Fahir Armaoglu 20. YY. Siyasi Tarihi 64. sayfa

Pakistana, Türkiyenin Kafkaslar bölgesinden Hayber geçidine kadar olan 3.000 millik bir
sınır bölgesinin savunma garantisini verdi.
Mamafih Sovyetler de daha ileri gitmediler. Çünkü Türkiyenin Irak'a müdahalesi
mümkün olmadı. Zira, Amerika böyle bir müdahaleye taraftar olmadığı gibi, Türkiyede de
muhalefet ve aydınlar, Türkiyenin Iraka yapacağı bir müdahale ile girişeceği bir maceraya
şiddetle karşı gelmişler ve bu da hükümetin cesaretini kırmıştır.
Sovyetlerin yumuşamasında, Irak'a bir Batı müdahalesi ihtimalini bertaraf etmiş
olmalarının tesiri olduğu gibi, bu sırada Çin ile gelişmekte olan görüş ayrılıklarının da rolü
olmuştur. Bu sebeple, Sovyet Rusya ile Batılılar arasında Orta Doğu konusunda bir
yakınlaşma havası ortaya çıkmış ise de, herhangi bir anlaşmanın gerçekleşmesi mümkün
olmamıştır. Mamafih gerginliğin tavsamış olduğu da bir gerçekti.
H) Sonuç
1954-1959 arasındaki Orta Doğu buhranlarının en mühim neticelerinden biri, hiç
şüphesiz, Sovyet Rusyayı Orta Doğu politikasının aktif bir unsuru haline getirmiş olmasıdır.
Bunun tek sebebini, Batı'nın bu bölgede yapmış olduğu hatalarda görmek yanlıştır.
Şüphesiz bu hataların bir tesiri olmuştur. Fakat esas faktör; 1952 Temmuzunda Mısır'da
monarşinin yıkılmasından sonra Başkan Nasır'ın takip etmiş olduğu çok geniş amaçlı ve
hatta Mısır'ın kendi güç ve imkanlarını aşan geniş çerçeveli politikasıdır. Denebilir ki, Nasır
başlatmış olduğu politika ile, kendi kontrolunu aşan gelişmelere sebep olmuş ve bu
gelişmeler de Orta Doğu'da milletlerarası politikanın karmaşık bir yapı alması neticesini
vermiştir. İşte bu karmaşıklıktır ki, Sovyet Rusyayı bu bölgede milletlerarası politikanın,
bundan sonra daima hesaba katılması gereken bir unsuru haline getirmiştir.
Sovyet Rusya'nın Orta Doğu'da aktif hale gelmesi, Türkiyeyi Batı'ya daha fazla
kaydırmıştır. Çünkü Sovyetlerin, Türkiye'nin güneyine de inmeleri, Türkiye için ciddi
güvenlik endişeleri doğurmuştur. Bu endişeler Amerika tarafından da paylaşılmış olmalı ki,
1958 sonunda, Amerika Türkiye'de füze üsleri tesis etmeye karar vermiş ve bu da
Sovyetlerin protestosuna ve Türk-Sovyet münasebetlerinin yeniden gerginleşmesine sebep
olmuştur.
Orta Doğu'daki bu gelişmelerin Türkiye açısından en mühim neticelerinden biri de,
Türkiye'nin Arap Orta Doğusundan tamamen kopmuş olmasıdır. Türkiye'nin Arap dünyası
ile münasebetlerini düzeltmesi ve yeni bir düzene sokabilmesi için, bugüne kadar çaba
harcaması gerekecektir. Bu çabanın uzun süreli olmasında Türkiye'nin isteksizliği veya
iyiniyet eksikliği değil, Arap dünyasının da kendi içinde böiünmelere, anlaşmazlıklara veya
bölünmelere veya anlaşmazlıklara sebep olan gelişmelere maruz kalması da büyük rol
oynayacaktır.
7
Savaştan Sonra Türkiye 1945-1960
İİ'inci Dünya Savaşı'ndan sonra Türkiye'nin dış politikasına hakim olan esas mesele,
daha savaş sırasında tahmin ettiği gibi, savaş sonrası Avrupa dengesinde meydana gelen
boşluklardan yararlanan ve bütün ağırlığı ile Türkiye üzerine de çöken Sovyet
emperyalizmine karşı güvenliğini sağlama endişesi olmuştur. Türkiye NATO'ya girmekle bu
güvenliğe kavuşmuş ise de, Doğu Asya'da Çin Halk Cumhuriyeti'nin ortaya çıkması neticesi,
Kore Savaşı ile milletlerarası komünizmin dünyanın çok geniş bir alanında tehlike
yaratması karşısında, Türkiye kendi güvenlik sistemini genişletme yoluna gitmiş ve Balkan
ve Bağdat ittifaklarının kuruluşunda aktif bir rol oynamıştır. Bu gelişmeler Türk dış
politikasını 1945-1955 arasında meşgul ederken, 1954 de milletlerarası mahiyet kazanan
Kıbrıs meselesi ise, Türk dış politikasının 1955-1960 arasındaki başlıca konusunu teşkil
edecektir.
A) Türkiyenin NATO'ya katılması
20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 263