Vecihi_Dergi_03 sayi

41
toplumsal hizmetleri geliştirmiştir. Perikles’in devleti,
yoksulların tiyatro paralarını bile öder olmuştur. Güzel
sanatlara yardım etmiş, Akropolis’teki Parthenon
onun zamanında dikilmiştir, süslemelerini de dostu
heykeltıraş Phidias’a yaptırmıştır. Perikles bunlar için
gerekli parayı yayılımcı ve emperyalist bir dış politika
güderek, bu arada Delos-Attika birliği hazinesini
Atina’ya aktarmakla sağlamıştı. İ. Ö. 450’den itibaren,
Perikles’in yönetimindeki yeri öylesine sivrilmişti ki,
sonradan Thukydides bu dönem Atinasının sözde bir
demokrasi olduğunu, aslında her şeyi bir numaralı
yurttaşın yürüttüğünü söyleyecekti.
Atina’ya “Altın Çağı”nı yaşatan Perikles’in ömrünün
son yılları, bir yandan Atina’nın başarılarını kıskanan
Sparta’nın tehdidi, bir yandan da halkın bağnazlığı
yüzünden çeşitli sıkıntılar içinde geçmiştir. Sonunda
Peloponnesosluların Atina’ya karşı açtıktan savaşın
üçüncü yılında baş gösteren veba salgını Perikles’i de
ölüme sürüklemiştir. (İ. Ö. 429).
Savaşta ölenler için yapılan geleneksel konuşmada
öz söyleme vakti gelince mümkün olduğu kadar çok
kimsenin sesini işitebilmesi için mezarlığın önünde
kurulmuş olan yüksek bir kürsüye çıkan Perikles şunları
söyledi: “Başka ulusların yasalarına bakarak kurulmamış
olan bir idare şeklimiz var; başkalarını taklit etmek
şöyle dursun, biz kendimiz başkalarına örnek oluyoruz.
İdare şeklimizin adı Demokratia’dır. Bu ad ona bir kaç
kişiye değil, bütün yurttaşlara dayandığı için verilmiştir.
Yasalarımız kişisel işlerde herkese aynı hakkı veriyor;
devlet işlerinde herkesin alabileceği yer şu veya bu
soydan oluşuna değil, gösterdiği yüksek yetenekle
kazandığı üne göredir. Yurda iyiliği dokunabilecek bir
yurttaşın şerefli bir yer kazanmasına da fakirliği, alçak
bir sınıftan oluşu engel değildir. Devlet işlerinde çok
serbest düşünüyoruz. Bu serbest düşünüşü günlük
uğraşlarımızda da gösteriyor, birbirimizi tenkit için
gözetlemiyoruz. Birisi bir kere gönlünün dilediği
gibi işlemişse ona kızmadığımız gibi başkalarını
cezalandırmayan, fakat can sıkan somurtkan bir yüz de
takınmıyoruz. Özel yaşayışımızda hepimiz dilediğimizi
işlediğimiz halde bütün yurttaşları ilgilendiren işlerde
kötü bir şey yapmak korkusuyla çok sıkı davranıyor,
baştakilerin, yasaların, bilhassa haksızlığa uğrayanları
korumak için konulmuş olan, yazılı olmadıkları halde
onları ayakları altına alanlara herkesin pek doğru ve
yerinde bulduğu kötü bir ad kazandıran yasaların
buyruklarından dışarı çıkmaktan çok çekiniyoruz.
İyilik etmekten anladığımız da, birçoklarınınkinden
büsbütün başkadır. İyilik görerek değil, iyilik ederek
dost kazanıyoruz. İyilik edenin durumu daha sağlamdır.
Çünkü yaptığı iyilik, iyilik ettiği kimseyi sevgi ile
karşılığını yapmaya borçlu kılmaktadır. Yapacağı iyiliğin
bir sevgi eseri değil, ödenen bir borç yerine geçeceğini
bildiğinden teşekküre borçlu olan sallantıdadır. Yalnız
biz sağlayacağımız yararı göz önünde tutarak değil,
fikir ve ruh asilliğimizin bir kanıtı olarak hiç korkmadan
başkalarına iyilik ediyoruz.
Yavuz insanların gömüldüğü yer bütün topraklardır.
Onların adını yalnız yurtlarındaki mezar taşı yazıları
bildirmez, yabancı illerde de yazısız anıları taş, tunç
üzerinde değil her insanın gönlünde, düşüncesinde
yaşar durur. Siz şimdi onlar gibi olmaya çalışın;
özgürlüğün öz mutluluk, yürekli olmanın özgürlük demek
olduğunu düşünerek savaşın tehlikelerinden yılmayın.
Yoksulluk içinde yaşayan, kendileri için iyi bir yaşayışa
kavuşmak ihtimali olmayan kimselerin, mutluluklarını
yitirerek bahtsızlığa düşmek tehlikesine uğrayacak,
ayakları kayıp düşünce eskisinden pek başka şartlar
içinde yaşayacak olanlardan daha haklı olarak canlarını
tehlikeye atabilecekleri doğru değildir. Şeref duygusu
olan bir insan için korkak davranmadan doğacak alçalma,
yüreklilikle yurdunun zaferini umarak döğüşürken
duyulmadan gelen ölümden pek daha acıdır.
Artık hayatta olmayanı herkes över; ne kadar
yavuzluk gösterirseniz gösterin, sizi bunlara denk
tutmayacaklar, onlardan biraz aşağı olduğunuzu
söyleyecekler. Hayatta olanlar rakiplerinin kıskançlığıyla
çarpışırlar, kimseye engel olmayanın ise kıskanmadan
iyiliği istenir, kendisine saygı gösterilir.
YAZI MÜNÜR KUNDURACI