Fahir Armaoglu 20. YY. Siyasi Tarihi 64. sayfa

Üç devlet bu şekilde bir cephe birliği kuramadı ve İngiltere işi barışçı yolla
çözümlemeye çalıştı. Prag hükümeti ile Südet Almanlarının arasını uzlaştırmak için Ağustos
başında Lord Runciman'ı Prag'a yolladı. Runciman aracılık için uğraşırken, buhran yeniden
şiddetlendi. Almanya Çekoslovakyaya karşı bir sinir savaşı açtı. 1 milyon Alman silah altına
çağrıldı ve Almanya Ren bölgesinde istihkamlar yapımını hızlandırdı. 12 Eylülde Hitler
verdiği bir söylevde, Südet Almanlarına hürriyetleri verilmezse, bunu kendi eliyle vereceğini
ilan etti. Bu söylev üzerine, Südet Almanları ile polis kuvvetleri arasında çarpışmalar
başladı. Her iki taraftan da can kayıpları oldu. Şiddetlenen buhranı ortadan kaldırmak için
İngiltere Başbakanı Chamberlain 15 Eylülde Berchtesgaden'da Hitler'le görüştü. Hitler,
Çekoslovak meselesini çözümlemek için bir dünya savaşını bile göze aldığını bildirince,
Chamberlain, Südetlerin Almanyaya ilhakı için Fransa ve Çekoslovakyayı ikna edeceğine söz
verdi. Gerçekten Çekoslovakya boyun eğdi. Fakat bu sefer Polonya Teschen bölgesini ve
Macaristan da Slovakya'dan toprak istediler. Hitler bu iki devletin istiklerini de benimsedi.
Kendisini ziyarete gelen Macar Başbakan ve Dışişleri Bakanına, Çekoslovakyayı parçalamak
için son fırsatın ortaya çıktığını, Macaristan'ın tereddüdü bırakması gerektiğini söylüyordu.
Almanya'nın Macaristan ve Polonya'nın da isteklerini desteklemesi, Eylül ayı
sonunda buhranı daha genel bir şekle soktu. Çekoslovakya genel seferberlik ilan etti. Fransa
ile İngiltere arasında askeri görüşmeler başladı. Mussolini verdiği söylevlerle Hitler'in
destekliyordu. Polonya Teschen bölgesini işgale hazırlanıyordu. Nihayet Hitler 23 Eylüldeki
söylevinde, 1 Ekime kadar Südet bölgesinin Almanyaya teslimini isteyince, genel bir savaş
bir an meselesi gibi göründü. İngiltere donanmanın seferberliğine karar verdi.
Fakat İngiltere ve Fransa daha ileriye gitmeye niyetli değillerdi. Mussolini'ye
başvurarak Almanya nezdinde nüfuzunu kullanmasını istediler. Bunun üzerine
Mussolini'nin teşebbüsü ile Çekoslovak meselesinin bir konferansta görüşülmesine karar
verildi. Konferans, Hitler, Mussolini, Daladier ve Chamberlain'in katılması ile 29 Eylül
1938 de Münih'de toplandı. Münih Konferansı, 30 Eylül sabahının ilk saatlerinde kararını
verdi: Südetler dört merhalede Almanyaya teslim edilecekti. Buna karşılık İngiltere ve
Fransa Çekoslovakya'nın sınırlarını garanti ettiler.
Münih Konferansının arkasından 2 Ekim'de Polonya Teschen bölgesini işgal etti.
Almanya ve İtalya'nın aracılığı ile 2 Kasım 1938 de Macaristan ile Çekoslovakya arasında
yapılan bir anlaşma ile de, Çekoslovakya, Slovakya'dan sınır boyunca bir toprak şeridini
Macaristan'a terketti. Barış antlaşmalarının eseri olan Çekoslovakya bu şekilde
parçalanmıştı. Bu küçük devletin kurucularından Cumhurbaşkanı Dr. Beneş, üzüntüsünden
memleketini terketmek zorunda kaldı.
Çekoslovakya buhranının en önemli sonuçlarından biri de, Sovyetlerin Batılılara
karşı güvensizliğinin artması olmuştur. Çekoslovakya'nın kaderi tayin edilirken, bu devletle
ittifakı olan Sovyet Rusya'nın Münih Konferansına davet edilmemesi ve Sovyet Rusyaya hiç
danışılmaması Sovyetleri kızdırmıştır. Sovyetler, Batılıların ve özellikle İngiltere'nin
Almanyayı Sovyet Rusyaya karşı oynamak istediği kanısına varmışlardır. İngiltereye
duyulan bu kızgınlık dolayısiyledir ki, Pravda gazetesi 21 Eylülde yayınladığı uzun bir
başyazıda, "Alman ve İngiliz soyguncuları" arasında hiçbir fark bulunmadığını, İngiltere ve
Fransa'nın ateşle oynadıklarını yazmıştır. Bu durum Sovyet Rusya'nın Almanya ile
anlaşmaya varma eğilimini daha da kuvvetlendirmiştir.
9
Savaş Yılı: 1939
Çekoslovak buhranında Batılıların göstermiş oldukları pasif davranış, Berlin-Roma
Mihverinin yayılma ve genişleme emellerini daha fazla kamçılamış ve Almanya ile İtalya'nın
peşpeşe çıkardıkları buhranlarla Avrupa 1939 Eylülünde nihayet savaşa varmıştır. Bu
kısımda İİ'inci Dünya Savaşına varan gelişmeleri belirtmeye çalışacağız.
148
Prof. Dr. Fahir Armaoğlu