You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
LIPIEC-SIERPIEŃ <strong>2017</strong> • NR 3<br />
STR. 11<br />
Fot. pixabay.com<br />
Uwaga – kleszcze!<br />
Nikomu chyba nie trzeba tłumaczyć, że spotkanie z kleszczem nie należy do najprzyjemniejszych<br />
i może okazać się tragiczne w skutkach. Pajęczaki te mogą zarazić nas boreliozą,<br />
odkleszczowym zapaleniem mózgu, oraz szeregiem innych chorób.<br />
Jak pokazują badania przeprowadzone<br />
przez naukowców ze Szkoły Głównej<br />
Gospodarstwa Wiejskiego – blisko połowa<br />
kleszczy zarażonych boreliozą występuje<br />
na Mazowszu, stanowiąc niechlubny<br />
rekord Polski. Nie da się wyeliminować<br />
w 100% szansy bycia ugryzionym przez<br />
kleszcze, ale wystarczy poznać nieco bliżej<br />
te pajęczaki, żeby ograniczyć ryzyko<br />
zostania żywicielem tego stworzenia.<br />
CZYM SĄ KLESZCZE?<br />
Kleszcze to wykształcone przez wiele milionów<br />
lat ewolucji pasożyty wyposażone<br />
w szereg bardzo dobrze rozwiniętych<br />
mechanizmów umożliwiających wyjątkowo<br />
skuteczne zaatakowanie swojej<br />
ofiary. Niestety przystosowały się do odżywiania<br />
krwią, która jest im niezbędna<br />
do przechodzenia kolejnych stadiów<br />
rozwoju od larwy przez formy nimfalne<br />
aż do postaci dorosłej. Za każdym razem<br />
kiedy pajęczak ten przepoczwarza się<br />
lub kiedy chce znieść jaja, musi najpierw<br />
napić się krwi – co zwiększa jego szansę<br />
stania się nosicielem niebezpiecznych dla<br />
ludzi chorób. Chociaż kleszcze są ślepe,<br />
to jednak są w stanie bardzo precyzyjnie<br />
namierzyć swój cel. Wysoką skuteczność<br />
w polowaniu zawdzięczają umiejscowionym<br />
na pierwszej parze odnóży narządom<br />
Hallera. Są to bardzo wyspecjalizowane<br />
organy, dzięki którym kleszcz<br />
wyczuwa zapach zbliżającej się do niego<br />
osoby lub zwierzęcia i jest w stanie oszacować<br />
najdogodniejszy moment przejścia<br />
na swojego żywiciela. Osiem haczykowato<br />
zakończonych odnóży pomaga w przyczepianiu<br />
się oraz wędrówce po ciele<br />
ofiary.<br />
Kleszcze przemieszczają się w celu<br />
znalezienia miejsca które będzie jednocześnie<br />
bezpieczne i gdzie skóra jest najcieńsza<br />
– co ułatwia wgryzanie się w żywiciela.<br />
Najczęściej będą to zgięcia łokci,<br />
kolan, za uszami, u kobiet również pod<br />
biustem. Oczywiście kleszcz może wybrać<br />
inne powierzchnie na ciele, jeżeli<br />
uzna je za dogodne. Kiedy kleszcz znajdzie<br />
odpowiednie miejsce, wkłuwa się<br />
w ciało swoim aparatem gębowym jednocześnie<br />
wstrzykując substancję znieczulającą<br />
zawartą w ślinie, co powoduje, że<br />
ugryzienie jest bezbolesne. Niestety ślina<br />
kleszcza może również zawierać zarazki<br />
boreliozy lub odkleszczowego zapalenia<br />
mózgu.<br />
GDZIE ŻYJĄ KLESZCZE?<br />
Mitem jest, że kleszcze spadają z drzew<br />
na swoje ofiary, występują tylko w paprociach<br />
lub tylko w lasach. Prawda jest<br />
taka, że te pajęczaki bytują w miejscach<br />
wilgotnych, w poszyciu leśnym, trawach,<br />
w miejscach często uczęszczanych przez<br />
zwierzęta w szczególności gryzonie, zazwyczaj<br />
do półtora metra wysokości nad<br />
ziemią. Na kleszcze natknąć się można<br />
zarówno w lesie jak i miejskich parkach,<br />
trawnikach czy nawet w piwnicach.<br />
JAK ZABEZPIECZYĆ SIĘ<br />
PRZED KLESZCZEM?<br />
Nie ma stuprocentowej metody zabezpieczenia<br />
przed kleszczami. Żeby zmniejszyć<br />
szansę ugryzienia powinniśmy unikać<br />
miejsc, w których potencjalnie mogą one<br />
bytować, a poza tym nosić długie spodnie<br />
w lasach i parkach i zawsze dokładnie<br />
obejrzeć siebie i swoich bliskich po spacerze.<br />
Podczas oględzin trzeba robić to bardzo<br />
dokładnie, gdyż kleszcze szczególnie<br />
w formie larwalnej są bardzo małe i mogą<br />
mieć od ułamków do około 1,5 milimetra.<br />
W celu zwiększenia swojego bezpieczeństwa<br />
można również zakupić preparaty<br />
przeciw kleszczom.<br />
CO ZROBIĆ<br />
GDY KLESZCZ UGRYZIE?<br />
Kiedy nie dopisze nam szczęście i na ciele<br />
znajdziemy wgryzionego kleszcza to<br />
w pierwszej kolejności należy go usunąć<br />
za pomocą pensety. Chwytamy krwiopijcę<br />
możliwie blisko ciała i jednym<br />
zdecydowanym ruchem usuwamy. Nie<br />
ściskamy kleszcza zbyt mocno, aby nie<br />
wycisnąć jego wydzielin, nie wykręcamy,<br />
nie wyciskamy. Nie należy podejmować<br />
innych czynności w stosunku do kleszcza<br />
takich jak smarowanie różnymi substancjami<br />
czy nawet przypalanie, gdyż może<br />
to zwiększyć szansę zarażenia się którąś<br />
z chorób.<br />
Miejsce po ugryzieniu dezynfekujemy.<br />
Ważne, aby żaden element kleszcza nie<br />
został w skórze. Jeżeli ktoś nie czuje się<br />
na siłach to lepiej udać się do punktu medycznego.<br />
Jeżeli kleszcz został pomyślnie<br />
usunięty należy niezwłocznie skontaktować<br />
się z lekarzem pierwszego kontaktu<br />
w celu podjęcia leczenia.<br />
Usuniętego kleszcza można zachować<br />
w celu wysłania go do diagnostyki czy nie<br />
był nosicielem chorób odkleszczowych.<br />
Cena takiego badania oscyluje między<br />
130 zł do nawet 300 złotych w zależności<br />
od wykupionego pakietu. Zaletą takiego<br />
badania jest szybkie ustalenie ze stuprocentową<br />
pewnością czy kleszcz był nosicielem<br />
chorób. Należy pamiętać, że w wypadku<br />
zarażenia borelioza nie zawsze pojawiają<br />
się charakterystyczne objawy takie<br />
jak wędrujący rumień czy osłabienie.<br />
U osoby ugryzionej przez kleszcza, pierwsze<br />
badanie na obecność boreliozy przeprowadza<br />
się dopiero po upływie około<br />
sześciu tygodni od momentu ugryzienia.<br />
Pacjent przyjmuje również długą kuracją<br />
antybiotykowa w ciągu tych sześciu tygodni,<br />
dlatego warto rozważyć skorzystanie<br />
z usług laboratoriów diagnozujących<br />
kleszcze.<br />
JAK RATOWAĆ SIĘ PRZED<br />
CHOROBAMI ROZNOSZONYMI<br />
PRZEZ KLESZCZE?<br />
Zmieniający się klimat w Polsce na cieplejszy<br />
i bardziej wilgotny, łagodniejsze zimy<br />
doprowadziły do znacznego wzrostu liczby<br />
kleszczy. Jednocześnie coraz częściej pajęczaki<br />
te stają się nosicielami groźnych dla<br />
ludzi chorób. Każdy kolejny rok bije niechlubne<br />
rekordy pod względem zachorowalności<br />
na boreliozę. Przeciwko odkleszczowemu<br />
zapaleniu mózgu na szczęście<br />
istnieje skuteczna szczepionka, niestety<br />
nad boreliozą nadal prowadzone są badania<br />
i obecnie nie ma<br />
możliwości zaszczepienia<br />
się. Pozostaje jedynie<br />
zachować ostrożność<br />
i zdrowy rozsądek.<br />
Sławomir Jesinowicz<br />
slawomir.jesinowicz@<br />
gpm.info.pl