Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
POKYATWI<br />
Puila bwkhak Dutchrok tongnma<br />
thaio, Dutch tei English kok South<br />
Africani bosongni kok hinwi<br />
gosimung mankha. Ulo Holandni<br />
dalok mislok kok South Africani,<br />
Africanas kok hinwi borom<br />
mankha. South Africao Dutch rok<br />
Cape Town, Natal, Transvaal tei<br />
Orange Free state o, kwbang<br />
tongma bagwi Dutch tongthai<br />
naphai nairok, aphuruni sini<br />
Africani barok hinwi sinijakha.<br />
Sana thangkhe Europeni phainai<br />
tei Dutchrokni bising tongthai<br />
segwi choba nanglaima thaklaiya.<br />
Phiya Africani ha bwsa kosomsa<br />
rokni hamari kisa phano wngliya.<br />
Sakur kosomrok teibo se satokjagwi<br />
tongbaisio. Europeni<br />
phainairok kosomsa rokno belai<br />
borok kusu, siya, bolongni borok<br />
hinwi uansugu. Sakur kuphurrok<br />
kosomrokno naslejaksugu. Aboni<br />
bagwi borok rang kisa bai<br />
kosomrokno belai samung<br />
tangrwo. Kosomrokno bohrok<br />
borok hinwi khakaiya. Belai kung<br />
chukjak kuphur borokrok kosom<br />
borokrokni bebak manthairok<br />
segwi nabaikha. Africa haktorni<br />
aswk ha tolani thok tei rangchakrok<br />
kuphur borokrok simi nabaikha.<br />
Phiya hani bwsa kosom<br />
sakur rokkhe machaya ma<br />
nwngya belai biyalo kwlai tongna<br />
nangkha. Pherlaimungni bagwi<br />
sakur kosom tei sakur kuphur<br />
borokrokni bising halok belai<br />
hamya tei tong kwchang tongmung<br />
derana nangkha. Kha<br />
kosong borok kosom sakur rok<br />
puila bwkhak phatar haktorni<br />
phainai tongthai naphainairokbai<br />
koklam salaima bisingtwi bohrokno<br />
satokma mwthaknani tei<br />
manthairok rwnani sanlaikha. Ulni<br />
jora thansakhe bohrokni manthaino<br />
sana bagwi 1912 bisio ‘South<br />
African Native National<br />
Congress’ mungwi motha achaio.<br />
O mothano ulni jorao ‘African<br />
National Congress’ hinwi kisa<br />
mung swlaiwi motha khajakphiro.<br />
Omotha bisi kwbang romwi sakur<br />
kosom hinwi, hani borokno<br />
satokma tei bohrokni manthaini<br />
bagwi choba khwlaiphaikha.<br />
Nelson Mendela ulo omothani<br />
ojama wngwi poja yachakkha.<br />
South Africao Jan Christian<br />
Smuts montri bokhorok tongma<br />
jorao sakur kuphur borokrok,<br />
kaisani ulo tei kaisa kerong<br />
swnamwi kosom borokrokni<br />
tongthai, ajinani lama, sebuk<br />
khwlainani lama, bania khwlainani<br />
manthaino seplemano karwibo,<br />
kosomsarok baithangni hao<br />
baithangni muchungtwi thanglaisunani<br />
manthai manliya.<br />
Kosomsa rokno chongmario vote<br />
rwnani sepbo rwjakliya. Aboni<br />
bagwi kosomsarok o kerong<br />
kosomno, kasunani phanbo<br />
manliya. 1913 bisio ‘Native Land<br />
Act’ mungwi kerong swnamwi<br />
haktorni jogano, kuphursarok tei<br />
kosomsarokni bising bagnani<br />
saklaijakha. Haktorni khorok<br />
charchi rasai kosom borokrokni<br />
bagwi, bebagwi ra-o chitham simi<br />
rwjaksio.<br />
Yang ‘Pass law’ mungwi<br />
aitorma 22<br />
kerongbai kosomsa rokno gosimung<br />
bwlai rwjago. A gosimung<br />
bwlai kwrwi hinkhe kasomsarok<br />
keboni nogo thangwi laisui manya.<br />
Gosimung bwlai phunuk manya<br />
hinkhe kosomsarokno dondi<br />
khwlai rang najago tei alongnogo<br />
chobwi tono. Yang Dutchrok<br />
Europeni borokrokni thani chenwi,<br />
bohrokni thamchino kosomsarokni<br />
sago, thamchino hamrwo.<br />
Europeni borokrok tei Dutchrok<br />
rang gwnang, phangwnang<br />
kharwrwk, kasomsa rokni sago<br />
satokma teibo bangrwrwk<br />
wngkha. Ulni jorao o satokma tei<br />
kusubmarokno kasuna bagwi<br />
Nelson Mendela tei bini logisongrok<br />
belaikhe satokjakna nangkha.<br />
Chongmari thango chongmari<br />
phaio, montri bokhorok swlai jago,<br />
phiya kosomsarokni hamari kisa<br />
phano wngliya. Kosomsarok<br />
chongmario gwdalwi manya.<br />
Kuphursarok teibo nailaio kosomsarokni<br />
joto hodani manthaino<br />
seplejakthwng. Purified National<br />
Party hinwi bodol kaisani ojama<br />
Daniel Molanni jorao kosomsarok<br />
aswkkhe satokjakha hwno,<br />
abohai satokjakma laihbumao<br />
belai kisano tongnaphu.<br />
Yang Hendric Frensch<br />
Verwoerd montri bokhorok<br />
tongphru, kwtal tei kaisa kerong<br />
swnamkha. Apartheid mungwi o<br />
kerongbai kosomsarok, Indianrok<br />
tei sakur chaksrurokno tongna<br />
bagwi juda juda amchai bagwi<br />
rwjakkha. Tamni hinba Hendric<br />
Verwoerd kosomsarokno<br />
malmatani slaibo selengjago.<br />
Kuphursarok khe kaham kaham<br />
jaga nama bagwi, jaga hamya<br />
mannai kosomsarok hainohai<br />
thangwi tongna bagwi kuphursarokni<br />
chubuchu nangkha. Aboni<br />
bagwi kosomsarok bisi kwbang<br />
romwi kuphursarokni thani rang<br />
kisa bai kwbang samung tangwi