Álit um

Eftir at Tjaldurs Apotek, frá at vera privatrikið, gjørdist almennur føroyskur stovnurvið yvirtøkuna í 1949, helt danski apotekaragrunnurin,av natúrligum orsøkum, uppatat virka í Føroyum. Eftir samráðingar komulandsstýrið og ríkisstjórnin ásamt um, atapotekaragrunnurin skuldi rinda nýstovnaðaføroyska apoteksgrunninum kr. 300.000, sumvórðu goldnar í 1950. Hetta var partur avtí peningi, ið goldin var ígjøgnum árini úrFøroyum í danska apotekaragrunnin. Umframthesar kr. 300.000 komu aðrar uml. kr. 50.000í grunnin sum gjald frá fráfarandi apotekarafyri útistandandi til grunnin.Hesar báðar upphæddirnar gjørdust stovnsfæiðí nýstovnaða føroyska apoteksgrunninum.4.1.2 Lóggávan í 1949Sum nevnt omanfyri vórðu tvær nýggjar lógirsamtyktar í 1949 í sambandi við yvirtøku avApoteksverkinum.Tann fyrra lógin var løgtingslóg nr. 14 frá28. mars 1949 um apotek.Ásett verður í lógini, at loyvi krevst frá landsstýrinumtil stovnan av nýggjum apotekum, ogsambært § 6 í lógini skuldu ,,apotek lata árligtgjald eftir reglum, sum landsstýrið ásetir.Gjaldið fer í føroyska apoteksgrunnin. Landsstýriðásetir nærri reglur fyri henda grunn”.Í viðmerkingunum til lógaruppskotiðsigur landsstýrið, at hetta í roynd og veruer lógin frá 1913 „om apotekervæsenet påFærøerne” við teirri broyting, at landsstýriðyvirtekur uppgávuna hjá donsku stjórnini, ogserstakur føroyskur apoteksgrunnur verðursettur á stovn. Undir viðgerðini á tingi varðlandsstýrið biðið um at fáa greiðu á, hvatføroyska apoteksgrunninum kundi ognast avdanska apotekaragrunninum. Landsstýrið varðsomuleiðis biðið um at kanna møguleikan fyriat seta á stovn landsapotek.Tann seinna lógin var løgtingslóg nr. 63frá 16. desember 1949 um apoteksgrunno.a. Sambært hesi lóg varð føroyski apoteksgrunnurinstovnsettur í desember mánaðisama ár.Í §1 í hesi lóg stendur, at apoteksgrunnurineigur avlopið, sum apoteksraksturin í Føroyumgevur av sær, og ,,hevur annars við landskassanumaftanfyri seg fíggjarliga ábyrgd avapotekinum”. Eisini verður sagt í § 1 í lógini,at ,,apotekaragrunnurin verður annars at eigatann pening, sum kann verða lutaður Føroyumút úr ríkisins apotekaragrunni”. Grunnurin skalsomuleiðis eiga vørur á goymslu og fastarognir, sum grunnurin ognar sær.Sambært §3 í lógini verður landsstýrinumheimilað til apotekaragrunnin at taka tey lán,sum vørukeyp, fastognarkeyp ella byggingtil hvørja tíð gera neyðug. Í viðmerking tiluppskotið sigur landsstýrið millum annað, atneyðugt verður at útvega pening til tær vørur,sum skulu vera á goymslu á apotekinum,umframt til keyp av apotekshúsinum.Landsstýrið hevur í hesum sambandi í fyrstusyftu hugsað sær at taka lán við landskassaábyrgdtil hin føroyska apotekaragrunnin,,,soleiðis at hesin grunnur, sum skal eigarakstraravlopið av apotekinum, endurrindarlánið og svarar renturnar av tí”. Eisini verðursagt í viðmerkingunum, at roknað verður við,at grunnurin fær útgoldið væl av peningi úrríkisins apotekaragrunni, og at grunnurin tilta tíð ætlandi verður førur fyri at niðurskrivalánið (úr landskassanum) munandi. Tað, sumtá verður eftir av láninum, endurrindar apotekaragrunnurinav teimum inntøkum, sumhann ár um ár væntast at fáa av avlopinumav apoteksrakstrinum.Í 1984 setti landsstýrið eina ráðleggingarnevndfyri Apoteksverkið. Nevndin sá tað sumsítt aðalmál at lata landsstýrinum uppskot tilnýggja apoteks- og heilivágslóggávu, og legðinevndin fram álit í mars 1987 saman viðuppskoti til nýggja løgtingslóg um apoteksverkiðog heilivág.Uppskotið varð við ávísum broytingum samtyktav løgtinginum sum Ll. nr. 104 frá 5.september 1988 um apoteksverkið og heilivág.Henda lógin er við broytingum frá 1991framvegis í gildi.4.2 Apoteksverkið í verandi skipanApoteksverkið er skipað sum almennur stovnurundir landsstýrismanninum í almanna- ogheilsumálum.Øll handfaring av heilivági er regulerað í lógog kunngerðum. Sostatt hevur landsstýrismaðuriní almanna- og heilsumálum generellarheimildir at áseta neyvari reglur fyri virksemiðhjá Apoteksverkinum og kann soleiðis viðrammustýring hava ávirkan á, hvussu Apoteksverkiðverður skipað . Starvsfólkið í Apoteksverkinumer sett sambært sáttmála viðFíggjarmálaráðið.Landsapotekarin hevur ovastu leiðsluna,og skal saman við apotekarunum standa fyrirakstri, fíggjarætlanum og fíggjarstýring. Harumframthevur hann eftirlit við, at lógin umapoteksverkið og heilivág verður hildin.4.2.1 Distributión av heilivágiFýra apotek eru í Føroyum: Tjaldurs apotek íTórshavn, Suðuroyar apotek á Tvøroyri, Norðoyaapotek í Klaksvík og Eysturoyar apotek íRunavík. Hesi taka sær av beinleiðis útflýggjanav heilvági til einstaklingar, sjúkrahús, virki, Hvítabókskip og stovnar, umframt at senda heilivág tiltey, ið ikki kunnu koma á apotek at heintaheilivágin.Sum nevnt omanfyri, verður ein ávísur parturav heilivágnum sendur summum. Borgarar,sum fáa heilivág sendandi, gjalda ikki serstaktfyri flutningin. Flutningsútreiðslurnar eru parturav prísásetingini hjá Apoteksverkinum.Afturat teimum fýra apotekunum eru 23hondkeypssølur og 39 heilivágsgoymslur.Handkeypssølurnar selja nærri ásett úrval avhandkeypsheilivági, eitt nú heilivág fyri pínu,sjóverk og ovurviðkvæmi.Av teimum 39 heilivágsgoymslunum, eru 25ætlað fólki og 14 ætlað dýrum. Hesi verða nýtttil bráðfeingis útflýggjan av forskriftaskyldugumheilivági. Depotini eru um alt landið, oglækni ella dýralækni kann bíleggja heilivágúr teimum. Endamálið við depotunum er, atbráfeingis sjúkraviðgerð við heilvági kann setastí verk, so skjótt tørvurin er staðfestur avlækna ella dýralækna.Umsetningurin hjá føroysku apotekunum í2005 var slakar 150 milliónir krónur. Meginparturinav søluni hjá apotekunum er heilivágur,meðan ein minni partur – 13,4% -eru fríhandilsvørur, sum apotekini ikki havaeinkarætt at selja. Nevnast kann, at í Svøríkier myndin tann sama, soleiðis at skilja, at avumsetninginum hjá Apoteket AB í 2005 vóru13% fríhandilsvørur. Í galdandi løgtingslóg erásett í §16, stk 1, at „umframt heilivág er loyvtapotekum at hava hóskandi úrval av øðrumvørum“. Í stk. 2 stendur, at „Landsstýrið kannáleggja apotekum at reka handil við ávísumvørum, og at steðga við søluni av ávísumvørum“.10 Álit um Apoteksverkið í framtíðini 11