49.tbl.2016

fimmtudagur 15. desember 2016
VÍKURFRÉTTIR
39
„sjá þessa líka ofvirku hormóna á
harðasta aldri innan um allar þessar
brjóstgóðu og gjafvaxta konur“
Birkir og Finna, eiginkona hans, að fara í flug 1962.
Birkir 22 ára
flugvélstjóri hjá
Loftleiðum.
Skátafélagið Ernir í Keflavík. Birkir í fremstu röð fyrir miðju.
Vinur hans Þórir Baldursson er annar frá vinstri í efri röð.
14 Birkir fyrir miðju, 17 ára gamall markmaður hjá KFK.
honum svipaði talsvert til Lalla goggs,
enda var hann álíka uppburðarlítill og
feiminn mjög við annað fólk, langur
reyndar á skrokkinn en dularfullur
í hverjum sentimetra. Okkur var
sagt að hann eyddi helst ekki krónu
um sína daga heldur safnaði saman
öllum þeim peningum sem hann
fengi að launum fyrir margvísleg viðvik
í bænum og rúllaði seðlunum svo
saman og brygði teygju um hólkinn.
Loks raðaði hann þeim ofan í tómar
tóbaksdósir og kæmi fyrir undir
rekkjunni sinni í stæðum og stöflum.
Þar sat hann vanalega á kvöldin, svo
sem sjá mátti inn um smávegis rifu á
gættinni hans; fáskiptinn maður og
talaði aldrei við mig, en bauð mömmu
stundum góðan daginn án þess að
þora að horfa í augun á henni.
Í kompaníi við Bjarnfríði og Gústa,
sem hvort virtist efnað á sinn ólíka
máta, leið okkur mömmu nokkuð vel.
Og þótt aðstæðurnar í kjallaranum
væru fjarri því að vera ríkmannlegar
– og svo þröngar raunar að það
hvarflaði aldrei að mömmu að bjóða
þangað nokkurri einustu manneskju,
þá fundum við til öryggis þarna niðri
þar sem kyrrðin ríkti að frátalinni
stöku hrotu úr herberginu hans Gústa
sem við fundum strax að var meinlaus
með öllu og maður friðsemdar.
Mamma gat því hætt að sofa með flökunarhnífinn
undir koddanum sínum.
Það er annar bragur á samfélaginu
á Suðurnesjum en heima á gamla
góða Sigló á þessum árum – og ekki
einasta að þessi sjávarpláss í suðri og
norðri séu afgirt jafn ólíkri náttúru og
landkostum og hugsast getur, heldur
verður þess líka vart hvað nútíminn
bankar miklu harðar á dyr í hinni
villtu og veraldarvönu Keflavík heldur
en norður á þeim þjóðholla Sigló sem
haldið hefur ró sinni hvað sem á hefur
gengið í gegnum tíðina – og þá ekki
síður í gamla siði.
Á meðan síldin flæddi inn á Siglufjörð
flóði allt í víni og vænum mat í
kringum herstöðina í suðri sem kynnti
fyrir Íslendingum allt það nýjasta sem
var að gerast í heiminum jafn hratt og
hressilega og alda breytinganna reið
yfir Ameríku og Evrópu. Þar bar auðvitað
rokkið hæst sem hristi heldur
betur upp í landsmönnum, enda
Ein af Douglas DC-6 flugvélum Loftleiða.
enginn venjulegur hljómflutningur á
ferðinni þar sem gargandi söngurinn í
síendurteknu viðlaginu bar á stundum
hljóðfærasláttinn ofurliði; annað eins
höfðu menn auðvitað ekki heyrt í
fásinninu fram til þessa – og þegar
stjörnur á borð við Bill Haley vestur í
Bandaríkjunum skutust á toppinn um
miðjan sjötta áratuginn með lögum
eins og Rock Around the Clock, vissi
fólk bæði vestan hafs og austan að það
yrði ekki aftur snúið.
Í miðju Atlantshafinu barst þessi kraftmikli
hljómur ofan af Velli eins og
hver önnur áminning um aldahvörf –
og gott ef krakkar og ungmenni voru
ekki byrjuð að klæða sig öðruvísi en
áður þekktist, alltént var farið að sjást
til kvenna í þröngum síðbuxum upp í
aðþrengt mittið sem var óneitanlega
nokkuð skrýtin sjón að sjá – og þær
sem enn voru í pilsum voru farnar að
stytta þau upp fyrir hnésbót og vera
í öllu falli frjálslegri til fara en þekkst
hafði um og upp úr seinna stríði.
Hér skipti auðvitað miklu máli að sjónvarpið
var komið til sögunnar, jafnvel
úti í miðju Atlantshafi, en um sama
leyti og Bill Haley byrjaði að rokka út
í gegn fékk bandaríski herinn á Miðnesheiði
leyfi til sjónvarpsútsendinga
innan herstöðvarinnar, en fram að
því hafði Kanaútvarpið hljómað á
miðbylgjunni um nokkurra ára skeið
og gefið mönnum tóninn fyrir það
sem koma skyldi. Þetta voru alger
nýmæli uppi á köldum klakanum og
slík undur og stórmerki fyrir íslenska
starfsmenn innan girðingar að þá rak
í vörðurnar þegar þeir reyndu að lýsa
þessum ósköpum fyrir óbreyttum
Suðurnesjamönnum niðri í bæ.
Sendingar Kanasjónvarpsins náðust
í fyrstu lítt út fyrir Vallarsvæðið, en
eftir því sem sendistyrkurinn var
aukinn á næstu árum gátu æ fleiri
íbúar á suðvesturhorni landsins náð
fjölbreyttri dagskránni sem var borin
uppi af bandarískum skemmtiþáttum
og bíómyndum – og þar var engum
frönskum barnamyndum til að dreifa
eins og maður hafði vanist norður á
Sigló heldur alvöru reiðmönnum eins
og Roy Rogers og Kit Carson og svo
náttúrlega norskættaða leikaranum James
Arness í myndaflokknum Gunsmoke
þar sem hann túlkaði hörkutólið
Matt Dillon með þvílíkum tilþrifum
að hvorki fyrr né síðar hefur nokkur
lögga í villta vestrinu verið jafn sannfærandi.
Þá var heldur ekki ónýtt fyrir
íslenska ungviðið að kynnast ævintýrum
Rin Tin Tin og Lassie, að ekki
sé talað um svaðilfarir Súpermanns
sem flaug um skjáinn í skikkju sinni
göldróttri.
Hér kvað við nýjan tón og hér mættust
líka tveir harla ólíkir menningarheimar,
svo jaðraði við býsna alvarlegan
árekstur. Alltént hafði íslenska
lögreglan ekki áður verið kvödd að
heimahúsi vegna heiftarlegs rifrildis
hjóna sem deildu hart og lengi um
afþreyingu kvöldsins; konan vildi
skemmtiþátt Svavars Gests á meðan
karlinn vildi ekki heyra minnst á það
volæði og heimtaði að sjá hinn eina
sanna Bonanza.
Það var líkast því sem öðrum vonum
og væntingum hefði allt í einu skolað
á land – og fyrir vikið breyttust gildin;
með sjónvarpinu fylgdu ágengar auglýsingar
um það hvernig unga fólkið
og þá einkum stelpurnar ættu að
klæða sig og snyrta og hvernig þær
yrðu yfir sig hamingjusamar ef þær
fengju í hendur nýjustu heimilistæki á
borð við ryksugu og ristavél, hrærivél
og hreingerningatól sem áttu að virka
eins og töfrar inni á gljáandi og sólríkum
heimilum þeirra.
Þetta var allt saman frekar skrýtið í
huga litla alþýðupiltsins sem fremur
en angandi eldhúsa minntist matargerðar
inni í miðstöðvarklefa á
þessum brokkgengu tímum og var
vanur því að hneppa koti sínu í þykka
ullarsokkana sem hvort tveggja var að
öllum líkindum að detta úr tísku.
Það er eins og maður lifi tímana
tvenna á þessum barnsaldri íslenska
lýðveldisins – og enda þótt nútíminn
sé spennandi með öllum sínum nýjungum,
vil ég samt ekki eldast of hratt
– og held þéttingsfast fram eftir öllum
unglingsaldri í þróttmikið skátastarfið
í bænum, þar sem spilað er og sungið
fram eftir öllum kvöldum með hljómvísum
strákum á borð við Þóri Baldurs;
hvergi líður mér nefnilega betur
en á öllum þeim skátamótum sem ég
sæki og færa mér þær þrautir allar og
verkefni sem hugurinn girnist mest á
þessum ærslafullu árum þegar maður
getur fundið fróun sína í að hnýta og
leysa einn og sama rembihnútinn svo
tímunum skiptir, en helst kem ég þó
sjálfum mér á óvart með því að læra
smám saman á gítar, sem ekki er galið
í ging-gang-gúllí-söngvunum öllum.