedsiębiorstwo do odpłatnego korzystaniaosobie fizycznej lub prawnej.Art. 52. [Umowa o oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania]1. Oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania następuje w drodzeumowy zawartej między Skarbem Państwa a przejmującym na okres nieprzekraczającypiętnastu lat.2. W umowie, o której mowa w ust. 1, strony mogą postanowić, że:1) po upływie okresu, na który umowa została zawarta, i spełnieniu warunkówokreślonych w umowie zostanie przeniesione na przejmującego prawowłasności przedsiębiorstwa,2) po upływie okresu, na który umowa została zawarta, przejmujący ma prawonabycia przedsiębiorstwa; ustalenie ceny następuje po zakończeniuokresu, na który została zawarta umowa o odpłatne korzystanie,3) po upływie dwóch lat od dnia zawarcia umowy akcje spółki w podwyższonymkapitale mogą objąć osoby prawne.3. Z zastrzeżeniem ust. 4, w umowie, o której mowa w ust. 2 pkt 1, strony mogąpostanowić, że własność przedsiębiorstwa może być przeniesiona przed upływemokresu, na który umowa została zawarta, zaś pozostała część należności zostaniezapłacona w ratach.4. Przeniesienie własności przedsiębiorstwa na warunkach określonych w ust. 3może nastąpić nie wcześniej niż po zapłaceniu przez przejmującego co najmniejjednej trzeciej należności wynikających z umowy oraz po zatwierdzeniu sprawozdaniafinansowego za drugi rok obrotowy od dnia zawarcia umowy o odpłatnekorzystanie; okres ten ulega skróceniu o połowę w przypadku spłacenia przezprzejmującego co najmniej połowy należności ustalonej w umowie. Pozostała do201

Art. 52a–53Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacjispłacenia część należności jest oprocentowana w wysokości nie niższej niż wskaźnikwzrostu cen dóbr inwestycyjnych, ogłaszany co kwartał przez Prezesa GłównegoUrzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej„Monitor Polski”.5. Przepisy ust. 1–4 stosuje się odpowiednio do spółek, które powstały przed wejściemw życie ustawy, na podstawie dotychczasowych przepisów, na zorganizowanychczęściach wielozakładowych przedsiębiorstw państwowych, odpłatnie korzystającychz mienia tych przedsiębiorstw, oraz do których przystąpiła ponad połowa pracownikówzatrudnionych w tych zorganizowanych częściach przedsiębiorstw państwowych.Art. 52a. [Wykonywanie praw i obowiązków Skarbu Państwa wynikającychz umowy]1. Prawa i obowiązki Skarbu Państwa wynikające z umów, o których mowaw art. 52, wykonuje minister właściwy do spraw Skarbu Państwa.2. Organ założycielski, który w imieniu Skarbu Państwa zawarł umowę, o którejmowa w ust. 1, niezwłocznie po jej zawarciu przekazuje ministrowi właściwemudo spraw Skarbu Państwa niezbędne dokumenty i informacje do wykonywaniaprzez niego praw i obowiązków Skarbu Państwa wynikających z tej umowy.Art. 53. [Rozwiązanie umowy]1. Umowa może być rozwiązana przez Skarb Państwa przed upływem okresu, naktóry została zawarta, gdy przejmujący nie wykonuje lub nienależycie wykonuje zobowiązaniawynikające z zawartej umowy; w takim przypadku przejmującemu nie przysługujezwrot spełnionych świadczeń ani nakładów poniesionych na przedmiot umowy.2. W przypadku rozwiązania umowy przed końcem terminu, na który zostałazawarta, Skarb Państwa może:1) przeprowadzić prywatyzację przedsiębiorstwa, które było jej przedmiotem,lub odpłatnie zbyć przejęte składniki mienia pozostałe po takim przedsiębiorstwie– w trybie publicznym określonym w art. 48 ust. 1,2) wnieść bez zachowania trybu określonego w art. 48 ust. 1 przedsiębiorstwolub przejęte składniki mienia pozostałe po takim przedsiębiorstwie do jednoosobowejspółki Skarbu Państwa.2a. Skarb Państwa może odpłatnie zbyć przedsiębiorstwo lub przejęte składnikimienia po takim przedsiębiorstwie, o którym mowa w ust. 2, na rzecz jednostkisamorządu terytorialnego lub związku jednostek samorządu terytorialnego, jeżelimienie to jest niezbędne do wykonywania zadań własnych przez składających ofertęnabycia: jednostkę samorządu terytorialnego lub związek jednostek samorząduterytorialnego. W takim przypadku nie stosuje się przepisu ust. 2 pkt 1 oraz art. 48.3. [5] (utracił moc).4. Osobom, o których mowa w przepisach o realizacji prawa do rekompensatyz tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami RzeczypospolitejPolskiej, zalicza się wartość pozostawionych nieruchomości, potwierdzoną decyzjąalbo zaświadczeniem, w wysokości równej 20% wartości tych nieruchomości,na poczet należności z tytułu:1) części ceny sprzedaży przedsiębiorstwa, o którym mowa w ust. 2, odpowiadającejwartości praw do nieruchomości wchodzących w skład tego przedsiębiorstwa,o których mowa w przepisach o realizacji prawa do rekompen-202

Dział VI. Emisja bonów prywatyzacyjnych Art. 54–55saty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami RzeczypospolitejPolskiej;2) ceny sprzedaży albo opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomościbędących przedmiotem zbycia, jako niestanowiące przedsiębiorstwamienie przejęte przez Skarb Państwa po rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowyo oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania.Art. 54. [Należność za korzystanie z przedsiębiorstwa]1. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:1) szczegółowe warunki spłaty należności za korzystanie z przedsiębiorstwa,uwzględniając że ustalenie warunków korzystniejszych od oferowanych narynku stanowi regionalną pomoc publiczną na wspieranie nowych inwestycji,2) sposób i zakres zmiany warunków, o których mowa w pkt 1, uwzględniającże ich zmiana stanowi pomoc publiczną na restrukturyzację i jest możliwaw przypadkach, w których przejmujący jest przedsiębiorcą znajdującym sięw trudnej sytuacji ekonomicznej,3) sposób zabezpieczenia niespłaconej części należności, jeżeli własnośćprzedsiębiorstwa przeniesiono przed uiszczeniem pełnej należności zaprzedsiębiorstwo ustalonej w umowie, uwzględniając należyte zabezpieczenieinteresu Skarbu Państwa,4) warunki oprocentowania niespłaconej części należności, w przypadkuwcześniejszego przeniesienia własności przedsiębiorstwa, uwzględniającże ustalenie stawki oprocentowania korzystniejszej od oferowanej na rynkustanowi regionalną pomoc publiczną na wspieranie nowych inwestycji.2. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia:1) przypadki, w których wysokość kapitału zakładowego spółki określonaw art. 51 ust. 1 pkt 3 może być obniżona do 15% wysokości funduszu założycielskiegoi funduszu przedsiębiorstwa,2) zasady ustalania należności za korzystanie z przedsiębiorstwa położonego na tereniegminy o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem strukturalnym.DZIAŁ VIEmisja bonów prywatyzacyjnychArt. 55. [Bony prywatyzacyjne]1. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, podejmujeuchwały o emisji i wartości bonów prywatyzacyjnych służących do zapłaty za:1) nabycie praw z akcji powstałych w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwpaństwowych,2) nabycie tytułów uczestnictwa w instytucjach finansowych (towarzystwachinwestycji wspólnych) dysponujących akcjami powstałymi w wyniku przekształceniaprzedsiębiorstw państwowych,3) nabycie przedsiębiorstw.2. Bony prywatyzacyjne emitowane na podstawie ust. 1 są przydzielane nieodpłatniew równej ilości wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej zamieszkałymw kraju.203

Art. 56Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa terminy ważności bonówposzczególnych emisji, ich formę, zasady ich rozprowadzania i realizacji,a także zasady ograniczania oraz ewentualne zakazy zbywania bonów.Art. 56. [Przeznaczenie przychodów uzyskanych z prywatyzacji]1. Planowane kwoty oraz przeznaczenie przychodów z prywatyzacji określa corok ustawa budżetowa. Z przychodów uzyskanych z prywatyzacji tworzy się następującepaństwowe fundusze celowe:1) Fundusz Reprywatyzacji, na rachunku którego są gromadzone środki pochodząceze sprzedaży 5% akcji należących do Skarbu Państwa w każdej zespółek powstałych w wyniku komercjalizacji oraz odsetki od tych środkówz przeznaczeniem na cele związane z zaspakajaniem roszczeń byłych właścicielimienia przejętego przez Skarb Państwa,2) Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców, na rachunku którego gromadzi się15% przychodów uzyskanych z prywatyzacji w danym roku budżetowym orazodsetki od tych środków z przeznaczeniem na wsparcie w celu ratowania lubrestrukturyzacji przedsiębiorców, w tym przeznaczonych do prywatyzacji,3) [6] Fundusz Skarbu Państwa, na rachunku którego gromadzi się:a) 2% przychodów uzyskanych z prywatyzacji w danym roku budżetowymoraz odsetki od tych środków,b) opłaty z tytułu egzaminów na członków rad nadzorczych spółek z udziałemSkarbu Państwa oraz odsetki od tych środków– z przeznaczeniem na pokrycie kosztów prywatyzacji, gospodarowania mieniemSkarbu Państwa, uzupełnienie środków brakujących na pokrycie kosztów procesówlikwidacyjnych i postępowania upadłościowego, podwyższenie kapitałuzakładowego spółek z udziałem Skarbu Państwa, kosztów przeprowadzania egzaminówna członków rad nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa oraz nawykonywanie przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa innych ustawowookreślonych zadań, w szczególności wynikających z ustawy z dnia 8 sierpnia1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa,4) Fundusz Nauki i Technologii Polskiej, na rachunku którego gromadzi się 2%przychodów uzyskanych z prywatyzacji w danym roku budżetowym orazodsetki od tych środków, z przeznaczeniem na cele związane z rozwojemnauki i technologii polskiej obejmujące wspieranie szczególnie ważnychkierunków badań naukowych lub prac rozwojowych określanych w założeniachpolityki naukowo-technicznej państwa, wspieranie inwestycji służącychpotrzebom badań naukowych lub prac rozwojowych oraz promocjęi upowszechnianie nauki.1a. (uchylony).2. Dysponentem Funduszy, o których mowa w ust. 1 pkt 1–3, jest minister właściwydo spraw Skarbu Państwa, a dysponentem Funduszu, o którym mowa w ust. 1pkt 4, jest minister właściwy do spraw nauki.2a. [7] W przypadku wystąpienia wolnych środków finansowych Funduszy,o których mowa w ust. 1 pkt 1–3, ich dysponent może dokonywać oprocentowanychlokat bankowych.3. Przychody ze sprzedaży należących do Skarbu Państwa akcji i udziałów, stanowiącychdo dnia wejścia w życie ustawy z dnia 1 marca 2002 r. o zmianach w or-204

Dział VI. Emisja bonów prywatyzacyjnychArt. 56aganizacji i funkcjonowaniu centralnych organów administracji rządowej i jednostekim podporządkowanych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. nr 25,poz. 253, z późn. zm.) rezerwę na cele uwłaszczenia, minister właściwy do sprawSkarbu Państwa przekazuje na wyodrębniony rachunek ministra właściwego dospraw pracy. Środki te przeznacza się na finansowanie zadań ministra właściwegodo spraw pracy na rzecz przeciwdziałania bezrobociu. Minister właściwy dospraw pracy może przekazać środki do:1) Funduszu Pracy,2) Banku Gospodarstwa Krajowego – z przeznaczeniem na wypłatę pożyczekdla osób fizycznych podejmujących działalność gospodarczą, przy czymśrodki pochodzące ze zwrotu pożyczek Bank Gospodarstwa Krajowegozwraca na wyodrębniony rachunek ministra właściwego do spraw pracy.4. Stan środków zgromadzonych na rachunku Funduszu, o którym mowaw ust. 1 pkt 3, na dzień 30 czerwca każdego roku budżetowego, pomniejszonyo znane w tym dniu zobowiązania dotyczące tego roku, nie może przekraczać1/4 przychodów uzyskanych od dnia 1 lipca roku poprzedniego do dnia 30 czerwcaroku, w którym następuje rozliczenie. Nadwyżka podlega przekazaniu na przychodybudżetu państwa do dnia 31 lipca każdego roku.5. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa podwyższa corocznie kapitałzakładowy Agencji Rozwoju Przemysłu S. A. o kwotę stanowiącą 1/3 przychodówFunduszu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, z przeznaczeniem tych środków naudzielanie pomocy na ratowanie i na restrukturyzację przedsiębiorców innych niżprzedsiębiorcy mali i średni w rozumieniu załącznika do rozporządzenianr 70/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 TraktatuWE w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw(Dz.Urz. WE L 10 z dnia 13.01.2001, zm. rozporządzeniem nr 364/2004 z dnia25 lutego 2004 r., Dz.Urz. WE L 63 z 28.02.2004).6. [8] Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa w porozumieniu z ministremwłaściwym do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia,sposób prowadzenia gospodarki finansowej Funduszy, o których mowa w ust. 1pkt 1–3, w tym:1) elementy rocznego planu finansowego,2) sposób dokonywania wydatków ujętych w rocznym planie finansowym,3) sposób dokonywania oprocentowanych lokat bankowych wolnych środkówfinansowych,4) sposób postępowania w zakresie uzupełnienia środków brakujących na pokryciekosztów procesów likwidacyjnych i postępowania upadłościowego– w przypadku Funduszu, o którym mowa w ust. 1 pkt 3– mając na względzie potrzebę zapewnienia prawidłowej gospodarki finansowejFunduszy.7. Z przychodów uzyskanych z prywatyzacji przeznacza się, na zasadach i w trybieokreślonym w ustawie z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanychprzez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz.U. z 2003 r. nr 174,poz. 1689, z poźn. zm.) środki na rachunek rezerw poręczeniowych i gwarancyjnychSkarbu Państwa.Art. 56a. (uchylony).205

Art. 57–61Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacjiDZIAŁ VIIPrzepisy szczególne, przejściowe i końcoweArt. 57. [Komercjalizacja przedsiębiorstwa państwowego z inicjatywy ministra]W okresie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, w stosunku doprzedsiębiorstw państwowych, o których mowa w art. 39 ust. 2, przepisu art. 4ust. 1 pkt 3 nie stosuje się.Art. 58. [Wniosek o przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę]1. Nierozpatrzone do dnia wejścia w życie ustawy wnioski o przekształcenieprzedsiębiorstwa państwowego w spółkę ocenia się według przepisów ustawy.2. Jeżeli z przepisów ustawy wynika konieczność uzupełnienia wniosku, o którymmowa w ust. 1, wnioskodawca jest obowiązany uczynić to w terminie nieprzekraczającymdwóch miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.Art. 59. [Przeznaczenie przychodów z prywatyzacji na cele o charakterze użytecznościpublicznej]W okresie trzech lat od dnia wejścia w życie ustawy kwoty, stanowiące 5%przychodów Skarbu Państwa z tytułu prywatyzacji bezpośredniej dokonywanejprzez wojewodów, pozostają w dyspozycji organów dokonujących prywatyzacjiz przeznaczeniem na cele związane z realizacją inwestycji o charakterze użytecznościpublicznej.Art. 59a. (uchylony).Art. 59b. (uchylony).Art. 60. [Stosowanie przepisów ustawy]1. Przepisy ustawy stosuje się do spółek, w których jedynym akcjonariuszemjest Skarb Państwa, tworzonych na zasadach określonych w przepisach o prywatyzacjiprzedsiębiorstw państwowych, jeżeli zostały wpisane do rejestru przedsiębiorcówprzed dniem wejścia w życie ustawy.2. Skarb Państwa w terminie jednego roku od dnia wejścia w życie ustawy dostosujestatuty spółek, o których mowa w ust. 1, do przepisów ustawy.3. Do rady nadzorczej, działającej w dniu wejścia w życie ustawy, przepisuart. 12 nie stosuje się.4. Członkowie rad nadzorczych pierwszej kadencji w spółkach, wybrani przezpracowników, zobowiązani są do złożenia egzaminu, o którym mowa w art. 12ust. 2, w ciągu jednego roku od dnia wejścia w życie ustawy.Art. 61. [Ochrona trwałości stosunku pracy członków rady pracowniczej]1. W okresie roku od wpisania spółki do rejestru przedsiębiorców nie można,bez zgody rady nadzorczej, rozwiązać za wypowiedzeniem stosunku pracy z pracownikiembędącym członkiem rady pracowniczej w dniu wykreślenia przedsiębiorstwapaństwowego z rejestru, jak również zmienić za wypowiedzeniem takiemupracownikowi warunków pracy i płacy na jego niekorzyść.206

Dział VII. Przepisy szczególne, przejściowe i końcowe Art. 62–632. Jeżeli roczny okres ochrony stosunku pracy, o którym mowa w art. 6 ustawyz dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego(Dz.U. z 1981 r. nr 24, poz. 123, z 1986 r. nr 17, poz. 88, z 1987 r. nr 33, poz. 181,z 1989 r. nr 10, poz. 57, z 1990 r. nr 17, poz. 99, z 1991 r. nr 2, poz. 6, z 1996 r. nr 24,poz. 110 i nr 118, poz. 561 oraz z 1997 r. nr 43, poz. 272), rozciąga się w części naokres zatrudnienia pracownika w spółce powstałej w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstwapaństwowego – wypowiedzenie w tym okresie stosunku pracy pracownikowikorzystającemu z ochrony wymaga zgody rady nadzorczej.3. Zgoda rady nadzorczej jest konieczna do zmiany za wypowiedzeniem warunkówpracy i płacy na niekorzyść pracownika, o którym mowa w ust. 2.Art. 62. [Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa]1. Informacje uzyskane przy opracowaniu analiz, o których mowa w art. 32ust. 1 oraz w art. 42 ust. 1, stanowią tajemnicę podlegającą ochronie na zasadachokreślonych przepisami o tajemnicy państwowej i służbowej.2. Ochronie, o której mowa w ust. 1, podlegają również informacje uzyskanew związku z prowadzonym procesem prywatyzacji, z zastrzeżeniem informacjiujawnianych na podstawie ustawy.3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do informacji udostępnianych zgodniez przepisami ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzaniainstrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu orazo spółkach publicznych, w związku z ofertą publiczną lub ubieganiem się o dopuszczenieakcji do obrotu na rynku regulowanym.Art. 63. [Udostępnianie pracownikom akcji po cenach preferencyjnych]1. Jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy Skarb Państwa rozpocząłudostępnianie akcji na zasadach preferencyjnych, nabywanie przez pracownikówprzedsiębiorstwa przekształconego w spółkę oraz przez producentówrolnych na trwałe związanych z przedsiębiorstwem poprzez kontraktację lubkooperację akcji spółek powstałych w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwpaństwowych odbywa się na zasadach określonych w przepisach dotychczasowych.2. Jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy Skarb Państwa nie rozpocząłudostępniania akcji na zasadach preferencyjnych, ich nabywanie przez uprawnionychpracowników oraz rolników lub rybaków odbywa się na zasadach określonychw ustawie.3. Uprawnionym pracownikom zatrudnionym w przedsiębiorstwie w dniu zawarciaumowy rozporządzającej, na podstawie której Skarb Państwa wniósł toprzedsiębiorstwo lub zorganizowaną część jego mienia do spółki według dotychczasowychzasad, przysługuje prawo do nieodpłatnego nabycia do 15% akcji stanowiącychwłasność Skarbu Państwa według stanu na dzień wejścia ustawy w życie.Przepisy art. 36 i 38 stosuje się odpowiednio.4. Rolnikom lub rybakom przysługuje prawo do nieodpłatnego nabycia do15% akcji stanowiących własność Skarbu Państwa, według stanu na dzień wejściaw życie ustawy, w spółkach, do których Skarb Państwa wniósł, na podstawie przepisówdotychczasowych, przedsiębiorstwo lub zorganizowane części mieniaprzedsiębiorstwa państwowego. Przepisy art. 36–38 stosuje się odpowiednio.207

Art. 64–68Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji5. Bieg terminu, o którym mowa w art. 38 ust. 1 i art. 49 ust. 4, rozpoczyna sięz dniem wejścia w życie ustawy. Pozostałe terminy określone w przepisach rozdziału2 działu IV oblicza się odpowiednio.6. Jeżeli Skarb Państwa przed dniem wejścia w życie ustawy zbył akcje na zasadachogólnych, a nie rozpoczął udostępniania akcji na zasadach preferencyjnych,prawo do nieodpłatnego nabycia akcji powstaje w dniu upływu terminu,o którym mowa w ust. 5, natomiast z okresu sześciu miesięcy poprzedzających tendzień oblicza się średnią wynagrodzeń miesięcznych stanowiących podstawęokreślenia łącznej wartości nominalnej akcji przeznaczonych do nieodpłatnegonabycia, o której mowa w art. 36 ust. 2 i 3.Art. 64. [Stosowanie dotychczasowych przepisów]1. W sprawach wszczętych na podstawie przepisów rozdziału 4 ustawy, o którejmowa w art. 74, stosuje się przepisy dotychczasowe.2. Organ założycielski może, na wniosek spółki będącej stroną umowy o oddaniemienia Skarbu Państwa do odpłatnego korzystania, złożony w terminie trzechmiesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia, o którym mowa w art. 54 ust. 1:1) podjąć negocjacje w sprawie zmiany dotychczasowych warunków spłatynależności za korzystanie z mienia Skarbu Państwa,2) zawrzeć umowę sprzedaży; w takim przypadku sprzedaż następuje za cenęustaloną w umowie o oddanie mienia Skarbu Państwa do odpłatnego korzystania,a na poczet ceny zalicza się uiszczone przez spółkę raty kapitałowez tytułu spłaty wartości przedmiotu umowy.Art. 65. [Przedłużenie kadencji organów samorządu załogi przedsiębiorstwa]Upływająca w czasie trwania prywatyzacji bezpośredniej kadencja organówsamorządu załogi ulega przedłużeniu do dnia wydania zarządzenia o prywatyzacjibezpośredniej.Art. 66. [Wygaśnięcie stosunku pracy pracowników zatrudnionych na podstawiepowołania]Stosunek pracy pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwie państwowymna podstawie powołania wygasa z dniem wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej.Pracownikom tym przysługuje odprawa w wysokości trzymiesięcznegowynagrodzenia, liczonego jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.Art. 67. [Stosowanie przepisów dotychczasowych]Skutki prawne czynności dokonanych przed dniem wejścia w życie ustawyocenia się według przepisów dotychczasowych.Art. 68. [Komercjalizacja i prywatyzacja przedsiębiorstw komunalnych]1. Przepisy ustawy oraz przepisy wydane na jej podstawie stosuje się odpowiedniodo komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw komunalnych.2. Określone w ustawie kompetencje ministra właściwego do spraw SkarbuPaństwa lub organu założycielskiego wykonuje wobec prywatyzowanego przedsiębiorstwakomunalnego organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnegooraz organ wykonawczy związku jednostek samorządu terytorialnego, z zastrzeże-208

Dział VII. Przepisy szczególne, przejściowe i końcowe Art. 69–69cniem kompetencji organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego orazorganu stanowiącego związku jednostek samorządu terytorialnego.3. (uchylony).Art. 69. [Informacje dotyczące przekształceń i prywatyzacji mienia komunalnego]1. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta), starosta, marszałek województwaoraz organ wykonawczy związku jednostek samorządu terytorialnego jest obowiązanydo składania ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa informacjidotyczących przekształceń i prywatyzacji mienia komunalnego.1a. Nadzór nad wykonaniem obowiązku, o którym mowa w ust. 1, sprawująwłaściwi wojewodowie.2. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa określi, w drodze rozporządzenia,zakres i tryb składania informacji, o których mowa w ust. 1.Art. 69a. [Spółki Skarbu Państwa]1. Przepisy art. 1a stosuje się również do spółek, których jedynym akcjonariuszemjest Skarb Państwa, powstałych na podstawie odrębnych przepisów i w trybieinnym niż określony w niniejszej ustawie.2. Do pełnienia funkcji członków rad nadzorczych w powstałych na podstawieodrębnych przepisów i w innym trybie niż określony w niniejszej ustawie, spółkachz udziałem Skarbu Państwa lub innych państwowych osób prawnych, mogą zostaćpowołane – jako reprezentanci tych podmiotów – osoby, które złożyły egzamin,o którym mowa w art. 12 ust. 2, lub zostały zwolnione z obowiązku złożenia egzaminuzgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 12 ust. 7.3. Przepisy art. 19a i 19b stosuje się również do spółek powstałych na podstawieodrębnych przepisów i w trybie innym niż określony w niniejszej ustawie,w których ponad połowa akcji należy do Skarbu Państwa lub innych państwowychosób prawnych, oraz do spółek, o których mowa w art. 1a.4. Przepisy art. 15a i art. 16 ust. 4 stosuje się również do spółek powstałych napodstawie odrębnych przepisów i w trybie innym niż określony w niniejszej ustawie,w których akcje posiada Skarb Państwa lub inna państwowa osoba prawna,oraz do spółek, o których mowa w art. 1a.Art. 69b. [Zasady zbywania akcji spółek Skarbu Państwa]1. Do zbywania należących do Skarbu Państwa akcji lub udziałów w spółkachpowstałych na podstawie odrębnych przepisów i w innym trybie niż określonyw niniejszej ustawie stosuje się art. 33–35.2. Prawo do nieodpłatnego nabycia akcji przysługujące na podstawie niniejszejustawy lub na podstawie przepisów odrębnych może być wykonane przez osobyuprawnione tylko z jednego tytułu; uprawniony przed nabyciem akcji składa oświadczenie,że nie skorzystał z prawa do nieodpłatnego nabycia akcji z innego tytułu.Art. 69c. [Przekazanie akcji spółek Skarbu Państwa]1. Akcje w spółkach, obejmowane w imieniu Skarbu Państwa w wyniku prywatyzacjiprzedsiębiorstw państwowych w drodze ich likwidacji lub w innym trybieprzez organy inne niż minister właściwy do spraw Skarbu Państwa, podlegająniezwłocznemu przekazaniu temu ministrowi.209

Art. 69d–76Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji2. Wraz z przekazaniem akcji, o których mowa w ust. 1, podlegają przekazaniuministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa dokumenty i niezbędne do wykonywaniapraw z akcji informacje dotyczące poszczególnych spółek.3. W spółkach, o których mowa w ust. 1, kandydatów na reprezentującychSkarb Państwa członków rad nadzorczych, w okresie dwóch lat od objęcia prawz akcji, zgłasza minister właściwy do spraw Skarbu Państwa w porozumieniu z organami,które te prawa przekazały.Art. 69d. [Dostosowanie statutów i organizacji spółek do wymogów ustawy]1. Spółki, o których mowa w art. 1a, dostosują swoje statuty do przepisówustawy w terminie 6 miesięcy od dnia jej wejścia w życie.2. Składy władz spółek, o których mowa w ust. 1, powinny być powołane, nazasadach i w trybie określonych w art. 1a, po dostosowaniu statutów, o którychmowa w ust. 1 – nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życieustawy. W razie bezskutecznego upływu tego terminu, mandaty członków radnadzorczych wygasają z mocy prawa.Art. 69e. [Kara za składanie fałszywych oświadczeń]Kto składa fałszywe oświadczenie w celu wyłudzenia od Skarbu Państwa nieodpłatniezbywanych akcji spółek należących do Skarbu Państwa, innych papierówwartościowych lub innego świadczenia określonego w przepisach o prywatyzacjimienia Skarbu Państw, do którego otrzymania nie jest uprawniony,podlega karze grzywny albo karze aresztu, albo obu tym karom łącznie.Art. 70. (uchylony).Art. 71. (uchylony).Art. 72. (uchylony).Art. 73. (uchylony).Art. 74. [Przepisy uchylone]Traci moc ustawa z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych(Dz.U. nr 51, poz. 298 i nr 85, poz. 498, z 1991 r. nr 60, poz. 253i nr 111, poz. 480, z 1994 r. nr 121, poz. 591 i nr 133, poz. 685 oraz z 1996 r. nr 90,poz. 405 i nr 106, poz. 496).Art. 75. [Odpowiednie stosowanie przepisów ustawy]Jeżeli obowiązujące przepisy powołują się na uchyloną przepisem art. 74 ustawęlub odsyłają ogólnie do przepisów o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych,stosuje się w tym zakresie odpowiednio przepisy ustawy o komercjalizacjii prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.Art. 76. [Przepisy wykonawcze]Do czasu wydania przepisów wykonawczych zachowują moc przepisy wykonawczedo ustawy, o której mowa w art. 74, o ile nie są sprzeczne z ustawą.210

PrzypisyArt. 77. [Wejście w życie]Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, z tym żeprzepisy art. 4, 25, 39, 48-50, 63 i 70–73 oraz rozdziału 2 działu IV wchodzą w życiepo upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.Przypisy do ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji:[1]Tytuł ustawy w brzmieniu ustalonym przez art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2002 r. o zmianieustawy o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa, ustawy o komercjalizacjii prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 240,poz. 2055). Zmiana weszła w życie 15 stycznia 2003 r.[2]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 marca 2007 r. (Dz.U. nr 61, poz. 419)art. 2 pkt 5 lit. a) jest zgodny z art. 32 w związku z art. 64 ust. 1 Konstytucji RP.[3]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 marca 2007 r. (Dz.U. nr 61, poz. 419)art. 2 pkt 5 lit. b) jest zgodny z art. 32 w związku z art. 64 ust. 1 Konstytucji RP.[4]Obecnie minister właściwy do spraw rolnictwa, zgodnie z art. 4 ust. 1, art. 5 pkt 17 i art. 22 ustawyz dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz.U. z 1999 r. nr 82, poz. 928,ost. zm.: Dz.U. z 2002 r. nr 136, poz. 1145), która weszła w życie 1 kwietnia 1999 r.[5]Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 grudnia 2004 r. (Dz.U. nr 273,poz. 2722) art. 53 ust. 3 jest niezgodny z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 oraz art. 64 ust. 1 i 2 przez to,że ustala arbitralnie granice realizacji prawa zaliczenia w sposób nieuwzględniający zróżnicowanejsytuacji osób uprawnionych oraz nie jest niezgodny z art. 21 ust. 2 Konstytucji RP. Art. 53 ust. 3utracił moc 30 kwietnia 2005 r.[6]Art. 56 ust. 1 pkt 3 w brzmieniu ustalonym przez art. 28 lit. a) ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r.– Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdziew życie 1 stycznia 2011 r.[7]Art. 56 ust. 2a dodany przez art. 28 lit. b) ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy wprowadzająceustawę o finansach publicznych (Dz. U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdzie w życie 1 stycznia 2011 r.[8]Art. 56 ust. 6 dodany przez art. 28 lit. c) ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy wprowadzająceustawę o finansach publicznych (Dz. U. nr 157, poz. 1241). Zmiana wejdzie w życie 1 stycznia 2011 r.211

USTAWAz dnia 20 sierpnia 1997 r.o Krajowym Rejestrze Sądowym(t.j. Dz.U. z 2007 r., nr 168, poz. 1186)(Dz.U. z 2004 r., nr 173, poz. 1808; Dz.U. z 2008 r., nr 141, poz. 888; Dz.U. z 2009 r.,nr 18, poz. 97; Dz.U. z 2009 r., nr 42, poz. 341; Dz.U. z 2009 r., nr 53, poz. 434;Dz.U. z 2009 r., nr 157, poz. 1241; Dz.U. z 2010 r., nr 28, poz. 146)Rozdział 1. Przepisy ogólneArt. 1. [Krajowy Rejestr Sądowy]1. Tworzy się Krajowy Rejestr Sądowy, zwany dalej „Rejestrem”.2. Rejestr składa się z:1) rejestru przedsiębiorców;2) rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacjioraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej;3) rejestru dłużników niewypłacalnych.Art. 2. [Podmioty prowadzące Rejestr]1. Rejestr prowadzą w systemie informatycznym sądy rejonowe (sądy gospodarcze),obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego część,zwane dalej „sądami rejestrowymi”.2. Gminy, jako zadania zlecone, wykonują czynności związane z prowadzeniemRejestru, polegające na zapewnieniu zainteresowanym:1) wglądu do Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD);2) urzędowych formularzy wniosków wymaganych ustawą umożliwiającychrejestrację spółek jawnych;3) dostępu do informacji o wysokości opłat, sposobie ich uiszczania orazo właściwości miejscowej sądów rejestrowych.3. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym dospraw administracji publicznej, określi, w drodze rozporządzenia, sposób wykonywaniaczynności, o których mowa w ust. 2, oraz sposób współpracy sądów rejestrowychi wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) w tych sprawach,w szczególności wskazując sposób postępowania i przekazywania przez sądy rejestroweniezbędnych informacji, mając na względzie ułatwienie dostępu do Rejestru.213

Art. 3–5Ustawa o Krajowym Rejestrze SądowymArt. 3. [Podmioty obowiązane do uzyskania wpisu do Rejestru]Rejestr obejmuje podmioty, na które przepisy ustaw nakładają obowiązek uzyskaniawpisu do tego Rejestru.Art. 4. [Centralna Informacja Krajowego Rejestru Sądowego]1. Minister Sprawiedliwości utworzy Centralną Informację Krajowego Rejestru Sądowego,zwaną dalej „Centralną Informacją”, z oddziałami przy sądach rejestrowych.2. Zadaniem Centralnej Informacji jest:1) prowadzenie zbioru informacji Rejestru oraz elektronicznego katalogu dokumentówspółek, zwanego dalej „katalogiem”;2) udzielanie informacji z Rejestru oraz przechowywanie i udostępnianie kopiidokumentów z katalogu;3) utworzenie i eksploatacja połączeń Rejestru i katalogu w systemie informatycznym.3. Centralna Informacja wydaje odpisy, wyciągi i zaświadczenia oraz udzielainformacji z Rejestru, które mają moc dokumentów urzędowych, jeżeli zostały wydanew formie papierowej.3a. Centralna Informacja wydaje z katalogu, drogą elektroniczną, kopie dokumentów,które są poświadczane za zgodność z dokumentami znajdującymi sięw aktach rejestrowych podmiotu.4. Centralna Informacja pobiera opłaty za udzielanie informacji, wydawanieodpisów, wyciągów lub zaświadczeń z Rejestru oraz za udostępnianie kopii dokumentówz katalogu. Opłaty te stanowią dochód budżetu państwa.4a. Centralna Informacja bezpłatnie udostępnia, w ogólnodostępnych sieciachinformatycznych, podstawowe informacje o podmiotach wpisanych do rejestruprzedsiębiorców i do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej, w tym również o organizacjachi podmiotach, które uzyskały status organizacji pożytku publicznego.4b. Centralna Informacja udostępnia bezpłatnie, w ogólnodostępnych sieciachteleinformatycznych, listę podmiotów, wobec których w dziale 6 rejestru przedsiębiorcówwpisano informację o ogłoszeniu upadłości. Lista zawiera następujące dane:1) nazwę lub firmę;2) numer KRS;3) numer NIP;4) siedzibę przedsiębiorcy;5) datę wydania orzeczenia o ogłoszeniu upadłości wraz z określeniem sposobuprowadzenia postępowania upadłościowego;6) sygnaturę sprawy i określenie sądu, który ogłosił upadłość;7) datę oraz sposób zakończenia postępowania upadłościowego.5. (uchylony).6. (uchylony).7. (uchylony).Art. 5. [Podmioty nieponoszące opłat z tytułu wydawania odpisów, wyciągówlub zaświadczeń z Rejestru]Skarb Państwa oraz instytucje państwowe, których zadanie nie polega na prowadzeniudziałalności gospodarczej, nie ponoszą opłat, o których mowa w art. 4 ust. 4.214

Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 6–8Art. 6. [Delegacja]Minister Sprawiedliwości określa:1) w drodze rozporządzenia, ustrój i organizację Centralnej Informacji oraz szczegółowezasady udzielania informacji z Rejestru i udostępniania kopii dokumentówz katalogu, a także zakres informacji udostępnianych na podstawie art. 4 ust. 4a,uwzględniając minimalne wymagania dla rejestrów publicznych, wymiany informacjii dokumentów oraz zadania Rejestru i Centralnej Informacji w zakresie zapewnieniapowszechnego i bezpośredniego dostępu do informacji o podmiotach wpisanychdo Rejestru, a także kopii dokumentów spółek przekazanych do katalogu;2) w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych,w drodze rozporządzenia, wysokość opłat za udzielanie informacji, wydawanieodpisów, wyciągów i zaświadczeń z Rejestru oraz za udostępnianie kopii dokumentówz katalogu, uwzględniając potrzebę sprawnego działania Centralnej Informacjioraz pokrycia kosztów administracyjnych utworzenia i funkcjonowaniaRejestru oraz katalogu, przy jednoczesnym zapewnieniu powszechnego dostępudo informacji i kopii dokumentów rejestrowych;3) w drodze rozporządzenia, warunki organizacyjno-techniczne dotyczące formywniosków i dokumentów oraz ich składania do sądów rejestrowych i CentralnejInformacji drogą elektroniczną, a także orzeczeń, odpisów, wyciągów, zaświadczeń,informacji i kopii dokumentów doręczanych wnioskodawcom tą drogą, uwzględniającrodzaj wniosków i dokumentów rejestrowych, sposób ich składania do sądówrejestrowych i Centralnej Informacji drogą elektroniczną oraz zapewniając powszechnyi bezpośredni dostęp do informacji i dokumentów rejestrowych;4) w drodze zarządzenia, sposób i tryb przekazywania przez sądy rejestrowedanych rejestrowych do Centralnej Informacji, uwzględniając możliwościtechniczne i organizacyjne sądów rejestrowych oraz konieczność zapewnieniasprawnego i kompleksowego przekazywania danych rejestrowych do CentralnejInformacji, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa;5) w drodze zarządzenia, warunki organizacyjno-techniczne przekazywaniaprzez sądy rejestrowe dokumentów drogą elektroniczną do katalogu oraz sposóbich przechowywania, uwzględniając potrzebę zapewnienia integralności i kompletnościdokumentów złożonych do akt rejestrowych, konieczność przetwarzaniakopii dokumentów na postać elektroniczną, a także stan wyposażenia sądóww odpowiednie środki techniczne.Art. 7. [Stosowanie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego]Do postępowania przed sądami rejestrowymi stosuje się przepisy Kodeksu postępowaniacywilnego o postępowaniu nieprocesowym, chyba że ustawa stanowiinaczej.Art. 8. [Jawność Rejestru]1. Rejestr jest jawny.2. Każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w Rejestrze za pośrednictwemCentralnej Informacji.3. Każdy ma prawo otrzymać, również drogą elektroniczną, poświadczoneodpisy, wyciągi, zaświadczenia i informacje z Rejestru.215

Art. 8a–10Ustawa o Krajowym Rejestrze SądowymArt. 8a. [Katalogi Rejestru]1. Katalog obejmuje następujące dokumenty spółek z ograniczoną odpowiedzialnością,spółek akcyjnych, spółek komandytowo-akcyjnych i spółek europejskich:1) akty założycielskie, umowy oraz statuty, jeżeli są oddzielnymi aktami, a takżeuchwały o ich zmianie;2) teksty jednolite dokumentów wymienionych w pkt 1;3) uchwały o zmianie wysokości kapitału zakładowego, jeżeli nie wymagałyjednoczesnej zmiany umowy lub statutu;4) uchwały o powołaniu i odwołaniu członków organów spółek;5) roczne sprawozdania finansowe oraz roczne skonsolidowane sprawozdaniafinansowe grup kapitałowych, w rozumieniu przepisów o rachunkowości,odpisy uchwał o zatwierdzeniu rocznych sprawozdań finansowych i podzialezysku lub pokryciu straty, a także opinie biegłych rewidentów i sprawozdaniaz działalności jednostek, jeżeli obowiązek ich sporządzenia wynikaz przepisów szczególnych.2. Każdy ma prawo otrzymać z katalogu, drogą elektroniczną, poświadczonekopie dokumentów wymienionych w ust. 1.3. Udostępnienie w sposób określony w ust. 2 dokumentów złożonych do aktrejestrowych przed dniem 1 stycznia 2007 r. nie jest możliwe, jeżeli upłynął 10-letniokres między datą ich złożenia do akt a datą złożenia wniosku o udostępnienie.Art. 9. [Akta rejestrowe]1. Dla podmiotu wpisanego do Rejestru prowadzi się odrębne akta rejestroweobejmujące w szczególności dokumenty stanowiące podstawę wpisu.2. Jeżeli przepis szczególny nakazuje zgłoszenie określonych danych sądowirejestrowemu lub wpisanie ich do Rejestru, a dane te nie podlegają według przepisówustawy wpisowi do określonego działu Rejestru, dokumenty zawierające tedane oraz dokumenty wymienione w art. 47a ust. 2 składa się do akt rejestrowych.3. Jeżeli podmiot wpisywany do Rejestru działa na podstawie umowy lub statutu,do wniosku o jego wpisanie dołącza się umowę lub statut.4. Do wniosku o wpis podmiotu do Rejestru, wniosku dotyczącego zmianyumowy lub statutu podmiotu wpisanego do Rejestru, działającego na podstawieumowy lub statutu, dołącza się także tekst jednolity umowy lub statutu,z uwzględnieniem wprowadzonych zmian. Do tekstu jednolitego nie stosuje sięprzepisów o formie czynności prawnych.5. Jeżeli wnioski i dokumenty zostały złożone drogą elektroniczną, w aktachrejestrowych przechowuje się wydruk tych wniosków i dokumentów wraz zewskazaniem osób, które je podpisały.Art. 10. [Ograniczenie jawności akt rejestrowych]1. Każdy ma prawo przeglądania akt rejestrowych podmiotów wpisanych doRejestru, chyba że ustawa stanowi inaczej.2. (uchylony).3. Akta dotyczące wpisu do rejestru dłużników niewypłacalnych podmiotu,który uległ wykreśleniu na podstawie art. 59 i 60 i nie podlega ujawnieniu, są dostępnewyłącznie dla podmiotu, którego dotyczył wpis, oraz wierzyciela, na któregowniosek orzeczono o wpisaniu podmiotu.216

Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 11–154. Dokumenty będące podstawą wpisów w dziale 4 rejestru przedsiębiorców,które zostały wykreślone na podstawie art. 46, wyłącza się z akt rejestrowychprzedsiębiorcy i składa w prowadzonym oddzielnie zbiorze dokumentów, któryjest dostępny jedynie dla przedsiębiorcy wpisanego w tym rejestrze oraz wierzyciela,na którego wniosek nastąpiło wykreślenie wpisu.5. Przepisy ust. 3 i 4 nie naruszają uprawnień do dostępu do akt sądowychokreślonych w przepisach szczególnych.6. Sąd, w którym są przechowywane akta rejestrowe podmiotu, wydaje w formiepapierowej poświadczone kopie dokumentów złożonych do akt. Przepisyust. 3–4 stosuje się odpowiednio.Art. 11. [Zbiór wzorów podpisów osób upoważnionych do reprezentowaniapodmiotu wpisanego do Rejestru]1. W aktach rejestrowych prowadzi się zbiór wzorów podpisów osób upoważnionychdo reprezentowania podmiotu wpisanego do Rejestru.2. Każdy ma prawo zapoznać się z wzorami podpisów, o których mowa w ust. 1.Art. 12. [Wykreślenie oraz sprostowanie danych]1. Dane zawarte w Rejestrze nie mogą być z niego usunięte, chyba że ustawastanowi inaczej.2. Jeżeli okaże się, że w Rejestrze znajduje się wpis zawierający oczywiste błędylub niezgodności z treścią postanowienia sądu, sąd z urzędu sprostuje wpis.3. Jeżeli w Rejestrze są zamieszczone dane niedopuszczalne ze względu naobowiązujące przepisy prawa, sąd rejestrowy, po wysłuchaniu zainteresowanychosób na posiedzeniu lub po wezwaniu do złożenia oświadczenia pisemnego, wykreślaje z urzędu.Art. 13. [Ogłoszenie wpisu do Rejestru w Monitorze Sądowym i Gospodarczym]1. Wpisy do Rejestru podlegają obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowymi Gospodarczym, chyba że ustawa stanowi inaczej.2. (uchylony).Art. 14. [Wprowadzenie w błąd osób trzecich]Podmiot obowiązany do złożenia wniosku o wpis do Rejestru nie może powoływaćsię wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na dane, które nie zostaływpisane do Rejestru lub uległy wykreśleniu z Rejestru.Art. 15. [Skutki prawne ogłoszenia wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym]1. Od dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nikt nie możezasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów. Jednak w odniesieniu do czynnościdokonanych przed upływem szesnastego dnia od dnia ogłoszenia podmiotwpisany do Rejestru nie może powoływać się na wpis wobec osoby trzeciej, jeżelita udowodni, że nie mogła wiedzieć o treści wpisu.2. W przypadku rozbieżności między wpisem do Rejestru a ogłoszeniemw Monitorze Sądowym i Gospodarczym obowiązuje wpis w Rejestrze. Jednakosoba trzecia może powoływać się na treść ogłoszenia, chyba że podmiot wpisanydo Rejestru udowodni, że osoba trzecia wiedziała o treści wpisu.217

Art. 16–19Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym3. Osoba trzecia może się powoływać na dokumenty i dane, w odniesieniu doktórych nie dopełniono jeszcze obowiązku ogłoszenia, jeżeli niezamieszczenieogłoszenia nie pozbawia jej skutków prawnych.Art. 16. [Skutki prawne wpisu do Rejestru niepodlegające ogłoszeniu w MonitorzeSądowym i Gospodarczym]Jeżeli wpis do Rejestru nie podlega obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowymi Gospodarczym, to nikt nie może zasłaniać się nieznajomością treści wpisu w Rejestrze,chyba że mimo zachowania należytej staranności nie mógł wiedzieć o wpisie.Art. 17. [Domniemanie prawdziwości danych wpisanych do Rejestru]1. Domniemywa się, że dane wpisane do Rejestru są prawdziwe.2. Jeżeli dane wpisano do Rejestru niezgodnie ze zgłoszeniem podmiotu lub beztego zgłoszenia, podmiot ten nie może zasłaniać się wobec osoby trzeciej działającejw dobrej wierze zarzutem, że dane te nie są prawdziwe, jeżeli zaniedbał wystąpićniezwłocznie z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie lub wykreślenie wpisu.Art. 18. [Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem do Rejestrunieprawdziwych danych]1. Podmiot wpisany do Rejestru ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzonązgłoszeniem do Rejestru nieprawdziwych danych, jeżeli podlegały obowiązkowiwpisu na jego wniosek, a także nie zgłoszeniem danych podlegającychobowiązkowi wpisu do Rejestru w ustawowym terminie, chyba że szkoda nastąpiławskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej,za którą nie ponosi odpowiedzialności.2. Jeżeli do Rejestru jest wpisana osobowa spółka handlowa, odpowiedzialność,o której mowa w ust. 1, ponoszą solidarnie ze spółką osoby odpowiadająceza zobowiązania spółki całym swoim majątkiem.Art. 19. [Wniosek o wpis do Rejestru]1. Wpis do Rejestru jest dokonywany na wniosek, chyba że przepis szczególnyprzewiduje wpis z urzędu.2. Wniosek o wpis do Rejestru składa się na urzędowym formularzu. Składającwniosek, wnioskodawca bez wezwania uiszcza opłatę sądową, a jeżeli wpis podlegaogłoszeniu – również opłatę za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.2a. Wnioski można także składać na niebarwnych formularzach stanowiącychwydruki komputerowe lub będących kserokopiami formularzy urzędowych.2b. Wnioski składane drogą elektroniczną powinny być opatrzone bezpiecznympodpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanegocertyfikatu.3. Wniosek złożony z naruszeniem przepisu ust. 2 lub nieprawidłowo wypełnionypodlega zwróceniu, bez wzywania do uzupełnienia braków. Przepisuart. 130 1 Kodeksu postępowania cywilnego nie stosuje się.3a. W razie wystąpienia innych braków niż wymienione w ust. 2 i 3, przepisart. 130 Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się odpowiednio.4. W razie zwrócenia wniosku zgodnie z ust. 3 może on być ponownie złożonyw terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia o zwrocie. Jeżeli wniosek po-218

Rozdział 1. Przepisy ogólneArt. 19a–19bnownie złożony nie jest dotknięty brakami, wywołuje skutek od daty pierwotnegowniesienia. Skutek taki nie następuje w razie kolejnego zwrotu wniosku, chybaże zwrot nastąpił na skutek braków uprzednio niewskazanych.5. Urzędowe formularze są udostępniane w siedzibach sądów oraz na stronieinternetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.6. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wzory, sposóbi miejsca udostępniania urzędowych formularzy. Formularze te powinny odpowiadaćwymaganiom przewidzianym dla pism procesowych oraz zawierać niezbędnepouczenia dla stron co do sposobu ich wypełniania, wnoszenia i skutkówniedostosowania wniosku do tych wymagań.Art. 19a. [Wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowania podmiotuwpisanego do Rejestru]1. Do wniosku o wpis podmiotu podlegającego obowiązkowi wpisu do Rejestrudołącza się uwierzytelnione notarialnie albo złożone przed sędzią lub upoważnionympracownikiem sądu wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowaniatego podmiotu lub prokurenta.2. Przepis ust. 1 stosuje się również w przypadku zmiany osób upoważnionychdo reprezentowania podmiotu wpisanego do Rejestru lub prokurenta.3. Złożenie wniosku w przedmiocie wpisu numeru identyfikacyjnego „RE-GON”, nadanego w rejestrze podmiotów gospodarki narodowej na podstawieprzepisów o statystyce publicznej, stanowiącego uzupełnienie pierwszego wpisunowego podmiotu do Rejestru, nie podlega opłacie sądowej. Wpis dokonanyw wyniku rozpoznania takiego wniosku nie podlega ogłoszeniu w Monitorze Sądowymi Gospodarczym.3a. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do wniosku w przedmiocie wpisunumeru identyfikacji podatkowej, nadanego na podstawie przepisów o zasadachewidencji i identyfikacji podatników i płatników, zwanego dalej „numerem NIP”.4. (uchylony).Art. 19b. [Dokumenty dołączane wraz z wnioskiem o wpis lub zmianę wpisuw rejestrze przedsiębiorców]1. Wraz z wnioskiem o wpis lub zmianę wpisu w rejestrze przedsiębiorcówwnioskodawca składa:1) wniosek o wpis albo zmianę wpisu do krajowego rejestru urzędowegopodmiotów gospodarki narodowej (REGON);2) zgłoszenie płatnika składek albo jego zmiany w rozumieniu przepisówo systemie ubezpieczeń społecznych;3) zgłoszenie identyfikacyjne albo aktualizacyjne, o którym mowa w ustawie z dnia13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników(Dz.U. z 2004 r. nr 269, poz. 2681, z późn. zm.) wraz ze wskazaniem właściwegonaczelnika urzędu skarbowego pod rygorem zwrotu wniosku.1a. Sąd rejestrowy przesyła z urzędu wnioski i zgłoszenia, o których mowaw ust. 1, niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia dokonaniawpisu, odpowiednio do:1) urzędu statystycznego województwa, na terenie którego przedsiębiorcama siedzibę, oraz219

Art. 20–20bUstawa o Krajowym Rejestrze Sądowym2) wskazanego przez przedsiębiorcę naczelnika urzędu skarbowego– wraz z odpisem postanowienia o wpisie i zaświadczeniem o dokonaniu wpisu.1b. Po uzyskaniu informacji o nadaniu przedsiębiorcy numeru NIP sąd rejestrowyprzesyła zgłoszenie płatnika składek albo jego zmiany w rozumieniu przepisówo systemie ubezpieczeń społecznych do właściwej jednostki terenowej ZakładuUbezpieczeń Społecznych.1c. Przepisów ust. 1–1b nie stosuje się, gdy:1) wnioskodawca składa wniosek w formie elektronicznej; w takim przypadkuwnioskodawca wysyła wnioski i zgłoszenia, o których mowa w ust. 1, samodzielnie,drogą elektroniczną;2) zmiana nie dotyczy danych objętych wpisem do rejestru przedsiębiorców.2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, do wniosku o pierwszy wpis do rejestruprzedsiębiorców wnioskodawca dołącza w szczególności umowę spółkioraz dokument potwierdzający uprawnienie do korzystania z lokalu lub nieruchomości,w których znajduje się jego siedziba.3. Sąd rejestrowy przesyła do urzędu skarbowego dodatkowy odpis umowyspółki, dokument potwierdzający uprawnienie do korzystania z lokalu lub nieruchomości,w których znajduje się siedziba, oraz inne dokumenty złożone przezprzedsiębiorcę wraz z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1.Art. 20. [Wpis do Rejestru]1. Wpis do Rejestru polega na wprowadzeniu do systemu informatycznegodanych zawartych w postanowieniu sądu rejestrowego niezwłocznie po jego wydaniu.Wpis jest dokonany z chwilą zamieszczenia danych w Rejestrze.2. W sprawach, w których postanowienia sądu rejestrowego są skuteczne lubwykonalne z chwilą uprawomocnienia, wraz z wpisem, o którym mowa w ust. 1,zamieszcza się wzmiankę o jego nieprawomocności.2a. Wpisy, o których mowa w art. 24 ust. 3 i 4, art. 41 pkt 1, 2 i 3 oraz w art. 56,następują po uprawomocnieniu się postanowienia w przedmiocie wpisu.3. W sprawach, o których mowa w ust. 2, datę uprawomocnienia wpisuje sięz urzędu. Wpis ten nie podlega ogłoszeniu.4. Wpisem w Rejestrze jest również wykreślenie.Art. 20a. [Rozpoznanie przez sąd rejestrowy wniosku o wpis]Wniosek o wpis sąd rejestrowy rozpoznaje nie później niż w terminie 7 dni oddaty jego złożenia. Jeżeli rozpoznanie wniosku wymaga wezwania do usunięciaprzeszkody do dokonania wpisu, wniosek powinien być rozpoznany w ciągu 7 dniod usunięcia przeszkody przez wnioskodawcę, co nie uchybia terminom określonymw przepisach szczególnych. Jeżeli rozpoznanie wniosku wymaga wysłuchaniauczestników postępowania albo przeprowadzenia rozprawy, należy rozpoznaćgo nie później niż w ciągu miesiąca.Art. 20b. [Wpis do Rejestru na podstawie decyzji Prezesa Urzędu OchronyKonkurencji i Konsumentów]W przypadku gdy wpis do rejestru uzależniony jest od zgody Prezesa UrzęduOchrony Konkurencji i Konsumentów na dokonanie koncentracji, udzielonej napodstawie przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, sąd wyda postano-220

Rozdział 1. Przepisy ogólneArt. 20c–22awienie o wpisie do rejestru, na podstawie decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencjii Konsumentów o wydaniu zgody na dokonanie koncentracji albo, gdyprzedsiębiorca złożył oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej, żezamiar koncentracji nie podlegał obowiązkowi zgłoszenia.Art. 20c. [Wpis do Rejestru informacji o zawieszeniu wykonywania działalnościgospodarczej lub jej wznowieniu]1. Wpis do Rejestru informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczejpolega na zamieszczeniu w dziale 6 rejestru przedsiębiorców daty rozpoczęciazawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.2. Wpis do Rejestru informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczejpolega na zamieszczeniu w dziale 6 rejestru przedsiębiorców datywznowienia wykonywania działalności gospodarczej.3. Wniosek o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczejoraz wniosek o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczejjest zwolniony z opłat sądowych. Wpisy dokonane w wyniku rozpoznania takichwniosków nie podlegają ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.Art. 20d. [Niezłożenie wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywaniadziałalności gospodarczej]W przypadku niezłożenia wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywaniadziałalności gospodarczej przed upływem okresu 24 miesięcy od dnia złożeniawniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej,sąd wszczyna postępowanie, o którym mowa w art. 24.Art. 21. [Podmioty obowiązane do niezwłocznego informowania sądu rejestrowegoo zdarzeniach podlegających wpisowi]1. Organy administracji rządowej i samorządowej, sądy, banki, komornicyi notariusze są obowiązani niezwłocznie informować sąd rejestrowy o zdarzeniach,które podlegają obowiązkowi wpisu do Rejestru z urzędu. Jednocześniepowinni wskazać aktualne dane niezbędne dla dokonania wpisu w Rejestrze.2. Sąd rejestrowy współpracuje z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnychw zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.Art. 22. [Termin złożenia wniosku o wpis]Wniosek o wpis do Rejestru powinien być złożony nie później niż w terminie7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, chyba że przepisszczególny stanowi inaczej.Art. 22a. [Elementy wniosku o wpis zawieszenia wykonywania działalnościgospodarczej oraz jej wznowienia]1. Wniosek o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczejoraz wniosek o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalnościgospodarczej powinien zawierać:1) nazwę lub firmę;2) numer KRS;3) numer NIP;221

Art. 23–26Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym4) siedzibę i adres przedsiębiorcy;5) datę rozpoczęcia zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej albo6) datę wznowienia wykonywania działalności gospodarczej.2. Do wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczejprzedsiębiorca załącza oświadczenie o niezatrudnianiu pracowników.Art. 23. [Czynności przeprowadzane przez sąd rejestrowy]1. Sąd rejestrowy bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne podwzględem formy i treści z przepisami prawa.2. Sąd rejestrowy bada, czy dane wskazane we wniosku o wpis do Rejestruw zakresie określonym w art. 35 są prawdziwe. W pozostałym zakresie sąd rejestrowybada, czy zgłoszone dane są zgodne z rzeczywistym stanem, jeżeli maw tym względzie uzasadnione wątpliwości.Art. 24. [Wpis lub wykreślenie wpisu z urzędu]1. W razie stwierdzenia, że wniosek o wpis do Rejestru lub dokumenty, którychzłożenie jest obowiązkowe, nie zostały złożone pomimo upływu terminu, sąd rejestrowywzywa obowiązanych do ich złożenia, wyznaczając dodatkowy 7-dniowy termin,pod rygorem zastosowania grzywny przewidzianej w przepisach Kodeksu postępowaniacywilnego o egzekucji świadczeń niepieniężnych. W razie niewykonania obowiązkóww tym terminie, sąd rejestrowy nakłada grzywnę na obowiązanych. Przepisówart. 1052 zdanie drugie i art. 1053 Kodeksu postępowania cywilnego nie stosuje się.2. Sąd rejestrowy może ponawiać grzywnę, o której mowa w ust. 1.3. Jeżeli środki, o których mowa w ust. 1 i 2, nie spowodują złożenia wnioskuo wpis lub dokumentów, których złożenie jest obowiązkowe, a w Rejestrze jest zamieszczonywpis niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy, sąd rejestrowy wykreślaten wpis z urzędu.4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd rejestrowy może dokonać z urzęduwpisu danych odpowiadających rzeczywistemu stanowi rzeczy, o ile dokumentystanowiące podstawę wpisu znajdują się w aktach rejestrowych, a dane te są istotne.Art. 25. [Orzeczenie o rozwiązaniu spółki oraz ustanowienie likwidatora]Jeżeli pomimo stosowania grzywny, o której mowa w art. 24, osobowa spółkahandlowa wpisana do Rejestru nie wykonuje obowiązków określonych w art. 24ust. 1, sąd rejestrowy z urzędu może, z ważnych powodów, orzec o rozwiązaniuspółki oraz ustanowić likwidatora.Art. 26. [Kurator]1. Jeżeli pomimo stosowania grzywien osoba prawna wpisana do rejestruprzedsiębiorców nie wykonuje obowiązków, o których mowa w art. 24 ust. 1, sądrejestrowy może ustanowić dla niej kuratora na okres nieprzekraczający roku. Sądrejestrowy może przedłużyć ustanowienie kuratora na okres nieprzekraczający6 miesięcy, jeżeli czynności kuratora nie mogły zostać zakończone przed upływemokresu, na który został ustanowiony.2. Kuratorem może być tylko osoba fizyczna, która nie była karana za popełnioneumyślnie przestępstwo przeciwko mieniu, obrotowi gospodarczemu orazobrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi.222

Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 27–323. Postanowienie sądu rejestrowego o ustanowieniu kuratora jest skutecznez chwilą jego wydania.4. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do osób prawnych wpisanych do rejestruprzedsiębiorców na podstawie art. 50.5. Prezesi sądów okręgowych, w których okręgach działają sądy rejestrowe,prowadzą listy kandydatów na kuratorów.6. Minister Sprawiedliwości określa, w drodze rozporządzenia, kwalifikacjewymagane od kandydatów na kuratorów oraz sposób prowadzenia listy tych kandydatówi dane ujmowane w liście kandydatów, mając na uwadze gwarancje należytegowykonywania obowiązków przez te osoby.Art. 27. [Zażalenie na postanowienie w przedmiocie stosowania grzywny orazustanowienia kuratora]Na postanowienie sądu rejestrowego w przedmiocie stosowania grzywny,o której mowa w art. 24, oraz ustanowienia kuratora, jego odwołania i odmowyodwołania przysługuje zażalenie.Art. 28. [Zadania kuratora dotyczące wyboru lub powołania władz osoby prawnej]Kurator ustanowiony na podstawie art. 26 ust. 1 jest obowiązany do niezwłocznegoprzeprowadzenia czynności wymaganych do wyboru lub powołaniawładz osoby prawnej.Art. 29. [Zadania kuratora dotyczące likwidacji osoby prawnej]1. Kurator może podjąć czynności zmierzające do likwidacji osoby prawnej, jeżelinie dojdzie do wyboru lub powołania jej władz w terminie trzech miesięcy oddnia ustanowienia kuratora albo wybrane lub powołane władze nie wykonująobowiązków, o których mowa w art. 24 ust. 1.2. Kurator może wystąpić do sądu rejestrowego o rozwiązanie osoby prawnejoraz ustanowienie likwidatora z powodu braku jej władz lub z innej ważnej przyczyny,jeśli czynności, o których mowa w ust. 1, nie doprowadzą do rozwiązaniaosoby prawnej i wszczęcia likwidacji.Art. 30. [Wniosek o ogłoszenie upadłości osoby prawnej złożony przez kuratora]Jeżeli kurator przy wykonywaniu swych czynności stwierdzi, że istnieją przesłankizgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości osoby prawnej, dla której zostałustanowiony, może zgłosić taki wniosek właściwemu sądowi.Art. 31. [Odwołanie kuratora]1. Sąd rejestrowy, na wniosek osoby prawnej, może odwołać kuratora przedupływem terminu, na który został ustanowiony, jeżeli władze osoby prawnej wykonająobowiązki, o których mowa w art. 24 ust. 1.2. Sąd rejestrowy z urzędu odwołuje kuratora, jeżeli nienależycie wykonuje onswoje obowiązki.Art. 32. [Wynagrodzenie kuratora]1. Kurator ma prawo do wynagrodzenia za swoją działalność oraz do zwrotuuzasadnionych wydatków, które poniósł w związku ze swoimi czynnościami.223

Art. 33–35Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym2. Wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1, przyznaje postanowieniemsąd rejestrowy, w wysokości stosownej do zakresu dokonanych przez kuratoraczynności, zasądzając na rzecz kuratora należne mu kwoty od osób zobowiązanychdo pokrycia kosztów jego działalności oraz orzekając o obowiązkutych osób zwrotu wydatków poniesionych przez Skarb Państwa. Sąd możepostanowieniem przyznawać kuratorowi zaliczki w miarę dokonywanychczynności.3. Koszty działalności kuratora obciążają solidarnie osobę prawną, dla którejzostał ustanowiony, oraz członków jej organu pełniącego funkcję zarządu.4. Postanowienie, o którym mowa w ust. 2, jest podstawą do prowadzenia egzekucjiw zakresie kosztów należnych kuratorowi.Art. 33. [Delegacja]Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do sprawfinansów publicznych, określa, w drodze rozporządzenia, dolną i górną granicęwynagrodzeń za działalność kuratorów, biorąc pod uwagę zróżnicowanie, stopieńtrudności i czas trwania poszczególnych czynności.Art. 34. [Informacje umieszczane w oświadczeniu pisemnym]1. Podmioty wpisane do Rejestru są obowiązane umieszczać w oświadczeniachpisemnych, skierowanych, w zakresie swojej działalności, do oznaczonychosób i organów, następujące dane:1) firmę lub nazwę;2) oznaczenie formy prawnej wykonywanej działalności;3) siedzibę i adres;4) numer NIP;5) oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywane są akta rejestrowepodmiotu oraz numer podmiotu w Rejestrze.2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, nie uchybia obowiązkom określonymw przepisach szczególnych.3. W przypadku niewykonania obowiązku, o którym mowa w ust. 1, sąd rejestrowy,który stwierdzi niedopełnienie takiego obowiązku, może nałożyć grzywnęna osoby odpowiedzialne za niewykonanie tego obowiązku.4. Grzywna, o której mowa w ust. 3, nie może być wyższa niż 5000 złotych.5. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy oświadczeń woli skierowanychdo osób pozostających ze spółką w stałych stosunkach umownych.Art. 35. [Dane osoby fizycznej lub innego podmiotu wpisywane do Rejestru]Ilekroć do Rejestru wpisuje się:1) osobę fizyczną – zamieszcza się nazwisko i imiona oraz identyfikatornadany w systemie ewidencji ludności, zwany dalej „numeremPESEL”;2) inny podmiot niż określony w pkt 1 – zamieszcza się nazwę lub firmęoraz numer identyfikacyjny nadany w rejestrze podmiotów gospodarki narodowej,na podstawie przepisów o statystyce publicznej, zwany dalej „numeremREGON”, a jeżeli podmiot jest zarejestrowany w Rejestrze – także jego numerw Rejestrze.224

Rozdział 2. Rejestr przedsiębiorców Art. 36–38Rozdział 2. Rejestr przedsiębiorcówArt. 36. [Podmioty podlegające obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców]Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do następujących podmiotów:1) (uchylony);2) spółek jawnych;2a) europejskich zgrupowań interesów gospodarczych;3) spółek partnerskich;4) spółek komandytowych;5) spółek komandytowo-akcyjnych;6) spółek z ograniczoną odpowiedzialnością;7) spółek akcyjnych;7a) spółek europejskich;8) spółdzielni;8a) spółdzielni europejskich;9) przedsiębiorstw państwowych;10) jednostek badawczo-rozwojowych;11) przedsiębiorców określonych w przepisach o zasadach prowadzenia na terytoriumRzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej w zakresie drobnejwytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne, zwane dalej „przedsiębiorstwamizagranicznymi”;12) towarzystw ubezpieczeń wzajemnych;12a) towarzystw reasekuracji wzajemnej;13) innych osób prawnych, jeżeli wykonują działalność gospodarczą i podlegająobowiązkowi wpisu do rejestru, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2;14) oddziałów przedsiębiorców zagranicznych działających na terytoriumRzeczypospolitej Polskiej;15) głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń;16) głównych oddziałów zagranicznych zakładów reasekuracji;17) instytucji gospodarki budżetowej.Art. 37. [Dane dotyczące poszczególnych przedsiębiorców wpisanych do rejestruprzedsiębiorców]Dane dotyczące poszczególnych przedsiębiorców wpisanych do rejestruprzedsiębiorców umieszcza się pod numerem przeznaczonym dla danego podmiotuw sześciu działach tego rejestru.Art. 38. [Dział 1 rejestru przedsiębiorców]W dziale 1 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się następujące dane:1) dla każdego podmiotu:a) nazwę lub firmę, pod którą działa,b) oznaczenie jego formy prawnej,c) jego siedzibę i adres,d) jeżeli podmiot wpisany do rejestru przedsiębiorców posiada oddziały– także ich siedziby i adresy,e) oznaczenie jego poprzedniego numeru rejestru sądowego lub numeruw ewidencji działalności gospodarczej,225

Art. 38Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowymf) jeżeli podmiot wpisany do rejestru przedsiębiorców utworzony został w wynikuprzekształcenia lub podziału innego podmiotu albo połączenia innych podmiotów,zamieszcza się w tym rejestrze wzmiankę o sposobie powstania podmiotu,a także oznaczenia poprzednich numerów rejestru. Jeżeli podmiot wpisany dorejestru przedsiębiorców utworzony został w wyniku koncentracji innych podmiotów,zamieszcza się w tym rejestrze także oznaczenie poprzednich numerówtego rejestru oraz numer i datę decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencjii Konsumentów o zgodzie na dokonanie koncentracji, wydanej zgodnie z przepisamio ochronie konkurencji i konsumentów,g) wzmiankę o wykonywaniu działalności gospodarczej z innymi podmiotamina podstawie umowy spółki cywilnej,h) numer NIP;2) (uchylony);2a) w przypadku wspólników spółki jawnej, członków europejskiego zgrupowaniainteresów gospodarczych, wspólników spółki partnerskiej, wspólnikówspółki komandytowej oraz komplementariuszy spółki komandytowo-akcyjnej – informacjeo pozostawaniu w związku małżeńskim, zawarciu małżeńskiej umowymajątkowej, powstaniu rozdzielności majątkowej między małżonkami, zaznaczenieograniczenia zdolności do czynności prawnych, o ile takie istnieje;3) w przypadku podmiotu niebędącego osobą fizyczną – informacje o statucielub umowie, wzmiankę o ich zmianie, okres, na który podmiot został utworzony,oraz jego numer REGON;4) w przypadku spółki jawnej:a) oznaczenie wspólników spółki jawnej, zgodnie z art. 35,b) (uchylona);4a) w przypadku europejskiego zgrupowania interesów gospodarczych:a) imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania lub oznaczenie nazwy, firmy, formyprawnej, siedziby statutowej oraz numeru i miejsca rejestracji członkóweuropejskiego zgrupowania interesów gospodarczych,b) wzmiankę o klauzulach zwalniających członka europejskiego zgrupowaniainteresów gospodarczych od odpowiedzialności za długi i inne zobowiązaniapowstałe przed jego przystąpieniem do zgrupowania;5) w przypadku spółki partnerskiej:a) oznaczenie partnerów, zgodnie z art. 35,b) (uchylona),c) w przypadku partnerów ponoszących odpowiedzialność zgodnie z art. 95§ 2 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U.nr 94, poz. 1037, z późn. zm.) – zaznaczenie tej okoliczności;6) w przypadku spółki komandytowej:a) oznaczenie wspólników spółki komandytowej, zgodnie z art. 35,b) (uchylona),c) określenie, który ze wspólników jest komplementariuszem, a który komandytariuszem,d) wysokość sumy komandytowej,e) przedmiot wkładu każdego komandytariusza, z zaznaczeniem, w jakiej częścizostał wniesiony, oraz zwroty wkładów choćby częściowe;7) w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej:226

Rozdział 2. Rejestr przedsiębiorców Art. 38a) oznaczenie komplementariuszy spółki komandytowo-akcyjnej, zgodnie z art. 35,b) (uchylona),c) wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji,d) ilość akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania,e) wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została opłacona,f) jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne– zaznaczenie tej okoliczności, z podaniem wartości nominalnej objętychw zamian za nie akcji;8) w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością:a) wysokość kapitału zakładowego, a jeżeli wspólnicy wnoszą wkłady niepieniężne– zaznaczenie tej okoliczności, z podaniem wartości objętych w zamianza nie udziałów,b) określenie, czy wspólnik może mieć jeden czy większą liczbę udziałów,c) zgodnie z art. 35, oznaczenie wspólników posiadających samodzielnie lubłącznie z innymi co najmniej 10% kapitału zakładowego oraz ilość posiadanychprzez tych wspólników udziałów i łączną ich wysokość,d) jeżeli spółka ma tylko jednego wspólnika – wzmiankę, że jest on jedynymwspólnikiem spółki,e) jeżeli umowa wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki – oznaczenietego pisma;9) w przypadku spółki akcyjnej:a) wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji, a jeżeliakcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – zaznaczenie tej okoliczności,z podaniem wartości nominalnej objętych w zamian za nie akcji,b) wysokość kapitału docelowego, jeżeli statut to przewiduje, i wzmiankę, czyzarząd jest upoważniony do emisji warrantów subskrypcyjnych,c) ilość akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania,d) wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została opłacona,e) wartość nominalną warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego,f) jeżeli statut wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki – oznaczenietego pisma,g) jeżeli statut przewiduje przyznanie uprawnień osobistych określonym akcjonariuszomlub tytuły uczestnictwa w dochodach lub majątku spółki niewynikającychz akcji – zaznaczenie tych okoliczności,h) w przypadku gdy spółka ma tylko jednego akcjonariusza – jego oznaczenie zgodniez art. 35, a także wzmiankę, iż jest on jedynym akcjonariuszem spółki.i) wzmiankę o uchwale o emisji obligacji zamiennych i akcji wydawanych zate obligacje; wzmiankę o prawie obligatariuszy do udziału w zysku;9a) w przypadku spółki europejskiej:a) wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji,b) jeżeli akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – zaznaczenie tej okoliczności,z podaniem wartości nominalnej objętych w zamian za nie akcji; niedotyczy to spółki europejskiej przenoszącej siedzibę na terytorium RzeczypospolitejPolskiej,c) wysokość kapitału docelowego, jeżeli statut to przewiduje, oraz wzmiankę,czy zarząd albo rada administrująca są upoważnieni do emisji warrantówsubskrypcyjnych,227

Art. 38Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowymd) liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania,e) wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została opłacona; nie dotyczyto spółki europejskiej przenoszącej siedzibę na terytorium RzeczypospolitejPolskiej,f) wartość nominalną warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego,g) jeżeli statut wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki – oznaczenietego pisma,h) jeżeli statut przewiduje przyznanie uprawnień osobistych określonym akcjonariuszomlub tytuły uczestnictwa w dochodach lub majątku spółki niewynikającychz akcji – zaznaczenie tych okoliczności,i) w przypadku gdy spółka ma tylko jednego akcjonariusza – jego oznaczeniezgodnie z art. 35, a także wzmiankę, że jest on jedynym akcjonariuszemspółki europejskiej,j) wzmiankę o uchwale o emisji obligacji zamiennych i akcji wydawanych zate obligacje; wzmiankę o prawie obligatariuszy do udziału w zysku;9b) w przypadku spółdzielni europejskiej:a) wysokość kapitału zakładowego (subskrybowanego), liczbę i wartość nominalnąudziałów,b) jeżeli członkowie wnoszą wkłady niepieniężne – zaznaczenie tej okoliczności,z podaniem wartości nominalnej objętych w zamian za nie udziałów;nie dotyczy to spółdzielni europejskiej przenoszącej siedzibę na terytoriumRzeczypospolitej Polskiej,c) jeżeli statut wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółdzielni europejskiej– oznaczenie tego pisma,d) wzmiankę o uchwale o emisji obligacji;10) w przypadku przedsiębiorstwa państwowego – organ założycielski;11) w przypadku jednostki badawczo-rozwojowej – podmiot tworzący jednostkę;12) w przypadku przedsiębiorstwa zagranicznego:a) nazwisko i imiona osoby fizycznej lub określenie osoby prawnej, która uzyskałazezwolenie na prowadzenie tego przedsiębiorstwa na terytorium RzeczypospolitejPolskiej, wraz z miejscem zamieszkania (siedzibą) i adresem tej osoby,b) oznaczenie organu, który wydał zezwolenie na prowadzenie tego przedsiębiorstwana terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oraz numer i datę tego zezwolenia;13) w przypadku towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych – oznaczenie terytorialnegozasięgu działalności towarzystwa, oznaczenie działu ubezpieczeń objętegodziałalnością towarzystwa, wysokość kapitału zakładowego i zapasowego,wzmiankę dotyczącą uznania towarzystwa za małe towarzystwo ubezpieczeńwzajemnych, wzmiankę o częściowym ograniczeniu lub cofnięciu zezwolenia naprowadzenie towarzystwa;13a) w przypadku towarzystwa reasekuracji wzajemnej – oznaczenie terytorialnegozasięgu działalności towarzystwa, oznaczenie działu ubezpieczeń objętegodziałalnością towarzystwa, wysokość kapitału zakładowego i zapasowego,wzmiankę o częściowym ograniczeniu lub cofnięciu zezwolenia na prowadzenietowarzystwa;14) w przypadku oddziałów przedsiębiorców zagranicznych działających naterytorium Rzeczypospolitej Polskiej:228

Rozdział 2. Rejestr przedsiębiorców Art. 39a) oznaczenie przedsiębiorcy zagranicznego wraz z określeniem jego formyorganizacyjno-prawnej,b) siedzibę i adres przedsiębiorcy zagranicznego,c) jeżeli przedsiębiorca zagraniczny istnieje lub wykonuje działalność na podstawiewpisu do rejestru – rejestr, w którym wpisany jest zagranicznyprzedsiębiorca, wraz z numerem wpisu do rejestru oraz określeniem organuprowadzącego rejestr i przechowującego akta,d) jeżeli przedsiębiorca zagraniczny nie podlega prawu jednego z państw członkowskichUnii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumieniao Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym– określenie prawa państwa właściwego dla przedsiębiorcy;15) w przypadku głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeńoraz głównych oddziałów zagranicznych zakładów reasekuracji:a) oznaczenie zagranicznego zakładu ubezpieczeń albo zagranicznego zakładureasekuracji wraz z określeniem jego formy organizacyjno-prawnej,b) siedzibę i adres zagranicznego zakładu ubezpieczeń albo zagranicznegozakładu reasekuracji,c) jeżeli zagraniczny zakład ubezpieczeń albo zagraniczny zakład reasekuracjiistnieje lub wykonuje działalność na podstawie wpisu do rejestru – rejestr,w którym wpisany jest zagraniczny zakład ubezpieczeń albo zagranicznyzakład reasekuracji, wraz z numerem wpisu do rejestru oraz określeniemorganu prowadzącego rejestr i przechowującego akta,d) jeżeli zagraniczny zakład ubezpieczeń albo zagraniczny zakład reasekuracjinie podlega prawu jednego z państw członkowskich Unii Europejskiejlub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu(EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym – określenieprawa państwa właściwego dla zagranicznego zakładu ubezpieczeń albozagranicznego zakładu reasekuracji.Art. 39. [Dział 2 rejestru przedsiębiorców]W dziale 2 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się następujące dane:1) oznaczenie organu uprawnionego do reprezentowania podmiotu orazosób wchodzących w jego skład, ze wskazaniem sposobu reprezentacji, a w przypadkugdy w spółkach osobowych nie ma takiego organu – wskazanie wspólnikówuprawnionych do reprezentowania spółki, a także sposobu reprezentacji;w przypadku oddziałów przedsiębiorców zagranicznych, głównych oddziałówzagranicznych zakładów ubezpieczeń oraz głównych oddziałów zagranicznychzakładów reasekuracji dane te podlegają ujawnieniu co do przedsiębiorców zagranicznych,zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych zakładów reasekuracji,odpowiednio z uwzględnieniem odmienności struktury ich organów;1a) oznaczenie zarządców europejskiego zgrupowania interesów gospodarczychi osób fizycznych wyznaczonych jako przedstawiciele zarządców będącychosobami prawnymi;2) oznaczenie organów nadzoru wraz z ich składem osobowym; w przypadkuoddziałów przedsiębiorców zagranicznych, głównych oddziałów zagranicznychzakładów ubezpieczeń oraz głównych oddziałów zagranicznych zakładówreasekuracji dane te podlegają ujawnieniu co do przedsiębiorców zagranicznych,229

Art. 40–41Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowymzagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych zakładów reasekuracji, odpowiednioz uwzględnieniem odmienności struktury ich organów;3) dotyczące prokurentów oraz rodzaju prokury;3a) dotyczące pełnomocników spółdzielni, przedsiębiorstw państwowychoraz jednostek badawczo-rozwojowych i zakresu ich pełnomocnictwa;4) oznaczenie osoby upoważnionej przez przedsiębiorcę zagranicznego do reprezentowaniago w oddziale; dyrektora i zastępców dyrektora głównego oddziałuzagranicznego zakładu ubezpieczeń oraz osoby upoważnionej do reprezentacjizagranicznego zakładu ubezpieczeń w zakresie działalności głównego oddziału;dyrektora i zastępców dyrektora głównego oddziału zagranicznego zakładu reasekuracjioraz osoby upoważnionej do reprezentacji zagranicznego zakładu reasekuracjiw zakresie działalności głównego oddziału; oznaczenie pełnomocnikauprawnionego do działania w imieniu przedsiębiorcy zagranicznego w zakresieprzedsiębiorstwa zagranicznego wraz z zakresem jego umocowania;5) wzmianki o zawieszeniu członków organu, o ile przepis szczególny przewidujezawieszenie członka organu;6) w przypadku wyboru przez spółkę europejską systemu monistycznego:a) oznaczenie rady administrującej oraz osób wchodzących w jej skład,b) oznaczenie dyrektorów wykonawczych, niebędących członkami rady administrującej,uprawnionych do reprezentowania spółki europejskiej oraz sposobui zakresu reprezentacji;7) oznaczenie dyrektorów wykonawczych spółdzielni europejskiej, a w przypadkuwyboru przez spółdzielnię europejską systemu monistycznego – oznaczenierady administrującej oraz osób wchodzących w jej skład.Art. 40. [Dział 3 rejestru przedsiębiorców]W dziale 3 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się następujące dane:1) przedmiot działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD),z tym że w przypadku oddziałów przedsiębiorców zagranicznych, głównych oddziałówzagranicznych zakładów ubezpieczeń oraz głównych oddziałów zagranicznychzakładów reasekuracji określa się przedmiot działalności oddziału;2) wzmiankę o złożeniu rocznego sprawozdania finansowego i rocznego skonsolidowanegosprawozdania finansowego grupy kapitałowej, z oznaczeniem datich złożenia;3) wzmiankę o złożeniu opinii biegłego rewidenta, jeżeli sprawozdanie podlegałoobowiązkowi badania przez biegłego, na podstawie przepisów o rachunkowości;4) wzmiankę o złożeniu uchwały bądź postanowienia o zatwierdzeniu sprawozdaniafinansowego i skonsolidowanego sprawozdania grupy kapitałowej orazpodziale zysku lub pokryciu straty;5) wzmiankę o złożeniu sprawozdania z działalności, jeżeli przepisy o rachunkowościwymagają jego złożenia do sądu rejestrowego;6) (uchylony).Art. 41. [Dział 4 rejestru przedsiębiorców]W dziale 4 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się następujące dane:1) zaległości podatkowe i celne objęte egzekucją, jeżeli dochodzona należnośćnie została uiszczona w terminie 60 dni od daty wszczęcia egzekucji; datę wszczę-230

Rozdział 2. Rejestr przedsiębiorców Art. 42–44cia egzekucji tych należności oraz wysokość pozostałych do wyegzekwowaniakwot, datę i sposób zakończenia egzekucji;2) należności, do których poboru jest obowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych,objęte egzekucją, jeżeli dochodzona należność nie została uiszczonaw terminie 60 dni od daty wszczęcia egzekucji; datę wszczęcia egzekucji tych należnościoraz wysokość pozostałych do wyegzekwowania kwot, datę i sposób zakończeniaegzekucji;3) oznaczenie wierzyciela podmiotu oraz jego wierzytelność, jeżeli posiada tytułwykonawczy wystawiony przeciwko podmiotowi i nie został zaspokojonyw ciągu 30 dni od daty wezwania do spełnienia świadczenia; w przypadku wierzytelnościsolidarnych ujawnieniu w rejestrze podlega jedynie wierzyciel wnoszącyo dokonanie wpisu z zaznaczeniem, że jest to wierzytelność wynikającaz zobowiązania solidarnego;4) informacje o zabezpieczeniu majątku dłużnika w postępowaniu w przedmiocieogłoszenia upadłości poprzez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowegolub zarządcy przymusowego i jego zmianach, zawieszeniu prowadzonychprzeciwko dłużnikowi egzekucji, a także o oddaleniu wniosku o ogłoszenieupadłości z uwagi na fakt, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza nazaspokojenie kosztów postępowania;5) informacje o umorzeniu egzekucji sądowej lub administracyjnej prowadzonejprzeciwko przedsiębiorcy, z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumywyższej od kosztów egzekucyjnych.Art. 42. [Wyłączenie domniemania prawdziwości danych]Dane wymienione w art. 41 nie są objęte domniemaniem określonymw art. 17 ust. 1, a wpisy tych danych nie podlegają obowiązkowi ogłoszeniaw Monitorze Sądowym i Gospodarczym.Art. 43. [Dział 5 rejestru przedsiębiorców]W dziale 5 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się wzmiankę o powołaniui odwołaniu kuratora.Art. 44. [Dział 6 rejestru przedsiębiorców]1. W dziale 6 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się następujące dane:1) informacje o otwarciu i zakończeniu likwidacji, ustanowieniu zarządu i zarządukomisarycznego;2) dane o osobie likwidatora wraz ze sposobem reprezentacji, zarządcy orazzarządcy komisarycznego;3) informację o rozwiązaniu lub unieważnieniu spółki;4) informacje o połączeniu z innymi podmiotami, podziale lub przekształceniupodmiotu w inny sposób;4a) informację o zawieszeniu albo wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej;5) informacje o wszczęciu postępowania naprawczego, o ogłoszeniu upadłościz określeniem sposobu prowadzenia postępowania i jego zmianach,o zakończeniu tych postępowań lub o uchyleniu układu, o osobiezarządcy przymusowego, syndyka, nadzorcy sądowego, zarządcy, zarząd-231

Art. 45Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowymcy zagranicznego oraz o osobach powołanych w toku postępowania upadłościowegodo reprezentowania upadłego (reprezentant upadłego lubprzedstawiciel upadłego);6) dla spółki europejskiej, europejskiego zgrupowania interesów gospodarczychi spółdzielni europejskiej – wzmiankę o złożeniu planu przeniesieniasiedziby, a w przypadku wykreślenia z uwagi na zmianę siedziby– informację o państwie, do którego przeniesiono siedzibę, i rejestrze, doktórego wpisano podmiot.2. W przypadku oddziałów przedsiębiorców zagranicznych, głównych oddziałówzagranicznych zakładów ubezpieczeń oraz głównych oddziałów zagranicznychzakładów reasekuracji działających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiejdane, o których mowa w ust. 1, zamieszcza się co do oddziałów i odpowiednioprzedsiębiorców zagranicznych, zagranicznych zakładów ubezpieczeń lub zagranicznychzakładów reasekuracji.Art. 45. [Wpisy dokonywane w rejestrze przedsiębiorców z urzędu]1. Wpisów w dziale 1 rejestru przedsiębiorców, o których mowa w art. 38pkt 1 lit. a, dotyczących dodania do firmy oznaczenia „w upadłości likwidacyjnej”albo „w upadłości układowej” oraz wpisów w dziale 5 i w dziale 6 tego rejestru,o których mowa w art. 44 ust. 1 pkt 5, dokonuje się z urzędu.1a. Po ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarciu układu, w której upadłegopozbawiono zarządu, albo ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątkudłużnika, w dziale 2 rejestru przedsiębiorców z urzędu wykreśla się wpisy,o których mowa w art. 39 pkt 3.2. (uchylony).3. Wpisów w dziale 4 rejestru przedsiębiorców, o których mowa w art. 41pkt 1, 2 i 3, dokonuje się na wniosek wierzyciela. Zgłoszenie okoliczności, o którychmowa w art. 41 pkt 1 i 2, jest obowiązkowe, a podmioty zobowiązane dozgłoszenia tych okoliczności określają odrębne przepisy. Wpisów określonychw art. 41 pkt 4 i 5 dokonuje się z urzędu.4. Wpisów w dziale 6 rejestru przedsiębiorców, o których mowa w art. 44ust. 1 pkt 1 i 2, dokonuje się z urzędu, jeżeli likwidatora ustanowiono z urzędu.5. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, w przypadku przekształcenia, łączenialub podziału podmiotu skutkującego jego likwidacją, wykreślenie podmiotuoraz wpis informacji, o których mowa w art. 44 ust. 1 pkt 4, następuje z urzędu. Sądrejestrowy wpisujący skutki przekształcenia, łączenia lub podziału zawiadamiao tym sąd rejestrowy właściwy dla podmiotu podlegającego przekształceniom,przesyłając odpisy odpowiednich postanowień o wpisie do Rejestru.6. Wniosek o wpis informacji o małżeńskich stosunkach majątkowych osóbwpisanych do Rejestru jako przedsiębiorcy lub wspólnicy osobowych spółek handlowychmoże złożyć osoba wpisana w tym Rejestrze oraz jej małżonek.7. Przedsiębiorca, który zgłasza do Rejestru okoliczność zawarcia umowy spółkicywilnej, składa do akt rejestrowych odpis umowy spółki. O zmianach umowyprzedsiębiorca jest obowiązany zawiadomić sąd rejestrowy oraz złożyć do akt rejestrowychtekst jednolity tej umowy.8. Wniosek o wykreślenie z Rejestru przedsiębiorstwa państwowego podzielonegow celu utworzenia dwóch lub więcej przedsiębiorstw oraz przedsiębior-232

Rozdział 2. Rejestr przedsiębiorców Art. 46–48stwa państwowego zlikwidowanego składa organ założycielski tego przedsiębiorstwa.Art. 46. [Wpisy wykreślane z rejestru przedsiębiorców z urzędu]1. Dane, o których mowa w art. 41, mogą być wykreślone w przypadku,gdy po dokonaniu wpisu zapadło orzeczenie sądowe lub decyzja administracyjna,z których wynika, że wpisana do tego rejestru należność nie istnieje lubwygasło zobowiązanie, z którego ona wynika, albo gdy tytuł wykonawczy, którystanowił podstawę wpisu, został prawomocnym orzeczeniem sądu pozbawionywykonalności. Wygaśnięcie zobowiązania powinno być stwierdzoneorzeczeniem lub zaświadczeniem właściwego organu lub oświadczeniamidłużnika i wierzyciela.2. Wpisy dokonane w dziale 4 rejestru przedsiębiorców sąd wykreśla z urzędupo upływie 7 lat od dnia dokonania wpisu.3. Wpisy w całości wykreślone nie podlegają ujawnieniu.Art. 47. [Informacje podlegające obowiązkowi zgłoszenia]Podmioty podlegające obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców sąobowiązane zgłaszać informacje wymienione w art. 38–40 i w art. 44 oraz ichzmiany, niezależnie od obowiązków wynikających z odrębnych przepisów, chybaże ustawa stanowi inaczej.Art. 47a. [Publikatory informacji o wpisach do Rejestru spółek]1. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, spółki komandytowo-akcyjneoraz spółki europejskie mogą dobrowolnie ogłaszać w MonitorzeSądowym i Gospodarczym, w jakimkolwiek języku urzędowym Unii Europejskiej,informacje o wpisach do Rejestru wraz z ich tłumaczeniem na język polski poświadczonymprzez tłumacza przysięgłego.2. Spółki, o których mowa w ust. 1, mogą złożyć dodatkowo do prowadzonychdla nich akt rejestrowych, dokumenty wymienione w art. 8a ust. 1, sporządzonew jakimkolwiek języku urzędowym Unii Europejskiej wraz z ich tłumaczeniemna język polski poświadczonym przez tłumacza przysięgłego.3. Dokumenty, o których mowa w ust. 2, spółki mogą dobrowolnie ogłaszaćw Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski B”.4. W przypadku różnic między wpisem ogłoszonym zgodnie z obowiązującymiprzepisami w języku polskim a dobrowolnie ogłoszonymi informacjami,jak też między treścią dokumentów złożonych do akt rejestrowychw języku polskim a treścią dokumentów ogłoszonych dobrowolnie, treśćogłoszeń dobrowolnych nie może stanowić zarzutu wobec osób trzecich.Osoby trzecie mogą powoływać się na dobrowolne ogłoszenia, chyba żespółka udowodni, że osoba trzecia wiedziała o treści ogłoszenia w językupolskim.Art. 48. [Delegacja]Minister Sprawiedliwości, w drodze rozporządzenia, określi szczegółowy sposóbprowadzenia rejestru przedsiębiorców oraz szczegółową treść wpisów w tymrejestrze.233

Art. 49–52Ustawa o Krajowym Rejestrze SądowymRozdział 3. Rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnejArt. 49. [Rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej]1. Stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe, fundacje oraz publicznezakłady opieki zdrowotnej podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru stowarzyszeń,innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznychzakładów opieki zdrowotnej, zgodnie z przepisami rozdziału 2, jeżeli przepisyponiższe nie stanowią inaczej.2. [1] Wpisy do rejestru, o którym mowa w ust. 1, nie podlegają obowiązkowiogłaszania w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.3. Przepisów art. 26 oraz art. 28–33 nie stosuje się.4. Jeżeli podmiot podlegający obowiązkowi wpisu do rejestru, o którym mowaw ust. 1, nie składa wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców, art. 19aust. 1 i 2 nie stosuje się.Art. 49a. [Organizacja pożytku publicznego]1. Do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej wpisuje się także organizacjepożytku publicznego, jeżeli nie mają, z innego tytułu, obowiązku dokonaniawpisu do Krajowego Rejestru Sądowego po spełnieniu wymagań, o których mowaw art. 20 lub 21 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznegoi o wolontariacie.2. Z wpisem, o którym mowa w ust. 1, nie wiąże się nabycie osobowości prawnejprzez taką organizację, a w dziale 1 rejestru stowarzyszeń, innych organizacjispołecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnejujawnia się informację, że organizacja pożytku publicznego nie posiada osobowościprawnej.3. W przypadku gdy organizacja pożytku publicznego przestała spełniać wymaganiaokreślone w art. 20 lub 21 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytkupublicznego i o wolontariacie, sąd rejestrowy z urzędu wykreśla ją z rejestru.Art. 50. [Podjęcie działalności przez organizację pożytku publicznego]Jeżeli podmiot wpisany do rejestru, o którym mowa w art. 49 ust. 1, podejmujedziałalność gospodarczą, podlega obowiązkowi wpisu także do rejestru przedsiębiorców,z wyjątkiem samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotneji kolumny transportu sanitarnego.Art. 51. (uchylony).Art. 52. [Informacje umieszczane w dziale 1]1. Przy rejestracji stowarzyszenia, związku zawodowego, organizacji pracodawcówi innych organizacji społecznych i zawodowych w dziale 1 wpisuje sięosoby wchodzące w skład komitetu założycielskiego, chyba że został powołanyorgan reprezentacji.2. (uchylony).234

Rozdział 4. Rejestr dłużników niewypłacalnych Art. 53–553. (uchylony).4. Przy rejestracji stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,fundacji, publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz kolumn transportusanitarnego w dziale 1 wpisuje się organ sprawujący nadzór.5. [2] Przy rejestracji podmiotu posiadającego status organizacji pożytku publicznegowpisuje się w dziale 1 zaznaczenie tej okoliczności, a w dziale 3 określenieprzedmiotu jego działalności statutowej, z wyodrębnieniem działalnościodpłatnej i nieodpłatnej.Art. 53. [Rejestracja publicznych zakładów opieki zdrowotnej]Przy rejestracji publicznych zakładów opieki zdrowotnej – w dziale 1 wpisujesię oznaczenie podmiotu, który utworzył publiczny zakład opieki zdrowotnej,a w dziale 2 – nazwisko i imiona kierownika tego zakładu i jego kwalifikacje orazskład rady nadzorczej, jeżeli jest powołana.Art. 53a. [Zgłaszanie informacji dotyczących podmiotów podlegających obowiązkowiwpisu do rejestru]Podmioty podlegające obowiązkowi wpisu do rejestru, o którym mowaw art. 49 ust. 1, są obowiązane zgłaszać dotyczące ich informacje wymienionew art. 38, 39, 43, 44, 52 i 53 oraz zmiany tych informacji, niezależnie od obowiązkówwynikających z odrębnych przepisów, chyba że ustawa stanowi inaczej.Art. 54. [Delegacja]Minister Sprawiedliwości, w drodze rozporządzenia, określi szczegółowy sposóbprowadzenia rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,fundacji, publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz szczegółową treśćwpisów w tym rejestrze.Rozdział 4. Rejestr dłużników niewypłacalnychArt. 55. [Podmioty wpisywane do rejestru dłużników niewypłacalnych z urzędu]Do rejestru dłużników niewypłacalnych wpisuje się z urzędu:1) osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą, jeżeli ogłoszono ichupadłość lub jeżeli wniosek o ogłoszenie ich upadłości został prawomocnie oddalonyz tego powodu, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojeniekosztów postępowania albo umorzono prowadzoną przeciwko nimegzekucję sądową lub administracyjną z uwagi na fakt, iż z egzekucji nie uzyskasię sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych;2) wspólników ponoszących odpowiedzialność całym swoim majątkiem zazobowiązania spółki, z wyłączeniem komandytariuszy w spółce komandytowej,jeżeli ogłoszono jej upadłość lub jeżeli wniosek o ogłoszenie jej upadłości zostałprawomocnie oddalony z tego powodu, że majątek niewypłacalnego dłużnikanie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania albo umorzono prowadzonąprzeciwko nim egzekucję sądową lub administracyjną z uwagi na fakt, iż z egzekucjinie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych;3) dłużników, którzy zostali zobowiązani do wyjawienia majątku w trybieprzepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu egzekucyjnym;235

Art. 56–59Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym4) osoby, które przez sąd upadłościowy zostały pozbawione prawa prowadzeniadziałalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członkarady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwiepaństwowym lub spółdzielni;5) dłużników, o których mowa w art. 1086 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego.Art. 56. [Wniosek wierzyciela o wpis dłużnika do rejestru dłużników niewypłacalnych]Na wniosek wierzyciela posiadającego tytuł wykonawczy wystawiony przeciwkoosobie fizycznej wpisuje się do rejestru dłużników niewypłacalnych dłużnika,który w terminie 30 dni od daty wezwania do spełnienia świadczenia nie zapłaciłnależności stwierdzonej tytułem wykonawczym.Art. 57. [Informacje umieszczane w rejestrze dłużników niewypłacalnych]1. W rejestrze dłużników niewypłacalnych zamieszcza się następujące dane:1) oznaczenie dłużnika, zgodnie z art. 35;2) podstawę wpisu wraz z sygnaturą akt sprawy upadłościowej lub postępowaniao wyjawienie majątku w trybie przepisów Kodeksu postępowaniacywilnego o postępowaniu egzekucyjnym; w sprawie dłużników,którzy nie zaspokoili wierzycieli, oraz w sprawach dłużników, o którychmowa w art. 1086 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego – oznaczenie tytułuwykonawczego i wierzyciela oraz kwotę wierzytelności – w przypadkuwierzytelności pieniężnych lub opis wierzytelności – w przypadkuwierzytelności niepieniężnych; w przypadku wierzytelności solidarnychujawnieniu w rejestrze podlega jedynie wierzyciel wnoszący o dokonaniewpisu z oznaczeniem, że jest to wierzytelność wynikająca z zobowiązaniasolidarnego;3) datę wpisu oraz datę złożenia wniosku o wpis, jeżeli wpisu dokonano nawniosek.2. Jeżeli osoba, z różnych przyczyn, podlega obowiązkowi wpisu dwa lub więcejrazy, dane, o których mowa w ust. 1, zamieszcza się osobno w przypadku każdegowpisu.Art. 58. [Wyłączenie obowiązku ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym]Wpisy w rejestrze dłużników niewypłacalnych nie podlegają obowiązkowiogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.Art. 59. [Wykreślenie wpisu z rejestru dłużników niewypłacalnych z urzędu]1. Sąd rejestrowy z urzędu wykreśla wpisy z rejestru dłużników niewypłacalnychw razie uchylenia lub zmiany postanowienia, na którego podstawie wpisybyły dokonane. Wpisy te nie podlegają ujawnieniu.2. Sąd rejestrowy z urzędu dokonuje wykreślenia wpisów, gdy uchylono orzeczenieo ogłoszeniu upadłości, albo na wniosek osoby wpisanej do rejestru dłużnikówniewypłacalnych, gdy tytuł wykonawczy, który stanowił podstawę wpisu,został prawomocnym orzeczeniem sądu pozbawiony wykonalności.3. Wpisy wykreślone w całości nie podlegają ujawnieniu.236

Rozdział 5. Zmiany w przepisach obowiązujących i przepisy końcowe Art. 60–77Art. 60. [Termin wykreślenia wpisu z rejestru dłużników niewypłacalnychz urzędu]1. Wpisy dokonane w rejestrze dłużników niewypłacalnych podlegają wykreśleniuz urzędu po upływie 10 lat od dokonania wpisu. Jeżeli w orzeczeniu sąduprowadzącego postępowanie upadłościowe został oznaczony krótszy termin zakazu,wykreślenie może nastąpić na wniosek dłużnika po upływie tego terminu.Wpisy wykreślone w całości nie podlegają ujawnieniu.2. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowysposób prowadzenia rejestru dłużników niewypłacalnych oraz szczegółową treśćwpisów w tym rejestrze, uwzględniając konieczność zapewnienia kompletnościi przejrzystości danych zawartych w rejestrze.Rozdział 5. Zmiany w przepisach obowiązujących i przepisy końcoweArt. 61. (uchylony).Art. 62. (uchylony).Art. 63. (uchylony).Art. 64. (uchylony).Art. 65. (uchylony).Art. 66. (uchylony).Art. 67. (uchylony).Art. 68. (uchylony).Art. 69. (uchylony).Art. 70. (uchylony).Art. 71. (uchylony).Art. 72. (uchylony).Art. 73. (uchylony).Art. 74. (uchylony).Art. 75. (uchylony).Art. 76. (uchylony).Art. 77. (uchylony).237

PrzypisyArt. 78. (uchylony).Art. 79. (uchylony).Art. 80. (uchylony).Art. 81. (uchylony).Art. 82. (uchylony).Art. 83. (uchylony).Art. 84. (uchylony).Art. 85. (uchylony).Art. 86. [Krajowy Rejestr Sądowy]Ilekroć w przepisach ustaw innych niż wymienione w niniejszym rozdziale jestmowa o rejestrach: handlowym, przedsiębiorstw państwowych, stowarzyszeń,fundacji, rozumie się przez to Krajowy Rejestr Sądowy.Art. 87. (uchylony).Art. 88. [Wejście w życie]Ustawa wchodzi w życie w terminie i na zasadach określonych ustawą – Przepisywprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym, z wyjątkiem:1) przepisów art. 6, art. 19 ust. 4, art. 48, art. 54, art. 83 i art. 87, które wchodząw życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia;2) przepisów art. 85, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 1998 r.Przypisy do ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym:[1]Art. 49 ust. 2 w brzmieniu ustalonym przez art. 5 pkt 1 ustawy z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianieustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz niektórych innych ustaw(Dz.U. nr 28, poz. 146). Zmiana weszła w życie 12 marca 2010 r.[2]Art. 52 ust. 5 w brzmieniu ustalonym przez art. 5 pkt 2 ustawy z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianieustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz niektórych innych ustaw(Dz.U. nr 28, poz. 146). Zmiana weszła w życie 12 marca 2010 r.238

IndeksAAgencja Rozwoju Przemysłu ...................................................................... 205akcje spółki komandytowo-akcyjnej.............................................................. 65akcjonariusz w spółce komandytowo-akcyjnej ............................................ 65akta rejestrowe ............................................................................................ 216akt komercjalizacji ...................................................................................... 184aport i zdolność aportowa............................................................................ 82Bbezwzględna większość głosów.................................................................. 132bieżące interesy spółki ................................................................................ 152bilans likwidacyjny........................................................................................ 44biegły rewident .......................................................................................... 121bony prywatyzacyjne.................................................................................. 203braki formalne zgłoszenia ............................................................................ 88Ccele użyteczności publicznej ...................................................................... 206cel prawnie dopuszczalny ............................................................................ 79czas trwania spółki komandytowo-akcyjnej.................................................. 70Ddopłaty w spółce z o.o. ................................................................................ 91dokumenty dołączane do wniosku o wpis do rejestru .............................. 219dostęp do danych KRS ................................................................................ 215działy rejestru przedsiębiorców .................................................................. 225dziedziczenie prawa do nabycia akcji ........................................................ 195dzień bilansowy ............................................................................................ 38dzień dywidendy .......................................................................................... 99Ffirma spółki komandytowo-akcyjnej ............................................................ 66firma spółki partnerskiej .............................................................................. 48fałszywe oświadczenie ................................................................................ 210forma umowy spółki jawnej.......................................................................... 20forma umowy spółki partnerskiej ................................................................ 50239

IndeksIinformacje likwidacyjne .............................................................................. 231Jjawność wynagrodzenia .............................................................................. 170jednoosobowa spółka Skarbu Państwa ...................................................... 202jednoosobowa spółka z o.o. .......................................................................... 81Kkadencja i mandat w zarządzie .................................................................. 105kadencja indywidualna i wspólna .............................................................. 107kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej ........................................ 65karta prywatyzacji........................................................................................ 179komandytariusz ............................................................................................ 54komisja rewizyjna w spółce z o.o. ................................................................ 117kompetencje zarządu spółki z o.o......................................................... 112–113komplementariusz ........................................................................................ 54księga protokołów........................................................................................ 133księga udziałów ............................................................................................ 97kurator spółki ...................................................................................... 222–223Llikwidacja przedsiębiorstwa państwowego ................................................ 209likwidacja spółki jawnej ................................................................................ 39likwidacja spółki z o.o. ................................................................................ 149likwidatorzy sądowi ...................................................................................... 41Łłączna reprezentacja spółki............................................................................ 42Mmajątek spółki................................................................................................ 23maksymalna wysokość wynagrodzenia ...................................................... 167Nnadzwyczajne zgromadzenie wspólników .................................................. 124nagroda roczna ............................................................................................ 168nieodpłatne nabycia akcji ............................................................................ 193nieodpłatne zbycie akcji .............................................................................. 183nowy wspólnik w spółce komandytowej ...................................................... 59numer KRS .................................................................................................. 214Oobjęcie praw z akcji .................................................................................... 210obniżenie kapitału zakładowego ................................................ 140, 143–144obowiązek wydania korzyści ........................................................................ 33odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o............................... 159–162240

Indeksodpowiedzialność komandytariusza za długi spółki .................................... 61odpowiedzialność za długi spółki jawnej .................................................... 28odpowiedzialność za długi spółki z o.o. ............................................ 156–158odsetki od wkładu ........................................................................................ 98odwołanie członka zarządu ................................................................ 108–109ogłoszenie o rozwiązaniu spółki ................................................................ 151ograniczenie prowadzenia spraw spółki ...................................................... 30ograniczenie reprezentacji ............................................................................ 24organizacja pożytku publicznego .............................................................. 234oświadczenie o pokryciu wkładów .............................................................. 86oznaczenie dłużnika niewypłacalnego ...................................................... 236oznaczenie reprezentacji spółki .................................................................. 229Ppartnerzy – odpowiedzialność za zobowiązania .......................................... 47partnerzy – wybór zawodów ........................................................................ 47pełna rachunkowość .................................................................................... 10pełnomocnik wspólnika spółki z o.o........................................................... 130podmiotowość prawna .................................................................................. 8podpisy wspólników...................................................................................... 17podwyższenie kapitału zakładowego ................................................ 141–142podział majątku spółki.................................................................................. 45porządek obrad zgromadzenia wspólników .............................................. 128postępowanie konwokacyjne ...................................................................... 154potrącenie wierzytelności z tytułu dopłat .................................................... 93powierzenie zarządu spółką ...................................................................... 187powództwo o uchylenie uchwały .............................................................. 134prawa i obowiązki wspólnika ........................................................................ 9prawo kontroli ............................................................................................ 114prokura w spółce jawnej .............................................................................. 31prywatyzacja bezpośrednia ........................................................................ 197przedmiot działalności spółki ...................................................................... 20przedsiębiorca jednoosobowy ...................................................................... 27przekształcenie spółki cywilnej .................................................................... 18przeniesienie siedziby spółki za granicę .................................................... 146Rrada nadzorcza spółki komandytowo-akcyjnej.............................................. 74rada nadzorcza spółki z o.o. ................................................................ 116–117rejestr przedsiębiorców .............................................................................. 213rejestr dłużników niewypłacalnych ............................................................ 235reprezentacja spółki komandytowo-akcyjnej ................................................ 72rękojmia za wady wkładu ............................................................................ 32rolnicy i rybacy ............................................................................................ 193Ssamorząd załogi przedsiębiorstwa ............................................................ 208241

Indekssądowe zwołanie zgromadzenia wspólników ............................................ 127siedziba spółki .............................................................................................. 68spadkobierca partnera .................................................................................. 54spółka cywilna ................................................................................................ 2spółka dominująca .......................................................................................... 3spółka jednoosobowa .................................................................................... 3spółka powiązana ............................................................................................ 4spółka z mniejszościowym udziałem Skarbu Państwa ................................ 186spółka z o.o. w organizacji ............................................................................ 84sprawozdanie z działalności spółki ............................................................ 230sprzedaż majątku spółki .............................................................................. 188sprzedaż przedsiębiorstwa .......................................................................... 177stan likwidacji lub upadłości przedsiębiorstwa .......................................... 180statut prywatyzowanej spółki...................................................................... 200statut spółki komandytowo-akcyjnej ............................................................ 73stwierdzenie nieważności uchwały.............................................................. 136subsydiarna odpowiedzialność wspólnika .................................................... 26suma komandytowa ...................................................................................... 58Śśmierć komplementariusza ............................................................................ 77świadczenie pracy lub usług ........................................................................ 49Ttreść pism i zamówień.................................................................................. 111tryb działania zarządu ................................................................................ 110trzymiesięczna odprawa .............................................................................. 170Uuchwały rady nadzorczej...................................................................... 118–120uchwały zgromadzenia wspólników............................................................ 122udziały uprzywilejowane .............................................................................. 83umorzenie udziału ...................................................................................... 102upadłość spółki jawnej .................................................................................. 34upadłość spółki partnerskiej ........................................................................ 52uprawnienia nabywcy udziału ...................................................................... 95uprawnienia spadkobierców wspólnika jawnego ........................................ 35uprzywilejowanie dotyczące prawa głosu .................................................... 89Wwalne zgromadzenie spółki komandytowo-akcyjnej .................................... 76wartość aportu .............................................................................................. 90wartość księgowa akcji ................................................................................ 183ważne powody rozwiązania spółki .............................................................. 24wkład do spółki komandytowej .................................................................... 56wkład do spółki kapitałowej .......................................................................... 13wniosek dyrektora o dokonanie komercjalizacji .......................................... 181242

Indekswniosek o wpis do rejestru ........................................................................ 218wolne zawody .............................................................................................. 48wpis do rejestru .................................................................................... 12, 220wpisy urzędowe .......................................................................................... 232wstąpienie spadkobierców do spółki z o.o. .................................................. 94współuczestnictwo w sporze ...................................................................... 145wycena przedsiębiorstwa spółki ................................................................ 191wygaśnięcie stosunku pracy........................................................................ 190wykreślenie danych z rejestru .................................................................... 217wykreślenie wpisu w rejestrze dłużników niewypłacalnych ...................... 237wypowiedzenie spółki jawnej ...................................................................... 36wypowiedzenie spółki komandytowo-akcyjnej ............................................ 78wysokość kapitału zakładowego spółki z o.o. .............................................. 80wyrok uchylający uchwałę .......................................................................... 138wyrządzenie szkody spółce z o.o. .............................................................. 157wzory podpisów .......................................................................................... 22Zzakaz łączenia stanowisk w radach nadzorczych........................................ 166zakaz rozporządzania udziałem .................................................................... 15zakres zwykłych czynności spółki.................................................................. 31zaległości podatkowe i celne ...................................................................... 230zaliczka na poczet dywidendy .................................................................... 100zarząd spółki partnerskiej ............................................................................ 51zarzut potrącenia .......................................................................................... 28zawiadomienie spółki zależnej ...................................................................... 7zawieszenie działalności gospodarczej ...................................................... 221zbycie przedsiębiorstwa .............................................................................. 199zgłoszenie do rejestru .................................................................................. 21zgłoszenie do urzędu skarbowego .............................................................. 87zgoda zgromadzenia wspólników ................................................................ 14zwyczajne zgromadzenie wspólników ........................................................ 124zysk spółki komandytowej ............................................................................ 63243

Kodeksspółekhandlowych cz. 1Z KOMENTARZEMoraz aktami szczegółowymi„Biblioteka Prawa” to seria komentarzy najistotniejszych dla obrotu gospodarczegoi administracji aktów prawnych. Osoby komentatorów – znanych prawnikówpraktyków, ekspertów w swoich dziedzinach – gwarantują nie tylkoaktualność i wysoki poziom merytoryczny opracowania, ale przede wszystkimzapewniają praktyczne ujęcie prezentowanej tematyki.„Kodeks spółek handlowych z komentarzem oraz aktami szczegółowymi”to najważniejsza dla przedsiębiorców ustawa skomentowana w prosty i przystępnysposób. Omawiamy szczegółowo spółki osobowe – jawną, partnerską,komandytową i komandytowo-akcyjną, a także kapitałowe – spółkę z ograniczonąodpowiedzialnością i akcyjną, doradzając, w jakiej formie najlepiej prowadzićdziałalność. Autorzy skupiają swą uwagę zwłaszcza na spółce jawnej,która jest jedną z najchętniej wybieranych w praktyce, i spółce z ograniczonąodpowiedzialnością, która cieszy się dużą popularnością z uwagi na oferowanemożliwości. Dwuczęściowy komentarz (czerwiec–lipiec 2010) zawiera nie tylkowykładnię konkretnych instytucji prawnych, ale przede wszystkim wybórnajnowszych i niepublikowanych orzeczeń, a także liczne przykłady z życiafirm. W książkach znajduje się również wybór ustaw szczegółowych.Daniel Kupryjańczyk – sędzia w Wydziale VII Gospodarczym Sądu Rejonowegodla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie, ukończył aplikację sądową przySądzie Okręgowym w Warszawie, absolwent Wydziału Prawa i AdministracjiUniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Autor kilkudziesięciu publikacjiz zakresu prawa gospodarczego i cywilnego. Prowadzi wykłady i szkoleniaz zakresu prawa gospodarczego i cywilnego m.in. przy Centrum KształceniaKadr Skarbowości Ministerstwa Finansów oraz Izbie Komorniczej w Warszawie.ISBN 978-83-61599-70-8INDEKS 260428Cena 99 zł (0% VAT)