GÖÇ-MER Rapor

V. DENEYİMLER ve UYGULAMA ÖRNEKLERİ
dımda bulunmak üzere gelen insani yardım
kuruluşları idi. Kontrolsüz bir şekilde gelen
bu kuruluşlar kayıt altına alınamamaktaydı.
Hangi kurumun ne tür yardımlarda bulunduğu
kayıtlara geçmiyordu. Kontrolsüz yardım
dağıtımı beraberinde kavgaları, tartışmaları
ortaya çıkarmaktaydı.
Hiçbir ülke, Suriyeliler örneğinde görülen
büyük çaptaki kitlesel göçlere hazırlıklı
olamaz. Türkiye de bu ani ve büyük çaplı
nüfus hareketine hazırlıksız yakalandı.
Buna bağlı olarak kamu düzenini ekonomi,
güvenlik gibi alanlarda tehdit eden gelişmeler
yaşandı. Sınırda kontroller sağlıklı bir
şekilde gerçekleştirilemeyince petrol kaçakçılığı
bile başladı. Yine kaçakçılıktan gelir
kolay elde edildiği için, Reyhanlı öğrencileri
arasında bile bu dönem eğitimi bırakıp kaçakçılığa
başlayanlar oldu. 13-14 yaşında
bir çocuk ilçede kaçakçılıktan günlük ortalama
1000 lira kazanabiliyordu.
İlçeye yeni gelen kesimler arasında ortaya
çıkan ufak bir tartışma hızla kitlesel bir
boyuta ulaşabiliyordu. Ya da halk çok çabuk
Suriyelilerle ilgili provoke edilebiliyordu.
Küçük bir söylenti hızla yayılıyor ve yerli
halk Suriyelilere saldırabiliyordu.
Sınırdaki yerleşim yerlerinin bu hızlı nüfus
artışı karşısında karşılaştıkları sosyal ve
ekonomik sorunlar yanında, Suriye iç savaşının
yansımalarını da yaşaması söz konusuydu.
Kilis, Reyhanlı gibi yerleşim alanlarında
roket atışları, bombalar, mermiler
görülmeye başlanmıştı.
GKAB Suriyelilerle ilgili hukuki
sorunlar
GKAB Suriyelilerle ilgili bugün ülkemizde
yaşanan en temel hukuki sorun, kimlik
tespiti meselesidir. Bir sığınmacı suça maruz
kaldığında veya suç işlediğinde ortada
kimliğine dair bir bilgi yoksa, bir şey yapmak
çok zorlaşmakta, hatta bazen imkânsızlaşmaktadır.
Bu yüzden Suriyelilerle muhatap
olan tüm uygulayıcıların öncelikle bu
kişileri kayıt altına almaları en çok ihtiyaç
duyulan noktadır. Çünkü bir kere karşılaştığımız
Suriyeli sığınmacıyı bir daha bulamayabiliriz.
Bundan dolayı ya sınır kapılarından
girişte ya da bir yardımdan faydalanma
durumunda hemen kayıt altına alınarak bu
kişilerin kimlik tespitinin yapılması son derecede
önemlidir.
Herhangi bir nedenden dolayı GKAB Suriyelilere
ulaşma ihtiyacından dolayı Suriyeli
sığınmacılara erişimin rahat olması gerekmektedir.
Bunun için de mümkün olduğunca
sığınmacıların yurt içinde hareketliliğinin
kontrol altında tutulması gerekmektedir.
GKAB Suriyelilerle ilgili bir başka sorun,
göçmen kaçakçılığı konusudur. Göçmen
kaçakçılığı ile ilgili ilk tespit edilmesi gereken
nokta, sığınmacıların ya da göçmenlerin
bu suçun faili değil mağduru olduklarıdır.
Bunu kendileri bilmemektedirler ya da
bilseler de kendilerine faydalı olacak kişileri
deşifre etmekten kaçınmaktadırlar. Kaçakçıların
tespiti noktasında göçmenlerden bu
yüzden hiçbir şekilde yardım almak mümkün
olmamaktadır. Bu da daha fazla mağdur
olmalarına sebep olmaktadır. Bundan
dolayı, göçmenleri kaçakçılık konusunda
bilinçlendirmek en gerekli noktadır. Göçmenler
kaçarken genellikle deniz kıyısında
yakalanmaktadırlar. Ancak bu noktada
göçmenlerin ifadesini almak için yetki söz
konusu olmadığı için göçmenlerle ilgili beyanları
alma işlemi karada bulunan jandarma
veya polise devredilmektedir. Bu durum
hem süreci uzatmakta hem de kurumlar
arası yetki ve sorumluluk çakışmaları nedeniyle
sorunlar ortaya çıkabilmektedir.
Ayrıca, ifade almakla yetkili kişilerin gerekli
profesyonelliğe sahip olması gerekmektedir.
Çoğu zaman kaçarken yakalanan
göçmenlerin ifadesini alan kişiler tam ne
aradıklarını bilememektedirler. Bundan dolayı
örneğin, teknelerde kaçmaya çalışan
göçmenler arasında kimin teknenin sahibi
olduğu ve kaçmayı organize ettiği bulunamamaktadır.
29