Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
SÜMER MEDENİYETİ’NDE DİN<br />
Antik çağın dünyasında yaşayan toplumlar için dini inançlar evrenin bazı unsurları<br />
etrafında oluşmaktaydı. Nitekim Sümerliler de evrenin belli başlı unsurları etrafında kendi<br />
dinlerini yaşatmışlardır. Bu unsur “an-ki” adını <strong>ve</strong>rdikleri bir terimden meydana gelmektedir.<br />
Sümerli bilginlerin gözünde “an-ki” gök <strong>ve</strong> yer anlamında kullanılırdı. Sümerliler gök <strong>ve</strong><br />
yeryüzü arasında “lil” adını <strong>ve</strong>rdikleri bir maddenin olduğunu kabul ediyorlardı; bu sözcüğün<br />
yaklaşık anlamı rüzgâr, hava, nefes, ruhtur. 1<br />
Sümerliler,”Gök <strong>ve</strong> Yer”i bütün her taraftan sınırsız bir denizin çevrelediğine inanıyorlardı.<br />
İnanca göre evren bu denizin içinde sabit <strong>ve</strong> hareketsiz duruyordu. Sümerli bilginlere göre bu<br />
evrenin işlemesini sağlayan şey,<br />
biçim olarak insana benzeyen,<br />
fakat insanüstü <strong>ve</strong> ölümsüz olan,<br />
ölümlülerin<br />
gözüne<br />
görünmeksizin, uygun yasalar<br />
çerçe<strong>ve</strong>sinde yönlendiren <strong>ve</strong><br />
denetleyen bir grup canlının<br />
oluşturduğu bir panteondu. Bu<br />
canlıları Sümerler tanrı anlamındaki<br />
“dingir” sözcüğü ile adlandırıyordu. Dingir’ler aynı derecede değillerdi. Bu topluluktaki en<br />
önemli gruplar, “yazgıları belirleyen” yedi tanrı ile “büyük tanrılar” olarak bilinen elli ilahtan<br />
oluşuyordu. Fakat en büyük ayrım yaratıcı ilahlar <strong>ve</strong> yaratıcı olmayan ilahlar<br />
sınıflandırılmasıydı. Gök, yer, deniz <strong>ve</strong> havanın kontrolünü elinde bulunduran ilahların<br />
yaratıcı tanrılar olduğuna inanırlardı. Yaratıcı ilahın bütün yapması gereken planlarını<br />
yapmak, sözcüğü söylemek <strong>ve</strong> ismini koymaktı.<br />
Sümer tanrıları insan biçimliydi. Tıpkı insanlar gibi tanrılarda yemek yiyor, evleniyor <strong>ve</strong><br />
çocuk sahibi oluyordu. Tanrıların ölümsüz olmasının yanında insana özgü özelliklerinin<br />
olduğuna inanılması Sümerlerin dini inancında bir tutarsızlığın olduğunu gözler önüne<br />
sermektedir. Sümerler tanrıların “Gök <strong>ve</strong> yer dağında, Güneş’in doğduğu yerde” yaşadıklarına<br />
inanıyorlardı. En geç İÖ üçüncü bin yılın ortalarında Sümerler arasında yüzlerce ilahın var<br />
1<br />
Samuel Noah Kramer, “Sümerler”, Kabalcı Yayımevi, Eylül 2002, sf. 152<br />
23
Change language