Álit um

6. Fíggjarligir frymlar fyriføroyska Apoteksverkið6.1 Stutt lýsing hvussu Apoteksverkiðer skipað fíggjarliga núApoteksverkið er stovnur undir Almanna- ogheilsumálaráðnum, og hevur einkarætt atframleiða, flyta inn, flýggja út, hava á goymslu,handla við og pakka heilivág, uttan so atannað er ásett í lógini um apoteksverk ogheilivág. Kortini kunnu onnur fáa loyvi frálandsstýrismanninum til at framleiða heilivágtil útflutnings, og til sølu til Apoteksverkið.Apoteksverkið hevur síðan 2000 verið skipaðsum ein landsfyritøka á løgtingsfíggjarlógini,sí 6.2.2. Landsstýrismaðurin í almannaogheilsumálum umhugsaði longu táApoteksverkið kom á løgtingsfíggjarlóginafyri 2000, at kanna fyrimunur og vansar viðat umskipa Apoteksverkið. Tað framgongurav viðmerkingunum til løgtingsfíggjarlóginafyri fíggjarárið 2000, „Landsstýrismaðurin íalmanna- og heilsumálum hevur eisini settsær fyri at kanna fyrimunir og vansar viðat umskipað Apoteksverk Føroya til almentpartafelag ella heilt at privatisera tað” 22 .Í einum skrivi til løgtingsgrannskoðarnarí februar 2001 frá landsstýrismaðurin íalmanna- og heilsumálum, stendur hinveginmillum annað: „Til kanningina av fyrimunumog vansum við at umskipa apoteksverkið tilalment partafelag ella heilt at privatisera tað,er niðurstøðan, at tað í løtuni ikki verður mettat geva nakran avgerandi fyrimun at umskipaapoteksverkið.” 23Tað hevur verið eitt ávíst kjak um fíggjar- ogrættarstøðu Apoteksverksins. Tað, sum hevurverið ein afturvendandi spurningur tey seinastuumleið 12 árini er, hvørt Apoteksverkið skalvera á løgtingsins fíggjarlóg, ella hildið uttanfyri.Skiftandi landsstýrismenn hava viðgjørt málið22 Løgtingsfíggjarlóg, Tekstur og viðmerkingar,(dagførd), fyri fíggjarárið 2000, Fíggjarmálaráðið23 Almanna- og heilsumálaráðið, J.Nr. 0.34-2001163/7,dagfest 9. februar 2001politiskt, og nú eru hervið tikin stig til at fáaendaliga loysn á málinum.Sum omanfyri nevnt, so varð málið partvístloyst í samband við, at Apoteksverkið kom viðá Løgtingsfíggjarlógina í ár 2000.Fíggjarviðurskiftini hjá Apoteksverkinum erunú lýst í § 22 í Løgtingslóg nr. 104 frá 5. september1988 um apoteksverkið og heilivágvið seinni broyting:„§ 22. Apoteksgrunnurin, landsapotekarin ogapotekini eru ein búskaparlig eind.2. stk. Landsapotekarin og hvørt av apotekunumhava hvørt sín roknskap, sum verðurgrannskoðaður av ríkisgóðkendum grannskoðaraog síðan góðkendur eftir reglunum umalmennan roknskap.3. stk. Fíggjarætlanaruppkast og takstuppskotfyri apoteksverkið verða viðgjørd av landsapotekaranumog apotekarunum í felag ogverða við teirra fylgisviðmerkingum sendlandsstýrinum.4. stk. Fíggjarætlanaruppskotið verður sentlandsstýrinum í seinasta lagi á hvørjum ári tilta tíð, landsstýrið hevur ásett“.Harumframt eru ásetingar um apoteksgrunniní §§ 23 og 24 í somu lóg:„§ 23. Apoteksgrunnurin er undir landsstýrinumog hevur til endamáls at fíggja apoteksverkið.2. stk. Avlopið frá apoteksrakstrinum fellurtil apoteksgrunnin.3. stk. Apoteksgrunnurin eigur vørugoymslurnar,innbúgv og føstu ognirnar hjá apoteksverkinum.§ 24. Landsstýrinum er heimilað vegnaapoteksgrunnin at taka tey lán, sum vørukeyp,fastognarkeyp, bygging og umbygging hvørjatíð krevja.”Alt eftir hvør leistur verður valdur fyri Apoteksverkiðframyvir, so hevur tað ávirkan á, hvørjarlógarbroytingar skulu gerast. Verður til dømisvalt at skipa Apoteksverkið framyvir eins ognú, sum ein landsfyritøka, verður neyðugt atendurskoða omanfyri nevndu viðurskifti.6.2 Á fíggjarlógTá talan er um skipan av almennum stovnuminnanfyri løgtingsfíggjarlógina, eru tveir møguleikar:rakstrarjáttan og landsfyritøka.6.2.1 Rakstrarjáttan 24Tá talan er um rakstrarjáttan, er í høvuðsheitumtalan um stovnar, sum fult út verðafíggjaðir av landinum. Rakstrarjáttan er einnettoútreiðslujáttan til tann ella teir landsstovnar,sum høvuðskontan fevnir um.Stovnurin kann hava rakstrarútreiðslur og–inntøkur samsvarandi viðmerkingunum tilhøvuðskontuna. Meirinntøkur geva rætt til athava samsvarandi meirútreiðslur, tó er ikkiloyvt at fara uppum ásetta lønarkarmin. Rakstarjáttankann verða veitt sum rakstrarjáttan tilvanligt virksemi, ella sum rakstrarjáttan tilinntøkufíggjað virksemi. Farið verður ikki nærriinn á hetta játtanarslagið, tí mett verður, at taðikki er aktuelt í hesum føri.6.2.2 Landsfyritøka 25Hin møguleikin er játtanarslagið landsfyritøka,sum verður nýtt, tá virksemið hjá almennumstovni í høvuðsheitum er vinnuligt, ogtað tí er skilabest at geva leiðsluni størrimøguleikar at laga virksemið eftir marknaðarviðurskiftunum.24 Løgtingsfíggjarlóg fyri 2006, játtanarskipanin25 Løgtingsfíggjarlóg fyri 2006, játtanarskipaninJáttanin er eitt nettotal, sum er ein játtanarkarmurtil nettoútreiðsluna hjá fyritøkuni. Íhøvuðsheitum eru tær somu ásetingar galdandi,sum fyri játtanarslagið rakstrarjáttan,herundir góðkenning av ávísum størvum.Hetta merkir til dømis fyri apoteksverkið, atFíggjarmálaráðið skal góðkenna øll tænastumannastørvog øll onnur størv við eini lønsvarandi til tænastumannastørv í 36. lønarflokkiella hægri, áðrenn tey verða skipað.Hetta merkir eisini, at landsfyritøka, ið skalgera ætlanir um byggi- og løguarbeiði, kannnýta pening til fyrireikandi kanningar, herundirtørvsmetingar. Útreiðslur til framhaldandi fyrireikingararbeiðiog projekteringsútreiðslurkrevja tó serstaka løgujáttan. Er talan um størriløgujáttanir, sum ofta fevna um fleiri fíggjarár,er meginreglan, at landsstýrismaðurin legguruppskot fyri Løgtingið um serstaka lógarheimildtil tess at tryggja, at tílík týðandimál verða nóg væl lýst og fáa eina hóskandiviðgerð í Løgtinginum.Fíggjarlig stýringEin landsfyritøka skal fylgja reglunum umlandsins almenna roknskaparhald, eins ogløgtingslógin um grannskoðan av almennumroknskapum er galdandi fyri hana. Harumframtkann tað verða lógarásettar serreglur fyri ta einstøkulandsfyritøkuna, hvussu roknskapurinskal gerast, og hvør skal grannskoða hann.LeiðslaEin landsfyritøka er vanliga undir leiðslu aveinum stjóra.24 Álit um Apoteksverkið í framtíðini 25