Álit um

Yvirlit yvir hvussu apotek verða regulerað í ymiskum londumHeilivágsmarknaðinum er í nógvum førumskipaður undir altjóða standardum, reglumog vegleiðingum, sum eru gjørdar í altjóðaella regionalum stovnum (WHO; WTO 13 ;ICH 14 ; FDA 15 ; EU). Eftir hesum kunnu ríkismyndugleikar áseta harðari ella linari krøv.Í framkomnum londum verða reglurnarhandfarnar nógv strangari enn í tilafturskomnumlondum.Neyvan er nøkur heilt lýtaleys apoteksskipan,og tær skipanir sum vit umrøða, havaallar fyrimunir og vansar.5.1 Danska/finska skipaninSum áður nevnt, so eru tær gomlu norðurlendskuskipanirnar farmaseutiskar monopolskipanir.Hetta merkir, at tann, ið fær loyvitil at reka apotek, skal hava farmaseutisktembætisprógv. Vanliga keypir nýggi apotekarinbygning, innbúgv og vørugoymslu fráfráfarandi apotekara. Hesin rekur síðaniapotekið sum eina privata fyritøku, við teimum13 World Trade Organisation14 The International Conference on Harmonisationof Technical Requirements for Registration ofPharmaceuticals for Human Use15 U.S. Food and Drug AdministrationBretland Finnland Danmark Noreg Svøríki ÍslandKrevst loyvi til at reka apotek? Ja Ja Ja Ja Ja JaAvmarkingar íeigaraviðurskiftum?Tal av apotekum fyri hvønneigara avmarkað?Frælsi til at áseta prísin áforskriftaskyldugum heilivági?Nei Ja Ja Nei Ja NeiNei Ja Ja Nei Ja NeiNei Nei Nei Nei Nei Neiavmarkingum, sum eru settar av avvarðandimyndugleikum.Í Danmark er føst prísáseting á heilivági.Undantikið er tó eitt avmarkað tal av handkeypsheilivágií smærri pakningum, sum eisinifæst til keyps uttan um apotekini. Hetta verðureisini umtalað niðanfyri.Á hvørjum ári verður avtala gjørd millumDanmarks Apotekerforening og Innlendis- ogheilsumálaráðið um, hvussu stórt samlaðaavlopið av heilivágssøluni skal verða fylgjandiár. Tá árið er liðugt, er ein útjavningarskipangaldandi, har partur av avlopinum hjá teimumapotekum, sum hava størst avlop, verður býtttil tey apotekini, sum hava minst avlop.Umframt útjavningarskipanina, so er galdandi,at um samlaða avlopið er størri ella minnienn tað, sum í verandi ári er avtalað millumInnlendis- og heilsumálaráðið og DanmarksApotekerforening, verður javnað út árið eftirvið broyting av prísunum á heilivági.Ein av fyrimununum við donsku skipaninier, at hon fevnir um alt landið, tvs. at apotekí útjaðaraøkjum verða stuðlaði, sum nevntomanfyri. Borgararnir eru yvirhøvur javnsettirvið atliti at tænastuveitingum hjá apotekunum,og sami heilivágsprísur er galdandi í øllumlandinum.Ein vansi við skipanini kann vera, at apotekinisum privatar handilsfyritøkur miðja eftir at fáamest møguligan vinning, uttan at nøkur veruligprískapping er í skipanini. Haraftur ímótiger útjavningarskipanin, at apotekarar ikkihava áhuga í at vinna ov nógv, tí partur avavlopinum verður tikin frá teimum, og býtturút til teir apotekarar, ið hava minst avlop.Seinnu árini hava apotekini í Danmarkmist einkarættin at selja fleiri sløg av handkeypsheilivági.Hesin heilivágur fæst til keypsí smærri pakningum í vanligum handlum, sumhava fingið søluloyvi frá Lægemiddelstyrelsenat selja henda heilivág. Lægemiddelstyrelsenhevur eftirlit við hesum virksemi.Henda gongd er ikki eindømi fyri Danmark,tí lond sum Bretland og USA hava fyri fleiriárum síðan loyvt, at seld verða ávís sløg avhandkeypsheilivági í vanligum handlum.Í Finnlandi eru apotekini privat, á samahátt sum í Danmark. Tó er ein apoteksketaí Finnlandi, Universitetsapoteket, sum rekur17 av teimum 597 apotekunum 16 . Líknandiútjavningarskipan er galdandi fyri finskuapotekini, sum teirri, ið eru galdandi íDanmark.Fyri at tálma útreiðslunum til heilivág, havamyndugleikarnir í Danmark og Finnlandiálagt apotekunum ‚generisk substitutión’ 17av forskriftaskyldugum heilivági.Arbeitt verður í báðum londum við atbjóða brúkarunum heilivágssýn 18 (‚medicinprofil’).Upplýsingar um tann heilivág, sum einbrúkar, verður goymdur í einum miðsavnaðum16 Läkemedelsdistribution i Norden – en komparativstudie av aktörer, resurser och aktiviteter (C.Holmberg et al.), Stockholm School of Economics,Center for Marketing, Distribution and IndustryDynamics, SSE/EFI Working Paper Series inBusiness Administration No. 2003:1017 Generisk substitutión merkir, at umbýti fer fram áapotekinum, frá einum dýrari slagi av heilivági tileitt bíligari slag av sama heilivági18 Heilivágssýn merkir, at farmaceutur eftirkannarheilivágin, sum sjúklingurin fær, og tosar viðviðkomandi um heilivágin, soleiðis at tryggjaðverður, at heilivágurin verður tikin rætt.dátugrunni. Á tann hátt ber til at ráðgevaviðkomandi um heilivágsnýtslu, og møguligaat kunna læknan, um mett verður, at heilivágir,sum viðkomandi tekur, ikki sampakka.5.2 Føroyska/svenska skipaninTað, sum eyðkennir almennu monopolskipaninarí Føroyum og Svøríki er, at landið er ánari.Skipanirnar tykjast at vera støðugar, tryggar,og veita góða fakliga tænastu, ið eru um altlandið. Borgararnir eru javnsettir við somutænastuveitingum og sama heilivágsprísi áøllum apotekum.Svenska apoteksskipanin hevur síðan 1970verið skipað sum partafelag, fyrst undir navninumApoteksbolaget AB og síðan 1998undir navninum Apoteket AB. Svenska ríkiðeigur øll partabrøvini í Apoteket AB, og umsetningurinvar í 2005 36 milliardir svenskarkrónur. Apoteket AB er næststørsta partafelagí Svøríki, har ríkið eigur øll partabrøvini.Størsta partafelagið í Svøríki, sum ríkið eigur100%, er orkufelagið Vattenfall AB, ið hevðiein umsetning uppá 115 milliardir svenskarkrónur í 2004.Sum áður nevnt, undir 4.2.1 um verandiskipan viðvíkjandi føroyska apoteksverkinum,so verður ein partur av heilivágnum sendur.Borgarar, sum fáa heilivág sendandi, gjalda ikkiserstakt fyri flutningin. Flutningsútreiðslurnar erupartur av prísásetingini hjá Apoteksverkinum,og er hetta eitt dømi um, at sosial atlit verðatikin til borgararnar. Sambært ársfrágreiðinginifyri Apoteket AB fyri 2005 leggur svenskaskipanin eisini upp til at senda heilivág tilbrúkarar uttan eykakostnað fyri brúkarin 19 .Serframleiðsla av heilivági, ið ikki fæst tilkeyps frá heilivágsfyritøkum, tí tað antin ikkiloysir seg at framleiða í stórdrift, tí haldgóðskaner stutt ella av aðrari orsøk, fer í stóran munfram á apotekum, sum tað almenna eigur.Hetta er eisini galdandi á sjúkrahúsapotekum íhinum Norðurlondum, burtursæð frá Íslandi.19 Årsredovisning 2005, Apoteket AB, Stockholm, 28.februar 200618 Álit um Apoteksverkið í framtíðini 19