11.04.2018 Views

AITORMA APRIL-2018 PDF

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

POKYATWI<br />

Puila bwkhak Dutchrok tongnma<br />

thaio, Dutch tei English kok South<br />

Africani bosongni kok hinwi<br />

gosimung mankha. Ulo Holandni<br />

dalok mislok kok South Africani,<br />

Africanas kok hinwi borom<br />

mankha. South Africao Dutch rok<br />

Cape Town, Natal, Transvaal tei<br />

Orange Free state o, kwbang<br />

tongma bagwi Dutch tongthai<br />

naphai nairok, aphuruni sini<br />

Africani barok hinwi sinijakha.<br />

Sana thangkhe Europeni phainai<br />

tei Dutchrokni bising tongthai<br />

segwi choba nanglaima thaklaiya.<br />

Phiya Africani ha bwsa kosomsa<br />

rokni hamari kisa phano wngliya.<br />

Sakur kosomrok teibo se satokjagwi<br />

tongbaisio. Europeni<br />

phainairok kosomsa rokno belai<br />

borok kusu, siya, bolongni borok<br />

hinwi uansugu. Sakur kuphurrok<br />

kosomrokno naslejaksugu. Aboni<br />

bagwi borok rang kisa bai<br />

kosomrokno belai samung<br />

tangrwo. Kosomrokno bohrok<br />

borok hinwi khakaiya. Belai kung<br />

chukjak kuphur borokrok kosom<br />

borokrokni bebak manthairok<br />

segwi nabaikha. Africa haktorni<br />

aswk ha tolani thok tei rangchakrok<br />

kuphur borokrok simi nabaikha.<br />

Phiya hani bwsa kosom<br />

sakur rokkhe machaya ma<br />

nwngya belai biyalo kwlai tongna<br />

nangkha. Pherlaimungni bagwi<br />

sakur kosom tei sakur kuphur<br />

borokrokni bising halok belai<br />

hamya tei tong kwchang tongmung<br />

derana nangkha. Kha<br />

kosong borok kosom sakur rok<br />

puila bwkhak phatar haktorni<br />

phainai tongthai naphainairokbai<br />

koklam salaima bisingtwi bohrokno<br />

satokma mwthaknani tei<br />

manthairok rwnani sanlaikha. Ulni<br />

jora thansakhe bohrokni manthaino<br />

sana bagwi 1912 bisio ‘South<br />

African Native National<br />

Congress’ mungwi motha achaio.<br />

O mothano ulni jorao ‘African<br />

National Congress’ hinwi kisa<br />

mung swlaiwi motha khajakphiro.<br />

Omotha bisi kwbang romwi sakur<br />

kosom hinwi, hani borokno<br />

satokma tei bohrokni manthaini<br />

bagwi choba khwlaiphaikha.<br />

Nelson Mendela ulo omothani<br />

ojama wngwi poja yachakkha.<br />

South Africao Jan Christian<br />

Smuts montri bokhorok tongma<br />

jorao sakur kuphur borokrok,<br />

kaisani ulo tei kaisa kerong<br />

swnamwi kosom borokrokni<br />

tongthai, ajinani lama, sebuk<br />

khwlainani lama, bania khwlainani<br />

manthaino seplemano karwibo,<br />

kosomsarok baithangni hao<br />

baithangni muchungtwi thanglaisunani<br />

manthai manliya.<br />

Kosomsa rokno chongmario vote<br />

rwnani sepbo rwjakliya. Aboni<br />

bagwi kosomsarok o kerong<br />

kosomno, kasunani phanbo<br />

manliya. 1913 bisio ‘Native Land<br />

Act’ mungwi kerong swnamwi<br />

haktorni jogano, kuphursarok tei<br />

kosomsarokni bising bagnani<br />

saklaijakha. Haktorni khorok<br />

charchi rasai kosom borokrokni<br />

bagwi, bebagwi ra-o chitham simi<br />

rwjaksio.<br />

Yang ‘Pass law’ mungwi<br />

aitorma 22<br />

kerongbai kosomsa rokno gosimung<br />

bwlai rwjago. A gosimung<br />

bwlai kwrwi hinkhe kasomsarok<br />

keboni nogo thangwi laisui manya.<br />

Gosimung bwlai phunuk manya<br />

hinkhe kosomsarokno dondi<br />

khwlai rang najago tei alongnogo<br />

chobwi tono. Yang Dutchrok<br />

Europeni borokrokni thani chenwi,<br />

bohrokni thamchino kosomsarokni<br />

sago, thamchino hamrwo.<br />

Europeni borokrok tei Dutchrok<br />

rang gwnang, phangwnang<br />

kharwrwk, kasomsa rokni sago<br />

satokma teibo bangrwrwk<br />

wngkha. Ulni jorao o satokma tei<br />

kusubmarokno kasuna bagwi<br />

Nelson Mendela tei bini logisongrok<br />

belaikhe satokjakna nangkha.<br />

Chongmari thango chongmari<br />

phaio, montri bokhorok swlai jago,<br />

phiya kosomsarokni hamari kisa<br />

phano wngliya. Kosomsarok<br />

chongmario gwdalwi manya.<br />

Kuphursarok teibo nailaio kosomsarokni<br />

joto hodani manthaino<br />

seplejakthwng. Purified National<br />

Party hinwi bodol kaisani ojama<br />

Daniel Molanni jorao kosomsarok<br />

aswkkhe satokjakha hwno,<br />

abohai satokjakma laihbumao<br />

belai kisano tongnaphu.<br />

Yang Hendric Frensch<br />

Verwoerd montri bokhorok<br />

tongphru, kwtal tei kaisa kerong<br />

swnamkha. Apartheid mungwi o<br />

kerongbai kosomsarok, Indianrok<br />

tei sakur chaksrurokno tongna<br />

bagwi juda juda amchai bagwi<br />

rwjakkha. Tamni hinba Hendric<br />

Verwoerd kosomsarokno<br />

malmatani slaibo selengjago.<br />

Kuphursarok khe kaham kaham<br />

jaga nama bagwi, jaga hamya<br />

mannai kosomsarok hainohai<br />

thangwi tongna bagwi kuphursarokni<br />

chubuchu nangkha. Aboni<br />

bagwi kosomsarok bisi kwbang<br />

romwi kuphursarokni thani rang<br />

kisa bai kwbang samung tangwi

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!