Álit um

Atgeingi til neyðugan heilivágAtgeingi til heilivág veldst um ymisk viðurskifti,eitt nú hvussu nógvir kommunulæknar eru ástaðnum, um langt er til apotek, siðvenja attaka heilivág og fíggjarligar umstøður. Heilivágurkann fækka sjúkutíttleikan, linna líðingarog pínu og betra um lívsmøguleikarog lívsgóðsku. Røtt og skynsamilig nýtsla avheilivági kann minka um útreiðslurnar á sjúkraøkinumvið færri innleggingum á sjúkrahúsiniog tískil færri sjúkradøgum. Skeiv nýtsla avheilivági kann harafturímóti hava við sær tilfeingisspillog útreiðslur, vera vandamikil ogkann í ringasta føri hava við, at sjúklingurindoyr.Hinvegin hevur heilivágur eisini hjáárin, ogtí er viðgerð við heilivági altíð ein læknaligmeting, har eitt nú atlit verða tikin fyri hvussuálvarsom hjáárini kunnu verða í mun til ætlaðavirkanina av heilivágnum.Endamálið hjá Apoteksverkinum er at útvegatann rætta heilivágin til tann rætta persónin,í rættari tíð, í røttum líki, við rættari dygd ogneyðugari kunning um hvussu heilivágurinskal nýtast.Sum almennur stovnur hevur Apoteksverkiðábyrgdina av at veita heilivág og tænastur soódýrar sum til ber til allar borgarar í Føroyum.Fólk gjalda sama prís fyri heilivág, uttan muntil, hvar tey búgva.Viðvíkjandi framtíðini verður mett, atneyðugt er at víðka virksemið við einumapoteki ella apoteksdeild afturat í Tórshavn.Umframt hetta verður neyðugt at útbyggjaapoteksavgreiðsluna á Landssjúkrahúsinum,og upp á longri sikt at hava eitt veruligt sjúkrahúsapotek.Arbeiðstrýstið á Tjaldurs apotek íTórshavn er stórt, og fakliga verður ikki mett,at hetta í longdini er nøktandi, hvørki fyri viðskiftafólkella starvsfólk.Neyðugt er at gera eina nýggja framleiðsludeildsum lýkur GMP-krøv 38 , tí verandi framleiðsludeildá Tjaldurs apoteki livur ikki upptil verandi krøv.Samstundis verður mælt til at kanna møguleikarnarfyri at menna og framleiða generiskanheilivág til útflutnings, í mun til umpatent er tikið í Føroyum uppá tey sløgini avheilivági, sum ætlanin er at framleiða. Hettakann møguliga gerast í samstarvi við eittútlendskt virki.Demografiska broytingin, har ein alsamtvaksandi partur av fólkinum eru væl við aldur,er ein avbjóðing fyri samfelag. At fólk liva longrihevur við sær, at útreiðslurnar til heilivág fyrisamfelagið økjast ár um ár. Útreiðslurnar tilheilivág hjá tí einstaka persóninum økjastvið aldrinum, og eru størstar tey seinastufimm liviárini 39 . Útreiðslurnar eiga kortini ikkiat forða sjúklingum atgongd til neyðuganheilivág. Neyðugt er tí, at tað framhaldandieru skipanir, sum tryggja javna og javnsettaatgongd til heilivág, og at útreiðslurnar ikkigerast ov stórar fyri einstaklingin. Samstundiser neyðugt at tryggja skynsama nýtslu av heilivágitil tess at varðveita og menna dygdinahjá heilsutænastuni, og avmarka útreiðslurnarhjá tí almenna. Í tí sambandi eigur tilvitskanhjá læknum og brúkarum um heilivágsprísirat styrkjast.Vísindaliga og tøkniliga menningin hevurhavt við sær stór frambrot innan heilsu ogheilsurøkt, ikki minst við menning av nógvumnýggjum heilivági. Áðrenn nýggjur heilivágurverður tikin í nýtslu, er neyðugt at meta umvirknað og kostnað av heilivágnum, í mun tilverandi og betur kendar viðgerðir.38 GMP: Good Manufacturing Practice ( ‚góðurframleiðsluháttur’), er góðskukervi fyri framleiðsluav heilivági. Kravt verður av heilivágsframleiðarum,at teir fylgja GMP-reglunum.39 Sí fylgiskjal við yvirliti yvir heilvágsbrúk býtt íaldurbólkarAt tryggja atgeingi til neyðuganheilivágß Apoteksverkið útvegar rætta heilivágintil rætta persónin til rætta tíð í røttumlíki, við rættari góðsku og við rættariog neyðugari kunning.ß Apoteksverkið hevur týðandi lut ífyribyrgjandi og fólkaheilsuligum tænastumtil borgararnar.ß Framleiðslan av heilivági er ment ogframleitt verður bæði til heimamarknaðog til útflutnings.ß Føroyar eru við í norðurlenskum samstarvium innkeyp/útboð av heilivági.ß Læknar og brúkarir hava greiða fatanav prísi á heilivági.ß 5-6 apotek eru í Føroyum, íroknað eittsjúkrahúsapotek.Góðska og trygd á heilivági ogtænastumHeilivágur er gjølliga reglustýrdur av lógum,kunngerðum og leiðbeiningum, sum í minstusmálutum gera av, hvat heilivágur er, hvussuhann eigur at verða framleiddur, hvør skal geraarbeiðið, og hvussu heilivágurin skal útflýggjastog handfarast.Til tess at tryggja rætta og skynsama heilivágsnýtsluer neyðugt at lógir, kunngerðir ogkliniskar leiðbeiningar verða hildnar, og atmyndugleikarnir hava eftirlit við hesum økiog brúki.Føroyska heilivágslógin og kunngerðirnareru grundaðar á danska heilivágslóggávu.Hesi seinnu árini eru gjørdar fleiri broytingarí donsku heiligvágslóggávuni. Tað kemst serligaav EU-fyriskipanum á heilivágsøkinum. Hesarbroytingar eru ikki, í sama mun, tiknar við íføroysku lóggávuni, hóast fleiri teirra hóskavæl til føroysk viðurskifti. Neyðugt er at kannaheilivágslóggávuni í londunum kring okkum viðatliti at dagføring av føroysku heilivágslóggávuni.Serliga við denti á greiðum allýsingum avheilivági og øðrum týdningarmiklum hugtøkuminnan heilivágsøkið.Skeiv heilivágsnýtsla er nú ein tann størstitrupulleikin, sum londini hava at dragast við.Sambært WHO 40 taka 50% av teimum, sumeru í langtíðarviðgerð við heilivági, skeivanheilivág, brúka heilivágin skeivt ella takaals ikki heilivágin. Mett verður, at 5-10% avøllum innleggingum á sjúkrahús eru orsakaav skeivari heilivágsnýtslu. Í Noregi verðurmett, at skeiv heilivágsnýtsla kostar norskaheilsuverkinum um 5 milliardir norskar krónurum árið. Er sama støðan galdandi í Føroyum,eru eykaútreiðslurnar hjá heilsuverkininum,orsaka av skeivari heilivágsnýtslu, einar 50miljónir krónum.Serliga tey eldru eru í vanda, tá talan er umat brúka heilivágin skeivt. Trupulleikin er, attey brúka nógv ymisk sløg av heilivági, og attey eru í viðgerð av ymiskum læknum.Til tess at tálma skeivari heilivágsnýtslu,verður mælt til felags átøk innan heilsuøkið.Sum dømi kunnu nevnast elektroniskur heilivágsprofilur41 fyri brúkarar, reglur og leiðbeiningarum, hvussu heilivágsprofilurin verðurkannaður, tá sjúklingar verða innskrivaðir og útskrivaðirá sjúkrahús, reglur um skamtluting 42av heilivági og kunning um heilivágin. Mæltverður til, at átøk fyri at fyribyrgja skeivarinýtslu av heilivági verða savnað í kunngerð.40 „Adherence to long tern therapies – Evidence foraction” WHO 200341 Elektroniskur heilivágsprofilur merkir, at allurheilivágur, ið ein persónur fær, er skrásetturí einum dátugrunni, so til ber at gera einaheildarmetan heilivágsviðgerðini, serliga við atliti tilhjáárin, og at ymiskar heilivágir ikki sampakka.42 Skamtluting merkir, at tey heilivágssløgini, sum einsjúklingur tekur, verður pakkaði í pakkimaskinu ískamtir. Vanliga verður pakkað í plastposar til einmánað ísenn. Á plastposunum, sum hanga saman,er tilskilað, nær innihaldið í hvørjum posa sær skaltakast.36 Álit um Apoteksverkið í framtíðini 37