You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
apokryfy: Dzieje Andrzeja z wieku II-III oraz Męka<br />
św. Andrzeja z wieku IV. Są to dokumenty bardzo<br />
dawne, sięgające niemal czasów apostolskich.<br />
Zwłaszcza Dzieje Andrzeja cieszyły się kiedyś<br />
wielkim powodzeniem. Według tych źródeł po<br />
Zesłaniu Ducha Świętego Andrzej miał pracować<br />
w Poncie i Bitynii (dzisiaj zachodnia Turcja) oraz<br />
w Tracji (Bułgaria), Scytii (dolny bieg Dunaju)<br />
i Grecji. Tam też, w Patras, 30 <strong>listopad</strong>a 65 lub 70<br />
roku, przeżegnawszy zebranych wyznawców,<br />
został ukrzyżowany głową w dół na krzyżu<br />
w kształcie litery X. Wyrok ten przyjął z wielką<br />
radością - cieszył się, że umrze na krzyżu jak Jezus.<br />
Kult św. Andrzeja był w Kościele zawsze bardzo<br />
żywy. Liturgia bizantyjska określa go przydomkiem<br />
Protokleros, co znaczy „pierwszy powołaniem”,<br />
gdyż obok św. Jana pierwszy został przez<br />
Chrystusa wezwany na Apostoła. Achaja chlubi<br />
się, że jej pierwszym metropolitą był św. Andrzej.<br />
Prawosławni, dla których jest on jednym z najważniejszych<br />
świętych, nazywają go Apostołem<br />
Słowian. Według ich tradycji św. Andrzej dotarł<br />
nad Dniepr oraz Don i był założycielem Kijowa.<br />
W 356 roku relikwie św. Andrzeja przewieziono<br />
z Patras do Konstantynopola i umieszczono je<br />
w kościele Apostołów. Krzyżowcy z czwartej wyprawy<br />
krzyżowej, którzy w 1202 r. zdobyli Konstantynopol,<br />
zabrali relikwie i umieścili je w Amalfi<br />
w pobliżu Neapolu. Głowę św. Andrzeja papież<br />
Pius II kazał przewieźć do Rzymu, do bazyliki św.<br />
Piotra w myśl zasady, że skoro chwała wspólna<br />
Ś W I Ę T Y M I E S I Ą C A<br />
A N D R Z E J K I<br />
Nie będziesz miał bogów cudzych przede Mną...<br />
połączyła obu braci, powinna ta sama chwała<br />
połączyć także ich ciała. 25 IX 1964 r. papież Paweł<br />
VI nakazał ją zwrócić kościołowi w Patras.<br />
Natomiast relikwia prawej ręka Apostoła znajduje<br />
się w moskiewskim Soborze Bogojawleń-skim. Od<br />
2003 r. cząstka relikwii św. Andrzeja jest także w<br />
Polsce, w warszawskim kościele środo-wisk<br />
twórczych przy pl. Teatralnym. Kościół grecki<br />
posiada też relikwie krzyża, na którym umarł św.<br />
Andrzej.<br />
Kult św. Andrzeja jest w różnych krajach bardzo<br />
żywy. Wiele narodów i państw przyjęło go za<br />
swojego szczególnego patrona. Także wiele miast<br />
chlubi się patronatem św. Andrzeja.<br />
Jest on także patronem małżeństw, podróżujących,<br />
rybaków, rycerzy, woziwodów, rzeźników.<br />
Ten orędownik zakochanych wspomaga<br />
w sprawach matrymonialnych i wypraszaniu<br />
potomstwa.<br />
W ikonografii św. Andrzej Apostoł przedstawiany<br />
jest jako starszy mężczyzna o gęstych, siwych<br />
włosach i krzaczastej, krótkiej brodzie. Jako<br />
apostoł nosi długi płaszcz. Czasami ukazywany<br />
jest on jako rybak w krótkiej tunice. Powracającą<br />
sceną w sztuce religijnej jest chwila jego ukrzyżowania.<br />
Atrybutami tego Świętego są: „krzyż św.<br />
Andrzeja” w kształcie litery X, księga, ryba, sieć.<br />
Formę krzyża św. Andrzeja mają znaki drogowe<br />
ustawiane przy przejazdach kolejowych.<br />
przygotowała Dorota Staniszewska<br />
Wokół św. Andrzeja narosły przeróżne legendy<br />
i zwyczaje, które często mają postać ludowych<br />
praktyk. Przykładem mogą być tzw. andrzejki, po<br />
których zawsze następuje adwent z postem<br />
i wzmocnioną dyscypliną kościelną. W związku<br />
z tym zaczęto wymyślać różne rzeczy, żeby uczcić<br />
św. Andrzeja, ostatnią przed adwentem zabawą<br />
i wesołą „wróżbą”. Zwyczaje te niejednokrotnie<br />
nawiązują jeszcze do czasów pogańskich i graniczą<br />
z zabobonami. Wiemy, jak wielkie kłopoty<br />
mają misjonarze na misjach, kiedy miejscowy czarownik<br />
odprawia jakieś gusła i ma w wiosce duże<br />
poparcie, ludzie korzystają z jego magicznych<br />
„usług”, a ignorują działania duchownego katolickiego.<br />
To niewłaściwe i groźne dla wiary. Czasem<br />
jest to tylko zwyczaj, rytuał zabawowy, ale nawet<br />
w takiej formie mocno wpływa na świadomość<br />
danej społeczności. Jednak nie tylko w Afryce czy<br />
Ameryce Południowej występuje tego typu podatność<br />
na tzw. czary i gusła, bo i w światłej Europie<br />
wierzy się wróżbom i przypisuje się im duże<br />
znaczenie.<br />
Dzieje się to zwłaszcza tam, gdzie ludzie tracą<br />
wiarę w Boga lub gdy traci ona u nich na znaczeniu.<br />
Idą wtedy w kierunku różnych bożków, zabobonów,<br />
choć często są inteligentni, światli, wykształceni.<br />
Widzimy, jak wielu ludzi korzysta z usług<br />
tzw. wróżek, szuka rozwiązania trudnych spraw<br />
w kartach, horoskopach itd. Świat ludzkich zaczarowań<br />
istnieje, jest mocny, buduje fikcyjną rzeczy-<br />
3
Change language